۩♥♥♥۩ احاديثي درباره تقوا و اهميت آن ۩♥♥♥۩

إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقاكُمْ؛
در حقيقت گرامى‏ترين شما نزد خدا با تقواترين شماست
سوره حجرات، آيه 13

پيامبر صلى الله عليه وآله :
اِنَّ رَبَّكُمْ واحِدٌ وَ اِنَّ اَباكُمْ واحِدٌ وَ دينَكُمْ واحِدٌ وَ نَبيَّكُمْ واحِدٌ وَ لا فَضْلَ لِعَرَبىٍّ عَلى‏ عَجَمىٍّ وَ لا عَجَمىٍّ عَلى‏ عَرَبىٍّ وَ لا اَحْمَرَ عَلى‏ اَسْوَدَ وَ لا اَسْوَدَ عَلى‏ اَحْمَرَ إلّا بِالتَّقْوى‏ ؛(2)
پروردگار، پدر، دين و پيامبر شما يكى است، هيچ عربى بر غير عرب و هيچ غير عربى بر عرب و هيچ سرخ پوستى بر سياه پوست و هيچ سياه‏پوستى بر سرخ پوست برترى ندارد، جز به تقوا.
كنزالعمال حديث 5655

امام صادق عليه السلام :
سُئِلَ الْاِمامُ الصّادِقُ‏عليه السلام عَنْ قَولِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ: «اِتَّقُوا اللَّهَ حَقَّ تُقاتِهِ» قال: يُطاعُ فَلا يُعْصى‏، وَ يُذْكَرُ فَلا يُنْسى‏، وَ يُشْكَرُ فَلا يُكْفَرُ؛
از امام صادق‏عليه السلام درباره آيه «تقواى الهى پيشه كنيد چنان كه حق اوست» پرسيده شد. فرمودند: از خداوند، اطاعت شود و نافرمانى نشود، ياد شود و فراموش نشود و شكرگزارى گردد و كفران نگردد.
معاني الاخبار صفحه 240

پيامبر صلى الله عليه وآله :
اِعْمَلْ بِفَرائِضِ اللَّهِ تَكُنْ اَتْقَى النَّاسِ؛
به واجبات خدا عمل كن، تا با تقواترين مردم باشى.
اصول كافي ج 2 ص 82

پيامبر صلى الله عليه وآله :
سُئِلَ رَسولُ اللَّه‏صلى الله عليه وآله: مَنْ اَتْقَى النَّاسِ؟ قال: آمَرُهُمْ بِالْمَعْروفِ وَ اَنْهاهُمْ عَنِ الْمُنْكَرِ وَ اَوْصَلُهُمْ لِلرَّحِمِ؛
از رسول خداصلى الله عليه وآله سؤال شد: با تقواترين مردم كيست؟ فرمودند: كسى كه بيشتر امر به معروف و نهى از منكر و صله رحم نمايد.
كنزالعمال ح 8474

پيامبر صلى الله عليه وآله :
لا يَكونُ الرَّجُلُ مِنَ الْمُتَّقينَ حَتّى‏ يُحاسِبَ نَفْسَهُ اَشَدَّ مِنْ مُحاسَبَةِ الشَّريكِ شَريكَهُ فَيَعْلَمَ مِنْ اَيْنَ مَطْعَمُهُ وَ مِنْ اَيْنَ مَشْرَبُهُ وَ مِنْ اَيْنَ مَلْبَسُهُ اَمِنْ حِلٍّ اَمْ مِنْ حَرامٍ؛

پيامبر صلى الله عليه وآله :
از تقوا پيشگان نيست مگر كسى كه از خود سخت‏تر از حسابرسى شريك از شريك، حساب كشى كند و بداند كه خوراك، آشاميدنى و لباسش از كجا آمده، آيا از حلال است يا حرام؟

مكارم الاخلاق، ص 468.

