ماسوله/مرداب انزلی/آستارا باغ پرندگان/عمارلو داماش/لاهیجان شیطان کوه/عمارت کلاه فرنگی/قلعه بندین/کاخ سردار امجد/قلعه لیسار/خلو پشت/پل خشتی (لنگرود)/پارک حیات وحش لوندوپل/پارک جنگلی بی بی یانلو/باغ چای بندر انزلی
Printable View
ماسوله/مرداب انزلی/آستارا باغ پرندگان/عمارلو داماش/لاهیجان شیطان کوه/عمارت کلاه فرنگی/قلعه بندین/کاخ سردار امجد/قلعه لیسار/خلو پشت/پل خشتی (لنگرود)/پارک حیات وحش لوندوپل/پارک جنگلی بی بی یانلو/باغ چای بندر انزلی
شهر تاریخی ماسوله همه ساله پذیرای مسافرانی از شهرهای دور و نزدیك و از خارج از كشور است كه به این شهر می آیند. بیشترین مسافران طی سه ماه تابستان به این شهر سفر می كنند. آن دسته از مسافران ایرانی كه از شهرهای دور می آیند معمولاً جهت بازدید از بافت معماری و تاریخی شهر اقدام به سفر می كنند. اما بسیاری از مسافران شهرهای نزدیك برای استفاده از آب و هوا و طبیعت مطبوع ماسوله به این شهر می آیند. تمام مسافران غیرایرانی فقط برای بازدید ازمعماری و شهرسازی تاریخی ماسوله اقدام به سفر می كنند. دراین میان دسته های كوچك و بزرگ طبیعت دوستان را نیز باید نام برد كه معمولاً از شهرهای نزدیك و در گروههای ۵ تا ۲۰۰ نفره و به عنوان كوهنوردی و كوه پیمایی به این شهر می آیند.
درهر صورت جاذبه های تاریخی، معماری و طبیعی ماسوله به گونه ای است كه هر نوع مسافر با هرنوع سلیقه ای را به سمت خود جذب می كند. حتی زمستان پربرف این شهر نیز جاذب دسته ای از میهمانان است.
وجود امكانات رفاهی قابل ملاحظه، راه ارتباطی مناسب و محل های اقامتی محلی و سنتی از امتیازاتی هستند كه توان پذیرایی مردم این شهر را از مسافران افزایش می دهند.
دیدن ماسوله و معماری آن به عنوان یك شهر تاریخی و استفاده از مناظر طبیعی و ساختمانی زیبای آن طی حداقل یك شبانه روز اقامت در خانه های سنتی مردم میهمان نواز آن یادگاری بی نظیر برای هر مسافری خواهد بود.
لاهیجان مردم*شناسی و جغرافیا لاهیجان منطقه*ای است که ازشمال به دریای خزر،
از شرق به لنگرود، از جنوب به دیلمان، از جنوب غربی به سیاهکل و از غرب ب هآستانه محدود می*شود که در ۵۰ درجه و صفر دقیقه شرقی و در ۳۷ درجه و ۱۱ دقیقه شمالی عرض جغرافیایی قرار دارد. این شهر ساخته*شده بر سرزمینی هموار و جلگه*ای است که حاصل رسوبات به جای مانده از رودهای گیلان است. از نظر موقعیت جغرافیایی و ویژگی*های تاریخی یکی از شهرهای مهم گیلان به شمار می*رود و مدت*ها مرکز بخش بیه پیش گیلان بوده است.
شهرستان لاهیجان دارای دو بخشرودبنه و مرکزی و ۷ دهستان به نام*های رودبنه ، شیرجوپشت، آهندان،بازکیاگوراب،لفمجان ،لیالستان و لیل است. این شهرستان بر پایه آخرین سرشماری دارای جمعیتی بیش از 220.000 نفر است.
مردم آن بیشترگیلک هستند و گالش به ساکنین ارتفاعات این منطقه اطلاق می*شود که آن*ها هم تيره*ای از گيلکان بوده و زبان*شان گيلکی است. زبان بومی اين شهرستان، گیلکی با لهجه شرقی است که با لهجه غربی گيلکی (رشت و فومن) اندکی تفاوت دارد. دین مردم لاهیجانشیعه و از نوعناصری است.
آب و هوا
آب و هوای آن در بخشجلگه *ای معتدل و مرطوب و در قسمت کوهستانی سردسیر و خوش آب و هوا است.
تاریخچه*
شهر لاهیجان از دیرباز کانون بازرگانی ابریشم بوده و بیش*ترین سهم را درنیز تولید و صادرات آن داشته است. صنعت چای یکی از مهم*ترین صنایع کشاورزی این شهر است. نخستین بار چای در ایران توسط حاج محمد حسین اصفهانی به سال ۱۳۰۲ ه.ق در عصر ناصرالدین شاه قاجار کشت شد که پیشرفتی نداشت و موفقیتی بدست نیاورد. اما شخصی بنام محمد خان قاجار قوانلو ملقب به کاشف السلطنه مشهور به چایکار در سال 1319 ه.ق چای را در لاهیجان کشت نمود و به بار نشاند. وی در حقیقت پدر کشت چای در ایران بشمار می*آید. در اثر به بار نشستن این فراورده، تأثیرات شگرفی بر زندگی مردم منطقه و اقتصاد کشور به جای مانده است.
نام لاهیجان ریشه در ویژگی اقتصادی آن دارد. به گونه*ای که واژه لاهیجان عربی*شده لاهیگان است و لاهیگان مرکب است از لاهیگ +ان (لاهیگ = بافتنی و ان=پسوند مکانی) و به معنی مکان یا شهر بافندگان یا نساجان یا ابریشم*بافان است. در تجزیه*ای دیگر، لاه در پارسی میانه (پهلوی) به معنای ابریشم است و در برهان قاطع به معنای پارچه ابریشمی سرخ آمده است و جان پسوند مکان است. در نتیجه لاهیجان به معنای «شهرابریشم *و مکان*ابریشم»است.
در افسانه*ها بنای شهر لاهیجان به لاهیج ابن سام ابن نوح نسبت داده می*شود ولی این وجه تسمیه نادرست و عوامانه بنظر میرسد (یا درست*تر بگوییم، افسانه*ای ساختگی برای عوام بوده که با عربی*سازی نام ایرانی شهر بتوانند نام اصلی شهر را بار دیگر استفاده کنند. این روند در ایران تحت چیرگی تازیان و تعصبات شدید ضدایرانی رواج داشته و ترفندی بوده برای رهایی از برچسب هولناک مجوسیت). این شهر در گذشته در دورانی از استیلای اعراب و سیطرهٔ خلافت دارالاماره یا دارالامان هم نامگذاری شده بوده که بتدریج باردیگر نام ایرانی خود را بازیافته، نخست لاهیجان المبارک و سپس لاهیجان خوانده شده. این شهر در زمان ساسانیان نیز وجود داشته است.
لاهیجان در سال ۷۰۵ ه.ق به دست اولجایتو فتح شد و امیر تیمور به آن لشکر کشید. پس از تیمور، سید امیر بیک و نوادگان وی –از سادات کیانی– بر شهر لاهیجان حکومت کردند. پس از سقوط حکمرانان کیانی، حاکمان صفوی در این شهر حکومت کردند. از حوادث ناگوار و مهم در تاریخ لاهیجان، طاعون در سال ۷۰۳ ه.ق، آتش*سوزی سال ۸۵۰ ه.ق لاهیجان و اشغال آن توسط روس*ها در سال ۱۷۲۵ میلادی است. در سال ۱۲۳۰ ه.ق لاهیجان دچار زلزله شد و در سال ۱۲۴۶، بار دیگر طاعون در آن کشتار کرد. شأن و شکوه لاهیجان در زمان خان احمد خان است. خان احمدخان یکی از حاکمان لاهیجان در قرن دهم است و کمتر حاکمی در گیلان چنین قدرتی را به خود دیده است و لاهیجان از این نظر در دوران طلایی خود بود.
در شوال سال ۱۰۰۰ ه.ق شاه عباس کبیر پس از آواره کردن خان احمد خان به لاهیجان آمد و دستور داد باغی که در مقابل قصر خان احمد خان بود و انواع گل*ها و اقسام میوه*ها در آن دیده می*شد را خراب کردند و به زمین بازی چوگان و قپق*اندازی تبدیل نمودند و پیرامون آن را درخت کاشتند. همچنین شاه عباس دستور داد باغ بیشه دژ خان احمد خان را که از آثار بزرگ بود، ویران کردند و به این ترتیب اثری از دودمان کیائیان گیلان بویژه خان احمد خان نگذاشتند، زیرا وی پسری نداشت که حفظ نام او نماید. بعد از سقوط و مرگ خان احمد خان، لاهیجان دیگر به خود رنگ استقلال ندید و شهر رشت که در آن زمان روستایی بیش نبود کم*کم مرکزیت و به واسطه توجه خاص شاه عباس حوزه اقتدار آن گسترش یافت و به دیگر بخش*های گیلان چیرگی کافی پیدا نمود.
پل خشتی لنگرود
این پل روی رودخانه ای که لنگرود نام دارد و آب آن از یکی از نهرهای سفیدرود است،و از میان داخل شهر می گذرد، بناء شده است.طول این پل بالغ بر 37 متر است و عرض آن 5/4 متر و ارتفاع بلندترین نقطه پل از سطح رودخانه 70/9 سانتی متر است. که دو قسمت شهر فشکالی محله را به راه پشته متصل می سازد.این پل را شخصی به نام (حاجی آقا پرد) ساخته و بنابر روایتی پل مزبور در محل پل قدیمی بدستور حاجی آقا بزرگ منجم باشی، در زمان سلطنت فتحعلی شاه، ساخته شده است.و در کتاب (دارالمرز ولایت ،گیلان،رابینو) در مورد این پل چنین آمده است:
پل خشتی لنگرود،پلی که با آجر و ساروج ساخته شده و دارای دو دهانه فراخ برای عبور کشتی است،37 متر طول و12 متر ارتفاع دارد و مربوط به دوران صفویه است،گو آنکه بعضی به عهد تیموری نسبت می دهند ولی سندی در این باره در دست نیست.
منزل قدیم منجم باشی
این خانه که در فشکالی محله لنگرود است،یکی از آثار قدیمی و تاریخی لنگرود به شمار می رود.خانه منجم باشی در فشکالی محله و جنب سبزه میدان لنگرود از املاک این خاندان است که تا امروز باقی مانده و در اصل شامل بیرونی ،اندرونی،خلوت خانه،مسجد،حمام و اصطبل بوده است.
باغ معروف منجم باشی
یکی دیگر از آثار دیدنی لنگرود باغ معروف منجم یاشی لنگرودی در روستای دیوشل بوده است.وی در این دهکده کاخی ساخته و طرح باغی ریخته بود و بنای این کاخ را از افتخارات خود می دانست.
مجتمع جهانگردی چاف-چمخاله
یکی از آثاری که اخیرا بنا گردیده و از آثار دیدنی لنگرود به شمار میرود،مجتمع جهانگردی چاف چمخاله است این بنا که در 15 کیلومتری شهر لنگرود و در کنار رودخانه ای که مسیر آبش به طرف دریا است،قرار دارد.اراضی محدود این مجتمع 110 هکتار است که در مرحله اول احرای ساختمانی آن در 40 هکتار متر مربع بوده که جمعا 22000 متر مربع وسعت زیر بنای آن بوده و یک میلیون متر مربع نیز فضای محوطه سازی شده دارد.این مجتمع دارای 41 دستگاه ویلا،30 مهمانخانه،2 بلوک آپارتمانی، و همچنین دارای یک ساختمان اداری و یک سینما و تأسیساتی ورزشی مانند استخر شنا و یک درمانگاه است و از آبانماه سال 1261 در اختیار سپاه گیلان است و اخیراً سپاه مجدداً آن را در اختیار سازمان جهانگردی قرار داده است.
پل خشتی قدیمی نالکیاشر
یکی از آثار باستانی،قدیمی و دیدنی در شهرستان لنگرود است که قدمتش به حدود دوره صفویه می رسد.این پل خشتی که در مسیر روستای لیالستان از روستاهای لاهیجان،به نالکیاشر است،از ابنیه قدیمی محسوب می شود.که به طرز جالب و زیبای دیدنی ساخته شده است.
لیلاکوه
لیلاکوه کوهی است در نزدیکی شهر لنگرود در استان گیلان در شمال ایران که دامنه*های این کوه امروزه تبدیل به قطب قهوه*خانه*ای گیلان شده است.
