مهمترين پرسش هاى فقهى مورد ابتلاء در ماه مبارك رمضان به همراه پاسخ هاى آنمهمترين پرسش هاى فقهى مورد ابتلاء در ماه مبارك رمضان به همراه پاس

حضرت آيت الله سيستانى (مدظله العالى)

روزه
روزه باردار
روزه مريض
روزه مسافر
روزه نيابت
روزه مستحب
روزه قضا
مبطلات روزه
رؤيت هلال

روزه

سؤال : در برخي كشورها چندين روز آفتاب طلوع و يا غروب نمي كند نماز و روزه در اين كشورها چگونه است؟
جواب : احتياط واجب آن است كه نماز را با اوقات نزديكترين كشور و يا شهري كه در بيست چهار ساعت داراي شب و روز مي باشد تطبيق دهد و نمارهاي پنجگانه را برابر اوقات شرعي آنجا بخواند هر چند با قصد قربت مطلقه.
و اما روزه را بايد به كشوري برود كه بتواند روزه ماه رمضان را بگيرد كه فضيلت بسيار دارد و اگر ممكن نشد در غير ماه رمضان چنان كند و قضا به جا آورد.
سؤال : لطفا بفرماييد اينکه فرد در 4 جا ميتواند نمازش را تمام بخواند ايا مثالا اگر هتلي در کربلا و يا مکه و يا مدينه و يا کوفه باشد نيز ميتواند نمازش را تمام بخواند و روزه اش را بگيرد يا تنها اختصاص حائر دارد اگر صحن و سراي جديد اضافه شود چطور؟
جواب : درمکه و مدينه جايز است ولي در شهر کربلا و کوفه جايز نيست بلکه تنها در حرم يا مسجد کوفه جايز است .
سؤال : حکم کسي که ماه رمضان بر اساس شهادت دو نفر 29 روز روزه گرفته اند چيست ؟
جواب : قضا لازم نيست .
سؤال : شرايط سني براي روزه داري چيست ؟
جواب : بلوغ است که در دخترها نشانه آن تمام شدن نه سال قمري است و در پسرها يکي از سه چيز اول : روئيدن موي درشت در زير شکم بالاي عورت و همچنين در صورت و پشت لب .دوم: بيرون امدن مني . سوم : تمام شدن پانزده سال قمري .
سؤال : آيا عمل استمنا در ماه مبارک رمضان حرام است (خود ارضائي) ؟
جواب : حرام است و يكي از مبطلات است .
سؤال : اگر شخصي استمناء در ماه رمضان انجام دهد البته به نيت آمدن مني نباشد ولي از او مني خارج شود چه حكمي دارد؟
جواب : اگر از خود وثوق نداشت روزه او باطل است و اگر با علم به مسأله باشد كفاره هم به علاوه قضاء واجب است و همچنين بنابر احتياط واجب اگر جاهل مقصر مردد باشيد.
سؤال : نگاه كردن به صفحه اينترنت در زماني كه انسان روزه ميباشد و يك تصوير غير عادي ظاهر ميشود چه حكمي دارد؟
جواب : روزه را باطل نميكند اگرچه شرعاً در مواردي نبايد نگاه كرد.
سؤال : اگر فرد روزه دار با همسر خود نزديكي كند و بازي كند و نخواهد كه آبش بيايد و بداند چنانچه بيايد روزه اش باطل است ولي بي اختيار آبش بيايد (قبلاً با اين كارها آبش ميآمده) آيا روزه اش باطل است يا نه؟ كفاره چه؟ اگر كفاره واجب است، چگونه است؟
جواب : روزه اش باطل است و اگر از روي علم به مسأله باشد بايد به علاوه قضا كفاره هم بدهد و همچنين بنابر احتياط واجب اگر جاهل مقصر متردد باشد.
سؤال : در روزه ماه رمضان ريختن قطره در چشم آيا روزه را باطل ميكند يا خير؟
جواب : باطل نميكند.
سؤال : اگر در ماه رمضان در حال بيرون آمدن مني از خواب بلند شوم، آيا جايز است كه به بيرون آمدن آن كمك كنم؟ حكم در مورد استمناء در غير از ماه رمضان چه ميباشد؟
جواب : جايز است مني را در آن حال خارج كنيد و استمناء در هر حال حرام است.
سؤال : 1 ـ اگر كسي در ماه رمضان عمداً كاري كند كه از او مني بيرون آيد آيا بايد 60 روز روزه بگيرد يا خير؟
2 ـ جواب اين سؤال را براي فرو بردن اخلاط سينه را هم بگوييد.
جواب : 1 ـ اگر عالم به اين بود كه اين كار روزه را باطل ميكند بايد كفاره بدهد و نيز بنابر احتياط واجب اگر جاهل مقصر متردد باشد. و كفاره آن اين است كه 60 روز روزه بگيرد يا 60 فقير را سير كند ولو به اينكه به هركدام يك مد (750 گرم) طعام بدهد.
2 ـ روزه را باطل نميكند.
سؤال : كسي كه روزه بوده بعد خوابيده و در خواب مني از او بيرون آمده روزه اش باطل است؟
جواب : روزه صحيح است.
سؤال : شستن دهان براي شخص روزه دار چه حكمي دارد؟
جواب : مانعي ندارد.
سؤال : آيا زنان ميتوانند براي گرفتن همه روزه هاي ماه رمضان از قرص ضد بارداري استفاده كنند تا حيض نشوند.
جواب : مانعي ندارد.
سؤال : اگر كسي در شب ماه رمضان در خواب محتلم شود و بعد بيدار شود و دوباره بخوابد بدون اينكه بداند آيا صبح شده يا حكم آن چه ميباشد؟
جواب : اگر يقين و يا اطمينان داشته باشد كه اگر دوباره بخوابد پيش از اذان صبح بيدار ميشود، و تصميم هم داشته باشد كه بعد از بيدار شدن غسل كند چنانچه دوباره بخوابد و تا اذان بيدار نشود روزه او صحيح است و اگر اطمينان نداشته باشد بنابر احتياط واجب قضا بر او واجب ميشود.
سؤال : اينجانب طلبه اي هستم كه حدود 22 سال در تهران سكونت داشتم و آنجا را وطن دائمي خود قرار داده بودم 4 ماه قبل براي مراقبت از والدينم كه هر دو مريض هستند به اصفهان محل سكونت و تحصيل علوم ديني خود را تغيير دادم و به خيال اينكه به تهران باز نخواهم گشت از تهران نيت اعراض كردم و در طي اين 4 ماه نماز را در تهران كه ميرفتم شكسته ميخواندم حال بعد از 4 ماه معلوم شد كه نيت اعراض اشتباه بوده و احتمال بازگشت به تهران بسيار زياد است به سبب اصرار مأمومين كه در مسجد بازار در خدمت آنها بوديم و نيز احتمال انتقال والدينم به تهران همراه خودم سؤال من اين است آيا ميتوانم از اين نيت اعراض رجوع كنم و تهران به عنوان وطن قبلي (وطن دوم) من باقي بماند؟
جواب : ميتوانيد دوباره آنجا را وطن قرار دهيد.
سؤال : با توجه به اولين مسأله در رساله در مورد روزه كه بايد مقداري قبل و مقداري قبل از اذان صبح و مغرب نبايد كار مبطل روزه كرد تا يقين حاصل شود كه تمام را روزه بوده ايم، اين مقدار زماني چقدر است؟ و با توجه به معين كردن وقت اذان بطور دقيق در ايران آيا لزومي دارد؟ و اگر شخصي ندانسته اين زمان را رعايت نكند ولي يقين حاصل كرده باشد، حكم چيست؟
جواب : اين عبارت در رساله بايد تغيير يابد و لازم نيست قبل از طلوع فجر امساك كند مگر اينكه يقين كه اگر احتياط نكند بعضي از روزها خوردن او بعد از فجر خواهد بود در اين صورت از باب احتياط لازم است قبل از فجر امساك كند و به هر حال در طرف فجر تا يقين به طلوع فجر حاصل نشده است امساك لازم نيست ولي در طرف مغرب تا يقين به دخول وقت حاصل نشده خوردن جايز نيست و معيار اذان يا تعيين وقت توسط تقويم نيست بلكه معيار در طرف مغرب از بين رفتن سرخي طرف مشرق است و اين حكم در صورتي كه علم به سقوط قرص باشد مبني بر احتياط است و نسبت به گذشته اگر يقين به خوردن در روز حاصل نشود حكم به صحت ميشود.
سؤال : ما در محلي كار ميكنيم كه وضعيت شغلي ما طوري است كه 14 روز كار و 14 روز هم به منزل ميرويم كه بيشتر از 6 فرسخ است در اين مدت 14 روز كار شايد يك يا دو بار هم مأموريت شغلي پيش بيايد كه بيشتر از 6 فرسخ باشد و اين از مسئولت شغلي ما نيز ميباشد.
در محل كار وظيفه نماز و روزه ما چيست؟
در مأموريت وظيفه نماز و روزه ما چيست؟
در بين محل كار و منزل وظيفه نماز و روزه ما چيست؟
اگر مأموريت در هر هفته باشد ولي در 14 روز منزل مسافرتي در بين باشد يا نباشد وظيفه نماز و روزه ما چيست؟
اگر 7 روز در محل كار و 14 روز در منزل باشد وظيفه نماز و روزه ما چيست؟
و اگر ما بواسطه كار بايد هر روز اين 14 روز شغلي را در تردد باشيم وظيفه نماز و روزه ما چيست؟
جواب : اگر يك هفته يا دو هفته در محل كار هستيد و اين وضع به مدت يكسال و نيم ادامه دارد آنجا در حكم وطن است و نمازتان در آنجا تمام و روزه صحيح است ولي در مأموريتها نماز شكسته است و اگر قبل از ظهر باشد روزه را ميتوانيد بخوريد و همچنين در سفر بين محل كار و وطن مگر اينكه مأموريتها به علاوه ساير مسافرتها به طور مستمر در ماه ده روز بشود كه در اينصورت كثير السفر شمرده ميشويد و نمازتان در همه مسافرتها حتي اگر به كشور ديگر باشد تمام است و همين حكم در صورتي است كه 14 روز شغلي را در تردد باشيد.
سؤال : در روزه قضاي ماه رمضان اگر سهواً (قبل از ظهر ـ بعد از ظهر) چيزي خورده شود و زمان كافي براي گرفتن روزه قضا باشد حكم روزه چيست؟
جواب : اگر از روي سهو باشد روزه را باطل نميكند.
سؤال : ماليدن روژ به لب در ماه مبارك رمضان براي خانمها چه حكمي دارد؟
جواب : مانعي ندارد.
سؤال : در ماه مبارك رمضان امتناع از خوردن سحري چه حكمي دارد؟ و آيا خوردن سحري مستحب است؟
جواب : ممكن است موجب شدت ضعف شود، لذا خوب است كه انسان سحري بخورد.
سؤال : اگر زن و شوهر جواني در ماه رمضان در زماني كه روزه هستند ناخاسته و بدون كنترل خود با هم نزديكي كنند و روزه شان باطل شود چه بايد بكنند؟
جواب : قضا و كفاره واجب است و كافي است اطعام شصت مسكين هر مسكيني 750 گرم گندم يا آرد براي هر يك از زن و شوهر.
سؤال : حكم نماز و روزه دانشجويان و طلاب در سفر براي تحصيل و در محل تحصيل چيست؟
جواب : اگر در ماه به طور متوسط ده روز سفر كند بايد نماز را در همه سفرها تمام بجا آورد و روزه را بگيرد و اگر قصد داشته باشد در محل تحصيل دو سال بماند آنجا مقرّ وي است و نماز را بجا آورد و روزه بگيرد.
سؤال : من شخصي دانشجو هستم كه در شهري ديگر تحصيل ميكنم. شهر من قزوين و محل تحصيلم تهران ميباشد من ممكن است هر هفته يا هر دو هفته يك بار به وطنم برگردم (پنج شنبه ها و جمعه ها در شهر خود ميباشم) و دوباره به محل تحصيلم تهران برميگردم حال سؤالم اين است كه آيا نمازم در محل تحصيلم تهران تمام است يا شكسته و اينكه روزه ام شكسته است يا تمام و سؤال ديگرم ايكه آيا حضرت آيت الله محل تحصيل را وطن ميدانند يا خير؟
جواب : اگر مدت تحصيل به دو سال يا بيشتر طول ميكشد تهران در حكم وطن خواهد بود.
سؤال : آيا ريختن قطره در چشم با توجه به اينكه مقداري از آن از راه مجراي اشكي وارد دهان ميشود روزه را باطل ميكند؟ استفاده از اسپري ريه براي آسم چطور؟
جواب : در هر دو مورد روزه صحيح است مگر در اينكه در اسپري علم پيدا كند كه آن ماده كه اسپري مذكور مشتمل بر آن است وارد دستگاه هاضمه ميشود.
سؤال : آيا نگاه كردن به عكسهاي مبتذل و چت كردن در باره موضوعات مستهجن روزه را باطل ميكنند؟
جواب : باطل نميكند.
سؤال : بنده دانشجو در يكي از ايالتهاي امريكا مشغول به تحصيل هستم. در حال حاضر كه ماه مبارك رمضان ميباشد، يك سؤالي برايم پيش آمد كه من بخاطر نبودن امكانات لازم و كمبود وقت بيشتر اوقات مجبورم بيرون از محل سكونتم افطار كنم و در عين حال غذاهايي كه در آنها گوشت مصرف شده مانند مرغ و گوشت سفارش دهم كه در اين صورت آنها به طريق اسلامي ذبح نشده اند. در اين حال خواستم نظر علماء را در اين باره سؤال كنم و راه حلي را براي من جويا باشند؟
جواب : روزه باطل نميشود ولي خوردن آنها حرام است و دهان شما و آنچه با آن اصابت كند نجس ميشود.
سؤال : ما زنان مسلمان شيعي كه در اروپا هستيم براي متحد الشكل بودن و جلوگيري از بعضي توهين هاي از روسي استفاده نميكنيم ولي روزه را ميگيريم آيا شرعاً مورد قبول هست يا خير؟ اگر نه چه بايد كرد؟
جواب : روزه صحيح است.
سؤال : پايين بردن آب دهان در ماه رمضان به صورت عمدي چه حكمي دارد؟
جواب : مبطل روزه نيست.
سؤال : آيا سيگار كشيدن در هنگام روزه را باطل ميكند يا نه؟
جواب : بنابر احتياط واجب باطل ميكند.
سؤال : جواني هستم 17 ساله كه درجه چشمانم روي هم بالاي 11 است. آيا روزه گرفتن بر من واجب است؟
جواب : اگر ترس ضرر يا شدت مرض باشد واجب نيست.
سؤال : اگر روزه باشيم و در هنگام خواب مني از بدن خارج شود و متوجه شويم، روزه باطل است يا نه؟
جواب : روزه باطل نميشود.
سؤال : براي گرفتن روزه و نماز قضا براي ميت (مثلا ده سال) آيا چند نفر در يك زمان مي توانند اين تكليف را انجام دهند . ( براي مثال 5 نفر و هركدام دو سال نماز و روزه بگيرند ) ?
جواب : مي توانند و ترتيب معتبر نيست .
سؤال : در قطب شمال كه 6 ماه روز است و 6 ماه شب است ، وقت نماز و افطار چگونه مشخص مي شود ?
جواب : نسبت به نماز _بنا براحتياط واجب _نزديكترين محل به آنجا كه شبانه روزش 24 ساعت است در نظر گرفته شود و نماز را بر طبق اوقات آن مكان بجا آورد و نسبت به روزه بايد به مكاني منتقل شود كه بتواند روزه را بگيرد ( چه در رمضان و چه بعد از آن ) و در صورت عدم تمكن بدل از هر روز 750 گرم گندم و امثال آن به فقير بدهد .
سؤال : در ماه مبارك رمضان قبل از اذان صبح به منظور انجام غسل جنابت به حمام رفتم . كمي بعد از شروع غسل اب بطور غير معمول سرد شد طوريكه از ادامه غسل باز ماندم و اذان گفته شد . بعد از آن با تهيه شدن مقداري اب گرم غسل را ادامه دادم و بعد اب حمام هم گرم شد و غسل را به پآيان رساندم ولي هوا روشن شده بود . خواهشمندم بفرمائيد : 1 _ آيا گناهي مرتكب شده ام ? 2 _ روزه اين روز چه حالتي پيدا مي كند ?
جواب : روزه مزبور صحيح است و در چنين حالتي وظيفه تيمم است و بعد غسل انجام مي دهد و نماز را بعد از غسل مي خواند .
سؤال : آيا دخول در ماه رمضان بدون انزال روزه را باطل مي كند ?
جواب : مبطل روزه است .
سؤال : مي شود با دهان روزه مسواك زد ?
جواب : چنانچه اب خارجي و امثال انرا فرو نبرند مانعي ندارد .
سؤال : اگر در زمان روزه بودن مني بدون دخالت از مجري بيرون ايد آيا روزه باطل مي شود يا نه ? بطوريكه در روز دو دفعه يسا بيشتر اين اتفاق بيفتد ? و آيا غسل بايد انجام شود يا نه ? هر بار ?
جواب : روزه باطل نمي شود و غسل لازم است .
سؤال : در روزه غير ماه رمضان در حاليكه نماز صبح خوانده و مي خوابد و در خواب محتلم مي شود روزه اش درست است يا نه ?
جواب : روزه صحيح است .
سؤال : در اوايل سن تکليف 6 روز ماه رمضان را به حرام شکستم ولي با توجه به اين موضوع که بعدا کفاره آن را مي دهم روزه مستحبي زيادي گرفتم حکم چيست ؟ آيا باز هم ميتوانم بگيرم ؟مبلغ ريالي آن چقدر مي شود و چگونه قابل پرداخت است ؟
جواب : تا قبل از قضاء آن روزه ها نمي توانيد روزه مستحبي بگيريد و کفاره براي هر يک روز اطعام 60 فقير است که مي توانيد به هر يک 750 گرم کندم بدهيد .
سؤال : شرايط سني براي روزه داري چيست ؟
جواب : بلوغ است که در دخترها نشانه آن تمام شدن نه سال قمري است و در پسرها يکي از سه چيز اول : روئيدن موي درشت در زير شکم بالاي عورت و همچنين در صورت و پشت لب .دوم: بيرون امدن مني . سوم : تمام شدن پانزده سال قمري .
سؤال : روزه مرد جنبي که بعد از اذان صبح از خواب بيدار شده است و بعد از اذان صبح غسل جنابت کرده چه حکمي دارد ؟
جواب : روزه صحيح است .
سؤال : همسر اينجانب براي اينکه بتواند تمام ماه مبارک رمضان را روزه بگيرد از قرص ضد بارداري استفاده مي کند . اما متاسفانه در يک شب که نتوانسته بوديم سحر بيدار شويم و نتواتنسته بود از قرص استفاده کند در اثر غفلت و عدم اشنائي با مساله شرعي (بخاطر اينکه دوره ماهانه اش اغاز نشود و حداقل 1 هفته از ماه مبارک را از دست ندهد ) صبح بعد از اذان از قرص استفاده کرده و بعد براي رفع ناراحتي معده که در اثر استفاده از قرص بوجود امده اندکي غذا نيز مصرف نموده است .
حال سوال اين است که آيا به خاطر اين اشتباه بايد کفاره هم بدهد ؟
با توجه به اينکه بعد از وقوف به مساله تا افطار امساک کرده است . در ضمن در صورتي که کفاره واجب گردد آيا بعد از اداي آن از گناه مبرا هست يا خير ؟
جواب : اگر اطمينان داشت که خوردن آن جايز است فقط آن روز را قضا کند .
سؤال : کسي که در قطبين (شش ماه شب و شش ماه روز ) زندگي مي کند حکم نماز و روزه آن چطور است ؟
جواب : در مورد نماز به احتياط واجب بايد ملاحظه نزديكترين مكاني كند كه هر 24 ساعت يك شبانه و روز دارد و به نيت قربت مطلق نمازهاي پنجگانه را طبق اوقات آنجا بجاي آورد و در مورد روزه نيز واجب است که در ماه رمضان به شهري برود که بتواند در آن روزه بگيرد يا بعد از آن برود و قضا كند و اگر نمي تواند به جاي روزه بايد فديه بدهد .
سؤال : زدن آمپول تقويتي براي فرد روزه دار حكمش چيست؟
جواب : مانعي ندارد و مضر به روزه نيست.
سؤال : كساني كه در نزديكي قطب شمال زندگي ميكنند در روزهايي كه طولش 20 ساعت تا 22 ساعت است چه تكليفي براي روزه دارند؟
جواب : چنانچه تمكن دارد روزه بگيرد و اگر تمكن ندارد بعداً قضاء كند و اگر از آنهم متمكن نيست فقط فديه بدهد.
سؤال : در ايام ماه مبارك اگر شخصي بعد از اذان صبح بيدار شود در حالي كه احتياج به غسل جنابت داشته باشد تكليف چيست؟ آيا آن روز را نميشود روزه گرفت؟
جواب : روزه درست است و براي نماز غسل كنيد.
سؤال : حكم مهاجرين در چگونگي روزه گرفتن (بيشتر از 2 سال در بلاد غرب) چيست؟
جواب : نماز را تمام بخوانند و روزه را كامل بگيرند.
سؤال : آيا شخصي كه محل شغل دائم او در شهري ديگر در فاصله بيش از 30 كيلومتر قرار دارد و هر روز در رفت و برگشت ميباشد. حكم روزه داشتن او چگونه است؟
جواب : كثير السفر هستيد و روزه شما در تمام سفرها صحيح است.
سؤال : من متولد شهرستان اروميه هستم بيش از 20 سال است كه در تهران ساكن و شاغل هستم در حال حاضر در كرج ساكن شده ام و براي كار هر روز به تهران ميآيم و برميگردم آيا روزه بر من صحيح ميباشد يا خير؟
جواب : چنانچه پس از يك ماه از سكونت در كرج و رفت و آمد هر روزه به تهران باشد روزه شما اشكال ندارد حتي اگر در كرج و يا در بين راه باشيد.
سؤال : با توجه به اينكه مسافر ميتواند در چهار مكان مقدس كه در رساله عمليه ذكر گرديده نماز را تمام بخواند آيا شامل روزه هم ميشود؟ به عبارتي مسافر ميتواند در مكه مكرمه و يا مدينه منوره بدون قصد ده روز، روزه بگيرد؟
جواب : شامل روزه نميشود.
سؤال : در چه صورتي باطل كردن روزه مستحب است؟
جواب : مستحب است براي كسي كه صوم مستحب گرفته روزه خود را قطع كند اگر برادر مؤمني او را به طعامي دعوت كند.
سؤال : استفاده از عطر و ادكلن براي روزه دار چه حكمي دارد؟
جواب : مانعي ندارد.
سؤال : مسواك زدن بعد از اذان صبح با خمير داندانهاي موجود چه حكمي دارد؟
جواب : مانعي ندارد ولي رطوبت آن را نبلعد.
سؤال : مدت يكسال و نه ماه است كه به فرزندم شير ميدهم. در 23 دي ماه امسال دو سال شيردهي تمام ميشود. در طول روز فرزندم به تناوب شير ميخورد. ميخواستم بپرسم كه آيا در ماه رمضان امسال بايد روزه بگيرم يا نه؟
جواب : روزه بگيريد.
سؤال : آيا بخارات آب داخل حمام اگر استشمام شود مبطل روزه ميباشد يا خير؟ در صورتي كه مبطل روزه باشد براي استحمام چه بايد كرد در مورد مه غليظ حكم چگونه است؟
جواب : استنشاق آن مبطل روزه نيست بله در صورتيكه بخار غليظ يا مه به آب تبديل شود و وارد جوف گردد مبطل روزه است.
سؤال : با توجه به يكسان نبود تاريخ شبهاي قدر در ايران و كشورهاي ديگر آيا شب واقعي در ايران است يا در آن كشورها؟ و آيا براي هر سرزمين يك شب قدر جداگانه وجود دارد يا خير؟
جواب : هر يك عمل به تكليف خود ميكند.
سؤال : آيا خوردن يا نخوردن سحري در ماه رمضان اشكالي در روزه گرفتن دارد يا خير؟
جواب : اشكال ندارد.
سؤال : من سه روز در هفته از حد ترخص ميگذرم تكليف نماز و روزه من چيست؟
جواب : تمام است.
سؤال : نگاه كردن به صفحه اينترنت در زماني كه انسان روزه ميباشد و يك تصوير غير عادي ظاهر ميشود چه حكمي دارد؟
جواب : روزه را باطل نميكند اگرچه شرعاً در مواردي نبايد نگاه كرد.
سؤال : در سوئد فعلاً روزها كوتاه است اما بعد ممكن است اينطور نباشد و اگر ماه مبارك رمضان در تابستان بيفتد ممكن است طول روز از 20 ساعت هم ***** كند. در اين مورد نظر معظم له چيست؟
جواب : در فرض تمكن بايد روزه گرفت.
سؤال : من اولين سالي هست كه روزه بر من واجب شده و امروز كه روز اول هست را روزه گرفته ام. ميخواستم بپرسم من كه نميدانستم اگر اخلاط سينه به دهان برسد نبايد فرو برد و من كه فرو بردم، روزه من باطل است يا نه؟
جواب : باطل نيست.
سؤال : من در خانواده اي بدنيا آمده ام كه هيچ آشنايي با مسايل مذهبي نداشتم و حتي پدرم مخالف مذهب است ولي به لطف خدا به مرور زمان با مسايل مذهبي آشنا شدم و پله پله معارف ديني را آموختم ولي اين مسير طولاني بود و مسايلي چون ولايت امامان، نياز به مرجع و... را تا مدتي خيلي توجه نميكردم.
1 ـ من نمازهايي را كه در آن زمان خوانده ام بدليل اينكه مثلاً مقيد به قرائت از مخارج درست نبوده ام و... را كه چند سال ميشود دوباره بخوانم آيا واجب است؟ در مورد روزه هايم با توجه به درست نبودن غسلهايم در اوايل و روزه هايي كه اجازه روزه به من نميدادند چه؟
جواب : 1 ـ اگر مطمئن بوديد كه قرائت به آن نحو صحيح است قضا لازم نيست و اگر غسل صحيح نبوده نماز باطل است ولي روزه صحيح است البته بهتر است وجه بطلان غسل را بنويسيد و روزه هايي كه با اجبار خورده ايد قضاء لازم است و كفاره ندارد.
سؤال : من از بدو تولد در شيراز زندگي كرده و آنجا وطن من بود. حدود هفت سال پيش براي تحصيل به تهران رفته و در آنجا ساكن شدم. البته از وطن اصليم نيز عدول نكردم پس از شش سال زندگي در تهران، حدود يك سال پيش به شيراز برگشتم. در حال حاضر در شيراز زندگي ميكنمن و در همانجا هم كار ميكنم، اما شغلي نيز در تهران دارم. به همين دليل قبلاً هفته اي دو روز و در حال حاضر يك هفته در ميان، سه روز در تهران هستم. لازم به ذكر است كه احتمال زياد دارد دوباره به تهران برگردم و در آنجا زندگي كنم. به همين دليل از تهران نيز عدول نكردم و در اين يك سال در تهران نمازم را تمام ميخواندم. ميخواستم بپرسم آيا اين عمل صحيح بوده يا خير و تكليف من چيست؟ ضمناً اگر ميبايست نمازم را شكسته ميخواندم تكليف نماز و روزه اين مدت چيست؟
جواب : كاري كه ميكنيد صحيح است و هر دو شهر براي شما حكم وطن را دارد.
سؤال : اگر بر اثر فراموشي مسئله كاري انجام دهيم كه باعث باطل شدن روزه ميشود ، آيا روزه باطل است يا نه ؟
جواب : باطل نميشود.

روزه باردار

سؤال : زني كه به علت زايمان نتواند روزه بگيرد چه مقدار بايد كفاره بدهد؟
جواب : فقط قضاء ميكند.
سؤال : روزه‌هايي كه از زمان بارداري تا پايان شيردهي قضا دارم را چگونهبايد ادا نمايم؟ آيا در صورت ناتواني جسمي بايد همه آنها را بگيرم.
جواب : مقداري را كه توانايي داريد بايد قضا كنيد.
سؤال : زن باردار در ماه هفتم است آيا ميتواند روزه بگيرد در صورتي كه دكتر به آن گفته ضرر دارد.
جواب : روزه نگيرد و بعد قضاء كند و براي هر يك روزه 750 گرم گندم يا نان به فقير بدهد.

روزه مريض

سؤال : من 2 سال است که بدليل زايمان و شير دادن طفل روزه نگرفتم سال گذشته که بچه هنوز 1 ساله نشده بود سؤال کردم در مورد روزه گفتند بايد خودت بفهمي مي تواني يا نه حالا من سؤال دارم که بچه ام هنوز شير مي خورد و 2 سالش نشده وبعد از رمضان 2 ساله مي شود حکم روزه من چيست و سالهاي گذشته چطور وبچه از سن 6 ماهگي غذاي کمکي مي خورد ؟
جواب : روزهائي که روزه نگرفته ايد قضا کنيد و علاوه بر قضا ، براي هر يک روز که تا ماه رمضان بعدي قضا نکرده ايد 750 گرم طعام به فقير صدقه بدهيد .
سؤال : هر کسي که مريض باشد وچند سال پي درپي نتواند روزه را بگيرد در صورتي که خوب شود چه حکمي دارد؟
جواب : اگر تا ماه رمضان بعدي خوب نشده باشد قضا ندارد وفقط براي هر يک روز 750گرم گندم به فقير صدقه بدهد.
سؤال : اگر زني بيمار باشد و نتواند روزه بگيرد ايا کفاره روزه بر او واجب است؟
جواب : کفاره ندارد واگرمرض او تا سال بعد ادامه داشت به احتياط واجب براي هر روز 750 گرم گندم به فقير بدهد.
سؤال : در ماه رمضان پس از يك روز روزه گرفتن خون ريزي لثه به وجود آمد حكم آن چيست و آيا كفاره دارد و مقدار آن چقدر است ؟
جواب : اگر خون در حال خواب و مانند آن بي اختيار داخل در حلق او مي شود و نمي تواند جلوي آن را بگيرد اشكال ندارد و اگر جلوگيري از آن براي او حرج شديد دارد روزه اش باطل مي شود ولي گناه نكرده و بعداً قضا مي كند اگر تا سال ديگر خوب شود و الا براي هر روز 750 گرم گندم به فقير بدهد و اگر مي تواند بدون حرج از آن جلوگيري كند ولي به علت جهل به مسأله اين كار را نكند روزه اش باطل است ولي گناه ندارد مگر جاهل مقصر ملتفت باشد كه احوط اداء كفاره است .
سؤال : حكم استفاده از اسپري آسم براي فرد روزه دار چيست؟ استفاده طبق دستور پزشك است.
جواب : اگر گازي باشد كه وارد ريه ميشود مبطل نيست واگر موادي از آن وارد معده ميشود مبطل است.
سؤال : احتراماً پدري دارم كه حدود چهار سال است كه در اثر سكته مغزي يك سمت ايشان فلج شده و بر روي صندلي چرخدار نشسته است و همچنين نميتواند روزه بگيرد، تكليف ايشان چيست؟ آيا بايد در ماه رمضان طعام داد يا خير؟
جواب : بايد براي هر يك روز 750 گرم گندم يا آرد به عنوان فديه به فقير بدهد.
سؤال : براي معالجه به دكتر مراجعه كردم، قرص تجويز كرد. حالا اين قرص ها را بايد موقع افطار بخورم؟ يا ميتوانم در وقتش (وقتي كه روزه ام) بخورم و ديگر چيزي نخورم؟
جواب : اگر ضرري مترتب نميشود وقت افطار بخوريد و اگر در روز خورديد روزه شما باطل ميشود.
سؤال : کسي که بيمار است و بيماري او دايمي است و هرگز نميتواند روزه بگيرد آيا کفاره بر او تعلق مي گيرد ؟
جواب : بايد براي هر روز يک مد (750 گرم تقريبا) طعام يعني گندم يا جو يا نان و مانند اينها به فقير بدهد .
سؤال : جواني هستم 17 ساله كه درجه چشمانم روي هم بالاي 11 است. آيا روزه گرفتن بر من واجب است؟
جواب : اگر ترس ضرر يا شدت مرض باشد واجب نيست.

روزه مسافر

سؤال : من دانشجو هستم در شهري دور و در هر هفته شايد ممکن باشد از محل تحصيلم دور شوم حکم نماز و روزه من در محل تحصيلم چطور است؟
جواب : اگر تحصيل شما در انجا حد اقل 2 سال ادامه دارد نماز و روزه شما در انجا تمام است و در ماه اول اگر کمتر از ده روز انجا بمانيد احتياطا بين شکسته و تمام جمع کنيد.
سؤال : لطفا بفرماييد اينکه فرد در 4 جا ميتواند نمازش را تمام بخواند ايا مثالا اگر هتلي در کربلا و يا مکه و يا مدينه و يا کوفه باشد نيز ميتواند نمازش را تمام بخواند و روزه اش را بگيرد يا تنها اختصاص حائر دارد اگر صحن و سراي جديد اضافه شود چطور؟
جواب : درمکه و مدينه جايز است ولي در شهر کربلا و کوفه جايز نيست بلکه تنها در حرم يا مسجد کوفه جايز است .
سؤال : 1) بدليل کاري که دارم حداقل 3 روز در هفته از محل سکنت خود خارج مي شوم آيا روزه کامل است يا خير؟
2) اگر به جهت تفريح وکار متفرقه به ساير شهرها نيز سفر کنم چگونه است؟
جواب : اگر اين برنامه خداقل 6 ماه ادامه دارد نماز وروزه شما در همه جا تمام است.
سؤال : زني هستم كه براي ديدن والدينم از دبي به ايران آمدم وفقط 8 روز مرخصي دارم الان منزل ابوي هستم آيا روزه بگيرم يا نه؟
جواب : اگر شهر پدرتان زادگاه شما نباشد نماز شما شكسته وروزه صحيح نيست .
سؤال : شغل اينجانب در ورامين ميباشد و وطنم تهران و ساعت کاريم از صبح تا شب ميباشد نماز و روزه بنده چه حکمي دارد؟
جواب : کثير السفر هستيد و در تمام سفرهايتان نمازتان تمام و روز تان صحيح است.
سؤال : اگر کسي قصد مسافرت به خارج از محل زادگاه خود داشته باشد و قصد هر روز ماندن نداشته باشد ميتواند روز ه بگيرد و نماز تمام بخواند يا خير ؟
جواب : نميتواند روزه بگيرد و نماز را شکسته بخواند.
سؤال : مسافرت در ماه رمضان براي روزه دار چه صورت دارد؟
جواب : مانعي ندارد ولي اگر مسافرت براي فرار از روزه باشد مکروه است.
سؤال : آيا كسي كه محل كارش در شهر ديگري است ولي منزلش در شهر ديگري و از اين جهت بايد هفته اي دو بار مسافرت كند بايد نماز و روزه خود را چگونه بجا آورد؟
جواب : اگر كار او تا دو سال حداقل به همين نحو است در هر دو شهر نمازش تمام است.
سؤال : حكم روزه مستحب در سفر چيست ؟
جواب : مشروع نيست مگر با نذر.
سؤال : دانشجويي كه در شهري غير از شهر خودش مي باشد حكم نماز و روزه او چيست ؟
جواب : اگر قصد داشته باشد تا دو سال در آنجا باشد هر چند هفته اي 48 ساعت تمام با استقرار در خانه و غيره باشد محل درس در حكم وطن است و نماز و روزه اش تمام است البته در ماه اول احتياط كند مگر اينكه قصد 10 روزه بكند .
سؤال : من سه روز در هفته از حد ترخص ميگذرم تكليف نماز و روزه من چيست؟
جواب : تمام است.
سؤال : حكم نماز و روزه دانشجويان در محل آموزش خارج از وطن چيست؟
جواب : اگر در محل درس سه يا چهار يا پنج روز ميماند و قصد استمرار براي مدت 2 سال داشته باشند محل درس آنها در حكم وطن است و اگر روزانه رفت و آمد ميكنند يا حداقل در ماه 10 بار سفر ميكنند كثير السفر و در همه جا نمازشان تمام و روزه صحيح است.
سؤال : من براي رفتن به سر كار هر روز مسافتي حدود 150 كيلومتر طي مينمايم آيا با اين شرايط بنده ميتوانم روزه بگيرم؟
جواب : چنانچه اين وضعيت، شش ماه در يك سال يا سه ماه در بيشتر از يك سال طول ميكشد شما كثير السفر هستيد و د رهمه سفرها بايد نمازتان را تمام بخوانيد و روزه بگيريد و در ماه اول هم بايد احتياط كنيد.
سؤال : با توجه به اينكه مسافر ميتواند در چهار مكان مقدس كه در رساله عمليه ذكر گرديده نماز را تمام بخواند آيا شامل روزه هم ميشود؟ به عبارتي مسافر ميتواند در مكه مكرمه و يا مدينه منوره بدون قصد ده روز، روزه بگيرد؟
جواب : شامل روزه نميشود.
سؤال : من دانشجو در اسلامشهر هستم و در روزهاي 4 شنبه و 5 شنبه به آنجا ميروم ميخواستم بدانم كه آيا روزه من درست است يا خير؟
جواب : بنابر احتياط واجب هم بايد روزه را بگيريد و هم قضا كنيد.
سؤال : ما در محلي كار ميكنيم كه وضعيت شغلي ما طوري است كه 14 روز كار و 14 روز هم به منزل ميرويم كه بيشتر از 6 فرسخ است در اين مدت 14 روز كار شايد يك يا دو بار هم مأموريت شغلي پيش بيايد كه بيشتر از 6 فرسخ باشد و اين از مسئولت شغلي ما نيز ميباشد.
در محل كار وظيفه نماز و روزه ما چيست؟
در مأموريت وظيفه نماز و روزه ما چيست؟
در بين محل كار و منزل وظيفه نماز و روزه ما چيست؟
اگر مأموريت در هر هفته باشد ولي در 14 روز منزل مسافرتي در بين باشد يا نباشد وظيفه نماز و روزه ما چيست؟
اگر 7 روز در محل كار و 14 روز در منزل باشد وظيفه نماز و روزه ما چيست؟
و اگر ما بواسطه كار بايد هر روز اين 14 روز شغلي را در تردد باشيم وظيفه نماز و روزه ما چيست؟
جواب : اگر يك هفته يا دو هفته در محل كار هستيد و اين وضع به مدت يكسال و نيم ادامه دارد آنجا در حكم وطن است و نمازتان در آنجا تمام و روزه صحيح است ولي در مأموريتها نماز شكسته است و اگر قبل از ظهر باشد روزه را ميتوانيد بخوريد و همچنين در سفر بين محل كار و وطن مگر اينكه مأموريتها به علاوه ساير مسافرتها به طور مستمر در ماه ده روز بشود كه در اينصورت كثير السفر شمرده ميشويد و نمازتان در همه مسافرتها حتي اگر به كشور ديگر باشد تمام است و همين حكم در صورتي است كه 14 روز شغلي را در تردد باشيد.
سؤال : اينجانب طلبه اي هستم كه حدود 22 سال در تهران سكونت داشتم و آنجا را وطن دائمي خود قرار داده بودم 4 ماه قبل براي مراقبت از والدينم كه هر دو مريض هستند به اصفهان محل سكونت و تحصيل علوم ديني خود را تغيير دادم و به خيال اينكه به تهران باز نخواهم گشت از تهران نيت اعراض كردم و در طي اين 4 ماه نماز را در تهران كه ميرفتم شكسته ميخواندم حال بعد از 4 ماه معلوم شد كه نيت اعراض اشتباه بوده و احتمال بازگشت به تهران بسيار زياد است به سبب اصرار مأمومين كه در مسجد بازار در خدمت آنها بوديم و نيز احتمال انتقال والدينم به تهران همراه خودم سؤال من اين است آيا ميتوانم از اين نيت اعراض رجوع كنم و تهران به عنوان وطن قبلي (وطن دوم) من باقي بماند؟
جواب : ميتوانيد دوباره آنجا را وطن قرار دهيد.
سؤال : من به خاطر شغلم هفته اي دو روز شنبه و يكشنبه ها و گاهي از عصر روز جمعه ها به سفر ميروم. تصادفاً امكان دارد محل كار در همان حومه شهر باشد. محل سفر شهرهاي مختلف است ولي تعدادشان تقريباً مشخص است. شغل من فروشندگي است و هر كجا نمايشگاه باشد از طرف شركتي كه برايش كار ميكنم به محل نمايشگاه ميفرستند، سؤال من اين است كه حكم نماز و روزه من چيست؟
جواب : اگر به طور متوسط در ماه ده روز در سفر ميباشيد نماز شما در همه سفرها تمام است و روزه را هم ميگيريد. و اگر كمتر از هشت روز است نماز شما شكسته است. و اگر 8 يا 9 روز است بين نماز شكسته و تمام جمع كنيد و در روزه هم بين امساك در سفر و قضاء آن احتياط كنيد.
سؤال : اينجانب در هفته، 2 روز در شهر (تورنتو) و 5 روز در شهر (هميلتون) زندگي ميكنم. شهر (تورنتو) اقامتگاه خانوادگي و شهر (هميلتون) اقامتگاه شخصي بنده است. نماز و روزه كامل است يا مسافر؟
جواب : در هر دو جا نمازتان تمام است.
سؤال : درباره دانشجويي كه هفته اي 5 روز از اصفهان به ميمه ميرود، آيا نماز و روزه او شكسته است؟
جواب : نماز او در همه سفرها و در همه جا تمام و روزه اش صحيح است.
سؤال : حكم در مورد روزه معلمي كه محل كارش در شهري به فاصله 30 كيلومتر از شهر محل سكونتش است چه مي باشد ضمنا حدود 9 سال با گمان اينكه شغل وي اقتضا به مسافرت مي نمايد (مقلد امام بوده است) روزه هايش رابطور كامل گرفته است ?
جواب : نماز و روزه اش تمام است .
سؤال : حكم سفر دانشجويان و سربازان كه فاصله محل تحصيل آنها تا خانه بيشتر از مسافت شرع است چيست ?
جواب : چنانچه اين مسافرت بطور متوسط در ماه حداقل ده روز باشد و اين برنامه براي شش ماه ادامه پيدا كند نماز و روزه در همه سفرها تمام است .
سؤال : شخصي است اهل خراسان و بيش از شش ماه است كه براي راه اندازي يك باب نانوايي در شهريار دائما در رفت و امد است و گاهي 10 روز و گاهي كمتر يا بيشتر در آنجا مي ماند و دوباره به زادگاه خويش برمي گردد و همين مدت را نيز در زادگاهش ميماند ضمنا مدتي را كه به مسافرت مي رود براي پيگيري كار به تهران و كرج نيز مي رود و دوباره به شهريار برمي گردد ، حال حكم نماز و روزه او چيست ?
جواب : اگر از اول قصد تكرار مسافرتهاي مذكور نداشته است نماز او شكسته است و اما اگر از همان اول ميدانست كه براي شش ماه يا بيشتر ادامه دارد پس اگر در ماه ده روز يا بيشتر در مسافرت باشد البته در دو نوبت يا بيشتر كثير السفر است و نماز او در تمام مسافرتهايش تمام است .
سؤال : اگر روزه دار در ماه رمضان قبل از ظهر به وطن خود برسد و در سفر فقط يك سيگار كشيده باشد تكليف روزه آن روز او چيست ?
جواب : بنا بر احتياط واجب قضا كنيد .
سؤال : اگر کسي در ماه مبارک رمضان قبل از ظهر از سفر به وطن خود رسيده و در سفر هيچ کاري که مفطر روزه باشد انجام نداده است فقط يک سيگار کشيده روزه آن روز را بگيرد ؟
جواب : بنابر احتياط واجب بقيه روز را رجاء قصد روزه کند و بعد انرا قضا کند .
سؤال : در مورد نماز و روزه اي که بر اثر بعد مسافت شکسته مي شود سوال داشتم . من در خارج از کشور زندگي مي کنم و اينجا مردم از دوچرخه هم استفاده مي کنند و جاده دوچرخه با جاده ماشين متفاوت است و طول آن يکسان نيست . چطور بايد مسافت را حساب کرد ؟
جواب : معيار مسافتي است که شخص طي مي کند .
سؤال : بنده ساكن تهران و دانشجوي شهر رودهن ميباشم از لحاظ شكسته شدن يا نشدن روزه توضيح بفرماييد.
جواب : اگر در هفته سه روز به آنجا ميرويد نمازتان تمام و روزه شما هم صحيح است.
سؤال : من ساكن تهران نيستم ولي محل تحصيلم در تهران است و فعلاً در تهران هستم و تا يك سال ميمانم اگر براي انجام كاري بعد از ظهر به شهر قم رفته و همان شب دوباره به تهران بازگردم ميتوانم همان روز را روزه بگيرم يا خير؟ دوم اينكه اگر شب به قم روم و اذان صبح به آنجا وارد شوم و تا قبل از ظهر به تهران برگردم ميتوانم همان روز را روزه بگيرم؟
جواب : در هر دو فرض جايز است و در فرض دوم نيت روزه را بعد از رسيدن به تهران بكنيد البته اين در فرضي است كه در قم يا در راه مفطري مرتكب نشده باشيد.
سؤال : اگرشخص روزه د‌اربعداز ظهر حركت كند و روز بعد ، قبل از اذان ظهر برسد روزه او در اين دو روز چه حكمي دارد؟
جواب : روزه در روز اول صحيح است و در روز دوم درسفر نيت روزه نكند تا وقتي كه قبل ازظهر به وطن خود برسد كه آنجا نيت روزه بكند بشرط اينكه در سفر مفطري مرتكب نشده باشد.
سؤال : من در دانشگاه كرج قبول شده و ميبايست يك سال يا بيشتر، هر هفته پنج الي شش روز در ساعتهاي مختلف روز به كرج بروم و برگردم تكليف نماز و روزه واجب و مستحب من چگونه است؟
جواب : كثير السفر هستيد و در تمام مسافرتهاي خود نماز شما تمام است و در ماه اول احتياط كنيد يعني هم شكسته و هم تمام بخوانيد.

روزه نيابت

سؤال : ميشود روزه را فروخت؟
جواب : ميتوان براي ميتي اجير شد.

روزه مستحب

سؤال : كسي كه روزه قضا بر مستحب بگيرد آيا ميتواند جايگزين كند؟
جواب : جايگزين نميشود و كسي كه روزه ماه رمضان به ذمه او باشد صحيح نيست روزه مستحبي بگيرد و روزه باطل است.
سؤال : اگر انسان بر اثر فراموشي در روزه مستحبي چيزي بخورد يا بياشامد حكم آن چيست ؟
جواب : روزه صحيح است .
سؤال : در چه صورتي باطل كردن روزه مستحب است؟
جواب : مستحب است براي كسي كه صوم مستحب گرفته روزه خود را قطع كند اگر برادر مؤمني او را به طعامي دعوت كند.
سؤال : آيا عمل جماع به هنگام روزه مستحبي در طول روز باعث ابطال روزه مي گردد و آيا کفاره دارد ؟
جواب : روزه باطل مي شود و کفاره ندارد .

روزه قضا

سؤال : اگر شخصي جنب باشد و نماز و روزه بگيرد ولي نداند که جنب است وبعد از چند مدت متوجه شود و بداند که جنب بوده تکليف چه ميباشد؟
جواب : روزه هاي وي صحيح است و نمازهايي که قبل بجا آورده است قضا کند.
سؤال : مادرم تعدادي روزه قرضي دارد. با هر زحمتي که هست روزهاي ماه مبارک رمضان را روزه مي گيرد ولي توانايي اداي روزه هاي قرضي خود را (به دليل کهولت سن وبيماري) در خود نمي بيند. حال آيا من به عنوان فرزند اومي توانم (در حالي که در قيد حيات است) روزه هاي قرضي را ادا کنم؟
جواب : قبل از فوت ايشان جايز است.
سؤال : 1ـ حکم کسي که ماه رمضان بر اساس شهادت دو نفر 29 روز روزه گرفته اند چيست ؟
جواب : 1ـ قضا لازم نيست .
سؤال : كسي كه روزه قضا بر مستحب بگيرد آيا ميتواند جايگزين كند؟
جواب : جايگزين نميشود و كسي كه روزه ماه رمضان به ذمه او باشد صحيح نيست روزه مستحبي بگيرد و روزه باطل است.
سؤال : در مسافرت مي توانيم روزه قضا بگيريم (مسافرت كمتر از يك هفته مي باشد) ؟
جواب : روزه قضا را نمي توان در سفر گرفت .
سؤال : آيا كسي كه روزه اي بر گردنش باشد از سال گذشته و تا بحال نتوانسته آن را بگيرد ميتواند معادل آن بجاي 60 روز كار ديگري انجام دهد.
جواب : ميتواند براي هر روز كه عمداً نگرفته است 60 فقير را اطعام كند يا به هر يك 750 گرم گندم يا نان و امثال آن بدهد.
سؤال : براي گرفتن روزه و نماز قضا براي ميت (مثلا ده سال) آيا چند نفر در يك زمان مي توانند اين تكليف را انجام دهند . ( براي مثال 5 نفر و هركدام دو سال نماز و روزه بگيرند ) ?
جواب : مي توانند و ترتيب معتبر نيست .
سؤال : اگر زن و شوهر جواني در ماه رمضان در زماني كه روزه هستند ناخاسته و بدون كنترل خود با هم نزديكي كنند و روزه شان باطل شود چه بايد بكنند؟
جواب : قضا و كفاره واجب است و كافي است اطعام شصت مسكين هر مسكيني 750 گرم گندم يا آرد براي هر يك از زن و شوهر.
سؤال : در روزه قضاي ماه رمضان اگر سهواً (قبل از ظهر ـ بعد از ظهر) چيزي خورده شود و زمان كافي براي گرفتن روزه قضا باشد حكم روزه چيست؟
جواب : اگر از روي سهو باشد روزه را باطل نميكند.

