آداب و رسوم مردم قزوین در مراسم مختلف

[sorna]

به عقیده مادربزرگهای قزوینی اگر در شب چله ننه سرما گریه کند باران میبارد، اگر پنبههای لحاف بیرون بریزد برف میآید و اگر گردنبند مرواریدش پاره شود...



شب چله
مردم استان قزوین نیز همچون دیگر هموطنان ایرانی، این آیین کهن را با رفتن به خانه بزرگ ترها میگذرانند. به عقیده بزرگترها صرف میوههای مختلف خشک و تر و میوههای سرخ فام که به «شب چره» معروف است، همراه با خوراکیهای دیگر شگون داشته و زمستان پربرکتی را نوید میدهد. در بعضی مواقع که مادربزرگها در آوردن تنقلات تاخیر میکنند کوچک ترها شعر «هرکه نیارد شب چره- انبارش موش بچره» سر میدهند، که مادربزرگ در آوردن «شب چره» تعجیل میکند. در این شب اغلب مردم قزوین با خوردن سبزی پلو با ماهی دودی و سپس هندوانه، انار، انواع تنقلات از جمله کشمش، گردو، تخمه، آجیل مشکل گشا و انجیرخشک، شب نشینی خود را به اولین صبح زمستانی گره میزنند. به عقیده مادربزرگهای قزوینی اگر در این شب ننه سرما گریه کند باران میبارد، اگر پنبههای لحاف بیرون بریزد برف میآید و اگر گردنبند مرواریدش پاره شود تگرگ میآید. یکی دیگر از آداب و رسوم «شب یلدا» فرستادن «خونچه چله» از سوی داماد به عنوان هدیه زمستانی برای عروس است. در این خونچه برای عروس پارچه، جواهر، کله قند و ۷ نوع میوه مثل گلابی، هندوانه، خربزه، سیب و به با تزئینات خاصی فرستاده میشود.


جشن انار
مردم بخش «تارم» اواخر شهریور یا اوایل مهر ماه در یک روز معین، دسته جمعی به مزارع انار میروند و با نواختن دایره یا سرنا و دهل، شروع به چیدن انار میکنند. تا پیش از این روز کسی حق چیدن انار را ندارد.


جشن فندق
«رودبار شهرستان» از مناطقی است که بیشتر به کشت فندق اختصاص دارد. در بسیاری از روستاهای این ناحیه، در اواسط مرداد ماه جشن فندق برپا میشود. اهالی روستا در روز معینی با هم به مزارع میروند. در ابتدا شخصی به خواندن اشعاری بیشتر به صورت بداهه میپردازد و دیگران تکرار میکنند. سپس همه شروع به چیدن فندق میکنند. دوشیزگانی که نامزد شده اند، برای همسران خود از هسته فندق گردنبند درست میکنند و به آن «گلوانه» میگویند. آنها این گردنبند را در فصل زمستان به شوهران خود هدیه میدهند.

جشن تیرگان
این جشن همان جشن تیرگان ایران باستان است، که در روز سیزدهم تیرماه برگزار میشود. به این ترتیب شخص خوش قدم، صبح زود به خانه دعوت میشود تا با تکه چوبی از درخت «داغ داغان» به کیسههای گندم، آرد ، حبوبات و... بزند تا به آنها برکت بدهد. او هم چنین با چوب به اعضای خانواده میزند تا سلامت بمانند. در حین انجام مراسم کسی نباید صحبت کند. در شب سیزده تیر ماه مراسم شال اندازی انجام میشود. در این روز پاشیدن آب را به یکدیگر خوش یمن میدانند.

[sorna]

نوروز
مردم استان قزوین مانند مردم دیگر مناطق ایران، از اوایل اسفندماه خود را برای برگزاری مراسم سال نو آماده میکنند. آنها همراه خانه تکانی و نظافت، به خانه تکانی دلهای خود میپردازند و در روز عید با چیدن سفرههای رنگین، پذیرای میهمانان خود میشوند. آنها در سفرههای پارچه ای قلمکار و ظروف رنگارنگ بلوری، انواع شیرینیهای خانگی، انجیر، آلبالوی خیس شده، نخود، کشمش و نقل و نوعی توت را که با خمیر پودر پسته و بادام درست میکنند، میچینند و به میهمانان تخم مرغ رنگ شده (با پوست پیاز) عیدی میدهند. امروزه از روز اول عید، دید و بازدیدهای خانوادگی آغاز میشود و تا قبل از سیزده به در پایان میگیرد.


نوروزی خوانی
نوروزی خوانی یکی از مراسم مربوط به روزهای پایانی سال است و جزئی از مراسم استقبال نوروز به شمار میرود. نوروزی خوانها بیشتر از اهالی روستاهای منطقه «الموت» و «طالقان» هستند؛ آنها در دستههای ۲ تا ۴ نفره، در کوچه و خیابان به راه میافتند و با خواندن اشعار کوتاه و بلند، طلیعه سال نو را به مردم مژده میدهند و بیت یا ۲ بیت دیگر را، ۲ نفر دیگر پاسخ میدهند. ساکنان منازل با شنیدن صدای نوروزی خوانها، به استقبال آنها رفته و با دادن پول و شیرینی از آنها پذیرایی میکنند.

سیزده بدر
در روز سیزده فروردین، مردم به طبیعت میروند و دور هم جمع میشوند و به شادی میپردازند و نیز رسم است که هر کس کنار رود برود و ۷ سنگ کوچک را به نیت رفع و دفع بلا و بیماری به داخل آب پرتاب کند و دختران دم بخت سبزه گره بزنند. در پایان نیز سبزهها را به آب انداخته و به خانههای خود بازمیگردند.


خواستگاری
در این مراسم مادر و چند تن از خانمهای خانواده داماد به دیدن دختر میروند. اگر پسندیدند در جلسه بعد داماد را با خود میبرند. چنان چه داماد هم دختر را پسندید مادر او هدیه ای را که به آن نشانه میگویند، به خانواده دختر میدهد.


چمچه خاتون
از دیگر رسوم باران خواهی است. در این مراسم درون یک قدح آب ریخته به پشت بام میبرند و به وسیله یک چمچه، کم کم آب را از قدح به طرف آسمان میپاشند.