ضوابط ثبت آثار در فهرست میراث جهانی یونسکو

[shirin71]

نقش یونسکو در امور گردشگری به‌تدریج و از زمان عهده‌داری وظیفه مهم حمایت از توسعه فرهنگی در مرکز وظایف آن قرار گرفت. تا‌کنون 180 کشور دنیا کنوانسیون میراث جهانی را امضا کرده‌اند و نزدیک به 800محوطه فرهنگی و طبیعی در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است.
ایران با تاریخ عظیم و پشتوانه غنی فرهنگی که دارد ١٢ اثر را در فهرست یونسکو برای جهانیان ثبت کرده است. این آثار به‌ترتیب تاریخ ثبت در فهرست یونسکو از این قرارند: چغازنبیل، تخت جمشید ، میدان‌نقش‌جهان، تخت سلیمان ، پاسارگاد، گنبد سلطانیه، بم و منظر فرهنگی آن، سنگ‌نبشته بیستون، مجموعه کلیساهای تاریخی قره‌کلیسا ، سازه‌های آبی شوشترِ،بقعه شیخ صفی اردبیل و بازار تبریز در ادامه با مشخصات این آثار بیشتر آشنا می‌شوید.

[shirin71]

در نوشته ای که پیش رو دارید ضوابط ثبت یک اثر در فهرست میراث جهانی یونسکو آورده شده است.

●آشنایی با کمیته میراث فرهنگی و طبیعی یونسکو

کشور ایران از تاریخ ۲۶ فوریه ۱۹۷۵ میلادی به عضویت کمیته حفاظت از میراث فرهنگی و طبیعی یونسکو در آمده است. این کمیته هم اکنون ۱۷۶ عضو دارد.این کشورها بر پایه مناطق جغرافیایی به ۵ منطقه تقسیم شده اند:

• آفریقا

• دول عربی

• اروپا و آمریکای شمالی

• آمریکای لاتین و کانادا

• آسیا و اقیانوسیه

ایران در منطقه آسیا و اقیانوسیه قرار دارد.

کل آثار ثبت شده جهانی بیش از ۷۵۴ اثر است که در این بین ۱۴۹ اثر طبیعی، ۵۸۲ اثر فرهنگی و ۲۳ اثر فرهنگی _ طبیعی دیده می شود.

●سه دسته اثر به عنوان اثر فرهنگی قابل درج در فهرست میراث جهانی است:

۱ _ آثار: اثر معماری، پیکره و مجسمه، نقاشی و سنگ نگاره ها و کتیبه ها، آثار با طبیعت باستان شناسی، پناهگاه های داخل غارها

۲ _ بنا: مجموعه ای از بناهای مرتبط به لحاظ معماری و یا جایگاه، و یا بناهای مجزا

۳ _ سایت: منظره های فرهنگی و یا سایت های باستان شناسی و یا محوطه های مردم شناسی

●ارزیابی آثار فرهنگی برای ثبت در فهرست میراث جهانی:

ارزیابی و تشخیص این که آثار پیشنهادی واجد معیارها و شرایط اصالت برای ثبت در فهرست میراث جهانی هستند با شورای بین المللی آثار و محوطه های فرهنگی _ تاریخی icomos است. در مورد چشم اندازهای فرهنگی علاوه بر icomos ، اتحادیه های حفاظت iucn نیز بر ارزیابی اثر پیشنهاد شده نظارت خواهد کرد.

icomos و iucn پس از دریافت اطلاعات اضافی که احتمالا برای رفع نواقص پرونده پیشنهادی لازم است تا کشور عضو ارسال دارد، گزارش نهایی ارزیابی خود را تسلیم کمیته میراث جهانی می کند.

این گزارش نهایی شامل معیارهایی که اثر تحت آنها به ثبت خواهد رسید، دلایل اصالت اثر و هر گونه پیشنهاد و نظر خاصی در رابطه با اثر پیشنهاد شده خواهد بود.

●هر اثر پیشنهادی باید حداقل یکی از شاخص های زیر را دارا باشد:

۱ _ نمایان گر دست آوردی بی بدیل از نبوع هنری بشر باشند.