مرداب انزلی
موقعيت جغرافيائي
تالاب انزلي، در ساحل جنوب غربي درياي خزر، در غبر دلتاي سفيد رود و در جنوب بندرانزلي، در استان گيلان واقع شده و از قسمت غرب كپورچال و آبكنار، از جنوب به صومعه سرا و بخشهاي رشت محدود شده و در مختصات جغرافيائي 37 درجه و 28 دقيقه عرض شمالي و 49 درجه و 25 دقيقه طول شرقي قرار گرفته است. محدودة آب آن شامل چهار بخش يا حوضچه آبي به شرح زير است: تالاب ماهروزه كه سابقاً به نام خليج كپورچال ناميده ميشد در بخش غربي؛ تالاب سياه كشيم در جنوب غربي، تالاب شيجان در بخش شرقي و بخش مركزي. اين چهار بخش از نظر خصوصيات فيزيكوشيميائي، مرفولوژيك، فيتواكولوژي و جغرافيائي داراي تفاوتهاي چشمگير بوده و سيستمهاي متفاوتي را ارائه مينمايند.
محدودة آب تالاب انزلي را ميتوان در مساحتي بالغ بر 100 كيلومتر مربع تصور نمود و اختلاف نظر در ميزان وسعت آن به اين دليل است كه از آخرين محاسبات تعيين حريم آن سالهاي درازي ميگذرد و از حدود سي?سال قبل كه اين پهنه آبي و رسوبهاي آن را 400 كيلومتر مربع اعلام نموده?اند هنوز اقدام مهمياز طرف سازمانهاي مسئول براي تعيين مساحت دقيق آن به عمل نيامده و نوسانهاي آب درياي خزر نيز در برهم زدن كليه برآوردها مؤثر بوده است. اما محدوده آبريز آن داراي وسعتي معدل 3740 كيلومتر مربع ميباشد كه در حدود 2000 كيلومتر مربع آن دشت و بقيه زمينهاي كوهستاني و كوهپايه است كه از سمت شمال به درياي خزر، از جنوب و غرب به انتهاي شيب سلسله جبال البرز و كوههاي تالش و از جانب شرق به دلتاي رودخانه سفيد رود محدد ميگردد. آبهاي وارده به تالاب از طريق رودها، نهرها و زهكشهاي زراعي واقع در حوزه هاي آبريز كاسه اي شكل صورت ميگيرد. عمده رودهاي منتهي به آن از كوههاي تالش سرچشمه گرفته و در مسير پرشيب خود به دشت ميرسند. ديگر جريانهاي ورودي، مربوط به آبهاي اضافي و برگشتي مزارع تحت آبياري ميباشند كه بيشتر در شرق تالاب واقع شده اند.
از رودها و زهكشهاي طبيعي منتهي به تالاب، از غرب به شرق ميتوان كچلك، سياويزان، شيله سر، بهمبر، بيجار خاله، مرغك، خالكائي، اسفند (سيارودخان)، كلسر، چمثقال (ماسوله رودخان)، نرگستان (روكو)، كانال مادر (سيابي)، گاز رودبار (لاكسار)، سياه درويشان، هندخاله، گازگيشه، باغبان خاله، پيربازار و خمام رود را نام برد. رودهاي منطقه فومنات كه تأمين كننده بخش مهمي از آبهاي تالاب هستند پس از عبور از دره هاي تنگ و باريك و سنگي به مناطق دشتي رسيده در اراضي پست حاشيه تالاب به يكديگر متصل ميشوند و به صورت مجاري آبي وارد تالاب ميگردند. در سفرنامه ها و مدارك تاريخي از رودهاي متعدد ديگري نيز نام برده شده كه اكنون بسياري از آنها از جريان افتاده و از بين رفته اند.
كليه آبهاي ورودي به تالاب توسط 5 روگا (مجراي آبي يا معبر) و از طريق كانال غازيان به دريا تخليه ميشوند. تفاوت اين روگاها با رودها و ديگر مجاري در تغييرات شديد آبدهي آنهاست و به ترتيب از غرب به شرق عبارتند از: تازه بكنده (شنبه بازار يا پاشاروگا)، نهنگ روگا، راسته خاله، پيربازار روگا و سوسرروگا. سه روگاي اخير در نزديكي زير پل غازيان به يكديگر متصل ميگردند و سپس با الحاق به نهنگ روگا و در محوطه بندرگاه به شنبه بازار روگا و عبور از كانال كشتيراني و گلوگاه دو موج شكن (تنها راه ارتباطي تالاب با دريا) وارد درياي خزر ميشوند. هرچند كه هر سال 4/2 ميليارد متر مكعب آب وارد اين پهنه آبدار ميگردد اما به دلايلي كه اشاره خواهد شد، عمق تالاب در فصل بهار به بيش از 5/2-5/1 متر و آنهم در قسمت غربي كه داراي حوضه آبي وسيع تري است نميرسد. بخش شرقي تالاب داراي حداقل عمق ميباشد. در بررسي مراحل تكوين و شكل گيري تالاب به نظرات و فرضيات مختلف و متعددي برخورد مينمائيم كه عمده ترين دليل پيدايش آن را با كاهش سطح آب درياي خزر در قرن سيزدهم ميلادي همزمان با شكل گيري شبه جزيره انزلي مرتبط دانسته اند. به تعبيري ديگر، تالاب انزلي گودرفتگي حاصله از تكتونيك ميباشد كه با پسروي آب درياي خزر تا حدودي از دريا جدا افتاد و با تيغه ماسه اي كه از حركات دريا و امواج آن ايجاد شده تشكيل گرديده است.
عمارت کلاه فر نگی در كنار رودخانه گوهر رود در ضلع جنوبی پارک محتشم با بام سوفالی همكف در دو طبقه چاگوده ببوسته و فورم ييلاقی اون به صورت دو تا ۸ ضلعی مربع ئیسه كه در كنار يكديگر قرار بیگیفته اید كه در كل فرم زيبايی به ساختمان بدا ،بانی عمارت صادق اکبری محتشم الملک ملقب به سردار معتمد از مالكين و حكام گیلان در صدر مشروطیت ۱۳۲۷ هجری قمری بو و علت انتخاب نام کلاه فرنگی بر روی ا بنا شباهت فراوانی ئیسه كه طبقه فوقانی ا بنا به كلاه سيليندری (فرنگی) داره.
موقعیت جغرافیایی استان گیلان
موقعیت : شمال ایران
مجاورت : شمال:جمهوری ترکمنستان جنوب: استان سمنان رب:استان مازندران و دریای خزر
آب و هوا: معتدل مدیترانه ای
وسعــــت: 22 هزار کیلومتر مربع
جمعـیــت:
تقسیمات: 16 شهر و 16 بخش و 45 دهستان
شهرستانها: آستارا، آستانه اشرفیه، اَملَش، بندر انزلی، رشت، رضوانشهر، رودبار، رودسر، سیاهکل، شَفت، صومعه*سرا، طوالش، فومَن، لاهیجان، لنگرود، ماسال
مرکـــــز : رشت
قلعه لمبسر - رودبار در ناحیه رودبار نیز بیش از هر چیز ویرانه های مربوط به قلعه های اسماعیلیه که بر فراز ستیغ کوهساران خودنمایی می کنند،* نمایان است.
دژ لمبسر یکی از عظیم ترین و وسیع ترین دژهای منطقه است که دو رود ‹‹نینه رود›› و ‹‹لمه در›› در دو سوی آن جریان دارند. قلعه لمبسر از سه جهت مخاور، جنوب و شمال به پرتگاه های مخوفی منتهی می گردد. بخشی از سمت خاوری آن، یعنی سمت رودخانه نینه رود، شیب کم تری دارد. به همین جهت، دیواری عظیم و قطور با سنگ های بسیار بزرگ ساخته اند که تا امروز قسمتی از آن پابرجاست و در حدود 20 متر طول و 10 متر ارتفاع دارد. قسمت جالب توجه دژ،* آب روی آن است که تا امروز هم مسیر آن را می توان تشخیص داد. این آب رو که از طرف شمال وارد دژ می شود، به آب انبارهای مکعب مستطیل شکلی به طول 80/5 متر و عرض 90/1 متر و عمق 90/1 متر منتهی می شود. این آب انبارها در دل سنگ کنده شده اند. سه آب انبار دیگر مانند این ها در طرف شمال و مخاور و در خارج از دیوارهای دژ دیده می شود. در آخرین قسمت محوطه شیب دار دژ، در یک پارچه سنگ که از خاور به باختر کشیده شده است، چند آب انبار نزدیک یک دیگر در دل سنگ کنده شده اند و آب انبار بزرگ حدود 12 متر طول دارد. این آب انبارها تنها مکان ذخیره آب دژ لمبسر نبوده اند؛ زیرا در پایین دیوار خاوری دژ ، جایی که آب انبارهای خارج قلعه در سنگ کنده شده اند، فضای سرپوشیده ای در ارتفاع 190 متری وجود دارد که با پله هایی ناهموار به لب رودخانه منتهی می شود. پهنای این فضای سرپوشیده 95 سانتی متر و قطر هلال تاق آن کمی بیش از 30 سانتی متر است. این فضای سرپوشیده فعلا از خاک و سنگ انباشته شده است. قلعه لمبسر یکی از شگفت انگیز ترین قلعه های ایران است و قدمت آن به دوران پیش از اسلامی می رسد.
قلعه بندبن قاسم آباد - رشت در روستای بندبن قاسم آباد برجی قدیمی به ارتفاع 12 متر سر برآورده که راه روهای زیرزمینی دارد و نقشی دفاعی داشته است.
این برج، بخشی از یک قلعه بزرگ بوده که برج نگهبانی ان در بخش جنوبی قلعه و مشرف بر دهکده بندبن هنوز سالم باقی مانده است.این برج سنگی به ارتفاع 7 متر و قطر 5/4 متر، هشت سنگ انداز سالم دارد. از خود قلعه جز یک دیوار سنگی با ملاط گچ به طول پنج متر و به پهنای 120 سانتی متر چیز دیگری بر جای نمانده و بخش شمالی آن توسط گنج یابان و غارتگران آثار باستانی ویران شده است. در جبهه خاوری، در قلعه به ارتفاع یک متر هنوز پابرجاست
مناره کسگر - رشت این مناره، در بخش مرکزی از توابع شهرستان صومعه سراو در 36 کیلومتری باختر شهرستان رشت واقع شده است.
مناره کسگر بر سر راه یک جاده قدیمی معروف به شاه عباسی واقع شده و یادآور مناره های عظیم دوره سلجوقی است که در دیگر نقاط ایران نیز وجود دارند. ارتفاع مناره 29 متر و قطر آن در پایه 7 متر و در بخش فوقانی 35/2 متر و شکل آن مخروطی است. این مناره احتمالا از آثار دوره سلجوقی است که در زلزله سال 69 به شدت آسیب دیده است
منطقه حفاظت شده سیاه کشیم - بندر انزلی این منطقه جنوبیترین بخش تالاب انزلی را شامل میشود. آب*های اضافی فراهم آمده از رودخانههای واقع در حوزه آبریز سیاه کشیم از طریق تنگه نسبتاً باریکی که در شمال خاوری آن قرار دارد به بخش مرکزی تالاب انزلی وارد میشود.
با توجه به این *که اکوسیستم مورد نظر از هیچ نقطه دیگری با مرداب انزلی ارتباط ندارد لذا میتوان آن را به صورت اکوسیستم جدایی در نظر گرفت. تالاب سیاه کشیم بین دو طول خاوری 49 درجه و 17 دقیقه و 49 درجه و 25 دقیقه و عرضهای شمالی 37 درجه و 22 دقیقه و 37 درجه و 27 دقیقه قرار گرفته است. این پهنه آبی محدود است از شمال به خشکی ماه روزه – که به صورت شبه جزیرهای میان سیاه کشیم و مرداب انزلی استقرار یافته است – از خاور به تالاب انزلی و رودخانه سیاه درویشان، از جنوب به محدوده روستاهای لاکسار، نرگستان، چومثقال، گاو کده، کلسر، اسفند و مزارع شمالی چکوور و بالاخره از مغرب به مزارع ضیابر، مازران محله بهمبر و مزارع جنوبی ویشکا، از لحاظ تقسیمات کشوری محدوده مورد نظر در حوزه شهرستانهای بندر انزلی و صومعهسرا قرار دارد. به طوری*که گفته میشود سالها پیش از این یک عروس را از روستای اسفند (واقع در ساحل جنوبی این منطقه) به روستای آبکنار (که درکناره شمالی قرار دارد) با قایق میبردند که بر اثر وزش باد شدید قایق واژگون شده و عروس (که در زبان محلی «گیشه» خوانده میشود) در آب غرق میشود. لذا این منطقه به منظور حفاظت، توسط سازمان شکاربانی و نظارت بر صید سابق، انتخاب شد، با توجه به مشابهت واژه گیشه با نام کشیم (یکی از پرندگان آبزی است که برای زمستان گذرانی به این سامان مهاجرت مینماید) عنوان سیاه کشیم جهت این منطقه برگزیده شد.