مبطلات روزه

سؤال : آيا دود سيگار، پيپ و يا قليان روزه را باطل مي کند؟
جواب : بله به احتياط واجب.
سؤال : سرم و يا آمپول خوراكي كه از رگ تزريق مي شود روزه را باطل مي كند اعم از اين كه مريض ناچار باشد و يا نباشد؟
جواب : در هر دو صورت باطل نمي كند.
سؤال : آيا تنفّس مصنوعي روزه را باطل مي كند؟
جواب : اگر ماده اي كه در تنفّس مصنوعي وارد بدن انسان مي شود فقط از مجراي تنفّس باشد نه از راه معده، اشكال ندارد و روزه را باطل نمي كند.
سؤال : من در ماه رمضان گذشته در حالي که روزه بودم به عکسهاي خلاف نگاه کردم وجنب شده . وناخواسته بود حکم آن را ميخواستم |؟ اگر بخواهم کفاره را با پول بدهم چقدر وبه چه کسي بايد بدهم ؟
جواب : اگر احتمال نمي داديد که جنب بشويد کفاره ندارد فقط يک روز روزه را قضاء کنيد .
سؤال : حلقه طلاسفيد روزه را باطل مي کند ؟
جواب : روزه را باطل نمي کند .
سؤال : بنده مرض نفستنگي يا آسم دارم و مجبور هستم روزانه 2 مرتبه موادي که به شکل پودر ميباشد تنفس کنم تا مجراي تنفسي بنده باز شود در اين صورت روزه بنده چطور است ؟
جواب : اگر هنگام استفاده از ان وارد حلق و مجراي طعام نشود اشکال ندارد و همچنين در صورت شک که آيا وارد ميشود يا خير روزه درست است.
سؤال : در صورت انجام اندسکوپي در ماه رمضان و خروج مواد از دهان حکم روزه چيست؟
جواب : اندسکوپي کردن مبطل روزه نيست مگر اينکه همراه موادي باشد که وارد حلق گردد در اين صورت از جهت مواد روزه باطل ميشود.
سؤال : ايا روزه دار ميتواند سيگار استعمال کند؟
جواب : ينابر احتياط واجب جايز نيست.
سؤال : ايا استفاده از لاک و ديگروسايل ارايش در ماه رمضان به روزه ضرري نميزند حکم مسئله چيست؟
جواب : موجب بطلان روزه نميشود .
سؤال : اگر کسي که در شب ماه رمضان خودش را جنب کند و عمدا تا اذان صبح غسل ننمايد و فقط تيمم کند ايا روزه اش باطل است و ايا کفاره دارد؟
جواب : چنانچه عمدا غسل نکند تا وقت تنگ شود ميتواند با تيمم روزه بگيرد و صحيح است.
سؤال : نظر شما در مورد دود اتوبوس ها و ماشين هايي که دود انها غليظ است و در خيابان هستند وظيفه ما چيست؟
جواب : به احتياط واجب روزه دار بايد از ان اجتناب کند.
سؤال : سيگار در وقت روزه کشيدم اما کاملا دودش را به حلق ندادم ايا روزه ام باطل شده ؟
جواب : به احتياط واجب باطل ميشود.
سؤال : حكم استفاده از ادكلن براي روزه دار چيست؟
جواب : جايز است.
سؤال : آيا شستن دهان با آب نمك يا دهان شو براي از بين بردن بوي بد دهان در زمان روزه داري روزه را باطل مي نمايد؟
جواب : اگر چيزي فرو برده نشود اشكال ندارد.
سؤال : ريختن قطره در بيني با توجه به اينكه به حلق راه دارد روزه را باطل مي كند يا خير؟
جواب : باطل نمي كند مگر اطمينان باشد كه از آن طريق وارد حلق مي شود.
سؤال : آيا قورت دادن آب دهان به مقدار زياد و يكجا روزه را باطل مي كند؟
جواب : مانعي ندارد و ضرري به روزه نمي رساند.
سؤال : در مكاني كار مي كنم كه شمار زيادي سيگار مي كشند، آيا دود سيگار پخش شده در فضاي محل كار روزه را باطل مي كند؟
جواب : روزه صحيح است.
سؤال : اگر شخص روزه داري بعد از اذان صبح بخوابد ومحتلم شود وظيفه اوچيست وآيا روزه اش باطلاست يا نه؟اگر شخص مريضي که روزه برايش اشکالي ندارد روزه گرفت ولي ترشحات گلووبيني خود را نتوانست کنترل کند وقورت داد آيا روزه اش باطل است يا خير وکلاً در مورد ترشحات بيني وگلووتأثير آن بر روزه توضيح دهيد؟
جواب : ?) باطل نمي شود.
2) روزه اش صحيح است.
سؤال : اگر در شب ما مبارک رمضان بر زن ومرد غسل جنابت واجب ولي هر دوپس ازاذان صبح بيدار شوند حکم روزه وکفاره ويا قضاء آن چيست؟
جواب : اگر مطمئن بوده اند که قبل طلوع فجر جهت غسل بيدار مي شوند که بيار نشده اند روزه آنها صحيح است.
سؤال : اگر انسان در ماه رمضان در طول روز در خواب محتلم شود روزه باطل مي شود؟
جواب : باطل نمي شود .
سؤال : من يک جانباز شيميايي هستم آيا استفاده از اسپري مخصوص براي رفع تنگي نفس در طول مدت روزه داشتن روزه را باطل ميکند يا نه ( گاهي اوقات در طول روز مجبور به استفاده از اسپري ميشوم)؟
جواب : چنانچه رطوبتي وارد مجراي طعام نشود مانعي ندارد.
سؤال : در صورت آنجام آندسکوپي در ماه رمضان و خروج مواد از همان حکم روزه چيست؟
جواب : اندسکوپي کردن مبطل روزه نيست مگر اينکه همراه موادي باشد که وارد حلق گردد در اين صورت از جهت مواد روزه باطل ميشود.
سؤال : ايا روزه دار ميتواند سيگار استعمال کند؟
جواب : ينابر احتياط واجب جايز نيست.
سؤال : اگر کسي در ماه رمضان با همسر خود ملاعبه کند و بدون قصد از او مني بيرون بيايد حکم روزه او چه مي باشد ؟
جواب : چنانچه اطمينان دارد که مني از او خارج نمي شود اگر چه اتفاقاً مني بيرون آيد روزه او صحيح است ولي اگر اطمينان ندارد در صورتي که مني از او بيرون آيد روزه اش باطل است .
سؤال : اگر کسي که در شب ماه رمضان خودش را جنب کند و عمدا تا اذان صبح غسل ننمايد و فقط تيمم کند ايا روزه اش باطل است و ايا کفاره دارد؟
جواب : چنانچه عمدا غسل نکند تا وقت تنگ شود ميتواند با تيمم روزه بگيرد و صحيح است.
سؤال : نظر شما در مورد دود اتوبوس ها و ماشين هايي که دود انها غليظ است و در خيابان هستند وظيفه ما چيست؟
جواب : به احتياط واجب روزه دار بايد از ان اجتناب کند.
سؤال : سيگار در وقت روزه کشيدم اما کاملا دودش را به حلق ندادم ايا روزه ام باطل شده ؟
جواب : به احتياط واجب باطل ميشود.
سؤال : الان من که روزه دارم ميتوانم امپول غير از تقويتي براي عفونت استفاده کنم ؟ در صورت استفاده از امپول پنسيلين روزه صحيح است يا خير ؟
جواب : مانعي ندارد.
سؤال : در شب ماه رمضان شخصي طعامي مي خورد كه بعد از آن از صبح تا شب آب دهانش كمي غليظ مي شود. هر وقت كه آب دهانش را مي بلعد مزه طعام را احساس مي كند آيا بلعيدن آب دهان روزه را باطل مي كند اگر كسي چنين كرد، چكار كند؟
جواب : بلعيدن آب دهان روزه را باطل نميكند هر چند مزه طعام را داشته باشد.
سؤال : براي معالجه به دكتر مراجعه كردم، قرص تجويز كرد. حالا اين قرص ها را بايد موقع افطار بخورم؟ يا ميتوانم در وقتش (وقتي كه روزه ام) بخورم و ديگر چيزي نخورم؟
جواب : اگر ضرري مترتب نميشود وقت افطار بخوريد و اگر در روز خورديد روزه شما باطل ميشود.
سؤال : آيا بخارات آب داخل حمام اگر استشمام شود مبطل روزه ميباشد يا خير؟ در صورتي كه مبطل روزه باشد براي استحمام چه بايد كرد در مورد مه غليظ حكم چگونه است؟
جواب : استنشاق آن مبطل روزه نيست بله در صورتيكه بخار غليظ يا مه به آب تبديل شود و وارد جوف گردد مبطل روزه است.
سؤال : آيا دخول در ماه رمضان بدون انزال روزه را باطل مي كند ?
جواب : مبطل روزه است .
سؤال : آيا سيگار كشيدن در هنگام روزه را باطل ميكند يا نه؟
جواب : بنابر احتياط واجب باطل ميكند.
سؤال : با توجه به اولين مسأله در رساله در مورد روزه كه بايد مقداري قبل و مقداري قبل از اذان صبح و مغرب نبايد كار مبطل روزه كرد تا يقين حاصل شود كه تمام را روزه بوده ايم، اين مقدار زماني چقدر است؟ و با توجه به معين كردن وقت اذان بطور دقيق در ايران آيا لزومي دارد؟ و اگر شخصي ندانسته اين زمان را رعايت نكند ولي يقين حاصل كرده باشد، حكم چيست؟
جواب : اين عبارت در رساله بايد تغيير يابد و لازم نيست قبل از طلوع فجر امساك كند مگر اينكه يقين كه اگر احتياط نكند بعضي از روزها خوردن او بعد از فجر خواهد بود در اين صورت از باب احتياط لازم است قبل از فجر امساك كند و به هر حال در طرف فجر تا يقين به طلوع فجر حاصل نشده است امساك لازم نيست ولي در طرف مغرب تا يقين به دخول وقت حاصل نشده خوردن جايز نيست و معيار اذان يا تعيين وقت توسط تقويم نيست بلكه معيار در طرف مغرب از بين رفتن سرخي طرف مشرق است و اين حكم در صورتي كه علم به سقوط قرص باشد مبني بر احتياط است و نسبت به گذشته اگر يقين به خوردن در روز حاصل نشود حكم به صحت ميشود.
سؤال : اگر كسي در شب ماه رمضان در خواب محتلم شود و بعد بيدار شود و دوباره بخوابد بدون اينكه بداند آيا صبح شده يا حكم آن چه ميباشد؟
جواب : اگر يقين و يا اطمينان داشته باشد كه اگر دوباره بخوابد پيش از اذان صبح بيدار ميشود، و تصميم هم داشته باشد كه بعد از بيدار شدن غسل كند چنانچه دوباره بخوابد و تا اذان بيدار نشود روزه او صحيح است و اگر اطمينان نداشته باشد بنابر احتياط واجب قضا بر او واجب ميشود.
سؤال : شستن دهان براي شخص روزه دار چه حكمي دارد؟
جواب : مانعي ندارد.
سؤال : كسي كه روزه بوده بعد خوابيده و در خواب مني از او بيرون آمده روزه اش باطل است؟
جواب : روزه صحيح است.
سؤال : در روزه ماه رمضان ريختن قطره در چشم آيا روزه را باطل ميكند يا خير؟
جواب : باطل نميكند.
سؤال : اگر فرد روزه دار با همسر خود نزديكي كند و بازي كند و نخواهد كه آبش بيايد و بداند چنانچه بيايد روزه اش باطل است ولي بي اختيار آبش بيايد (قبلاً با اين كارها آبش ميآمده) آيا روزه اش باطل است يا نه؟ كفاره چه؟ اگر كفاره واجب است، چگونه است؟
جواب : روزه اش باطل است و اگر از روي علم به مسأله باشد بايد به علاوه قضا كفاره هم بدهد و همچنين بنابر احتياط واجب اگر جاهل مقصر متردد باشد.
سؤال : نگاه كردن به صفحه اينترنت در زماني كه انسان روزه ميباشد و يك تصوير غير عادي ظاهر ميشود چه حكمي دارد؟
جواب : روزه را باطل نميكند اگرچه شرعاً در مواردي نبايد نگاه كرد.
سؤال : اگر شخصي استمناء در ماه رمضان انجام دهد البته به نيت آمدن مني نباشد ولي از او مني خارج شود چه حكمي دارد؟
جواب : اگر از خود وثوق نداشت روزه او باطل است و اگر با علم به مسأله باشد كفاره هم به علاوه قضاء واجب است و همچنين بنابر احتياط واجب اگر جاهل مقصر مردد باشيد.
سؤال : ـ اگر كسي در ماه رمضان عمداً كاري كند كه از او مني بيرون آيد آيا بايد 60 روز روزه بگيرد يا خير؟
2 ـ جواب اين سؤال را براي فرو بردن اخلاط سينه را هم بگوييد.
جواب : 1 ـ اگر عالم به اين بود كه اين كار روزه را باطل ميكند بايد كفاره بدهد و نيز بنابر احتياط واجب اگر جاهل مقصر متردد باشد. و كفاره آن اين است كه 60 روز روزه بگيرد يا 60 فقير را سير كند ولو به اينكه به هركدام يك مد (750 گرم) طعام بدهد.
2 ـ روزه را باطل نميكند.
سؤال : آيا عمل استمنا در ماه مبارک رمضان حرام است (خود ارضائي) ؟
جواب : حرام است و يكي از مبطلات است .
سؤال : 1ـ اگر انسان نذري بکند ولي از سختي ها ي آن نذراطلاع کافي نداشته باشد بعد از نذر کردن به سختي هاي آن کار پي ببرد آيا انجام آن نذر واجب است ياخير؟
2ـ اگر انسان مطمئن با شد که زماني نذري کرد ه است ولي هر چه فکر کند يادش نيايد آن نذر چه بوده حکم آن چيست؟
جواب : 1ـ اگر قادر باشد و نذر با صيغه صحيح شرعي باشد بايد انجام داد.
2ـ اگر متعلق نذر مردد بين چند چيز معين باشد بايد همه آنها را انجام دهد و اگر مردد بين چيزهاي نامحدودي باشد به مقداري انجام دهد که يقين به اشتغال ذمه باقي نباشد.
سؤال : نيت روزه تا چه موقع ميتواند باشد.
جواب : اگر نيت روزه ماه رمضان را فراموش كند وتا قبل از ظهر متذكر شود نيت همان وقت كافي است ولي اگر بعد از ظهر متذكر شود بنابر احتياط واجب كافي نيست ، بنابر اين بايد نيت روزه نمايد واحتياطا پس از ماه رمضان قضا كند. البته منظور از نيت گفتن كلامي نيست يا به قلب سپردن مطلبي نيست بلكه همين كه درضمير ناخود آگاه او انگيزه روزه باشد كافي است حتي اگر تفصيلا متوجه نباشد.
سؤال : آيا با پنهان شدن قرص خورشيد مي توان افطار نمود و نماز مغرب را خواند؟
جواب : به احتياط واجب تا ذهاب حمره مشرقيه صبر کند .

رؤيت هلال

سؤال : در برخي بلاد شرقي به استناد سخن عده اي شاهد كه رؤيت هلال كرده اند اول ماه نزد بعضي علما ثابت مي شود با اين ويژگي:
1ـ شهود هر چند سي تن باشند مثلآ در بلاد مختلف پراكنده مثل اين كه دو تن از اصفهان ،سه تن ازقم ،دو تن از يزد چهار تن ازكويت ،پنج تن از بحرين ،دو نفراز أحساء،شش نفر از سوريه و همينطور.
2ـ افق در برخي سرزمينهاي باختري هم صاف بوده و امكان رؤيت در آنجاها توسط مؤمنان ، امكان داشته باشد و مانعي از رؤيت نبوده است.
3ـ رصد خانه انگلستان اعلام كرده كه ديدن هلال در امشب (مثلأ )در انگلستان بدون تلسكوپ و چشم مسلح ممكن نيست اما فردا شب رويت بدون وسيله ميسر مي باشد.
حكم دراين مورد چيست ؟نظر مبارك را بفرما ييد.
جواب : مهم آن است كه انسان شخصأ به رؤيت هلال پيدا كند و يا بينه شرعي بدون معارض بررؤيت هلال اقامه شود اما در حالات مذكوردر سؤال و امثال آنها ،غالبأ اطمينان حاصل نمي شود بلكه اطمينان به عدم رؤيت بيشتر است وحتي احتمال هست كه شهادت و گواهي افراد بر پايه خيال و خطاي چشم بوده باشد و خدا داناست.
سؤال : آيا اگر هلال در خاور زمين ثابت شود در باختر، هم به ثبوت مي رسد و يا اگر هلال در آمريكا ديده شود در اروپا هم ثابت مي شود؟
جواب : اگر هلال در خاور زمين ثابت شود براي باختر نشينان هم ثابت مي شود به شرط آن كه فاصله دو مكان از حيث عرض جغرافيايي زياد نباشد اما اگر هلال در باختر ثابت شود لازم نيست در خاور هم ثابت گردد هر چند از طريق ماندن هلال در مكان نخست به زمان نسبتاً طولاني كه با مكان دوم از جهت وقت طلوع و غروب آفتاب متفاوت است.
سؤال : آيا ما مي توانيم به رصدهاي فلكي و نظريه هاي نجومي اروپا را درشناخت ساعات فجر و ظهر ،طلوع و غروب آفتاب در طول سال و حتي ثانيه ها را هم ملحوظ مي كنند؟
جواب : اگر از سخن آنان اطمينان حاصل شود مي توان به آن عمل كرد با علم به اين كه در تعيين زمان فجر در آنجا اختلاف وجود دارد پس كوشش بايد عمل آيد تا به رأي و نظر صحيح عمل شود.
سؤال : آيا براي تعيين عيد فطر بايد از حاکم شرع تبعيت کرد؟
جواب : از اطمينان خود به بودن ماه در افق مکاني که هستيد به نحوي که با چشم غير مسلح قابل رويت باشد تبعيت کند. سؤال : اگر هلال ماه در عربستان ديده شود آيا ما هم در ايران بايد آن روز را عيد قرار دهيم؟
جواب : اگر به طوري نباشد كه رؤيت در آنجا ملازم با رؤيت در مكان شما است البته در صورت نبود مانع ثابت مي شود.
سؤال : گاهي در مورد ابتداي ماه قمري اختلاف پيش مي آيد با توجه به اينکه حضرت ايت الله در نجف اقامت دارند وبنده در تهران در اين مورد از چه کسي بايد کسب تکليف کرد؟
جواب : معيار اين است که يقين به امکان رؤيت هلال در افق شما باشد ومي توانيد از دفتر ايشان در قم بپرسيد.
سؤال : آيا براي تعيين عيد فطر بايد از حاکم شرع تبعيت کرد؟
جواب : از اطمينان خود به بودن ماه در افق مکاني که هستيد به نحوي که با چشم غير مسلح قابل رويت باشد تبعيت کند.
سؤال : چنانچه فردي مقلد مرحوم آيت الله خوئي بوده سپس مقلد حضرتعالي گرديده و در بقا به ميت باقي مانده بر اساس فتواي آن مرحوم چنانچه در نيمکره رويت حلال ماه در شهري مشخص شود مثلا در عربستان هلال رويت شود براي مومنين مقلد ايشان در شهر شيراز کفايت مي کند اما در شهر شيراز از عموم مردم بر اساس فتواي بقيه مجتهدين روزه بوده تقاضا مي شود مشخص فرمائيد اگر فردي در روز پنج شنبه با تشخيص پيش گفت عيد گرفته چه حکمي دارد ؟
جواب : بنابر فتواي مرحوم آيت الله خوئي اگر هلال ماه در عربستان رويت شود براي شيراز کافي است و چنانچه رويت ماه در عربستان براي شما ثابت است قضاي آن روز لازم نيست .
سؤال : ما كه مقلد آيت الله سيستاني هستيم آيا بايد براي رؤيت هلال و عمل به تكاليف وابسته به اين موضوع مثل روزه و عيد فطر بايد طبق نظر ايشان عمل كنيم؟ و نيز چطور ميتوانيم مثلاً راجع به هلال ماه شوال نظر ايشان را بفهميم؟
جواب : ملاك در وجوب افطار تحصيل وثوق به بودن ماه در افق شهري كه مقيم هستيد به نحوي كه قابل رؤيت باشد با چشم غير مسلح.
سؤال : چرا براي ماه رمضان از متخصصين استفاده نميشود و حتماً بايد ماه را ديد؟
جواب : ممكن است بر نظر متخصصين علم فلك اعتماد شود اگر از گفته آنها اطمينان حاصل شود كه ماه در افق شهر خود شما باشد به نحوي كه قابل رؤيت باشد با چشم غير مسلح.
سؤال : با توجه به اختلافات فاحش در رؤيت هلال ماه: (1) ميزان رؤيت چيست؟ (2) آيا استفاده از تقويمهاي موجود كافي ميباشد يا اينكه بايد از طرف مراجع اعلام رؤيت گردد؟ (3) آيا ديدن ماه در يك كشور ملاك براي ديگر كشورها نيست؟ افق يك كشور تا كجاست؟ (4) آيا به محض رؤيت در يك شهر بقيه شهرهاي آن كشور بايد تبعيت نمايند؟
جواب : هلال ثابت ميشود وقتي كه انسان خودش رؤيت كند، يا اينكه دو نفر عادل به آن شهادت دهند، يا رؤيت هلال به حدي شايع شود كه براي انسان علم آور باشد اگر ماه در منطقه اي رؤيت شود براي تمامي مناطقي كه با آن منطقه هم افق است ثابت ميشود. يعني تمامي مناطقي كه اگر مانعي نباشد ماه در آنجا هم قابل رؤيت است
.سؤال : با وجود مراكز مهم رصدخانه اي و ژئوفيزكي و علم روز دنيا كه حلول ماه را ثابت ميكند آيا باز هم اثبات آن بايد از طريق رؤيت چشم غير مسلح باشد؟ دلايل شرعي اين الزام چيست؟ در غير اينصورت ديدگاه حضرتعالي چه ميباشد؟
در هنگام همزماني ماه مبارك رمضان با فصل پاييز و زمستان و شرايط خاص جوي چگونه ميتوان به رؤيت هلال از طريق چشم غير مسلح اكتفا كرد؟ آيا به لحاظ شرعي مانعي بر سر راه اثبات اين امر از طريق علوم جديد وجود دارد؟
جواب : اگر از طرق علمي اطمينان حاصل شود كه ماه در آن شب بر افق بلد بوده به نحوي كه قابل رؤيت با چشم غير مسلح باشد كافي است، و اما اگر فقط اصل بودن را ثبات بدانند ولي به قدري ضعيف باشد كه به هيچ وجه با چشم غير مسلح ديده نشود اول ماه شمرده نميشود.
سؤال : آيا مقلدين در مورد تعيين روز عيد فطر بايد به مراجع خود رجوع كنند يا همان روزي كه در كشور عيد فطر اعلام مي شود بايد مدنظر همه باشد ?
جواب : اين امر تقليدي نيست و شخص بايد اطمينان پيدا بكند .
سؤال : آيا مي توان در تشخيص اول ماه مبارک رمضان و عيد فطر از ابزار و دستگاه پيشرفته جديد و علم نجوم بدون رويت با چشم استفاده نمود ؟ چرا ؟ و چر در چند سال اخير در تشخيص اول ماه مبارک رمضان و عيد فطر اين همه اختلاف پيش امده است ؟
جواب : اگر به نحوي باشد که موجب اطمينان بوجود ماه در افق شهر بحدي که قابل رويت باشد با چشم غير مسلح مانعي ندارد . و ممکن است يکي از عوامل اختلاف نظر باشد .
سؤال : براي من که مقلد شما هستم وقتي حلول ماه در عراق براي شما رؤيت مي شود و به اثبات مي رسد براي من هم که ساکن تهران هستم حلول ماه قابل قبول است ؟
جواب : بلي چنين است زيرا که فرق دو افق ده دقيقه يا کمتر است .
سؤال : در خصوص افق شرعي براي كسي كه مقلد حضرتعالي ميباشد ولي در سرزميني زندگي ميكند كه به لحاظ افق شرعي با افق شرعي شما اختلاف زيادي دارد مسئله رؤيت هلال ماه و روز اول ماه رمضان براي چنين شخصي چه حكمي پيدا ميكند؟ آيا بايد به حكم شرعي مرجعي كه هم افق با بنده است اقتدا كنم؟ يا به حكم مرجع تقليد خودم كه حضرتعالي ميباشيد ولي به لحاظ افق شرعي با بنده هم افق نيستيد؟ و آيا حكمي را كه شما مثلاً در خصوص اول ماه صادر ميفرمائيد براي بنده كه هم افق با شما نميباشم نيز لازم الاجراء ميباشد؟ و يا شما براي كساني كه با شما هم افق نيستند حكم ديگري صادر ميفرمائيد كه ميبايستي افرادي امثال من از آن پيروي بكنند؟ ضمناً آيا افق شهر نجف با افق شهر تهران يكي ميباشد؟
جواب : ثبوت هلال نياز به رؤيت يا شهادت عدول يا اطمينان شخصي دارد و حكم مرجع اثري ندارد و ايشان هم حكمي صادر نفرموده اند و فقط فرمودند نزد من به شهادت شهود عدول ثابت شده است و البته اين شهادت اگر براي شما اطمينان بخش باشد كافي است در صورتي كه افق يكي باشد و چون بحسب ظاهر شهر رؤيت حسا و قطيف بوده است براي تهران كافي است.
سؤال : اگر مرجع تقليد فردي مثلاً در نجف اشرف باشد و خودش در يك كشور ديگر باشد مرجع تقليد حلول ماه را رؤيت نمايد و حلول ماه در محل سكونتش مشخص نشود و مراجع آن منطقه حلول ماه را اعلام ننمايند تكليف فرد چيست؟
جواب : كافي نيست مگر براي شهرهائي كه غروب آفتابشان همزمان يا بعد از آن شهر باشد كه هلال در آن ديده شده آنهم مشروط به اينست كه در خطوط عرضيه اختلاف زيادي بين آنها نباشد.
سؤال : دليل اينكه ماه شب اول رمضان را بايد با چشم غير مسلح ديد چيست؟
جواب : روايات اهل بيت (عليهم السلام) : (صم للرؤية) يعني: (با رؤيت هلال روزه بگيريد).

حضرت آيت الله خامنه اى (مدظله العالى)

نماز مسافر
آنكه شغلش مسافرت است يا سفر مقدمه شغل اوست‏
حكم دانشجويان و روحانيون‏
قصد اقامت و مسافت شرعى‏
حد ترخّص‏
سفر معصيت‏
احكام وطن‏
تبعيت زن و اولاد در وطن
احكام بلاد كبيره‏
شرايط وجوب و صحت روزه
زن باردار و شيرده
بيمارى و منع پزشک
مبطلات روزه‏
بقاء بر جنابت
استمناء
احكام مبطلات روزه‏
كفاره روزه و مقدار آن
قضاى روزه‏
مسائل متفرقه روزه
رؤيت هلال
خون لثه و دندان
باقى ماندن بر جنابت در ماه رمضان
زمان روزه استيجارى و کيفيّت آن
ملاک ايمان
احتلام بعد از فجر در ماه رمضان
روزه مستحبى براى شخصى که روزه قضا دارد
کيفيت اداى کفّاره روزه
کثيرالسفر و سفر شغلى
نماز و روزه فرزندان در وطن والدين

نماز مسافر

س 639: آيا وجوب قصر بر مسافر شامل همه نمازهاى فريضه مى‏شود يا اختصاص به بعضى از آنها دارد؟
ج: وجوب قصر فقط در خصوصِ نمازهاى روزانه چهار ركعتى است كه عبارت از نمازهاى ظهر و عصر و عشاء است و نماز صبح و مغرب قصر نمى‏شود.
س 640: شرائط وجوب قصر بر مسافر در نمازهاى چهار ركعتى كدام است؟
ج: امور هشتگانه ذيل است:
1 - سفر او به مقدار مسافت شرعى باشد يعنى رفتن يا برگشتن و يا رفت و برگشت او روى‏هم هشت فرسخ شرعى‏باشد، مشروط به اينكه رفتن او كمتر از چهار فرسخ نباشد.
2 - از اول مسافرت قصد پيمودن هشت فرسخ را داشته باشد، بنابراين اگر از ابتدا قصد پيمودن هشت فرسخ را نداشته و يا قصد پيمودن كمتر از آن را داشته باشد و بعد از رسيدن به مقصد تصميم بگيرد به جائى برود كه فاصله آن با مكان اول كمتر از مسافت شرعى است، ولى از منزل تا آنجا به اندازه مسافت شرعى است، بايد نمازش را تمام بخواند.
3 - در بين راه از قصد خود مبنى بر پيمودن مسافت شرعى برنگردد، بنابراين اگر در بين راه، پيش از رسيدن به چهار فرسخ از قصد خود برگردد يا مردد شود، حكم سفر بعد از آن بر او جارى نمى‏شود، هر چند نمازهائى كه قبل از عدول از قصد خود به صورت شكسته خوانده، صحيح است.
4 - قصد قطع سفر در اثناى پيمودن مسافت شرعى با عبور از وطن خود يا جائى كه مى‏خواهد ده روز يا بيشتر در آن جا بماند، نداشته باشد.
5 - سفر از نظر شرعى براى او جايز باشد، بنابراين اگر سفر معصيت و حرام باشد، اعم از اينكه خودِ سفر حرام باشد مثل فرار از جنگ يا هدف از سفر، كار حرامى باشد مثل سفر براى راهزنى، حكم سفر را ندارد و نماز تمام است.
6 - مسافر از كسانى كه خانه بدوش هستند، نباشد مانند بعضى از صحرانشينان كه محل زندگى ثابتى ندارند، بلكه در بيابانها گردش مى‏كنند و هر جا آب و علف و چراگاه پيدا كنند، مى‏مانند.
7 - مسافرت را شغل خود قرار نداده باشد مانند باربر، راننده و ملوان و غيره و كسى كه شغل او در سفر است، ملحق به اينهاست.
8 - به حد ترخص برسد و منظور از حد ترخص مكانى است كه در آنجا اذان شهر شنيده نمى‏شود و ديوارهاى شهر هم ديده نمى‏شود.

آنكه شغلش مسافرت است يا سفر مقدمه شغل اوست‏

س 641: كسى كه سفر مقدمه شغل اوست، آيا در سفر نمازش تمام و روزه‏اش صحيح است يا آن كه اين حكم اختصاص به كسى دارد كه شغل او حتماً مسافرت باشد؟ اين گفته مرجع تقليد حضرت امام خمينى «قدس سره» كه مى‏فرمايد: كسى كه شغل او مسافرت است چه معنايى دارد؟ آيا كسى يافت مى‏شود كه خود سفر شغل او باشد؟ زيرا چوپان و راننده و ملوان و غير آنها هم كارشان چوپانى و رانندگى و كشيترانى است و اصولاً كسى كه سفر را به عنوان شغل خود برگزيده باشد، وجود ندارد.
ج: كسى كه سفر مقدمه كار او است، اگر در خلال هر ده روز حداقل يك بار براى كار به محل كارش رفت و آمد نمايد، نمازش تمام و روزه‏اش صحيح است، و در كلمات فقهاء «رضوان الله عليهم» مراد از كسى كه شغل او مسافرت است، كسى است كه قوام كار او به سفر است مانند شغلهايى كه در سؤال ذكر شده است.
س 642: نظر حضرتعالى درباره نماز و روزه كسانى كه به مدت معينى بيش از يك سال در شهرى براى كار اقامت مى‏كنند و يا سربازانى كه به مدت يك يا دو سال براى انجام خدمات سربازى در شهرى مى‏مانند، چيست؟ آيا بعد از هر سفرى بايد قصد اقامت ده روز كنند تا نمازشان تمام و روزه آنها صحيح باشد؟ و اگر قصد ماندن كمتر از ده روز را داشته باشند، نماز و روزه آنها چه حكمى دارد؟
ج: اگر حداقل هر ده روز يكبار به خاطر شغل شان به محل كار سفر مى‏كنند، در غير سفر اول نمازشان تمام و روزه‏شان صحيح است، ولى در سفر اول، حكم ساير مسافرين را دارند، يعنى تا قصد اقامت ده روز را نكرده‏اند، نماز آنان شكسته است و روزه‏شان صحيح نيست.
س 643: نماز و روزه خلبانان هواپيماهاى جنگى كه بيشتر روزها از پايگاه‏هاى هوائى‏شان اقدام به پرواز كرده و مسافتى بسيار بيشتر از مسافت شرعى را مى‏پيمايند و مرتب اين عمل را تكرار مى‏كنند، چه حكمى دارد؟
ج: حكم آنان همان حكم ساير رانندگان و ملوانان و خلبانان هواپيماهاست، يعنى نماز آنها در سفر تمام و روزه‏شان صحيح است.
س 644: آيا قبيله‏هايى كه يك يا دو ماه از قشلاق به ييلاق يا بر عكس منتقل مى‏شوند، ولى بقيه سال را در ييلاق يا قشلاق به سر مى‏برند، داراى دو وطن هستند؟ مسافرتهائى كه در ايام اقامت خود در يكى از اين دو مكان به مكان ديگر انجام مى‏دهند، از جهت قصر يا تمام بودن نماز چه حكمى دارد؟
ج: اگر قصد نقل و انتقال هميشگى از ييلاق به قشلاق و بر عكس را دارند تا روزهايى از سال را در يكى و روزهائى را در ديگرى بگذرانند و هر دو مكان را براى زندگى دائمى خود انتخاب كرده باشند، هر يك از آن دو مكان وطن آنان محسوب مى‏شود و بر آنان در آن دو مكان حكم وطن جارى مى‏گردد، و اگر فاصله بين آن دو به مقدار مسافت شرعى باشد، در راه سفر از يكى به ديگرى، حكم ساير مسافرين را دارند.
س 645: من كارمند يكى از ادارات دولتى شهر هستم. فاصله بين محل كار و محل سكونتم حدود سى و پنج كيلومتر است كه هر روز اين مسير را براى رسيدن به محل كارم طى مى‏كنم. اگر براى كار خاصى قصد كنم چند شب در شهر بمانم، نمازم چه حكمى دارد، آيا واجب است نماز را تمام بخوانم يا خير؟ به عنوان مثال هنگامى كه در روز جمعه براى زيارت اقوام به شهر سمنان مسافرت مى‏كنم، آيا واجب است نمازم را تمام بخوانم يا خير؟
ج: اگر مسافرت به خاطر كارى كه هر روز براى آن سفر مى‏كنيد، نباشد، حكم سفر شغلى را ندارد، ولى اگر سفر بخاطر شغلى كه در محل كار داريد، باشد و در ضمنِ آن، اعمال خاصى از قبيل ديدن اقوام و دوستان را هم انجام مى‏دهيد و گاهى يك يا چند شب هم در آنجا مى‏مانيد، باعث تغيير حكم سفر شغلى نمى‏شود و نماز تمام و روزه صحيح‏است.
س 646: اگر من در محل كارم پس از پايان وقت ادارى و انجام كارهاى ادارى كه به خاطر آن مسافرت كرده‏ام، به انجام كارهاى شخصى بپردازم. مثلاً از ساعت هفت صبح تا دو بعد از ظهر كارهاى ادارى را انجام دهم و از آن به بعد مشغول انجام كارهاى شخصى شوم، نماز و روزه‏ام چه حكمى دارد؟
ج: انجام‏ كارهاى خصوصى در سفر شغلى ادارى بعد از پايان كار ادارى، حكم سفر شغلى را تغيير نمى‏دهد.
س 647: نماز و روزه سربازانى كه مى‏دانند بيش از ده روز در مكانى مى‏مانند، ولى از خود اختيارى ندارند، چه حكمى دارد؟ اميدواريم فتواى حضرت امام (ره) را هم بيان فرماييد.
ج: با اطمينان به اينكه ده روز يا بيشتر در يك مكان خواهند ماند، واجب است كه نماز خود را تمام بخوانند و روزه بگيرند. فتواى امام «قدّس سرّه» هم همين است.

حكم دانشجويان و روحانيون‏

س 652: دانشجويانى كه هر هفته حداقل دو روز براى تحصيل مسافرت مى‏كنند و يا كارمندانى كه هر هفته براى كارشان سفر مى‏كنند، چه حكمى دارند؟
با توجه به اينكه آنها هر هفته مسافرت مى‏نمايند، ولى امكان دارد به خاطر تعطيلى دانشگاه يا كارشان به مدت يك ماه در وطن اصلى خود بمانند و در خلال آن مدت مسافرتى نمى‏كنند، آيا بعد از گذشت يك ماه كه سفر خود را دوباره آغاز مى‏كنند، نمازشان در سفر اول طبق قاعده شكسته و بعد از آن تمام است؟
ج: در سفر براى تحصيل علم، نماز شكسته است و روزه هم صحيح نيست، اعم از اينكه سفرشان هفتگى باشد يا روزانه. ولى كسى كه براى كار آزاد يا ادارى، مسافرت مى‏كند، اگر بين وطن يا محل سكونت و محل كارش هر ده روز حداقل يك مرتبه رفت و آمد نمايد، بايد از سفر دوم به بعد نماز خود را تمام بخواند و روزه او هم صحيح است، و اگر بين دو سفرى كه براى كار كردن مى‏رود، ده روز در وطن يا جاى ديگرى بماند، در سفر اولى كه بعد از اقامت ده روزه براى كار كردن مى‏رود، نمازش شكسته است و نمى‏تواند روزه بگيرد.
س 653: دبير شاغل در شهرستان رفسنجان مى‏باشم با توجه به پذيرفته شدن در مركز عالى ضمن خدمت و مأموريت به تحصيلى آموزش و پرورش، سه روز ابتداى هفته را در شهرستان كرمان اشتغال به تحصيل دارم و بقيه ايّام هفته را در شهرستان خود به خدمت مشغولم، نظر حضرتعالى در مورد احكام نماز و روزه اينجانب چه مى‏باشد، آيا حكم دانشجو بودن بر ما جارى است يا خير؟
ج: اگر مأمور به تحصيل هستيد نماز شما تمام است و مى‏توانيد روزه بگيريد.
س 654: اگر يكى از طلاب علوم دينى قصد داشته باشد تبليغ را شغل خود قرار دهد، آيا با اين فرض مى‏تواند در سفر نماز خود را تمام بخواند و روزه هم بگيرد؟ اگر شخصى براى كارى غير از تبليغ و ارشاد يا امر به معروف و نهى از منكر مسافرت نمايد، نماز و روزه‏اش چه حكمى دارد؟
ج: اگر عرفا تبليغ و ارشاد يا امر به معروف و نهى از منكر شغل و كار او محسوب شود، در سفر براى انجام آن كارها حكم مسافرى را دارد كه به خاطر شغل و كارش سفر مى‏كند، و اگر زمانى براى كارى غير از ارشاد و تبليغ مسافرت كرد، در آن سفر مانند ساير مسافران نمازش شكسته است و روزه او صحيح نيست.
س 655: كسانى كه مدت غير معينى مسافرت مى‏كنند مانند طلاب علوم دينى كه براى درس خواندن به حوزه علميه مى‏روند و يا كارمندان دولت كه براى كار به مدت غير معينى به شهرى اعزام مى‏شوند، نماز و روزه اين افراد چه حكمى دارد؟
ج: بر محل تحصيل يا كار حكم وطن مترتب نيست، مگر آنكه آنقدر آنجا بمانند كه عرفا وطن آنها محسوب شود.
س 656: طلبه علوم دينى در شهرى كه وطن او نيست زندگى مى‏كند، اگر قبل از قصد اقامه ده روز مى‏دانسته و يا قصد داشته كه به طور هفتگى به مسجدى كه بيرون شهر واقع است برود، آيا مى‏تواند قصد اقامت ده روز كند يا خير؟
ج: هنگام قصد اقامت، قصد رفتن به كمتر از مسافت شرعى به مدت يك ساعت يا بيشتر تا ثلث روز يا شب ضرر به صحت قصد اقامت نمى‏زند و تشخيص اينكه مقصدى كه قصد رفتن به آنجا را دارد، آيا داخل در محل اقامت هست يا خير، موكول به نظر عرف است.

قصد اقامت و مسافت شرعى‏

س 657: من در جائى كار مى‏كنم كه كمتر از مسافت شرعى با شهر مجاور فاصله دارد و چون هيچيك از دو مكان، وطن من نيست، لذا در محل كارم قصد اقامت ده روز مى‏كنم تا نمازم را تمام خوانده و بتوانم روزه بگيرم، و هنگامى كه در محل كارم قصد اقامت ده روز مى‏كنم، در خلال آن مدت و بعد از آن قصد رفتن به شهر مجاور نمى‏كنم، حكم شرعى من در حالتهاى زير چيست؟
1 - اگر قبل از پايان ده روز به خاطر حادثه‏اى يا كارى به آن شهر بروم و بعد از تقريبا دو ساعت، به محل كارم برگردم؟
2 - اگر بعد از پايان ده روز به قصد رفتن به محله معينى به آن شهر بروم و از مقدار مسافت شرعى ***** نكنم و بعد از يك شب توقف، به محل اقامتم برگردم؟
3 - بعد از پايان ده روز به قصد رفتن به محله معينى به آن شهر بروم، ولى بعد از رسيدن به آن محله، تصميم به رفتن به محله ديگرى كه با محل اقامت من بيشتر از مسافت شرعى فاصله دارد، بگيرم؟
ج: 1 - 2: اگر از ابتداء، قصد خروج نداشته باشيد، بعد از استقرار حكم تمام بودن نماز در محل اقامت هر چند با خواندن حداقل يك نماز چهار ركعتى در آنجا باشد، خارج شدن از آنجا به مقدار كمتر از مسافت شرعى، در يك يا چند روز، به قصد اقامت ضرر نمى‏رساند، و در اين صورت فرقى نمى‏كند كه خروج قبل از پايان ده روز باشد يا بعد از آن، و تا مسافرت جديدى انجام نشده، نماز تمام و روزه صحيح است.
3 - رفتن به محله‏هاى ديگر شهر محل اقامت، هر چند با محله قصد اقامت به مقدار مسافت شرعى فاصله داشته باشد، به قصد اقامت و حكم آن ضرر نمى‏رساند، ولى اگر پس از قصد اقامت در شهرى به شهر ديگرى كه با شهر محل اقامت به مقدار مسافت شرعى فاصله دارد برود، قصد اقامت قبلى وى به هم مى‏خورد و بعد از برگشت به محل اقامت، بايد دوباره قصد نمايد.
س 658: اگر مسافر بعد از خروج از وطن، از راهى عبور كند كه صداى اذان وطن اصلى خود را بشنود و يا ديوار خانه‏هاى آن را ببيند، آيا به مسافت شرعى ضرر مى‏رساند؟
ج: تا از وطن خود عبور نكرده، ضررى به مسافت شرعى نمى‏رساند و مسافرتش قطع نمى‏شود، ولى تا در داخل محدوده بين وطن و حد ترخص آن هست، حكم مسافر بر او جارى نمى‏شود.
س 659: محل كار من كه در آنجا سكونت هم دارم، غير از وطن اصلى ام است و با آن بيش از مسافت شرعى فاصله دارد، و محل كارم را هم وطن خود قرار نداده‏ام و امكان دارد فقط براى چندين سال در آنجا بمانم. گاهى از آنجا براى انجام ماموريت ادارى به مدت دو يا سه روز در ماه خارج مى‏شوم، آيا هنگامى كه از شهرى كه در آن سكونت دارم به مقدارى بيش از مسافت شرعى خارج شده و بر مى‏گردم، واجب است در بازگشت قصد اقامت ده روز كنم يا خير؟ و اگر قصد اقامت ده روز واجب است، تا چه مسافتى، مى‏توانم به اطراف شهر بروم؟
ج: اگر از شهرى كه در آن سكونت داريد، به مقدار مسافت شرعى خارج شويد، هنگام مراجعت بايد دوباره قصد اقامت ده روز نمائيد، و در صورتى كه قصد اقامت ده روز به طور صحيح تحقق پيدا كرد و حكم تمام خواندن نماز هر چند با خواندن حداقل يك نماز چهار ركعتى محقق شد در صورتى كه از ابتداء، قصد خروج به كمتر از مسافت شرعى داشته خروج به كمتر از مسافت شرعى به اندازه يك تا دو ساعت در يك يا چند روز كه مجموعا از مقدار ثلث روز يا شب ***** نكند، ضررى به حكم اقامت نمى‏زند، همچنانكه در خلال ده روز قصد خروج به باغها و مزرعه‏هاى محل اقامت، به قصد اقامت آسيبى نمى‏رساند.
س 660: اگر شخصى براى چندين سال در چهار كيلومترى وطنش باشد و هر هفته به خانه‏اش برود، هنگامى كه اين شخص به محلى مسافرت كند كه فاصله آن با وطنش بيست و پنج كيلومتر و با مكانى كه چندين سال در آن درس خوانده است، بيست و دو كيلومتر است، نماز او چه حكمى دارد؟
ج: اگر از وطنش به آنجا مسافرت كند، نماز قصر است.
س 661: مسافرى قصد رفتن به سه فرسخى را دارد، ولى از ابتدا در نظر دارد كه در بين راه از راه فرعى براى انجام كار معينى به يك فرسخى برود و سپس داخل مسير اصلى شود و به سفر خود ادامه دهد، نماز و روزه اين مسافر چه حكمى دارد؟
ج: حكم مسافر را ندارد و ضميمه كردن مقدار راهى كه با خروج از مسير اصلى و بازگشت به آن پيموده، براى تكميل مسافت شرعى كافى نيست.
س 662: با توجه به فتواى امام خمينى «قدس سره» مبنى بر وجوب قصر نماز و افطار هنگام سفر به هشت فرسخى، اگر مقدار رفتن كمتر از چهار فرسخ باشد، ولى در بازگشت، به علت مشكلات راه و نبودن ماشين، مجبور به پيمودن مسافتى بيش از شش فرسخ شود، آيا بايد نماز را شكسته خواند و روزه را افطار كرد؟
ج: اگر رفتن كمتر از چهار فرسخ باشد و مسير بازگشت هم به مقدار مسافت شرعى نباشد، نماز تمام و روزه صحيح است.
س 663: كسى كه از محل سكونت خود به محل ديگرى كه كمتر از مسافت شرعى است، سفر كند و در خلال ايام هفته چندين بار از آن محل به محله‏هاى ديگر برود، به طورى كه مجموع مسافت بيش از هشت فرسخ شود، چه وظيفه‏اى دارد؟
ج: اگر هنگام خارج شدن از منزل قصد پيمودن مسافت شرعى را نداشته و فاصله بين مقصد اول و محله‏هاى ديگر هم به مقدار مسافت شرعى نباشد، حكم مسافر را ندارد.
س 664: اگر انسان به قصد رفتن به مكان معينى از شهر خود خارج شود و در آنجا به گردش بپردازد، آيا اين گردش جزء مسافتى كه از منزل پيموده، محسوب مى‏شود؟
ج: گردش در مقصد جزء مسافت محسوب نمى‏شود.
س 665: آيا هنگام قصد اقامت، جايز است نيّت خروج از محل اقامت به محل ديگرى را كه كمتر از چهار فرسخ با آن فاصله دارد بنمائيم؟
ج: قصد خروج از محل اقامت به اندازه كمتر از مسافت شرعى اگر به صدق اقامت ده روز ضرر نزند مثل بيرون رفتن از آنجا به مدت چند ساعت از روز يا شب براى يك بار يا چند بار به شرطى كه مجموع ساعات خروج از يك سوم روز يا شب بيشتر نشود، در اين صورت، قصد خروج به قصد اقامت لطمه نمى‏زند.
س 666: با توجه به اينكه رفت و آمد از محل سكونت به محل كار كه بيشتر از بيست و چهار كيلومتر از هم فاصله دارند، موجب مى‏شود كه نماز تمام خوانده شود، اگر من از شهرى كه در آن كار مى‏كنم به خارج از آن و يا شهر ديگرى كه فاصله آن با محل كارم به مقدار مسافت شرعى نيست، بروم و قبل از ظهر يا بعد از ظهر به محل كارم برگردم، آيا باز هم نمازم تمام است؟
ج: به مجرد خارج شدن از محل كار به مقدار كمتر از مسافت شرعى، هر چند ارتباطى با كار روزانه شما نداشته باشد، حكم نماز و روزه شما در محل كار تغيير نمى‏كند، و فرقى هم نمى‏كند كه قبل از ظهر به محل كارتان برگرديد يا بعد از ظهر.
س 667: من از اهالى اصفهان هستم و مدتى است كه در دانشگاهى در شاهين شهركه از توابع اصفهان است مشغول به كارم، و فاصله بين اصفهان و شاهين شهر كمتر از مسافت شرعى (در حدود بيست كيلومتر) است، ولى تا دانشگاه كه در اطراف شاهين شهر واقع شده، بيشتر از مسافت شرعى (در حدود بيست و پنج كيلومتر) است. با توجه به اينكه دانشگاه در شاهين شهر است و راه من از وسط شهر عبور مى‏كند، ولى مقصد اصلى من دانشگاه است، آيا مسافر محسوب مى‏شوم يا خير؟
ج: اگر فاصله بين دو شهر كمتر از چهار فرسخ شرعى باشد، حكم سفر مترتب نمى‏شود.
س 668: من هر هفته براى زيارت حضرت معصومه سلام الله عليها و انجام اعمال مسجد جمكران به شهر قم مسافرت مى‏كنم، آيا در اين سفر نمازم را تمام بخوانم يا شكسته؟
ج: در اين سفر حكم ساير مسافرين را داريد و نماز شما قصر است.
س 669: محل تولد من شهر كاشمر است و از سال 1345 هجرى شمسى تا سال 1369 ساكن تهران بوده‏ام و آنجا را وطن براى خود انتخاب كردم، و مدت سه سال است كه همراه با خانواده‏ام براى ماموريت ادارى به بندرعباس آمده و كمتر از يك سال ديگر به شهر تهران كه وطن من است، باز خواهم گشت. با توجه به اينكه در مدتى كه در بندرعباس هستم، هر لحظه امكان دارد براى مأموريت به شهرهاى تابع بندرعباس بروم و مدتى در آنجا بمانم و زمان مأموريت‏هاى ادارى هم كه به من ارجاع مى‏شود، قابل پيش بينى نيست، خواهشمندم اولا حكم نماز و روزه مرا بيان فرمائيد.
ثانيا: با توجه به اينكه در اغلب اوقات يا در بعضى از ماههاى سال براى چند روز در مأموريت ادارى به سر مى‏برم، آيا كثير السفر محسوب مى‏شوم يا خير؟
ثالثا: با توجه به اينكه همسرم خانه‏دار و متولد تهران است و با من به بندرعباس آمده و ساكن آن شده است، حكم شرعى نماز و روزه وى چيست؟
ج: نماز و روزه شما در محل كار فعلى تان كه وطن شما نيست، حكم نماز و روزه مسافر را دارد، يعنى نماز شكسته است و روزه‏تان صحيح نيست، مگر آنكه در آنجا قصد اقامت ده روز كنيد و يا در هر ده روز حداقل يك بار به خاطر كارى كه مربوط به وظيفه شما است، مسافرت نمائيد؛ و اما همسرتان كه در محل كار همراه شما است، اگر قصد اقامت ده روز كرده باشد، نماز وى تمام و روزه‏اش صحيح است و در غير اين صورت نمازش شكسته است و نمى‏تواند روزه بگيرد.
س 670: شخصى قصد اقامت ده روز در جائى كرده است، بخاطر اينكه مى‏دانسته كه ده روز در آنجا مى‏ماند و يا تصميم بر ماندن داشته است ولى بعد از آنكه با خواندن يك نماز چهار ركعتى، حكم تمام خواندن نماز بر او مترتب شد، مسافرتى غير ضرورى براى وى پيش مى‏آيد، آيا رفتن به آن سفر براى او جايز است؟
ج: سفر او اشكال ندارد، هر چند غير ضرورى باشد.
س 671: اگر فردى براى زيارت حرم امام رضا «عليه‏الصلوة و السلام» مسافرت نمايد و با آنكه مى‏داند كمتر از ده روز در آنجا خواهد ماند ولى براى اينكه نمازش تمام باشد، قصد اقامت ده روز مى‏كند، اين كار او چه حكمى دارد؟
ج: اگر مى‏داند كه در آنجا ده روز نمى‏ماند، قصد اقامت ده روز معنا و اثرى ندارد و بايد در آنجا نمازش را شكسته بخواند.
س 672: مأمورين غير محلى كه هيچگاه ده روز در شهر محل كار نمى‏مانند، ولى مسافرت آنان كمتر از مسافت شرعى است، از جهت تمام يا شكسته بودن نماز چه وظيفه‏اى دارند؟
ج: اگر فاصله بين وطن و محل كار آنها به مقدار مسافت شرعى ولو تلفيقا نباشد، احكام مسافر را ندارند، و كسى كه بين وطن و محل كارش به مقدار مسافت شرعى فاصله باشد، اگر حداقل هر ده روز يك بار بين آن دو رفت و آمد مى‏كند، نمازش را بايد تمام بخواند، ولى هر گاه ده روز يا بيشتر در وطن يا محل كار اقامت كند، در سفر اول بعد از ده روز، حكم ساير مسافرين را خواهد داشت.
س 673: كسى كه به جائى مسافرت كرده و نمى‏داند چه مقدار در آنجا خواهد ماند، ده روز يا كمتر، چگونه بايد نماز بخواند؟
ج: وظيفه شخص مردد تا سى روز قصر است و از آن به بعد بايد نمازش را تمام بخواند، هر چند در همان روز بخواهد برگردد.
س 674: كسى كه در دو مكان تبليغ مى‏كند و قصد اقامت ده روز هم در آن منطقه دارد، نماز و روزه‏اش چه حكمى دارد؟
ج: اگر از نظر عرف دو مكان محسوب شوند، قصد اقامت در هر دو محل و يا در يكى از آن دو با قصد رفت و آمد به مكان ديگر در خلال ده روز، صحيح نيست

