استان آذربایجان غربی

استان آذربایجان غربی یکی از ۳۰ استان ایران است ، که در شمال غربی این کشور قرار دارد و مرکز آن شهر ارومیه است. در کنارهٔ غربی این استان،دریاچه ارومیه قرار دارد.

جغرافیا

استان آذربایجان غربی در شمال غربی ایران قرار دارد و از شمال به جمهوری آذربایجان و ترکیه، از مغرب به کشورهای ترکیه و عراق، از شرق به استان آذربایجان شرقی و استان زنجان و از جنوب به استان کردستان محدود است. مساحت استان برابر ۳۷٫۰۵۹ کیلومتر مربع است که سیزدهمین استان بزرگ کشور محسوب می‌شود و ۲٫۲۵ درصد مساحت کل کشور را تشکیل می‌دهد. جمعیت استان آذربایجان غربی طبق سرشماری سال ۱۳۸۵ - ۲٫۸۷۳٫۴۵۹ نفر می‌باشد که ۴٫۰۸ درصد جمعیت کل کشور را در خود جای داده‌است و از این لحاظ هشتمین استان پرجمعیت کشور محسوب می‌شود.

استان آذربایجان غربی یکی از مناطق کوهستانی کشور است و توپوگرافی متنوع و گسترده‌ای دارد. بر اساس ساختار طبیعی استان، اکوسیستم‌های ویژه‌ای از ترکیب گیاهان در سطوح مختلف پوشش گیاهی در سطوح مختلف توپوگرافی به وجود آمده‌است که اهم آنها به شکل جنگلها و مراتع خودنمایی می‌کنند.

این استان عمدتاً تحت تأثیر جریان هوای مرطوب اقیانوس اطلس و دریای مدیترانه‌است، ولی در برخی از ماههای زمستان، توده هوای سردی از اطراف شمال، هوای مدیترانه‌ای آن را متأثر کرده و موجب کاهش قابل توجه دما می‌شود.

ناهمواری‌ها

سراسر مرز استان با ترکیه و عراق از کوه‌های مرتفع دیوار مانندی از شمال به جنوب کشیده شده است که منبع چشمه‌های آب فراوانی می‌باشند .

حوزه‌های آبریز

۱) دریاچه ارومیه ۲) رودخانه ارس ۳) رودخانه زاب کوچک

آب‌های معدنی

۱) ایستی سو ؛ در نزدیکی گردنه قوشچی. ۲) آب گرم محال باراندوز ؛ در نزدیکی قریه هفت آباد ارومیه. ۳) آب معدنی کوه زنبیل ؛ در کنار دریاچه ارومیه. ۴) آب معدنی دریک ؛ که بسیار گوارا بوده و در روستای چهریق قرار دارد. ۵) آب معدنی کانی گراوان ؛ در روستای کانی گویز در نزدیکی شهر رَبَط.فاصله 2 کیلومتری

بلندی‌ها

۱) رشته‌کوه‌های مرکزی ترکیه و عراق ۲) ارتفاعات گردنه قوشچی ۳) کوه‌های باستان ۴) ارتفاع مور شهیدان ۵) ارتفاعات گردنه کله شین ۶) چیای بینار ارومیه ۷)کوه قندیل ۸)دره حاجی ابراهیم ۹-کوه ته ره غه بوکان گروه کوهنوردی راهروان مقبل به ارتفاع ۲۲۴۶

رودخانه‌ها

1) قادر رود (قادار) 2) زرینه رود (جغاتو) 3) سیمینه رود (تاتائو) 4) مهاباد رود 5) باراندوزچای 6) شهرچای 7) نازلوچای 8) زولاچای[۱]

جغاتو و تاتائو نام‌های محلی رودهای زینه و سیمینه رود هستند.که توسط اهالی میاندوآب و بوکان مورد استفاده روزمره‌است.
[ویرایش]
جنگل‌ها

جنگل‌های طبیعی استان، هرچند که در قسمت‌هایی از پیرانشهر و مهاباد وجود دارد، ولی مناطق وسیع جنگلی در سردشت قرار گرفته‌است که مساحت آن را بین ۶۰ تا ۸۰ هزار هکتار تخمین می‌زنند. کل مساحت جنگل‌های مصنوعی در استان به ۳۲۰ هکتار در قطعات متفاوت می‌رسد.