منطقه ماسوله
یکی از نقاط تاریخی منطقه ی ما سوله ، سایت تاریخی کهنه ما سوله است.این سایت در 6 کیلو متری شمال غربی شهر ما سوله و در ارتفاع 1800متری از سطح دریا واقع شده است .
کهنه ماسوله بر روی تپه ای به وسعت تقریبی 8/. هکتار قرار دارد ، و آثار پایه دیوار ها ی بناهای سنگی بر روی آن قابل مشاهده است. طی کاوش های انجام شده سالهای گذشته مشخص شده که این دیوارها متعلق به خانه ها واتاق هایی بوده که کوره ی ذوب آهن و فلزات دیگر در آنها وجود داشته است. در این اتاق ها آثاری از ظروف سفالی و ابزار فلزی متعلق به قرون پنجم و ششم هجری قمری به دست آمده است.
به نظر می رسد بدلایل نامشخص مردمان ساکن در این بنا ها این محل را ترک کرده و به تدریج در محل فعلی شهر ماسوله سکنی گزیده اند.
تاریخچه ماسوله
حدود هشتصد تا هزار سال پیش مردمانی از نقاط مختلف سرزمین گسترده ی ایران به دلائل نامعلومی به منطقه ی ماسوله کوچ کردند. این مردمان هم از شرق کشور (خراسان ) و هم از غرب کشور (کردستان و آذر بایجا ن ) آمدند. برخی از مردمان محلی نیز از این منطقه ای به نام کهنه ما سوله واقع در 6 کیلو متری شمال غرب این شهر همراه این افراد شدند، وجود گورستان و قبر های بی شمار داخل بافت تاریخی می باشد. طی کاوش های انجام شده از محوطه باستانی کهنه ما سوله سفالینه هائی متعلق به قرون پنجم تا هشتم هجری قمری بدست آمده است که دقیق ترین مستندات قابل توجه تاریخی می باشد.
جغرافیای طبیعی
دامنه های شمالی کوه های طالش که منطقه ای پوشیده از جنگل های انبوه و یا کم تراکم است دارای رودخانه ها ئی پر آب و کوهستانی که همه ی آنها به دریای خزر می رسند. شهر تاریخی ماسوله در جوار یکی از رود خانه های پر آب که به نام همین شهر نیز (ماسوله رود خان ) معروف است شکل گرفته است. جنگل های منطقه پوشیده از درختان را ش ،آزاد، بلوط، توسکا و زبان گنجشک می باشد که البته درختان آزاد و بلوط آن در گذشته بسیار بیشتر بوده است. اقلیم منطقه ی ما سوله در تا بستان معتدل و مربوط و در زمستان سرد و مرطوب محسوب می شود. دمای متوسط سالیانه حدود 12 در جه سانتیگراد و متوسط رطوبت نسبی ، میزان بارندگی و بارش برف سالیانه نیز به ترتیب 87% و حدود 700میلیمتر و800 میلیمتر می باشد. سالیانه بیش از 35 روز به صورت یخبندان و بیش از 100 روز با مه غلیظ سپری می گردد. در مجموع اقلیم مطبوع منطقه و محیط طبیعی دلپذیر در چهار فصل سال از شاخصه های مهم زیست محیطی ماسوله می باشند.
جغرافیای انسانی
رونق اقتصادی مستمر این شهر از مهم تر ین عوامل شکوفایی و رشد اجتماعی مردمان شهر تاریخی ما سوله بوده است . بر قرار ی ارتباط بین سه منطقه همجوار گیلان، خلخال و زنجان از طریق تبادل کالا ، پایه اساس اقتصاد ماسوله را شکل می داده است.
گلیکهای ساکن جلگه از شرق ، ترکان ساکن کوهستان از غرب و ترکان ساکن فلات از جنوب . در بازار این شهر همواره در تردد بودند و به خرید و فروش
محصولات محلی یکدیگر می پرداختند. وچود این مسافران و با زر گانان همیشگی و غریبه در ماسوله فرهنگ خاصی را در میان مردمان ساکن شکل داده است که خاص این منطقه می باشد. احداث را ه های ماشین رو جدید بین شهر های همجوار ، به تدریج باعث خلوت شدن و از رونق افتادن راههای کوهستانی شد وبه اقتصاد متکی به بازار آسیب جدی وارد آمد. این رکورد طی 60 سال اخیر منجربه تعطیل شدن فعالیت های اقتصادی شد و به نا چار گروهی کثیری از مردم به مرور زمان شهر را تر ک گفتند. سیر مهاجرت مردم به شهر های بزرگ همجوار به
گونه ای بوده که 3500نفر جمعیت ثابت سال 1325 تنها 811نفر در سال 1382 باقی مانده است. بیش از یک و سوم این افراد جنگل نشین اطراف هستند که جایگزین اهالی اصلی شهر شده اند. گویش مردمان شهر طالشی است که از
زبان های کهن ایران ریشه گرفته است.
بافت شهری
شکل پلکانی و مطبق شهر که در امتداد شیب کوه رو به جنوب و در طول خطوط
تو پو گرافی زمین کشیده است، پاسخگوی فعالیت های روز مره ی شهر ماسوله می باشد. این شکل شامل جهار مرحله ی اصلی است که همه ی آنها حول بازاری چهار سطه که به منزله ی قلب شهر می باشد جمع شده اند و این امر گویای این حقیقت است که کالبد بازار و حیات اقتصادی بازار اصلی ترین معیار در شکل گیری شهر بوده است . محلات اصلی چهار گانه در حال حاضر حدود 350 خانه ی مسکونی را در خود جای داده اند.
در گذشته ای نه چندان دور تعداد این خانه ها به بیش از 600واحد می رسیده است. بازار شهر نیز که مشتمل است بر حدود 120 باب مغازه چهار سطح ارتفاعی مختلف شکل گرفته و اصلی ترین معابر شهری مستقیماً به آن راه دارند. معابر شهری ماسوله به گونه ای هستند که امکان تردد وسائل نقلیه ی موتور ی در آنها به هیچ وجه وجود ندارد. تا حدود پنجاه سال پیش و در فصول بهار و تابستان بازرگانان نواحی اطراف به کمک چهار پایانی چون قاطر و اسب و حتی در برخی موارد شتر در این معابر در حال تردد بودند و امروز مردمان ما سوله به کمک فرقون حمل و نقل کالا را در معابر انجام می دهند. بدلیل شیب زیاد کوه محل استقرار این شهر تاریخی ، از گذشته های دور و بر اساس تجربیات معماران تمهیدات مناسبی جهت دفع آب های سطحی و همین طور فاضلاب اندیشیده و اجرا شده است.این تمهیدات شامل چهار شاخه ی اصلی اگوی شهری می باشد که فاضلاب همه خانه ها بعلاوه آب های سطحی جاری شده از طریق شاخه های فرعی تر را به این چهار شاخه رسانیده که در خاتمه به رود خانه ی ماسوله سرازیر می گردد.
معماری
واحد های ساختمانی تشکل دهنده بافت تاریخی شهر ماسوله مشتمل بر 350 خانه مسکونی می باشند که شاخص ترین ویژگی آنها همجوار ی آنهاست . این همجواری به گونه ای در نظر گرفته شده که باعث می شود تمام خانه ها زنجیر وار و به هم پیوسته در امتداد خطوط توپوگرافی زمین قرار داشته باشند.
هر واحد مسکونی بین یک یا چهار طبقه دارد. بیش از 70%آنها به صورت دو طبقه احداث شده اند، به طور معمول پایین طبقه غیر مسکونی بوده و کاربرد آنها چون انبار و طویله بوده است. راهروی ورودی خانه نیز همه شامل فضا های مسکونی بوده اند. طبقه پایین از مصالح سنگی و طبقات فوقا نی از خشت بنا می شده است. این معماری بگونه سازگار با شرایط اقلیمی ، توپوگرافیکی و اجتماعی فضاهای داخلی تقریباً یکسانی را شامل می شده اند.
این فضا ها عبارتند از اتاق اصلی ، اتاق زمستانی ، راهرو ورودی ، فضای راه پله ، انبار و دستشویی ، کوچکترین خانه نمونه با مسا حتی حدود 60 متر مربع در دو طبقه تمامی فضا های فوق را شامل می شده و تفاوت آن با بزرگترین خانه نمونه که حدود 300متر مربع بوده تنها در تعداد فضا ها و وجود بالکن(تالار)می باشد.
در هر حالت آفتاب گیری سا ختمان ، هدایت سریع آب باران جاری شده بر بام ، همجواری دقیق و متناسب با ساختمان های طرفین و چگونگی ارتباط با شارع عام مهمترین معیارهای طرح یک خانه بوده است.
قلعه رود خان
در فاصله 55 کیلو متری جنوب غرب ما سوله مجموعه ی عظیم و پر ابهت قلعه
رود خان قرار دارد. این قلعه با وسعتی نزدیک به 6/2 هکتار در ارتفاع 680متری از سطح دریا بر روی خط الراس کوهی پر شیب و پوشیده از درختان تنومند جنگلی واقع شده است. دیوار پیرامون قلعه که از سنگ . آجر بنا شده است با طول 1500
متر ، تعداد 65 برج دید بانی دارد. داخل این قلعه فضا های شاه نشین ،
قراول خانه ، آب انبار و زندان قابل مشاهده می باشد. بنای اولیه این قلعه به قرون پنجم و ششم هجری قمری باز می گردد. این بنا طی سالهای 918تا 921هجری تجدید بنا گشته و در سال 1175هجری قمری نیز حاکم فومن آن را تعمیر نموده است.
موزه مردم شناسی
گرد آوری ، حفظ و معرفی ابزار و اشیائی که روز گاری مورد استفاده مردم ماسوله قرار می گرفت نقش بسزایی در ضبط و تدوین آئین و شیوه ی زندگی مردم دارد .
این اشیإ که مقداری از آنان هم چنان در زندگی روز مره مردم وجود دارند به همت آقای فرهاد شرفی ،در بنائی نسبتاً قدیمی گرد آوری شده است که مورد بازدید گرد شگران قرار می گیرد
محوطه باستانی مارلیک - رودبار
در کرانه خاوری سفیدرود رودبار، دره زیبایی به نام گوهررود وجود دارد که به علت حاصل*خیزی خاک و رطوبت و ملایمت هوا از بهترین نقاط منطقه رحمت آباد رودبار به شمار می رود.