حد ترخّص‏

س 675: در آلمان و بعضى از كشورهاى اروپائى، گاهى فاصله بين بعضى از شهرها (يعنى فاصله تابلوهاى خروجى شهرى و ورودى شهر ديگر) به صد متر نمى‏رسد، حتى بعضى از خانه‏ها و خيابان‏هاى دو شهر كاملا به هم متصل هستند، حد ترخص اين موارد چگونه است؟
ج: با فرض اتصال يكى از دو شهر به ديگرى به نحوى كه در سؤال آمده است، آن دو، حكم دو محله يك شهر را دارند كه خروج از يكى به ديگرى مسافرت محسوب نمى‏شود تا نياز به حد ترخص باشد.
س 676: معيار حد ترخص شنيدن اذان و ديدن ديوارهاى شهر است، آيا يكى از آن دو كافى است يا اينكه بايد هر دو با هم وجود داشته باشند؟
ج: احوط، رعايت هر دو علامت است، هر چند بعيد نيست كه شنيده نشدن اذان براى تعيين حد ترخص كافى باشد.
س 677: آيا معيار حد ترخص شنيدن صداى اذان از خانه‏هاى طرفى است كه مسافر از آن طرف شهر خارج يا داخل آن مى‏شود، يا اينكه معيار اذان وسط شهر است؟
ج: معيار، شنيدن اذان آخر شهر از طرفى است كه مسافر از آن خارج و يا داخل آن مى‏شود.
س 678: در اينجا بين اهالى يكى از نواحى راجع به مسافت شرعى اختلاف وجود دارد. عده‏اى مى‏گويند كه ديوارهاى آخرين خانه‏هاى منطقه كه به هم متصل هستند، ملاك است. عده‏اى هم معتقدند كه بايد مسافت را از كارخانه‏ها و شهركهاى پراكنده‏اى كه بعد از خانه‏هاى شهر واقع شده است، محاسبه كرد، سؤال اين است كه آخر شهر كجاست؟
ج: تعيين آخر شهر موكول به نظر عرف است. اگر در نظر عرف كارخانه‏ها و شهركهاى پراكنده اطراف شهر جزو شهر نباشد، مسافت را از آخر خانه‏هاى شهر بايد حساب نمود.

سفر معصيت‏

س 679: اگر انسان بداند در سفرى كه مى‏خواهد برود، مرتكب معاصى و محرمات خواهد شد، آيا نمازش شكسته است يا تمام؟
ج: مادامى كه سفر او به خاطر ترك واجب يا فعل حرامى نباشد، نماز او مانند ساير مسافران شكسته است.
س 680: كسى كه بدون قصد معصيت مسافرت كند، ولى در بين راه براى ادامه و تكميل سفر قصد ارتكاب معصيت نمايد، آيا نمازش را بايد تمام بخواند يا شكسته؟ آيا نمازهاى شكسته‏اى كه در طول راه خوانده، صحيح است يا خير؟
ج: واجب است از زمانى كه قصد استمرار سفر به خاطر معصيت كرده، نمازش را تمام بخواند و نمازهائى را كه پس از تصميم به ادامه سفر به قصد ارتكاب گناه، شكسته خوانده است، بايد اعاده كند و تمام بخواند.
س 681: سفر براى تفريح يا خريد مايحتاج زندگى با فرض فراهم نبودن مكانى براى نماز و مقدمات آن در مسافرت، چه حكمى دارد؟
ج: اگر بداند كه در مسافرت مبتلا به ترك بعضى از واجبات نماز مى‏شود، احوط اين است كه به آن سفر نرود، مگر آنكه ترك آن براى او ضرر يا مشقت داشته باشد. در هر صورت جايز نيست نماز را در هيچ حالى ترك نمايد.

احكام وطن‏

س 682: من متولد شهر تهران هستم و پدر و مادرم در اصل از اهالى شهر «مهدى شهر» هستند، لذا چندين بار در طول سال به آنجا سفر مى‏كنند و من هم همراه آنان مى‏روم، با توجه به اينكه من قصد بازگشت به «مهدى شهر» را براى سكونت ندارم، بلكه قصد دارم در تهران بمانم، نماز و روزه‏ام چه حكمى دارند؟
ج: در فرض مذكور، نماز و روزه شما در وطن اصلى پدر و مادرتان، حكم نماز و روزه ساير مسافرين را دارد.
س 683: من شش ماه از سال را در شهرى و شش ماه را در شهر ديگرى كه محل تولدم و محل سكونت من و خانواده‏ام است، زندگى مى‏كنم، ولى در شهر اول به طور متوالى و مستمر ساكن نيستم، مثلا دو هفته يا ده روز و يا كمتر در آن مى‏مانم و سپس به محل تولد و سكونت خانواده‏ام بر مى‏گردم، سؤال من اين است كه اگر قصدماندن كمتر از ده روز را در شهر اول داشته باشم، آيا حكم مسافر را دارم يا خير؟
ج: اگر آن شهر وطن اصلى شما نباشد و قصد توطن در آنجا را هم نداشته باشيد، در صورتى كه قصد اقامت كمتر از ده روز را داشته باشيد، حكم ساير مسافرين را داريد، مگر آنكه آنجا محل كار شما باشد و حداقل هر ده روز يكبار جهت كار به آنجا رفت و آمد داشته باشيد كه در اين صورت نماز شما تمام و روزه‏تان صحيح است.
س 684: حدود دوازده سال است كه در شهرى بدون اينكه قصد زندگى دائمى در آن را داشته باشم، ساكن هستم. آيا اين شهر وطن من محسوب مى‏شود؟ چه مدتى لازم است تا آن شهر وطن من شود و چگونه مى‏توان احراز كرد كه عرف آنجا را وطن من مى‏داند؟
ج: تا وقتى كه انسان، جائى را براى ماندن هميشگى انتخاب نكرده، وطن او محسوب نمى‏شود. مگر اين كه بدون قصد آن قدر بماند كه عرفا، وطن او محسوب شود و احراز نظر عرف به عهده مكلف است.
س 685: وطن شخصى تهران است و در حال حاضر قصد دارد در يكى از شهرهاى نزديك تهران ساكن شده و آن را وطن خود قرار دهد، ولى چون محل كسب و كار روزانه‏اش در تهران است، نمى‏تواند ده روز در آنجا بماند، چه رسد به شش ماه، بلكه هر روز به محل كارش مى‏رود و شب به آنجا برمى‏گردد، نماز و روزه او در آن شهر چه حكمى دارد؟
ج: شرط تحقق عنوان وطن جديد اين نيست كه انسان بعد از قصد توطن و سكونت در شهرى، شش ماه به طور مستمر در آنجا بماند، بلكه بعد از اينكه آنجا را به عنوان وطن جديد انتخاب نمود و با اين قصد، مدتى (اگر چه فقط شبها) آنجا سكونت نمود، وطن او محسوب مى‏شود.
س 686: محل تولد من و همسرم شهر كاشمر است، ولى بعد از استخدام در يكى از ادارات دولتى، به نيشابور منتقل شدم، پدر و مادر ما هنوز در زادگاهمان زندگى مى‏كنند، در ابتداى رفتن به نيشابور، از وطن اصلى خود اعراض كرديم، ولى اكنون بعد از پانزده سال از اين امر منصرف شده‏ايم، خواهشمندم به سؤالات زير پاسخ فرمائيد:
1 - هنگامى كه به خانه پدر و مادرمان مى‏رويم و چند روز نزد آنها مى‏مانيم، وظيفه من و همسرم راجع به نماز چيست؟
2 - فرزندان ما كه در محل سكونت فعلى ما (نيشابور) متولد شده و در حال حاضر به سن بلوغ رسيده‏اند، هنگامى كه به شهر پدرى مان (كاشمر) رفته و چند روز نزد آنها مى‏مانيم، چه وظيفه‏اى دارند؟
ج: بعد از آنكه از وطن اصلى تان «كاشمر» اعراض كرديد، ديگر حكم وطن در آنجا بر شما جارى نمى‏شود، مگر آنكه دوباره براى زندگى به آنجا برگشته وبا قصد زندگى دائم مدتى در آنجا اقامت كنيد و اين شهر نسبت به فرزندان شما هم حكم وطن را ندارد و همه شما در آنجا حكم مسافر را داريد.
س 687: شخصى داراى دو وطن است، در نتيجه نماز خود را در هر دو مكان تمام مى‏خواند و روزه هم مى‏گيرد، آيا واجب است كه همسر و فرزندان تحت تكفل وى در اين مسأله از سرپرست خود تبعيت نمايند يا اينكه مى‏توانند مستقل از او عمل كنند؟
ج: زن مى‏تواند وطن جديد شوهرش را وطن خود قرار ندهد، ولى فرزندان اگر صغير باشند و در تصميم‏گيرى و كسب درآمد مستقل نباشند و يا در اين مسأله تابع اراده پدر باشند، وطن جديد پدر، وطن آنها هم محسوب مى‏شود.
س 688: اگر زايشگاه خارج از وطن پدر باشد و مادر ناچار باشد كه چند روزى براى وضع حمل به زايشگاه منتقل شود و بعد از تولد فرزند برگردد، وطن اين طفل كجاست؟
ج: اگر زايشگاه در وطن پدر و مادر كه در آن زندگى مى‏كنند قرار داشته باشد، همانجا وطن اصلى كودك هم خواهد بود، در غير اين صورت مجرد تولد در شهرى باعث نمى‏شود كه آنجا وطن او شود، بلكه وطن وى همان وطن پدر و مادر است كه بعد از تولد به آنجا برده شده و با آنها زندگى مى‏كند.
س 689: چند سال است كه شخصى در شهر اهواز سكونت دارد ولى آنجا را به عنوان وطن دوم خود قرار نداده است، اگر از آن شهر به مقدار بيشتر يا كمتر از مسافت شرعى خارج شود، هنگام بازگشت مجدد به آنجا، نماز و روزه او چه حكمى دارد؟
ج: بعد از آنكه قصد اقامت در اهواز كرد و حكم تمام خواندن نماز با بجا آوردن حداقل يك نماز چهار ركعتى بر او مستقر شد، تا از آنجا به مقدار مسافت شرعى و يا بيشتر خارج نشده، نمازش تمام و روزه او صحيح است. ولى اگر به آن مقدار از آنجا خارج شود، حكم ساير مسافرين را خواهد داشت.
س 690: من فردى عراقى هستم كه قصد اعراض از وطنم عراق را دارم، آيا همه ايران را وطن خود قرار دهم يا منطقه‏اى را كه در آن ساكن هستم و يابراى انتخاب وطن حتما بايد خانه‏اى بخرم؟
ج: در وطن جديد، قصد توطن در شهر خاص و معين و سكونت در آن به مدتى كه انسان عرفا اهل آنجا محسوب شود، شرط است، ولى تملك خانه يا غير آن شرط نيست.
س 691: كسى كه قبل از بلوغ از محل تولد خود به شهر ديگرى مهاجرت نمايد و به مسأله اعراض از وطن آگاه نباشد، الآن كه به سن تكليف رسيده، نسبت به نماز و روزه‏اش در آنجا چه وظيفه‏اى دارد؟
ج: اگر از محل تولد به تبعيت از پدرش مهاجرت كند و پدر وى قصد بازگشت به آنجا را براى زندگى نداشته باشد، آن مكان براى او حكم وطن را ندارد.
س 692: اگر شخصى وطنى داشته باشد كه در حال حاضر در آن سكونت نمى‏كند، ولى گاهى با همسرش به آنجا مى‏رود، آيا همسر او در آنجا بايد مانند وى نمازش را تمام بخواند يا خير؟ و اگر همسرش تنها به آنجا برود نمازش چه حكمى دارد؟
ج: مجرد اينكه آن مكان وطن شوهر اوست باعث نمى‏شود كه وطن وى هم باشد و بر او در آنجا احكام وطن جارى شود.
س 693: آيا محل كار حكم وطن را دارد؟
ج: اشتغال به كارى در مكانى موجب نمى‏شود كه آن مكان وطن گردد، ولى اگر از محل سكونت تا محل كار كه به مقدار مسافت شرعى با هم فاصله دارند، در هر ده روز حداقل يك مرتبه رفت و آمد نمايد، نماز وى در آنجا تمام و روزه‏اش صحيح است.
س 694: مراد از اعراض از وطن چيست؟ آيا مجرد ازدواج زن و رفتن وى همراه شوهر به هر جائى كه او مى‏خواهد، اعراض محسوب مى‏شود يا خير؟
ج: مراد از اعراض، خروج از وطن با تصميم بر عدم بازگشت به آن براى سكونت است. و مجرد رفتن زن به‏خانه‏شوهر در شهر ديگر، مستلزم اعراض از وطن اصلى‏اش نيست.
س 695: خواهشمنديم نظر خود را درباره وطن اصلى و وطن دوم بيان فرمائيد.
ج: وطن اصلى جائى است كه انسان در آن متولد شده و مدتى در آن بوده و رشد و نمو پيدا كرده است.وطن دوم هم جائى است كه مكلّف آن را براى سكونت دائم، ولو براى چند ماه در هر سال، برگزيده است.
س 696: پدر و مادر من از اهالى شهر ساوه هستند و هر دو در كودكى به تهران آمده و در آن سكونت كرده‏اند. بعد از ازدواج به شهر چالوس رفته و در آن ساكن شده‏اند، زيرا محل كار پدرم آنجا بوده است. بنابراين من در تهران به دنيا آمده، ولى هرگز در آن اقامت نكرده‏ام، در تهران و ساوه چگونه نماز بخوانم؟
ج: اگر بعد از تولد در تهران، در آنجا رشد و نمو نكرده باشيد، تهران وطن اصلى شما محسوب نمى‏شود، بنابراين اگر تهران و ساوه را به عنوان وطن اتخاذ نكرده باشيد، در آنجا حكم وطن بر شما جارى نمى‏شود.
س 697: شخصى از وطنش اعراض نكرده است و در حال حاضر حدود شش سال است كه در شهر ديگرى اقامت دارد، در صورتى كه به وطن خود برگردد، با توجه به اينكه بر تقليد امام راحل «قدس سره» باقى مانده، آيا نماز خود را بايد تمام بخواند يا شكسته؟
ج: تا از وطن سابق خود اعراض نكرده، حكم وطن نسبت به او باقى است و نماز وى در آنجا تمام و روزه‏اش صحيح است.
س 698: دانشجوئى خانه‏اى را در شهر تبريز براى تحصيل در دانشگاه آن به مدت چهار سال اجاره كرده است، همچنين وى در صورت امكان، قصد ماندن دائمى در تبريز را دارد، در حال حاضر در ايام ماه مبارك رمضان گاهى به وطن اصلى‏اش رفت و آمد مى‏كند، آيا آن دو مكان، براى او دو وطن محسوب مى‏شوند؟
ج: اگر در حال حاضر قصد قطعى بر توطّن در محل تحصيل نداشته باشد، آنجا حكم وطن را براى او نخواهد داشت. ولى حكم وطن بودن وطن اصلى او تا زمانى كه از آن اعراض نكرده، نسبت به وى باقى است.
س 699: من در شهر كرمانشاه به دنيا آمده‏ام و شش سال است كه در تهران ساكن هستم و بدون اينكه از وطن اصلى خود اعراض كرده باشم، قصد توطن در تهران كرده‏ام. اگر در هر يك يا دو سال از منطقه‏اى به منطقه ديگرى از مناطق تهران منتقل شوم، نماز و روزه‏ام در آنجا چه حكمى دارد؟ و چون بيشتر از شش ماه است كه در منطقه جديدى از تهران ساكن هستيم، آيا آنجا براى ما حكم وطن را دارد يا خير؟ هنگامى كه در طول روز به مناطق مختلف تهران رفت و آمد مى‏كنيم، نماز و روزه ما چه حكمى دارد؟
ج: اگر در تهران فعلى و يا محله‏اى از آن قصد توطن نموده‏ايد، سراسر آنجا وطن شما محسوب مى‏شود، و در تمامى محله‏هاى تهران حكم وطن بر شما جارى است ونمازتان تمام و روزه شما صحيح است و تردد شما در تهران فعلى حكم سفر را ندارد.
س 700: محل كار و سكونت فعلى شخصى از اهالى روستا در تهران است و پدر و مادر او در روستا زندگى مى‏كنند و در آن ملك و آب دارند، اين شخص براى ديدار و كمك به آنجا مى‏رود، ولى تمايلى به بازگشت به آنجا براى سكونت ندارد، با توجه به اينكه آنجا زادگاه وى است، نماز و روزه‏اش در آنجا چه حكمى دارد؟
ج: اگر قصد مراجعت به آن روستا براى سكونت و زندگى ندارد، بلكه تصميم به عدم مراجعت دارد، حكم وطن بر او در آنجا جارى نمى‏شود.
س 701: آيا محل تولد شخص هر چند در آنجا ساكن نباشد، وطن محسوب مى‏شود؟
ج: اگر در آنجا مدتى مانده و رشد و نمو كرده باشد، تا از آن اعراض نكرده است، حكم وطن را دارد و در غير اين صورت حكم وطن ندارد.
س 702: نماز و روزه كسى كه سالهاى زيادى (نه سال) در سرزمينى كه وطن او نيست، زندگى مى‏كند، و در حال حاضر ممنوع الورود به وطن خود است، ولى يقين دارد كه روزى به آن باز خواهد گشت، چه حكمى دارد؟
ج: نماز و روزه او در كشورى كه فعلا در آن ساكن است، حكم نماز و روزه ساير مسافرين را دارد.
س 703: شش سال از عمرم را در روستائى و هشت سال را در شهرى گذرانده و در حال حاضر براى تحصيل به مشهد آمده‏ام، نماز و روزه‏ام در هر يك از اين مكانها چه حكمى دارد؟
ج: تا از روستاى محل تولد اعراض نكرده‏ايد، براى شما نسبت به نماز و روزه، حكم وطن را دارد و در مشهد تا قصد توطن در آن نكرده‏ايد، حكم مسافر را داريد، و شهرى هم كه چندين سال در آن ساكن بوده‏ايد، اگر آن را به عنوان وطن انتخاب كرده باشيد، تا از آن اعراض نكرده‏ايد، حكم وطن را براى شما دارد و در غير اين صورت در آن حكم مسافر را خواهيد داشت.

تبعيت زن و اولاد در وطن

س 704: آيا زن در وطن و اقامت تابع شوهر است؟
ج: مجرد زوجيّت موجب تبعيّت قهرى نمى‏شود، و زن مى‏تواند در انتخاب وطن و قصد اقامت تابع شوهر خود نباشد. بله، اگر زن در انتخاب وطن و اعراض از آن تابع اراده همسرش باشد، قصد شوهرش براى او كافى است و شهرى كه همسرش با او براى زندگى دائم و به قصد توطن به آنجا رفته است، وطن وى هم محسوب مى‏شود و همچنين اعراض شوهر او از وطن مشتركشان با خروج از آن و رفتن به جائى ديگر، اعراض او از وطن هم محسوب مى‏گردد، و براى اقامت ده روز در سفر، اطلاع او از قصد شوهرش مبنى بر اقامت ده روز با اين فرض كه وى تابع اراده شوهر است براى وى كافى است، بلكه اگر مجبور به همراهى با شوهرش در مدت اقامت در آنجا باشد، نيز حكم همين است.
س 705: جوانى با زنى از شهرى ديگر ازدواج نموده است، هنگامى كه اين زن به خانه پدرش مى‏رود، نمازش قصر است يا تمام؟
ج: تا زمانى كه از وطن اصلى خود اعراض نكرده، نمازش در آنجا تمام است.
س 706: آيا زن و فرزندان مشمول مسأله «1284» رساله حضرت امام «قدس سره» هستند؟ يعنى در تحقق سفر آنها قصد سفر توسط آنان شرط نيست؟ و آيا وطن پدر موجب تمام بودن نماز كسانى كه تابع وى هستند، مى‏گردد؟
ج: اگر در سفر تابع پدر ولو قهرا باشند، قصد پدر براى پيمودن مسافت در صورت اطلاع آنان از آن كافى است. ولى در انتخاب وطن و اعراض از آن، اگر در تصميم‏گيرى و زندگى مستقل نباشند، يعنى بر حسب طبيعت و ارتكازشان تابع اراده پدر باشند، در اعراض از وطن سابق و اتخاذ وطن جديد كه پدر با آنها براى زندگى دائمى به آنجا رفته است، تابع وى خواهند بود.

احكام بلاد كبيره‏

س 707: نظر جنابعالى درباره شهرهاى بزرگ از جهت قصد توطن يا اقامت ده روز در آنها چيست؟
ج: در احكام مسافر و قصد توطن و قصد اقامت ده روز فرقى بين شهرهاى بزرگ و معمولى نيست و حتى با قصد توطن در يك شهر بزرگ و مدتى در آنجا ماندن، بدون معين كردن محله خاصى از آن، تمام آن شهر حكم وطن را درباره او پيدا خواهد كرد. همچنين اگر قصد اقامت ده روز در مانند اين شهر نمايد، بدون اينكه محله خاصى از آن را قصد نمايد، حكم تمام بودن نماز و صحّت روزه در مورد او در تمام محله‏هاى آن شهر جارى خواهد بود.
س 708: شخصى از فتواى امام «قدس سره» در مورد اينكه تهران از بلاد كبيره است، مطلع نبوده و پس از پيروزى انقلاب اسلامى به فتواى امام «قدس سره» علم پيدا كرده است، نماز و روزه‏اى را كه به نحو متعارف به جا آورده، چه حكمى دارد؟
ج: اگر در حال حاضر بر تقليد امام «قدس سره» در آن مسأله باقى باشد، واجب است كه اعمال گذشته‏اش را كه با فتواى امام «قدس سره» منطبق نيست، تدارك نمايد، به اين معنى كه نمازهائى را كه به جاى شكسته، تمام خوانده به صورت شكسته قضا كند و روزه‏هائى را كه در حال مسافرت گرفته است، قضا نمايد.

شرايط وجوب و صحت روزه

س 731: دخترى كه به سن تكليف رسيده، ولى به علت ضعف جسمانى توانائى روزه گرفتن ندارد، و بعد از ماه مبارك رمضان هم نمى‏تواند قضاى آن را به جا آورد تا اينكه ماه رمضان سال بعد فرا مى‏رسد، چه حكمى دارد؟
ج: ناتوانى از گرفتن روزه و قضاى آن به مجرد ضعف و عدم قدرت موجب سقوط قضاى روزه نمى‏شود، بلكه قضاى روزه‏هاى ماه رمضان كه از او فوت شده، بر وى واجب است.
س 732: دخترانى كه تازه به سن تكليف رسيده‏اند و روزه گرفتن بر آنها مقدارى مشكل است، چه حكمى دارند؟ آيا سن بلوغ شرعى دختران اكمال نه سال قمرى است؟
ج: بنا بر نظر مشهور، بلوغ شرعى دختران همان تكميل نه سال قمرى است كه در اين هنگام روزه بر آنها واجب است و ترك آن به مجرد بعضى از عذرها جايز نيست، ولى اگر روزه گرفتن براى ايشان ضرر داشته باشد يا تحمل آن برايشان همراه با مشقت زياد باشد، افطار براى آنها جايز است.
س 733: من زمان دقيق رسيدن به سن تكليف خود را نمى‏دانم، خواهشمندم بيان فرماييد كه از چه زمانى قضاى نماز و روزه بر من واجب است؟
ج: فقط قضاى آن مقدار از نمازها و روزه‏ها كه يقين به فوت آن بعد از رسيدن به سن قطعى تكليف شرعى داريد، بر شما واجب است.
س 734: اگر دختر نه ساله‏اى كه روزه بر او واجب شده، به دليل دشوارى، روزه‏اش را افطار نمايد، آيا قضا بر او واجب است يا خير؟
ج: قضاى روزه‏هائى كه از ماه رمضان افطار كرده، بر او واجب است.
س 735: اگر فردى به خاطر عذرى قوى، پنجاه درصد احتمال دهد كه روزه بر او واجب نيست و به همين دليل روزه نگيرد، ولى بعدا معلوم شود كه روزه بر او واجب بوده، از جهت قضا و كفاره چه حكمى دارد؟
ج: اگر افطار عمدى روزه ماه مبارك رمضان به مجرد احتمال عدم وجوب روزه بر وى باشد، در فرض سؤال علاوه بر قضا، كفاره هم بر او واجب است. اما اگر افطار به علت ترس از ضرر باشد و ترس هم منشأ عقلائى داشته باشد، كفاره واجب نيست، ولى قضا بر او واجب است.
س 736: شخصى مشغول انجام خدمت سربازى است و به علت مسافرت و حضور در محل خدمت، نمى‏تواند روزه ماه رمضان سال گذشته را بگيرد، و هنگام حلول ماه رمضان امسال نيز در محل خدمت است و احتمال دارد كه باز هم نتواند روزه بگيرد، اگر پس از پايان دوره خدمت سربازى بخواهد روزه اين دو ماه را قضا نمايد، آيا كفاره هم بر او واجب است يا خير؟
ج: كسى كه بر اثر عذر مسافرت، روزه ماه رمضان از او فوت شده و آن عذر تا ماه رمضان سال آينده استمرار داشته، فقط قضاى آن بر او واجب است و كفاره تأخير واجب نيست.
س 737: اگر شخص روزه دار جنب باشد و تا قبل از اذان ظهر متوجه آن نشود و پس از آن غسل ارتماسى نمايد، آيا روزه‏اش باطل مى‏شود؟ و اگر بعد از غسل متوجه شود كه در حال روزه غسل ارتماسى نموده است، آيا قضاى آن واجب است؟
ج: اگر غسل ارتماسى بر اثر فراموشى و غفلت از روزه‌دار بودن باشد، غسل و روزه او صحيح است و قضاى روزه‏اش بر او واجب نيست.
س 738: اگر شخصى بخواهد قبل از زوال به محل اقامتش برسد، ولى در راه به خاطر پيشامد حادثه‏اى نتواند در زمان معين به مقصد برسد، آيا روزه او اشكال دارد و آيا كفاره بر او واجب است يا فقط قضاى روزه آن روز را بايد به جا آورد؟
ج: روزه‏اش در سفر صحيح نيست و بر او فقط قضاى روزه آن روزى كه پيش از ظهر به محل اقامتش نرسيده، واجب است و كفاره‏اى هم ندارد.
س 739: اگر هواپيما در ارتفاع بالا و مسير طولانى در حال پرواز باشد و پرواز حدود دو ساعت و نيم تا سه ساعت طول بكشد، مهماندار و خلبان هواپيما براى حفظ تعادل خود هر بيست دقيقه احتياج به نوشيدن آب دارند، در اين صورت آيا در ماه مبارك رمضان، كفاره و قضاى روزه بر آنها واجب مى‏شود؟
ج: اگر روزه براى آنها ضرر داشته باشد، جايز است كه با نوشيدن آب افطار نمايند و قضاى آن را بجا آورند و در اين حالت كفاره بر آنها واجب نيست.
س 740: اگر زن در ماه مبارك رمضان دو ساعت يا كمتر مانده به اذان مغرب حيض شود، آيا روزه‏اش باطل مى‏شود؟
ج: روزه‏اش باطل است.
س 741: كسى كه با پوشيدن لباس مخصوص (مانند لباس غواصى) بدون اينكه بدنش خيس شود، در آب فرو رود، روزه‏اش چه حكمى دارد؟
ج: اگر لباس به سر او چسبيده باشد، صحت روزه‏اش محل اشكال است و بنا بر احتياط وجوبى قضاى آن لازم است.
س 742: آيا مسافرت عمدى در ماه رمضان به قصد افطار و فرار از روزه گرفتن، جايز است؟
ج: مسافرت در ماه رمضان اشكال ندارد، و در صورت مسافرت، ولو اينكه براى فرار از روزه باشد، افطار بر او واجب است.
س 743: شخصى كه روزه واجب بر عهده‏اش است و قصد دارد كه آن را بگيرد، ولى بر اثر پيشامدى نتواند روزه بگيرد مثلا بعد از طلوع خورشيد آماده مسافرت شد و به سفر رفت و بعد از ظهر برگشت و در بين راه هم مرتكب هيچيك از مفطرات نشد، ولى وقت نيت روزه واجب از وى فوت شد، و آن روز هم از روزهائى است كه روزه در آن مستحب است، آيا مى‏تواند نيت روزه مستحبى كند يا خير؟
ج: اگر قضاى روزه ماه رمضان بر ذمه‏اش باشد، نيت روزه مستحبى حتى بعد از فوت وقت نيت روزه واجب، از وى صحيح نيست.
س 744: من معتاد به سيگار هستم و در ماه مبارك رمضان هر چه تلاش مى‏كنم كه تندخو نباشم نمى‏توانم و همين باعث ناراحتى زياد افراد خانواده‏ام شده است و خودم هم از وضعيت دشوارم رنج مى‏برم، تكليف من چيست؟
ج: روزه ماه مبارك رمضان بر شما واجب است و بنابر احتياط واجب جايز نيست در حال روزه سيگار بكشيد، و نبايد بدون دليل با ديگران تند برخورد كنيد.

زن باردار و شيرده

س 745: آيا روزه گرفتن بر زن باردارى كه نمى‏داند روزه بر جنين او ضرر دارد يا خير، واجب است؟
ج: اگر بر اثر روزه، خوف ضرر بر جنين داشته باشد و خوف وى هم داراى منشاء عقلائى باشد، افطار بر او واجب است و در غير اين صورت واجب است كه روزه بگيرد.
س 746: زنى كه كودك خود را شير مى‏داده و باردار هم بوده و در همان حال روزه ماه رمضان را هم گرفته است، و هنگام زايمان فرزندش مرده به دنيا آمد، اگر از ابتدا احتمال ضرر را مى‏داده و در عين حال روزه گرفته است:
1 - آيا روزه‏اش صحيح است يا خير؟
2 - آيا ديه بر ذمه او هست يا خير؟
3 - اگر احتمال ضرر نمى‏داده، ولى بعدا معلوم شده كه روزه گرفتن براى جنين ضرر داشته، چه حكمى دارد؟
ج: اگر با وجود خوف از ضررى كه داراى منشاء عقلائى است، روزه گرفته باشد و يا بعدا برايش معلوم شود كه روزه براى وى يا براى جنين‏اش ضرر داشته، روزه‏اش صحيح نيست و قضاى آن بر او واجب است، ولى ثبوت ديه جنين متوقف بر اين است كه ثابت شود فوت جنين مستند به روزه گرفتن وى است.
س 747: من به لطف خداوند متعال داراى فرزندى هستم كه شيرخوار است. إن شاء الله تعالى بزودى ماه مبارك رمضان فرا خواهد رسيد. در حال حاضر مى‏توانم روزه بگيرم ولى در صورت روزه گرفتن، شيرم خشك خواهد شد. با توجه به اينكه داراى بنيه ضعيفى هستم و كودكم هر ده دقيقه شير مى‏خواهد، چه وظيفه‏اى دارم؟
ج: اگر به دليل كم يا خشك شدن شيرتان بر اثر روزه، خوف ضرر بر طفل خود داشته باشيد، روزه‏تان را افطار كنيد، ولى براى هر روزى بايد يك مد طعام به فقير بدهيد و قضاى روزه را هم بعدا بجا آوريد.

بيمارى و منع پزشک

س 748: بعضى از پزشكان كه به مسائل شرعى ملتزم نيستند، بيماران را از روزه گرفتن به دليل ضرر داشتن منع مى‏كنند، آيا گفته اين پزشكان حجت است يا خير؟
ج: اگر پزشك امين نباشد و گفته او هم اطمينان آور نباشد و باعث خوف ضرر نشود، گفته او اعتبارى ندارد و در غير اين صورت نبايد روزه بگيرد.
س 749: مادرم تقريبا سيزده سال بيمار بود و به همين دليل نمى‏توانست روزه بگيرد. من دقيقا اطلاع دارم كه علت روزه نگرفتن او احتياج به مصرف دارو بوده است، اميدواريم ما را راهنمائى فرمائيد كه آيا قضاى روزه‏ها بر او واجب است؟
ج: اگر ناتوانى او از روزه گرفتن بر اثر بيمارى بوده، قضا ندارد.
س 750: من بر اثر ضعف جسمانى از ابتداى سن بلوغ تا دوازده سالگى روزه نگرفته‏ام، در حال حاضر چه تكليفى دارم؟
ج: واجب است روزه‏هائى را كه در ماه مبارك رمضان نگرفته‏ايد با اينكه به سنّ تكليف رسيده بوديد، قضا كنيد، و اگر افطار روزه ماه رمضان عمدى و اختيارى و بدون عذر شرعى بوده، كفاره هم بر شما واجب است.
س 751: چشم پزشك مرا از روزه گرفتن منع كرده و گفته است كه به علت ناراحتى چشم به هيچ وجه نبايد روزه بگيرم، ولى من به گفته او توجه نكرده و شروع به روزه گرفتن كردم كه باعث بروز مشكلاتى براى من در اثناى ماه رمضان شد. به طورى كه در بعضى از روزها هنگام عصر احساس ناراحتى مى‏كنم، لذا متحير و مردد هستم بين اينكه روزه نگيرم و يا ناراحتى‏ام را تحمل كرده و روزه را تا غروب ادامه دهم. سؤال اين است كه آيا اصولا روزه گرفتن بر من واجب است؟ و در روزهائى كه روزه مى‏گيرم و نمى‏دانم قدرت ادامه آن را تا غروب دارم يا نه، آيا روزه‏ام را ادامه دهم؟ و نيت من چگونه بايد باشد؟
ج: اگر از گفته پزشك متدين و امين اطمينان حاصل كنيد كه روزه براى چشم شما ضرر دارد و يا خوف ضرر داشته باشيد، روزه گرفتن براى شما واجب نبوده و بلكه جايز هم نيست، و با خوف ضرر نيت روزه صحيح نيست و در صورت عدم خوف ضرر نيت روزه اشكال ندارد، ولى صحت روزه متوقف بر اين است كه براى شما واقعا ضرر نداشته باشد.
س 752: من از عينك طبى استفاده مى‏كنم و در حال حاضر چشمانم بسيار ضعيف است. هنگامى كه به پزشك مراجعه كردم به من گفت كه اگر براى تقويت چشمانم تلاش نكنم، ضعيف‏تر خواهند شد، بنابراين اگر از روزه ماه رمضان معذور باشم، چه وظيفه‏اى دارم؟
ج: اگر روزه براى چشمان شما ضرر دارد، واجب نيست روزه بگيريد، بلكه واجب است افطار كنيد و اگر بيمارى شما تا ماه رمضان آينده استمرار پيدا كرد، قضاى روزه بر شما واجب نيست، ولى واجب است كه عوض هر روز يك مد طعام به فقير بدهيد.
س 753: مادرم به بيمارى شديدى مبتلاست و پدرم نيز از ضعف جسمانى رنج مى‏برد و در عين حال هر دو روزه مى‏گيرند كه گاهى مشخص است كه روزه باعث تشديد بيمارى آنها مى‏شود، تاكنون نتوانسته‏ام آنها را قانع كنم كه لااقل هنگام شدت بيمارى روزه نگيرند. خواهشمنديم ما را در مورد حكم روزه آنها راهنمائى فرمائيد.
ج: ملاك تأثير روزه در ايجاد بيمارى يا تشديد آن و عدم قدرت بر روزه گرفتن تشخيص خود روزه دار نسبت به خودش است و اگر بداند روزه براى او ضرر دارد يا خوف ضرر داشته باشد و در عين حال بخواهد روزه بگيرد، روزه گرفتن براى وى حرام است.
س 754: در سال گذشته توسط پزشك متخصص موردعمل جراحى كليه قرار گرفتم. وى مرا از گرفتن روزه تا آخر عمر منع نمود، ولى در حال حاضر هيچ مشكل و دردى احساس نمى‏كنم و حتى به طور طبيعى غذا مى‏خورم وآب مى‏نوشم و هيچيك از عوارض بيمارى را هم حس نمى‏كنم، وظيفه من چيست؟
ج: اگر خود شما از ضرر روزه خوف نداريد و حجت شرعى هم بر آن نداريد، واجب است روزه ماه رمضان را بگيريد.
س 755: اگر پزشك شخصى را از روزه گرفتن منع كند آيا با توجه به اينكه بعضى از پزشكان اطلاعى از مسائل شرعى ندارند، عمل به گفته او واجب است؟
ج: اگر مكلّف از گفته پزشك يقين پيدا كند كه روزه براى او ضرر دارد و يا از گفته وى يا منشاء عقلائى ديگرى براى او خوف از ضرر حاصل شود، روزه گرفتن براى او واجب نيست، بلكه جائز هم نيست.
س 756: در كليه‏هاى من سنگ جمع مى‏شود و تنها راه جلوگيرى از جمع شدن سنگ در كليه، نوشيدن مستمر مايعات است و از آنجائى كه پزشكان معتقدند كه من نبايد روزه بگيرم، تكليف واجب من نسبت به روزه ماه مبارك رمضان چيست؟
ج: اگر جلوگيرى از بيمارى كليه مستلزم نوشيدن آب يا ساير مايعات در طول روز باشد، روزه گرفتن بر شما واجب نيست.
س 757: از آنجا كه مبتلايان به مرض قند مجبورند هر روز يك يا دو بار آمپول انسولين تزريق كنند و نبايد در وعده‏هاى غذائى آنها تأخير و فاصله بيفتد، زيرا باعث پائين آمدن ميزان قند خون و در نتيجه نوعى تشنج و بيهوشى مى‏شود، لذا گاهى پزشكان به آنها توصيه مى‏كنند كه در روز چهار نوبت غذا بخورند، خواهشمنديم نظر شريف خود را درباره روزه اين افراد بيان فرمائيد.
ج: اگر بدانند كه خوددارى از خوردن و آشاميدن از طلوع فجر تا غروب، به آنان ضرر مى‏رساند يا خوف ضرر داشته باشند، روزه گرفتن بر آنها واجب نبوده و بلكه جايز نيست.

مبطلات روزه‏

س 758: من در روز ماه رمضان به علّت اغواى شيطان تصميم گرفتم روزه‏ام را باطل كنم لكن قبل از اين كه عملى كه روزه را باطل مى‏كند انجام دهم، از تصميم خود منصرف شدم حكم روزه‏ام چيست؟ و اگر اين امر در روزه غير ماه رمضان پيش آيد چه حكمى دارد؟
ج: در روزه ماه رمضان اگر در اثناى روز از نيت روزه گرفتن بر گردد بطورى كه قصد ادامه روزه نداشته باشد، روزه‏اش باطل مى‏شود و قصد دوباره او براى ادامه روزه فايده ندارد. امّا اگر دچار ترديد شود به اين معنى كه هنوز تصميم نگرفته است روزه را باطل كند، يا تصميم بگيرد كارى را كه موجب باطل شدن روزه است صورت دهد و هنوز آن را انجام نداده در اين دو صورت صحت روزه او محل اشكال است و احتياط واجب آن است كه روزه را تمام كند و بعداً هم آن را قضا نمايد. هر روزه واجب معين ديگر - مانند نذر معين و امثال آن - نيز داراى همين حكم است.
س 759: آيا اگر از دهان شخص روزه دار خون بيايد، روزه‏اش باطل مى‏شود؟
ج: روزه به سبب آن باطل نمى‏شود، ولى واجب است كه از رسيدن خون به حلق جلوگيرى كند.
س 760: حكم استعمال دخانيات مانند سيگار در حال روزه چيست؟
ج: احتياط واجب آن است كه روزه‏دار از دودهاى انواع دخانيات و نيز مواد مخدّرى كه از راه بينى يا زير زبان جذب مى‏شود خوددارى كند.
س 761: آيا ماده «ناس» كه از توتون و غير آن ساخته مى‏شود و براى چند دقيقه زير زبان گذاشته شده و سپس از دهان بيرون انداخته مى‏شود، مبطل روزه است يا خير؟
ج: اگر آب دهان مخلوط به ماده «ناس» را فرو ببرد، موجب بطلان روزه‏اش مى‏شود.
س 762: نوعى داروى طبى براى اشخاص مبتلا به تنگى نفس شديد وجود دارد كه عبارت است از يك قوطى كه در آن مايع فشرده شده وجود دارد و با فشار دادن آن داروى مايع بصورت پودر گاز از طريق دهان وارد ريه شخص بيمار شده و موجب تسكين حال وى مى‏گردد. گاهى بيمار مجبور مى‏شود در يك روز چندين بار از آن استفاده كند، آيا با وجود استفاده از اين دارو، روزه گرفتن جايز است؟ با توجه به اينكه بدون استفاده از آن روزه گرفتن غيرممكن و يا بسيار سخت خواهد بود.
ج: اگر ماده مذكور هواى فشرده همراه با داروئى هر چند به صورت گاز يا پودر باشد و وارد حلق شود، صحت روزه محل اشكال است و در صورتى كه روزه گرفتن بدون استعمال آن، ممكن نيست يا مشقّت دارد، جائز است از آن استفاده كند، لكن احتياط آن است كه مبطل ديگرى انجام ندهد و در صورت تمكّن (بدون استفاده از آن) روزه‏ها را قضا نمايد.
س 763: من در بيشتر روزها آب دهانم با خونى كه از لثه‏هايم مى‏آيد مخلوط مى‏شود و گاهى نمى‏دانم آب دهانى كه فرو مى‏برم همراه با خون است يا خير؟ روزه‏ام با اين حال چه حكمى دارد؟ اميدوارم مرا راهنمايى فرمائيد.
ج: اگر خون لثه در آب دهان مستهلك شود، محكوم به طهارت است و بلعيدن آن اشكال ندارد و مبطل روزه نيست، و همچنين در صورت شك در همراه بودن آب دهان با خون، فرو بردن آن اشكال ندارد و به صحت روزه ضرر نمى‏زند.
س 764: در يكى از روزهاى ماه رمضان روزه گرفتم ولى دندانهايم را مسواك نزدم، و بدون اينكه باقيمانده غذاهاى لابلاى دندانها را عمداً ببلعم، خودبخود بلعيده شده است. آيا قضاى روزه آن روز بر من واجب است؟
ج: اگر علم به وجود باقيمانده غذا در بين دندانهايتان و يا علم به رسيدن آن به حلق نداشته‏ايد و فرو رفتن آن هم عمدى و با التفات نبوده، قضاى روزه بر شما واجب نيست.
س 765: از لثه شخص روزه‏دارى خون زيادى خارج مى‏شود، آيا روزه‏اش باطل مى‏شود؟ آيا براى او ريختن آب با ظرف بر سرش جايز است؟
ج: با خروج خون از لثه تا آن را فرو نبرده است، روزه باطل نمى‏شود. همچنين ريختن آب بر روى سر توسط ظرف و مانند آن به صحت روزه ضرر نمى‏رساند.
س 766: داروهاى مخصوصى براى معالجه بعضى از بيمارى‏هاى زنان وجود دارد (شيافهاى روغنى) كه در داخل بدن گذاشته مى‏شود، آيا استفاده از آن موجب بطلان روزه مى‏شود؟
ج: استفاده از آن داروها به روزه ضرر نمى‏رساند.
س 767: نظر شريف جنابعالى درباره تزريق آمپول و ساير تزريقات نسبت به روزه داران در ماه مبارك رمضان، چيست؟
ج: احتياط واجب آن است كه روزه‏دار از آمپول‏هاى مقوّى يا مغذّى و هر آمپولى كه در رگ تزريق مى‏شود و نيز انواع سرم‏ها خوددارى كند، لكن آمپول‏هاى دارويى كه در عضله تزريق مى‏شود و نيز آمپول‏هايى كه براى بى‏حسّ كردن به كار مى‏رود، مانعى ندارد.
س 768: آيا خوردن قرص فشار خون در حال روزه جايز است يا خير؟
ج: اگر خوردن آن در ماه رمضان براى درمان فشار خون ضرورى باشد، اشكال ندارد، ولى با خوردن آن روزه باطل مى‏شود.
س 769: اگر من و بعضى از مردم بر اين عقيده باشيم كه بر استفاده از قرصها جهت مداوا عنوان ‏خوردن ‏و آشاميدن‏ صدق ‏نمى‏كند، آيا عمل ‏به آن جايز است و به روزه‏ام ضرر نمى‏زند؟
ج: خوردن قرص روزه را باطل مى‏كند.
س 770: اگر شوهر با همسر خود در ماه رمضان جماع نمايد و زن نيز به آن راضى باشد چه حكمى دارد؟
ج: بر هر يك از آنان حكم افطار عمدى جارى است و علاوه بر قضا، كفّاره هم بر هر دو واجب است.
س 771: اگر مردى با همسرش در روز ماه رمضان شوخى و ملاعبه نمايد، آيا به روزه‏اش ضرر مى‏رساند؟
ج: اگر منجر به انزال منى نشود، به روزه خللى وارد نمى‏كند.