مردم

ترک‌های آذری و کردها از گروه‌های عمده این استان به‌شمار می‌روند.[۲]

کردها در بخشهای مرتفع غربی و جنوبی استان نشیمن دارند و متقابلاً ترک‌های آذری در دشت‌های پیرامون دریاچه ارومیه و بخشی نیز در دشت‌های شمال و جنوب شرقی استان، سکونت دارند.[۲] با این وجود برخی منابع غیر رسمی اکثریت ساکنان استان را از کردها[۳] دانسته‌اند و برخی دیگر از ترک‌های آذری[۴]. همچنین اقلیت آشوری و ارامنه هم در استان مخصوصا در ارومیه مرکز استان ساکن هستند. در شهر ارومیه که مرکز و بزرگ‌ترین شهر استان بشمار می‌آید و از دیرباز به عنوان شهری که در آن گروههای قومی، زبانی، نژادی و حتی مذهبی مختلف زندگی می‌کنند شناخته‌شده‌است، جمعیت شهر مرکب از مردمان آذری، کرد و یهودی، ارمنی و آشوری است.

تاریخ استان

از نظر تاریخی، تاریخ باستانی آذربایجان با تاریخ قوم ماد در آمیخته است. قوم ماد پس از مهاجرت به ایران آرام آرام قسمت‌های غربی ایران از جمله آذربایجان را تصرف کردند. مقارن این ایام دولتهایی در اطراف ‌آذربایجان وجود داشت که از آن جمله می‌توان به دولت آشور در شمال بین النهرین، دولت هیق در آسیای صغیر، دولت اورارتو در نواحی شمال و شمال غرب، اقوام کادوسی در شرق و کاسیها در حوالی کوههای زاگرس اشاره کرد. بعد از تأسیس دولت ماد، آذربایجان به ماد کوچک معروف شد و مشتمل بر شهرهای قدیمی همدان، ری، اصفهان و کرمانشاه بود.

گروهی معتقدند که نام آذربایجان گرفته شده از آذرآبادگان گرفته شده و به معنی سرزمین آتش است. بزرگ‌ترین آتشکده‌های زرتشتی در این منطقه بوده است و نمونه آن هنوز در باکو پایتخت جمهوری آذربایجان بجا مانده است. گروهی دیگر وجه تسمیه آذربایجان را مربوط به وجود سرداری به نام اتروپاد می‌دانند. اینان معتقدند که که بعد از غلبه اسکندر مقدونی به ایران، سرداری به نام آتورپات در آذربایجان ظهور کرد و از اشغال آن توسط یونانیان ممانعت به عمل آورد. از آن به بعد این سرزمین به نام آتورپاتگان معروف شد. حکومت جانشینان آتورپات در آذربایجان در زمان اشکانیان نیز ادامه یافت و این منطقه توانست کماکان استقلال داخلی خود را در چهارچوب دولت اشکانی حفظ کند. سرانجام اردشیر بابکان بنیانگذار سلسله ساسانی بر حکمرانان محلی آذربایجان استیلا یافت و آنرا بصورت یک ایالت غیر موروثی آداره نمود .

موقعیت اقتصادی اجتماعی

این استان یکی از مناطق مستعد کشاورزی است. علاوه بر این وجود ایلات و عشایر در دامداری استان نقش قابل توجهی دارد. این استان از نظر اکتشاف و بهره‌برداری منابع معدنی نسبت به سایر استانها در وضع مطلوبی قرار ندارد. بررسی ترکیب کارگاههای موجود استان نیز نشان می‌دهد که دو گروه صنعتی کانیهای غیرفلزی و غذایی - داروئی در بین سایر صنایع بالاترین تعداد میزان اشتغال را دارد. از جمله معادن این استان می‌توان به معادن مصالح و سنگهای ساختمانی، گرانیت، میکا، زرنیخ، تالک، تراورتن، طلا، خاک نسوز و پوکه معدنی اشاره کرد.

شهرستان‌های استان
شهرستان ارومیه

شهرستان ارومیه با پهناوری ۵۲۵۱٫۱۸۵ کیلومتر مربع[۱] یکی از شهرستان‌های استان آذربایجان غربی کشور ایران است. پیشه مردم این منطقه در قدیم و امروزه در روستاها بیشتر کشاورزی و دامپروری است. مرکز این شهرستان، شهر ارومیه است.