در دره گوهررود، تپه های بزرگ و کوچک به چشم می خورند که از دوران باستان برجای مانده اند تپه مارلیک یکی از مهم*ترین آن*هاست.تپه های باستانی گوهر رود، از جمله مارلیک، بقایای یک تمدن باستانی فراموش شده را در دل خود پنهان کرده اند. در میان تپه ها، پنج تپه مارلیک، زینب بیجار، دور بیجار، پیلاقلعه و جازم کول مهم تر و غنی تر از دیگر تپه ها هستند. باستان شناسان معتقدند، میان این تپه ها، روابط نزدیک برقرار بوده است. تپه مارلیک که گنجینه ای ارزنده از هنر و تمدن بشری را در طول قرن ها در خود پنهان و حفظ کرده در حقیقت یک تپه طبیعی و صخره ای است که از سنگ های سولفات اهن تشکیل شده است.بررسی لایه های طبیعی و زیرین تپه نشان می دهد که شکاف هایی بزرگ در درون تپه ایجاد کرده اند. گروهی از پژوهش گران معتقدند نام مارلیک برگرفته از انبوده مارهایی است که در این تپه زندگی می کنند. بدین گونه، افسانه مار و گنج در این تپه مصداق واقعی پیدا کرده است اما بعضی واژه مارلیک را یک واژه تاریخی می دانند که از دو جزء مارد و لیک به معنی قوم مارد ساخته شده است. اگر این نظریه درست باشد، گنجینه مارلیک به قوم آمارد تعلق دارد. کاوش های مارلیک، در سال های 41-1340 ه ش با همکاری دانشگاه تهران و اداره باستان شناسی انجام گرفت. در بررسی تپه های باستانی و منطقه رحمت آباد انبوهی ظرف شکسته سفالی که در سطح دره ها پراکنده بود دیده شد.در یکی از تپه های باستانی دره گوهر رود، یک گمانه زنی آزمایشی به طول سه متر و عرض دو متر به انجام رسید و نتایجی دور از انتظار به دست آمد. به عبارتی در مدتی کم تر از دو روز با کاوش آزمایشی، آثاری گران بها و تاریخی یافت شد که از ان جمله می توان به کشف دو مجسمه کوچک گاو مفرغی، دو مهر استوانه ای، چهارده دکمه طلا و آثار جالب دیگر که نشان دهنده اهمیت باستانی این تپه ها هستند اشاره کرد.در مراحل اولیه کاوش آثار ساختمانی چهاردیواری پدیدار شد که در حدود 30 متر مساحت دارد و به نظر می رسد که آرامگاه یا معبد است. در این آرامگاه اشیایی مانند ظروف نقره ای با لوله بلند طلا و نقش های افسانه ای، یک تبر مفرغی دوسر و انبوهی سرپیکان مفرغی پیدا شد. در ادامه کاوش وضعیت اصلی تپه که معرف آرامگاه و گورستان اقوام فراموش شده باستانی بود آشکار شد.احتمال می رود که این تپه، آرامگاه خصوصی فرمانروایان و شاهزادگان محلی بوده است که در اواخر هزاره دوم و اوایل هزاره اول پیش از میلاد در این منطقه حکومت می کرده و مردگان خود را بنا بر سنن و آیین های قومی که در آن دوره رایج بود به همراه اشیاء و آثار قیمتی در این آرامگاه ها به خاک می سپرده اند. زمانی که سه چهارم کاوش در تپه انجام شد در حدود 25 آرامگاه با اتاق آرامگاه در آن کشف شد.در چند آرامگاه نیز بازمانده استخوان های انسان بدست آمد اما در همه اتاق ها، بی استثناء اشیایی مانند ظروف مفرغی ظرف های سفالین، دکمه های تزئینی ، انواع سرگرز، پیکان، شمشیر، خنجر، مجسمه های برنزی و سفالی، کلاه خود، سرنیزه، مچ بند و اسباب و افزاری دیگر پیدا شد. در میان این آثار انبوهی گوش پاک کن طلا و برنز، ناخن پاک کن طلا و مفرغ، سوزن های طلا و مفرغ، دوک پشم ریسی و وسایلی از این گونه به دست آمد که معرف فرهنگ و طرز زندگی این اقوام هستند.پارچه های به دست آمده از تپه مارلیک، نشانه ظهور و پیشرفت صنعت بافندگی در هزاران سال پیش در ایران و به ویژه در گیلان هستند.در کاوش های جدید مارلیک؛خط ها و نقش های جالبی به دست آمد. از جمله آن*ها مهری است که روی آن خط میخی حک شده است یا مهری دیگر که مجلس شکار را نشان می دهد. به گفته باستان شناسان این مهرها به یک هزار سال پیش از میلاد، یعنی به 3000 هزار سال پیش مربوط اند. آثار و نشانه های کنده شده و طرز کنده کاری آن*ها پیشرفت تمدن در گیلان را نشان می دهد. کاوش های مارلیک، یکی از بی سابقه ترین کاوش های جهان است زیرا تاکنون کم تر دیده شده است که در کاوش های باستان شناختی گنجینه ای چنین گران*بها چه از نظر کمیت و چه از نظر کیفیت به دست آید.در این کاوش ها هم چنین انبوهی جام های طلا ، نقره، مفرغ، موزاییک، چینی و بدل چینی به دست آمد. در میان جام هایی که در این کاوش ها به دست آمد؛ نمونه های بی مانندی وجود دارد که در هیچ یک از کاوش های علمی جهان مانند آن*ها پیدا نشده است. از آن میان جام مارلیک را می توان نام برد که از زرناب است و ارتفاع آن به 18 سانتی متر می رسد. ارتفاع نقش برجسته های این جام تا دو سانتی متر نیز می رسد که نشان دهنده مهارت استادکاری است که با ضربات چکش ان را آفریده است. نقش وسط جام، درخت زندگی است و در دو سوی درخت دو گاو بالدار دیده می*شوند که در حال بالا رفتن از درخت هستند. نمایش بدن حیوان به حالت نیم رخ و نمایش سر آن*ها از رو به رو، از ویژگی های هنر ایرانی است و همین هویت ایرانی جام و سازنده آن را نشان می دهد. در کف جام، یک گل تزیینی زیبا نقش شده است و در میان گل ، نقش خورشید دیده می*شود که شعاع های خود را به طور منظم پراکنده است.
مدرسه شاپور - رشت این مدرسه، از بناهای اوایل دوره پهلوی است که بر سر راه رشت به بندرانزلی قرار دارد و اولین مدرسه به شیوه امروزی و با معماری نوبن در گیلان است.
این ساختمان. نخستین دبیرستان گیلان است که در آن آمفی تئاتر، آزمایشگاه و دیگر تاسیسات جنبی نیز پیش بینی و ساخته شده است. این بنا با شماره 1515 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است. علاوه بر این مدرسه، مدرسه قدیمی معروف به شهید بهشتی نیز که به دوره قاجاریه مربوط است در خیابان آزادگان رشت واقع شده و اثری جالب توجه می باشد
مسجد چله خانه - رشت این بنا در محله استاد سرای رشت واقع شده و در حدودسال های 1242-1244 ه.ق توسط میرزا محمد طاهر مستوفی بنا گردیده و در دوره بعد توسط حاج شیخ مهدی لاکانی تعمیر و مرمت شده است.
مسجد فعلی بنایی به ابعاد 16/70×8/30 متر است که پوشش آن در وسط بر روی سه فیلپا قرار می گیرد. در گوشه بنا گلدسته آجری و در شمال بنا مدرسه ای با شش حجره قرار دارد. پوشش داخلی لمبه کوبی و پوشش های خارجی سفال سر است. درب ضلع جنوبی شبستان مسجد محرابی کاشی*کاری با گچ*بری مقرنس ساده قرار دارد که در بالا و طرفین آن نوشته هایی است. کتیبه بالای محراب متضمن نام بانی پادشاه دوران فتح*علی شاه و تاریخ 1242 ه.ق است. کتیبه های داخل و دو طرف محراب نیز مورخ 1243-1244 ه.ق هستند. کاشی*کاری آن ها نیز عمل استادمحمد تقی کاشی پز قزوینی است در کنار مسجد تکیه ای بوده که بعدها از بین رفته است.
مسجد کاسه فروشان - رشت این بنا در بازار خرازهای رشت واقع شده و بنای اولیه آن از آثار دوره قاجاریه و از مساجد بزرگ شهر است. طول این مسجد 18/5 و عرض آن 14 متر است.
با ساختن سه فیلپای بزرگ فضای داخلی مسجد را به چهار قسمت کرده اند. محیط هر یک از فییپاها 3/25 متر است. پایه های آن ها هفت ردیف کاشی به رنگ سبز و سیاه به ارتفاع 108 سانتی متر است. در قسمت خاوری مسجد محوطه*ای به طول 8/60 و عرض 7/10 متر واقع شده که پوشش آن برد و فیلپای مدور متکی است و قسمت زنانه مسجد را تشکیل می دهد. ازاره مسجد به ارتفاع 98 سانتی متر با کاشی*کاری دوره قاجاریه پوشش یافته است. این مسجد با پوشش سفال سر دارای مناره آجری نسبتا کم ارتفاعی است. متصل به مسجد مدرسه علوم دینی مهدیه با کتیبه ای به تاریخ 1363 ه.ق واقع است.
مسجد گیلا کجان املش - گیلان این بنا در روستای گیلاکجان رانکوه واقع شده و بر اساس منابع تاریخی بنای اولیه آن مربوط به قرن 6 و 7 ه.ق و ظاهرا از ساخته های امام ناصر کبیر است.
بنای کنونی به ابعاد 10/20/10×60 متر دارای ستون ها و سرستون های جالب توجه است.کف مسجد در گذشته با کاشی های هشت ضلعی به قطر 145 سانتی متر مفروش بوده است. بر کاشی ها گل و بوته های سفید بر زمینه فیروزه ای کار شده و به نظر می رسد که مربوط به قبل از دوره صفویه باشد. کفپوش کنونی مسجد را کاشی های شش ضلعی بع قطر 24 سانتی متر تشکیل می دهند.
مسجد امام الدوله - رشت
این بنا در محله جیر باغ یا نقاره خانه واقع شده و بنای اولیه آن از آثار دوره قاجاریه است که در دوره بعدی قسمتی از آن برای ایجاد خیابان خراب شده است.
قسمت باقیمانده مسجد شبستانی به طول و عرض 20×9 متر است. دو در ورودی و چهار پنجره در جهت شمالی بنا قرار دارد در ضلع جنوب مسجد سه پنجره بزرگ سراسری تا زیر طاق و یک در و یک پنجره به آبدارخانه است. غرفه زنانه در ضلع شرقی است. در ضلع جنوبی ایوانی به عرض یک متر بدون ستون واقع است. بام این بنا از سفال سر می باشدو سقف لمبه کوبی است.
مسجد جامع - رشت این بنا در محله بازار واقع شده و در طول زمان بارها بازسازی شده است. بدین خاطر نیز اطلاعی از بنای اولیه آن در دست نیست.
بر اساس نوشته میرزا حسن خان اعتماد السلطنه در «مرات البلدان» بانی این مسجد را پدر و برخی مادر هیات الله خان رشتی ذکر کرده اند که در سال 1277 یا 1278 هجری به کلی منهدم شد و بنای بزرگ*تری به جای آن ساختند که کار ناتمام ماند. در حدود 1383 ه.ق مسجد ناتمام طعمه حریق شد تا این که جمعی از بازرگانان به دستور آیت الله حاج محمود ضیاری آن را بازسازی کردند. محراب زیبای کاشی کاری مسجد کار کاشی سازان اصفهانی است. در این مسجد سنگ نوشته ای مورخ 1234 ه.ق از زمان فتح علی شاه قاجار وجود دارد که متن آن ارتباطی به بنای مسجد ندارد.
مسجد جامع امشه - رشت این بنا در دهکده امشه سنگر رشت واقع شده و از آثار دوره قاجاریه است.
فضای داخلی مسجد به طول و عرض 14×4 متر دارای غرفه های مخصوص زنان پنجره های مشبک چوبین طاقچه ها و روف هایی است. در چهار ضلع مسجد در زیر طاق کتیبه ای از هفت بند محتشم کاشانی و در بالای محراب چهار ردیف کاشی*کاری است. در جلوی بنا ایوانی به طول 18/70 و عرض 4/5 متر هشت ستون چوبی قرار دارد. طرف باختری ستون ها فیلپای آجری هشت ضلعی و دو طرفین ایوان شاه نشین هایی قرار دارد.
مسجد جامع تمیجان املش - گیلان این بنا در تمیجان رانکوه واقع شده و بنای اولیه آن مربوط به دوره صفویه است*که در دوره های بعدی تغییراتی را پذیرفته است.
پوشش چوبی مسجد بر روی تیر حمال میانی و آن هم بر روی فیلپای با مقطع ستاره شکل قرار گرفته است. صحن مسجد به دو قسمت تقسیم شده است. قسمتی که مخصوص زنان است با چوب بنا شده و سطح مقطع آن حدود دو متر بالاتر ای کف اصلی مسجد قرار دارد. بر بالای طاق نماهای اطراف مسجد گچبری های قدیمی دیده می شود و محرابی در طرف قبله قرار دارد. در این مسجد سنگ نوشته مرمرینی وجود دارد که بر اساس مفاد آن در سال 1075 ه.ق حاجی محمد صالح تمیجانی، حوض، لاکه و مناری در مسجد ساخته که تنها آثار حوض و لاکه آن پیدا است و با توجه به این کتیبه می توان تعیین داشت که مسجد قبل از این تاریخ وجود داشته است.
مسجد جامع جور - آستانه اشرفیه مسجد جامع جور در لشت نشا که در فهرست آثار ملی به ثبت ر سیده یکی از بناهای معروف گیلان است و در سال 1206 هجری قمری ساخته شده است.
مسجد یاد شده با 380 متر مربع مساحت با آجر خشتی ساخته شده و در کتیبه*ای که بر سر در آن و شبستان مسجد نصب شده تاریخ 1318 هجری قمری ثبت شده است. در اطراف کتیبه ها، کاشی هایی مزین به آیه هایی از قران کریم با خط ثلث دیده می*شود. این مسجد دو طبقه و پنجره های منبت کاری شده دارد.
مسجد جامع جور شهر - رشت این بنا در روستای جورشر لشت نشا در استان گیلان واقع شده و از آثار دوره قاجاریه است. مسجد بنایی مرتفع است که از آجر ساخته شده است.
طول مسجد 20 و عرض آن 14 متر است. در خاور و باختر مسجد دو غرفه چوبین برای زنان ساخته شده است. پوشش بیرونی بنا شیروان و پوشش داخلی تیرهای چوبی است که بر روی چهار ستون چوبی بر پابه آجری قرار گرفته است. محراب مسجد سفید کاری ساده است و در کنار آن سنگ نوشته مرمری به ابعاد 24×75 سانتی متر بر دیوار نصب کرده اند. این مسجد به شماره 1785 به ثبت تاریخی رسیده است.
مسجد حاجی سمیع - رشت این بنا در محله ساغری سازان شهر رشت واقع شده و در دوره قاجاریه به صورت مسجد و مدرسه توسط حاج سمیع خان رشتی بنا گردیده است.