پيامبر صلى الله عليه وآله :
لا يَكونُ الرَّجُلُ مِنَ الْمُتَّقينَ حَتّى‏ يُحاسِبَ نَفْسَهُ اَشَدَّ مِنْ مُحاسَبَةِ الشَّريكِ شَريكَهُ فَيَعْلَمَ مِنْ اَيْنَ مَطْعَمُهُ وَ مِنْ اَيْنَ مَشْرَبُهُ وَ مِنْ اَيْنَ مَلْبَسُهُ اَمِنْ حِلٍّ اَمْ مِنْ حَرامٍ؛

پيامبر صلى الله عليه وآله :
از تقوا پيشگان نيست مگر كسى كه از خود سخت‏تر از حسابرسى شريك از شريك، حساب كشى كند و بداند كه خوراك، آشاميدنى و لباسش از كجا آمده، آيا از حلال است يا حرام؟

مكارم الاخلاق، ص 468.

پيامبر صلى الله عليه وآله :
مَنْ اَرادَ اَنْ يَكونَ اَعَزَّ النَّاسِ فَلْيَتَّقِ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ؛
هر كس مى‏خواهد عزيزترين مردم باشد، بايد تقواى الهى پيشه كند.
كنزالفوائد ص 164

امام على عليه السلام :
وَ اللَّهِ ما أرى‏ عَبْداً يَتَّقى تَقْوىً تَنْفَعُهُ حَتَّى‏ يَخْزِنَ لِسانَهُ
به خدا سوگند، بنده با تقوايى را نمى‏شناسم كه تقوايش او را سود دهد مگر آن كه زبانش را نگه دارد.
نهج البلاغه خطبه 176

امام على عليه السلام :
اِنَّ التَّقْوى‏ مُنْتَهى‏ رِضَى اللَّهِ مِنْ عِبادِهِ وَ حاجَتُهُ مِنْ خَلْقِهِ فَاتَّقُوا اللَّهَ الَّذى اِنْ اَسْرَرْتُمْ عَلِمَهُ وَ اِنْ اَعْلَنْتُمْ كَتَبَهُ؛
نهايت خشنودى خداوند از بندگانش و خواسته او از آفريدگانش، تقواست، پس نسبت به خداوندى كه اگر پنهان كنيد مى‏داند و اگر آشكار سازيد مى‏نويسد تقوا داشته باشيد.
غررالحكم، ح 3620 .

امام على عليه السلام :
اِنَّ لاَِهْلِ التَّقْوى‏ عَلاماتٍ يُعْرَفونَ بِها: صِدْقُ الْحَديثِ وَ اَداءُ الاَْمانَةِ وَالْوَفاءُ بِالْعَهْدِ وَ قِلَّةُ الْفَخْرِ وَ الْبُخْلِ وَ صِلَةُ الاَْرْحامِ وَ رَحْمَةُ الضُّعَفاءِ وَ قِلَّةُ الْمُواتاةِ لِلنِّساءِ وَ بَذْلُ الْمَعْروفِ وَ حُسْنُ الْخُلْقِ وَ سِعَةُ الْحِلْمِ وَ اتِّباعُ الْعِلْمِ فيما يُقَرِّبُ اِلَى اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ طُوبى‏ لَهُمْ وَ حُسْنُ مَآبٍ وَ طُوبى‏ شَجَرَةٌ فِى الْجَنَّةِ اَصْلُها فى دارِ رَسُولِ اللَّه‏صلى الله عليه وآله ...؛
امام على عليه السلام :
تقواپيشگان، نشانه‏هايى دارند كه با آنها شناخته مى‏شوند: راستگويى، امانتدارى، وفاى به عهد، كم فخر فروشى، كم بخل ورزيدن، صله رحِم، رحْم به ضعيفان، كم موافقت كردن با زنان، به همه نيكى كردن، خوش‏اخلاقى، بردبارى بسيار و پيروى از علم نزديك كننده به خداوند. و آنان طوبى‏ و سرانجام نيك دارند. طوبى‏ درختى است كه ريشه آن در خانه پيامبر خداصلى الله عليه وآله است ... .
خصال، ص 483، ح 56

امام على عليه السلام :
اَلْمُتَّقونَ اَنْفُسَهُمْ عَفيفَةٌ وَ حاجاتُهُمْ خَفيفَةٌ وَ خَيْراتُهُمْ مَأْمولَةٌ وَ شُرورُهُمْ مَأْمونَةٌ؛
تقوا پيشگان، پاكدامن و كم خرج و زحمت‏اند و مردم به خيرشان اميد دارند و از شرّشان در امانند.
غررالحكم، ح 1931.