زبان گفتاری ساکنان این شهرستان ترکی آذربایجانی و همچنین کردی وارمنی، آشوری نیز توسط اقلیت‌های دیگر شهر تکلم می‏شود..

جمعیت این شهرستان طبق سرشماری سال ۱۳۸۵ برابر با ۸۵۶٬۹۱۴ نفر بوده‌است که از این تعداد ۴۳۳٬۹۷۶ نفر آنان مرد و ۴۲۲۹۳۸ نفر آنان زن بوده‌اند.

تقسیمات کشوری

تقسیمات کشوری این شهرستان، بنابرآنچه در نتایج آمارگیری سرشماری سال ۱۳۸۵ کل کشور آمده است، بر حسب بخش، شهر، دهستان و روستا به شرح زیر است:
بخش‌ها
بخش مرکزی
بخش انزل
بخش سیلوانه
بخش صومای برادوست
بخش نازلو
شهرها
شهر ارومیه
شهر قوشچی
شهر سیلوانه
شهر سِرو
شهر نوشین
دهستان‌ها

دهستان‌های بخش مرکزی
دهستان باراندوز
دهستان باراندوزچای جنوبی
دهستان باراندوزچای شمالی
دهستان باش قلعه
دهستان بکشلوچای
دهستان ترکمان
دهستان دول
دهستان روضه چای
دهستان نازلوی جنوبی

دهستان‌های بخش انزل
دهستان انزل جنوبی
دهستان انزل شمالی

دهستان‌های بخش سیلوانه
دهستان ترگور
دهستان دشت
دهستان مرگور

دهستان‌های بخش صومای برادوست
دهستان برادوست
دهستان صومای جنوبی
دهستان صومای شمالی

دهستان‌های بخش نازلو
دهستان طلاتپه
دهستان نازلوچای
دهستان نازلو شمالی

تعداد آبادی‌های دارای سکنه شهرستان ارومیه ۴۶۰ پارچه‌است. میانگین بلندای شهرستان از سطح دریاهای آزاد ۱۳۵۰ متر است.

شهرستان اشنویه

شهرستان اشنویه (به کردی: شنۆ، Şino) از شهرستان‌های مرزی استان آذربایجان غربی است که در قسمت غربی این استان قرار دارد. این شهرستان از شمال با کشور ترکیه و از جنوب با کشور عراق همسایه‌است. مرکز این شهرستان، شهر اشنویه است.

جمعیت این شهرستان طبق سرشماری سال ۱۳۸۵ برابر با ۶۳٬۷۹۸ نفر بوده‌است که از این تعداد ۳۲٬۱۸۴ نفر آنان مرد و ۳۱٬۶۱۴ نفر آنان زن بوده‌اند. مردم این شهرستان به زبان کردی تکلم می‌کنند.

تقسیمات کشوری

تقسیمات کشوری این شهرستان، بنابرآنچه در نتایج آمارگیری سرشماری سال ۱۳۸۵ کل کشور آمده‌است، بر حسب بخش، شهر، دهستان و روستا به شرح زیر است:

بخش‌ها
بخش مرکزی
بخش نالوس

شهرها
شهر اشنویه
شهر نالوس

دهستان‌ها

دهستان‌های بخش مرکزی
دهستان اشنویه شمالی
دهستان دشت بیل

دهستان‌های بخش نالوس
دهستان اشنویه جنوبی
دهستان هق

شهرستان بوکان

شهرستان بوکان یکی از شهرستان‌های کردنشین استان آذربایجان غربی ایران است. شهرستان بوکان در منطقه تقریباً کوهستانی و معتدل قرار گرفته که از جهت شمال به شهرستان میاندوآب و از جنوب به شهرستان سقز و از شرق به شهرستان شاهین‌دژ و از غرب با شهرستان مهاباد همسایه‌است. مرکز این شهرستان شهر بوکان است. جمعیت این شهرستان طبق سرشماری سال ۱۳۸۵جمهوری اسلامی ایران برابربا ۲۰۴٬۳۰۸ نفراعلام شده است

نام شهر

شهر بوکان در سال ۱۳۳۰ خورشیدی.

بوکان یعنی عروس ها. در گذشته بیست عروس بوکانی به بیست داماد مهابادی فروخته شدند و نام بوکان را بر سر شهر عروس ها نهادند. اما این نظریه تنها در صورتی درست است که ما این اسم را با لهجه فارسی تلفظ کنیم یعنی «بوکان Bookan»، این در حالی است که ساکنین این شهر و همهٔ مردم کردزبان آن را بصورت «بوکان Bokan» ادا می‌نمایند.