۲ _ نمایان گر تبادل مهمی از ارزش های بشری در یک محدوده زمانی در درون یک حیطه فرهنگی جهان از لحاظ پیشرفت در معماری یا فن آوری، هنرهای یادمانی، برنامه ریزی شهری یا طراحی چشم انداز باشد.

۳ _ گواهی بی همتا یا دست کم استثنایی بر یک سنت فرهنگی یا تمدن زنده یا از میان رفته باشد.

۴ _ نمونه ای برجسته از نوعی بنا یا مجموعه معماری یا فن آوری یا منظره که نمایان گر مرحله یا مراحلی در سرگذشت انسان باشد.

۵ _ نمونه ای برجسته از یک سکونت گاه سنتی بشری یا استفاده از زمین، که معرف یک یا چند فرهنگ است، باشد. به ویژه مواقعی که تحت تاثیر تغییرات برگشت ناپذیر شده است.

۶ _ به طرزی مستقیم یا ملموس مرتبط با رویدادها یا سنن زندگی افکار و عقاید یا آثار هنری یا ادبی واجد اهمیت والای جهانی باشد.

●ضوابط تهیه پرونده برای ثبت آثار در فهرست میراث جهانی

با وجود این که هر اثر دارای ویژگی های مخصوص به خود است، با این حال لازم است تا اطلاعات مربوطه در قالب زیر ارایه گردد.

▪مشخصات اولیه اثر:

۱ _ نام کشور

۲ _ نام استان (روستا و ...) محل قرارگیری اثر

۳ _ نام اثر

۴ _ مشخص کردن محل دقیق اثر روی نقشه با ذکر مختصات جغرافیایی اثر

۵ _ نقشه عرصه و حریم مصوب اثر در مقیاس ۵۰۰۰۰/۱ تا ۱۰۰۰۰۰/۱

با ذکر مساحت محوطه پیشنهادی برای ثبت (به هکتار) که دارای مرز مشخص شده باشد (به وسیله حصار و یا غیره) و نیز مساحت حریم (به هکتار)، ضوابط حریم باید در حاشیه نقشه آورده شود.

[shirin71]

گنبد سلطانیه:

گنبد سلطانیهبزرگ‌ترین گنبد آجری جهان و مقبره‌ اولجایتو است که نام خود را به سلطان محمد خدابنده تغییر داد و از آثار مهم دوره ایلخانیان به حساب می‌آید. این بنا مسجدی است بسیار زیبا که از حیث معماری و تزیین و بزرگی در دنیا مشهور است. گنبد مزبور در 5 فرسخی سمت شرقی شهر زنجان در داخل باروی شهر قدیم سلطانیه قرار گرفته و بنایی است هشت‌ضلعی که طول هر ضلع آن ۸۰ گز است. 8 مناره نیز در اطراف گنبد دارد و قدیمی‌ترین گنبد دوپوش موجود در ایران است. رنگ گنبد آبی است. روی این اضلاع گنبد بلندی قرار گرفته که ارتفاع آن‌را ۱۲۰ گز نوشته‌اند. در قسمت بالایی آن ساختمان دور تا دور اطاق‌ها و غرفه‌ها ساخته‌اند. خود گنبد از کاشی‌های فیروزه‌ای رنگ پوشیده و سقف داخل اتاق‌های بالا با گچبری‌ها و آجرهای رنگارنگ تزیین یافته‌است.

[shirin71]

قره کلیسا:

قره کلیسا کلیسای تادئوس مقدس، نام کلیسایی تاریخی در استان آذربایجان غربی ایران است. این کلیسا در جنوب ماکو و ۲۰کیلومتری شمال شرقی چالدران در کنار روستایی به همین نام واقع شده‌است. در تاریخ ۷ ژوئیه ۲۰۰۸، مجموعه قره کلیسا، شامل 3کلیسای اصلی با نام‌های قره کلیسا یا سنت تادئوس، سنت استپانوس و زور زور در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید.