معرفی آفت بید سیب‌زمینی
بید سیب زمینی Potato tuber moth
Phthorimaea operculella
Lep.: Gelechiidae
● مشخصات ظاهری آفت:
۱) حشره کامل: این حشره پروانه کوچکی است با دو جفت بال کم عرض به رنگ قهوه ای تا خاکستری روشن که روی بالهای جلوی نقطه های تیره دیده می شود. بال ها مخصوصاً بال زیری در کناره ها به دسته ای از موها ختم می شده است. عرض بال پروانه با بالهای باز ۱۴- ۱۵ میلی متر است. حشره دارای یک جفت شاخک نسبتاً بلند و کشیده است که معمولاً آنرا در امتداد شکم نگه می دارد، شکم در حشره بالغ ماده متورم ولی در حشره نر باریک و کشیده و در انتها قدری پهن شده که به این وسیله می توان حشره بالغ نر و ماده را از همدیگر تشخیص داد.
۲) تخم: تخم تقریباً تخم مرغی شکل و اندازه تقریبی آن ۵/۰ میلی متر است، رنگ تخم در ابتدا کرم روشن می باشد، محل تخم ریزی روی بوته در زیر برگها و گاهی روی برگ و ساقه و معمولاً گودی های روی غده سیب زمینی دیده می شود.
۳) کرم یا لارو:
کرم که عامل اصلی خسارت می باشد در اندازه کامل به ۱۰- ۱۲ میلی متر می رسد رنگ آن در صورتی که از غده تغذیه کرده باشد سفید متمایل به زرد کمرنگ با هاله ای صورتی و درصورتی که از برگ و ساقه تغذیه کرده باشد، سبز، سر و سینه اول قهوه ای تیره، پاهای سینه تیره رنگ می باشد.
۴) شفیره: در ابتدا قهوه ای روشن ولی بتدریج به رنگ قهوه ای براق و تیره در می آید. شفیره در داخل محفظه ای که از ذرات خاک بهم چسبیده درست شده است قرار دارد.
● زیان آفت:
این آفت یکی از زیان آورترین آفات سیب زمینی می باشد. کرم های این آفت در فصل بهار و تابستان، برگها و دمبرگ ها و ساقه سیب زمینی را مورد حمله قرار داده و سبب خشک شدن برگ و ساقه می شود. در اواخر تابستان و اوایل پائیز پس از تشکیل و رشد غده های سیب زمینی حمله آفت متوجه غده ها می شود. کرم های حشره از طریق سوراخ کردن غده وارد سیب زمینی می گردند. معمولاً ورود آنها از محل گودی های روی غده سیب زمینی می باشد. کرم در محل ورود خود مقداری فضولات که به تدریج خشک و قهوه ای می شوند، باقی می گذارد که این خود به تشخیص غده های آلوده کمک می کند.
کرم پس از ورود همراه با تغذیه خود از محتویات غده سیب زمینی دالان هایی در داخل غده می سازد که این دالان ها که ممکن است دارای پیچ و خم و یا مستقیم درست شوند درتشخیص آلودگی بسیار کمک می کند.
بدیهی است که خسارت آفت در داخل چنین غده هایی سبب از بین رفتن سیب زمینی می شود. معمولاً غده های آلوده به دلیل ورود و رشد عوامل بیماری زا پوسیده و فاسد می شوند که به این ترتیب میزان خسارت افزایش می یابد، این آفت علاوه بر سیب زمینی که میزبان اصلی آفت به شمار می رود به محصولات دیگری از جمله بادمجان - توت - گوجه فرنگی آسیب می رساند.
● زیست شناسی و رفتار حشره:
این آفت حشره ای است شب پرواز، پروانه ها در طول روز غیرفعالند حشرات بالغ ماده پس از جفت گیری تخم خود را بصورت تک تک یا چند عددی پشت برگ های سیب زمینی و گاهی روی برگ ها یا ساقه قرار می دهند. کرم های تازه ظاهرشده از این تخم ها با ایجاد سوراخ در برگ و دمبرگ و یا ساقه شروع به فعالیت می کنند، آثار تغذیه ای کرم با ظهور لکه های سفید و روشن روی برگها یا ظهور سوراخ هایی روی غده سیب زمینی و خشکیدگی ساقه در همان محل مشخص می شود. غده های سبز تشکیل شده در سطح خاک، محل مناسبی برای تخم ریزی حشرات می باشد. کرم های تولید شده از تخم خارج شده وبا سوراخ کردن غده ها وارد آن می شوند و شروع به تغذیه از سب زمینی می نماید.