در نظریه‌ای دیگر، گفته می‌شود که به هنگام حمله سپاه مغول به این مناطق، یکی از فرماندهان سپاه چنگیز، نام خود (بوکان) را بر روی این روستای کوچک (در آن زمان) نهاد. گفته می‌شود کوهی در مغولستان به نام بوکان وجود دارد که از همین فرمانده چشمه می‌گیرد.

نظریه دیگر در مورد وجه تسمیه شهر چنین است: شهر بوکان به دور چشمه بزرگ حه‌وزه گه‌وره‌ شکل گرفته‌است و به چنین چشمه‌هایی در زبان کُردی «کانی Kani» گفته می‌شود. همچنین واژه «بو Bo» در زبان کردی کاربردهای مختلفی دارد که اغلب در شکل ترکیبی به کار برده می‌شود؛ مانند بو کوی؟(کجا؟)

اما چگونگی ترکیب این کلمات و شکل گیری واژه بوکان بر اساس این نظریه چنین است: در زمانهای قدیم هنگامیکه زنان قصد شستن وسایل خانه را داشتند آنها را با خود برداشته و به سمت رود یا چشمه‌ای در نزدیکی محل اقامتشان بوده می‌بردند و در آنجا کارشان را انجام می‌دادند. به همین ترتیب اهالی ساکن اطراف بوکان، جهت شستن و نظافت ظروف و وسایل خود به طرف این کانی یا حوض می‌رفتند و هنگامی که کسی سراغ نفری را که جهت انجام این امور به «کانی» رفته بود، می‌گرفت، نزدیکان وی در پاسخ می‌گفتند: «او به کانی رفته‌است» و به زبان کردی «چوه بوکانی» یعنی به «چشمه‌» رفته‌است. بدین ترتیب واژه «بوکانی» به افرادی گفته می‌شد که رفت و آمد زیادی را به «کانی» مزبور انجام می‌دادند و سپس کم کم در آنجا ساکن شدند.

امروز حوض گوره (حه‌وزه گه‌وره)، در مرکز شهر واقع است و با آب گوارا و بی پایان خود آب نیمی از شهر را تأمین می‌کند. و نزد اهالی شهر از نوعی دلبستگی و جایگاه خاصی برخوردار است.

محلات محله‌ها و معابر اصلی شهر بوکان
میدان فرمانداری، سه‌راه سنگینی، کوچه‌های مام صاحبی، بیمارستان سابق، خیابان مولوی شرقی، مسجد نبی، کل‌تپه، شهرک فرهنگیان، عشایر، کوی محمدیه، کوی فرهنگیان، جاده حصار، خیابان ورزش، کمربندی، ساحلی، ابوذر، باغ قاضی، دادگاه، قله، کلهرآباد،کهریزه امیراباد، نساجی، علی‌آباد، اسلام‌آباد، امیرآباد و سیدشکره