طول و عرض مسج غیر از محوطه زیر غرفه زنانه در باختر مسجد 19/30×17/20 متر است. فضای داخلی مسجد توسط فیلپاهایی به چهار قسمت تقسیم شده است. ارازه تعدادی از فیلپاها دارای کاشی کاری است. پوشش داخلی مسجد لمبه کوبی و پوشش خارجی آن سفال سر است. در سمت جنوب مسجد در گذشته مدرسه علوم دینی قرار داشته که در دوره اخیر مدرسه جدیدی به جای آن ساخته شده است.
مسجد سفید (اسپید مزگت) - رضوانشهر این بنا در دهکده دنیا چال در سمت راست رودخانه و در بخش اسالم استان گیلان واقع شده و هر چند به صورت ویرانه ای درآمده است از آثار کهن و ارزشمند منطقه به شمار می آید.
از آن جا که بخش عمده بنا ویران شده اطلاعی از طرح کلی و ویژگی های معماری آن در دست نداریم. با این حال با توجه به بقایای موجود به نظر می*رسد که بنای مربع مستطیلی بوده که در میانه آن شبستانی مربع و دور تا دور شبستان رواقی قرار داشته که با پایه*ای هشت ضلعی از شبستان مجزا می شده است. عرض رواق ها حدود 3/40 متر و طول یکی از اضلاع باقی*مانده مسجد حدود 16/75 متر است. دهلیزها با پوشش طاقی مسقف می شده اند که ارتفاع طاق از کف امروزی به 5/70 متر می رسد. محیط پایه های هشت ضلعی که فضای شبستان را از دهلیزها مجزا می کند حدود 5/50 متر و فاصله پایه ها از یکدیگر حدود 2/80 متر است. بالای هر دو پایه طاقی با قوس شکسته زده اند که پوشش رواق و شبستان میانی از یک طرف بر آن ها قرار می گرفته است. مصالخ اصلی بنا آجرهایی به ابعاد 23×23×6 سانتی متر و قطر دیوارهای اصلی مسجد، 175 سانتی متر است و برخلاف شیوه امروزی با ملاط به طاق ها چسبانده شده اند. بر طاق رواقی که نسبتا سالم تر باقی مانده به صورت سرتاسری کتیبه ای قرآنی از آیات سوره توبه به خط کوفی گچ*بری کرده اند. ازاره همین رواق نیز دارای گچبری با طرح های غیر معمول بوده است. با توجه به کتیبه کوفی مزبور می توان بنای مسجد را مربوط به دوره سلجوقی دانست.
مسجد صفی - رشت این مسجد از بناهای مذهبی زیبای شهر رشت است که در دوره صفویه ساخته شده است.
وجه تسمیه این مسجد به محمدمیرزا معروف به صفی میرزا، پسر بزرگ شاه عباس مربوط است که به فرمان پدر خود در محلی نزدیک به این مسجد کشته شد. این محل، که قتل*گاه شاهزادگان جوان و بی*گناه بود، به دستور شاه عباس، شهیدیه نام*گذاری شد و محل بست و پناه*گاه مجرمان به شمار می*رفت. مسجد صفی، گچ*بری ها و کاشی*کاری*های زیبایی دارد و به دلیل قدمت تاریخی، از اهمیت فرهنگی، هنری و جهانگردی برخوردار است.
مسجدچهل تن خمیران - رشت این بنا در محله خمیران رشت واقع گردیده و از آثار دوره قاجاریه است. طول بنا از داخل 10 و عرض آن 8/5 متر است.
دو فیلپای قطور هشت ضلعی در وسط مسجد است که پایه آن ها تا یم متر کاشیکاری دوره قاجاریه دارد. ازاره داخل بنا کاشی*کاری سال 1353 ه.ق ایت در ضلع شمالی مسجد ایوانی چوبینن به طول 14 و عرض 1/40 متر با هشت ستون چهار سوی ساخته اند. سقف داخل لمبه کوبی با درزپوش و از بیرون سفال سر است. ماذنه ای کوچک و آجری با پوشش سفالی بر فراز بنا دیده می شود.
چشمه چشما گل سه شنبه - رشت این چشمه در روستای «طالم سه شنبه» از توابع بخش سنگر در 12 کیلومتری جاده رشت- قزوین واقع شده است.
آب چشمه به رودخانه مجاور می ریزد و آب دهی آن در حدود یک لیتر در ثانیه است. زمین های اطراف چشمه، رسی و دیواره های آن از ماسه سنگ تشکیل شده اند. در کنار چشمه، درختی بسیار تنومند دیده می شود که مورد احترام اهالی است. از آب معدنی چشمه، در درمان بیماری های پوستی به ویژه جوش های صورت و بدن استفاده می شود.
چشمه های آب معدنی سنگرود رودبار این دو چشمه در روستای سنگرود از توابع دهستان عمار لو (رودبار) واقع شده اند و به چشمه «آب گاز» و چشمه «آب کولور»* معروف هستند.
آب دهی چشمه دوم پنج لیتر در ثانیه است و در درمان رماتیسم و بیماری های استخوان و هم چنین بیماری های پوستی موثر است.
چشمه آب معدنی سجیران - رودبار این چشمه در منطقه «اشکور بالا» در بالا دست روستاهای نیلو جیرکل و سجیران (در قسمت شمالی خاوری) قرار دارد.
این چشمه تا چندی پیش ناشناخته بود، اما به تازگی اهالی به خواص درمانی آن پی برده اند و برای درمان برخی بیماری ها از جمله بیماری های کلیوی از آب آن می آشامند. آب چشمه سجیران بسیار گوارا و سبک است. این آب، جرم و رسوب را به آسانی و در مدتی کم حل می کند. استحمام با آب چشمه سجیران، در درمان بیماری های پوستی، به ویژه قارچ انگشتان و سایر نقاط بدن تاثیر مثبت دارد، به طوری که پس از یک تا دو بار استفاده از آب، بیماری قارچی کاملا درمان می شود و پوست به حالت عادی خود باز می گردد.
چشمه آب گرم ماستخور - رودبار این چشمه در نزدیکی روستای ماستخور در پنج کیلومتری رودبار در جبهه باختری سد منجیل قرار دارد.
آب چشمه هنگام خروج از مظهر خود، گرم و جوشان است. اهالی ماستخور و علی آباد سفلا، آب چشمه را به خزینه هایی هدایت و در آن ها حمام می کنند. اهالی معتقدند استحمام در آب گرم این چشمه، بسیاری از بیماری های چشم و بیماری های استخوانی و رماتیسمی را درمان می کند.
چشمه آب شور لاکان - رشت در انتهای جاده رشت- لاکان، یک جاده خاکی دیده می شود که این نقطه را به شهر صنعتی متصل می کند.
در میانه جاده، روستای «آقا داناپیر» قرار دارد که در خاور آن، جنگل انبوه و زیبایی دامن گسترده است. چشمه آب شور لاکان، در دل این جنگل و در جنوب رشت قرار دارد. آب چشمه به علت برخورداری از نمک فراوان، شور است و به همین سبب، « آب شور» نیز نام گرفته است. مردم منطقه، چشمه را مقدس و آب آن را شفا بخش می دانند و در فصل تابستان برای درمان بیماری های پوستی با آب چشمه حمام می کنند.
کاخ میان پشته - بندر انزلی این کاخ در میان باغی دل انگیز و بزرگ به مساحت تقریبی 17 هکتار در غازیان بندر انزلی ساخته شده و از یک سو مشرف به دریا است و هم اکنون در اختیار نیروی دریایی جمهوری اسلامی ایران است.
کاخ میان پشته پس از آتش سوزی کاخ خوشتاریا به دستور رضاشاه و در شرق آن ساخته شد. زیر بنای این کاخ 1168 متر مربع است و بدنه آن از سنگ قواره بلوک به صورت دو جداره ساخته شده است. این کاخ 11 اتاق و یک سالن پذیرایی با سرویس های لازم دارد. سقف همه اتاق ها از بتون آرمه ساخته شده است و سقف داخلی آن دارای گچ بری های استادانه و یک نقش برجسته بر بالای دیوارها و در محل اتصال دیوارها با سقف است.در بخش شمالی این کاخ، یک در بزرگ قرار دارد که پس از گذشتن از آن و یک راهروی پهن می توان به سرسرای کاخ رسید. دو راه پله شرقی – غربی آن به طبقه بالا راه دارند. در مسیر راه پله، پنجره هایی با نقش خورشید وجود دارد که رو به جنوب باز میشوند. زیباترین عنصر این کاخ راه پله مارپیچ آن است که تا زیر شیروانی امتداد می یابد. این کاخ با شماره 1511 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
کاروان سرای لات - رشت این کاروان سرا که نزد اهالی محل به کاروان سرای شاه عباسی نیز شهرت دارد در 35 کیلومتری جنوب رشت و در چهار کیلومتری امام زاده هاشم، بر سر جاده رشت- قزوین واقع شده است.
نام بانی و هم چنین سازنده یا سازندگان آن معلوم نیست: زیرا که مانند بسیاری ازکاروان سراها، فاقد کتیبه و سنگ نبشته است. ولی براساس نوشته متن های تاریخی به دستور منوچهر خان معتمدالدوله در سال 1246 هجری قمری ساخته شده است. این کاروان سرا حیاطی مربع شکل دارد که در هر ضلع آن به طول 27 متر، هفت صفه و اتاق ساخته اند. در کنج های ضلع های شمالی و جنوبی، صفه مانندی ساخته شده که به مال بند زمستانی راه دارد. در کاروان سرا در ضلع شرقی آن قرار دارد. کاروان سرا با آجر و ملاط ساروج ساخته شده است.
گورستان قلعه کوتی کومنی - رشت در جنوب روستای کومنی و بر فراز بلندی مشرف بر این روستا، گورستان قلعه کوتی قرار دارد که ارتفاع آن، از سطح زمین پیرامون آن به 10 متر می رسد.
تکه های سفال های اسلامی و سنگ های ساختمانی پراکنده در سطح تپه، نشان دهنده حضور تمدن های مختلف اسلامی بر فراز این تپه است. در شیب باختری تپه یک گورستان باستانی از اوایل هزاره اول پیش از میلاد و دوره پارتی وجود دارد که بیش تر آن را گنج یابان دست کاری کرده و به صورت گودال و چاله درآورده اند. در این گورستان دو نوع گور وجود دارد: نوع نخست گورهای گودال مانندی هستند که به اوایل هزاره اول پیش از میلاد تعلق دارند. این قبرها خالی از اشیا بوده و تدفین نیز در آن ها به شیوه مشخص و یکسان نیست. نوع دوم، گورهای دوره پارتی (اشکانی) اند که بیضی شکل و از نوع چینه ای اند و دیواره آن ها نیز با سنگ های لایه لایه رودخانه ای به صورت خشکه چین ساخته شده است. پوشش سنگی روی گور، از سنگ های لاشه ای یک پارچه و یا چند پارچه است. گورها، در ردیف های منظم و موازی قرار دارند و مرده ها در آن ها، به صورت جنینی و بر پهلوی راست خفته اند. دست راست مرده ها، آرنج چپ آن ها را محکم گرفته است.اشیایی که از این گورستان به دست آمده، شامل ظرف های سفالی خاکستری و سیاه داغ*دار، انواع کوزه، کاسه، تنگ و انواع سلاح مانند شمشیر، کلاه خود و اشیاء تزیینی در گورهای زنان است.
گورستان لشکستان - رشت لشکستان، نام یک مرتع ییلاقی و آبادی گالش نشین است که در شمال باختر کومنی واقع شده است
در شیب یک تپه بزرگی طبیعی به نام جوردم زار در زمین گسترده ای هزاران گور مربوط به دوره های باستانی جلب نظر می*کنند. این جا یکی از وسیع ترین گورستان های باستانی گیلان است و بیش از هزار قبر متنوع از عصر آهن تا اوایل نیمه دوم هزاره اول پیش از میلاد در آن پراکنده اند. بیش تر گورها غالبا تک نفره و برخی از آن*ها گروهی اند. انواع گور دخمه ای، چینه ای و گودالی با پوشش های گوناگون و گاه چند طبقه در آن به چشم می خورد.
گورستان سنجد دره - رشت در سنجد دره، شکوه یک گورستان باستانی که از اواخر هزاره دوم و اوایل هزاره اول پیش از میلاد به یادگار مانده است، هر بیننده تازه واردی را به حیرت و تعجب وا می دارد.