امام على عليه السلام :
اَلتَّقىُّ سابِقٌ اِلى‏ كُلِّ خَيْرٍ؛
تقوا پيشه، براى انجام هر كار خيرى سبقت مى‏گيرد.
كنزالفوائد، ص 128

امام على عليه السلام :
لِلْمُتَّقى ثَلاثُ عَلاماتٍ: اِخْلاصُ الْعَمَلِ وَ قِصَرُ الاَْمَلِ وَ اغْتِنامُ الْمُهَلِ؛
تقواپيشه، سه نشانه دارد: اخلاص در عمل، كوتاهى آرزو، و غنيمت شمردن فرصت‏ها.
غررالحكم، ح 7370 .

امام على عليه السلام :
اَلْمُتَّقى مَيِّتَةٌ شَهْوَتُهُ مَكْظومٌ غَيْظُهُ فِى الرَّخاءِ شَكورٌ وَ فِى الْمَكارِهِ صَبورٌ؛
تقواپيشه، هوا و هوسش مرده، خشمش فرو خورده، در آسايش شكرگزار و در سختى‏ها صبور است
غررالحكم، ح 1998

امام على عليه السلام :
اِنَّ الاَْتْقياءَ كُلُّ سَخىٍّ مُتَعَفِّفٍ مُحْسِنٍ؛
همه تقوا پيشگان سخاوتمند، پاكدامن و نيكوكارند.
غررالحكم، ح 3401.

امام على عليه السلام :
سادَةُ اَهْلِ الْجَنَّةِ الاَْتْقياءُ الاَْبْرارُ؛
سروران اهل بهشت، تقوا پيشگان نيكوكارند.
غررالحكم، ح 5599.

امام على عليه السلام :
كُونُوا بِقَبُولِ الْعَمَلِ اَشَدَّ اهْتِماماً مِنْكُمْ بِالْعَمَلِ فَاِنَّهُ لَنْ يَقِلَّ عَمَلٌ مَعَ التَّقْوى‏ وَ كَيْفَ يَقِلُّ عَمَلٌ تُقْبَلُ؛
همّتتان براى پذيرفته شدن عمل، بيشتر از خود عمل باشد؛ زيرا عملى كه با تقوا همراه باشد، هرگز اندك نيست و چگونه اندك باشد عملى كه پذيرفته مى‏شود.
كنزالعمال، ح 8496 .

امام حسن مجتبى عليه السلام :
زَوِّجْها مِنْ رَجُلٍ تَقىٍّ فَاِنَّهُ اِنْ اَحَبَّها اَكْرَمَها وَ اِنْ اَبْغَضَها لَمْ يَظْلِمْها؛
دخترت را به ازدواج مردى با تقوا درآور؛ زيرا اگر دخترت را دوست داشته باشد، گرامى‏اش مى‏دارد و اگر دوستش نداشته باشد به او ظلم نمى‏كند.
مكارم الاخلاق، ص 204

امام باقر عليه السلام :
اِنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ يَقى بِالتَّقْوى‏ عَنِ الْعَبْدِ ما عَزُبَ عَنْهُ عَقْلُهُ وَ يُجَلّى بِالتَّقْوى‏ عَنْهُ عَماهُ وَ جَهْلَهُ؛
خداوند عزوجل به وسيله تقوا، انسان را از آنچه عقلش به آن نمى‏رسد حفظ مى‏كند و كور دلى و نادانى او را بر طرف مى‏سازد.
كافى، ج 8 ، ص 52، ح 16.