بقاء بر جنابت

س 772: اگر فردى به سبب برخى از مشكلات تا اذان صبح بر جنابت باقى بماند آيا روزه گرفتن در آن روز براى او جايز است؟
ج: در غير ماه رمضان و قضاى آن اشكال ندارد، ولى نسبت به روزه ماه رمضان و قضاى آن، اگر معذور از غسل است، تيمم كردن بر او واجب است و اگر تيمم هم نكند، روزه‏اش صحيح نيست.
س 773: اگر شخصى در حال جنابت چند روز روزه بگيرد و نداند كه طهارت از جنابت شرط صحت روزه است، آيا كفاره روزه‏هائى كه در حال جنابت گرفته بر او واجب است يا اينكه قضاى آنها كافى است؟
ج: در فرض مرقوم قضا كفايت مى‏كند.
س 774: آيا جايز است شخص جنب بعد از طلوع آفتاب غسل جنابت نمايد و روزه قضا يا مستحب بگيرد؟
ج: اگر عمداً تا طلوع فجر بر جنابت باقى بماند، روزه ماه رمضان و قضاى آن از او صحيح نيست، ولى اقوى صحت روزه‏هاى ديگر بخصوص روزه مستحبى‏است.
س 775: شخصى در ماه رمضان در جائى مهمان شد و شب را در آن منزل خوابيد و در نيمه‏هاى شب محتلم گرديد و چون مهمان بود و با خود لباسى نداشت، براى فرار از روزه، تصميم گرفت بعد از طلوع فجر مسافرت نمايد، لذا بعد از طلوع فجر بدون اينكه چيزى بخورد به قصد مسافرت، حركت نمود. سؤال اين است كه آيا قصد سفر توسط او موجب سقوط كفاره هست يا خير؟
ج: اگر با حالت جنابت از خواب بيدار شود و علم به جنب بودن خود داشته باشد و قبل از فجر اقدام به غسل يا تيمم نكند، مجرد قصد سفر در شب و يا مسافرت در روز براى سقوط كفاره از او كافى نيست.
س 776: كسى كه آب در اختيار ندارد و يا به دليل عذرهاى ديگر غير از تنگى وقت نمى‏تواند غسل جنابت بكند، آيا جايز است عمداً خود را در شبهاى ماه مبارك رمضان جنب كند؟
ج: اگر وظيفه او تيمم باشد و بعد از اينكه خود را جنب كرده، وقت كافى براى تيمم داشته باشد، اين كار براى وى جايز است.
س 777: شخصى در ماه مبارك رمضان قبل از اذان صبح بيدار شده و متوجه محتلم شدن خود نشده و دوباره خوابيده و در اثناى اذان صبح بيدار شده و علم به جنابت خود پيدا مى‏كند و يقين دارد كه احتلامش قبل از اذان صبح بوده است، روزه او چه حكمى دارد؟
ج: اگر پيش از اذان صبح متوجه احتلام خود نشده است، روزه‏اش صحيح است.
س 778: اگر مكلّف در شب ماه رمضان قبل از اذان صبح بيدار شود و ببيند كه محتلم شده است و دوباره پيش از اذان صبح به اميد اينكه براى غسل كردن بيدار مى‏شود بخوابد و تا بعد از طلوع آفتاب در خواب بماند و غسل خود را تا اذان ظهر به تأخير بيندازد و بعد از اذان ظهر غسل كرده و نماز ظهر و عصر بخواند، روزه آن روز او چه حكمى دارد؟
ج: در فرض سؤال که خوابِ اول است روزه‌اش صحيح است ولى اگر دوباره خوابيد و تا صبح بيدار نشد بايد قضاى آن روز را بجا آورد.‏
س 779: اگر مكلّف در شب ماه رمضان قبل از فجر شك كند كه محتلم شده يا نه، ولى به شك خود اعتنا نكند و دوباره بخوابد و بعد از اذان صبح بيدار شود و متوجه گردد كه قبل از طلوع فجر محتلم شده است، چه حكمى دارد؟
ج: اگر بعد از بيدارى اول اثرى از احتلام در خود مشاهده نكند، بلكه فقط احتمال آن را بدهد و چيزى بر او كشف نشود و تا بعد از اذان بخوابد، روزه‏اش صحيح است، هر چند بعد از آن معلوم شود كه احتلام او مربوط به قبل از اذان صبح است.
س 780: اگر شخصى در ماه مبارك رمضان با آب نجس غسل كند و بعد از يك هفته متوجه شود كه آن آب نجس بوده است، نماز و روزه او در اين مدت چه حكمى دارد؟
ج: نمازش باطل و قضاى آن واجب است، ولى روزه‏هاى او محكوم به صحت است.
س 781: شخصى مبتلا به بيمارى بيرون آمدن مستمر قطرات بول به صورت موقت است، يعنى بعد از بول كردن، به مدت يك ساعت يا بيشتر قطرات آن از او خارج مى‏گردد. با توجه به اينكه وى در بعضى از شبها جنب شده و گاهى يك ساعت قبل از اذان بيدار مى‏شود و احتمال مى‏دهد كه بعد از آن منى با قطرات بول خارج شود، نسبت به روزه‏اش چه تكليفى دارد؟ وظيفه او براى اينكه با طهارت داخل وقت شود، چيست؟
ج: اگر قبل از اذان صبح، غسل جنابت و يا تيمم بدل از آن انجام داده، روزه او صحيح است، هر چند بعد از آن بدون اختيار از او منى خارج شود.
س 782: اگر شخصى قبل از اذان صبح يا بعد از آن بخوابد و در خواب جنب شده و بعد از اذان بيدار شود، چه مدتى براى غسل كردن وقت دارد؟
ج: در فرض سؤال، جنابت به روزه آن روز او ضرر نمى‏زند، ولى واجب است كه براى نماز غسل كند و مى‏تواند غسل را تا وقت نماز به تأخير بيندازد.
س 783: اگر غسل جنابت براى روزه ماه رمضان يا روزه‏هاى ديگر فراموش شود و در اثناء روز به ياد انسان بيفتد، چه حكمى دارد؟
ج: اگر در روزه ماه رمضان غسل جنابت را در شب تا طلوع فجر فراموش كند و با حالت جنابت صبح نمايد، روزه‏اش باطل است و احوط اين است كه قضاى روزه ماه رمضان هم در اين حكم به آن ملحق شود. ولى در ساير روزه‏ها، روزه بر اثر آن باطل نمى‏شود.

استمناء

س 784: حكم كسى كه با آميزش جنسى حرام يا استمناء يا خوردن و نوشيدن حرام روزه خود را در ماه رمضان باطل نموده چيست؟
ج: در فرض مرقوم بايد شصت روز روزه بگيرد و يا شصت مسكين را اطعام نمايد و احتياط مستحب آن است كه هر دو را انجام دهد.
س 785: اگر مكلّف علم داشته باشد به اينكه استمناء روزه را باطل مى‏كند، ولى عمداً آن را انجام دهد، آيا كفاره جمع بر او واجب مى‏شود؟
ج: اگر عمداً استمناء كند و منى هم از او خارج شود، كفاره جمع بر او واجب نمى‏شود لكن احتياط مستحب آن است كه كفاره جمع بپردازد.
س 786: در ماه مبارك رمضان بدون وجود هيچيك از آثار استمناء فقط بر اثر حالتى كه هنگام مكالمه تلفنى با يك زن نامحرم در خود احساس كردم مايع منى از من خارج شد، با توجه به اينكه مكالمه با او به قصد لذت نبوده، خواهشمندم لطف نموده و به سؤالات من پاسخ فرمائيد، آيا روزه‏ام باطل است يا خير؟ در صورت بطلان، آيا كفاره هم بر من واجب است يا خير؟
ج: اگر خروج منى بر اثر صحبت با يك زن جزء عادت‏هاى قبلى شما نبوده بطور غيرارادى از شما خارج شده است، موجب بطلان روزه نمى‏شود و چيزى هم بر اثر آن بر شما واجب نيست.
س 787: شخصى چندين سال عادت به استمناء در ماه رمضان و غير آن داشته است، نماز و روزه او چه حكمى دارد؟
ج: استمناء مطلقا حرام است و اگر منجر به خروج منى شود، موجب غسل جنابت هم مى‏شود، و اگر اين عمل در حال روزه در روز ماه رمضان صورت بگيرد، در حكم افطار عمدى با حرام است، و اگر نماز و روزه را با حالت جنابت و بدون غسل و تيمم انجام دهد، نماز و روزه‏اش باطل و قضاى آنها واجب است.
س 788: آيا استمناء توسط همسر، حكم استمناء حرام را دارد؟
ج: اين كار، از موارد استمناء حرام نيست.
س 789: آيا جايز است شخص مجرد در صورتى كه پزشك منى او را براى آزمايش بخواهد و راه ديگرى هم براى خارج كردن منى نداشته باشد، استمناء نمايد؟
ج: اگر معالجه متوقف بر آن باشد، اشكال ندارد.
س 790: بعضى از مراكز پزشكى براى انجام آزمايشهاى پزشكى بر روى منى از انسان مى‏خواهند كه استمناء كند تا معلوم شود كه وى قادر بر بچه‏دار شدن هست يا خير، آيا استمناء براى او جايز است.
ج: استمناء جايز نيست، هر چند براى تشخيص قدرت وى بر بچه‏دار شدن باشد، مگر آنكه ضرورتى ايجاب كند.
س 791: تخيّل به قصد برانگيختن شهوت در دو صورت زير چه حكمى دارد؟
الف: تخيّل همسر
ب: تخيل زن اجنبى‏
ج: در فرض اول در صورتى كه حرامى مانند انزال بر آن مترتّب نشود، اشكالى ندارد و در فرض دوّم، احتياط در ترك آن است.
س 792: شخصى در ابتداى سن بلوغ روزه مى‏گرفته، ولى در اثناء روزه استمناء نموده و جنب شده و به همين صورت چند روز روزه گرفته است، در حالى كه جهل داشته به اينكه براى روزه گرفتن تطهير از جنابت واجب است. آيا قضاى روزه‏هاى آن روزها كافى است يا اينكه تكليف ديگرى دارد؟
ج: در فرض سؤال، قضا و بنابر احتياط واجب كفاره بر او واجب است.
س 793: شخص روزه‏دارى در ماه رمضان به صحنه شهوت انگيزى نگاه كرده و جنب شده است. آيا با اين كار روزه‏اش باطل مى‏شود؟
ج: اگر نگاه كردن او به قصد انزال بوده و يا مى‏دانسته كه اگر به آن منظره نگاه كند، جنب مى‏شود و يا عادت او بر اين بوده است و در عين حال عمداً نگاه كرده و جنب شده، حكم جنابت عمدى را دارد يعنى هم قضاء بر عهده او مى‏باشد و هم كفّاره.
س 794: انسان روزه دارى كه در يك روز بيش از يكبار كارى كه روزه را باطل مى‏كند انجام دهد وظيفه‏اش چيست؟
ج: فقط يك كفاره بر او واجب مى‏شود، بلى اگر اين كار آميزش جنسى يا استمناء باشد احتياط واجب آن است كه بعدد دفعات آميزش جنسى يا استمناء كفاره بدهد.

مبطلات روزه‏

س 758: من در روز ماه رمضان به علّت اغواى شيطان تصميم گرفتم روزه‏ام را باطل كنم لكن قبل از اين كه عملى كه روزه را باطل مى‏كند انجام دهم، از تصميم خود منصرف شدم حكم روزه‏ام چيست؟ و اگر اين امر در روزه غير ماه رمضان پيش آيد چه حكمى دارد؟
ج: در روزه ماه رمضان اگر در اثناى روز از نيت روزه گرفتن بر گردد بطورى كه قصد ادامه روزه نداشته باشد، روزه‏اش باطل مى‏شود و قصد دوباره او براى ادامه روزه فايده ندارد. امّا اگر دچار ترديد شود به اين معنى كه هنوز تصميم نگرفته است روزه را باطل كند، يا تصميم بگيرد كارى را كه موجب باطل شدن روزه است صورت دهد و هنوز آن را انجام نداده در اين دو صورت صحت روزه او محل اشكال است و احتياط واجب آن است كه روزه را تمام كند و بعداً هم آن را قضا نمايد. هر روزه واجب معين ديگر - مانند نذر معين و امثال آن - نيز داراى همين حكم است.
س 759: آيا اگر از دهان شخص روزه دار خون بيايد، روزه‏اش باطل مى‏شود؟
ج: روزه به سبب آن باطل نمى‏شود، ولى واجب است كه از رسيدن خون به حلق جلوگيرى كند.
س 760: حكم استعمال دخانيات مانند سيگار در حال روزه چيست؟
ج: احتياط واجب آن است كه روزه‏دار از دودهاى انواع دخانيات و نيز مواد مخدّرى كه از راه بينى يا زير زبان جذب مى‏شود خوددارى كند.
س 761: آيا ماده «ناس» كه از توتون و غير آن ساخته مى‏شود و براى چند دقيقه زير زبان گذاشته شده و سپس از دهان بيرون انداخته مى‏شود، مبطل روزه است يا خير؟
ج: اگر آب دهان مخلوط به ماده «ناس» را فرو ببرد، موجب بطلان روزه‏اش مى‏شود.
س 762: نوعى داروى طبى براى اشخاص مبتلا به تنگى نفس شديد وجود دارد كه عبارت است از يك قوطى كه در آن مايع فشرده شده وجود دارد و با فشار دادن آن داروى مايع بصورت پودر گاز از طريق دهان وارد ريه شخص بيمار شده و موجب تسكين حال وى مى‏گردد. گاهى بيمار مجبور مى‏شود در يك روز چندين بار از آن استفاده كند، آيا با وجود استفاده از اين دارو، روزه گرفتن جايز است؟ با توجه به اينكه بدون استفاده از آن روزه گرفتن غيرممكن و يا بسيار سخت خواهد بود.
ج: اگر ماده مذكور هواى فشرده همراه با داروئى هر چند به صورت گاز يا پودر باشد و وارد حلق شود، صحت روزه محل اشكال است و در صورتى كه روزه گرفتن بدون استعمال آن، ممكن نيست يا مشقّت دارد، جائز است از آن استفاده كند، لكن احتياط آن است كه مبطل ديگرى انجام ندهد و در صورت تمكّن (بدون استفاده از آن) روزه‏ها را قضا نمايد.
س 763: من در بيشتر روزها آب دهانم با خونى كه از لثه‏هايم مى‏آيد مخلوط مى‏شود و گاهى نمى‏دانم آب دهانى كه فرو مى‏برم همراه با خون است يا خير؟ روزه‏ام با اين حال چه حكمى دارد؟ اميدوارم مرا راهنمايى فرمائيد.
ج: اگر خون لثه در آب دهان مستهلك شود، محكوم به طهارت است و بلعيدن آن اشكال ندارد و مبطل روزه نيست، و همچنين در صورت شك در همراه بودن آب دهان با خون، فرو بردن آن اشكال ندارد و به صحت روزه ضرر نمى‏زند.
س 764: در يكى از روزهاى ماه رمضان روزه گرفتم ولى دندانهايم را مسواك نزدم، و بدون اينكه باقيمانده غذاهاى لابلاى دندانها را عمداً ببلعم، خودبخود بلعيده شده است. آيا قضاى روزه آن روز بر من واجب است؟
ج: اگر علم به وجود باقيمانده غذا در بين دندانهايتان و يا علم به رسيدن آن به حلق نداشته‏ايد و فرو رفتن آن هم عمدى و با التفات نبوده، قضاى روزه بر شما واجب نيست.
س 765: از لثه شخص روزه‏دارى خون زيادى خارج مى‏شود، آيا روزه‏اش باطل مى‏شود؟ آيا براى او ريختن آب با ظرف بر سرش جايز است؟
ج: با خروج خون از لثه تا آن را فرو نبرده است، روزه باطل نمى‏شود. همچنين ريختن آب بر روى سر توسط ظرف و مانند آن به صحت روزه ضرر نمى‏رساند.
س 766: داروهاى مخصوصى براى معالجه بعضى از بيمارى‏هاى زنان وجود دارد (شيافهاى روغنى) كه در داخل بدن گذاشته مى‏شود، آيا استفاده از آن موجب بطلان روزه مى‏شود؟
ج: استفاده از آن داروها به روزه ضرر نمى‏رساند.
س 767: نظر شريف جنابعالى درباره تزريق آمپول و ساير تزريقات نسبت به روزه داران در ماه مبارك رمضان، چيست؟
ج: احتياط واجب آن است كه روزه‏دار از آمپول‏هاى مقوّى يا مغذّى و هر آمپولى كه در رگ تزريق مى‏شود و نيز انواع سرم‏ها خوددارى كند، لكن آمپول‏هاى دارويى كه در عضله تزريق مى‏شود و نيز آمپول‏هايى كه براى بى‏حسّ كردن به كار مى‏رود، مانعى ندارد.
س 768: آيا خوردن قرص فشار خون در حال روزه جايز است يا خير؟
ج: اگر خوردن آن در ماه رمضان براى درمان فشار خون ضرورى باشد، اشكال ندارد، ولى با خوردن آن روزه باطل مى‏شود.
س 769: اگر من و بعضى از مردم بر اين عقيده باشيم كه بر استفاده از قرصها جهت مداوا عنوان ‏خوردن ‏و آشاميدن‏ صدق ‏نمى‏كند، آيا عمل ‏به آن جايز است و به روزه‏ام ضرر نمى‏زند؟
ج: خوردن قرص روزه را باطل مى‏كند.
س 770: اگر شوهر با همسر خود در ماه رمضان جماع نمايد و زن نيز به آن راضى باشد چه حكمى دارد؟
ج: بر هر يك از آنان حكم افطار عمدى جارى است و علاوه بر قضا، كفّاره هم بر هر دو واجب است.
س 771: اگر مردى با همسرش در روز ماه رمضان شوخى و ملاعبه نمايد، آيا به روزه‏اش ضرر مى‏رساند؟
ج: اگر منجر به انزال منى نشود، به روزه خللى وارد نمى‏كند.

كفاره روزه و مقدار آن

س 801: آيا دادن پول يك مد طعام به فقير تا با آن غذائى براى خودش بخرد، كافى است؟
ج: اگر اطمينان داشته باشد كه فقير به وكالت از او طعام خريده و سپس آن را به عنوان كفاره قبول مى‏كند، اشكال ندارد.
س 802: اگر شخصى وكيل در غذا دادن به عده‏اى از مساكين شود، آيا مى‏تواند اُجرت كار و پختن غذا را از اموالى كه به عنوان كفاره به او داده شده است، بردارد؟
ج: مطالبه اجرت كار و پخت غذا براى وى جايز است، ولى نمى‏تواند آن را بابت كفاره حساب نمايد و يا از اموالى كه بايد به عنوان كفاره به فقرا داده شود، بردارد.
س 803: زنى به علت باردارى و نزديكى وقت زايمان، نمى‏تواند روزه بگيرد و مى‏داند كه بايد آنها را بعد از زايمان و قبل از ماه رمضان آينده قضا نمايد، اگر به طور عمدى يا غيرعمدى تا چند سال روزه نگيرد، آيا فقط كفاره همان سال بر او واجب است يا آنكه كفاره تمام سالهائى كه روزه را به تأخير انداخته، واجب است؟
ج: فديه تأخير قضاى روزه ماه رمضان هر چند به مدت چند سال هم به تأخير افتاده باشد، يكبار واجب است و آن عبارت است از يك مد طعام براى هر روزى، و فديه هم زمانى واجب مى‏شود كه تأخير قضاى روزه ماه رمضان تا ماه رمضان ديگر بر اثر سهل انگارى و بدون عذر شرعى باشد، ولى اگر به خاطر عذرى باشد كه شرعا مانع صحت روزه است، فديه‏اى ندارد.
س 804: زنى به علت بيمارى از روزه گرفتن معذور است و قادر بر قضا كردن آنها تا ماه رمضان سال آينده هم نيست، در اين صورت آيا كفاره بر او واجب است يا بر شوهرش؟
ج: اگر افطار روزه ماه رمضان از جهت بيمارى و تأخير قضاى آن هم از جهت ادامه بيمارى بوده است، براى هر روز يك مدطعام به عنوان فديه بر خود زن واجب است و چيزى بر عهده شوهرش نيست.
س 805: شخصى ده روز روزه بر عهده دارد و در روز بيستم شعبان شروع به روزه گرفتن مى‏كند، آيا در اين صورت مى‏تواند عمداً روزه خود را قبل يا بعد از زوال، افطار كند؟ در صورتى كه قبل يا بعد از زوال افطار نمايد، چه مقدار كفاره دارد؟
ج: در فرض مذكور افطار عمدى براى او جايز نيست و اگر عمداً افطار كند، در صورتى كه قبل از زوال باشد، كفاره‏اى بر او واجب نيست و اگر بعد از زوال باشد، كفاره بر او واجب است كه عبارت است از غذا دادن به ده مسكين، و در صورت عدم تمكّن، واجب است سه روز روزه بگيرد.
س 806: زنى در دو سال متوالى در ماه مبارك رمضان حامله بوده و قدرت روزه گرفتن در آن ايام را نداشته است، ولى در حال حاضر توانائى روزه گرفتن را دارد، حكم او چيست؟ آيا كفاره جمع بر او و اجب است يا فقط قضاى آن را بايد به جا آورد؟ تأخير او در قضاى روزه چه حكمى دارد؟
ج: اگر بر اثر عذر شرعى روزه ماه رمضان را نگرفته، فقط قضا بر او واجب است، و اگر عذر او در خوردن روزه خوف از ضرر روزه بر جنين يا كودكش بوده، بايد علاوه بر قضا، براى هر روز يك مد طعام به عنوان فديه بپردازد، و اگر قضا را بعد از ماه رمضان تا ماه رمضان سال بعد، بدون عذر شرعى به تأخير انداخته، فديه ديگرى هم بر او واجب است يعنى بايد براى هر روز يك مد طعام به فقير بدهد.
س 807: آيا رعايت ترتيب بين قضا و كفاره، در كفاره روزه واجب است يا خير؟
ج: واجب نيست.

قضاى روزه‏

س 808: هجده روز روزه به علت مسافرت در ماه رمضان براى انجام مأموريت دينى بر عهده‏ام مى‏باشد، وظيفه من چيست؟ آيا قضاى آنها بر من واجب است؟
ج: قضاى روزه‏هاى ماه رمضان كه بر اثر مسافرت از شما فوت شده، واجب است.
س 809: اگر كسى براى گرفتن روزه قضاى ماه رمضان اجير شود و بعد از زوال افطار كند، آيا كفاره بر او واجب است يا خير؟
ج: كفاره بر او واجب نيست.
س 810: كسانى كه در ماه رمضان براى انجام وظيفه دينى در مسافرت هستند و به همين دليل نمى‏توانند روزه بگيرند، اگر در حال حاضر بعد از چند سال تأخير، بخواهند روزه بگيرند، آيا پرداخت كفاره بر آنها واجب است؟
ج: اگر قضاى روزه ماه رمضان را به علت استمرار عذرى كه مانع روزه گرفتن است، تا ماه رمضان سال آينده به تأخير انداخته باشند، قضاى روزه‏هايى كه از آنان فوت شده كافى است، و واجب نيست براى هر روزى يك مد طعام فديه بدهند، هر چند احتياط در جمع بين قضا و فديه است. ولى اگر تأخير در قضاى روزه به خاطر سهل‏انگارى و بدون عذر باشد، جمع بين قضا و فديه بر آنها واجب است.
س 811: شخصى به مدت ده سال بر اثر جهل نماز نخوانده و روزه نگرفته است، فعلا توبه نموده و به سوى خدا بازگشته و تصميم بر جبران آنها گرفته است، ولى توانائى قضاى همه روزه‏هاى فوت شده را ندارد و مالى هم ندارد كه با آن كفاره‏هايش را بپردازد، آيا صحيح است كه فقط به استغفار اكتفا كند؟
ج: قضاى روزه‏هاى فوت شده در هيچ صورتى ساقط نمى‏شود، ولى نسبت به كفاره افطاره عمدى روزه ماه رمضان، چنانچه قدرت بر روزه دو ماه و يا اطعام شصت مسكين براى هر روز نداشته باشد، بايد به هر تعداد فقير كه قادر است غذا بدهد و احتياط آن است كه استغفار نيز بكند و اگر به هيچ وجه قادر به دادن غذا به فقرا نيست فقط كافى است كه استغفار كند يعنى با دل و زبان خود بگويد استغفرالله (از خداوند بخشايش مى‏طلبم).
س 812: من به علّت عدم قدرت مالى و بدنى نتوانستم براى انجام كفاره هائى كه بر من واجب شده بود روزه بگيرم و يا به مساكين اطعام نمايم و در نتيجه، استغفار نمودم لكن به لطف الهى اكنون توان روزه گرفتن يا اطعام نمودن دارم، وظيفه‏ام چيست؟
ج: در فرض مرقوم، انجام كفاره لازم نيست گر چه احتياط مستحب آن است كه انجام داده شود.
س 813: اگر شخصى بر اثر جهل به وجوب قضاى روزه تا قبل از ماه رمضان سال آينده قضاى روزه‏هايش را به تأخير اندازد، چه حكمى دارد؟
ج: فديه تأخير قضاى روزه تا ماه رمضان سال بعد، بر اثر جهل به وجوب آن ساقط نمى‏شود.
س 814: فردى كه به مدت صدو بيست روز روزه نگرفته، چه وظيفه‏اى دارد؟ آيا بايد براى هر روز شصت روز روزه بگيرد؟ و آيا كفاره بر او واجب است؟
ج: قضاى آنچه از ماه رمضان از او فوت شده، بر او واجب است، و اگر افطار عمدى و بدون عذر شرعى بوده، علاوه بر قضا، كفاره هر روز هم واجب است كه عبارت است از شصت روز روزه يا اطعام شصت فقير و يا دادن شصت مد طعام به شصت مسكين كه سهم هر كدام يك مدّ است.
س 815: تقريبا يك ماه روزه گرفته‏ام به اين نيت كه اگر روزه‏اى بر عهده‏ام باشد قضاى آن محسوب شود و اگر روزه‏اى بر عهده‏ام نيست به قصد قربت مطلق باشد، آيا اين يك ماه روزه به حساب روزه‏هاى قضائى كه بر ذمّه دارم، محسوب مى‏شود؟
ج: اگر به نيت آنچه كه در زمان روزه گرفتن شرعا مأمور به آن بوده‏ايد، اعم از روزه قضاء يا مستحبى، روزه‏گرفته‏ايد و روزه قضا هم برعهده شما باشد، به عنوان روزه قضاء محسوب مى‏شود.
س 816: كسى كه نمى‏داند چه مقدار روزه قضا دارد و با فرض داشتن روزه قضا روزه مستحبى بگيرد، اگر معتقد باشد كه روزه قضا ندارد، آيا به عنوان روزه قضا محسوب مى‏شود؟
ج: روزه‏هائى را كه به نيت استحباب گرفته به جاى روزه قضايى كه بر عهده‏اش هست، محسوب نمى‏شود.
س 817: نظر شريف جنابعالى درباره شخصى كه بر اثر جهل به مسأله، عمداً روزه‏اش را افطار كرده، چيست؟ آيا فقط قضا بر او واجب است يا اينكه كفاره هم بايد بدهد؟
ج: اگر به سبب بى‌اطلاعى از حکم شرعى، کارى را انجام دهد که روزه را باطل مى‌کند ـ مثل اينکه نمى‌دانست خوردن دارو نيز مانند ساير خوردنيها ‏روزه را باطل مى‌کند و در روز ماه رمضان دارو خورد ـ روزه‌اش باطل است و بايد آن را قضا کند ولى کفاره بر او واجب نيست.‏
س 818: كسى كه در اوائل سن تكليف بر اثر ضعف و عدم توانائى، نتوانسته روزه بگيرد، آيا فقط قضا بر او واجب است يا قضا و كفاره با هم بر او واجب است؟
ج: اگر گرفتن روزه براى او حرجى نبوده و عمداً افطار كرده، علاوه بر قضا، كفاره نيز بر او واجب است و اگر خوف داشته باشد كه اگر روزه بگيرد مريض شود، فقط قضاى روزه‏ها بر عهده او مى‏باشد.
س 819: كسى كه تعداد روزهائى كه روزه نگرفته و مقدار نمازهايى را كه نخوانده نمى‏داند، وظيفه‏اش چيست؟ كسى هم كه نمى‏داند روزه‏اش را بر اثر عذر شرعى افطار كرده و يا عمداً آن را خورده است، چه حكمى دارد؟
ج: جايز است كه به قضاى آن مقدار از نماز و روزه‏هايش كه يقين به فوت آنها دارد، اكتفا نمايد، و در صورت شك در افطار عمدى كفاره واجب نيست.
س 820: اگر شخصى كه در ماه رمضان روزه دار است، در يكى از روزها براى خوردن سحرى بيدار نشود و لذا نتواند روزه را تا غروب ادامه دهد و در وسط روز حادثه‏اى براى او اتفاق بيفتد و روزه را افطار كند، آيا يك كفاره بر او واجب است يا كفاره جمع؟
ج: اگر روزه را تا حدى ادامه دهد كه روزه بر اثر تشنگى و گرسنگى براى او حرجى شود و در نتيجه آن را افطار نمايد، فقط قضا بر او واجب است و كفاره‏اى ندارد.
س 821: اگر شك كنم در اينكه اقدام به گرفتن قضاى روزه‏هائى را كه بر عهده‏ام بوده، كرده‏ام يا خير تكليف من چيست؟
ج: اگر يقين به اشتغال قبلى ذمّه خود داريد، واجب است به مقدارى كه موجب يقين به انجام تكليف مى‏شود، روزه قضاء بگيريد.
س 822: كسى كه هنگام بلوغ فقط يازده روز از ماه رمضان را روزه گرفته و يك روز را هم در موقع ظهر افطار كرده و در مجموع هجده روز روزه نگرفته است، و در مورد آن هجده روز نمى‏دانسته كه با ترك عمدى روزه كفاره بر او واجب است، چه حكمى دارد؟
ج: اگر روزه ماه رمضان را از روى عمد و بدون عذر شرعى افطار كرده، بايد علاوه بر قضا، كفاره هم بدهد اعم از اينكه هنگام خوردن روزه عالم به وجوب كفاره و يا جاهل به آن باشد.
س 823: اگر پزشك به بيمارى بگويد كه روزه براى شما ضرر داد و او هم روزه نگيرد، ولى بعد از چند سال بفهمد كه روزه براى وى ضرر نداشته و پزشك در تشخيص خود اشتباه كرده است، آيا قضا و كفاره بر او واجب است؟
ج: اگر از گفته پزشك متخصص و امين و يا از منشأ عقلائى ديگر، خوف از ضرر پيدا كند و روزه نگيرد، فقط قضا بر او واجب است.

مسائل متفرقه روزه

س 824: اگر زنى در حال روزه نذرى معين حيض شود، چه حكمى دارد؟
ج: روزه با عارض شدن حيض باطل مى‏شود و قضاى آن بعد از طهارت واجب است.
س 825: شخصى از اول ماه رمضان تا بيست و هفتم ماه را در وطن خود روزه گرفته و در صبح روز بيست و هشتم به دبى مسافرت كرده و در روز بيست و نهم به آنجا رسيده و متوجه شده كه در آنجا عيد اعلام شده است، او اكنون به وطن خود برگشته، آيا قضاى روزه‏هايى كه از وى فوت شده، واجب است؟ اگر يك روز قضا نمايد، ماه رمضان نسبت به او بيست و هشت روز مى‏شود و اگر بخواهد دو روز قضا كند، روز بيست و نهم در جائى بوده كه در آنجا عيد اعلام شده بود، اين شخص چه حكمى دارد؟
ج: اگر اعلان عيد در روز بيست و نهم در آن مكان، به نحو شرعى و صحيح باشد، قضاى آن روز بر او واجب نيست، ولى‏با فرض اينكه افق دو محل يكى بوده اين امر كشف مى‏كند كه يك روز روزه در اول ماه از او فوت شده، لذا واجب است قضاى روزه‏اى را كه يقين به فوت آن دارد، بجا آورد.
س 826: اگر روزه‏دارى هنگام غروب در سرزمينى افطار كرده باشد و سپس به جائى مسافرت كند كه خورشيد در آن هنوز غروب نكرده است، روزه آن روز او چه حكمى دارد؟ آيا تناول مفطرات براى او در آنجا قبل از غروب خورشيد جايز است؟
ج: روزه او صحيح است و تناول مفطرات در آن مكان قبل از غروب خورشيد با فرض اينكه در وقت غروب در سرزمين خود افطار كرده، براى او جايز است.
س 827: شهيدى به يكى از دوستانش وصيت نموده كه احتياطا از طرف وى چند روز روزه قضا بگيرد، ولى ورثه شهيد به اين مسائل پايبند نيستند و طرح وصيت او هم براى آنها ممكن نيست و روزه گرفتن هم براى دوست آن شهيد مشقت دارد، آيا راه حل ديگرى وجود دارد؟
ج: اگر آن شهيد به دوست خود وصيت كرده كه خودش شخصا براى او روزه بگيرد، ورثه او در اين مورد تكليفى ندارند، و اگر براى آن فرد روزه گرفتن به نيابت از شهيد مشقت دارد، تكليف از او ساقط است.
س 828: من فردى كثير الشك هستم و يا به تعبير دقيق‏تر زياد وسوسه مى‏شوم، و در مسائل دينى بخصوص فروع دين زياد شك مى‏كنم، يكى از موارد آن اين است كه در ماه رمضان گذشته شك كردم كه آيا غبار غليظى كه وارد دهان من شده آن را فرو برده‏ام يا خير؟ و يا آبى را كه داخل دهانم كردم، خارج كرده و بيرون ريختم يا نه؟ در نتيجه آيا روزه من صحيح است يا خير؟
ج: روزه شما در فرض سؤال محكوم به صحت است و اين شكّها اعتبارى ندارند.
س 829: آيا حديث شريف كساء را كه از حضرت فاطمه زهرا سلام اللّه عليها نقل شده، حديث معتبرى مى‏دانيد؟ آيا نسبت دادن آن در حالت روزه به حضرت زهراى مرضيه سلام اللّه عليها جايز است؟
ج: اگر نسبت دادن آن به صورت حكايت و نقل از كتابهايى باشد كه آن را نقل كرده‏اند، اشكال ندارد.
س 830: از بعضى از علما و غير آنان شنيده‏ايم كه اگر انسان هنگام روزه مستحبى به خوردن غذا دعوت شود، مى‏تواند آن را قبول كرده و مقدارى از غذا ميل كند و با اين كار روزه‏اش باطل نمى‏شود، بلكه ثواب هم دارد اميدواريم نظر شريف خود را در اين باره بيان فرمائيد.
ج: قبول دعوت مؤمن در حال روزه مستحبى، شرعا امرى پسنديده است و خوردن غذا به دعوت برادر مؤمن هر چند روزه را باطل مى‏كند، ولى او را از اجر و ثواب روزه محروم نمى‏سازد.
س 831: دعاهائى مخصوص ماه رمضان به صورت دعاى روز اول و روز دوم تا آخر ماه وارد شده است، قرائت آنها در صورت شك در صحت شان چه حكمى دارد؟
ج: به هر حال اگر قرائت آنها به قصد رجاء ورود و مطلوبيت باشد، اشكال ندارد.
س 832: شخصى قصد داشت روزه بگيرد، ولى براى خوردن سحرى بيدار نشد، لذا نتوانست روزه بگيرد. آيا گناه روزه نگرفتن او به عهده خود وى است يا كسى كه او را بيدار نكرده است؟ اگر فردى بدون سحرى روزه بگيرد، آيا روزه‏اش صحيح است؟
ج: در اين مورد چيزى بر عهده ديگران نيست، و روزه بدون خوردن سحرى هم صحيح است.
س 833: روزه روز سوم ايام اعتكاف در مسجد الحرام، چه حكمى دارد؟
ج: اگر مسافر باشد و قصد اقامت ده روز در مكه مكرمه نمايد و يا نذر كرده باشد كه در سفر روزه بگيرد، بر او واجب است بعد از اينكه دو روز روزه گرفت، اعتكاف خود را با روزه روز سوم كامل كند. ولى اگر قصد اقامت و يا نذر روزه در سفر نكرده باشد، روزه او در سفر صحيح نيست و با عدم صحتِ روزه، اعتكاف هم صحيح نيست.

رؤيت هلال

س 834: همانطوركه‏مى‏دانيد، وضعيت هلال‏در آخر يااول‏ماه به‏يكى از حالت‏هاى‏زير است:
1 - غروب هلال قبل از غروب خورشيد باشد.
2 - غروب هلال مقارن با غروب خورشيد باشد.
3 - غروب هلال بعد از غروب خورشيد باشد.
اميدواريم بيان فرمائيد كه كداميك از حالات سه گانه فوق را مى‏توان به وسيله برنامه‏هاى محاسبه كننده الكترونيكى دقيق براى دورترين نقاط عالم محاسبه كرد؟ آيا استفاده از اين محاسبات براى تعيين اول ماه قبل از حلول آن امكان دارد يا اينكه حتما بايد ماه با چشم رؤيت شود؟
ج: معيارِ اول ماه، هلالى است كه بعد از غروب خورشيد غروب كند و رؤيت آن ، قبل از غروب ممكن باشد، و محاسبات علمى اگر موجب يقين براى مكلف نشود، اعتبار ندارد.
س 835: آيارؤيت تصوير هلال ماه با استفاده از دوربين ccd و انعكاس نور و بازخوانى اطلاعات ضبط شده توسط رايانه، براى اثبات اول ماه كفايت مى‏كند؟
ج: رؤيت با وسيله، فرقى با رؤيت به طريق عادى ندارد و معتبر است. ملاك آن است كه عنوان رؤيت محفوظ باشد. پس رؤيت با چشم و با عينك و با تلسكوپ محكوم به حكم واحدند. اما در مورد انعكاس به رايانه كه درآن صدق عنوان رؤيت معلوم نيست محل اشكال است.
س 836: اگر هلال ماه شوال در يك شهر ديده نشود، ولى تلويزيون و راديو از حلول آن خبر دهند، آيا كافى است يا تحقيق بيشترى واجب است؟
ج: اگر مفيد اطمينان به ثبوت هلال گردد يا صدور حكم به هلال از طرف ولى فقيه باشد، كافى است و نيازى به تحقيق نيست.
س 837: اگر تعيين اول ماه رمضان و عيد سعيد فطر به علت عدم امكان رؤيت هلال اول ماه به سبب وجود ابر در آسمان يا اسباب ديگر، ممكن نباشد و سى روز ماه شعبان يا ماه رمضان كامل نشده باشد، آيا براى ما كه در ژاپن زندگى مى‏كنيم، جايز است كه به افق ايران عمل كرده و يا به تقويم اعتماد كنيم؟ وظيفه ما چيست؟
ج: اگر اول ماه از طريق رؤيت هلال حتى در افق شهرهاى مجاورى كه يك افق دارند، و يا از طريق شهادت دو فرد عادل و يا از طريق حكم حاكم ثابت نشود، بايد احتياط كرد تا اول ماه ثابت شود، و رؤيت هلال در ايران كه در غرب ژاپن واقع است، براى كسانى كه مقيم ژاپن هستند، اعتبار ندارد.
س 838: آيا اتحاد افق در رؤيت هلال شرط است يا خير؟
ج: رؤيت هلال در شهرهائى كه در افق متحد و يا نزديك به هم هستند و يا در شهرهائى كه در شرق واقع شده‏اند، كافى است.
س 839: مقصود از اتحاد افق چيست؟
ج: منظور از آن، شهرهائى است كه در طول خط واحدى واقع شده‏اند. بنابراين اگر دو شهر در يك خط طولى باشند (مراد از طول، طول در اصطلاح علم هيئت است)، گفته مى‏شود كه آنها در افق متحد هستند.
س 840: اگر روز بيست و نهم ماه در تهران و خراسان عيد باشد، آيا براى افرادى هم كه در شهرى مانند بوشهر مقيم هستند، جايز است افطار كنند؟ با توجه به اينكه افق تهران و خراسان با افق بوشهر يكى نيست.
ج: به طور كلّى اگر اختلاف بين افق دو شهر به مقدارى باشد كه با فرض رؤيت هلال در يكى، هلال در ديگرى قابل رؤيت نباشد، رؤيت آن در شهرهاى غربى براى مردم شهرهاى شرقى كه خورشيد در آنها قبل از شهرهاى غربى غروب مى‏كند، كافى نيست، بر خلاف عكس آن.
س 841: اگر بين علماى يك شهر راجع به ثبوت هلال يا عدم آن اختلاف رخ دهد و عدالت آنها هم نزد مكلّف ثابت بوده و به دقت همه آنها در استدلال خود مطمئن باشد، وظيفه واجب مكلّف چيست؟
ج: اگر اختلاف دو بيّنه به صورت نفى و اثبات باشد، يعنى يكى مدعى ثبوت هلال و ديگرى مدعى عدم ثبوت آن باشد، اين اختلاف موجب تعارض دو بينه و تساقط هر دو است، و وظيفه مكلّف اين است كه هر دو نظر را كنار گذاشته و درباره افطار كردن يا روزه گرفتن به آنچه كه مقتضاى اصل است، عمل نمايد. ولى اگر بين ثبوت هلال و عدم علم به ثبوت آن اختلاف داشته باشند، به اين صورت كه بعضى از آنها مدعى رؤيت هلال باشند و بعضى ديگر مدعى عدم مشاهده آن، قول كسانى كه مدعى رؤيت هلال هستند، در صورت عادل بودن، حجت شرعى براى مكلّف است و بايد از آن متابعت كند، و همچنين اگر حاكم شرعى حكم به ثبوت هلال نمايد، حكم وى حجت شرعى براى همه مكلفين است و بايد از آن پيروى كنند.
س 842: اگر شخصى هلال ماه را ببيند و بداند كه رؤيت هلال براى حاكم شرع شهر او به هر علتى ممكن نيست، آيا او مكلّف است كه رؤيت هلال را به حاكم اطلاع دهد؟
ج: اعلام بر او واجب نيست مگر آنكه ترك آن مفسده داشته باشد.
س 843: همانگونه كه مى‏دانيد اكثر فقهاى بزرگوار پنج راه براى ثبوت اول ماه شوال در رساله‏هاى عمليه خود بيان كرده‏اند كه ثبوت نزد حاكم شرع در ضمن آنها نيست، بنابراين چگونه بيشتر مؤمنين به مجرد ثبوت اول ماه شوال نزد مراجع، روزه خود را افطار مى‏كنند؟ شخصى كه از اين راه اطمينان به ثبوت هلال پيدا نمى‏كند، چه تكليفى دارد؟
ج: تا حاكم حكم به رؤيت هلال نكرده، مجرد ثبوت هلال نزد او، براى تبعيّت ديگران از وى كافى نيست، مگر آنكه اطمينان به ثبوت هلال حاصل نمايند.
س 844: اگر ولى امر مسلمين حكم نمايد كه فردا عيد است و راديو و تلويزيون اعلام كنند كه هلال در چند شهر ديده شده است، آيا عيد براى تمامى نواحى كشور ثابت مى‏شود يا فقط براى شهرهايى كه ماه در آنها ديده شده و شهرهاى هم افق با آنها، ثابت مى‏گردد؟
ج: اگر حكم حاكم شامل همه كشور باشد، حكم او شرعا براى همه شهرها معتبر است.
س 845: آيا كوچكى هلال و باريك بودن و اتصاف آن به خصوصيات هلال شب اول، دليل بر اين محسوب مى‏شود كه شب قبل شب اول ماه نبوده، بلكه شب سى‏ام ماه قبلى بوده است؟ اگر عيد براى شخصى ثابت شود و از اين راه يقين پيدا كند كه روز قبل عيد نبوده، آيا قضاى روزه روز سى‏ام ماه رمضان را بايد به جا آورد؟
ج: مجرد كوچكى‏و پائين بودن‏هلال يا بزرگى‏و بالا بودن‏و يا پهن‏يا باريك‏بودن آن‏دليل شرعى شب‏اول يا دوم بودن‏نيست، ولى‏اگر مكلّف‏از آن‏علم به چيزى‏پيدا كند بايد به مقتضاى علم خود در اين زمينه عمل نمايد.
س 846: آيا استناد به شبى كه در آن ماه به صورت قرص كامل است (شب چهاردهم) و اعتبار آن به عنوان دليل براى محاسبه اول ماه جايز است تا از اين راه وضعيت يوم الشك معلوم شود كه مثلا روز سى ام ماه رمضان است و احكام روز ماه رمضان بر آن مترتب شود، مثلاْ بر كسى كه اين روز را بر اساس بيّنه روزه نگرفته، حكم به وجوب قضاى روزه شود و كسى هم كه به دليل استصحاب بقاى ماه رمضان روزه گرفته، برى‏ء الذمّه باشد؟
ج: امر مذكور حجت شرعى بر آنچه ذكر شد، نيست، ولى اگر مفيد علم به چيزى براى مكلّف باشد، واجب است كه طبق آن عمل نمايد.
س 847: آيا استهلال در اول هر ماه واجب كفائى است يا احتياط واجب؟
ج: استهلال فى نفسه واجب شرعى نيست.
س 848: آيا اول ماه مبارك رمضان و آخر آن با رؤيت هلال ثابت مى‏شود يا با تقويم، هر چند ماه شعبان سى روز نباشد؟
ج: اول يا آخر ماه رمضان با رؤيت شخص مكلّف يا با شهادت دو فرد عادل يا با شهرتى كه مفيد علم است يا با گذشت سى روز و يا بوسيله حكم حاكم ثابت مى‏شود.
س 849: اگر تبعيت از اعلام رؤيت هلال توسط يك دولت جايز شد، و آن اعلام معيارى علمى براى ثبوت هلال سرزمين‏هاى ديگر را تشكيل دهد، آيا اسلامى بودن آن حكومت شرط است، يا اينكه عمل به آن حتى اگر حكومت ظالم و فاجر هم باشد، ممكن است؟
ج: ملاك‏در اين‏مورد، حصول‏اطمينان به‏رؤيت در منطقه‏اى‏است كه نسبت‏به مكلّف كافى محسوب‏مى‏شود.
س 850: خواهشمند است نظر مبارك خود را در خصوص اعتكاف در مساجد (جامع و غير جامع) بيان فرمائيد.
ج: در مسجد جامع صحيح است و در مسجد غير جامع رجاءا اشكال ندارد. و تعريف مسجد جامع در مباحث نماز گذشت.

