پاسخ به یک شبهه
برخی می پرسند آیا سنگسار کردن مرد یا زنى که بر اثر غلبه هوى و هوس ، لحظهاى از جاده عفّت خارج گشته ، و مبتلا به این گناه شده اند ، با عطوفت اسلامى سازگار است؟!
پاسخ این است که:
اولاً، طبع احکام جزایی ، که برای مجازات مجرمین وضع می شود ، در ظاهر با نوعی خشونت همراه است ، ولی این خشونت ظاهری با در نظر گرفتن مصالحی که بر آن مترتب است امری معقول و پذیرفتنی است . درست همانند طبیبی حاذق وقتی با عضوی از بدن بیمار مواجه می شود که سیاه شده ، و بعنوان درمان دستور به بریدن عضو مزبور می دهد!؛ بریدن عضو بدن انسان، تجویزی خشونت آمیز است! ولی اگر بنا باشد که با چشم پوشی از این خشونت ، بیماری مزبور، جان آن شخص را بگیرد ، دیگر این خشونت معقول و پذیرفتنی خواهد بود .
ثانیاً، این افراد در این قضاوت ها، بدون در نظر گرفتن تمام شرایط حدود و تعزیرات اسلامى، و راه هاى اثبات، و راه هاى تخفیف، و همچنین نتایج نهایى این گناهان و اثرات زیانبار آن براى جامعه ، حکم به خشن بودن حدود و تعزیرات مى دهند ؛ ولی با در نظر گرفتن همه این جوانب ، معلوم مى شود که حدود و تعزیرات اسلام چندان خشن نیستند .
نکتههاى ظریفى در گوشه و کنار احکام «حدود و تعزیرات» به چشم مىخورد که به ما در پاسخ این سؤالات کمک مىکند، و با دقّت و مطالعه در آن نکات، روشن مىشود که حدود و تعزیرات نیز چشمهاى دیگر از رحمت و عطوفت اسلامى است- هرچند ظاهر آن براى عدّهاى در برخورد اوّلیه خشونتآمیز به نظر مىرسد.
حدود و تعزیرات ضمانت اجرایى احکام الهى
از آنجا که احکام الهى در انسانها گاه تأثیرگذار نیست، مگر آنها که عنایات پروردگار شامل حالشان شود، و فطرتى پاک و سالم داشته باشند، بدین جهت نیاز به تشویق و تخویف، یا تبشیر و انذار دارد تا انگیزه مردم را براى عمل به آن تقویت نموده، آنها را به عمل به آن فرا خواند .
با توجّه به این که تشویق ها و مجازاتهاى جهان آخرت، گروهى از مردم را از تخلّف و جرم و گناه باز نمىدارد، و آنان را به انجام وظایف و واجبات سوق نمىدهد، چارهاى جز پیش بینى مجازاتهاى دنیوى براى کسانى که از قانون تجاوز کنند، و آن را نادیده بگیرند، باقى نمىماند، و این، همان چیزى است که در اصطلاح حقوق دان ها «ضمانت اجرا» نامیده شده است .
البتّه در قوانین بشرى ، ضمانت اجرا منحصر به کیفرهاى دنیوى است ، در حالى که گستره آن در ادیان الهى و مکاتب آسمانى ، بسیار وسیعتر مىباشد ، چرا که ایمان به غیب ، اعتقاد به دادگاه قیامت ، و نیروى بازدارنده قوى تقوا، و پاداشها و مجازاتهاى جهان آخرت ، و مانند آن ، از اهرمهاى قوى و مستحکم اجراى قوانین دینى محسوب مىشود .