گورهای سنجد دره از نظر معماری بسیار متعدد و متنوع اند و به انواع دخمه ای، چینه ای و گودالی تقسیم می شوند. بیش تر گورهایی که در شیب تند صخره ای قرار دارند، دخمه ای هستند و گاه از صخره طبیعی در دیوار گورها استفاده شده است، ولی در زمین های مسطح، مقبره ها به صورت چینه ای با دیوارهای سنگ چین و با ملاط ساروج یا خشکه چین و به شکل بیضی و مستطیل ساخته شده اند. نوع سوم، گورهای گودالی با عمق زیادی هستند و به نظر می رسد پس از تدفین، گور را با پوشش ساروج اندوه می کرده اند.کاوش در این گورها، به دلیل وجود لایه های ساروج، بسیار سخت و توان فرسا است. اشیای به دست آمده از گورستان سنجد دره شامل سفالینه های قرمز و خاکستری رنگ، سلاح های آهنی و مفرغی و اشیای زینتی مختلف است. دیگر گورستان های قدیمی گیلان عبارتند از: زرگر چشمه، بالا محله، کومنی و شاه جان کومنی که واجد ارزش های باستان شناختی هستند
پل لوشان - رودبار این پل در شهرک لوشان از توابع شهرستان رودبار- بر روی رودخانه شاهرود واقع شده است
برطبق محتوای سفرنامه میرزاحسین فراهانی، توسط حاجی محمد هادی تاجر میانجی که ساکن قزوین بوده در سال 1209 ه. ق ساخته شده است (این احتمال نیز وجود دارد که بنای اولیه پل مربوط به دوره صفوی باشد که در این سال بازسازی شده است).پل لوشان دارای طرح خاصی است و برخلاف بیش*تر پل ها که دهانه های آن*ها نسبت به محور عرضی پل قرینه است. در این*جا با یک شیب ملایم و منظم از یک سمت رودخانه به طرف سمت دیگر بر ارتفاع پل افزوده می*شود. پل دارای چهار دهانه است که بر ابعاد آن*ها نیز با افزایش ارتفاع پل افزوده می*شود.پوشش های طاقی دهانه ها با قوس جناغی اجرا شده اند که خیز نسبتا تندی دارند. بر روی پایه*های پل و حدفاصل*دهانه ها، فضاهای طاق*دار کوچکی به ابعاد مختلف ساخته شده است. این فضاها علاوه بر این که سبب کاهش وزن پل و صرفه جویی در مصالح می شود، در مواقع ضروری، آب های طغیانی را از خود عبور داده و از فشار وارد بر بدنه پل می کاهد.طول پل بیش از 50 متر است و جهت قرارگیری آن با توجه به مسیر آب که در جهت شمالی- جنوبی جریان دارد خاوری- باختری است. عرض دهانه های پل از خاور به باختر به ترتیب: دهانه اول و دوم 3 متر، دهانه سوم 5 متر و دهانه چهارم حدود 6 متر است.عرض دو پایه اولی حدود 2 متر و پایه سوم که بین دو دهانه بزرگ پل قرار گرفته حدود 3 متر است. عرض سطح گذر پل با احتساب جان پناه ها حدود 4 متر است. ارتفاع جان پناه ها نیز به 50 سانتی متر می رسد. ارتفاع دهانه های پل نیز متغیر است. دهانه اول 8/2 دهانه دوم 7/2، دهانه سوم 6/4 و دهانه بزرگ و اخر 4/5 متر. فضاهای طاقدار روی پایه ها نیز از خاور به باختر به ترتیب 80،70 و 60 سانتی متر عرض دارد. در میانه پایه باختری پل که متکی به کناره رودخانه است فضای طاقدار بزرگ تری به عرض 2/1 متر و ارتفاع حدود 5/2 متر تدارک دیده اند. پایه های پل در هر دو جهت به صورت نیم دایره شکل داده شده اند. این پایه ها با سنگ های تراشیده و لاشه سنگ ساخته شده اند. اما در طاق ها و بدنه اصلی پل آجر به کار رفته است. این پل در زلزله سال 1369 آسیب زیادی دید که توسط مسوولین امر به همان شکل قدیم بازسازی گردید. این پل در سال*های اخیر به ثبت تاریخی رسیده است.
گورستان باستانی میارکشه - رشت در بیرون کومنی در دشت های میارکشه بقایای یک گورستان باستانی به چشم می خورد. در کنار آن، مجموعه ای از گورهای دوره ساسانی جلب نظر می*کند.
کشف چند سکه نقره (درهم) مربوط به اواخر دوران ساسانی از هرمز چهارم (590-581 میلادی) و یزدگرد سوم (651-632 میلادی) که در چند گور در زیر پیکر مردگان دفن شده بود، تاریخ قطعی این گورستان را روشن ساخته است.در گورستان میارکشه، به جز سکه های نقره که در زیر سر مردگان گذاشته شده بود، اشیاء و وسایلی مانند ظرف های سفالی ساده بی لعاب به رنگ های خاکستری، قرمز، آجری و نیز انواع سلاح های آهنی و مفرغی مورد استفاده آن روزگاران شامل خنجر، شمشیر، سپر و پیکان در اندازه های مختلف و هم*چنین مهرهای زینتی شیشه*ای یا دیگر سنگ*های تزیینی، دستبندهای مفرغی و گوشواره های فلزی پیدا شده است. بیش تر قبرها، گودال هایی هستند که در زمین کنده شده اند. برای پوشش روی گورها، از سنگ های لاشه ای لایه لایه استفاده شده است.اجساد بیش تر به پهلوی راست و به حالت چمباتمه به خاک سپرده شده اند و دست هایشان روی هم قرار دارد. اشیای درون گورها، بالای سر مرده و در مقابل صورت آن قرار داده شده اند.
پل لیشاوندان - رشت این پل بر روی رودخانه خوبک، در میانه جمعه بازار رشت- کنار جاده اصلی رشت به فومن و مجاور روستای لیشاوندان- واقع شده و از آثار دوره قاجار محسوب می شود.
پل لیشاوندان در مکانی قرار گرفته که رودخانه در کم عرض ترین بستر خود جریان دارد. این پل به طول حدود 30 و عرض 6 متر دارای یک دهانه طاقدار اصلی به عرض 30/5و دو دهانه فرعی و دو طبقه به عرض هر کدام 15/2 متر است. بیش*ترین ارتفاع پل در بالای تیزه طاق اصلی به 9 متر می*رسد. طاق به کار رفته در این پل از نوع جناغی با خیز تند است. پایه های پل در جهت موافق و مخالف جریان آب دارای موج شکن های نیم دایره است و بر بالای دو پایه میانی، دهانه های کوچک*تری تعبیه شده است.در دو انتهای پل آثار دو دهانه مسدود جلب نظر می*کند. مصالح به کار رفته در این پل، آجرهایی به ابعاد 5×21×21 سانتی متر و ملات ساروج است. سطح گذر*پل که از میانه به طرفین دارای شیب نسبتا ملایم و در طرفین دارای جان پناهی است. این پل به شماره 1782 به ثبت تاریخی رسیده است.
پل منجیل - رودبار این پل که امروزه ویران شده و بقایای ان در زیر سد سفید رود قرار گرفته است در گذشته بر روی رودخانه سفیدرود و در مجاورت منجیل- از توابع رودبار- قرار داشته و ساختمان اولیه آن مربوط به دوره صفویه بوده است.
الئارئوس- سیاح خارجی- که در حدود سال 1048 ه. ق از این پل دیدن کرده می نویسد: پلی است با شش پایه که هر پایه را اتاقی و آشپزخانه ای بود و پلکانی برای رفتن به اتاق ها داشت بر روی آب سفید رود بنا کرده بودند. گنجایش اتاق ها به قدری بود که تمام افراد یک کاروان را جای می داد ماژور دارسی تد نیز که در سال 1253 ه. ق از این پل دیدن کرده می نویسد: پل منجیل هفت دهانه داشت و متعلق به دوره صفویه بود. قسمتی از پل در زمان نادرشاه خراب شده بود و در حدود چهال سال قبل (پیش از سفر دارسی) سلیمان خان قاجار، حاکم وقت گیلان آن را مرمت کرده بود. طاق دو دهانه ویران شده بود و با تخته آن*ها را پوشانده بودند.در حدود سال 1275 ه. ق حاجی ملا رفیع شریعتمدار امام جمعه وقت گیلان ظاهرا به دستور ناصرالدین شاه پلی جدید برپا ساخت. این پل از نظر معماری در خور توجه بوده و به هنگام سفر ناصرالدین شاه به گیلان برپا بود و عکسی از آن برداشته شده است. این پل نیز دارای هفت دهانه اصلی و دهانه های کوچک*تری در بالای پایه ها بوده است پل مزبور ظاهرا در جریان سیلاب سال 1316 ه. ق اسیب فراوانی دید. بعد از این تاریخ کمپانی روسی پلی از آهن بر پایه های پل قدیمی بنا کرد که تا زمان رابینو (1331 ه. ق) برپا بوده است.
پل نیاکو - رشت
این پل در محله نیاکوی آستانه، بر سر راه لاهیجان به رشت واقع شده و ظاهرا از آثار دوره صفویه است. پل نیاکو 50 متر طول، 80/5 متر عرض و از سطح آب حدود 6 متر ارتفاع دارد.
سطح معبر پل سنگ فرش شده و در طرفین دارای جان پناهی است. پل دارای دو دهانه بزرگ و دو دهانه کوچکتر در طرفین آنهاست. پهنای دهانه های بزرگ هر یک 30/2 متر و بلندی آنها از تیزه طاق تا سطح زمین 40/1 متر است. ابعاد آجرهایی که برای ساختن این دو دهانه به کار رفته، 4×17×17 و در بخش های دیگر 5×20×20 سانتی متر است. این پل به شماره 1443 به ثبت تاریخی رسیده است.
پل ویرانه - رودبار بر بستر رودخانه سفیدرود و در 3 کیلومتری شمال رودبار و کنار جاده قزوین – رشت بقایای آجر پایه های پلی بر روی صخره های میانه و کناره رودخانه دیده می*شود.
به نظر می رسد که این پل 116 متر طول، 4 متر عرض، و 5 چشمه و احتمالاً سطحی چوبی داشته است. در نزدیکی همین محله، بقایای قلعه ای قدیمی منسوب به دوره سلجوقی وجود دارد که حدس زده می*شود هم*زمان و مرتبط با بقایای پل بوده است. با توجه به این نکته که مسیر قزوین- رشت در دوره های مختلف از اهمیت خاصی برخوردار بوده ساخت پل و حراست از آن ضرورت داشته است.
پل پونل - رضوانشهر این پل در 4 کیلومتری باختر رضوان شهر، در روستای پونل و بر روی رودخانه شفارود برپا شده است. پل پونل در مسیر کاروان رو دوره صفوی رشت- آستارا ساخته شده و احتمالا از آثار همین دوره یا دوره قاجاریه است
پل پونل حدود 30 متر طول، 60/3 متر پهنا (با احتساب جان پناه ها) و یک دهانه بزرگ با طاق جناغی به عرض 10 متر دارد. این پل به سبک خاصی که در دیگر پل های تاریخی کمتر دیده می شود؛ ساخته شده است بدین صورت که در طرفین طاق و بر روی پاکان آن، دو ستون نمای مخروطی شکل و در بدنه جانب شمال پل، دو طاق نما کار کرده اند. ضخامت طاق اصلی در پایین و بالا یک متر است. سطح گذر پل از میانه به طرفین دارای شیب است و جان پناه های آن نیز تخریب شده است. این سطح تمامی با سنگ رودخانه فرش شده است. امروزه در مجاورت این پل، بر روی شفارود پل جدیدی احداث کرده اند. پل پونل به شماره 1780 به ثبت تاریخی رسیده است.