خون لثه و دندان

س: اگر از دهان و لثه‌ها خون بيايد موقع ماه مبارك رمضان آيا بايد داخل دهان را هم تطهير كرد؟
ج) بلعيدن آن جايز نيست و اگر در حال روزه عمداً ببلعد حکم افطار بر محرّم را دارد و شستن داخل دهان لازم نيست.

باقى ماندن بر جنابت در ماه رمضان

س: در سال پيش در سحر ماه رمضان غسل جنابت بر من واجب شد و وقتى بيدار شدم با خود گفتم صبر مى‌کنم تا وقت تنگ شود آنگاه تيمم به نيابت از غسل مى‌کنم ولى خوابم برد و بيدار نشدم تکليف من چيست و اگر قضا و کفاره دارد به چه صورت است؟
ج) اگر بنا داشتيد به وظيفه خود در تنگى وقت عمل کنيد، قضاى آن روز بر شما واجب ولى کفّاره ثابت نيست، گرچه احتياط آن است که کفّاره نيز داده شود.

زمان روزه استيجارى و کيفيّت آن

س: اگر شخصى روزه استيجارى قبول نمود آيا تعجيل در اداى آن واجب است و اگر بنا بر عللى نتواست همه آن را ادا كند مى‌تواند مابقى را به شخص ديگرى بسپرد؟
ج) اگر موجر وقت تعيين کرده يا قرينه‌اى بر تعجيل باشد، نبايد از آن وقت تأخير بيندازد والا تأخير آن اشکال ندارد مگر اينکه موجب سهل‌انگارى باشد و نيز اگر بخواهد به کسى ديگر بدهد، بايد با اجازه موجر باشد.

ملاک ايمان

س: در مورد روزه مستحبى گفته شده که اگر برادر مؤمنتان به شما غذا تعارف کرد بهتر است قبول کرده اما ثواب را کامل مى‌بريد حال منظور از برادر مؤمن چيست؟ يعنى مادر و خواهر شامل اين دسته نيستند؟ ملاک ايمان چيست؟ يعنى هر فردى را مى‌توان مؤمن ناميد؟
ج) مؤمن يعنى کسى که شيعه اثنى عشرى است

احتلام بعد از فجر در ماه رمضان

س: اگر بعد از نماز فجر در ماه رمضان محتلم شوم چه بايد بكنم؟
ج) روزه صحيح است و براى نماز ظهر بايد غسل كنيد.

روزه مستحبى براى شخصى که روزه قضا دارد

س: آيا کسى که روزه واجب بر گردن اوست مى‌تواند روزه مستحبى بگيرد؟
ج) كسى كه روزه واجب بر گردن اوست نمى‌تواند روزه مستحبى بگيرد.

کيفيت اداى کفّاره روزه

س: آيا کفّاره روزه بايد فوراً ادا شود يا مى‌توان در طول زمان آن را بجا آورد؟
ج) دادن كفاره چه از نظر مالى يا روزه واجب فورى نيست بلكه براى انجام آن حتى در آينده فرصت داريد لكن نبايد مورد غفلت قرار گيرد.

کثيرالسفر و سفر شغلى

س: تفاوت شخص کثيرالسفر با کسي که به خاطر شغلش مدام در سفر است چيست؟
ج) اگر سفر شغل يا مقدمه شغل نباشد، هر چند كثرت هم داشته باشد، موجب شكسته شدن نماز مى‌شود. و به طور کلّى کثيرالسفر موضوع حکم شرعى نيست.

نماز و روزه فرزندان در وطن والدين

س: نماز و روزه فرزندان در وطن والدين چگونه است؟ و آيا به سن فرزندان و مستقل شدن آنها بستگى دارد؟
ج) ميزان، تبعيت و عدم استقلال است. مادامى كه فرزندان در اراده و زندگى تابع پدر باشند، وطنِ پدر، وطن آنها هم محسوب مى‌شود (و اگر با مادر زندگى مى‌كنند و تابع مادر هستند وطن مادر، وطن آنها هم محسوب مى‌شود) و در اين حكم فرقى بين اينكه فرزند صغير باشد يا كبير نيست. اين در صورتى است كه فرزندان در وطن پدر يا مادر زندگى كنند اما اگر به قصد مسافرتِ چند روزه به وطن والدين رفته‌اند، در اين صورت مادامى كه قصد ماندن حداقل ده روز را نداشته باشند حكم ساير مسافرين را دارند.

حضرت آيت ‌الله فاضل لنکرانى (مدظله العالى)

احكام نماز وروزه

حد ترخّص
مسافت شرعى
كم شدن مسافت به جهت توسعه محلّ
وطن
عبور مسافر از وطن خود
اعراض از وطن
تبعيت زن و اولاد در وطن
قصد اقامت
كسى كه محل كار يا تحصيل او در غير وطن اوست
كسى كه شغل او سفر كردن است
مسافرى كه نمى داند چند روز در محل مى ماند
بلاد كبيره
سفر معصيت
مسائل متفرقه سفر
نيّت روزه
مبطلات روزه
روزه با حال جنابت
استفاده از قرص جلوگيرى از حيض يا باردارى
روزه بيماران و ضعفا
روزه مسافر
نذر روزه در سفر و غير آن
روزه استيجارى
هلال ماه

حد ترخّص

سوال : كسى كه اهل تهران است اگر به قصد قم حركت كند، كجا مى تواند نماز را شكسته و روزه اش را افطار كند و چنانچه به شهر رى برسد نمازش چه حكمى دارد؟
جواب : در صورتى كه وطن او تهران است همين كه از آخر خانه هاى تهران به طرف شهر رى و قم حركت كرد، وقتى به جايى رسيد كه ديگر خانه هاى آخر تهران را نبيند و صداى اذان محله هاى آخر تهران را نشنود نمازش شكسته و روزه اش را افطار كند.
سوال : دو منطقه مسكونى (روستا) كه قبلا جدا بودند ولى الآن به هم متصلشده اند و هنوز اسمشان فرقى نكرده ساكنين اين دو محل حد ترخص را از كجا بايد حساب كنند؟
جواب : اگر يك محل شناخته شوند گرچه داراى دو اسم باشند حد ترخّص را از مجموعه بايد حساب كرد.
سوال : حد ترخّص چيست؟
جواب : محلّى است كه ديوارهاى شهر ديده نشود و اذان شهر هم شنيده نشود. و حد ترخص به اختلاف موارد از نظر مسطح بودن زمين و وجود و عدم وجود حائل مانند كوه فرق مى كند.

مسافت شرعى

سوال : اينجانب از وطنم كه اطراف شهر اصفهان است به قصد اصفهان مى روم، تا اوّل شهر چهار فرسخ نيست لكن تا محلى كه قصد اينجانب است، مثل بازار اصفهان چهار فرسخ مى باشد، نماز و روزه ام چه حكمى دارد؟ البته بنا دارم همان روز برگردم
جواب : در فرض سؤال نماز تمام و روزه صحيح است.
سوال : مسافت شرعى از كجا تا كجا محاسبه مى شود؟
جواب : از جايى كه عرفاً آخر محل است تا ابتداى محل ديگر محاسبه مى شود.
سوال : مسافت شرعى چه مقدار است؟
جواب : مسافت شرعى هشت فرسخ است كه حدود 45 كيلومتر مى باشد و كسى كه مجموع رفت و برگشت او هشت فرسخ باشد، به شرط آنكه رفتن او كمتر از چهار فرسخ نباشد بايد نماز را شكسته بخواند.
سوال : اينجانب از وطنم كه اطراف شهر اصفهان است به قصد اصفهان مى روم، تا اوّل شهر چهار فرسخ نيست لكن تا محلى كه قصد اينجانب است، مثل بازار اصفهان چهار فرسخ مى باشد، نماز و روزه ام چه حكمى دارد؟ البته بنا دارم همان روز برگردم
جواب : در فرض سؤال نماز تمام و روزه صحيح است.
سوال : مسافت شرعى از كجا تا كجا محاسبه مى شود؟
جواب : از جايى كه عرفاً آخر محل است تا ابتداى محل ديگر محاسبه مى شود.
سوال : مسافت شرعى چه مقدار است؟
جواب : مسافت شرعى هشت فرسخ است كه حدود 45 كيلومتر مى باشد و كسى كه مجموع رفت و برگشت او هشت فرسخ باشد، به شرط آنكه رفتن او كمتر از چهار فرسخ نباشد بايد نماز را شكسته بخواند.

كم شدن مسافت به جهت توسعه محلّ

سوال : آيا تهران و شهر رى و باقرآباد كه فعلا متصل يا نزديك به متصل شدن هستند يك شهر حساب مى شوند؟
جواب : خير، از جهت احكام مسافر سه شهر مستقل مى باشند.
سوال : چند سال قبل، قريه اى با شهرى چهار فرسخ فاصله داشت، و اهل قريه در سفر به شهر نماز را قصر و روزه را افطار مى كردند، ولى فعلا شهر بزرگ شده و فاصله بين شهر و قريه حدود سه فرسخ گرديده، فعلا وظيفه اهالى قريه هنگام سفر به شهر چيست؟
جواب : در صورتى كه فاصله كمتر از مسافت شرعى شده، نماز را تمام و روزه را بگيرند.
سوال : آيا تهران و شهر رى و باقرآباد كه فعلا متصل يا نزديك به متصل شدن هستند يك شهر حساب مى شوند؟
جواب : خير، از جهت احكام مسافر سه شهر مستقل مى باشند.
سوال : چند سال قبل، قريه اى با شهرى چهار فرسخ فاصله داشت، و اهل قريه در سفر به شهر نماز را قصر و روزه را افطار مى كردند، ولى فعلا شهر بزرگ شده و فاصله بين شهر و قريه حدود سه فرسخ گرديده، فعلا وظيفه اهالى قريه هنگام سفر به شهر چيست؟
جواب : در صورتى كه فاصله كمتر از مسافت شرعى شده، نماز را تمام و روزه را بگيرند.

وطن

سوال : اگر مسافر بعد از ظهر از وطن خود به قصد مسافت شرعى حركت كند حكم نماز و روزه او چگونه است؟
جواب : روزه آن روز صحيح است ولى نماز خود را اگر بخواهد در سفر بخواند بايد شكسته بخواند.
سوال : زنانى كه بدون توجه به اعراض و عدم اعراض از وطن اصلى شان به شهر ديگر به منزل شوهر مى روند و پس از توجه و التفات هم نوعاً قصد دارند كه اگر زناشويى شان تا آخر عمر برقرار و باقى بماند در وطن شوهر اقامت كنند والاّ به وطن خودشان برگردند، بفرماييد كه حكم نماز و روزه اين زنها در وقتى كه به وطن اصلى شان مى آيند چگونه است؟
جواب : تا از وطن اصلى چشم نپوشيده و اعراض نكرده اند حكم وطن باقى است و نمازشان در آنجا تمام است.
سوال : اگر پسر در وطن اوّلى پدر به دنيا بيايد و مدت كمى در همانجا باشد و بعد بجاى ديگر برود و آنجا را محل سكونت قرار دهد، كدام محل وطن او محسوب مى شود؟
جواب : مكان دوم.
سوال : اينجانب ساكن تهران مى باشم و در 36 كيلومترى تهران در منطقه اى كوهستانى باغ و خانه دارم، كه گاهى براى تفريح و استفاده از آب و هوا به آنجا مى روم، با توجه به اينكه در آن محل بدنيا نيامده ام، نماز و روزه ام در آنجا چه حكمى دارد؟
جواب : در فرض سؤال نماز شما قصر است و روزه تان صحيح نيست، مگر اينكه قصد ده روز يا قصد توطن دائمى ـ اگرچه سالى چند ماه باشد ـ در آنجا بكنيد.
سوال : در توضيح المسائل مسأله 1353 فرموده ايد: «تا انسان قصد ماندن هميشگى در جايى كه غير وطن اصلى خودش است، نداشته باشد، وطن او حساب نمى شود، مگر آنكه بدون قصد ماندن آنقدر بماند كه مردم محل بگويند وطن اوست»، اكنون با توجه به اين مسأله اينجانب كه مدت 8 سال است در قم مشغول تحصيل هستم و ازدواج هم كرده ام، ولى قصد حتمى ماندن دائم در قم را ندارم، وظيفه من چيست، البته قصد رفتن حتمى هم ندارم و فعلا نمى توانم براى آينده ام تصميم جدى بگيرم
جواب : در صورتى كه قصد رفتن گرچه در چند سال آينده نداشته باشيد و مردم شما را اهل قم بشمارند، قم براى شما حكم وطن را دارد، هرچند كه قصد ماندن هميشگى را نداشته باشيد.
سوال : منظور از مدّت زمانى كه مردم محل بگويند اينجا وطن اوست چقدر است؟
جواب : ميزان صدق عرفى است.
سوال : در صورت اتخاذ وطن جديد، چه مدت بايد در آن اقامت كرد تا وطن صدق كند؟
جواب : بعد از قصد توطن دائمى مقدارى كه عرفاً بگويند آنجا ساكن شده، و ظاهراً شش ماه كافى است.
سوال : مقصود از وطن اصلى كه در رساله توضيح المسائل براى آن احكامى بيان فرموده ايد چيست؟
جواب : مقصود از وطن اصلى جايى است كه شخص در آنجا متولد شده و جايگاه پدرى او بوده است.
سوال : اگر مسافر بعد از ظهر از وطن خود به قصد مسافت شرعى حركت كند حكم نماز و روزه او چگونه است؟
جواب : روزه آن روز صحيح است ولى نماز خود را اگر بخواهد در سفر بخواند بايد شكسته بخواند.
سوال : زنانى كه بدون توجه به اعراض و عدم اعراض از وطن اصلى شان به شهر ديگر به منزل شوهر مى روند و پس از توجه و التفات هم نوعاً قصد دارند كه اگر زناشويى شان تا آخر عمر برقرار و باقى بماند در وطن شوهر اقامت كنند والاّ به وطن خودشان برگردند، بفرماييد كه حكم نماز و روزه اين زنها در وقتى كه به وطن اصلى شان مى آيند چگونه است؟
جواب : تا از وطن اصلى چشم نپوشيده و اعراض نكرده اند حكم وطن باقى است و نمازشان در آنجا تمام است.

عبور مسافر از وطن خود

سوال : وطن اينجانب قم است ولى ساكن اراك مى باشم، حال اگر مسافرت كنم و از قم بگذرم و به ده كيلومترى آن طرف قم كه مقصدم مى باشد برسم، آيا نمازم در اينجا تمام است؟ و آيا مسافت را بايد از قم حساب نمايم يا از اراك؟
جواب : در فرض سؤال نماز شماتمام است و مسافت را بايد از قم حساب كنيد.
سوال : مسافرى كه اهل اراك است به قم آمده، سپس از قم به قصد بروجرد حركت كرده و از ميان زمينهاى مزروعى خودش كه در كمتر از حد ترخص شهر اراك است (يعنى ديوار خانه هاى اراك را مى بيند و صداى اذان شهر را مى شنود) عبور كرده و براى نماز پياده مى شود، آيا نماز او قصر است يا تمام؟
جواب : در فرض سؤال نماز او تمام است.
سوال : وطن اينجانب قم است ولى ساكن اراك مى باشم، حال اگر مسافرت كنم و از قم بگذرم و به ده كيلومترى آن طرف قم كه مقصدم مى باشد برسم، آيا نمازم در اينجا تمام است؟ و آيا مسافت را بايد از قم حساب نمايم يا از اراك؟
جواب : در فرض سؤال نماز شماتمام است و مسافت را بايد از قم حساب كنيد.
سوال : مسافرى كه اهل اراك است به قم آمده، سپس از قم به قصد بروجرد حركت كرده و از ميان زمينهاى مزروعى خودش كه در كمتر از حد ترخص شهر اراك است (يعنى ديوار خانه هاى اراك را مى بيند و صداى اذان شهر را مى شنود) عبور كرده و براى نماز پياده مى شود، آيا نماز او قصر است يا تمام؟
جواب : در فرض سؤال نماز او تمام است.

اعراض از وطن

سوال : دخترى در شهرى غير از زادگاه خود شوهر كرده و هم اكنون در وطن شوهر خود زندگى مى كند، اگر به وطن اصلى خود بيايد نماز و روزه اش چگونه است؟
جواب : اگر از وطن اصلى خود اعراض و چشم پوشى كرده و تصميم دارد براى هميشه در وطن شوهرش زندگى كند، وطن شوهر وطن او نيز مى شود و اگر احياناً براى صله رحم يا غيره به وطن اصلى خود آمد نمازش شكسته است و روزه اش صحيح نيست، مگر اينكه قصد ده روز كند.
سوال : اينجانب در شهرى شغلى دارم، وقتى بوطن برگردم نمازم چگونه است؟
جواب : اگر از وطن خود اعراض نكرده ايد، نماز شما تمام است.
سوال : اعراض از وطن يعنى چه؟
جواب : اعراض از وطن ترك وطن و تصميم به عدم اقامت در آن مى باشد، به اينكه ديگر قصد زندگى در آنجا را نداشته باشد.
سوال : دخترى در شهرى غير از زادگاه خود شوهر كرده و هم اكنون در وطن شوهر خود زندگى مى كند، اگر به وطن اصلى خود بيايد نماز و روزه اش چگونه است؟
جواب : اگر از وطن اصلى خود اعراض و چشم پوشى كرده و تصميم دارد براى هميشه در وطن شوهرش زندگى كند، وطن شوهر وطن او نيز مى شود و اگر احياناً براى صله رحم يا غيره به وطن اصلى خود آمد نمازش شكسته است و روزه اش صحيح نيست، مگر اينكه قصد ده روز كند.
سوال : اينجانب در شهرى شغلى دارم، وقتى بوطن برگردم نمازم چگونه است؟
جواب : اگر از وطن خود اعراض نكرده ايد، نماز شما تمام است.
سوال : اعراض از وطن يعنى چه؟
جواب : اعراض از وطن ترك وطن و تصميم به عدم اقامت در آن مى باشد، به اينكه ديگر قصد زندگى در آنجا را نداشته باشد.

بعيت زن و اولاد در وطن

سوال : اگر انسان از شهر ديگر زن بگيرد، وطن زن شهر خودش مى باشد يا شهر شوهرش؟
جواب : اگر قصد شوهر اين باشد كه تا آخر عمر در وطن خودش زندگى كند و قصد زن هم اين باشد كه تا آخر عمر همراه شوهر و در شهر او زندگى كند، شهر شوهر وطن زن مى شود و شهر خود زن ديگر وطن او نيست.
سوال : آيا فرزند در وطن يا اعراض از آن تابع پدر است يا مى تواند مستقل باشد؟
جواب : فرزند تا وقتى مستقل نشده، در وطن تابع سرپرست خود مى باشد. اما هرگاه زندگى مستقل پيدا كرد، مى تواند براى خود وطن انتخاب كند يا اعراض كند.
سوال : آيا زن در وطن يا اعراض از وطن تابع شوهر خود مى باشد يا مى تواند مستقل باشد؟
جواب : زن در وطن تابع شوهر خود نيست، بلكه در صورتى كه بخواهد همراه شوهر و در محل زندگى او زندگى كند، وطن زوج وطن او هم مى شود. ولى اگر بخواهد با توافق شوهر يا حتى بدون توافق شوهر در جاى ديگرى زندگى دائمى داشته باشد، همانجا وطن او مى باشد.
سوال : دخترى كه شوهر كرده، آيا در انتخاب وطن تابع شوهر است و يا خود بايد مستقلا تصميم بگيرد و اگر به وطن اصلى خود برود، چه وظيفه اى دارد؟
جواب : زن در انتخاب وطن تابع شوهر نيست و در صورتى كه از وطن اصلى خود اعراض نكرده باشد، نماز وى در آنجا تمام و روزه واجب است.
سوال : شخصى از قم به تهران رفته است و در آنجا ساكن شده و ازدواج كرده است، ولى از وطن خود (قم) اعراض نكرده، اكنون بفرماييد اگر همسرش را از تهران براى دو يا سه روز زيارت و صله رحم به قم بياورد در حالى كه خودش نماز را در قم تمام مى خواند، همسرش چه وظيفه اى دارد؟
جواب : در فرض سؤال، نماز همسر در قم قصر است، مگر اينكه قصد ماندن ده روز بكند.
سوال : تابعيت زن و فرزند از شوهر و پدر در توطن و اعراض قهرى است يا اختيارى و مربوط به نظر و تصميم خود زن و فرزند است يا نه؟
جواب : زن و فرزند در توطن و اعراض تابعيت ندارند، مگر اينكه بنا داشته باشند هركجا شوهر و پدر زندگى مى كند زندگى كنند و خود در تصميم گيرى استقلال عرفى نداشته باشند، در اين صورت تابعيت عرفى در توطن و اعراض هست. ولى در صورتى كه خود مستقل در تصميم گيرى هستند و زن از وطن اصلى خود چشم نپوشيده اعراض محقق نمى شود، اگر چه شوهر مثلا چشم پوشيده باشد و همينطور است فرزند. پس فرزند وقتى در زندگى مستقل شد، از تابعيت خارج مى شود.
سوال : در مورد تبعيت اولاد از والدين در قصر و اتمام نماز، اولا آيا اولاد تابع پدر و مادر هر دو هستند يا تابع پدر؟ و چنانچه وطن مادر غير از وطن پدر باشد وظيفه اولاد چيست؟ با توجه به اينكه پدر در وطن مادر مسافر است؟ و ثانياً اين تبعيت تا چه زمانى است؟ و ثالثاً شهرى كه فرزند در آن متولد شده لكن نه وطن پدر او است و نه وطن مادر او آيا وطن او محسوب مى شود؟
جواب : به طور كلى تبعيت به اين است كه شخص در اراده و زندگى استقلال نداشته باشد و تابع اراده و زندگى ديگرى باشد و در اين جهت فرقى بين صغير و كبير و پدر و مادر و همسر و بيگانه نيست. بنابراين اگر فرزند تابع مادر بوده و خواه ناخواه با مادر و در وطن مادر زندگى كند و در آنجا بزرگ شود، وطن مادر او هم خواهد بود اگرچه وطن پدر محسوب نشود و پدر در آنجا مسافر باشد و اين تبعيت تا زمانى است كه فرزند در زندگى و اراده مستقل شود و به ميل خود تصميم ماندن يا اعراض بگيرد.
سوال : آيا زن در وطن تابع شوهر است؟
جواب : زن تابع نيست و ميزان تصميم و قصد خودش مى باشد.
سوال : اگر انسان از شهر ديگر زن بگيرد، وطن زن شهر خودش مى باشد يا شهر شوهرش؟
جواب : اگر قصد شوهر اين باشد كه تا آخر عمر در وطن خودش زندگى كند و قصد زن هم اين باشد كه تا آخر عمر همراه شوهر و در شهر او زندگى كند، شهر شوهر وطن زن مى شود و شهر خود زن ديگر وطن او نيست.
سوال : آيا فرزند در وطن يا اعراض از آن تابع پدر است يا مى تواند مستقل باشد؟
جواب : فرزند تا وقتى مستقل نشده، در وطن تابع سرپرست خود مى باشد. اما هرگاه زندگى مستقل پيدا كرد، مى تواند براى خود وطن انتخاب كند يا اعراض كند

قصد اقامت

سوال : اينجانب از وطن اصلى خود به تهران آمده ام و قصد اقامت ده روز كرده ام و از اوّل بنا داشته ام همه روزه براى كار به بهشت زهرا بروم، آيا نماز و روزه ام صحيح است؟ جواب : نماز شكسته و روزه صحيح نيست، چون قصد اقامت ده روز در يك مكان را نداريد.
سوال : شخصى در غير وطن اصلى خود براى تحصيل آمده است. اگر اين شخص در محلّ تحصيل خود قصد اقامت ده روز كند، آيا مى تواند در طول اقامت خود به شهرهاى هم جوار محل تحصيل خود مسافرت كند؟
جواب : اگر به حد مسافت شرعى مسافت كند قصد اقامت او به هم مى خورد. ولى اگر حدود چند ساعت در كمتر از مسافت شرعى سفر كند، قصد اقامت او به هم نمى خورد.
سوال : كسى كه در غير وطن اصلى اش زندگى مى كند و براى رفتن به محلّ كار بايد از حدّ ترخص بگذرد، حكم نماز و روزه او در محلّ زندگى و محلّ كار چيست؟
جواب : اگر قصد اقامت ده روز در محلّ سكونت فعلى نداشته باشد، در هر دو محلّ نماز او شكسته و روزه اش باطل است.
سوال : اينجانب براى تبليغ در دو قريه نزديك به هم مى مانم، آيا قصد اقامت در اين دو قريه جايز است؟
جواب : اگر آن دو قريه به نظر عرف يك محل حساب شود قصد اقامت صحيح است. ولى اگر يكى محسوب نشود چنانچه در يكى از آن دو قريه قصد اقامت كنيد و بنا داشته باشيد همه روزه به قريه ديگر برويد ولى شب آنجا نمانيد، در اين صورت قصد اقامت محقق مى شود و اگر بخواهيد چهار فرسخ برويد باز قصد اقامت محقق نمى شود.
سوال : طلاّبى كه بنا دارند در ماه رمضان در يك قريه بمانند و از اول بنا دارند به روستاهاى اطراف كه در پنج كيلومترى يا پانزده كيلومترى قرار دارند براى تبليغ روزانه بيشتر از چندين ساعت بروند و گاهى شب هم آنجا مى مانند. لطفاً راه تمام خواندن نماز و گرفتن روزه شان را بفرماييد؟
جواب : در صورتى كه در يك محل قصد اقامه كنند كه ده روز در آنجا بمانند، اگر بعد از خواندن يك نماز چهار ركعتى از جاهاى ديگر او را دعوت كنند، نماز و روزه آنان در محل اقامت و روستاهاى اطراف تا به چهار فرسخى نرسد تمام و صحيح است، هرچند شب در آن روستاهاى ديگر بمانند، و نيز اگر ده روز در يك محل با قصد اقامت بمانند از روز يازدهم به بعد مى توانند به اطراف و قريه هاى مجاور كه به چهار فرسخى نمى رسد رفت و آمد كنند و نماز و روزه آنان تمام و صحيح است، هرچند شبها هم در آن روستاها بمانند.
سوال : دانشجويى قصد كرده ده روز در محلى بماند، سپس به دليل ملغى شدن كلاس روز پنجشنبه مى خواهد به مسافرت برود، آيا اين مسافرت جايز است؟
جواب : مانعى ندارد.
سوال : مسافرى قصد كرده ده روز در محلّى بماند، بعد از آنكه ده روز در آنجا اقامت كرد روز يازدهم به قريه اى رفته كه فاصله آن تا محل اقامت 2 فرسخ است و روز يا شب را در آنجا ماند، آيا در آن يك روز يا شب كه آنجا مانده، نمازش شكسته است يا نه؟ و همچنين پس از بازگشت به محل اقامت، آيا لازم است دوباره قصد ده روز بكند؟
جواب : اگر موقع رفتن به آن محل، قصد سفر جديد ندارد، و قصد دارد به همان محلّى كه اوّل قصد ماندن كرده برگردد، نمازش در آن محل و در محلّ اقامت تمام است و نيازى به تجديد قصد اقامت نيست.
سوال : اگر شخصى احتمال بدهد كه به دليل پيش آمدن كارى نتواند ده روز بماند تكليف او چيست، آيا مى تواند قصد كند و اگر آن كار پيش آمد، از قصد خود اعراض كند؟
جواب : اگر پيش آمدِ احتمالى، امرى غير منتظره باشد، لطمه اى بقصد اقامت ده روز نمى زند.
سوال : اگر شخصى قصد كرده ده روز در محلّى بماند، ولى بعداً براى كارى پيش بينى نشده بخواهد چندين بار، و چندين ساعت تا كمتر از مسافت 5/22 كيلومتر از محلّ اقامت خود خارج شود، آيا به اقامت او ضرر مى زند؟
جواب : به قصد اقامت ضرر نمى زند، حتى اگر از ابتدا قصد داشته باشد، مشروط بر اينكه شب در محل قصد اقامت بماند و رفت و آمد كمتر از 6 ساعت باشد.
سوال : شخصى به مشهد مقدس رفته است و بنا دارد ده روز در آنجا بماند، در كجا مى تواند نماز را تمام بخواند؟
جواب : وقتى به شهر مشهد رسيد نماز را تمام بخواند. ولى اگر بخواهد قبل از رسيدن به مشهد مقدس در جايى كه ديوارهاى شهر پيداست يا صداى اذان به گوش مى رسد نماز بخواند، احتياط واجب آن است كه نماز را هم تمام بخواند و هم شكسته.
سوال : زن مسافر، در ايام عادت وارد مشهد مقدّس شده است، و سه روز از ايام عادتش باقى است، و بنا دارد جمعاً ده روز در مشهد بماند، آيا بايد صبر كند تا پاك شود و قصد كند يا اينكه از اوّل ورود قصد ده روز كند، به طورى كه 3 روز اوّل جزء ده روز باشد؟
جواب : مجرّد قصد ده روز كافى است. اگرچه مقدارى از آنرا در حال عادت بگذراند. بلكه اگر از اوّل ورود تا دهم حائض باشد، قصد ده روز كافى است كه بعد از آن اگر يك روز هم بماند، بايد نماز را تمام بخواند.
سوال : اگر كودكى قبل از بلوغ وارد مشهد شود و بنا دارد جمعاً ده روز بماند و روز پنجم اقامت بالغ شد، آيا بايد در پنج روز باقى مانده نمازش را تمام بخواند يا شكسته؟
جواب : همين كه از اوّل قصد ده روز داشته، بايد نماز را تمام بخواند.
سوال : كسى كه تصميم دارد ده روز جايى بماند تا روزه و نمازش تمام باشد، آيا لازم است نيت خود را به زبان آورد؟
جواب : همين كه تصميم دارد ده روز در جايى بماند، نمازش تمام و روزه اش صحيح است و لازم نيست بزبان يا قلب بگذراند.
سوال : اينجانب از وطن اصلى خود به تهران آمده ام و قصد اقامت ده روز كرده ام و از اوّل بنا داشته ام همه روزه براى كار به بهشت زهرا بروم، آيا نماز و روزه ام صحيح است؟
جواب : نماز شكسته و روزه صحيح نيست، چون قصد اقامت ده روز در يك مكان را نداريد.
سوال : شخصى در غير وطن اصلى خود براى تحصيل آمده است. اگر اين شخص در محلّ تحصيل خود قصد اقامت ده روز كند، آيا مى تواند در طول اقامت خود به شهرهاى هم جوار محل تحصيل خود مسافرت كند؟
جواب : اگر به حد مسافت شرعى مسافت كند قصد اقامت او به هم مى خورد. ولى اگر حدود چند ساعت در كمتر از مسافت شرعى سفر كند، قصد اقامت او به هم نمى خورد.
سوال : كسى كه در غير وطن اصلى اش زندگى مى كند و براى رفتن به محلّ كار بايد از حدّ ترخص بگذرد، حكم نماز و روزه او در محلّ زندگى و محلّ كار چيست؟
جواب : اگر قصد اقامت ده روز در محلّ سكونت فعلى نداشته باشد، در هر دو محلّ نماز او شكسته و روزه اش باطل است.
سوال : اينجانب براى تبليغ در دو قريه نزديك به هم مى مانم، آيا قصد اقامت در اين دو قريه جايز است؟
جواب : اگر آن دو قريه به نظر عرف يك محل حساب شود قصد اقامت صحيح است. ولى اگر يكى محسوب نشود چنانچه در يكى از آن دو قريه قصد اقامت كنيد و بنا داشته باشيد همه روزه به قريه ديگر برويد ولى شب آنجا نمانيد، در اين صورت قصد اقامت محقق مى شود و اگر بخواهيد چهار فرسخ برويد باز قصد اقامت محقق نمى شود.
سوال : طلاّبى كه بنا دارند در ماه رمضان در يك قريه بمانند و از اول بنا دارند به روستاهاى اطراف كه در پنج كيلومترى يا پانزده كيلومترى قرار دارند براى تبليغ روزانه بيشتر از چندين ساعت بروند و گاهى شب هم آنجا مى مانند. لطفاً راه تمام خواندن نماز و گرفتن روزه شان را بفرماييد؟
جواب : در صورتى كه در يك محل قصد اقامه كنند كه ده روز در آنجا بمانند، اگر بعد از خواندن يك نماز چهار ركعتى از جاهاى ديگر او را دعوت كنند، نماز و روزه آنان در محل اقامت و روستاهاى اطراف تا به چهار فرسخى نرسد تمام و صحيح است، هرچند شب در آن روستاهاى ديگر بمانند، و نيز اگر ده روز در يك محل با قصد اقامت بمانند از روز يازدهم به بعد مى توانند به اطراف و قريه هاى مجاور كه به چهار فرسخى نمى رسد رفت و آمد كنند و نماز و روزه آنان تمام و صحيح است، هرچند شبها هم در آن روستاها بمانند.
سوال : دانشجويى قصد كرده ده روز در محلى بماند، سپس به دليل ملغى شدن كلاس روز پنجشنبه مى خواهد به مسافرت برود، آيا اين مسافرت جايز است؟
جواب : مانعى ندارد.
سوال : مسافرى قصد كرده ده روز در محلّى بماند، بعد از آنكه ده روز در آنجا اقامت كرد روز يازدهم به قريه اى رفته كه فاصله آن تا محل اقامت 2 فرسخ است و روز يا شب را در آنجا ماند، آيا در آن يك روز يا شب كه آنجا مانده، نمازش شكسته است يا نه؟ و همچنين پس از بازگشت به محل اقامت، آيا لازم است دوباره قصد ده روز بكند؟
جواب : اگر موقع رفتن به آن محل، قصد سفر جديد ندارد، و قصد دارد به همان محلّى كه اوّل قصد ماندن كرده برگردد، نمازش در آن محل و در محلّ اقامت تمام است و نيازى به تجديد قصد اقامت نيست.

كسى كه محل كار يا تحصيل او در غير وطن اوست

سوال : استادى بين دو شهر كه هيچكدام وطن او نيست و با وطن او بيش از هشت فرسخ فاصله دارند رفت و آمد دارد و در يك جا تحصيل و در جاى ديگر تدريس مى كنند، آيا هر دو به عنوان شغل او محسوب مى شود؟
جواب : بلى هر دو شغل او محسوب مى شود و نماز او در هر يك از اين دو شهر و نيز در مسير به احتياط واجب شكسته و روزه صحيح نيست.
سوال : دانشجويى كه در هفته يك يا دو بار مسافت شرعى را طى مى كند، مثلا پنج روز در شهرى براى تحصيل سكونت دارد و دو روز آخر هفته را به شهر خود باز مى گردد، آيا حكم دائم السفر را دارد؟
جواب : در فرض سؤال، نماز به احتياط واجب شكسته است و روزه صحيح نيست.
سوال : افرادى كه به عنوان كارمند و كارگر در شركت ذوب آهن كار مى كنند، كه سابقه كار آنها گاهى بيش از 20 سال است. اگر فاصله وطن و محلّ كار آنها چهار فرسخ يا پيش از آن باشد و هر روز اين مسير را رفت و آمد كنند، حكم نماز و روزه آنها در محلّ كار چگونه است؟
جواب : در فرض سؤال، نماز به احتياط واجب قصر است و روزه صحيح نيست.
سوال : كسى كه در غير وطنش كار مى كند، يعنى هرهفته يكبار يا بيشتر مى رود و برمى گردد، آيا در بين راه كه عبور و مرور مى كند نمازش تمام است؟ بعضى از معلّمين در غير وطن تدريس مى كنند و هر هفته يكبار به دانشگاه براى درس خواندن مى روند، نمازشان چه صورت دارد؟
جواب : در هر دو صورت نماز به احتياط واجب شكسته و روزه صحيح نيست.
سوال : كسى كه در طول سال پانزده روز در جايى كار مى كند و پانزده روز در وطن مى ماند. نماز و روزه او چگونه است؟
جواب : در وطن كه حكمش معلوم است و در محل كار چنانچه در يك محل 15 روز بماند نمازش تمام است.
سوال : پاسدارى هستم كه محل سكونتم گلپايگان و خدمتم در اصفهان مى باشد و هر هفته از شنبه تا دوشنبه در محل خدمت و مابقى هفته در شهر و وطنم مى باشم. نماز و روزه من چگونه است؟
جواب : در محل خدمت و در بين راه نماز به احتياط واجب شكسته و روزه صحيح نيست.
سوال : آيا حكم كثير السفر و دائم السفر يكى است، يعنى مثلا افرادى كه براى تحصيل از شهرى به شهر ديگرى مى روند با كسى كه شغل او سفر است در تمام خواندن نماز و گرفتن روزه برابرند؟
جواب : ملاك در اتمام نماز و صحت روزه اين است كه شغل او سفر باشد، مانند راننده و خلبان و امثال آنها و دوام و كثرت سفر براى كسى كه شغل او سفر نيست اثرى ندارد، بلكه نماز اين افراد به احتياط واجب شكسته و روزه صحيح نيست.
سوال : كسانى كه شغلشان در سفر است مانند دانشجويانى كه از شهرستانها به تهران آمده و معمولا جمعه ها به وطن برمى گردند، يا معلمانى كه همه روزه از تهران براى تدريس به كرج مى روند و عصر برمى گردند، با توجه به اينكه اين افراد قبلا مقلد حضرت امام(رحمه الله) بوده اند و بعد از رحلت ايشان با اجازه آيات عظام آقاى اراكى و آقاى گلپايگانى و آقاى خويى به تقليد امام باقى مانده اند، نسبت به نماز و روزه چه وظيفه اى دارد؟
جواب : به نظر اينجانب نماز اين افراد در غير از وطن خودشان بنابر احتياط شكسته است ولى اين قبيل افراد كه شغلشان در سفر است مى توانند در اين مسأله به فتواى يكى از اين سه بزرگوار «رضوان الله عليهم» عمل كنند يا به فالاعلم رجوع كنند. و نماز را تمام و روزه را بگيرند.
سوال : استادى بين دو شهر كه هيچكدام وطن او نيست و با وطن او بيش از هشت فرسخ فاصله دارند رفت و آمد دارد و در يك جا تحصيل و در جاى ديگر تدريس مى كنند، آيا هر دو به عنوان شغل او محسوب مى شود؟
جواب : بلى هر دو شغل او محسوب مى شود و نماز او در هر يك از اين دو شهر و نيز در مسير به احتياط واجب شكسته و روزه صحيح نيست.
سوال : دانشجويى كه در هفته يك يا دو بار مسافت شرعى را طى مى كند، مثلا پنج روز در شهرى براى تحصيل سكونت دارد و دو روز آخر هفته را به شهر خود باز مى گردد، آيا حكم دائم السفر را دارد؟
جواب : در فرض سؤال، نماز به احتياط واجب شكسته است و روزه صحيح نيست.

كسى كه شغل او سفر كردن است

سوال : اگر كسى بدون نياز به سفر دائماً سفر كند تا كثيرالسفر شود، آيا حكم كثيرالسفر را دارد؟
جواب : مناط در قصر و اتمام اين است كه سفر شغل شخص محسوب شود مثل راننده و دوره گرد كه نمازش تمام است. ولى اگر شغل شخص سفر نباشد بلكه شغل او در سفر است، مثل دانشجويان، معلمان، كارگران كارخانه ها نمازشان به احتياط واجب شكسته است، هرچند كثيرالسفر باشند.
سوال : شخصى از اهل «اصفهان» در «شهرضا» كه حدود 20 فرسخ است باغى خريده و در آنجا لوازم زندگى فراهم كرده و دوره سال، روزهاى جمعه به آن باغ مى رود و گاهى شب جمعه هم در آنجا مى ماند، و فقط براى تفريح و آب و هوا به آنجا رفت و آمد مى كند، نماز و روزه او چگونه است؟
جواب : چون شغل او سفر نيست، نمازش شكسته است و روزه اش را هم در آنجا بايد افطار كند.
سوال : افرادى كه در مسافت شرعى، نامه هاى پستى را ردّ و بدل مى كنند، و يا سيم هاى تلفن و يا لوله هاى گاز و امثال آنرا تعمير مى كنند. يا براى تعمير راه آهن در حال گشت زنى در مسافت شرعى هستند، حكم نماز و روزه آنها چيست؟
جواب : اشخاصى كه مانند نامه رسان و يا مسؤول تداركات هستند كه بايد چيزهايى را با خود ببرند بطورى كه كار آنان به نحو دوره گردى است، نمازشان تمام و روزه آنها صحيح است و همچنين افرادى كه مانند كارمند يا مهندس راه آهن و غيره كه بين راهها سركشى مى كنند به طورى كه صدق كند كار آنان به نحو دوره گردى است، نمازشان تمام و روزه صحيح است.
سوال : برادران سپاهى كه كارشان گشت زنى با اتومبيل در محدوده بيش از چهار فرسخ خارج از شهر مى باشد، حكم نماز و روزه آنها به چه صورتى است؟
جواب : اگر شغلشان گشت زنى است، نمازشان تمام و روزه صحيح است.
سوال : اينجانب در پاسگاه نگهبان مى باشم و عدّه اى در حوزه محل كار بيش از چهار فرسخ به گشت زنى مشغول مى باشند. لطفاً وظيفه ما را نسبت به نماز و روزه بيان فرماييد؟
جواب : افرادى كه شغلشان نگهبانى در پاسگاه است، در صورتى كه از وطنشان چهار فرسخ يا بيشتر فاصله دارند و رفت و آمد مى كنند، حكم مسافر را دارند و نمازشان در پاسگاه قصر است. مگر اينكه قصد ده روز كنند. ولى افرادى كه شغل آنها گشت زنى در حوزه محل كار است، و تا مسافت چهار فرسخ و بيشتر گشت زنى مى كنند، در گشت زنى، نمازشان تمام و روزه صحيح است.
سوال : سربازى از شهرستان به يكى از پادگانهاى تهران آمده و مأموريتش گشت زنى در اطراف تهران تا شعاع بيش از مسافت شرعى است و مقرّش در تهران است. نماز و روزه او چگونه است و سفر اول وى چه وقت و كجا پايان مى يابد، كه از سفر دوم نماز را تمام و روزه را بگيرد؟
جواب : در فرض سؤال وقتى از شهرش به مقصد تهران حركت كرد و به پادگان رسيد، سفر اولش محقق شده و با شروع گشت زنى، سفر دوم شروع و بايد نماز را تمام و روزه را بگيرد.
سوال : پيلهورها كه هر روز يا هر هفته در مسافرت مى باشند و كارشان پيلهورى است، تكليف آنان نسبت به نماز و روزه چه مى باشد؟
جواب : پيلهور حكم راننده را دارد.
سوال : در فرض فوق اگر بدون قصد، ده روز مانده در سفر اول چه وظيفه اى دارد؟
جواب : در اين صورت، در سفر اول احوط جمع بين قصر و اتمام است.
سوال : شخصى كه شغلش سفر است و اهل آبادان مى باشد، در سفر شغلى به بندرعباس رفته است و تا يك ماه در حال تردد مانده تا اينكه كشتى آمده و با او به سفر دريا رفته، آيا در سفر اول نمازش شكسته است يا تمام؟
جواب : در فرض سؤال نماز در سفر اول قصر است. (چون سى روز مترددّاً ماندن بمنزله قصد اقامت عشرة و قاطع سفر است)
سوال : شخصى كه شغلش مسافرت بوده، بعد از ماندن ده روز در وطن جنسى را از شهر خود به اصفهان كه فاصله آن بيش از هشت فرسخ است برده و جنس در آنجا فروش نرفته لذا آنرا به شهر كرد برده، آيا همين كه به شهر كرد رفته، سفر دوم است و نماز را تمام بخواند؟
جواب : سفر اول از وطن به مقصد (اصفهان) است و از آنجا به مقصد ديگر (شهر كرد) سفر دوم محسوب مى شود و بايد نماز را تمام بخواند.
سوال : اينجانب اهل قم مى باشم و شغلم رانندگى است كه مسافر به تهران مى برم. در يكى از سفرها ده روز با قصد اقامه در تهران ماندم و مجدداً مسافر به قم آوردم و بنا دارم باز مسافر ببرم، بفرماييد سفر اول من تا كجا پايان مى يابد؟
جواب : وقتى از تهران سفر خود را آغاز كرديد و به قم رسيديد سفر اول شما محقق شده و همين كه مجدداً و بدون ماندن ده روز در قم، مسافر برديد سفر دوّم شما شروع و نماز تمام و روزه صحيح است.
سوال : فرموده ايد: كسى كه شغلش مسافرت است اگر ده روز يا بيشتر در وطن خود بماند چه قصد ماندن ده روز را داشته باشد و چه بدون قصد بماند، بايد در سفر اول كه مى رود نماز را شكسته بخواند. حال اگر كسى در غير وطن خود ده روز بماند وظيفه اش در سفر اول چيست و آيا فرقى بين قصد ده روز و عدم قصد وجود دارد؟
جواب : اگر قصد ده روز در غير وطن كرده، در سفر اولى كه بعد از ده روز مى رود نماز را شكسته بخواند. ولى اگر ده روز در غير وطن بدون قصد اقامت مانده در سفر اول بنابر احتياط واجب نماز را هم تمام و هم شكسته بخواند.
سوال : راننده اى در بين راه ماشينش خراب شده و مجبور است براى تهيّه وسايل يدكى، با ماشين ديگرى به شهرستانى در پنج فرسخى برود و برگردد. با توجه به اينكه ماشين، وسيله شغل و كار او مى باشد، آيا در اين سفر، كه براى تهيّه لوازم ماشين سفر كرده نمازش قصر مى شود يا اين سفر جزء سفر شغلى محسوب مى شود؟
جواب : اين سفر شغل محسوب نمى شود و احكام مسافر را دارد.
سوال : اينجانب راننده يك شركت مسافربرى مى باشم. اكنون دوازده روز مرخصى گرفته ام و بنا دارم به مدت يك هفته به همراه خانواده ام به مشهد مقدس مسافرت كنم، آيا در سفر مشهد نمازم قصر است يا تمام؟ و آيا بعد از دوازده روز كه به كارم برمى گردم در سفر اوّل نمازم قصر است يا تمام؟
جواب : در فرض سؤال، در سفر مشهد مقدس نماز شما قصر است. ولى پس از بازگشت به كار خودتان چون ده روز در يك جا نمانده ايد در سفر اول نمازتان تمام است. بلى اگر ده روز در وطن خود يا در غير وطن با قصد اقامت بمانيد، در سفر اول نمازتان شكسته است.
سوال : اگر كسى بدون نياز به سفر دائماً سفر كند تا كثيرالسفر شود، آيا حكم كثيرالسفر را دارد؟
جواب : مناط در قصر و اتمام اين است كه سفر شغل شخص محسوب شود مثل راننده و دوره گرد كه نمازش تمام است. ولى اگر شغل شخص سفر نباشد بلكه شغل او در سفر است، مثل دانشجويان، معلمان، كارگران كارخانه ها نمازشان به احتياط واجب شكسته است، هرچند كثيرالسفر باشند.
سوال : شخصى از اهل «اصفهان» در «شهرضا» كه حدود 20 فرسخ است باغى خريده و در آنجا لوازم زندگى فراهم كرده و دوره سال، روزهاى جمعه به آن باغ مى رود و گاهى شب جمعه هم در آنجا مى ماند، و فقط براى تفريح و آب و هوا به آنجا رفت و آمد مى كند، نماز و روزه او چگونه است؟
جواب : چون شغل او سفر نيست، نمازش شكسته است و روزه اش را هم در آنجا بايد افطار كند.
سوال : افرادى كه در مسافت شرعى، نامه هاى پستى را ردّ و بدل مى كنند، و يا سيم هاى تلفن و يا لوله هاى گاز و امثال آنرا تعمير مى كنند. يا براى تعمير راه آهن در حال گشت زنى در مسافت شرعى هستند، حكم نماز و روزه آنها چيست؟
جواب : اشخاصى كه مانند نامه رسان و يا مسؤول تداركات هستند كه بايد چيزهايى را با خود ببرند بطورى كه كار آنان به نحو دوره گردى است، نمازشان تمام و روزه آنها صحيح است و همچنين افرادى كه مانند كارمند يا مهندس راه آهن و غيره كه بين راهها سركشى مى كنند به طورى كه صدق كند كار آنان به نحو دوره گردى است، نمازشان تمام و روزه صحيح است.
سوال : برادران سپاهى كه كارشان گشت زنى با اتومبيل در محدوده بيش از چهار فرسخ خارج از شهر مى باشد، حكم نماز و روزه آنها به چه صورتى است؟
جواب : اگر شغلشان گشت زنى است، نمازشان تمام و روزه صحيح است.
سوال : اينجانب در پاسگاه نگهبان مى باشم و عدّه اى در حوزه محل كار بيش از چهار فرسخ به گشت زنى مشغول مى باشند. لطفاً وظيفه ما را نسبت به نماز و روزه بيان فرماييد؟
جواب : افرادى كه شغلشان نگهبانى در پاسگاه است، در صورتى كه از وطنشان چهار فرسخ يا بيشتر فاصله دارند و رفت و آمد مى كنند، حكم مسافر را دارند و نمازشان در پاسگاه قصر است. مگر اينكه قصد ده روز كنند. ولى افرادى كه شغل آنها گشت زنى در حوزه محل كار است، و تا مسافت چهار فرسخ و بيشتر گشت زنى مى كنند، در گشت زنى، نمازشان تمام و روزه صحيح است.
سوال : سربازى از شهرستان به يكى از پادگانهاى تهران آمده و مأموريتش گشت زنى در اطراف تهران تا شعاع بيش از مسافت شرعى است و مقرّش در تهران است. نماز و روزه او چگونه است و سفر اول وى چه وقت و كجا پايان مى يابد، كه از سفر دوم نماز را تمام و روزه را بگيرد؟
جواب : در فرض سؤال وقتى از شهرش به مقصد تهران حركت كرد و به پادگان رسيد، سفر اولش محقق شده و با شروع گشت زنى، سفر دوم شروع و بايد نماز را تمام و روزه را بگيرد.