امام باقر عليه السلام :
اِنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ يَقى بِالتَّقْوى‏ عَنِ الْعَبْدِ ما عَزُبَ عَنْهُ عَقْلُهُ وَ يُجَلّى بِالتَّقْوى‏ عَنْهُ عَماهُ وَ جَهْلَهُ؛
خداوند عزوجل به وسيله تقوا، انسان را از آنچه عقلش به آن نمى‏رسد حفظ مى‏كند و كور دلى و نادانى او را بر طرف مى‏سازد.
كافى، ج 8 ، ص 52، ح 16.

امام باقر عليه السلام :
اِنَّ اَهْلَ التَّقْوى‏ هُمُ الاَْغْنياءُ اَغْناهُمُ الْقَليلُ مِنَ الدُّنْيا، فَمَؤُونَتُهُمْ يَسيرَةٌ اِنْ نَسيتَ الْخَيْرَ ذَكَّروكَ وَ اِنْ عَمِلْتَ بِهِ اَعانوكَ؛
ثروتمندان واقعى همان تقواپيشگانند كه اندك دنيا آنان را بى‏نياز كرده و كم خرجند. اگر خير و خوبى را فراموش كنى، به يادت مى‏آورند و اگر به آن عمل نمايى يارى ‏ات مى‏رسانند.
تحف العقول، ص 287.

امام صادق عليه السلام :اِتَّقِ اللَّهَ حَيْثُ كُنْتَ فَاِنَّكَ لا تَسْتَوْحِشُ؛در هر حال كه هستى تقواى الهى پيشه كن تا هرگز احساس هراس و وحشت نكنى.تفسير على بن ابراهيم، ج 2 ، ص 147.

اِنَّ التَّقوَی اللّهِ عِمادُ الدّین و عِمادُ الیَقینِ وَ انّها لَمِفتاحُ صَلاحٍ و مِصباحُ نَجاحٍ؛

(حضرت علی ع)

تقوای الهی پایه دین و یقین و کلید درستی و شایستگی و چراغ پیروزی و کامیابی است.

امام حسن عسكرى عليه السلام :اِتَّقُوا اللَّهَ وَ كُونُوا زَيْناً وَ لا تَكونُوا شَيْناً؛تقواى الهى پيشه كنيد و مايه افتخار و آبرو باشيد نه مايه ننگ و شرمندگىتحف العقول، ص 488.

امام على عليه السلام :اوصيكُمْ عِبادَ اللَّهِ بِتَقْوَى اللَّهِ فَإِنَّها الزِّمامُ وَ الْقَوامُ فَتَمَسَّكُوا بِوَثَائِقِهَا وَ اعْتَصِمُوا بِحَقَائِقِها تَؤُلْ بِكُمْ اِلى‏ اَكْنانِ الدَّعَةِ وَ اَوْطانِ السَّعَةِ وَ مَعاقِلِ الْحِرْزِ وَ مَنازِلِ الْعِزِّ... ؛نهج البلاغه، خطبه 186 امام على عليه السلام :اى بندگان خدا، شما را به تقواى الهى سفارش مى‏كنم، كه تقوا مهار است و مايه دوام، پس به ريسمان‏هاى استوار آن درآويزيد و به حقايق آن چنگ زنيد. كه شما را به نهانگاه‏هاى خوشى و سرزمين‏هاى گشايش و پناهگاه‏هاى امن و منزلگاه‏هاى عزّت، رهنمون خواهد شد.

پیامبر اکرم (صلّی‌ ‌الله‌ علیه‌ وآله):

أكثَرُ مَا تَلِجُ بِهِ أُمَّتِی الْجَنَّةَ تَقْوَی اللهِ وَحُسْنُ الْخُلقِ.

بیشترین چیزی که امّت من به واسطه آن وارد بهشت می‌شوند تقوای الهی و خوش‌اخلاقی است.

