آزمايش 1

  • روش کار:


ازعينک ايمني استفاده شود.
1-توسط ماليدن FeCl3 خشک بر روي يک مقواي نازک يا پوستر، سطحي را براي نوشتن آماده مي کنيم و از محلولهاي بي رنگ زير براي بدست آوردن رنگهاي متفاوت در نقاشي استفاده مي کنيم: تيو سيانات پتاسيم براي رنگ قرمز (KSCN) ،فرو سيانات پتاسيم K4Fe(CN)6 براي رنگ آبي و اسيد تانيک (C76H52O46) براي رنگ سياه.
2- بوسيله ماليدن مخلوطي از فروسيانيد پتاسيم خشک و سولفات آمونيم خشک بر روي يک کاغذ پوستر، سطحي را براي نوشتن آماده کرده و روي آن را بوسيله قلم مويي که در آب فرو برده مي شود نقاشي مي کنيم. محصول آبي رنگ است.
3- يک تکه کاغذ را در محلول تيو سيانات غليظ مي خيسانيم ،وقتي که کاغذ خشک شد، انگشت خود را در محلول رقيق کلريد آهن (III) فرو کرده و يک تصوير خونين بر روي کاغذ رسم مي کنيم.
  • واکنش ها

SCN-(aq) + Fe3+(aq) ---> Fe(SCN)2+(aq) قرمز
4K+(aq) + Fe2+(aq) + [Fe(CN)6]3-(aq) ---> Fe3+(aq)+ K4Fe(CN)6(aq) آبي
tannic acid + Fe3+(aq) ---> Fe(III)tannate سياه

  • نکته

يک آزمايش مطلوب انگشت خونين است. چندين ورق کاغذ مانند مرحله1 آماده کرده و آنها را در يک ظرف با دهانه بزرگ نگهداري مي کنيم. و بطور غير واقعي انگشت خود را با سوزن سوراخ کرده و سريع انگشت خود را در محلول Fecl3 وارد مي کنيم و با خون بر روي کاغذ ترسيم مي کنيم. دست خود را بعد از اين آزمايش مي شوئيم.



آزمايش2

بر روي يک قطعه کاغذ بزرگ سؤالي با مرکب صورتي نوشته مي شود ،وقتي که کاغذ با شعله گرم شود،نوشته صورتي ، آّبي شده و جواب پديدار مي شود.

  • روش کار:

از عينک ايمني استفاده مي شود ودر حين کار با کبالت کلريد از دستکش استفاده مي کنيم.
1- نام يک ترکيب و فرمول آن مثلا آمونيم کلريد (NH4Cl) را براي نمايش انتخاب مي کنيم.
2- با استفاده از يک قلم موي کوچک و محلول A عبارت NH4Cl را در پائين يک کاغذ بزرگ نوشته و فرصت مي دهيم تا کاغذ خشک شود.
3- وقتي براي شروع آزمايش آماده شديم، در قسمت بالاي کاغذ و با قلم موي ديگر و محلول B، مي نويسيم: «فرمول شيميايي کلريد آمونيم چيست»
4- يک چراغ بونزن را برداشته و به دقت روي کاغذ را حرارت مي دهيم (با احتياط)
5- سؤال به رنگ آبي تبديل خواهد شد (در صورت حرارت دادن بيشتر سياه مي شود) و فرمول آن در پائين کاغذ ظاهر مي شود.

  • واکنش:

محلول کلريد کبالت که به عنوان مرکب براي نوشتن سؤال استفاده شد. ضمن خشک شدن، آب از دست داده و سؤال نوشته شده تغيير رنگ مي دهد.
کمپلکس صورتي کبالت شامل 6 مولکول آب است که با تغيير آن به 2 مولکول آب کمپلکس آبي رنگ مي شود.
[CoCl2(H2O)6] ---> [CoCl2(H2O)2] + 4H2O
به دليل اينکه بين کاغذ و مرکب هاي مختلف استفاده شده براي نوشتن در حين خشک شدن، واکنشهاي آب زدائي اتفاق مي افتد، پاسخ به صورت يک نوشته پر رنگ ظاهر مي گردد.
محلول A: در اين مورد مي توان از سرکه ،آب ليمو يا محلول 10 درصد کلريد –آمونيم يا سولفات آمونيم آهن (III) استفاده کرد.
محلول B: محلول 10 درصد کبالت کلريد است.

  • نکته ها:

1- اگر چه اسيد سولفوريک نيز باعث زغالي شدن کاغذ مي شود ولي استفاده از آن به عنوان محلول A توصيه نمي شود.
2- سعي مي کنيم غلظت محلول ها را تا زمان رسيدن به اثر مطلوب تغيير دهيم.
3- کلريد کبالت سمي است و از دستکش استفاده مي کنيم.
4- براي تنوع سعي مي کنيم محلول B را با محلول رقيق آمونياک حاوي چند قطره معرف فنل فتالئين تغيير دهيم. با حرارت، محلول ارغواني بازي بيرنگ خواهد شد. (بدليل تبخير آمونياک)
5- مي توانيم با يک سشوار قوي و يا نگهداشتن بر روي يک صفحه داغ، کاغذ را خشک کنيم.



  • منابع:

1- نمايشهاي شگفت انگيز شيمي سومر لين ، ايلي ترجمه دکتر مجيد هروي
2- روشهاي عملي آزمايشهاي شيمي دکتر زهره حبيبي-صادق احمدي –الهه نيکو سپهر