مسافرى كه نمى داند چند روز در محل مى ماند

سوال : بيمارى كه در شهرى غير از وطن خود بسترى است و مدت يك ماه از بسترى شدن او مى گذرد و معلوم نيست كه درمان او چه مدت ديگر طول مى كشد تكليف نماز و روزه او چيست؟
جواب : بعد از گذشت سى روز نماز او تمام و روزه او صحيح است.
سوال : اگر زندانى را از زندان به جاى ديگر مثل بيمارستان بردند كه با زندان فاصله دارد و دو مرتبه به آن برگرداندند، حكم نماز و روزه او چيست؟
جواب : اگر فاصله بيمارستان و زندان هشت فرسخ باشد و او را بى اختيار به آنجا برده باشند، بايد احتياط كند و جمع بخواند و روزه را هم بهمان نحو كه ذكر شد بگيرد. مگر اينكه سى روز در آنجا مردد بماند، كه بعد از آن نمازش تمام است. يا از ابتدا بداند كه ده روز در آنجا مى ماند.
سوال : اگر زندان در فاصله كمتر از 22كيلومترى شهر واقع شده باشد، حكمش چيست؟
جواب : نماز او تمام است و بايد روزه بگيرد.

بلاد كبيره

سوال : آيا تهران از بلاد كبيره است؟
جواب : به نظر اينجانب تهران از بلادكبيره نيست و در ايران بلد كبيرهوجود ندارد.
سوال : مقصود از بلاد كبيره چيست؟
جواب : بلاد كبيره به شهرهاى فوق العاده بزرگ گفته مى شود، بگونه اى كه حركت از شمال به جنوب يا مشرق به مغرب آن سفر شناخته شود.
سوال : آيا تهران از بلاد كبيره است؟
جواب : به نظر اينجانب تهران از بلادكبيره نيست و در ايران بلد كبيرهوجود ندارد.
سوال : مقصود از بلاد كبيره چيست؟
جواب : بلاد كبيره به شهرهاى فوق العاده بزرگ گفته مى شود، بگونه اى كه حركت از شمال به جنوب يا مشرق به مغرب آن سفر شناخته شود.

سفر معصيت

سوال : اگر در مسافرت از نوبت بليط ديگران استفاده شود يا با بليطى كه پول آنرا ديگرى پرداخته بدون جلب رضايت صاحب بليط استفاده شود، نماز و روزه فرد استفاده كننده چه صورتى دارد؟
جواب : در صورتى كه از نوبت ديگران استفاده كند و پول بليط را خودش بدهد نماز او شكسته است و نبايد روزه بگيرد. و همين طور اگر از بليط ديگرى استفاده كند كه حكم مركب غصبى را دارد ولى به احتياط مستحب در فرض دوم نماز را هم تمام و هم شكسته بخواند و روزه را بگيرد و قضاى آنرا نيز بگيرد.
سوال : با توجه به اينكه استفاده شخصى از ماشين دولتى جايز نيست، آيا اگر كارمند دولت از ماشين دولتى جهت سفرهاى شخصى خود استفاده كند، سفر او معصيت است تا نماز او تمام و روزه اش صحيح باشد؟ و نيز اگر كسى براى مسافرت بليط كسى را غصب كند و با آن سفر كند، چه حكمى دارد؟
جواب : هرچند عمل او در موارد فوق جايز نيست، ولى سفر او سفر معصيت نيست و نمازش شكسته است.
سوال : اگر در مسافرت از نوبت بليط ديگران استفاده شود يا با بليطى كه پول آنرا ديگرى پرداخته بدون جلب رضايت صاحب بليط استفاده شود، نماز و روزه فرد استفاده كننده چه صورتى دارد؟
جواب : در صورتى كه از نوبت ديگران استفاده كند و پول بليط را خودش بدهد نماز او شكسته است و نبايد روزه بگيرد. و همين طور اگر از بليط ديگرى استفاده كند كه حكم مركب غصبى را دارد ولى به احتياط مستحب در فرض دوم نماز را هم تمام و هم شكسته بخواند و روزه را بگيرد و قضاى آنرا نيز بگيرد.
سوال : با توجه به اينكه استفاده شخصى از ماشين دولتى جايز نيست، آيا اگر كارمند دولت از ماشين دولتى جهت سفرهاى شخصى خود استفاده كند، سفر او معصيت است تا نماز او تمام و روزه اش صحيح باشد؟ و نيز اگر كسى براى مسافرت بليط كسى را غصب كند و با آن سفر كند، چه حكمى دارد؟
جواب : هرچند عمل او در موارد فوق جايز نيست، ولى سفر او سفر معصيت نيست و نمازش شكسته است.

مسائل متفرقه سفر

سوال : نيت نماز مسافر چگونه است؟
جواب : همان نيت نماز غير مسافر است و فرقى نمى كند و در نيت نماز ذكر قصر يا اتمام لازم نيست.
سوال : شخصى كه اهل تهران است اگر به قم بيايد، در برگشت كه به مرقد حضرت امام يا بهشت زهرا مى رسد، نماز او در اين دو محل قصر است يا تمام؟
جواب : تا وقتى به تهران نرسيده، نمازش قصر است.
سوال : شخصى كه اهل تهران است اگر بيايد به باقرآباد و برگردد ـ با توجه به اينكه تهران تا باقرآباد بيش از چهار فرسخ است ـ نسبت به نماز و روزه اش چه وظيفه اى دارد؟
جواب : اگر از آخر تهران تا اول باقرآباد چهار فرسخ باشد، نماز شكسته و روزه را بايد افطار كند و اگر فاصله بين آن دو كمتر باشد، نماز تمام و روزه صحيح است.
سوال : نيت نماز مسافر چگونه است؟
جواب : همان نيت نماز غير مسافر است و فرقى نمى كند و در نيت نماز ذكر قصر يا اتمام لازم نيست.
سوال : شخصى كه اهل تهران است اگر به قم بيايد، در برگشت كه به مرقد حضرت امام يا بهشت زهرا مى رسد، نماز او در اين دو محل قصر است يا تمام؟
جواب : تا وقتى به تهران نرسيده، نمازش قصر است.
سوال : شخصى كه اهل تهران است اگر بيايد به باقرآباد و برگردد ـ با توجه به اينكه تهران تا باقرآباد بيش از چهار فرسخ است ـ نسبت به نماز و روزه اش چه وظيفه اى دارد؟
جواب : اگر از آخر تهران تا اول باقرآباد چهار فرسخ باشد، نماز شكسته و روزه را بايد افطار كند و اگر فاصله بين آن دو كمتر باشد، نماز تمام و روزه صحيح است.

نيّت روزه

سوال : شخصى احتمال مى دهد كه روزه قضايى داشته باشد و روزه گرفته است، به اين نيت كه اگر قضا بر ذمّه او است قضاى واجب باشد و گرنه مستحب باشد، آيا اين روزه صحيح است؟
جواب : اگر قصد ما فى الذمّه كند، بى اشكال است.
سوال : شخصى در غير ماه رمضان قصد روزه كرد، بعد منصرف شد ولى چيزى نخورده است، آيا مى تواند دوباره قبل از ظهر نيت روزه قضاى ماه رمضان كند؟
جواب : اگر پيش از ظهر نيّت كند، روزه صحيح است.
سوال : شخصى بعد از طلوع فجر محتلم شده و قبل از ظهر غسل كرده و چيزى نخورده است، آيا مى تواند نيت روزه استيجارى كند؟
جواب : اگر قبل از ظهر نيت كند، صحيح است.
سوال : آيا مى توان قبل از ظهر نيت روزه استيجارى كرد؟
جواب : در صورتى كه مفطرى انجام نداده باشد، مانعى ندارد.
سوال : اگر كسى قبل از طلوع فجر، عمداً قصد روزه نكند، ولى در روز هيچ يك از مفطرات روزه را مرتكب نشود، آيا قضا و كفّاره بر او واجب است؟
جواب : فقط قضا بر او واجب است، همانگونه كه در مسأله قبل بيان شد.
سوال : آيا قصد افطار و روزه خوردن مبطل روزه مى شود و قضا و كفّاره دارد؟
جواب : نيّت افطار و خوردن موجب بطلان روزه نمى شود. ولى اگر نيت كند كه روزه نباشد روزه او باطل است و فقط قضاى آن روز بر او واجب است و كفاره ندارد، چون كفّاره وقتى واجب مى شود كه يكى از مفطرات را مرتكب شود.
سوال : كسى كه در ماه مبارك رمضان براى گرفتن يك ماه روزه نيت مى كند، اما نمى تواند همه آن را بگيرد، چه حكمى دارد؟
جواب : مانعى ندارد.
سوال : آيا نيت در اوّل ماه مبارك رمضان كافى است؟
جواب : بلى، اگر در شب اوّل ماه رمضان نيت كند كه براى امتثال امر الهى اين يك ماه را روزه مى گيرم كفايت مى كند. ولى احوط آن است كه هرشب هم نيت روزه فردا را بكند.
سوال : شخصى احتمال مى دهد كه روزه قضايى داشته باشد و روزه گرفته است، به اين نيت كه اگر قضا بر ذمّه او است قضاى واجب باشد و گرنه مستحب باشد، آيا اين روزه صحيح است؟
جواب : اگر قصد ما فى الذمّه كند، بى اشكال است.
سوال : شخصى در غير ماه رمضان قصد روزه كرد، بعد منصرف شد ولى چيزى نخورده است، آيا مى تواند دوباره قبل از ظهر نيت روزه قضاى ماه رمضان كند؟
جواب : اگر پيش از ظهر نيّت كند، روزه صحيح است.

مبطلات روزه

سوال : در صورت اجبار فرماندهان ارتش به زدن موزيك، تكليف دانش آموزان و پرسنل موزيك چه مى باشد؟
جواب : در فرض سؤال، سعى كنند آب دهان را كه مجدّداً به دهان برمى گردد در آب دهان مستهلك و مخلوط كنند كه رطوبت خارجى به آن گفته نشود، در اين صورت روزه صحيح است و در غير اين صورت قضا دارد، هرچند كه كفاره ندارد.
سوال : آيا موزيك زدن در ماه مبارك رمضان با كيفيتى كه در پايين مى آيد روزه را باطل مى كند و قضا و كفاره دارد؟
الف ـ تعدادى از سازها زير زبان رفته و درآورده مى شود و مجدّداً به داخل دهان مى رود و فرصتى براى پاك كردن رطوبت يا بيرون ريختن آب دهان نيست.
ب ـ دسته ديگر سازها روى لب گذاشته و مدام بايد زبان زد و بعد از برداشتن از لب و گذاشتن مجدد بر لب آب داخل لوله آنها در نتيجه دم و بازدم به داخل دهان آمده و فرو بردن آن اجتناب ناپذير است و امكان دور انداختن نيست.
جواب : بطور كلى اگر ساز با آب دهان تر شود و پس از درآوردن، مجدّداً داخل دهان برده شود و رطوبت آن را فرو برند، روزه باطل مى شود و در صورتى كه از روى عمد و با اختيار اين كار را انجام دهند قضا و كفاره دارد. ولى اگر اجبار باشد كفاره ندارد، فقط قضا دارد. بلى اگر رطوبت بطورى با آب دهان مخلوط و در آب دهان از بين برود كه رطوبت خارج به آن گفته نشود مبطل نيست و روزه صحيح است و قضا و كفاره ندارد.

روزه با حال جنابت

سوال : هرگاه زنى با شوهر خود در شب معاشقه كند و بعد بخوابد و در خود ترشحى را ببيند، وظيفه چيست؟
جواب : زن نيز مانند مرد محتلم مى شود ولى تا يقين پيدا نكرده است كه آن ترشح منى است، لازم نيست غسل كند.
سوال : اگر خانمى با همسر خود در ماه مبارك رمضان شوخى و مزاح كند بعداً ترشّحى در خود ببيند، وظيفه چيست؟
جواب : ترشح مزبور اگر منى باشد و زن بداند كه با اين عمل منى خارج مى شود روزه را باطل مى كند.
سوال : اگر كسى در ماه مبارك رمضان با آب نجس غسل كند و پس از سه روز بفهمد كه آب نجس بوده، نمازهاى اين مدت و روزه اش چه حكمى دارد؟
جواب : روزه هايش صحيح است. ولى بايد پس از غسل نمازهايش را قضا كند.
سوال : كسى كه در ماه مبارك رمضان بر او غسل واجب شده و تمكن از آن ندارد، چه بايد بكند؟
جواب : در فرض سؤال تكليف او تيمم بدل از غسل است و با تيمّم روزه او صحيح است.
سوال : اينجانب در قريه اى بودم كه تبليغات و بيان احكام، كم بود. لذا از مسائل شرعى بى اطّلاع بودم. و فقط مى دانستم كه نماز و روزه واجب است. ولى از مسأله جنابت و غسل آن آگاهى نداشتم و مدّتى نماز و روزه انجام دادم، بدون اينكه غسل كنم. اكنون متوجّه شدم، تكليفم چيست؟ البته يقين دارم كه مقدارى از نماز و روزه ها، با حال جنابت انجام شده.
جواب : در فرض سؤال كه شما تقصير در ياد گرفتن مسائل نداشته ايد، روزه ها صحيح و قضا ندارد. ولى نمازها را كه مى دانيد با حال جنابت خوانده ايد، بايد قضا كنيد.
سوال : اگر كسى شب جنب شود و مثلا ساعت 3 بامداد بيدار شود و ببيند جنب است و دوباره بخوابد و ساعت 9 صبح از خواب بيدار شود آيا قضا و كفّاره دارد؟
جواب : اگر تصميم داشت كه بعد از ساعتى مثلا بيدار شود و برود غسل كند و اتفاقاً بيدار نشد، روزه را قضا كند ولى كفاره ندارد ولى اگر در اثر بى مبالاتى بوده روزه اش باطل است و قضا و كفاره دارد.
سوال : هرگاه زنى با شوهر خود در شب معاشقه كند و بعد بخوابد و در خود ترشحى را ببيند، وظيفه چيست؟
جواب : زن نيز مانند مرد محتلم مى شود ولى تا يقين پيدا نكرده است كه آن ترشح منى است، لازم نيست غسل كند.
سوال : اگر خانمى با همسر خود در ماه مبارك رمضان شوخى و مزاح كند بعداً ترشّحى در خود ببيند، وظيفه چيست؟
جواب : ترشح مزبور اگر منى باشد و زن بداند كه با اين عمل منى خارج مى شود روزه را باطل مى كند.
سوال : اگر كسى در ماه مبارك رمضان با آب نجس غسل كند و پس از سه روز بفهمد كه آب نجس بوده، نمازهاى اين مدت و روزه اش چه حكمى دارد؟
جواب : روزه هايش صحيح است. ولى بايد پس از غسل نمازهايش را قضا كند.
سوال : كسى كه در ماه مبارك رمضان بر او غسل واجب شده و تمكن از آن ندارد، چه بايد بكند؟
جواب : در فرض سؤال تكليف او تيمم بدل از غسل است و با تيمّم روزه او صحيح است.

استفاده از قرص جلوگيرى از حيض يا باردارى

سوال : خوردن قرص ضد باردارى، در ماه مبارك رمضان چه حكمى دارد؟
جواب : اگر ضرر مهمّى نداشته باشد، اشكال ندارد و فرقى بين ماه رمضان و غير آن نيست.
سوال : زنى، براى اينكه روزه اش را بگيرد، قرص جلوگيرى از عادت ماهيانه، مصرف كرده است، آيا روزه اش صحيح است؟
جواب : اگر با مصرف قرص، عادت نشده، روزه اش صحيح است.
سوال : خوردن قرص ضد باردارى، در ماه مبارك رمضان چه حكمى دارد؟
جواب : اگر ضرر مهمّى نداشته باشد، اشكال ندارد و فرقى بين ماه رمضان و غير آن نيست.
سوال : زنى، براى اينكه روزه اش را بگيرد، قرص جلوگيرى از عادت ماهيانه، مصرف كرده است، آيا روزه اش صحيح است؟
جواب : اگر با مصرف قرص، عادت نشده، روزه اش صحيح است.

روزه بيماران و ضعفا

سوال : چنانچه دكتر شخصى را از گرفتن روزه منع كند، آيا نظر او قابل اجرا است؟
جواب : اگر دكتر متخصص باشد و از گفته او اطمينان حاصل شود، گفتار او حجت است.(5)
سوال : دكتر، اينجانب را از روزه گرفتن منع كرده و اظهار داشته كه روزه برايت ضرر دارد، آيا بايد به گفته او روزه ام را افطار كنم؟
جواب : اگر خوف ضرر باشد، نبايد روزه بگيرد.
سوال : دختر اينجانب نُه سالش شده، ولى روزه گرفتن برايش مشكل است و گاهى به ضعف شديد مبتلا مى شود، آيا افطار كند؟ در صورت افطار آيا قضا بر او لازم است؟
جواب : اگر روزه موجب ضعف غير قابل تحمل بشود و براى او مشقت و حرج داشته باشد روزه نگيرد. ولى بعداً در صورت تمكن و قدرت قضا كند.
سوال : كسى كه در اثر روزه گرفتن دچار كم خونى يا سردرد شديد مى شود، آيا مى تواند روزه نگيرد؟
جواب : اگر ضعف و كم خونى و سردرد به گونه اى باشد كه عادتاً نمى تواند تحمل كند، روزه واجب نيست.
سوال : اينجانب مبتلا به ضعف چشم مى باشم و خيلى مايلم روزه بگيرم، ولى مى ترسم براى چشمانم ضرر داشته باشد، آيا روزه بگيرم؟
جواب : در صورتى كه خوف و ترس ضرر براى چشم داشته باشيد، روزه گرفتن جايز نيست.
سوال : اينجانب مبتلا به سينه درد هستم و گاهى به ضعف غير قابل تحمل مبتلامى شوم و در عين حال راضى نمى شوم روزه ام را بخورم، آيا اگر با اين حال روزه بگيرم صحيح است؟
جواب : اگر روزه باعث پيدايش مرض يا شديد شدن بيمارى شود صحيح نيست و بايد روزه را افطار كنيد.
سوال : چنانچه دكتر شخصى را از گرفتن روزه منع كند، آيا نظر او قابل اجرا است؟
جواب : اگر دكتر متخصص باشد و از گفته او اطمينان حاصل شود، گفتار او حجت است.(5)
سوال : دكتر، اينجانب را از روزه گرفتن منع كرده و اظهار داشته كه روزه برايت ضرر دارد، آيا بايد به گفته او روزه ام را افطار كنم؟
جواب : اگر خوف ضرر باشد، نبايد روزه بگيرد.
سوال : دختر اينجانب نُه سالش شده، ولى روزه گرفتن برايش مشكل است و گاهى به ضعف شديد مبتلا مى شود، آيا افطار كند؟ در صورت افطار آيا قضا بر او لازم است؟
جواب : اگر روزه موجب ضعف غير قابل تحمل بشود و براى او مشقت و حرج داشته باشد روزه نگيرد. ولى بعداً در صورت تمكن و قدرت قضا كند.
سوال : كسى كه در اثر روزه گرفتن دچار كم خونى يا سردرد شديد مى شود، آيا مى تواند روزه نگيرد؟
جواب : اگر ضعف و كم خونى و سردرد به گونه اى باشد كه عادتاً نمى تواند تحمل كند، روزه واجب نيست.

روزه مسافر

سوال : شخصى در ماه مبارك رمضان به خارج از كشور مسافرت مى كند، آيا اين مسافر بايد با اذان ايران افطار كند يا به اذان محل ورود؟ نماز وى چگونه است؟
جواب : طبق اذان محلّ ورود بايد افطار كند و نماز بخواند.
سوال : آيا حكم نماز و روزه مسافر در باب حدّ ترخص فرق مى كند؟
جواب : بلى، در خصوص مسافرت از وطن، اگر بخواهد در فاصله بين وطن و حدّ ترخص نماز بخواند معيناً نماز تمام است. ولى نسبت به روزه در اين فاصله به نحوى كه در دو مسأله قبل بيان شد بايد احتياط كند. اما در محلى كه قصد اقامت كرده، اگر مسافرت كند و بخواهد پيش از حد ترخص نماز بخواند، بنابر احتياط واجب بايد نماز را هم شكسته و هم تمام بخواند. همانگونه كه روزه را نيز بنابر احتياط واجب بايد بگيرد و قضاى آن را هم بگيرد.
سوال : شخصى كه در ماه مبارك رمضان مسافر است براى اينكه بتواند روزه بگيرد اگر قبل از ظهر به حدّ ترخص بيايد و نيت روزه كند و همين كه ظهر شد از همانجا مجدداً مسافرت كند، آيا روزه اش صحيح است يا نه؟
جواب : اگر بخواهد روزه اش صحيح باشد و قضا نداشته باشد بايد قبل از ظهر وارد وطنش شود و بعد از ظهر از وطن خارج شود، و الاّ بنابر احتياط واجب لازم است بين گرفتن روزه و قضاى آن جمع نمايد.
سوال : اگر شخصى در ماه مبارك رمضان هنگام مراجعت از سفر، پيش از ظهر به حدّ ترخّص وطنش يا جايى كه مى خواهد ده روز در آنجا بماند برسد، ولى بعد از ظهر به وطن يا محلّى كه مى خواهد بماند برسد، و كارى كه روزه را باطل مى كند انجام نداده باشد، آيا روزه آن روز بر او واجب است يا نه؟
جواب : در فرض سؤال، احتياط واجب جمع بين گرفتن روزه و قضاى آن است.
سوال : شخصى در ماه مبارك رمضان قبل از ظهر از وطنش يا از محل اقامه خود حركت مى كند و خروج او از حد ترخّص(6) بعد از ظهر انجام مى شود. آيا روزه آن روز بر او واجب است يا نه؟
جواب : چنانچه شروع به مسافرت قبل از ظهر باشد و خروج از حدّ ترخص بعد از ظهر، احتياط واجب جمع بين گرفتن روزه و قضاى آن است.
سوال : آيا در سفر معصيت كه نماز تمام است روزه را هم بايد بگيرد؟
جواب : بلى، بايد روزه را بگيرد.
سوال : كسى كه از سفر برمى گردد و قبل از ظهر به حد ترخص وطن مى رسد، آيا روزه آن روز برايش واجب است؟
جواب : در فرض سؤال، احتياط واجب جمع بين گرفتن روزه و قضاى آن است.
سوال : شخصى قبل از ظهر به حدّ مسافت شرعى مسافرت كرده و قبل از ظهر به وطن خود برگشته است، وظيفه او چيست؟
جواب : اگر در سفر مفطرى نياورده، واجب است قصد روزه كند.
سوال : شخصى در سفر بود و قصد داشت پيش از ظهر به وطن برسد و نيت روزه كند، ولى در بين راه سهواً چيزى خورد، آيا مى تواند آن روز را روزه بگيرد؟
جواب : مشكل است.
سوال : آيا مسافرى كه نماز شكسته مى خواند، مى تواند نماز قضاى تمام بخواند و روزه قضا بگيرد؟
جواب : روزه قضا در سفر صحيح نيست، ولى نماز قضا را مى تواند تمام بخواند.

نذر روزه در سفر و غير آن

سوال : كسى كه قضاى روزه ماه رمضان بر عهده دارد، آيا مى تواند نذر كند و روزه نذر بجا آورد؟
جواب : اگر روز معينى را نذر كند كه گرفتن قضاى روزه هاى خودش قبل از آن ممكن باشد، مانعى ندارد.
سوال : آيا مى توان در سفر نذر روزه مستحبى كرد؟ مثلا در راه مشهد يا پس از رسيدن به آنجا بدون قصد اقامت نذر روزه مستحبى كند؟
جواب : خير.
سوال : آيا روزه مستحبى را مى توان در سفر گرفت؟
جواب : نمى شود، مگر اين كه نذر كرده باشد در سفر روزه بگيرد، يا نذر كرده باشد روز معين را چه در سفر و چه در حضر روزه بگيرد.
سوال : شخصى نذر كرده تمام روزهاى جمعه ماه رجب و شعبان را روزه بگيرد، آيا اگر سفرى براى او پيش آيد عمل به اين نذر واجب است؟
جواب : اگر نذر كرده اين روزها را حتى اگر مسافر هم شد روزه بگيرد بايد در سفر نيز بگيرد و در غير اين صورت قضاى روزه نذرى كافى است، كفاره مخالفت با نذر بر او نيست.
سوال : آيا انسان مى تواند نذر كند كه روزه ماه رمضان را در سفر بگيرد؟
جواب : جايز نيست.
سوال : كسى كه قضاى روزه ماه رمضان بر عهده دارد، آيا مى تواند نذر كند و روزه نذر بجا آورد؟
جواب : اگر روز معينى را نذر كند كه گرفتن قضاى روزه هاى خودش قبل از آن ممكن باشد، مانعى ندارد.
سوال : آيا مى توان در سفر نذر روزه مستحبى كرد؟ مثلا در راه مشهد يا پس از رسيدن به آنجا بدون قصد اقامت نذر روزه مستحبى كند؟
جواب : خير.
سوال : آيا روزه مستحبى را مى توان در سفر گرفت؟
جواب : نمى شود، مگر اين كه نذر كرده باشد در سفر روزه بگيرد، يا نذر كرده باشد روز معين را چه در سفر و چه در حضر روزه بگيرد.
سوال : شخصى نذر كرده تمام روزهاى جمعه ماه رجب و شعبان را روزه بگيرد، آيا اگر سفرى براى او پيش آيد عمل به اين نذر واجب است؟
جواب : اگر نذر كرده اين روزها را حتى اگر مسافر هم شد روزه بگيرد بايد در سفر نيز بگيرد و در غير اين صورت قضاى روزه نذرى كافى است، كفاره مخالفت با نذر بر او نيست.
سوال : آيا انسان مى تواند نذر كند كه روزه ماه رمضان را در سفر بگيرد؟
جواب : جايز نيست.

روزه استيجارى

سوال : اگر كسى روزه استيجارى را بعد از ظهر افطار كند، كفاره دارد؟
جواب : كفاره ندارد.
سوال : اگر پسر بزرگ ميت نابالغ باشد، آيا مى تواند قبل از بلوغ روزه هاى پدر خود را بگيرد؟
جواب : اگر مميز باشد و شرايط صحت روزه را مراعات كند، مانعى ندارد.
سوال : كسى كه روزه كفّاره بر عهده دارد و براى او مقدور نيست بطور متوالى روزه بگيرد، آيا مى تواند روزه استيجارى بگيرد؟
جواب : مانعى ندارد.
سوال : آيا بچه نابالغ مى تواند براى گرفتن روزه اجير شود؟
جواب : خلاف احتياط است.
سوال : كسى كه روزه قضاى رمضان به عهده اوست، آيا مى تواند براى ديگرى اجير شود يا تبرّعاً روزه غير را بگيرد؟ روزه قضايى پدر را چطور؟
جواب : روزه قضاى پدر رامى تواند بگيرداما در صورتى مى تواند اجير شود كه زمان آنرا بهوقتى موكول كند كه امكان گرفتن روزه هاى واجب خود را داشته باشد.
سوال : اگر كسى روزه استيجارى را بعد از ظهر افطار كند، كفاره دارد؟
جواب : كفاره ندارد.
سوال : اگر پسر بزرگ ميت نابالغ باشد، آيا مى تواند قبل از بلوغ روزه هاى پدر خود را بگيرد؟
جواب : اگر مميز باشد و شرايط صحت روزه را مراعات كند، مانعى ندارد.
سوال : كسى كه روزه كفّاره بر عهده دارد و براى او مقدور نيست بطور متوالى روزه بگيرد، آيا مى تواند روزه استيجارى بگيرد؟
جواب : مانعى ندارد.
سوال : آيا بچه نابالغ مى تواند براى گرفتن روزه اجير شود؟
جواب : خلاف احتياط است.
سوال : كسى كه روزه قضاى رمضان به عهده اوست، آيا مى تواند براى ديگرى اجير شود يا تبرّعاً روزه غير را بگيرد؟ روزه قضايى پدر را چطور؟
جواب : روزه قضاى پدر رامى تواند بگيرداما در صورتى مى تواند اجير شود كه زمان آنرا بهوقتى موكول كند كه امكان گرفتن روزه هاى واجب خود را داشته باشد.

هلال ماه

سوال : شخص معتبرى تلفن مى كند كه فردا عيد فطر است، آيا قبول مى شود؟
جواب : اگر موجب اطمينان بشود، ترتيب اثر داده شود.
سوال : اگر در ايران هلال رؤيت شد، آيا در افغانستان هم اول ماه ثابت مى شود يا خير؟
جواب : اگر رؤيت هلال در ايران باشد براى افغانستان ثابت نمى شود. بلى اگر رؤيت هلال در شرق ايران باشد، در شهرهاى غربى افغانستان كه هم افق شهرهاى شرقى ايران يا قريب الافق با آنها باشد، ثابت مى شود.
سوال : روزى كه در ايران عيد فطر اعلام مى شود، آيا مردم افغانستان مى توانند عيد بگيرند؟ اگر نمى شود، چطور با عيد در تهران، مردم خرمشهر و آبادان و بندرعباس مى توانند عيد بگيرند، ولى افغانستان نمى توانند؟
جواب : حكم حاكم شرع در مورد اول ماه در شهر محل اعلام و شهرهايى كه با آن شهر هم افق يا قريب الافق هستند يا در غرب آن شهر واقع شده اند مجزى است و حتى براى مقلدين همان حاكم كه در شهرهاى شرقى ساكن هستند ثابت نمى شود. لذا با اعلام رؤيت هلال در تهران، در بندرعباس و بوشهر و آبادان اول ماه ثابت مى شود. ولى در شرق ايران، مثل مشهد و افغانستان ثابت نمى شود.
سوال : در صورتى كه عيد فطر مشكوك باشد و معلوم نيست ماه مبارك 29 روز مى باشد يا 30 روز، حكم حاكم هم دير مى رسد، وظيفه چيست؟
جواب : اول ماه به چند چيز ثابت مى شود، كه در توضيح المسائل مسأله 1780 بيان شده و روزى را كه نمى داند آخر رمضان است يا اوّل شوّال، واجب است روزه بگيرد.
سوال : آيا رؤيت هلال در بلاد بعيده كفايت از ساير بلاد مى كند؟
جواب : اگر قريب الافق باشند كافى است.
سوال : آيا متطوّق و مرتفع بودن هلال دلالت بر شب دوم مى كند؟
جواب : شرعاً دلالت نمى كند.
سوال : اگر در جمهورى اسلامى هلال رؤيت شود، با توجه به اينكه افغانستان در شرق ايران قرار گرفته، در بعضى از مناطق آن كه تقريباً يك ساعت از نظر طلوع و غروب آفتاب با تهران اختلاف دارند، رؤيت ثابت مى شود يا نه؟ و در صورت عدم ثبوت، اگر تاكنون برطبق راديو ايران افطار كرده باشند، آيا موجب قضا و كفاره يا قضاى تنها مى شود؟
جواب : بطور كلى اگر در شهرى اول ماه ثابت شود براى مردم شهر ديگر كه با آن هم افق يا نزديك به هم باشند نيز ثابت مى شود و نيز وقتى اول ماه در تهران ثابت شد براى شهرهايى كه در قسمت غرب تهران واقع شده اند حجت است. ولى براى شهرهايى كه در قسمت شرق تهران واقع هستند حجت نيست و اگر برخلاف عمل كرده اند بايد روزه خود را قضا كنند و اگر در ياد گرفتن كوتاهى كرده اند، كفاره هم دارد.
سوال : اگر ماه در كشورهاى شرقى رؤيت شود، آيا براى كشورهاى غربى حجت است؟
جواب : بلى، رؤيت هلال در مشرق زمين، براى مغرب زمين حجت است و خودبخود ثابت مى شود. ولى رؤيت هلال در مغرب براى شهرهاى مشرق حجت نيست.
سوال : آيا با محاسبات منجمان مخصوصاً در حال حاضر كه امكانات دقيقى در اختيار دارند، اول ماه ثابت مى شود؟
جواب : هركس از گفته آنها يقين يا اطمينان پيدا كند، بايد به آن عمل كند.
سوال : شخص معتبرى تلفن مى كند كه فردا عيد فطر است، آيا قبول مى شود؟
جواب : اگر موجب اطمينان بشود، ترتيب اثر داده شود.

حضرت آيت الله مکارم شيرازى (مدظله العالى)

نماز مسافر
مبطلات روزه
احكام روزه قضا و كفّاره
احكام رؤيت هلال
كثيرالسّفر
كسانى كه شغل آنها در سفر است
وطن
مسائل ديگر نماز مسافر
متفرقه
مسائل متفرقه روزه
فطريه
مبطلات روزه
قضا و کفاره روزه
کساني که نبايد روزه بگيرند
احکام سفر و مسافر
رويت هلال

نماز مسافر

سؤال 208 ـ آيا تهران يا مانند آن از بلاد كبيره است؟
سوال : حكم بلاد كبيره و غير كبيره يكسان است مگر در جاهايى كه هر محلّه
[ 76 ]
از آن عرفاً يك شهر مستقل محسوب شود.
سؤال 209 ـ مبدأ و منتهاى سفر در مسافت نماز قصر كجا محسوب مى شود؟
سوال : معيار فاصله بين دو شهر يعنى آخرين خانه مبدأ حركت و اوّلين خانه مقصد مى باشد.
سؤال 210 ـ آيا خروج زن از وطن الزاماً به تبعيّت از شوهر اعراض محسوب مى شود يا بستگى به قصد و نيّت او دارد؟
سوال : بستگى به قصد و نيّت خود زن دارد چنانچه اميدوار باشد كه شوهر را بازگرداند اعراض نيست و اگر اميدى ندارد اعراض قهرى حاصل است.
سؤال 211 ـ مقصود از بلاد كبيره چيست؟ در ايران چند شهر كبيره داريم و در بلاد كبيره مسافت را از آخر شهر بايد حساب كرد يا آخر محلّه؟
سوال : همان گونه كه در بالا آمد تفاوتى ميان شهرهاى بزرگ و كوچك نيست وبلاد كبيره و صغيره در احكام مسافر يكسان است مگر اين كه شهرى به قدرى بزرگ شود كه هر محلّه از آن يك شهر مستقل محسوب شود مثل شميران و شهر رى كه در عين اتصال به تهران شهرهاى مستقلّى محسوب مى شوند ولى محلاّت مختلف تهران جزء تهران محسوب مى شوند و در مواردى كه هر محلّه اى شهر مستقلى است اگر بين آنها فاصله نماز قصر باشدنماز شكسته مى باشد و در غير اين صورت تمام است و معيار در مسافت، آخرين خانه هاى شهر است.
سؤال 212 ـ حكم نماز كسى كه مدّت طولانى در شهرى مانده است چيست؟
سوال : در صورتى كه مدّتى طولانى در آن محل بماند در حكم وطن او خواهد بود.
سؤال 213 ـ آيا محلّ تحصيل دانشجويان در دوره هاى 2 و 4 ساله يا بيشتر جزء وطن محسوب مى شود؟
سوال : آرى در حكم وطن است هرچند وطن نيست.
[ 77 ]
سؤال 214 ـ كسى كه دائم السفر بين دو شهر مثلا قم و كرج است ولى هر روز از كرج كه وطن او نيست به دو فرسخى جهت تدريس يا كار ديگرى مى رود و برمى گردد آيا چنين شخصى در قم و كرج و اطراف آن نمازش را بايد تمام بخواند؟
سوال : بايد تمام بخواند.
سؤال 215 ـ اگر محلّ كار شخصى به اندازه مسافت قصر از وطنش دور باشد و هر روز به محل كار مى رود و برمى گردد يا يك هفته در محل كار مى ماند، حكم نماز خانواده اش كه همراهش هستند چيست؟
سوال : هرگاه خانواده اش مرتباً با او همراه هستند نماز همه آنها تمام است.
سؤال 216 ـ طلاّبى كه قريب 15 سال در قم ساكنند ولى آن را وطن قرار نداده وقصد اقامت دائم هم ندارند لكن در مورد زمان بازگشت به وطنشان مردّد هستند و نمى دانند چه زمانى برمى گردند، نماز و روزه اين افراد چگونه است؟ آيا در اين مسأله تفاوتى بين طلاّب ايرانى و خارجى هست؟
سوال : در فرض مسأله قم نسبت به همه آنها حكم وطن را دارد.
سؤال 217 ـ آيا اعراض قهرى براى زنى كه قصد جدايى و طلاق از همسرش ندارد و همسرش هم تصريح كرده است كه به وطن زوجه اش براى سكونت حتّى به صورت موقّت نمى رود، حاصل مى شود يا اين كه آن جا وطن او خواهد بود؟ وظيفه فرزندان چيست؟
سوال : اين مصداق اعراض قهرى است همچنين نسبت به اولادشان تا زمانى كه با آنها زندگى مى كنند.
سؤال 218 ـ اگر محلّ دانشگاه نسبت به روستاى دانشجو كمتر از چهار فرسخ باشد ولى مركز دوّم دانشگاه بيشتر از مسافت شرعى است و دانشجو در ماه يكى دو بار به آن جا مى رود، حكم نماز و روزه اش چيست؟
سوال : نسبت به مركز دوّم دانشگاه، نماز و روزه اش قصر است.
[ 78 ]
سؤال 219 ـ محلّ تحصيل دانشجويى در چهار فرسخى محلّ سكونت اوست، نماز و روزه اش را چگونه انجام دهد؟
سوال : اگررفت وآمد مستمر دارد نمازش را تمام مى خواند و روزه اش را مى گيرد.
سؤال 220 ـ اين جانب طلبه اى هستم اهل سارى كه برحسب موقعيّت شغلى مدّتى است كه در رشت مشغول خدمت مى باشم و مدّتى كه بايد در اين جا بمانم معلوم نيست، امّا برحسب وظيفه شغلى و نيز براى منبر بايد به طور مرتّب به شهرستانهاى استان گيلان سفر كنم.و به ندرت و به طور استثنايى اتفاق مى افتد كه ده روز در محل سكونتم بمانم و لذا اقامه ده روز ميسر نمى باشد، وضعيت نماز و روزه ام چگونه است؟
سوال : وظيفه شما اتمام نماز و روزه است و اگر ده روز اقامت كرديد در اوّلين سفر شكسته مى باشد.
سؤال 221 ـ انسانى به خيال اين كه مسافر است نماز را شكسته خوانده و يا به خيال اين كه مسافر نيست نماز را تمام و روزه گرفته است بعد از چندى متوجّه اشتباه خود شده است، نماز و روزه گذشته او چه حكمى دارد؟
سوال : در هر دو صورت بنابراحتياط واجب اعاده كند.
سؤال 222 ـ شركتى در كوه و بيابان، محلّى را براى استراحت و زندگى كاركنان خود تعيين نموده است; كاركنانى از شهرهاى مختلف دور دست براى كار به اين شركت مى آيند به اين كيفيت كه 14 روز در اين جا مشغول كار بوده و 14 روز ديگر به شهرهاى خود مراجعت مى كنند. در مدّت 14 روز كارى نحوه كارشان به شرح زير است لطفاً تكليف نماز و روزه هر دسته را بيان فرماييد.
الف) عده اى همه روزه يا اغلب روزها از جايگاه مذكور (استراحتگاه) به فاصله كمتر از مسافت شرعى كه محلّ كار آنهاست مى روند و شب برمى گردند.
[ 79 ]
سوال : اگر فاصله ميان محلّ استراحت و محلّ كارآنهاسه يا چهار كيلومتر باشدقصداقامه دردو محل صحيح است و نماز و روزه آنها كامل است و اگر فاصله زياداست قصد اقامه درست نيست نماز آنها قصر است و نمى توانند روزه بگيرند.
ب) عده اى ديگر يك هفته روز به محلّ كار مى روند و شب برمى گردند و يك هفته شب به محل كار مى روند و روز برمى گردند، فاصله استراحتگاه اين عدّه تا محلّ كارشان نيز كمتر از مسافت شرعى است.
سوال : مانند مسأله سابق است.
ج) عدّه اى ديگر فاصله محلّ كارشان تا استراحتگاه فوق الذّكر به اندازه مسافت شرعى است اينها هم بعضى همه روزه يا اغلب روزها به محلّ كار مى روند و برحسب وضع كارى خود قبل از ظهر يا بعد از ظهر به استراحتگاه برمى گردند.
سوال : اينها كثير السّفر هستند.
د) بعضى ديگر از عدّه فوق كه فاصله محلّ كارشان تا استراحتگاه به اندازه مسافت شرعى است يك هفته، روز به محل كار مى روند و شب برمى گردند و هفته اى ديگر، شب مى روند و روز به استراحتگاه برمى گردند.
سوال : مانند مسأله قبل است.
هـ) عدّه اى محلّ كارشان همان استراحتگاه است ولى اتّفاقاً ممكن است به طور موقّت مسافت شرعى را بپيمايند و مجدّدا جهت ادامه كار به محلّ كار خود يعنى استراحتگاه برگردند.
سوال : در صورتى كه قصد ده روز اقامت در آن محل نداشته باشند نماز و روزه آنها قصر است.
و) آيا بين اشخاصى كه مدّت زيادى به اين كار مشغول هستند و كسانى كه جديداً مشغول اين كار شده اند فرقى هست؟
[ 80 ]
سوال : فرقى نيست.
سؤال 223 ـ آيا زن در وطن، تابع شوهر است؟
سوال : اگر قصد زن تبعيّت از شوهر بوده باشد، از نظر وطن تابع است.
سؤال 224 ـ اگر محلّ تحصيل جزء وطن حساب نشود و دانشجو قصد ده روز كند آيا قبل از ده روز مى تواند بيش از دو ساعت از حدّ ترخّص بگذرد. قابل ذكر مى باشد كه دانشكده بيرون از حدّ ترخّص مى باشد و خوابگاه داخل شهر است و مجبوريم هر روز ( غير از روزهاى تعطيل) از حدّ ترخّص عبور كنيم؟
سوال : محلّ تحصيل مستمر به حكم وطن مى باشد و نماز و روزه در آن كامل است و قصد ده روز لازم نيست و خارج شدن از محلّ اقامت و رفتن به مناطق نزديك (مثلا 3 الى 4 كيلومتر) نيز اشكال ندارد.
سؤال 225 ـ آيامحلّ اقامت طلاّب و دانشجويانى كه دو سال و يا بيشتر در آن جا اقامت كرده و يا خواهند كرد از نظر حضرت عالى در حكم وطن حساب مى شود؟ آيا در صورتى كه از آن جا به وطن اصلى خودياجايى ديگركه موّقتاً جهت تفريح و استراحت سفر كرده و باز به همان محلّ اقامت بر مى گردند چه حكمى دارد؟
سوال : اين گونه اقامتگاهها در حكم وطن محسوب مى شوند.
سؤال 226 ـ شخصى كه كثير السّفر است اگر در يكى از سفرها، انگيزه سفرش چيز ديگرى باشد همانند معلّمى كه همواره جهت تدريس مى رفته و اين بار براى عيادت مريض و در غير مسير هميشگى خود سفر كرده است از لحاظ افطار و قصر چه وظيفه اى دارد؟
سوال : حكم او مانند ساير مسافرين قصر و افطار است.
سؤال 227 ـ در هر سال جمع كثيرى از دانشجويان غير مشهدى وارد دانشگاه مشهد مى شوند. برخى از آنها از شهرهاى استان خراسان مى باشندكه معمولا هر هفته به وطن خود برمى گردند و فاصله محلّ تحصيل تا وطن آنها هم بيش از
[ 81 ]
مسافت شرعى است و در دوران تحصيل اين رفت و آمدها ادامه دارد مثلا از شنبه تا چهارشنبه را در مشهد هستند و دو روز ديگر را به وطن خود برمى گردند وظيفه شرعى اين گروه از دانشجويان در ارتباط با نماز و روزه چيست؟
سوال : محلّ درس خواندن طولانى در حكم وطن است بنابراين مسأله مربوط به كثير السّفر نمى باشد، اين گونه دانشجويان هم در وطن و هم در محلّ تحصيل خود نماز و روزه را تمام بجا مى آورند ولى اگر در راه سفر بين اين دو محل كه هفته اى يك بار انجام مى شود نماز و روزه بجا آورند شكسته است.
سؤال 228 ـ به نظر حضرت عالى وظيفه كسى كه شغل او سفر است با كسى كه شغل او در سفر است فرق مى كند؟
سوال : فرق نمى كند.
سؤال 229 ـ محلّ خدمت من در بندر عباس است ولى وطنم شيراز است در هنگام مرخصى نمازهايم را در هر دو شهر (شيراز و بندر عباس) چگونه بخوانم؟
سوال : شما در بندر عباس و شيراز نماز را تمام و روزه هم بگيريد امّا در بين راه نماز و روزه شما شكسته است.
سؤال 230 ـ كسى كه محل سكونت او تا ملكى كه دارد اندازه مشخّصى ندارد و كيلومترى بر آن مشخص نكرده است ولى به طور معمول دو ساعت راه است حكم نماز او و فرزندانش در آن ملك چيست؟
سوال : اگر ممكن است تحقيق كند و اگر راهى براى تحقيق نيست و مقدار مسافت مشكوك است نماز را تمام بخواند.
سوال : مسافري كه چند ركعت از نمازهاي واجب خود را در مسافرت نخوانده و اكنون به موطن خود رجعت كرده است, قضا نمازها را بايد شكسته بخواند يا كامل
جواب بايد شكسته بخواند.
سوال : اينجانب محل كارم كرج و محل زندگيم تهران مي باشد
اولا: اگر به غير از كار به كرج بيايم روزه و نماز من چه حكمي دارد؟ ( مثلا جهت انجام كار شخصي يا ميهماني )؛
ثانيا: در صورتيكه بنده در ماه رمضان يا ماههاي ديگر سال به شهرهاي دور مثل مشهد يا كربلا (غيرازمحل كار) سفركنم روزه ونماز من چه حكمي دارد ؟( به لحاظ وضعيت كار بنده چه حكمي پيدا ميكند )؛
ثالثا: اگر كسي با ظن مرجع زنده به تقليد از امام خميني باقي بماند آيا ميتواند كه بعضي احكام كه قبلا براساس فتوي امام به آن عمل كرده است به فتوي مرجع زنده عمل نمايد
جواب 1 و 2- در فرض سؤال در كرج نماز و روزه كامل است هر چند براي غير كار نيائيد . ولي در مسافرت هاي ديگر شكسته است.
3- در مسائلي كه به فتواي ايشان عمل كرده باقي مي ماند و در بقيه به فتواي مرجع زنده عمل مي كند . ولي چند مسئله در مورد نماز مسافر و بلاد كبيره و شبهاي مهتابي است كه در آن اجازه عدول را مي دهيم هر چند عمل كرده باشد.
سوال : آيا عرق جنب حرام نجس است؟
جواب نجس نيست، ولي تا زماني كه خشك نشده نماز ندارد.
سوال : آيا كسي كه در هفته بعضي اوقات از وطن خود خارج مي شود و در وطن خود مشغول رانندگي است.در ماه رمضان وظيفه او چيست آيا ان ايامي كه در خارج وطن است
را حكم شخص روزه دار مسافر است؟در ضمن گاهي اوقات از شهر خارج ميشود وبرنامه اي منظم ندارد.
جواب حكم مسافر دارد.
سوال : اينجانب تا سال 1380 در منزل پدري ام (درارسنجان فارس) زندگي مي كردم و بعد از آن با توجه به شغلم در شيراز زندگي مي كنم (فاصله 120 كيلومتر). اما تقريبا تمام تعطيلات (پنج شنبه و جمعه و...) به آنجا مي روم حكم نماز و روزه من در آنجا (منزل پدري )چگونه است.
جواب در صورتي كه قصد داريد در آينده نه چندان دور براي سكونت مستمر به ارسنجان باز گرديد، يا در سال 3 الي 4 ماه (هر چند به صورت پراكنده) در ارسنجان هستيد نماز و روزه هاي شما در آنجا تمام است.
سوال : مي خواستم بدانم كه حكم نماز دانشجوياني مثل من كه متولد نيشابور و دانشجوي سبزوار هستند چيست؟
من از شنبه تا 3 شنبه كلاس دارم و معمولا چهار شنبه ها بر مي گردم مي خواستم بدانم نماز و روزه خود را چگونه بايد بخوانم؟
جواب نماز و روزه شما و دانشجوياني مانند شما كامل است.