کافی، ج 2، ص100

امام على عليه السلام :اِعْلَمُوا عبِادَ اللَّهِ اَنَّ التَّقْوى‏ دارُ حِصْنٍ عَزيزٍ، وَ الْفُجورَ دارُ حِصْنٍ ذَ ليلٍ لا يَمْنَعُ اَهْلَهُ وَ لا يُحْرِزُ مَنْ لَجَاَ اِلَيْهِ اَلا وَ بِالتَّقْوى‏ تُقْطَعُ حُمَّةُ الْخَطايا؛اى بندگان خدا، بدانيد كه تقوا پناهگاهى نفوذناپذير و استوار است و بدكارى و گناه، پناهگاهى سست، كه هر كس به آن پناه ببرد از آسيب در امان نمى‏ماند. آگاه باشيد كه با تقوا مى‏توان تَب گناهان را قطع كرد. نهج البلاغه، از خطبه 157.

امام على عليه السلام :(اَلْمُتَّقونَ) لا يَرْضَوْنَ مِنْ اَعْمالِهِمُ القَليلَ، وَ لا يَسْتَكْثِرونَ الْكَثيرَ، فَهُمْ لاَِنْفُسِهِمْ مُتَّهِمونَ وَ مِنْ اَعْمالِهِمْ مُشْفِقونَ؛تقواپيشگان، از كار كمِ خود راضى نيستند و كارهاى زياد خود را، بسيار نمى‏شمارند، در نتيجه خودشان را زير سؤال برده و محاكمه مى‏كنند و از كردار خود بيمناك‏اند.نهج البلاغه، از خطبه 184

امام على عليه السلام :اَلْمُتَّقونَ فيها (فِى الدُّنيا) هُمْ اَهْلُ الْفَضائِلِ مَنْطِقُهُمُ الصَّوابُ وَ مَلْبَسُهُمُ الاِقْتِصادُ وَ مَشْيُهُمُ التَّواضُعُ؛تقواپيشگان، در دنيا اهل فضايلند، گفتارشان راست و درست، روششان ميانه‏روى و رفتارشان متواضعانه است.نهج البلاغه، از خطبه 184

امام على عليه السلام :مَنِ اتَّقَى اللَّهَ اَحَبَّهُ النَّاسُ؛هر كس تقواى الهى پيشه كند، مردم او را دوست خواهند داشت.كشف الغمه، ج 3، ص 139

امام على عليه السلام :خَيْرُ الدُّنْيا وَ الآْخِرَةِ فى خَصْلَتَيْنِ الْغِنى‏ وَ التُّقى‏ وَ شَرُّ الدُّنْيا وَ الْآخِرَةِ فى خَصْلَتَيْنِ الْفَقْرِ وَ الْفُجورِ؛خير دنيا و آخرت در دو خصلت بى نيازى و تقواست و شر دنيا و آخرت در دو خصلت نيازمندى و گناه است.نهج‏ البلاغه ابن ‏ابى ‏الحديد، ج‏20، ص‏301، ح‏446.

امام باقر عليه السلام :وَ اللَّهِ ما شيعَتُنا اِلّا مَنِ اتَّقىَ اللَّهَ وَ اَطاعَهُ؛به خدا سوگند، شيعه ما فقط كسى است كه تقواى الهى دارد و خدا را اطاعت مى‏كند.كافى، ج 2، ص 74، ح 3.

تقوا از ماده «وقایه» به معنی حفظ کردن چیزی در برابر آفات است. تقوا به معنی محفوظ داشتن روح و نفس است از آن چه بیم می رود و به آن زیان رساند؛ سپس به خوف و ترس نیز تقوا گفته شده است و در لسان شرع آن را به خویشتن داری در برابر گناه و محرّمات اطلاق می کنند و کمال آن به ترک بعضی از مباحات مشکوک است.
جمعی از مفسران حدیثی از بعضی صحابه نقل کرده اند که او گفت: آیا هرگز از راه پرخاری گذشته اید؟ وقتی پاسخ مثبت شنید گفت: در آن حال چه می کردید؟ آیا دامان خود را جمع نکرده و کوشش برای نجات از خارها نداشته اید؟ این همان تقواست.
امام علی(ع) دربارة تقوا می فرماید: «گناهان همچون مرکب های سرکش است که گناهکاران بر آن ها سوار می شوند و لجامشان گسیخته می گردد و آنان را در قعر دوزخ سرنگون می سازد، اما تقوا مرکبی است راهوار و آرام که صاحبانش بر آن سوار می شوند. زمام آن ها را به دست می گیرند و تا قلب بهشت پیش می‌تازند».