بدین جهت در قشرهاى مذهبى که ایمان به احکام الهى و اسلامى دارند، کمتر شاهد غصب حقوق مردم، و تعدّى و تجاوز به حریم دیگران هستیم، هر چند مجازاتى در کار نباشد. ولى با این حال، شارع اسلام از ضمانت اجرایى دنیوى نیز غفلت نکرده، و حدود و تعزیرات را به همین هدف، در کنار ضمانتهاى اجرایى معنوى قرار داده است. و لذا در روایات متعدّد مىخوانیم : « انّ اللّه قد جعل لکلّ شىء حدّا و جعل على من تجاوز ذلک الحدّ حدّا ؛ خداوند متعال براى هر چیزى قانونى تعیین نموده، و براى هر کس که از قانون تجاوز کند، مجازاتى در نظر گرفته است.»1
بنابراین، اگر براى کسانى که حرمت قوانین را نگه نمىدارند، و آلوده گناه مىشوند، مجازاتى وجود نداشته باشد، قوانین، پشتوانه اجرایى نخواهد داشت. خلاصه این که فلسفه وضع حدود و تعزیرات، همان ضمانت اجرایى احکام الهى است.2
امام هفتم شیعان، حضرت موسى بن جعفر علیه السلام، در تفسیر آیه شریفه « یُحْىِ الْارْضَ بَعْدِ مَوْتِها »مىفرماید: «منظور (فقط) این نیست که زمینهاى خشک را با بارانهاى پر برکت زنده مىکند ، بلکه منظور این است که خداوند مردانى (بزرگ و مخلص و بلند همّت را) مبعوث مىکند ، که آنها عدالت را در جهان زنده مىکنند ، و زمین بر اثر زنده شدن عدالت احیاء مىگردد ؛ و بدون شک اقامه و اجراى حدود و تعزیرات بر روى زمین، پر منفعتتر است از این که چهل شبانه روز بر آن باران ببارد»
حدود الهی نوعی رحمت الهی است
روایاتى در مورد فلسفه اجراى حدود و تعزیرات وجود دارد که مطالعه آنها به ما بینش تازهاى درباره این مجازاتهاى اسلامى مىدهد؛ به دو نمونه آن توجّه کنید :
1- پیامبر گرامى اسلام صلى الله علیه و آله فرمودند: «اقامَةُ حَدٍّ خَیْرٌ مِنْ مَطَرِ ارْبَعینَ صَباحاً ؛ اجراى یک حد از بارش چهل شبانه روز باران بهتر است . »3
2- امام هفتم شیعان، حضرت موسى بن جعفر علیه السلام، در تفسیر آیه شریفه « یُحْىِ الْارْضَ بَعْدِ مَوْتِها »4 مىفرماید: « لَیْسَ یُحْیِیْهَا بِالْقِطَرِ، وَ لکِنْ یَبْعَثُ اللَّهُ رِجالًا فَیُحْیُونَ الْعَدْلَ فَتُحْیِى الْارْضَ لِإحْیاءِ الْعَدْلَ، وَ لَإقامَةُ الْحَدِّ فیهِ انْفَعُ فِى الْارضِ مِنَ الْقِطَرِ ارْبَعینَ صَباحاً ؛
منظور (فقط) این نیست که زمینهاى خشک را با بارانهاى پر برکت زنده مىکند ، بلکه منظور این است که خداوند مردانى (بزرگ و مخلص و بلند همّت را) مبعوث مىکند ، که آنها عدالت را در جهان زنده مىکنند ، و زمین بر اثر زنده شدن عدالت احیاء مىگردد ؛ و بدون شک اقامه و اجراى حدود و تعزیرات بر روى زمین، پر منفعتتر است از این که چهل شبانه روز بر آن باران ببارد . » 5
در این روایات اجرای حدود به باران تشبیه شده ، و اجراى کمترین مقدار آن ، از بارش چهل روز باران بهتر شمرده شده است ؛ مفهوم این روایت این است که همانطور که باران، رحمت پروردگار است6 و خداوند آن را بر اهل زمین نازل و منتشر مىنماید ، حدود الهى نیز نوعى رحمت الهى است و حقیقتاً اجراى مجازاتهاى اسلامى همچون باران ، جامعه را شستشو مىدهد و اجتماع را از آلودگیها پاک مىکند.