مبطلات روزه

سؤال 284 ـ آيا فرو بردن وسايل غيرخوراكى (مانند وسايل معاينات پزشكى) در دهان به هنگام روزه باعث بطلان روزه مى گردد؟
سوال : موجب بطلان روزه نمى شود مگر اين كه آلوده به آب دهان شود و آن رابيرون آورد و سپس وارد دهان كند و رطوبت آن ابزار به قدرى باشد كه در آب دهان مستهلك نشود و آن را فرو برد.
سؤال 285 ـ فردى مبتلا به نفس تنگى شديد است و از يك نوع وسيله طبّى استفاده مى نمايد كه با فشار دادن سوزن آن داروى مايع به صورت پودر گاز از راه دهان به ريه ها پاشيده مى شود باعث تسكين مى گردد (اين عمل چندين بار در روز تكرار مى گردد) آيا مى تواند با وجود استفاده از اين وسيله روزه دار هم باشد با توجّه به اين كه بدون استفاده از اين دستگاه روزه گرفتن مشقّتى غيرقابل تحمل دارد؟
سوال : اگر به صورت گاز رقيق وارد بدن مى شود مانعى ندارد و روزه اش صحيح است و ما نمونه هاى معمول آن را ديده ايم اشكالى ندارد.
سؤال 286 ـ آيا فرو بردن چرك گلو باعث باطل شدن روزه مى گردد؟
سوال : اگر به فضاى دهان وارد نشود يا بدون اختيار فرو رود مانعى ندارد.
سؤال 287 ـ آيا فرو بردن اخلاط سينه موجب ابطال روزه مى شود؟
سوال : اگر به فضاى دهان نرسد موجب ابطال نيست.
[ 94 ]
سؤال 288 ـ آيا در بيدار شدن جنب در شب ماه مبارك رمضان مختصر بيدارى كافى است (مثلا ساعت زنگ بزند و او مست خواب بوده فوراً زنگ ساعت را خاموش كرده و خوابيده است)؟
سوال : اين مقدار كافى نيست.

حكام روزه قضا و كفّاره

سؤال 289 ـ آيا شخصى كه احتمال مى دهد روزه قضا دارد مى تواند روزه مستحبى بگيرد و اگر براى روزه مستحبى مانند اعتكاف نذر كند چطور؟
سوال : اشكالى ندارد.
سؤال 290 ـ آيا با اجازه فقها (دام بقائهم) و يا مأذونين از طرف آنها مى توان كفّارات غيرعمدى روزه را در حوايج عمومى فقرا (غير از اطعام) صرف نمود؟
سوال : مصرف آن فقط اطعام است.
سؤال 291 ـ قيمت كفاره روزه ماه رمضان كه به عذرشرعى مثل مرض و غير آن افطار شده است چقدر است؟ و آيا معيار قيمت شهرى است كه در آن زندگى مى كنيم يا معيار 750 گرم گندم يا خرما يا نان است بدون در نظر گرفتن شهرى كه در آن هستيم؟
سوال : ملاك قيمت شهرى است كه كفّاره در آن پرداخت مى شود و مقدار آن 750 گرم است ولى قيمت آن را مى توانيد به شخص مستحق بدهيد بشرط اين كه اطمينان داشته باشيد مصرف نان مى كند.
سؤال 292 ـ آيا مى توانم كفّاره قضاى روزه ماه رمضان را به برادرم كه قصد ازدواج دارد و براى اين امر به آن نيازمند است بپردازم؟
سوال : احتياط آن است كه فقط مصرف نان شود.
سؤال 293 ـ بنده الآن حدود 22 سال دارم و تقريبا از 4 سال پيش تمامى
[ 95 ]
روزه هايم را گرفته ام ولى قبل از آن چند روزى از روزه هايم را به دلايلى نگرفته ام و نمى دانم كه تعداد آن روزها چقدر بوده است وظيفه من چيست؟
سوال : همان مقدار كه يقين داريد روزه نگرفته ايد قضا كنيد و اگر روزه نگرفتن عمدى بوده كفّاره نيز واجب است مگر اين كه جاهل به مسائل روزه بوده ايد.
سؤال 294 ـ تكليف شخصى كه روزه هاى زيادى را افطار كرده است چيست؟
سوال : تا آن جا كه بتواند روزه هاى گذشته را قضا كند و نسبت به كفّاره آنها مطابق مسأله 1401 و 1402 توضيح المسائل ما عمل كند و هر چه توانايى ندارد از او ساقط است.
سؤال 295 ـ كسى كه فقط 28 روز از ماه رمضان را درك بكند چون كه در اوّل ماه مبارك در ايران است و آخر ماه مبارك در يك كشور عربى است كه ماه شوّال يك روز زودتر ديده مى شود و لهذا 28 روز را درك كرده است آيا قضاى يك روز بر او واجب است يا هيچ قضا لازم نيست؟
سوال : قضاى يك روز بر او واجب نيست ولى احتياط مستحب است.
سؤال 296 ـ دادن كفّاره به واجب النّفقه جايز است؟
سوال : احتياط آن است كه كفّاره را مطلقاً به واجب النّفقه ندهد.
سؤال 297 ـ وظيفه خانمى كه سال اوّل تكليف روزه اش را خورده است چيست؟ و اگر بايد قضا كند چگونه قضا نمايد؟
سوال : كفّاره ندارد خواه جاهل مقصر بوده يا قاصر ولى اگر عمداً و عالماً روزه نگرفته كفّاره دارد و در تمام صور مسأله، قضا لازم است.
سؤال 298 ـ شخصى چند روز از ماه رمضان را عمداً افطار كرده است امّا تعداد دقيق آن را نمى داند وظيفه او چيست؟
سوال : به مقدارى كه يقين دارد، روزه هايى را كه خورده بايد هم قضا كند و هم براى هر روز كفّاره بدهد و چنانچه بار او سنگين شود و نتواند، مطابق آنچه در
[ 96 ]
مسأله 1402 توضيح المسائل گفته ايم عمل كند.
سؤال 299 ـ آيا افطار روزه استيجارى بعد از ظهر جايز است؟
سوال : مانعى ندارد.
سؤال 300 ـ اين جانب مقلد امام خمينى(رحمه الله) بوده ام و به فتواى حضرتعالى برتقليد از ايشان باقى هستم، ايشان در باب روزه مستحبى مى فرمايد اگر سبب اذيّت پدر و مادر و جدّ شود جايز نيست با توجّه به اين مطلب كه اين جانب قادر به ازدواج نمى باشم و گرفتن روزه مستحبى را تنها راه جلوگيرى از فعل حرام يافته ام و از طرفى هم پدر و مادرم راضى به گرفتن روزه مستحبى توسط من نمى گردند و نمى توانم آنان را به اين امر راضى كنم آيا با وجود چنين شرايطى مى توان بدون در نظر گرفتن رضايت پدر و مادر روزه گرفت؟
سوال : در فرض مسأله گرفتن روزه مستحبى براى شما جايز است ولى سعى كنيد رضايت آنها را تا آن جا كه مى توانيد جلب كنيد.
سؤال 301 ـ چنانچه دكتر مريض را از روزه گرفتن منع كند (با توجّه به اين كه بعضى از دكترها نسبت به مسائل شرعى بى اطّلاع هستند) آيا نظريّه او در اين مورد قابل قبول است؟
سوال : اگر دكتر مورد اطمينان باشد نظريّه او قابل قبول است.

احكام رؤيت هلال

سؤال 302 ـ اگر اوّل ماه شوّال در مشهد رؤيت شود كه با افغانستان نيم الى يك ساعت تفاوت افق دارد آيا اوّل ماه در افغانستان هم ثابت مى شود؟
سوال : كافى نيست.
سؤال 303 ـ در شهرى كه اكثريّت با اهل سنّت است و شيعه ها در اقليّت هستند اگر در عيد قربان و عيد فطر قطع به خلاف نداشته باشيم آيا مى توانيم با آنها عيد
[ 97 ]
بگيريم و اگر در نجف اشرف ماه را ديده باشند و بيست و نه روز روزه گرفته اند ولى در استانبول ديده نشده و سنّى ها سى روز روزه مى گيرند و يك روز بعد از نجف عيد مى نمايند وظيفه ما شيعه ها چيست؟
سوال : اگر موازين تقيّه وجود داشته باشد مى توانيد با آنها عيد كنيد و اگر ماه در نجف ثابت شود براى استانبول كافى است.
سؤال 304 ـ اگر هلال ماه رمضان در شهرى ديده شود آيا براى شهرهاى ديگرى كه افق آنها يك يا دو ساعت فرق دارد اوّل ماه ثابت مى شود؟
سوال : اگر شهرى كه ماه در آن ديده شده نسبت به شهر مورد بحث غربى باشد ماه ثابت نمى شود و اگر شرقى باشد ثابت مى شود.

كثيرالسّفر

سؤال 280 ـ تكليف روزه و نماز كارمندى كه محلّ كارش خارج از شهر محلّ سكونت او مى باشد، و به ناچار هر روز بيش از چهار فرسنگ راه مى پيمايد چيست؟ آيا اين شخص حكم دائم السّفر را دارد؟
سوال : حكم دائم السّفر را دارد.
سؤال 281 ـ كسى كه قارى قرآن است و دائماً جهت قرائت به شهرهاى مختلف دعوت مى شود، تكليف نماز و روزه اش چيست؟
سوال : نماز و روزه او تمام است.
سؤال 282 ـ استاد يا دانشجوى دانشگاه اهواز، شهركى در 45 كيلومترى اهواز مسكن اوست و هرروز در اين مسير براى تحصيل يا تدريس رفت و آمد مى كند.
الف) با توجّه به اين كه هيچ كدام از اين دو مكان وطنش نيست، نمازش چه حكمى دارد؟
سوال : نماز و روزه آنها در هر دو محل و در اثناى راه كامل است.
ب) در فرض بالا با توجّه به اين كه بين وطنش و اين دو محل، يعنى شهرك محلّ سكونت و اهواز كه محلّ كارش است، بيش از مسافت شرعى فاصله است، اگر آخر هر هفته براى سركشى اقوامش به وطنش برود، در بين راه نمازش چه حكمى دارد؟ اگر ابتداى حركتش به طرف وطن از محلّ كار (اهواز) باشد، يا محلّ سكونت (شهرك) آيا در حكم تأثيرى دارد؟
سوال : نماز و روزه او در بين راه در هر حال شكسته است.
سوال : در راه بازگشت از وطن، احتياطاً جمع بخواند; ولى اگر ده روز توقّف كرده، شكسته است.
د) اگر موقع برگشت از وطن، هنوز وقت تحصيل و تدريس نباشد، (مثلاً دانشگاه دو يا سه روز تعطيل باشد) و اين فرد جهت مطالعه و آماده شدن براى تحصيل و تدريس به محلّ سكونت (شهركى كه با محلّ كار به اندازه مسافت شرعى فاصله دارد)، بيايد آيا اين سفر شغلى حساب مى شود، تا در بين راه و محلّ سكونت نمازش كامل باشد؟
سوال : در هر دو محل نماز او تمام است.
سؤال 283 ـ اگر كثيرالسّفر، سفر غير شغلى بكند، آيا بعد از رجوع به سفر شغلى، در همان سفر شغلى اوّل نمازش كامل مى شود، يا از سفر دوّم به بعد؟ و آيا اقامه ده روز در وطن و غير وطن، در كامل خواندن نماز در سفر اوّل يا دوّم نقشى دارد؟
سوال : اگر اقامه ده روز نكند، از همان سفر اوّل نماز و روزه اش كامل است.
سؤال 284 ـ آيا كثيرالسّفر بلافاصله بعد از شروع به كار بايد نمازش را كامل بخواند؟ يا بعد از گذشتن مدّتى از شروع كار كه عرفاً كثيرالسّفر صدق بكند؟
سوال : بعد از چند سفر كه عرفاً صدق كثيرالسّفر كند، و در چند سفر اوّل احتياط كند.
سؤال 285 ـ پرستار بيمارستان كه مأمور است همراه مريض به شهرستانهاى همجوار اعزام شود، گاهى اتّفاق مى افتد در يك هفته 10 مورد هم اعزام مى شود و
[ 114 ]
گاه هم ممكن است در يك هفته اصلاً اعزام نشود، نماز و روزه او به چه صورت است؟
سوال : اگر بيشتر هفته ها اعزام مى شود و اعزام بطور مكرّر است، نماز و روزه او تمام است، در غير اين صورت نماز و روزه او شكسته است.
سؤال 286 ـ روحانيّونى كه فقط در ماه مبارك رمضان، هر روز بين دو محلّ تبليغى، كه فاصله آن بيش از مسافت شرعى است، رفت و آمد مى كنند، نماز و روزه آنها چه حكمى دارد؟ و بطور كلّى معيار كثيرالسّفر چيست؟
سوال : ظاهراً كثيرالسّفر بودن در يك ماه براى اتمام نماز و روزه كافى است.

كسانى كه شغل آنها در سفر است

سؤال 287 ـ دانشجويى در شهرى مشغول تحصيل است، بين وطنش تا آن شهر سى، يا چهل كيلومتر، يا بيشتر فاصله است، حكم نماز و روزه او را در موارد زير بيان فرماييد.
الف) قصد دارد هر روز براى تحصيل در اين مسير تردّد بكند.
سوال : نماز و روزه اش كامل است.
ب) قصد دارد هفته اى يك بار در اين مسير تردّد بكند; يعنى اوّل هر هفته براى تحصيل به آن شهر مى رود و آخر هفته به وطن خود بر مى گردد.
سوال : نماز و روزه او در دو محل كامل است; ولى در اثناى راه شكسته است.
ج) اين دانشجو از وطنش اعراض كرده و هنوز وطنى اختيار نكرده است و هر روز يا هر هفته بين وطن سابق و اهواز تردّد مى كند، آيا حكم كثيرالسّفر را دارد؟
سوال : حكم كثيرالسّفر را دارد.
د) استاد يا دانشجوى مذكور، در هفته پنج روز را مثلاً در اهواز تحصيل و يا
[ 115 ]
تدريس مى كند، و دو روز بقيّه هفته را براى ادامه تحصيل به قم مى رود، با فرض اين كه نه قم وطنش است نه اهواز، حكمش چيست؟ آيا هر دو محل در حكم وطن اوست؟
سوال : اهواز در فرض بالا وطن اوست; ولى قم به حكم وطن او نيست.
هـ) در اين فروض حكم نماز همسر و فرزند اين استاد و دانشجو چيست؟ اگر آنها هم همراه پدر يا همسر در اين مسافرتها باشند، حكم كثيرالسّفر را دارند؟ اگر مسأله برعكس باشد، يعنى شوهرى به خاطر شغل خانمش مجبور به تردّد بين وطن و محلّ تحصيلش باشد، چه حكمى دارد؟
سوال : اگر برنامه رفت و آمد هر دو يكسان باشد، حكم آنها نيز يكسان است.
سؤال 288 ـ آيا حضرتعالى بين كسى كه شغل او سفر است (مانند راننده) و كسى كه شغل او در سفر است (مانند كارمندان، سربازان، معلّم ها، كارگران، طلاّب و مانند آنها) تفاوتى قائل هستيد؟ و بطور كلّى حكم نماز و روزه افراد در سفر چيست؟
سوال : هيچ تفاوتى بين آنها نيست و نماز و روزه آنها كامل است.

وطن

سؤال 289 ـ نماز و روزه طلبه اى كه در شهر ديگرى، غير از وطنش درس مى خواند، و نمى تواند قصد ده روز كند، و هر چهارشنبه به وطن خويش باز مى گردد، شكسته است يا تمام؟
سوال : اگر اين كار براى مدّت طولانى، مانند يك سال يا بيشتر ادامه يابد، محلّ تحصيل در حكم وطن اوست و نماز و روزه اش در هر دو محل تمام است.
سؤال 290 ـ مأموران دولتى كه در خارج از وطن و مسافت شرعيّه اشتغال به كار دارند، آيا محلّ كار، وطن آنها محسوب مى شود؟ در صورتى كه نمى دانند چه مدّتى در آن جا مى مانند؟ نماز آنها در ابتداى مأموريّت چه حكمى دارد؟
[ 116 ]
سوال : اگر براى مدت طولانى (مثلاً يك سال يا بيشتر) در آن محل مى مانند به حكم وطن آنهاست.
سؤال 291 ـ آيا بدون قصد توطّن امكان دارد محلّى حكم وطن را پيدا كند؟ مثلاً استاد يا طلبه اى ده سال است كه بدون قصد توطّن مقيم اهواز يا قم شده است و مشغول تحصيل يا تدريس است; آيا قم يا اهواز براى فرد مذكور حكم وطن را دارد؟
سوال : چنين اقامتگاهى حكم وطن را دارد.
سؤال 292 ـ زنى به عقد دائم مردى كه از شهرستان ديگرى است درآمده، آيا قبل از آغاز زندگى مشترك، شهرستان شوهر وطن زن محسوب مى شود؟
سوال : وطن او محسوب نمى شود.

مسائل ديگر نماز مسافر

سؤال 293 ـ نماز مسافر را چگونه نيّت كنيم؟
سوال : نيّت خاصّى ندارد، همين كه نماز چهارركعتى را دو ركعت بخوانيد، نماز مسافر محسوب مى شود; حتّى اگر نيّت تمام كنيد و قبل از پايان دو ركعت يادتان بيايد و نيّت را برگردانيد كافى است.
سؤال 294 ـ دخترى شوهر كرده و در شهر ديگرى كه بيش از چهار فرسخ شرعى از وطنش فاصله دارد، در منزل شوهرش زندگى مى كند، زمانى كه به صورت متعارف، جهت صله ارحام و ديد و بازديد به ديدن پدر يا مادر و خويشان به منزل پدرى مراجعه مى كند، اگر توقّفش كمتر از ده روز باشد، نماز و روزه اش چگونه است؟ اگر اين دختر فرضاً ملكى هم در شهر پدرى داشته باشد حكم تغيير مى كند؟
سوال : اگر دختر تصميم دارد با شوهر خود در شهر ديگرى زندگى كند و قصد بازگشت براى اقامت مستمرّ به شهر پدرى ندارد، نماز و روزه اش شكسته است، زيرا اعراض حاصل شده است.
[ 117 ]
سؤال 295 ـ بيمارى در شهرستانى غير از وطن خود بسترى است و مدّت يك ماه از بسترى شدنش مى گذرد و مشخّص نيست چه مدّت ديگر زمان درمان طول خواهد كشيد، تكليف نماز و روزه اين شخص چيست؟
سوال : بعد از گذشت يك ماه نماز و روزه اش تمام است.
سؤال 296 ـ كسى كه قصد سفر به قلّه ها و كوه هاى بلند و مرتفع را دارد، با توجّه به اين كه مسير او گاهى بيش از مسافت شرعى است، اگر شهر خود را ببيند حكم نماز و روزه او چيست؟
سوال : اگر به اندازه اى دور شود كه صداى اذان شهر را نشنود، از حد ترخّص گذشته است و اگر شرايط ديگر سفر در آن جمع باشد نماز و روزه اش شكسته است.
سؤال 297 ـ مسافت شرعى را از كجا حساب مى كنند؟ مخصوصاً با توجّه به اين كه امروزه در اطراف اكثر شهرها، شهركها يا كارخانجاتى احداث شده است، آيا آنها هم جزء شهر حساب مى شوند؟
سوال : شهركها و كارخانجات اطراف شهر كه جدا هستند، جزء شهر محسوب نمى شوند.
سؤال 298 ـ مسافت بين دو شهر به صورت مارپيچ، 50 كيلومتر و به خط مستقيم، 20 كيلومتر است، حكم نماز و روزه چگونه است؟
سوال : از هر مسيرى كه برود حكم همان مسير را دارد.
سؤال 299 ـ اگر كسى فرضاً ساعت 8 صبح به مسافرت رفته و قرار است ساعت 5/2 بعد از ظهر به منزل برگردد، آيا اين شخص نماز واجبش (يعنى ظهر و عصر) را به صورت شكسته در محلّ سفر بخواند، يا اين كه در ساعت 5/2 بعد از ظهر در منزل خودش كامل بخواند؟ كدام مقدّم است؟
سوال : اگر در سفر بخواند شكسته است و اگر در منزل بخواند تمام است و
[ 118 ]
نماز اوّل وقت مقدّم است.
سؤال 300 ـ مردى در حين سفر، نماز را با انگشتر طلا خوانده است حكم نماز او چگونه است؟ اگر قرار است قضا نمايد، آيا به همان صورت شكسته بخواند؟ با توجّه به اين كه حكم حرمت طلا را براى مرد مى دانسته و عمداً با آن نماز خوانده است.
سوال : بايد نماز را به صورت شكسته قضا كند.
سؤال 301 ـ زائرانى كه در ماه مبارك رمضان به عمره مشرّف مى شوند، اگر شب به مدينه و يا مكّه برسند، قصد اقامه عشره كرده و روزه مى گيرند و مشكلى ندارند; ولى اگر در بين روز رسيدند، آيا از همان ساعتى كه مى رسند، بايد ده روز را به حساب آورند، يا اين كه ده روز كامل مراد است و شبها به حساب نمى آيد؟
سوال : از همان لحظه ورود حساب مى كنند و معيار 10 روز; است يعنى اگر ظهر روز اوّل ماه وارد شده اند، ظهر روز يازدهم 10 روز كامل مى شود و كافى است.

متفرقه

سوال : آیا پدر میتواند پسر را به گرفتن روره مستحبی وادار کند و بر پسر واجب میشود؟
جواب 1- واجب نيست.
سوال : حقيريكي از دانشجويان معارف اسلامي هستم كه درباره مشروعيت سرمايه گذاري وجوه ناشي از خمس تحقيق مي نمايم. آيا به نظر حضرت عالي مرجع دريافت كننده خمس مجاز است در فاصله دريافت خمس و مصرف آن ، وجوه حاصل از خمس را سرمايه گذاري نموده و سپس هم سود سرمايه گذاري وهم اصل آن را به مصرف مذكور در شرع مقدس برساند؟
جواب در فرض سؤال اشكالي ندارد.
سوال : افطار صوم متعلق به غروب افتاب است يا اذان مغرب؟
جواب 2- با غروب آفتاب مي توان افطار كرد ولي احتياط آن است كه تا اذان مغرب صبر كنيد.
سوال : دو شهري كه فاصله بين آنها خيلي كم است يا بهم متصل هستند ولي مردم آن دو را دو شهر مي دانند و تمام تشكيلات شهري آنها از هم جداست آيا حكم يك شهر را دارند يا دو منطقه هستند؟
جواب حكم دو شهر را دارند.
سوال : 2- مبلغ كفاره روزه چقدر ميباشد.
جواب 2- امروزه 200 تومان محاسبه مي شود كه بايد به مصرف نان برسد.
سوال : من پسري 23 ساله از تهران هستم.من ورزش مي كنم ميخواستم بدانم كه آيا ميشود روز مسابقه روزه را خورد و بعد از ماه رمضان قضا آن را بجا آورد يا خير؟
جواب جائز نيست بايد در ماه رمضان مسابقه را به شب ها واگذار كنند.
سوال : آيا اوقات افطار در بين شيعيان و مسلمانان فرق دارد؟ اگر دارد چگونه است و حكم چيست؟
جواب اهل سنت معتقدند با غروب خورشيد زمان افطار و نماز مغرب فرا مي رسد ولي مشهور فقهاي شيعه معتقد هستند كه زمان افطار و نماز مغرب ، مغرب شرعي است كه تقريبا يك ربع الي 20 دقيقه بعد از غروب آفتاب است البته جمعي از علما غروب خورشيد را كافي مي دانند و ما هم كافي مي دانيم هر چند احتياط بهتر است.
سوال : من وقتي سحري خوردم 5 دقيقه به اذان بود متوجه شدم روي لباسم اثر يک رطوبت خشک شده وجود دارد تصميم گرفتم قبل از اذان غسل کنم ولي وقتي وارد حمام شدم ناگهان متوجه صداي اذان شدم ولي غسل کردم و آن روز را نيز روزه گرفتم حکم اين روزه چيست؟
جواب هرگاه رطوبت مزبور مشكوك بوده مشكلي براي روزه نداريد.
سوال : گاه آبى كه از لوله خارج مى شود كاملاً به رنگ سفيد است; ولى هرگاه چند لحظه در ظرفى بماند صاف و بى رنگ مى شود، آيا اين آب در ابتدا مضاف است؟
جواب مضاف نيست و حبابهاى هوا است كه آن را به اين صورت درآورده است.
سوال : گاهى از اوقات كه آب شلنگ را باز مى كنيم آب وقتى به سوراخ توالت مى ريزد ترشّح مى كند، آيا اين ترشّح نجس است؟ با علم به اين كه در سوراخ مدفوع و ادرار وجود دارد.
جواب چنانچه با آن ترشّح نجاست همراه نباشد، نجس نيست; زيرا آب جارى با ملاقات نجاست نجس نمى شود; مگر اين كه بو، يا رنگ، يا طعم نجاست به خود گيرد.
سوال : اگر انسان افسرده باشد، نه از نوع خيلى شديد; بلكه از نوعى كه دكترها و روانشناسان تشخيص افسردگى دهند و در اين مدّت نمازش را عمداً ترك كند و روزه هم نگيرد و به خدا بدگمان شود و از رحمت او مأيوس گردد. و كشف حجاب كند، در حالى كه عقلش سر جايش است و آگاه و عاقل است، حكمش چيست؟
جواب انسان بايد هميشه به خداوند قادر مهربان اميدوار باشد و آنچه را او دستور داده از نماز، روزه، حجاب، يا ساير وظايف دينى انجام دهد و از رحمت واسعه او مأيوس نباشد، كه نااميدى از گناهان كبيره است و هيچ كس حق ندارد به بهانه افسردگى وظايف شرعى خود را ترك كند; مگر اين كه بر اثر بيمارى افسردگى عقل و هوش خود را از دست بدهد.
سوال : با توجّه به اين كه در مراسم حجّ عمره، در ماه مبارك رمضان، در مسجدالحرام و مسجدالنّبى(صلى الله عليه وآله) قبل از اذان مغرب، سفره افطار گسترده شده و به محض شروع اذان مغرب (كه با اذان مغرب واقعى به نظر اكثر علماى اماميّه يك ربع فاصله دارد) همه شروع به افطار نموده و از ديگران نيز دعوت به افطار مى نمايند، و در صورت عدم افطار موجب انگشت نما شدن و بعضاً وهن شيعه مى شود و تقيّه مداراتى در اينجا ضرورى تر از شركت در نماز مغرب به نظر مى رسد، آيا اجازه مى فرمائيد كه شيعيان در هتل ها بمانند و هنگام مغرب در ماه مبارك در مساجد حاضر نشوند؟ يا اين كه حضور يافته و تقيّةً افطار نمايند؟
جواب بهتر است براى نماز مغرب در مسجد حضور يابند و اگر به آنها اصرار بر افطار شود، مى توانند افطار كنند و روزه آنها صحيح است.
سوال : آيا مقدّمه كتاب «روزه روش نوينى براى درمان بيمارى ها» نوشته «الكسى سوفورين» كه روزه خاصّى را دستور مى دهد و ترجمه جناب آقاى «محمد جعفر امامى» است از شما است؟ اگر چنين است، اين روش درمانى در اين دوران چگونه است؟
جواب همان گونه كه در مقدّمه آن نوشته ايم اگر زير نظر طبيب انجام شود، براى افرادى كه استعداد و آمادگى آن را دارند مى تواند مفيد واقع شود; ولى توصيه ما به روزه اسلامى است، مشروط بر رعايت تعادل در خوردن افطارى و سحرى; كه اگر اين مسأله رعايت شود همان منافع مهم را دارد، بدون مشكلات آن.
سوال : شخصى به هنگام افطار، همراه دوست سنّى خود مى باشد، آيا مى تواند طبق وقت آنها افطار بكند؟ يا بايد به وقت خودش افطار نمايد؟
جواب اگر محذورى ندارد، منتظر وقت افطار خودش باشد.

مسائل متفرقه روزه

سوال : برخى از مردم در ماه مبارك رمضان افطاريّه مى دهند، طبق تحقيقات انجام شده اين افطاريّه ها طبق نذر خاصّى نيست; يعنى اگر وضعشان خوب باشد افطاريّه مى دهند و اگر نباشد نمى دهند; از سوى ديگر آنها شديداً نياز به كارهاى فرهنگى و خريد لوازم فرهنگى، نظير بلندگو و تشكيل كتابخانه و مانند آن دارند، آيا مى توان مبالغ اين افطاريّه ها را جمع آورى نموده، صرف كارهاى فرهنگى خود آنها كرد؟
جواب در صورتى كه نذر نكرده باشند و صاحبان پول رضايت به اين كار بدهند مانعى ندارد; ولى بهتر اين است كه سنّت افطارى تعطيل نشود و كارهاى فرهنگى را نيز انجام بدهند، و اعتدال را در هر دو قسمت رعايت كنند.
سوال : بسمه تعالي لطفا حكم نماز وروزه نيابتي كسيكه خود نماز وروزه قضا دارد چيست؟
جواب اشكالي ندارد.

فطريه

سوال : اينجانب ميخواستم بدانم آيا بچه در شكم مادر كه روح پيدا كرده است شامل فطريه ميشود يا خير وآيا چيزي بايد براي فطريه ماه رمضان او كنار گذاشت يا خير
جواب فطريه بر جنين درون شكم مادر واجب نمي شود.
سوال : ايا ممكن است زكاة فطر بفرستيم بيرون از كشورمون بحرين براي اهل و خويش در فارس براي اينكه آنها خيلي محتاج هستند و يتيم .
جواب مادام كه در شهر شما فقيري هست نمي توانيد به خارج شهر بفرستيد.
سوال : اگر كسى تنها در افطار شب عيد فطر ميهمان ديگرى باشد فطريه او به عهده خودش است يا صاحب خانه؟
جواب فطريه_اش بر عهده خودش مى باشد.

مبطلات روزه

سوال : با عرض سلام و خسته نباشيد از شما يک سوال داشتم که اميدوارم جوابش را به من بگوييد قبلا از شما تشکر مي کنم. در ماه رمضان من بايد يک صبح غسل جنابت مي کردم ولي چون خسته بودم براي سحري که بيدارم کردن سريع دوباره خوابيدم و البته ميدانستم که غسل بايد بگيرم .خوب بعد از اينکه خوابيدم تا بعد اذان ظهر آن روز بيدار نشدم خواستم ببينم که روزه ام چه حکمي دارد
جواب روزهء شما صحيح است.
سوال : 3- اگر کسی بر شکم بخوابد و بداند با این کار ازاو منی خارج میشود این کارش حرام است و روزه را با طل میکند؟
جواب 3- چنين كسي جائز نيست كه بر شكم بخوابد
سوال : کسيکه عمدي بر شکم ميخوابد و ميداند از اين کار محتلم ميشود کارش ايا حرام است وروزه اش باطل است؟
جواب احتياط واجب آنست كه چنين نكند و اگر چنين كرد روزه را بگيرد و سپس قضاء كند.
سوال : 3 نمازهاي قضايي كه نداند چقدر است چطور ادا نمايد
جواب 3- كافي است مقداري كه يقين داريد قضا شده را به جا آوريد.
سوال : الف:آيا استنشاق مه يا بخار آب (مثلا در حمام) روزه را باطل مي كند؟
ب: آيا مصرف كرمهاي ويتامينه كه ويتامين آنها جذب پوست مي شود براي روزه ضرر دارد؟
ج: آيا دختري كه پدر و جد پدري اش فوت شده اند مي تواند بدون اذن خانواده ازدواج كند؟
جواب الف: مانعي ندارد.
ب: مانعي ندارد.
ج: احتياط آن است كه با مشورت بعضي از بزرگترهاي فاميل مانند عموها و دائي ها اقدام كند.
سوال : حكم جنابت بعد از نماز صبح براي زن و مرد روزه دار چيست؟
ايا اين نياز طبيعي و خدايي اگر در صورت بسيار نادر در مواقع روزه داري بروز كند تكليف زن يا مرد چيست؟
آيا روزه را باطل ميكند؟
جواب در صورتي كه عمداً انجام گيرد در روزه باطل مي شود و قضا و كفاره دارد و اگر بياختيار باشد (مثلاً در خواب صورت گيرد) ضرري به روزه نمي زند و اين نياز مانند نياز به آب و غذاست كه هنگام روزه بايد با خويشتن داري آن را ترك كرد.در صورتي كه عمداً انجام گيرد در روزه باطل مي شود و قضا و كفاره دارد و اگر بياختيار باشد (مثلاً در خواب صورت گيرد) ضرري به روزه نمي زند و اين نياز مانند نياز به آب و غذاست كه هنگام روزه بايد با خويشتن داري آن را ترك كرد.
سوال : 2.حکم آمپول غير خوراکي چيست؟
جواب 2- آمپول مطلقاً براي روزه دار اشكال دارد.
سوال : 3- اگر به نيت غسل سر را در زير دوش آب ببريم آيا روزه باطل ميشود
جواب 3- باطل نمي شود.
سوال : 1- اگر كسي در ماه مبارك رمضان در خواب محتلم شود و پس از بيدلر شدن احتمال دهد كه در وقت باقيمانده تا اذان صبح ميتواند غسل كند و بلافاصله در اين مورد اقدام نمايد ليكن پس از اتمام غسل متوجه شود كه چند دقيقه
جواب 1- روزه اش صحيح است.
سوال : فرو بردن اخلاط سر وسينه در هنگام روزه بودن چه حكمي دارد؟
جواب اگر به فضاي دهان وارد نشود روزه را باطل نمي كند.
سوال : استفاده از سيگار به هنگام گرفتن روزه چه حكمي دارد
جواب جائز نيست.
سوال : آيا مايع شفافي كه از پسر خارج مي شود , بدون آنكه استمنا كرده باشد روزه را باطل مي كند.
جواب در صورتيكه توأم با شهوت و جستن نبوده باشد براي روزه اشكالي ندارد.
سوال : سوالي از محضرتان داشتم و آن اين که کسي که در شب ماه رمضان با استمنا خود را جنب ميکند و وقت کافي براي غسل تا قبل از اذان دارد اما غسل نميکند تا وقت تنگ آيد وتنها تيمم مينمايد.به نظر جنابعالي آيا اين روزه باطل است ، و اگر باطل است آيا کفاره دارد؟
و دومين سوال مورد اشکال دارد را برايمان توضيح دهيد ؟ آيا به معني باطل است ميباشد؟لطفا اين مورد را از مساله 1374 (باقي ماندن بر جنابت) توضيح دهيد.
جواب روزهء او صحيح است ولي گناه كرد.
منظور از اشكال دارد اينست كه بايد احتياطاً قضا كند.
سوال : 2-اگر كسي در ماه رمضان دستش را روي الت خود بكشد (نه به قصد استمنا) ولي مقداري مني در مجاري حركت كند و بيرون نريزد روزه او چه حكمي دارد؟(يكي از دوستان در اينباره سوالي كرده بودند)
جواب 2- در صورتي كه مني خارج نشود روزه اش صحيح است ولي اين كار را تكرار نكنيد.
سوال : 1- تركردن لب و اطراف آن با آب دهن و بعد فرودادن براي روزه دار چه حكمي دارد
جواب 1- اشكالي ندارد ولي تكرار نكنيد.
سوال : اگر فردي روزه باشد و در خواب قبل از ظهر جنب شود حكم چيست؟
جواب ضرري به روزه اش نمي زند.
سوال : 1- اگر به هر دليلي غسل واجب را تا قبل از اذان صبح به تاخير انداختيم و سپس تيمم كرديم حكم روزه آن روز ما چه مي شود؟
جواب 1- روزه شما صحيح است ولي چنانچه بدون عذر شرعي غسل را ترك كرده ايد مرتكب معصيت شده ايد.
سوال : اگر شخص روزه دار براي رعايت محضر استاد از خارج نمودن اخلاط سينه كه وارد فضاي دهان شده است خودداري نموده و آن را فرو دهد چه حكمي دارد . آيا كفارة جمع بر او لازم مي‌شود
جواب در صورتي كه در آب دهان مستهلك شده باشد، اشكالي ندارد در غير اين صورت بايد علاوه بر قضا كفاره نيز بدهد و چنانچه جاهل بوده كفاره ندارد.
سوال : اگر شخص روزه اي در ماه مبارك رمضان خود ارضايي كند و در حالي كه نميدانسته حكم آن چيست بايد چه كار كند؟
جواب در صورتي كه نمي دانسته ايد روزه را باطل مي كند كفاره ندارد ولي قضاي آن را به جا آوريد.
سوال : مشکلي که من و بسياري از دوستان در ماه مبارک رمضان با آن مواجه مي شويم اين است که از ابتداي ماه مبارک نيت به روزه کرده اما متاسفانه در روزهاي ماه مبارک بسيار اتفاق مي افتد که ديگر قادر به تحمل نکشيدن سيگار نبوده و با تاسف نا خود آگاه اقدام به کشيدن سيگار مي کنيم.
سوال اينجانب و بسياري ديگر اين است که آيا راهي براي مقابله با اين اتفاق و يا باطل نشدن روزه در صورت استعمال سيگار که با توجه به مشکلات امروزه در محل کار و خانه براي بسياري چون من بسيار حياتي مينماياند جنابعالي چه راهي پيش پاي ما مي گذاريد؟
جواب به فتواي ما كشيدن سيگار حتي در غير ماه مبارك نيز حرام است بنابراين از فرصت خوب و مناسبي كه در اين ماه پرفيض و بركت نصيبتان شده استفاده كنيد و براي هميشه اين كار ناپسند را ترك كنيد.
سوال : اگر بعد از خوردن سحري و دادن اذان در لابه لاي دندان غذايي بماند و آن را بخورد روزه باطل مي شود؟ اگر شخصي تا آخر اذان صبح غذا بخورد و در آخر اذان مغرب افططر كند روزه باطل مي شود؟
جواب اگر عمداً اين كار را بكند روزه را باطل مي كند . و در صورت سهو اشكالي ندارد. بهتر است به هنگام شروع اذان صبح دست از خوردن بكشد ولي در مغرب افطار بعد از اتمام اذان مانعي ندارد.
سوال : آيا گذاشتن رنگ مو يا حنا براي خانمها براي روزه اشکال وارد مي کند يا خير ؟
جواب اشكالي ندارد.
سوال : اماله كردن يكي از مبتلات روزه مي باشد
اماله كردن به چه معني است ودر اصطلاح به چه عملي گفته مي شود؟
جواب براي درمان بعضي از بيماري ها مايعاتي را از طريق معقد وارد بدن مي كنند و آن را اماله يا تنقيه مي نامند.
سوال : 1- آياخلط دهان و آب دهان برگشت به معده روزه را باطل ميکند يا خير غير ارادي.
جواب 1- آب دهان اشكالي براي روزه ندارد و اما اخلاط را عمداً فرو نبريد.
سوال : الف: آيا تر کردن لبها به وسيله زبان هنگامي که شخص روزه است اشکال دارد؟
ب: اگر احساس شوري (يا هر نوع مزه ديگر) کند چه؟ اگر اين احساس کم باشد چطور؟
2.الف: آيا بردن شيء خارجي در دهان براي روزه دار اشکال دارد؟
ب: اگر احساس شوري (يا هر نوع مزه ديگر) کند چه؟ اگر اين احساس کم باشد چطور؟
در موارد بالا اگر شک کند حکم چيست؟
الف: اگر از انسان يک ساعت بعد از استبرا از بول کردن مايع مشکوکي خارج شود آيا ان مايع حکم ادرار دارد ياخير. (اصولا تا چقدر بعد از استبرا از بول کردن ميتوان مايع هاي مشکوک را آب تلقي کرد) لطفا از گفتن مدت زياد، کم و... خودداري کنيد وزمان بدهيد.
ب: اگر کسي حرکت مايعي را در مجراي ادرارش حس کند ولي نداند که آيا آن مايع بيرون آمده يا خير بايد بنا را به آمدن بگذارد يا آمدن؟ (اگر احتمال قوي دهد که بيرون آمده باشد چه؟ يعني حرکت مايع را تا سر آلت حس کند)
جواب 1- اشكالي ندارد، و احساس شوري مختصر ضرري ندارد.
2- اشكالي ندارد ولي اگر جسم شور باشد جايز نيست.
3- الف) هر مايع مشكوكي پس از ادرار و استبراء خارج شود پاك است هر چند ساعتها پس از استبراء باشد.
ب) تا يقين به خروج آن پيدا نكرده بنا را بر عدم خروج مي گذارد.
سوال : آيا سيگار كشيدن روزه را باطل مى كند يا خير؟
جواب سيگار كشيدن در هر حال حرام است چه در حال روزه و چه زمانهاي ديگر و در موقع روزه اشكال بيشتري دارد.
سوال : شنيدن موسيقي غنا در حال روزه چه حكمي دارد . آيا براي روزه روزه دار مشكل ايجاد نميكند . اگر موسيقي غنا نداشته باشد چه حكمي دارد.
جواب كليه صداها و آهنگ هايي كه مناسب مجالس لهو و فساد است حرام و غير آن حلال است و تشخيص آن با مراجعه به اهل عرف خواهد بود. ولي روزه را باطل نمي كند هر جند ثواب را كم مي كند.
سوال : آيا زبان زدن به لب ها روزه را باطل مي كند؟ كندن پوست لب چطور؟
جواب آيا زبان زدن به لب ها روزه را باطل مي كند؟ كندن پوست لب چطور؟
سوال : آيا آب خارج شده از مرد و زن در هنگام معاشقه پاك است .اگر پاك است ، آيا با همان لباس مي توان نماز خواند و آيا آب مورد اشاره موجب ابطال روزه مي شود.
جواب اين آب پاك است به شرط اين كه بعد از بول مطابق رساله استبرا كرده باشد كه در مجرا بول وجود نداشته باشد، و براي نماز يا روزه مشكلي ايجاد نمي كند.
سوال : استفاده از پماد ويتامين آ براي لبها (براي جلوگيري از ترك خوردن لبها ) براي شخص روزه دار چه حكمي دارد؟
مسواك زدن دندانها براي شخص روزه دار چه حكمي دارد؟
جواب 1- چنانچه آلوده به آب دهان نشود و در حلق فرو نرود اشكال ندارد.
2- چنانچه مواد مسواك و آب خارج به حلق فرو نرود اشكال ندارد.
سوال : پر كردن دندان در ماه مبارك رمضان چه حكمي دارد؟آيا تا قبل از افطار اگر پر كنيم اشكال دارد
جواب چنانچه توجه داشته باشد چيزي از حلق پايين نرود چه موادي كه به كار مي برد و چه آب يا دارويي كه داخل دهن مي شود ، اشكال ندارد.
سوال : فراوردهاي ضد عرق درون خود ماده اي دارند كه جذب غدد عرق مي شوند و از ترشح عرق جلوگيري ميكند. آيا استفاده از اين فراورده كه نقش تغذيه اي ندارند و نقش دارويي دارند باعث ابطال روزه ميشود
جواب اشكالي ندارد.