پل انبوه - رودبار این پل در کنار دهکده پل انبوه از توابع رودبارـ بر روی رودخانه شاهرود و در مسیر قدیمی و کاروان رو قزوین به دیلمان واقع گردیده و احتمالا از ساخته های شاه عباس اول صفوی است
پل انبوه یکی از زیباترین، مستحکم ترین و در عین حال فنی ترین پل های تاریخی ایران به شمار می آید که در عرض تنگه ای، تنها با یک دهانه عریض و مرتفع ساخته شده است. در اینجا ظاهرا عرض کم و ارتفاع زیاد تنگه، به همراه شدت نسبتا زیاد جریان رودخانه، مانع ساخت پلی با چند دهانه بوده است. پل انبوه در جهت تقریبا شمالی- جنوبی و عمود بر جریان رودخانه به طول حدود 60 متر ساخته شده است. عرض رویه پل بدون احتساب جان پناه ها، حدود 7 متر است. انتهای جنوبی پل بر روی کناره صخره ای و مرتفع رودخانه قرار گرفته است. کناره دیگر رودخانه رسوبی و شیب دار است بر همین اساس انتهای شمالی پل برای رسیدن به سطح اصلی جاده ادامه یافته است. پل دارای طاقی جناغی به عرض 80/21 (در قسمت پاکار) و ارتفاع 40/16 متر است که ضخامت آن از پایین به بالا کاسته می شود تا اینکه در قسمت تیزه به 30/1 متر می رسد.فاصله بین دو پایه طاق 30/20 و ارتفاع کلی پل از سطح معمولی آب 60/18 متر است. سطح گذر پل از بالای تیزه طاق به طرفین شیب دار است. ادامه این سطح و محور طولی پل در کنار رودخانه برای اتصال به جاده انحنا یافته است. برای ساخت طاق و بدنه پل از آجرهایی به ابعاد 5×24×24 سانتی متر استفاده شده است.برای حراست پایه ها و شالوده پل انبوه، در کناره های رودخانه و در محل برپایی پل، دیواره های (سیل برگردان) مستحکمی احداث شده است. دیواره جنوبی به جهت صخره ای بودن کناره کوتاه و به طول حدود 23 متر است اما دیواره شمالی به جهت رسوبی و شیب دار بودن کناره شمالی رودخانه بلند و به طول 50 متر است.پایه های پل به ارتفاع حدود 30/2 متر با لاشه سنگ و ملات ساروج ساخته شده و سپس روی آن طاق و بدنه اصلی پل با آجرهایی به ابعاد 5/4×24×24 سانتی متر و ملات گچ بالا امده است.در جانب شمال باختری پایه شمالی پل و در جهت عکس جریان آب، پشت بند یا موج شکنی تعبیه کرده اند که فشار وارد از طرف جریان شدید آب را بر پایه مهار کرده آب را به سمت دهانه هدایت می کند. این پشت بند تا نزدیکی سطح پل بالا آمده است.برای سبک کردن بار پایه ها، صرفه جویی در مصالح و تدارک فضاهای مورد نیاز، در بالای پایه ها اتاق های طاقداری تعبیه شده است. برای رسیدن به اتاق شمالی، با شش پله کوتاه از سطح گذر پل پایین رفته به ایوان می رسیم که روی آن در بدنه خاوری پل است. این ایوان با دری به اتاق و از اتاق با در دیگری به ایوان باختری راه پیدا می کند. اتاق مذکور 5 متر طول و 3 متر عرض دارد و در ضلع جنوبی دارای صفه ای به طول و عرض 1×8/1 متر و در طرفین آن دو طاقچه است. در ضلع شمالی اتاق نیز 3 طاقچه دیگر تعبیه شده است. ایوان خاوری و باختری به طول 3 و عرض 33/1 متر در طرف رودخانه دارای جان پناه است. در پایه جانب جنوبی پل نیز اتاق دیگری به طول و عرض 3×40/6 متر تعبیه کرده اند. به نظر می رسد که این اتاق ها مورد استفاده مسافران و نیز پل بانان قرار می گرفته است. نوشته های تاریخی نیز حاکی از این است که اتاق ها و دهانه های کوچک زیر سطح پل ها، به عنوان مسافرخانه و اطراق گاه مورد استفاده کاروانیان قرار می گرفته است. تمام طاق های پل با قوس جناغی اجرا شده اند.علاوه بر اتاق ها و ایوان های مذکور برای کاهش وزن پل و فشار وارد بر پایه ها، فضاهایی توخالی در زیر سطح پل تعبیه شده است.چنین شیوه ای در پل دختر میانه- از دوره تیموری- و پل های دیگری نیز استفاده شده است. سطح گذر پل سنگ فرش شده و جان پناه های طرفین آن حدود یک متر ارتفاع دارد.در زیر سطح دنباله پل در ساحل شمالی، دهانه کوچکی به عرض و ارتفاع 50/1×30/1 متر تعبیه کرده اند که ظاهرا آب باران را هدایت می کرده است.در اطراف پل، آثار بناهای قدیمی دیگری مشهود است از جمله در سمت شمالی آن آثاری منسوب به کاروان*سرا و در مزارع پایین دست، آثار و بقایای کوره های پخت آجر، گچ و آهک که احتمالا برای تهیه مصالح پل مورد استفاده بوده اند. در این محل هم*چنین بقایای قلعه، سفالینه و گذرگاه های مربوط به پیش از اسلام شناسایی شده و به نظر می رسد که پل انبوه بر جای پل قدیمی*تری ساخته شده باشد.
پل تاریخی لوشان - رشت این پل، پیش از احداث شاهراه کنونی قزوین- رشت و پل جدید بتونی، تنها راه ارتباطی دو سوی رودخانه شاهرود بود. برخی پژوهندگان ساختمان این پل اجری را به خسروخان گرجی حکمران گیلان در زمان سلطنت فتح*علی شاه نسبت می دهند.
اما به نظر می رسد که این پل در قرن نهم هجری قمری ساخته شده باشد. پل لوشان 102 متر طول و چهار چشمه دارد که دو چشمه آن بزرگ و دو چشمه دیگر آن کوچک است. در پایه پل اتاق بسیار بزرگی وجود دارد که ضمن کمک به ایستایی پل، برای اقامت و استراحت کاروانیان در شب و به هنگام بارندگی و سرما بسیار مناسب است. ارتفاع پل از سطح رودخانه تا بلندترین نقطه آن 15 متر است. نام این پل با حوادث تاریخ معاصر گیلان پیوند خورده است. علاوه بر پل های یاد شده، از پل های زیر نیز می*توان نام برد که به لحاظ قدمت و شیوه ساخت و معماری جالب توجه هستند: پل لیشاوندان پس از سه راهی شفت (دوره قاجار) پل گاز رودبار جاده قدیم صومعه سرا (دوره قاجار) و پل قدیمی شفارود در پونل طالش (دوره قاجاریه
آرامگاه میرزا کوچک خان - رشت آرامگاه میرزا کوچک خان جنگلی معروف به سردار جنگل در جنوب شهر رشت و در محله سلیمان داراب واقع شده است.
این آرامگاه، در سالهای انقلاب با شور و شوقی که نسل جوان برای آشنایی با شخصیت های تاریخی منطقه گیلان از خود نشان می دادند، مورد توجه قرار گرفت و به دنبال آن سیل مسافران برای دیدن آرامگاه به سوی محله سلیمانی داراب سرازیر شد. در حال حاضر، بنایی ساده، اما زیبا روی قبر میرزا کوچک خان ساخته شده است.
آرامگاه سید شرف شاه - رضوانشهر این آرامگاه در روستای دارسرا در پنج کیلومتری خاور رضوان شهر واقع شده است. این روستا به احترام نام سید شرف*شاه، عارف و شاعر قرن هشتم ه.ق که در آن جا مدفون شده، به سید شرف*شاه یا سید شرف الدین معروف است.
براساس شجره نامه موجود در آرامگاه نسب وی از ده پشت به امام موسی کاظم (ع) می رسد. به اعتقاد برخی محققان، شرف*شاه پیری عارف بود که پس از مرگ، به مقام سیادت رسیده است.بنای آرامگاه، بزرگ و نوساز است و از آجر، سنگ و مرمر ساخته شده و بسیاری از مکان های زیارتی نواحی انزلی، گسکرات، تالش دولاب و وکیل دولاب به برادران یا فرزندان این مرد عارف منتسب شده اند. آرامگاه دیگری به نام سیده بانو معروف به گور مادر شرف*شاه نیز در دارسرا وجود دارد که بنای جدیدی بر آن ساخته اند.
آرامگاه سیدعلی کیا - آستانه اشرفیه این آرامگاه در دهکده اژدها بلوچ لشت نشا واقع شده است. نقشه این بنا از خارج عبارت از یک چهار ضلعی است که در برابر هر ضلع، ایوانی قرار دارد.
سقف ایوان ها در جلو، روی ده ستون چوبی با سرستون های زیبای قدیمی، استوار شده است. این بقعه، از نظر تزیینات کاشی کاری نیز جزو معدود بناهای امام زاده های شمالی کشور به شمار می رود. ازاره درونی بنا و ایوان ها همه با کاشی های هفت رنگ و با نقش های گل و بوته و پرنده پوشش شده است. شیوه نقش اندازی بر روی این کاشی ها چنان است که آثار دوره زندیه را تداعی می کند. در بالا و پایین کاشی ها قرنیسی به عرض ده سانتی متر نصب شده است.
بقعه آکاشاه (عکاشه) - رشت این بقعه، در رود برده، در فاصله 5/1 کیلومتری شمال منطقه سنگر، از توابع رشت قرار دارد.
بر پایه شجره نامه موجود در داخل بقعه، این جا آرامگاه آشیخ علی بن آقا کاشاه پسر قیس، از صحابه حضرت رسول (ص) است. اما در شجره نامه*ای دیگر، وی از پسران امام موسی کاظم (ع) معرفی شده است. بنای بقعه، ساختمانی قدیمی و خشتی است و در چهار سوی ان ایوانی با سر ستون های ظریف وجود دارد. براساس کتیبه موجود بقعه در سال 920 ه. ق ساخته شده و بام ان از سفال است. به فاصله نزدیک این بقعه، دو مزار ساده وجود دارد که گفته می*شود گور دو برادر از سادات، به نام های آقا سید احمد و آقا سید محمود است که امام زاده بوده اند و آکاشاه معلم آنان بوده و آن ها را پس از شهادت غسل داده است.
بقعه امامزاده هاشم - رشت این بقعه، در محلی به همین نام، بر سرراه رشت- تهران و در 30 کیلومتری جنوب رشت واقع شده است.
در شجره نامه موجود در بقعه، امام زاده هاشم چنین معرفی شده است: هاشم بن محمدبن عبدالله بن حمزه بن محمدبن الحنیفه بن علی بن ابیطالب (ع) بنای ان هر چند سال یک بار به خاطر درآمد خوب از محل نذرهای زایران تعمیر و نوسازی شده است.
بقعه سیدجلال الدین اشرف - آستانه اشرفیه این بقعه در شهر آستانه اشرفیه در 34 کیلومتری خاور رشت قرار گرفته است. براساس شجره نامه موجود، آقا سیدحسین یا آقا سید ابراهیم معروف به سلطان سید جلال*الدین*اشرف، پسر امام موسی کاظم (ع) و برادر امام رضا (ع) است.
بنای اولیه این آرامگاه در سال 311 ه. ق به دستور گوهرشادخانم دختر کیا رستم، از فرمان روایان گیلان ساخته شد. در سال 1356 ه. ش مغازه های اطراف حرم را خریداری و خراب کردند و بر جای آن بنایی وسیع و مجلل ساختند که نمای داخلی و خارجی آن با سنگ مرمر و کاشی های جدید تزیین شده است. این بقعه، اینک رواق های بسیار، سقف های آینه کاری شده و گنبدی بزرگ با کاشی کاری های ظریف دارد.روی پایه*ای از سنگ مرمر گران بها که در وسط حرم قرار دارد، ضریح فلزی شبکه*دار با قرقره و گوی مطلا کار گذاشته شده است. تاسیات جنبی بقعه شامل زایرسرا، کتاب*خانه، مسجد، حسینه و سرایداری است.
تالاب انزلی -تالاب انزلی در ساحل جنوب باختری دریای مازندران – در باختر دلتای سفید رود و در جنوب بندر انزلی – گسترده شده است.
این تالاب از باختر به کپور چال و آبکنار، و از جنوب به صومعه سرا و بخش های شهرستان رشت، محدود است. محدوده آب تالاب انزلی بیش از 100 کیلومتر مربع است که آب رود ها، نهر ها و زهکش های کشاورزی واقع در حوزه های آبریز به آن می ریزد. ارزش های زیست محیطی و اقتصادی تالاب انزلی نقش ویژه ای در جغرافیا و حیات اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی استان گیلان دارد. نقش علمی تالاب در زمینه های مختلف جانور شناختی، گیاه شناختی و زیست محیطی حایز اهمیت است و پژوهنده گان از آن به عنوان یک آزمایشگاه طبیعی رایگان در زمینه های گوناگون استفاده می کنند.چشم اندازهای زیبای تالاب، جاذبه های شگرف به منطقه بخشیده اند. محیط آبی و زنده تالاب انزلی و ارتباط گسترده آن با دریا، بستری مطلوب برای تخم ریزی انواع ماهیان فراهم سا خته است. این ماهیان، گذشته از این که یکی از منابع مهم غذای مردم اند، نقشی مهم در اقتصاد منطقه دارند. بیش از 20 گونه ماهی در تالاب انزلی وجود دارد که 11 گونه از آن بومی، هشت گونه مها جر و یک گونه نیمه مهاجرند.ماهیان مهاجر مانند ماهی سفید و سوف، برای تخم گذاری و زاد و ولد به تالاب می آیند و پس از تخم ریزی دوباره به دریا باز می گردند. ماهیان بومی مانند ماهی کپور و اردک ماهی به طور دایم در تالاب زیست می کنند. دیگر ماهیان مهم تالاب عبارت اند از: سفید، سوف، سیم، اردک ماهی، کلمه، ماش، کپور، سیاه کولی، لای ماهی.تالاب انزلی یکی از بهترین و مناسب ترین زیست گاه ها برای گونه های مختلف پرندگان مهاجر است. ده ها گونه از پرنده گان مهاجر در مسیر مهاجرت و سفر زمستانی تالاب انزلی را برای اقامت زمستانی انتخاب می کنند. هر سال، پرندگان مهاجر مانند غاز، قو، اردک، مرغابی، چنگر، و دیگر پرندگان شناگر در پیرامون آن اسکان موقت می گزینند. شکار و فروش این پرنده گان نیز، از منابع درآمد صیادان و ساکنان اطراف تالاب است. تالاب انزلی و جزیره های آن، چشم انداز هایی بسیار زیبا دارند و مشتاقان فراوان طبیعت را به سوی خود جلب می کنند. حفظ و نگه*داری این تالاب و سلامت محیط زیست آن، به عنوان یک سرمایه بسیار ارزشمند ملی و محلی، یک وظیفه و رسالت تاریخی برای همه کسانی است که خود را در قبال جامعه مسئوول می دانند.