به عنوان نمونه ، اگر شخصى باعث سلب امنیّت عمومى از جامعه شود و بر جان و مال و ناموس مردم هجوم برد ، به گونهاى که رعب و وحشت قسمتى از جامعه را فراگیرد، محارب خواهد بود و اجراى حدّ محارب بر این شخص ضامن ثبات امنیّت در جامعه است و همچون باران، رعب و وحشت و ناامنى حاصل از جنایات او را از فضاى جامعه مىشوید.
راههاى اثبات حدود شرعى
مطالعه چگونگى اثبات حدود شرعى، جلوههاى دیگرى از رحمت و رأفت اسلامى را در آئینه حدود و مجازاتهاى اسلامى به نمایش مىگذارد .
اجرای چنین حکمی به راحتی صورت نمی گیرد و خود دارای مراحل و شرایطی است که با انجام آن شرایط ، حکم اِعمال می شود .
بسیارى از حدود با چهار شاهد عینی، یا چهار بار اقرار ثابت مىشود؛ بدین معنى که باید چهار نفر انسان عادل شهادت دهند فلان زن و مرد را در حال انجام عمل منافى عفّت دیدهاند ، تا بتوان حدّ شرعى بر آنها جارى کرد .
چنین امرى غالبا امکانپذیر نیست! مگر در دنیای آلوده ای که انسان ها به تمام معنا بندگان شیطان اند و در گنداب و مرداب فساد و فحشاء غوطه ورند و انواع اعمال منافی عفت عمومی ، قانونی و رسمی دانسته می شود ، و ممکن است که اینگونه روابط را به صورت فیلمهای مستهجن نیز تکثیر کنند، که در اینصورت نه چهار شاهد که هزاران شاهد برای اعمال کثیف خود پیدا می کنند ، و البته مجازات سنگسار برای امثال این غده های چرکین که انسانیت و کرامت انسانی را هدف گرفته اند مجازات مناسبی است .
پیامبر گرامى اسلام صلى الله علیه و آله فرمودند: «اقامَةُ حَدٍّ خَیْرٌ مِنْ مَطَرِ ارْبَعینَ صَباحاً ؛ اجراى یک حد از بارش چهل شبانه روز باران بهتر است»
آداب اجراى حدود شرعى
بر فرض که حدّى ثابت شود ، و حاکم شرع تصمیم بر اجراى آن بگیرد ، در چگونگى اجراى آن ، به آداب و دستوراتى برخورد مىکنیم که برگرفته از رحمت و رأفت اسلامى است؛ به نمونههایى از این آداب فهرست وار اشاره مىکنیم :
1- در ابتدا و انتهاى روزهاى زمستانى، که هوا بسیار سرد است و تازیانه مجرم را آزار فراوان مىدهد، نباید حد اجرا شود، بلکه باید در میانه روز که هوا گرمتر است اجرا گردد!
2- در فصل تابستان باید بر عکس عمل شود، در وسط روز که هوا بسیار گرم است حد اجرا نگردد! بلکه در پایان روز انجام شود .7
3- مجرم به هنگام دریافت تازیانه نباید خوابیده باشد، بلکه باید نشسته یا ایستاده باشد. زیرا ضربات تازیانه در این دو حالت آهسته تر نواخته مىشود، و مجرم درد کمترى را تحمّل مىکند! 8
4- اگر مجرم بیمار است تا زمان بهبودىاش اجراى حد به تأخیر مىافتد! 9
5- اگر باردار است تا زمان وضع حمل تأخیر مىافتد ! 10
توجّه به نکات فوق، هر انسان منصف و به دور از پیش داورى را، وادار به اعتراف مىنماید که رأفت و رحمت اسلامى حتّى در حدود، که ظاهرى خشونتآمیز دارد، موجود است؛ بدین جهت اجراى مجازاتهاى اسلامى براى جامعه، بسیار با برکت، و منشأ خیرات فراوان خواهد بود. به گونهاى که برکات آن، از برکات بارانهاى پى در پى چهل شبانه روز هم افزونتر است !11
پاسخ با نقل قول
علاقه مندی ها (بوک مارک ها)