در جای دیگر حضرت می فرماید: «بدانید ای بندگان خدا که تقوا قلعه ای محکم و شکست ناپذیر است، اما فجور و گناه حصاری است سست و بی دفاع که اهلش را از آفات نجات نمی دهد و کسی که به آن پناهنده شود،‌ در امان نیست. بدانید انسان تنها به وسیلة تقوا از گزند گناه مصون می‌ماند».

امام علی(ع) بین انسان و تقوا تعهدی متقابل در نظر گرفته و فرموده اند: «خواب خویش را به وسیلة تقوا به بیداری تبدیل کنید ... از تقوا صیانت کنید و خود را به وسیلة تقوا محفوظ بدارید».

در آیات و روایات به عوامل تقوا اشاره شده است .
به طور اجمال مى توان موارد ذیل را کرد.
1- انجام واجبات ؛ قرآن مجید مى فرماید: له لله «ان هذا صراطى مستقیماً فاتبعوه و لا تتبعوا السبل فتفرق بکم عن سبیله ذلکم وصاکم به لعلکم تتقون ؛ له لله این راه مستقیم من است . آن را پیروى کنید و از راه هاى دیگر تبعیت ننماید که شما را از راه تان متفرق مى سازد. این چیزى است که خداوند به آن سفارش مى کند تا به تقوا برسید.
در آیهء دیگر در مورد فسلفهء روزه مى فرماید: له لله «یا ایها الذین آمنوا کتب علیکم الصیام کما کتب علی الذین من قبلکم لعلّکم تتقون ؛ اى مؤمنان ! روزه بر شما واجب شده ، همان طورى که بر پیشینیان شما واجب گردید. امیداست که به تقوا برسید.
2- ترک محرمات و شبهات ؛ رسول اکرم (ص ) مى فرماید: انسان به رتبهء تقوا نمى رسد مگر آن که از حلال پرهیز کند تا به دام حرام نیفتد.
3- محاسبه نفس ؛ در وصیتى پیامبر اسلام (ص ) به ابوذر مى فرماید: «هرگز انسان از پارسایان محسوب نمى شود مگر آن که خودش را محاسبه کند، شدیدتر از محاسبة شریک از شریک خود، تا بداند از کجا طعام وآب و لباسش به دست آمده ؛ آیا از حلال است یا از حرام.
4- حفظ زبان ؛ امام على (ع ) مى فرماید: به خدا قسم ! نمى بینم بنده اى به تقوا برسد مگر آن که زبانش را حفظ نماید.

5- ترک دنیاطلبى ؛ امام على (ع ) مى فرماید: بر دل دنیا طلب حرام است که تقوا را در خود جا دهد.
6- حیا از مردم : امام عسکرى (ع ) مى فرماید: کسى که از مردم حیا نکند و پروایى نداشته باشد، از خدانخواهد ترسید.
7- ترک پرگویى ؛ امام على (ع ) مى فرماید: «کسى که زیاد حرف بزند، لغزشش فزونى گردد و کسى که لغزشش زیاد شود، شرمش اندک شود و آن که شرمش کم
شود، پارسایى و ورعش کم گردد و کسى که ورعش کم شود،قلبش بمیرد و قلب مرده به آتش در افتد.
8- توفیق الهى ؛ امام على (ع ) مى فرماید: خدایا! هییچ دستاوردى نتوانم داشت ، جز آن چه تو ارزانى ام دارى واز بدى نمى توانم بپرهیزم ، جز آن چه تو از آن
مصونم دارى

امام على عليه السلام :اَلتَّقْوى‏ ظاهِرُهُ شَرَفُ الدُّنْيا وَ باطِنُهُ شَرَفُ الْآخِرَةِ ؛تقوا، ظاهرش شرافت دنيا و باطنش شرافت آخرت است.غررالحكم، ح 1990