ماهي ها كلا جزء غذاهاي پُر خاصيت به حساب مي آيند، به خصوص در سال هاي اخير و با افزايش نتايج مثبت حاصل از تحقيقات در مورد خواص ماهي، جايگاه مناسبي هم در برنامه غذايي روزانه افراد باز كرده اند.
ماهي تن از آن دسته غذاهايي است كه به دليل سهولت تهيه، در فهرست غذايي اغلب خانواده ها وجود دارد. اما ماهي تن چه خواص ويژه اي دارد؟
انواع ماهي هاي تن (Tuna Fish) كه گاهي به غلط تن ماهي ناميده مي شوند، زير مجموعه اي از خانواده بزرگ ماهي هاي اقيانوسي به نام Scombridae هستند و در زير شاخه Thunnus دسته بندي مي شوند.


بعضي از انواع ماهي هاي تن، خون گرم هستند. بر خلاف انواع ديگر ماهي ها كه گوشت سفيد رنگي دارند، ماهي تن گوشت صورتي يا قرمز تيره دارد. علت قرمزي گوشت اين نوع ماهي ميزان زياد ميوگلوبين (پروتئين محتوي آهن در عضله) است.
ماهي تن منبع بسيار خوبي از پروتئين ، مواد معدني نظير سلنيوم ، منيزيم و پتاسيم و همچنين ويتامين هاي B1 ، B3 و B6 است. .
مهم تر از همه اين كه، گوشت ماهي تن هم مانند گوشت بيشتر انواع ماهي ها ، سرشار از اسيدهاي چرب امگا 3 است كه مصرف آن مشكلات پوستي و التهابات را كاهش مي دهد و سرعت بهبود بيماران قلبي را بالا مي برد. اسيدهاي چرب امگا 3 به طور كلي نقش پيشگيري كننده از بيماري هاي مزمني نظير بيماري هاي قلبي- عروقي ، ديابت نوع دوم و برخي از انواع سرطان را دارند.
خوردن ماهي هاي حاوي امگا 3 براي كاهش بيماري هاي قلبي- عروقي بسيار مفيد است، زيرا اين ماده مغذي ميزان چربي هاي بد خون (LDL- كلسترول و تري گليسريدها) را كاهش مي دهد؛ ميزان كلسترول خوب يا HDL را افزايش ميدهد؛ تجمع پلاكت را پايين مي آورد و از لخته شدن خون جلوگيري مي كند؛ با كاهش سلول هاي اندوتليال و توليد مشتقات پلاكت عامل رشد، از ضخيم شدن رگ ها جلوگيري مي كند؛ فعاليت مشتقات شيميايي سلول هاي ديواره رگ ها كه باعث آرامش و باز شدن رگها مي شود را افزايش مي دهد؛ توليد پيام آورنده هاي شيميايي به نام سيتوكسين ها را نيز كم مي كند(موادي كه در واكنش التهاب مربوط به سختي رگ ها نقش دارند).
ماهي تن از جهت ديگري هم براي بيماران قلبي مفيد است ، زيرا با دارا بودن ويتامين B6 ، سطح هموسيستئين خون را پايين مي آورد و از آسيب ديواره رگ ها پيشگيري مي كند.
انجمن قلب آمريكا براي بيماران مبتلا به تري گليسريد بالا و فشار خون بالا ، مصرف دو بار در هفته، ماهي هاي حاوي امگا 3 را توصيه مي كند.
مصرف ماهي تن براي مبتلايان به ديابت نوع دوم هم سودمند است، البته بهتر است كه اين بيماران از انواع تازه يا كنسرو شده در آب (به جاي روغن) استفاده كنند. همچنين خوردن ماهي غني از امگا 3 ، حداقل هفته اي دو بار ،
مصرف ماهي تن براي دانش آموزان به خصوص در ايام امتحانات هم بسيار توصيه مي شود، زيرا عملكرد مغز را افزايش مي دهد.

مضرات :
ماهي تن از جمله ماهي هايي است كه از ميزان قابل توجهي جيوه برخوردار است. مصرف زياد جيوه احتمال بروز برخي بيماري ها از جمله بيماري هاي عصبي را افزايش مي دهد.
جيوه از عناصر سنگين به شمار مي رود و استفاده زياد از آن، براي بدن حكم مواد سمي را دارد. اين عنصر با آنزيم هاي دروني بدن تركيب و مانع از عمل آنها مي شود. تجمع جيوه در بدن منجر به بروز اختلالات شنوايي ، لرزش عضلات ، بروز بي حسي عمومي و به هم خوردن متابوليسم دروني مي شود و از همه مهم تر اين كه جيوه عملكرد سيستم عصبي را مختل مي كند و به رشد بافت مغزي آسيب جدي مي رساند.
به همين دليل مصرف زياد تن ماهي براي مبتلايان به بيماري هاي مغزي و عصبي و همچنين كودكان و مادران باردار توصيه نمي شود، زيرا سيستم مركزي و عصبي جنين را كه به سرعت در حال رشد است، تحت تاثير قرار مي دهد.
علي رغم تاثير مصرف متعادل ماهي تن در پيشگيري از سرطان، مصرف زياد و بيش از اندازه ي آن ، به دليل داشتن جيوه، احتمال بروز سرطان را افزايش مي دهد.

روش استفاده:
براي بهره بردن از فوايد ماهي و جلوگيري از بروز عوارض ناشي از مصرف زياد آن، توصيه مي كنيم بيشتر از دو تا سه بار در هفته از انواع ماهي استفاده نكنيد و همچنين برنامه غذايي تان فقط شامل يك نوع ماهي نباشد، بلكه در مصرف ماهي ها هم، تعادل و تنوع را در نظر بگيريد.
ماهي هاي رودخانه اي و دريايي بسيار مفيدتر از ماهي هاي كنسرو شده هستند، اما در مقايسه با غذاهاي آماده و فست فودها، مصرف كنسرو تن ماهي سالم و استاندارد الويت دارد.
از سوي ديگر تاريخ مصرف كنسرو تن ماهي نكته مهمي است كه نبايد آن را ناديده گرفت.
كنسرو تن ماهي در صورت نگهداري در شرايط نامناسب يا انقضاي تاريخ مصرف آن، به سرعت فاسد مي شود و مسموميت بسيار جدي به نام مسموميت بوتوليسم را ايجاد مي كند كه مي تواند حتي سبب مرگ هم گردد.
طبق توصيه كارشناسان حتما كنسرو تن ماهي را قبل از مصرف بايد 20 دقيقه در آب جوشاند و سپس مصرف كرد تا احتمال مسموميت با آن به حداقل برسد.
همچنين اگر كنسرو تن ماهي، متورم يا ضربه خورده باشد، بايد از مصرف آن خودداري كرد.