حمام پیرسرای - رشت این بنا در محله پیرسرای رشت واقع شده و از آثار اواخر دوره قاجار به سال 1334 ه. ق است
توسط سه تن از افراد خیر به نامهای باقر، حاج حسن و حاج عبدالله و به معماری تقی نامی ساخته شده است. سازنده کاشی های حمام، محمد فرزند حاج یوسف کاشی ساز- سازنده کاشی های حمام حاجی محمد جعفر رشت- است.
حمام رستم آباد - رودبار این بنا در مجموعه ای متشکل از کاروان سرا، آب انبار و حمام واقع شده و از آثا دوره قاجاریه و احتمالا از ساخته های منوچهر خان معتمدالدوله (بانی کاروان*سرای سراوان در یک منزلی این محل) است.
حمام در شمال باختری کاروانسرا قرار گرفته و امروزه به مخروبه ای تبدیل شده است. بنای حمام به ابعاد 8×12 متر مشتمل بر دهلیز ورودی، سربینه، گرمخانه و دو خزینه آب سرد و گرم و فضاهای وابسته است. مصالح اصلی حمام سنگ و ملات آهک و سر در ان از آجر است.
حمام شاه - انزلی این بنا که مهمترین حمام تاریخی شهرستان انزلی به شمار می رفته در اوایل دوره قاجار توسط امیر هدایت الله فومنی معروف به گیلانشاه (مقتول 1200 ه. ق) ساخته شده است
به هنگام مسافرت و اقامت شاهان قاجار در انزلی مورد استفاده آنان قرار می گرفت. حمام شاه انزلی که به سبک دیگر حمام های قدیمی ساخته شده و دارای کاشی*کاری زیبایی بوده در دوره اخیر ویران شده است.
حمام علی اف - انزلی این بنا در انتهای خیابان ابوذر (سپه) واقع شده و از آثار اواخر دوره قاجار به سال 1326 ه. ق است که توسط علی اف از بازرگانان انزلی- ساخته شده است.
این بنا که به شیوه جدید و با دستگاه*های دوش، وان و نمره های خصوصی ساخته شده بود در ابتدا متشکل از دو بخش مردانه و زنانه بود که بعدها بخش زنانه آن برچیده شد و در بخش مردانه نیز تغییراتی از جمله افزودن بر تعداد نمره های خصوصی آن صورت گرفت.بخش مردانه دارای فضای وسیع با خزینه های آب گرم و سرد است
عمارت گمرک - بندر انزلی این ساختمان که در بلوار بند انزلی واقع شده و هم اکنون پاسگاه نیروی انتظامی است در سال 1234 هجری همری (1198 خورشیدی) به دستور معتمدالدوله میرزا عبدالوهاب در دو طبقه ساخته شده است.
دیوارهای قطوری دور تا دور هر دو طبقه ان را احاطه نموده و سقف آن حلب کوبی شده است. این بنا یکی از قصرهای دوره قاجاریه و محل سکونت همراهان شاه یا بزرگان آن دوره بوده است.
عمارت شهرداری - بندر انزلی عمارت شهرداری انزلی که نمونه ای از معماری دوره پهلوی در گیلان است در قسمت بالای پارک بلوار واقع شده و مشابه دیگر بناهای دوره پهلوی است که برای فرمانداری ها و شهرداری ها ساخه شده اند.
جاذبه های طبیعی استان گیلان
دانستنیهایی درباره ی استان گیلان
http://img.tebyan.net/big/1382/11/10...0161182135.jpg
گیلان به لحاظ موقعیت طبیعی ، دارای جاذبه های گسترده ای است كه سرتاسر این استان را در بر گرفته است. برخی از این جاذبه ها در فصول خاصی مورد استفاده قرار می گیرند اما برخی دیگر محدودیت فصلی نداشته و در همه فصول قابل استفاده هستند . به طور كلی جاذبه های طبیعی گیلان عبارت اند از :
سواحل دریا
طول سواحل دریا در استان گیلان به 22 كیلومتر می رسد. در این مسیر شهرهای آستارا ، بندر انزلی و كیانشهر مستقیماً در كنار دریا قرار دارند. یكی از مشخصات و امتیازات سواحل گیلان ، ماسه ای بودن بخش عمده آن و نزدیكی به جنگل است. در سواحل گیلان می توان به قایقرانی و دیگر ورزش های آبی پرداخت .تالاب ها ، دریاچه ها
تالاب انزلی ؛ از جمله زیباترین مناظر آبی گیلان است. این تالاب محل تخم ریزی آبزیان و پناهگاه و مأمن پرندگان بومی ومهاجر است. در داخل تالاب ، جزایر زیبایی وجود دارد ودوشهر زیبای انزلی وآب كناردرساحل آن قراردارند. ازدیدنی های چشم نواز تالاب انزلی می توان از گل های نیلوفر آبی نام برد كه غنچه ها و برگ های آن سر از آب برآورده و سطح وسیعی از تالاب را می پوشاند. رویش نی در تالاب هم هر چند از نظر اكولوژیكی مشكلات زیادی ایجاد كرده است، اما در جای خود یكی از مظاهر اصلی اكوسیستم طبیعی تالاب به شمار می آید. انبوه پرندگان در این نیزار زندگی می كنند و ضمن تهیه غذای خود ، به تخم گذاری و تولید مثل در آن ادامه می دهند. تالاب برای پرندگان مهاجر نیز زیستگاه مطلوبی به شمار می رود.همه ساله هزاران هزار پرنده مهاجر از بخش های شمالی برای زمستان گذرانی و ادامه حیات به تالاب انزلی روی می آورند. نیزارها ، گذشته از آن كه زیستگاه مناسبی برای پرندگان به شمار می روند، رویشگاه گیاهانی با قابلیت انعطاف فراوان هستند كه در صنایع دستی و بومی گیلان كاربرد قابل توجهی دارند. حصیر ، زنبیل ، سبد ، ظروف حصیری و .... از این گیاهان ساخته می شود.
تالاب انزلی محل مناسبی برای ورزش های آبی از جمله قایق سواری است.
دریاچه ؛در جنوب شهر آستارا ، یكی از دریاچه های زیبای ساحلی گیلان در مساحتی كوچك قرار دارد. این دریاچه در شمار بهترین زیستگاه های طبیعی پرندگان است. برای جلوگیری از هجوم مردم به این دریاچه ، این محل جزو مناطق حفاظت شده است.
در روستای جوكندان واقع در 12 كیلومتری شمال شهر تالش ، برروی رودخانه كوچكی كه در پای كوه از دره ها خارج می شوند، یك آب بند مصنوعی ساخته شده كه در پشت آن دریاچه كوچكی به وجود آمده است.
عمق این دریاچه به حدود سه متر می رسد و در میان آن درختان جنگلی ، سازگار با محیط آبی از آب سر برآورده اند. گیاهان آبی ساحل دریاچه مانند زنبق در رنگ های مختلف ، چشم انداز زیبایی به دریاچه می بخشند.
در حوالیفومن ، صومعه سرا ، ضیابر و جمعه بازار بركه های كوچكی وجود دارد كه علاوه بر اهمیت اكولوژیكی ، چشم انداز طبیعی زیبایی به نواحی جلگه ای ، واقع در حاشیه شهرهای فوق می بخشد.
در كناره های سفیدرود و شعبات فرعی آن نیز دریاچه های ساحلی زیبایی را مشاهده می كنیم. این دریاچه ها كه در مواقع پرآبی گسترش می یابند ، به نواحی ساحلی شهرستان های لنگرود و رودسر زیبایی خاصی می بخشند.
دریاچه هایی كه در پشت سدهای ساخته شده بر روی سفیدرود به وجود آمده ، به سهم خود از مناظر زیبای گیلان به شمار می روند. دریاچه اصلی سد سفیدرود كه در دره های جنوبی و غربی شهر منجیل تشكیل شده است، نخستین منظره آبی برای مسافرینی است كه از جاده قزوین وارد گیلان می شوند. در پشت سد انحرافی ، تونل تاریك فومن و سد سنگر ، دریاچه های موضعی كوچك با دره های پوشیده از جنگل و یا زمین های كشاورزی ، جاذبه های چشم نوازی را به وجود آورده است.
رودها
بستر رودهای گیلان عمدتاً در مسیر دره های كوهستانی و كوهپایه ای كه از جنگل های سرسبز و انبوه پوشیده شده اند قرار گرفته است. از این رو ، برای استفاده از مظاهر طبیعت از بهترین نمونه ها و امكانات طبیعی به شمار می روند و از نظر گردشگری در اغلب فصول سال ، گردشگران زیادی را به خود جلب می كنند. اغلب این رودها برای ورزش های آبی بسیار مناسب هستند.
آب های معدنی
چشمه ی آب گاز سنگرود؛ در روستای سنگرود از توابع دهستان عمارلو شهرستان رودبار قرار دارد.چشمه كلشتر منجیل ؛ این چشمه حدود یك كیلومتر پایین تر از سد سفیدرود در فاصله پانصدمتری جاده اصلی قزوین به رشت قرار دارد.
چشمه آب معدنی ماسوله ؛ در ابتدای ورودی شهر تاریخی ماسوله در كنار پارك شهر قرار دارد.
چشمه چشماگل ؛در روستای طالم از توابع سنگر قرار دارد.
چشمه ماستخور؛در روستای ماستخور نزدیك رودبار در جبهه غربی سد منجیل قرار دارد.
چشمه آب معدنی سجیران ؛ در اشكور بالا، نزدیكی روستای سجیران واقع است.
جنگل ها
جنگل های گیلان از مناظر طبیعی زیبای گیلان است. جذابیت جنگل های گیلان در تنوع گونه های جنگلی آنهاست و همین امر آنها را از جنگل های سوزنی برگ متمایز می سازد. سطح زمین های جنگلی گیلان را در فواصل درختان ، فرشی از چمن می پوشاند. جنگل های گیلان با این بستر سبز، امكانات زیادتری را از نظر تغذیه ، حیات وحش و اوقات فراغت فراهم ساخته است. جنگل های سراوان - نزدیك رشت – جنگل های تالش ، جنگل های لاهیجان و جنگل های دیلمان از جمله جنگل های زیبا و دیدنی گیلان است.
ییلاق ها
مناطق ییلاقی گیلان كه در حال حاضر مورد استفاده قرار می گیرد عبارت اند از :نواحی ییلاقی جواهر دشت؛ در ارتفاعات شرق گیلان قرار دارد و ییلاقِ نواحی چابكسر و واجارگاه و رحیم آباد به شمار می روند.
ییلاق های واقع در مسیر دره رودخانه پل رود؛ دره بسیار زیبای پل رود ، پس از گذشت از روستای دیماین به نواحی ییلاقی این ناحیه می رسد. دره پل رود به دو شاخه تقسیم می شود و هر یك به ییلاق های واقع در مسیر خود می رسد.
ییلاق های دیلمان و اسپیلی؛ ییلاق های این ناحیه ، هم از نظر چشم انداز و هم از نظر آثار تاریخی و فرهنگی دارای اهمیت بسیار است.
ییلاق های نواحی رودبار ؛ این ییلاق ها را می توان به دو قسمت تقسیم كرد: نخست ییلاق های واقع در شرق سفیدرود كه عمدتاً در عمارلو ، توتكابن و پره سر قرار دارند.
ییلاق های تالش و آستارا ؛ ماسوله جنوبی ترین ییلاق تالش است و پس از آن ییلاق های ماسال و شاندرمن قرار دارند. ییلاق « تالش دولاب » ، ییلاق « مریان» ، ییلاق « سوباتان » در این منطقه ، از این زمره اند. شهر آستارا ، از طریق گردنه حیران به نواحی ییلاقی آستارا مربوط می شود.