قضا و کفاره روزه

سوال : اگر كسي به علت بيماري به مدت 30 سال نتوانسته باشد نماز و روزه آنرا ادا كند بعد از فوت او چه مبلغي بايد پرداخت شود
جواب مبلغي كه براي نماز يا روزه قضا مي پردازند كفاره نيست بلكه اجرت كسي است كه براي انجام نماز يا روزه اجير مي شود و در حال حاضر براي يكسال نماز و يكماه روزه معمولاً 160 هزار تومان مي گيرند.
سوال : بسمه تعالي مردي از 15 تا19 سالگي نماز وروزه قضا دارد 1 چه حكمي دارد 2 ايا ميتوان با پرداخت پول اين دين را ادا كرد اگر ميشود چطور
جواب نمازها و روزه ها را به تدريج قضا كند و در مورد كفاره روزه مطابق مسئله 1402 و 1401 رساله توضيح المسائل عمل نمايد
سوال : حضرت ايت اله العظمي مکارم شيرازي دامت افاضاته 1-يکي از آشنايان ما حدود 30 سال نماز و روزه او ترک شده است و اخيرا متنبه شده و در صدد تدارک گذشته ميباشد و مدت 3 سال است که نماز و روزه را مرتبا انجام ميدهد. از حضرتعالي خواهشمند است ساده ترين روش را براي جبران مافات مخصوصا کفاره روزه هاي فوت شده بيان فرماييد.
2-در حال حاضر معادل ريالي کفاره اطعام شصت مسکين براي هر روز چقدر ميباشد. 3-آيا با توجه به ندامت از گذشته و مشکلات اداي کفاره براي اين سالهاي طولاني حضرتعالي تخفيفي در کفارات صلاح ميدانيد با تشکر فراوان و التماس دعا محمد مهدي تقا
جواب - نماز ها و روزه ها را تدريجاً قضا كند و نسبت به كفاره روزه ها مطابق مسألهء 1401 و 1402 توضيح المسائل ما عمل كند؛ و هر چه توانائي ندارد از او ساقط است.
2- براي هر نفر 200 تومان در نظر بگيرد. و فقط صرف خريد نان شود.
3- از جواب سؤال 1 معلوم مي شود.
سوال : حدود 7سال درايران بودم كه متسفانه درتي اين مدت نميدانم جندسال اش روزه ام راخوردم وقبل ازاون جقدر روزه ام خورده شده لطفا راهنمايي نماييد كه وظيفه ام چست؟
جواب 1- آن مقدار كه يقين داريد از شما قضا شده را به جا آوريد و براي هر روز فقيري را سير كنيد و نسبت به مقدار مشكوك وظيفه اي نداريد.
سوال : اينجانب درماه رمضان (سالهاي اول بلوغ ) محتلم شدم و بدليل كمروئي تا اذان صبح غسل نگرفتم و در روز غسل كردم بناگذاشتم روزه ام باطل شده سال بعد يكروز روزه گرفتم وچند سال بعد 31روز بطور مداوم وچند روز پراكنده روزه (كفاره آنروز )گرفتم :
1- آياميشود ادامه كفاره را امسال بگيرم؟
2-آيا هر سال كه بگزرد به كفاره اضافه ميشود ؟
3- تكلف كسي كه شك دارد روزه (يا نماز ) بگردن داردچيست آياميتواند روزه مستحبي بگيرد
جواب ادامه كافرهء مزبور مانعي ندارد و با گذشت زمان كفاره افزايش پيدا نمي كند و در موارد شك گرفتن روزه مستحبي اشكالي ندارد. و نماز مستحبي در هر حال مانعي ندارد.
سوال : اينجانب در دوران نوجواني وجواني به علت ضعف جسماني در ايام ماه رمضان در طي آن سالها در تعدادي از روزها قادر به روزه گرفتن نبودم واين سالها متمادي بود .تكليف آنروزها چه مي شود.
جواب سالهائي كه واقعاً توانائي برگرفتن روزه نداشته ايد براي هر روز يك فقير را سير مي كنيد.
سوال : در صورتي كه بر يك شخص كفاره جمع شامل حالش شود و توانايي گرفتن روزه را نيز نداشته باشد (به هر علتي) آيا راهي براي نگرفتن روزه وجود دارد يا خير؟
منظور اين است که آيا مي تواند به جاي روزه گرفتن عمل ديگري را انجام دهد؟
جواب در مسئله 1402 رسالهء خود تكليف اينگونه اشخاص را روشن ساخته ايم.
سوال : درصورتي كه يك دختر 10 ساله روزه نگيرد ايا كفاره دارد
جواب اگر توانائي روزه گرفتن نداشت كفاره اي ندارد.
سوال : كفاره روزه واجب شخص بيمار چه مبلغ ميباشد؟
جواب براي هر روز يك فقير را سير مي كند و اگر مبلغ 200 تومان به كسي بدهيد كه مطمئن باشيد آن را مصرف خريد نان مي كند كافي است.
سوال : اگر كسي روزه قضا داشته باشد وتا سال بعد نتواند آن را بگيرد وكفاره ان را هم داده باشد ايااگر چند سال ديگر هم بگذرد وباز هم نتواند ان را روزه ها را بگيرد ايا بايد مجددا براي ان روزه ها كفاره بدهد
جواب كفاره بمجدد لازم نيست.
سوال : کسي که در ماه مبارک به وسيله يک گناه روزه خود را باطل کرده است که بايستي کفاره جمع بپردازد.
با توجه به اينکه کفاره جمع 60 روزه به اضافه سير کردن 60 فقير است. شايد تا آخر عمرش اين 60 روزه را نتواند بگيرد آيا در اسلام راه حلي به جز گرفتن اين 60 روز روزه وجود دارد
جواب در صورتي كه قادر بر انجام كفاره مذكور نباشد به دستوري كه در مسأله 1402 رساله نوشته ايم عمل مي كند.
سوال : اين حقير به علت ناراحتي جسمي نميتوانم روزه بگيرم و پرداخت كفاره هم به مدت يك ماه برايم سنگين است اينجانب را راهنمائي فرمائيد
جواب به هر مقدار كه مي توانيد پرداخت كنيد.
سوال : كسي كه دراثر بي توجهي و غفلت چهار سال اول سن تكليف يعني تا نوزده سالگي روزه نگرفته و نماز نخوانده قضا و كفاره آنها را چگونه بايد به جا آورد. لطفا براي نماز و روزه جداگانه پاسخ داده شود.
جواب هم قضا لازم است و هم كفاره ولي چنانچه به انجام كفاره نباشد مطابق مساله 1402 رساله ما عمل كنيد.
سوال : 2- کفاره هر روزه که دختري بعلت مسائل زنانگي و يا مريضي نگرفته چند است و پرداخت بعهده کيست
جواب 2- در صورتي كه تا سال آينده بتواند روزه را قضا كند فقط قضا لازم است و اگر نتواند براي هر روز يك فقير را سير كند.
سوال : برادري دارم كه در اثر روزه گرفتن سنگ كليه ميگيرد امسال به گفته يكي از روحانيان روزه ميگيرد ولي در طول روز جند ليوان اب هم مينوشد حكم ايشان جيست؟
جواب اگر روزه گرفتن براي ايشان ضرر دارد، واجب نيست و براي هر روز يك فقير را سير كند و نوشيدن آب در هر صورت روزه را باطل مي كند.
سوال : در ماه مبارك رمضان امتحان داشتم و چون درسها را تا آن زمان مطالعه نكرده بودم، دچار اين اضطراب شدم كه شايد با گرفتن روزه نتوانم در امتحان موفّق شوم; البتّه قبل از شروع ماه مبارك، سه روز از روزه هاى قضايم را گرفتم، ولى در آن روزها به هيچ عنوانى درس نخواندم و با اين كه هيكل درشتى داشتم ضعف مى كردم (از نظر بدنى عذرى ندارم) به همين جهت روزه نگرفتم; البتّه با تمام شدن امتحانات، باقيمانده ماه مبارك را روزه گرفتم، حكم روزه هايى كه نگرفتم چيست؟
جواب ترك عمدى روزه در ماه مبارك رمضان كفّاره دارد، و گناه بزرگى است; ولى اگر شما يقين داشته ايد كه در آن شرايط روزه بر شما واجب نيست، كفّاره ندارد.
سوال : آيا كسى كه قضاى روزه ماه رمضان بدهكار است، مى تواند نذر كند و روزه بجا آورد؟ كسى كه قضاى روزه هاى ماه رمضانش را بجا آورده باشد، ولى كفّاره روزه ماه رمضان بدهكار است چطور؟
جواب نذر در تمام اين موارد اشكال دارد.
سوال : آيا در مدّ طعام، كه به عنوان كفّاره روزه پرداخته مى شود، گوشت هم كفايت مى كند؟
جواب به تنهائى اشكال دارد.
سوال : شخصى سه روز روزه بدهكار مى باشد و سه روز هم به ماه رمضان مانده است، اگر پيش از ظهر افطار كند، آيا كفّاره دارد؟ و اگر تا سال ديگر تأخير بيندازد، چه حكمى دارد؟
جواب اگر قبل از ظهر افطار كرده، كفّاره تأخير دارد; يعنى براى هر يك روز يك مدّ طعام بايد بدهد و از گناه خود استغفار كند و قضاى آن را بعداً بجا آورد و اگر بعد از ظهر بوده علاوه بر آنچه گفته شد بايد كفّاره افطار روزه قضا را بدهد.
سوال : اگر انسان فراموش كند كه روزه قضا دارد و آن را انجام ندهد و چند روز مانده به ماه مبارك يادش بيايد، ولى نتواند قضا را بجا آورد، حكم او چيست؟
جواب آنچه از قضاى روزه مانده، بعد از ماه رمضان بجا مى آورد و احتياط آن است كه براى هر يك روز روزه يك مدّ طعام (يعنى معادل 750 گرم گندم) به فقير بدهد.
سوال : كفاره زني كه دراثر بچه شير دادن دوسال روزه نگرفته است چقدر براي هر روزه است ؟
جواب براي هر روز يك فقير را سير كند و چنانچه براي هر روز مبلغ 200 تومان به كسي بدهد كه با آن نان تهيه كند اشكالي ندارد.
سوال : اينجانب مدت 5-6 سال بود كه طبق آزمايشات متعدد داراي بيماري هپاتيت ب بودم و در آن زمان دكتر از گرفتن روزه مرا منع مي كرد ولي 2 سال پيش دكتري به من گفت كه اين بيماري نيست كه من دارا هستم بلكه نوعي پاتن بيماري است و من مشكلي ندارم و من هم از همان زمان روزه هايم را گرفته ام ... حال آيا قضاي روزه هاي آن 5-6 سالي كه احتمال بيماري ميرفت بر من واجب است يا خير?
جواب احتياط واجب آن است كه روزه ها را قضا كند.
سوال : آيا مي توانيم كفاره روزه غيره عمد را به اهل سنت بدهيم
جواب 1- احتياط آن است كه به فقراء شيعه بدهد.
سوال : 1- گرفتن قضاء روزه ماه رمضان با نذر در سفر چطور است؟
جواب 1- جايز نيست.

کساني که نبايد روزه بگيرند

سوال : من مادر پيري دارم كه تقريبا 75 عمر دارد درماه رمضان امسال ده روز روزه گرفته كه غش كرده است بعد روحانيي در منطقه بوده به ايشان گفته است كه شما روزه نگريد
ايا روزه ايشان قضا دارد ويانه يا بكلي از روزه معاف شده است واحتياج به قضا ندارد
جواب روزه بر ايشان واجب نيست و براي هر روز يك فقير را سير كند.
سوال : 1.حکم روزه براي دانش آموزي که به سن تکليف رسيده ولي روزه بر درسش اثر سوء دارد چيست؟
جواب 1- تا مجبور نشود روزه را ترك نكند.
سوال : 3- اگرزني بيمار باشد ونيواندروزه بگيرد آيا كفاره روزه بر او واجب است؟
جواب 3- در صورتي كه بيماري او تا ماه رمضان سال بعد ادامه داشته باشد قضاي روزه نيز بر او واجب نيست ولي براي هر روز يك فقير را سير مي كند.
سوال : همسر بنده از نظرجسمي فرد ضعيفي است ومانيز داراي يك فرزند 14 ماهه هستيم كه بد غذا مي خورد وبيشتر شير مادرش را مي خورد. همسر بنده پارسال به علت شير دهي روزه هايشان را نتوانستند بگيرند و قضاي انها را نيز نتوانستند ادا كنند.
اول اينكه كفاره بايد بدهد يا خير و اگر بخواهد بدهد چقدر
دوم اينكه امسال دو روز روزه گرفتن ولي به علت داشتن ميگرن هم سرشان درد گرفته و هم چشمانشان ضعيف شده بود كه ديگر نتوانستند روزه را ادامه بدهند و بنده اجازه گرفتن مابقي روزه ها را با توجه به موارد بالا ندادم
حال تكليف ما چيست لطفا ما را راهنمايي نماييد
در ضمن كفاره روزه امسال چقدر است و ايا اگر ايشان بتواند ايام شهادت را روزه بگيرند از كفاره امسال كم ميشود يا نه و ما بايد كفاره روزهايي را كه روزه نگرفته اند را فقط بدهيم
جواب اگر روزه گرفتن به بچه ضرر مي رساند بايد علاوه بر قضا كفاره نيز بپردازند و اگر روزه براي خودشان ضرر دارد فقط قضاي آن واجب است و كفاره ندارد و اگر قادر به قضا كردن نيست براي هر روز يك فقير را سير مي كند.
مقدار كفاره نيز 200 تومان براي هر روز است كه بايد به مصرف نان برسد.
سوال : بنده از 4 روز پيش از بيماري آنفولانزا رنج مي برم و اكنون حالم بسيار بهتر شده است.علت اين بيماري هم اين بوده كه 12 روز پيش سرما خورده بودم ولي داروهايم را كامل مصرف نكردم.اكنون دكتر به من70 قرص داده و 2 شيشه شربت بزرگ . من الان 4 روز است كه روزه نگرفته ام آيا بر من واجب است كه روزهاي آتي دارو نخورم و روزه بگيرم؟
جواب در صورتي كه نخوردن دارو باعث طولاني شدن بيماري شود روزه بر شما واجب نيست بعداً قضا مي كنيد.
سوال : دختر 9 ساله اما بسيار كو چك و ضعيف ايا بايد روزه بگيرد ؟
جواب در صورتي كه روزه برايش ضرر ندارد بايد بگيرد و اگر براي او ضرر دارد واجب نيست و اگر تا ماه رمضان سال بعد قادر بر قضاي آن نباشد قضا هم ندارد. بلكه براي هر روز يك فقير را سير مي كند.
سوال : فردى معتاد به ترياك است و نمى تواند ترك نمايد، به همين علّت، نه به صورت أدا و نه به صورت قضا، توان روزه گرفتن را ندارد، آيا اين فرد حكم مريض را دارد؟ يا اين كه بايد كفّاره بدهد؟
در مسأله 1450 توضيح المسائل فرموده ايد: «مرد و زن پير كه روزه گرفتن براى آنها مشكل است مى توانند روزه را ترك كنند» لطفاً معيار و ميزان پيرى را معيّن فرمائيد.
آيا بر مادرى كه بچّه شير مى دهد، روزه واجب است؟
جواب احتياط آن است كه از چيزهاى ديگر، در صورت توانايى، روزه بگيرد و براى هر روز يك مدّ طعام كفّاره بدهد.
ميزان پيرى موكول به عرف است; يعنى توده مردم به چنين كسى پيرمرد و يا پيرزن اطلاق كنند.
زنانى كه بچّه شير مى دهند خواه مادر بچّه باشند يا دايه، اگر روزه گرفتن باعث كمى شير آنها و ناراحتى بچّه مى شود روزه بر آنها واجب نيست، ولى براى هر روز كفّاره (يك مدّ طعام) واجب است، بعداً نيز بايد روزه را قضا كنند; امّا اگر روزه براى خودشان ضرر داشته باشد كفّاره لازم نيست، ولى بعداً روزه هاى را كه نگرفته اند قضا نمايند.
سوال : بعضى از برادران قطع نخاعى، به دستور پزشك بايد هر چند ساعت مقدارى مايعات بنوشند، وظيفه آنان براى روزه چيست؟
جواب روزه از آنها ساقط است و بجاى آن، در صورتى كه قدرت مالى داشته باشند، براى هر روز يك مدّ طعام كفّاره مى دهند.
سوال : دخترى به سنّ بلوغ رسيده است; ولى به واسطه ضعف جسمى توان روزه گرفتن در ماه مبارك رمضان را ندارد و بعد از ماه رمضان هم تا سال بعد نمى تواند قضا كند، حكمش چيست؟
جواب بايد كفّاره مدّ طعام را بدهد; يعنى براى هر روز معادل 750 گرم گندم و مانند آن به فقير بدهد. و قضاى اين روزه ها بر او واجب نيست.

كساني كه روزه بر آنها واجب نيست

سوال : زنى هستم 63 ساله كه شش بچّه به دنيا آورده ام، در دوران حاملگى و شيرخوارگى بچّه هايم (حدود 12 سال) نتوانسته ام روزه بگيرم، پس از آن نيز تا كنون هر وقت خواستم روزه بگيرم دچار خونريزى معده شده ام و با توصيه پزشكان روزه نگرفته ام، حال تكليف روزه هاى بنده چيست؟
جواب در حال حاضر شما مكلّف به روزه نيستيد و احتياط آن است كه اگر قدرت داريد براى هر روز به اندازه يك مدّ طعام (750 گرم گندم) به شخص مستحق بدهيد، همچنين براى ايّام گذشته كه روزه نگرفته ايد و تا سال بعد هم توانائى بر روزه نداشته ايد.
سوال : بنده جواني هستم 21 ساله كه از لحاظ بدني لاغر اندام هستم و دانشجوي كامپيوتر ميباشم در ماه مبارك بنده به گونه اي ضعيف مي شوم كه توانايي هيچ گونه كاري را ندارم . وزن من 54 كيلو است و به نظر خودم اگر روزه بگيرم از لحاظ بدني ضعيف ميشوم و بر روي درسم تاثير بدي مي گذارد (درس من آبرو و آينده من را رقم ميزند) از شما درخواست ميكنم كه با توجه به مشكلاتم مرا در اين مهم راهنمايي فرماييد.
جواب اگر با اين حال روزه گرفتن موجب بيماري و يا مشكلات جسماني خواهد بود روزه بر شما واجب نيست و اگر تا سال آينده نيز همين وضع ادامه يابد قضا هم لازم نمي باشد و براي هر روز يك فقير را بايد سير كنيد.

احکام سفر و مسافر

سوال- من 4سال است كه در مشهد دانشجو هستم وامسال درس من تمام شده است وفقط يك درس دارم كه آن هم چونكه كار تحقيقي است درمشهد نيستم وفقط گاهي براي بعضي از كارهاي تحقيق به مشهد سر مي زنم با اين توضيحات حكم نماز من چيست
جواب - محل تحصيل سابق حكم وطن را ندارد و نماز و روزه در آن شكسته است.
سوال- خلباني که به دليل وظيفه اش مجبور است بيش از هشت فرسخ شرعي در آسمان محدوده شهر(يعني مسافرت عمودي در فضا) گشت زني کند- به فرض اينکه شغل هميشگي او نيست- حکم روزه اش چه مي شود؟
جواب- گشت زني در آسمان شهر سفر محسوب نمي شود.
سوال- با سلام اينجانب در قزوين كار ميكنم و در تهران ساكن هستم در ماه 3 يا 4 مرتبه به محل كار ميروم چند روز هستم وبعد بر ميگردم حال نماز در قزوين چگونه است بين راه چطور مثلا در كرج با تشكر
جواب- شما كثيرالسفر هستيد و نماز شما در هر دو محل و دو راه تمام است.
سوال- بنده ساكن شهرري و دانشجو هستم.محل تحصيل بنده پنج كيلومتر بعد از تهرانپارس و فاصله آن تا منزل حدود سي كيلومتر است. با توجه به اينكه مسوولين در مناسبات اداري شهر ري و تهرانپارس را جزو شهرتهران ميدانند حكم نماز و روزه بنده طبق فتواي آيت الله مكارم شيرازي چيست؟
جواب- اگر در هفته 3 روز يا بيشتر به محل تحصيل رفت و آمد داريد نماز و روزه شما كامل است.
و با توجه به اينكه فاصله ميان آخرين خانه هاي شهر ري و آخرين خانه هاي تهران 5/21 كيلومتر نيست سفر شرعي محسوب نمي شود و نماز تمام است.
سوال- اينجانب با رجوع به رساله حضرتعالي در مورد نيت و قصد 10 روززه براي مسافرت را متوجه نشدم مي خواستم توضيحي براي اينجانب بدهيد و اگر بنده بخواهم در جايي مثلاٌ 11 روز يا14 و بيشتر بماند حکمآن چيست و بفرمايي 10 روز از کي حساب مي شود مثلاٌ اگر بنده سوم يک ماهي تا 13 آنجا باشم تا کي محسوب مي شود؟ سئوال دوم تهران بلاد کبيره است يا نه و در مود شهر ي که بلاد کبيره است تکليف چيست؟ وحد ترخص د رتهران کجاست؟ قبلاٌ از بذل عنايات حضرتعالي کمال امتنان را دارم و از درگاه ايزد منان ÷ايداري و عزت شما آيات اعظام را خواستارم.
جواب-- 1- منظور اين است كه بخواهد 10 روز يا بيشتر از آن، در محلي اقامت كند كه در اينصورت نماز و روزه كامل است و اگر بخواهد كمتر از 10 روز بماند نماز و روزه شكسته است. و باتداي 10 روز از ابتداي ورود به مقصد است يعني از ظهر اول مثلاً تا ظهر فردا يك روز حساب مي شود.
2- حكم بلاد كبيره و غير كبيره يكسان است و محلات مختلف تهران جزو تهران محسوب مي شود حد ترخص در هر شهري آن است كه از آخرين خانه هاي شهر به قدري دور شوند كه صداي اذان شهر را نشنوند.
سوال- نماز دانشجويان در محل تحصيل خود چگونه است؟ آيا محل تحصيل وطن آنان حساب مي شود؟
جواب- محل تحصيل مستمر در حكم وطن است و نماز و روزه در آن كامل است
سوال- بنده بر اساس شرايط شغلي هر از گاهي مجبور هستم در سفر باشم که اين ميتواند به دو صورت زير اتفاق بيافتد :
1- مدت ماموريت در شهر غير وطنم بيش از 10 روز بوده و پس از بازگشت به وطن 1-1)مدت اقامت در وطنم نيز بيش از 10 باشد2-1)مدت اقامت در وطنم کمتر از 10 روز باشد
2- مدت ماموريت کمتر از 10 روز بوده وپس از بازگشت به وطن 1-1)مدت اقامت در وطنم بيش از 10 روز باشد 2-1)مدت اقامت در وطنم کمتر از 10 باشد لازم ميدانم عرض کنم که تعداد ماموريت ها گاهي به 2 الي 3 بار در ماه ميرسد. با آرزوي توفيقات الهي براي حضرتعالي
جواب- 1- اگر در غير وطن قصد ده روز كنيد در هر دو صورت نماز و روزه شما در محل مأموريت تمام ولي در بين راه شكسته است.
2- در هر دو صورت در محل ماموريت و در بين راه شكسته است.
سوال- طلاب علوم دينيه كه در هر يك شهر هاي غير وطن به در خواندن مشغولند با طرح سوال ذيل وظعيت نماز وروزه انها چگونه است:
1- ما در اين مدرسه ودر اين شهر فعلا هستيم واگر به ما بگويند ايا قصد رفتن داري جواب داده بشود بنا ندارم ترك اين حوزه بكنم ولي شرايط اگر ايجاب كند نيز مي روم؟
2- فعلا هستيم اما قصد وطن نداريم ولي تا كي اينجا هستيم شايد تااخر نيزمانديم
3- تا درس باشد درس مي خوانيم امكان دارد به شهر هاي ديگر نيز مسافرت كنيم
4- طلبگي شغل نيست اما در اين شهر به نماز و تبليغ اشتغال داريم و بنا نداريم حرفه اي غير از اين در بر بگيريم
جواب- 1- نماز و روزه شمال كامل است.
2- اگر مي خواهيد يك سال يا بيشتر بمانيد حكم وطن شما را دارد.
3 و 4- از جواب هاي بالا معلوم شد.
سوال- من در كرمان زندگي مي كنم و دردانشگاه رفسنجان كه در 100كيلومتري كرمان واقع است قبول شده ام و تعداد رفتنم به رفسنجان در هفته شايد يك بار باشد و از صبح تا ظهر است آيا من مي توانم روزه ام را در آنجا كامل بگيرم و نمازم را شكسته نخوانم ؟ از راهنمايي شما پيشاپيش متشكرم
جواب- نماز و روزه شما در آنجا شكسته است.
سوال- با توجه به اينكه در احاديث 8 فرسخ بعنوان مسير معمول يك روز ملاك قرار گرفت آيا الآن هم بايد همين مقدار ملاك باشد يا مي توان مانند بعضي مجتهدين (كه مرجع نيستند) ملاك را مقادير بيشتر حدود 800 كيلو متر گرفت و شهيد مطهري هم اين طرح شبهه را داشتند
ضمنا اگر بتوانيد ملاك فتواي خود را در درس خارج فقه بيان فرمائيد متشكر مي شوم
جواب- در بعضي از روايات وارد شده است كه وقتي پيامبر اكرم(ص) حدّ مسافت نماز قصر را از جبرئيل سؤال فرمودند او اشاره به دو كوهي كرد كه در دو طرف مدينه قرار دارد كه فاصله آنها از يكديگر حدود 4 فرسخ است كه رفت و برگشت آن 8 فرسخ مي شود
سوال- حكم در اين مورد چيست؟
جواب- محل تحصيل دانشجويان در دراز مدت مانند يكسال يا بيشتر در حكم وطن آنهاست و نماز و روزه آنها كامل است.
همچنين دانشجوياني كه در هر هفته بيش از 3 روز به محل تحصيل رفت و آمد دارند نيز نماز و روزه شان كامل است.
سوال- با عرض سلام در مورد رويت هلال ماه بايد از مرجع ،تقليدكرد يا از ولي فقيه .
جواب- رؤيت هلال حكم شرعي نيست تا نياز به تقليد داشته باشد بلكه تشخيص موضوع است كه بايد براي مكلف ثابت شود و از قول هركسي براي شما ثابت شد مي توانيد طبق آن عمل كنيد.
سوال- شخصي در دانشگاه فيروز آباد تحصيل ميکند. و در هفته چهار روز به آنجا ميرود و بر ميگردد. اگر اين شخص بخواهد در هفته دو يا سه روز را در ميمند اقامت کند روزه او چطور است. ضمنا وطن اصلي او شيراز است.
جواب- نماز و روزه او در فيروزآباد و ميمند و بين راه تمام است.
سوال- من براي درس(دانشگاه آزاد) به لاهيجان مي روم ساكن رشت هستم من هفته اي 4 روز براي درس به لاهيجان مي روم و 3 روز درآنجا نماز ظهر را مي شنوم (به مدت چهار سال بايد بروم) و مسافت هم تا لاهيجان زياد است مي خواستم بدانم آيا روزه و نمازم درست است يا خير و نماز را بايد كامل بخوانم.
من براي درس(دانشگاه آزاد) به لاهيجان مي روم ساكن رشت هستم من هفته اي 4 روز براي درس به لاهيجان مي روم و 3 روز درآنجا نماز ظهر را مي شنوم (به مدت چهار سال بايد بروم) و مسافت هم تا لاهيجان زياد است مي خواستم بدانم آيا روزه و نمازم درست است يا خير و نماز را بايد كامل بخوانم.
در مورد روزه فقط يك روز اذان ظهر را در بين راه بشنوم آيا روزه ام درست است لطفا هرچه سريعتر راهنمايي كنيد.
جواب- در صورتيكه آن 4 روز مي رويد و باز مي گرديد تمام روزه هاي شما كامل است. و اگر آن 4 روز را در محل تحصيل مي مانيد، تنها روزي كه اذان ظهر در راه هستيد روزه شما شكسته است . و بقيه روزها نماز و روزه شما كامل است.
سوال--من اهل تهران هستم و همسرم اهل شاهرود ولي مقيم تهران هستيم معمولا ماهي يك بار به شاهرود سفر ميكنيم تكليف نماز و ر وزة من در اين ايام چيست؟
جواب- نماز و روزه شما در شاهرود شكسته است.
سوال- 1-مسافري كه روزه اش باطل شده است ايا بايد روزه قضا را بجاي آورد؟
جواب- 1- آري بايد قضاي آن را به جا آورد.
سوال- 2_اگر فردي که روزه است از شهر خارج شود و هنگامي که باز ميگردد اين احتمال را بدهد که چند دقيقه اي است که اذان گفته آ يا روزه اش باطل است و بايد قضاي ان را بجا آورد يا نه
جواب- 2- در صورتي كه يقين به ظهر نداشته باشد مي تواند روزه خود را ادامه دهد.
سوال- من دانشجوي دانشگاه اصفهان هستم ولي يزدي هستم مي خواهم بعضي هفته ها كمتر از 10 روز بمانم تكليف نماز و روزه من چي مي شود. با تشكر
جواب- در صورتي كه هفته اي حداقل سه روز در محل تحصيل هستيد نماز و روزه شما در آنجا تمام است هرچند كمتر از ده روز بمانيد.
سوال- من معلم پاره وقت هستم و هفته اي 2 روز شنبه و يك شنبه از شهر خارج مي شوم. روزه و نماز من چه حكمي دارد.
جواب- در فرض سئوال نماز و روزه شما در سفر شكسته است.
سوال- اينجانب مدت 40سال ساكن تهران بو ده ام و اكنون به علت مشكلات زندگي مجبور به تفيير محل سكونت خود شد ام .به شهر مارليك رفته ومحل كار در تهران مي باشد كه در هفته 5بار به تهران مي آيم در اين صورت نماز و روزه من به چه صورت ميباشددر روزهاي جمعه و تعطيلات براي مهماني به تهران مي آيم نماز و روزه من به چه صورت مي باشد؟
جواب- نماز و روزه شما در تهران و مارليك و بين راه تمام است.
سوال- اگر فقط يك روز در هفته به علت شغل مسافر باشيم حكم روزه چه مي شود؟
جواب- چنين شخصي نمي تواند در سفر روزه بگيرد.
سوال- 1- مسافرت درماه مبارك رمضانبراي روزه دار چه صورت دارد؟
2- اگر كسي قصدمسافرت به خارج ازمحل زادگاه خود داشته باشدو قصد ده روز ماندن نداشته باشدميتواند روزه بگيردونماز تمامبخواند ياخير؟
جواب- 1- اشكالي ندارد ولي چنانچه براي فرار از روزه باشد كراهت دارد.
2- بايد نمازش را شكسته بخواند و نمي تواند روزه بگيرد.
سوال- با احترام ايا مفهوم عبارت اعراض از وطن در فتاواي حضرتعالي عدم تصميم به سكونت دوباره ي در وطن است يا حتي صله ي رحم را نيز شامل ميشود؟
جواب- منظور احتمال اوّل است.
سوال : اينجانب اهل شيراز هستم ولي در حال حاضر محل کارم و تحصيلم همچنين خانواده به اصفهان منتقل شده است و خانه در اصفهان گرفته ايم احتراما بفرمايد اينجانب شامل دائم سفر ميشوم يا نه يا اينکه نماز من در کمتر از 10 روز در اصفهان چگونه است دوما در بين راه وطن اصليم نمازو روزه چگونه است. ايا اصفهان وطن دوم من حساب مي شود
جواب 1- نماز و روزه شما در اصفهان تمام است و آنجا در حكم وطن شماست.
2- در بين راه شكسته است.
سوال : در عصر كنوني كه تمام مسافرتها به راحتي انجام مي شود هنوز ما بايد نماز مسافر را شكسته بخوانيم و روزه نگيريم؟ اگر مي شود بخشهايي از قرآن و يا احاديثي كه اين احكام با استناد به آنها استخراج مي شود ذكر بفرماييد.
جواب در عصر و زمان ما هم مسافرت براي توده مردم سختي هاي روحي و جسمي متعددي را به دنبال دارد و معيار احكام الهي غالب مردم هستند نه تك تك افراد جامعه.
سوال : اينجانب دانشجويي هستم كه شهر محل تحصيلم 2 ساعت با شهر خودمان فاصله دارد . من در طول هفته آنجا اقامت دارم و آخر هفته به منزل بر ميگردم. و زماني كه ميخواهم به شهر محل تحصيلم مراجعت كنم بعد از ظهر به مقصد ميرسم آيا من مسافر محسوب ميشوم و آنروز را نبايد روزه بگيرم؟
جواب نماز و روزه شما در محل تحصيل تمام است ولي در بين راه شكسته است بنابراين به گونه اي حركت كنيد كه اذان ظهر را در بين راه نباشيد تا روزه آن روز شما صحيح باشد.
سوال : اينجانب كارمند هستم و بنابه ضرورت ماموريت برون شهري برايم پيش مي آيد آيا حكمي وجود دارد كه بتوانم در ايام ماه مبارك رمضان در اين مواقع روزه بگيرم.
جواب هرگاه حداقل هفته اي 3 روز به اينگونه مأموريتها مي رويد نماز و روزهء شما كامل است.
سوال : اينجانب محل كارم كرج و محل زندگيم تهران مي باشد
اولا: اگر به غير از كار به كرج بيايم روزه و نماز من چه حكمي دارد؟ ( مثلا جهت انجام كار شخصي يا ميهماني )؛
ثانيا: در صورتيكه بنده در ماه رمضان يا ماههاي ديگر سال به شهرهاي دور مثل مشهد يا كربلا (غيرازمحل كار) سفركنم روزه ونماز من چه حكمي دارد ؟( به لحاظ وضعيت كار بنده چه حكمي پيدا ميكند )؛
ثالثا: اگر كسي با ظن مرجع زنده به تقليد از امام خميني باقي بماند آيا ميتواند كه بعضي احكام كه قبلا براساس فتوي امام به آن عمل كرده است به فتوي مرجع زنده عمل نمايد
جواب 1 و 2- در فرض سؤال در كرج نماز و روزه كامل است هر چند براي غير كار نيائيد . ولي در مسافرت هاي ديگر شكسته است.
3- در مسائلي كه به فتواي ايشان عمل كرده باقي مي ماند و در بقيه به فتواي مرجع زنده عمل مي كند . ولي چند مسئله در مورد نماز مسافر و بلاد كبيره و شبهاي مهتابي است كه در آن اجازه عدول را مي دهيم هر چند عمل كرده باشد.
سوال : چنانچه فاصله محل كار و محلي كه به عنوان وطن انتخاب گرديده بيش از حد شرعي باشد ودر پايان هر هفته اين فاصله طي شود،وضعيت نماز چگونه است
جواب نماز و روزه او در محل كار كامل است.
سوال : آيا كسي كه در هفته بعضي اوقات از وطن خود خارج مي شود و در وطن خود مشغول رانندگي است.در ماه رمضان وظيفه او چيست آيا ان ايامي كه در خارج وطن است
را حكم شخص روزه دار مسافر است؟در ضمن گاهي اوقات از شهر خارج ميشود وبرنامه اي منظم ندارد.
جواب حكم مسافر دارد.
سوال : اينجانب تا سال 1380 در منزل پدري ام (درارسنجان فارس) زندگي مي كردم و بعد از آن با توجه به شغلم در شيراز زندگي مي كنم (فاصله 120 كيلومتر). اما تقريبا تمام تعطيلات (پنج شنبه و جمعه و...) به آنجا مي روم حكم نماز و روزه من در آنجا (منزل پدري )چگونه است.
جواب در صورتي كه قصد داريد در آينده نه چندان دور براي سكونت مستمر به ارسنجان باز گرديد، يا در سال 3 الي 4 ماه (هر چند به صورت پراكنده) در ارسنجان هستيد نماز و روزه هاي شما در آنجا تمام است.
سوال : به چه كسي دائم السفر گويند؟ايا كسي كه راننده در شهر است و گاهي اوقات براي اينكه مرسوله اي را جابه جا كند از شهر خارج ميشود حكم روزه اين شخص چگونه است؟
جواب دائم السفر كسي است كه براي مدتي (مثلا 3 الي 4 ماه) حداقل هفته اي سه روز در خارج از مسافت شرعي رفت و آمد داشته باشد يا يك ماه هر روز بيشتر از مسافت شرعي رفت و آمد نمايد.
سوال : محل سكونت ما در تهران است و پسرم هفته اي سه روز به قزوين مي رود و قبل ظهرآنجا است آيا نماز و روزه آن كامل است يا خير لطفاً ذكر فرماييد درچه صورت روزه آن باطل ميشود .
جواب نماز و روزه ايشان در فرض سؤال در قزوين تمام است.
سوال : کارگري که 6 ماه لز سال را يا بيشتر در خارج از حد شرعي مشغول به کار ميباشد به نحوي که هر روز صبح ميايد و شب بر ميگردد حکم نماز و روزه ايشان چگونه است
جواب نماز و روزه او كامل است.
سوال : 1. اينجانب اهل شهرستان اروميه مي باشم با توجه به شغلم بايستي چهار روز هفته در پيرانشهر باشم و سه روز ديگر در اروميه .
حال شرايط اداي نماز و روزه من چگونه است ؟
جواب 1- نماز و روزه شما در هر دو محل تمام است.
سوال : اينجانب در يكي شهرهاي اطراف محل سكونتم در دانشگاه قبول شده ام ومجبورم بعضي از صبح ها و بعدازظهرها را به آن شهر بروم و شب برگردم مي خواستم بدانم نماز و روزه من چگونه است لطفا توضيح كاملي بدهيد.
جواب اگر در هفته سه روز يا بيشتر رفت و آمد مي كنيد نماز و روزه شما كامل است.
سوال : ما در شهري غير از وطن خود زندگي ميكنيم.كه محل كار مان انجاست. (10 سال)ايا احتياج به قصد ميباشد؟
جواب آنجا در حكم وطن شماست و نيازي به قصد اقامه ده روز نيست.
سوال : اگر شخصي در ماه رمضان صبح به مسافرت رفته روزه اش رابخورد ولي قبل از ظهر به وطن باز گردد تكليفش چيست؟
جواب روزه آن روز قضا شده و پس از ماه مبارك قضايش را انجام مي دهد.
سوال : اگر من يک دانشجو در شهر دور باشم و آنجا را به عنوان وطن اصلي در نظر نگيرم نماز هاي من چه حکمي دارد ؟ و اگر تاکنون با استناد به حکم شما به طور معيوب , نماز هاي خود را اشتباه خوانده باشم , تکليف چيست؟
جواب در صورتي كه تحصيل شما در آنجا براي مدت طولاني (مثلاً يك سال يا بيشتر) طول خواهد كشيد آنجا به حكم وطن شما خواهد بود و بايد نمازتان را در آنجا تمام بخوانيد و اگر شكسته خوانده ايد بايد آن نمازها را تدريجاً به صورت تمام قضا كنيد.

وطن

سوال : به نظر حضرتعالى شخصى كه در شهر ديگرى غير از شهر اصلى خود براى مدت 2 سال و يا اندكى بيشتر قصد اسكان دارد مى تواند آنجا را به عنوان وطن به حساب آورد؟ و اگر چنين شخصى در طول كمتر از 10 روز 2 يا 3 بار مجبور به مسافرت به شهرهاى مختلف گردد آيا روزهايى كه در محل سكونت بوده مى تواند روزه بگيرد يا نه؟
جواب آرى آن شهر به حكم وطن او است.
دائم السفر

سوال : بنده دائم السفر هستم و طبق نظريه حضرت امام در غير سفر اول بايد نمازها را كامل خواند ولى بنده براى مثال كه بر روى كشتى خدمت مى كنم نمى دانم كه سفر اول براى من از كجا شروع مى شود يعنى 1- آيا سفر از منزل تا مثلا بندرعباس قبل از الحاق به كشتى سفر اول محسوب مى گردد (زيرا اين سفر مقدمه سفر اصلى است). 2- يا شروع سفر بعد از الحقاق به كشتى بوده و تا رسيدن به مقصد ادامه دارد (ممكن است قبل از شروع سفر چند روز ديگر در بندر عباس اقامت داشته باشد) و يا 3- شروع سفر پس از حركت واقعى از بندر مبدأ بوده و تا رسيدن به مقصد ادامه دارد؟
جواب از هنگامى كه از منزل خود به منطقه كار مى رويد و از آنجا به سفر دريايى مى رويد تا رسيدن به مقصد يك سفر محسوب مى شود.
سوال- اينجانب و خانواده حدود 24 سال پيش از نجف تبعيد شده ايم و در تهران زندگي مي كرديم البته ازشهر خود كه زادگاه ما هم بود اعراض نكرديم ونيت ما اين بود كه هر زمان راه باز شد به وطن شرعي خود باز گرديم حال راه براي بازگشت مهيا شده , ايا پس از بازگشت نمازما تمام است يا پس از نيت اقامت مجدد چند ماه , نماز تمام و روزه صحيح خواهد بود.
جواب- در فرض سؤال كه عملاً اعراض حاصل شده نماز و روزه شما در آنجا شكسته است ولي چنانچه قصد داشته باشيد براي سكونت مستمر به آنجا باز گرديد نماز و روزه شما در آنجا تمام است ولي احتياطاً هفته اول را جمع بخوانيد يا قصد ده روز كنيد.
سوال وطن پدر وطن شخص محسوب ميشود؟
جواب- وطن پدر وطن فرزند محسوب نمي شود مگر اين كه در آنجا براي مدت طولاني مثل يك سال سكونت مستمر داشته باشد.

رويت هلال

سوال : 2- اينكه گفته ميشود مجتهد بايد در مورد رؤيت هلال حكم دهد تابراي همگان لازم الاجرا باشد منظور چيست؟
جواب 2- معمولاً مجتهدين مي گويند براي ما فلان روز ثابت شده و اين فقط براي كساني كه اطمينان پيدا كنند خوب است و اگر بگويند ما حكم شرعي كرديم كه امروز براي همه روز عيد است همه بايد پيروي كنند.
سوال : دليل اختلاف نظر علما در مورد عيد فطر امسال چه بوده است؟ و حلول ماه شوال و اعلام عيد فطر چگونه بر شما و ديگر علما ثابت ميشود ؟ لطفاً كاملاً توضيح دهيد؟
جواب رؤيت حلال كه نشانهء عيد فطر است از موضوعات است نه از احكام و مطلبي است كه مردم مي توانند خودشان تشخيص دهند و مطابق آن عمل كنند.
هركس ماه را ببيند يا از اجماع منجمين يقين پيدا كند مي تواند بر طبق آن عمل نمايد. و اگر مردم از نظر مراجع در اين مسئله پيروي مي كنند بخاطر اعتمادي است كه در اثبات موضوع به آنها دارند.
و امّا اختلاف در تشخيص موضوع مطلبي نيست كه مايهء تعجب باشد ممكن است كسي يقين داشته باشد مغرب شده و افطار كند و عالم ديگري يقين به مغرب نكند و افطار نكند . رؤيت هلال درست همين گونه است. البته براي حفظ شكوه و عظمت عيد، مناسب است كه مراجع محترم تدبيري بيانديشند كه در يك جمعبندي به نقطهء واحدي برسند. و تدبيرهائي انديشيده شده كه ان شاء الله براي سال هاي آينده به اين مشكل برخورد نكنيم؛ نگران نباشيد.
و در مورد شهادت دو نفر عادل در صورتي قول آنها قبول است كه شخصاً رؤيت هلال كرده باشند و ديده باشند و اين كار از سوي مراجع محترم انجام نشده . و امّا شهادت شهود ديگر در صورتي قبول است كه متهم به خطاي حسّ نباشند. اين اتهام در زمينهء افراد معدودي كه ادعاي رؤيت به هنگام صاف بودن آسمان مي كنند وجود دارد. زيرا در چنين شرايطي اگر يك نفر ببيند به يقين عده زيادي همانند او مي بينند.
سوال : به نظر شما دليل عدم استفاده از علم در تعيين حلول ماه چيست؟
جواب ما از علم روز در تعيين روز اوّل ماه با شرايط خاصي استفاده مي كنيم.
سوال : با توجه به اينکه در دعاي عيد فطر مي خوانيم (وجعلت هذا اليوم للمسلمين عيدا )چگونه در کشوري مثلا سه شنبه ودر کشور همجوار ان روز ديگر عيد است
ومشابه اين سوال در شب قدرهم همي طور است وبه شوخي حتي عده اي مي گفتند اگر امشب خواب افتادي ايراد ندارد برو افغانستان فردا شب قدر است يا مثلا اگر کسي بخواهد احتياط کند بايد 6شب ويا9شب احيا بگرد
مساله بعدي هم دررا بطه اين است کهدر رساله وفتاوي علما ي شيعه مي خواتيم که اعتبار در رويت هلال به يک شهر واهل ان شهر است ودر فتاوي اهل سنت اعتبار به يکي از بلاد مسلمين است براي همه ولي حال در کشور ما معلوم نيست چرا نه بلاد را معتبر ميدانند(اهل سنت) ونه هر شهر را براي ان شهر فقط(علماي شعه)وچيز جديدي مي بينيم که ان جغرافياي هر کشور است که با فتاوي هيچکدام از فريقين نميسازد
جواب ر1- مي دانيم سياهي شب در هر 24 ساعت تمام كشورهاي جهان را طي مي كند شب قدر همان 24 ساعت است.
2- حدود جغرافيائي معيار نيست بلكه اتحاد افق شرط است.
سوال : با سلام و تحيت به مناسبت فرارسيد عيد سعيد فطر به استحضار ميرساند اينجانب از مقلدین حضرتعالي در کشور امارت هستم امروز سه شنبه 4 آذر ماه است و امارات (براداران اهل سنت) و همچنين مسجد امام علي (ع) و مسجد الزهرا (س) ازجامعه شيعان امارات امروز را عيد اعلام و نماز عيد را برگزار نمودند ولي مسجد امام حسين (ع) که نماينده محترم مقام معظم رهبري و ولي فقيه مسلمين آنجا هستند فردا را عيد تعيين نمودند (مطابق ايران). مستدعي است ما را ارشاد فرمائيد در اين مواقع چه حکمي را مي بايست انجام دهيم
جواب روز چهارشنبه 5/9/82 عيد بوده است و تا حلول شوال براي كسي ثابت نشود نمي تواند عيد بگيرد.
سوال : در كشور پاكستان دو نفر از علماءِ شيعه و دو تن از اهلِ سنّت و چهار نفر از اهل حديث (وهّابى ها) را براى رؤيت هلال انتخاب نموده اند. اين كميته از طرف دولت وقت انتخاب شده است، نه از طرف مجتهد جامع الشّرايط; در اواخر هر ماه، كميته مذكور در شهر لاهور پاكستان تشكيل مى شود و رؤيت هلال از زبان رئيس كميته (كه از اهل تسنّن است) به وسيله راديو و تلويزيون، به اطّلاع مردم مى رسد، آيا به مجرّد اطّلاع و اعلام رئيس اين كميته، روزه را مى توان افطار كرد؟
جواب هرگاه در ميان آنها دو شيعه عادل بوده باشد كه شهادت به رؤيت هلال ماه بدهند، شهادت آنها قبول است; همچنين اگر از مجموع شهادت آنها اطمينان به رؤيت هلال حاصل شود كافى است.
سوال : 2- اينكه گفته ميشود مجتهد بايد در مورد رؤيت هلال حكم دهد تابراي همگان لازم الاجرا باشد منظور چيست؟
جواب 2- معمولاً مجتهدين مي گويند براي ما فلان روز ثابت شده و اين فقط براي كساني كه اطمينان پيدا كنند خوب است و اگر بگويند ما حكم شرعي كرديم كه امروز براي همه روز عيد است همه بايد پيروي كنند.
سوال : دليل اختلاف نظر علما در مورد عيد فطر امسال چه بوده است؟ و حلول ماه شوال و اعلام عيد فطر چگونه بر شما و ديگر علما ثابت ميشود ؟ لطفاً كاملاً توضيح دهيد؟
جواب رؤيت حلال كه نشانهء عيد فطر است از موضوعات است نه از احكام و مطلبي است كه مردم مي توانند خودشان تشخيص دهند و مطابق آن عمل كنند.
هركس ماه را ببيند يا از اجماع منجمين يقين پيدا كند مي تواند بر طبق آن عمل نمايد. و اگر مردم از نظر مراجع در اين مسئله پيروي مي كنند بخاطر اعتمادي است كه در اثبات موضوع به آنها دارند.
و امّا اختلاف در تشخيص موضوع مطلبي نيست كه مايهء تعجب باشد ممكن است كسي يقين داشته باشد مغرب شده و افطار كند و عالم ديگري يقين به مغرب نكند و افطار نكند . رؤيت هلال درست همين گونه است. البته براي حفظ شكوه و عظمت عيد، مناسب است كه مراجع محترم تدبيري بيانديشند كه در يك جمعبندي به نقطهء واحدي برسند. و تدبيرهائي انديشيده شده كه ان شاء الله براي سال هاي آينده به اين مشكل برخورد نكنيم؛ نگران نباشيد.
و در مورد شهادت دو نفر عادل در صورتي قول آنها قبول است كه شخصاً رؤيت هلال كرده باشند و ديده باشند و اين كار از سوي مراجع محترم انجام نشده . و امّا شهادت شهود ديگر در صورتي قبول است كه متهم به خطاي حسّ نباشند. اين اتهام در زمينهء افراد معدودي كه ادعاي رؤيت به هنگام صاف بودن آسمان مي كنند وجود دارد. زيرا در چنين شرايطي اگر يك نفر ببيند به يقين عده زيادي همانند او مي بينند.
سوال : به نظر شما دليل عدم استفاده از علم در تعيين حلول ماه چيست؟
جواب ما از علم روز در تعيين روز اوّل ماه با شرايط خاصي استفاده مي كنيم.
سوال : با توجه به اينکه در دعاي عيد فطر مي خوانيم (وجعلت هذا اليوم للمسلمين عيدا )چگونه در کشوري مثلا سه شنبه ودر کشور همجوار ان روز ديگر عيد است
ومشابه اين سوال در شب قدرهم همي طور است وبه شوخي حتي عده اي مي گفتند اگر امشب خواب افتادي ايراد ندارد برو افغانستان فردا شب قدر است يا مثلا اگر کسي بخواهد احتياط کند بايد 6شب ويا9شب احيا بگرد
مساله بعدي هم دررا بطه اين است کهدر رساله وفتاوي علما ي شيعه مي خواتيم که اعتبار در رويت هلال به يک شهر واهل ان شهر است ودر فتاوي اهل سنت اعتبار به يکي از بلاد مسلمين است براي همه ولي حال در کشور ما معلوم نيست چرا نه بلاد را معتبر ميدانند(اهل سنت) ونه هر شهر را براي ان شهر فقط(علماي شعه)وچيز جديدي مي بينيم که ان جغرافياي هر کشور است که با فتاوي هيچکدام از فريقين نميسازد
جواب 1- مي دانيم سياهي شب در هر 24 ساعت تمام كشورهاي جهان را طي مي كند شب قدر همان 24 ساعت است.
2- حدود جغرافيائي معيار نيست بلكه اتحاد افق شرط است.
سوال : با سلام و تحيت به مناسبت فرارسيد عيد سعيد فطر به استحضار ميرساند اينجانب از مقلدین حضرتعالي در کشور امارت هستم امروز سه شنبه 4 آذر ماه است و امارات (براداران اهل سنت) و همچنين مسجد امام علي (ع) و مسجد الزهرا (س) ازجامعه شيعان امارات امروز را عيد اعلام و نماز عيد را برگزار نمودند ولي مسجد امام حسين (ع) که نماينده محترم مقام معظم رهبري و ولي فقيه مسلمين آنجا هستند فردا را عيد تعيين نمودند (مطابق ايران). مستدعي است ما را ارشاد فرمائيد در اين مواقع چه حکمي را مي بايست انجام دهيم
جواب روز چهارشنبه 5/9/82 عيد بوده است و تا حلول شوال براي كسي ثابت نشود نمي تواند عيد بگيرد.
سوال : در كشور پاكستان دو نفر از علماءِ شيعه و دو تن از اهلِ سنّت و چهار نفر از اهل حديث (وهّابى ها) را براى رؤيت هلال انتخاب نموده اند. اين كميته از طرف دولت وقت انتخاب شده است، نه از طرف مجتهد جامع الشّرايط; در اواخر هر ماه، كميته مذكور در شهر لاهور پاكستان تشكيل مى شود و رؤيت هلال از زبان رئيس كميته (كه از اهل تسنّن است) به وسيله راديو و تلويزيون، به اطّلاع مردم مى رسد، آيا به مجرّد اطّلاع و اعلام رئيس اين كميته، روزه را مى توان افطار كرد؟
جواب هرگاه در ميان آنها دو شيعه عادل بوده باشد كه شهادت به رؤيت هلال ماه بدهند، شهادت آنها قبول است; همچنين اگر از مجموع شهادت آنها اطمينان به رؤيت هلال حاصل شود كافى است.
احكام رويت هلال

سوال : اگر هلال ماه شوّال ديده شود و هنوز مغرب نشده باشد، آيا مى شود روزه را افطار كرد؟ اگر عمداً روزه را افطار كنند حكم آن چيست؟ اگر كسى دستور دهد كه روزه را افطار كنيد و هنوز وقت افطار نباشد، آيا بر او كفّاره خود و مردم واجب است؟
جواب ديدن ماه شوّال به تنهائى براى افطار كافى نيست; بلكه بايد روز تمام شود. و اگر كسى جاهل به مسئله بوده بايد قضا كند، امّا كفّاره ندارد و بر كسى كه دستور افطار داده كفّاره اى نيست; هرچند نبايد بدون تحقيق مسئله بگويد.