کرم پس از تغذیه کامل از غده بیرون آمده و معمولاً روی غده یا در محل دیگر انبار نظیر کیسه های سیب زمینی یا دیوارهای انبار، تبدیل به شفیره می شوند. شفیره پس از مدتی که بستگی به درجه حرارت انبار دارد به حشره کامل تبدیل می شود و مجدداً پروانه ها ظاهر شده پس از جفتگیری روی غده های سالم تخم ریزی کرده و در صورتی که هوای انبار نسبتاً گرم باشد این زاد و ولد تا آخر زمستان در انبار ادامه می یابد.
انتقال حشره از سالی به سال دیگر به شیوه های زیر انجام می شود:
۱) به وسیله غده های آلوده به کرم باقی مانده در مزرعه
۲) به وسیله شفیره های تشکیل شده در فصل پائیز
۳) به وسیله غده های آلوده در انبار
این حشره به دلیل زندگی در مزرعه و انبار و نداشتن دوره استراحت اجباری تعداد نسل زیادی که گاهی به ۱۲ نسل هم در سال می رسد تولید می کند.
انتشار این حشره از مناطق اولیه خود به دیگر مناطق دنیا از طریق حمل غده های سیب زمینی صورت می گیرد و نحوه ی انتشار و گستردگی آن درایران نیز عمدتاً به همین صورت بوده است.
● مدیریت تلفیقی و راهکارها:
از آنجایی که این حشره در مزرعه، بوته و در انبار غده ها سیب زمینی را آلوده می کند لذا باید برای حفظ بوته های سیب زمینی در مزرعه و غده ها در انبار، روش های زیر اعمال شود. و از طرفی با توجه به تعداد نسل زیاد و جمعیت فراوان و وجود میزبانهای مختلف و پوشیده بودن محل تغذیه و خسارت آفت اعمال یک روش به تنهایی در مقابله با این آفت کارساز نبوده و قطعاً بایستی با اعمال روشهای مختلف در زمانهای معین با این آفت خطرناک مقابله نمود.
الف) اقدام هایی که باید در مزرعه سیب زمینی انجام گیرد.
۱) اجرای عملیات صحیح وبه موقع زراعی شامل شخم و اجرای عملیات زمستان ( ازبین بردن بقایای سیب زمینی و یخ آب دادن مزرعه ) و کشت به موقع.
۲) کشت غده های سالم و بدون آلودگی در عمق کافی ( حداقل ۱۵سانتی متر)، نظربه اینکه کشت غده های آلوده یکی از راههای انتشار آفت است لذا بایستی در فصل برداشت از انبار کردن این غده ها اجتناب و در فصل کشت از طریق معاینه غده ها، فقط غده های سالم و بدون آلودگی کشت گردند.
۳) خاک دادن در ۲مرتبه، مرتبه اول ۶هفته پس از کشت و مرتبه دوم زمان گلدهی.
۴) آبیاری منظم برای جلوگیری از ترک خوردگی خاک و عدم امکان نفوذ پروانه و کرم به داخل خاک و آلوده سازی غده ها.
۵) در مناطق با آلودگی زیاد مبارزه شیمیایی با یکی از سموم فسفره.
۶) برداشت به موقع با شروع زرد شدن برگها و انتقال سریع غده از مزرعه به انبار.
۷) نابود کردن غده های کوچک باقی مانده در سطح خاک.
۸) شکار حشره بالغ از طریق تله های فرمونی و نوری.
۹) برقراری تناوب با محصولات غیرمیزبان و عدم کشت سیب زمینی پشت سرهم.
۱۰) ازبین بردن بقایای سیب زمینی یا دیگر محصولات و علف های هرز خانواده بادمجانیان.
ب) اقداماتی که باید در انبار انجام گیرد:
۱) روش صحیح انبار کردن غده سیب زمینی.
۲) تمیزنمودن و ضدعفونی انبار قبل از انبار کردن سیب زمینی.
۳) پرهیز از انتقال غده های آلوده به انبار.
۴) ایجاد موانع بر سر راه نفوذ پروانه به انبار از قبیل نصب توری بر درب و پنجره انبار.
۵) تامین رطوبت کافی.
۶) بکارگیری تله های نوری و فرمونی در انبار جهت شکارپروانه در داخل انبار.
۷) پوشاندن غده های سیب زمینی با شاخ و برگ خشک بعضی از گیاهان که در این مورد خاص، استفاده از شاخ و برگ خشک شده درخت اکالیپتوس به شرط در دسترس بودن آن توصیه می شود. و درصورت عدم امکان می توان از کاه و کلش خشک به ضخامت ۲سانتی متر استفاده نمود.
۸) درصورت بالابودن آلودگی استفاده از حشره کش میکروبی B.t به مقدار ۳ کیلودرتن و در صورت عدم دسترسی به حشره کش میکروبی استفاده از گرد سومیسیدین ۱/۰% به مقدار ۲ کیلو در تن قبل از انبار کردن.
پاسخ با نقل قول
علاقه مندی ها (بوک مارک ها)