آثار باستانی بوکان
تپه جعفرانی در روستای احمد آباد محال فیض الله بیگی مربوط به دوره پارتی و ساسانی
تپه آسیاب کهنه روستای احمد آباد محال جعفر بیگی مربوط به اقوام هزاره اول پیش از میلاد
تپه کلک آبی در روستای باغچه محال فیض الله بیگی مربوط به اقوام هزاره اول پیش از میلاد
تپه سیخان کوچک در روستای ساری جیفران محال فیض الله بیگی مربوط به اقوام هزاره اول پیش از میلاد
تپه سیخان بزرگ در روستای باغچه محال فیض الله بیگی مربوط به اقوام هزاره اول قبل از میلاد
تپه موچه در روستای جافر ‌تپه محال فیض الله بیگی مربوط به اقوام هزاره اول قبل از میلاد
تپه کلتپه در روستای کلتپه بوکان مربوط به اقوام هزاره اول قبل از میلاد
قلعه تپی در روستای تپی مربوط به دوره نیریزد و هزاره و پانصد سال پیش از میلاد
تپه قره کند در روستای قره‌کند محال آختاچی مربوط به هزاره اول پیش از میلاد
تپه روژبیانی در روستای جوفرکند مربوط به دوره برنز پیش از میلاد
تپه داربسر در روستای جعفر آباد در محال آختاچی مربوط به دوره اشکانیان
زمینهای جره واقع در روستای شیخلر محال آختاچی مربوط به دوره اشکانیان و ساسانی
گردی جیفری لوسکه واقع در روستای سراب محال مربوط به دوران اقوام پارینه‌سنگی
تپه گرده‌جعفرینه در روستای سراب مربوط به دوران کالکوتیک
تپه گرده‌شین در روستای سراب مربوط به اقوام دوران کالکوتیک
تپه آشی در روستای قره‌جیفرالو مربوط به اقوام برنز پیش از اسلام
جعفر خان در روستای گوکتپه مربوط به نیمه دوم هزاره اول قبل از میلاد
تپه خاه جعفر در روستای رحیم خان محال مربوط به دوره برنز قبل از میلاد
تپه محمود در روستای ارمنی بلاغی مربوط به اقوام اواخر دوره نوسنگی
گرد عثمان قلعه در قلعه در روستای ساریقامیش مربوط به هزاره یکم پیش از میلاد
تپه کانی‌کوزه له در روستای کانی کوزه‌له مربوط به دوره کالکوتیک پیش از میلاد
قلعه مام جعفر در روستای ناچیت بوکان مربوط به دوره برنز پیش از میلاد
تپه جعفر کندی در روستای ملالر بوکان مربوط به دوره کالکوتیک
تپه عبدالله تپی سی در روستای عبدالله تپی سی مربوط به دوره برنز پیش از میلاد
تپه گردهجافر در روستای کهنه‌ملالر مربوط به هزاره یکم پیش از میلاد
تپه گرد عربلو در روستای علی‌کند مربوط به هزاره یکم پیش از میلاد
تپه جعفرلند در روستای سردارآباد مربوط به اقوام پارتی و ساسانی پیش از میلاد
قلعه سردار بوکان در بوکان
قلعه قه ره چی (قلعه جیفره)در روستا قلایچی بوکان ۸۰۰ ق م و مربوط به حکومت ماناها

اماکن دیدنی
غار روستای قلعه‌چی نزدیک کشمیر
غار کول‌آباد میان بوکان و سئول ( کره جنوبی)
ایوان سنگی روستای کیم یانگ او ( کره شمالی)
قلعه سنگی روستای رم فرهادتراش دارای نه اتاق سنگی
مقبره فرعون
آرامگاه گلادیاتور چشمه بزرگ آب و استخر دیدنی بوکان
مسجد جامع استانبول
اطاقهای سنگی روستای بی بی جان فدات بشم
پارک ساحلی آلابا ما
پارک پاریس (معروف به پارک حسن زیرک)
((غارطبیعی روستای اشکوتان)معروف به غار سید جمال الدین)
غارهاي علی صدر

شهرستان پیرانشهر

شهرستان پیرانشهر یکی از شهرستانهای استان آذربایجان غربی در شمال غربی ایران است. مرکز این شهرستان، شهر پیرانشهر است. گردکشانه دیگر شهر آن است.روستاهای پسوه, شین اباد, دربکه و جلدیان از گردکشانه بیشتر جمعیت دارند اما به صورت قانونی هنوز شهر نشده اند. اﻳـﻦ ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن ﻳﻜﻲ از ﭘﻨﺞ ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن ﻛﺎﻣﻼً ﻛﺮدﻧﺸﻴﻦ اﺳـﺘﺎن است. ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ ﻣﻮﻗﻌﻴت فرﻫﻨگی و ﺗﻘﺴﻴﻢﺑﻨﺪی ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻛﺮدﺳﺘﺎن، ﺟﺰء ﻣﻨﻄﻘـﻪ ﻣﻜﺮﻳﺎن میﺑﺎﺷـﺪ. ﭘﻴﺮاﻧﺸـﻬﺮ ﺑـﺎ ﺷﻬﺮﺳﺘﺎنﻫﺎی ﻧﻘﺪه و اﺷﻨﻮﻳﻪ در ﺷﻤﺎل، ﻣﻬﺎﺑﺎد در ﺷﺮق و ﺳﺮدﺷـﺖ در ﺟﻨـﻮب و ﻛﺸـﻮرﻋﺮاق در ﻏﺮب ﻫﻤﺴﺎﻳﻪ اﺳﺖ. ﻓﺎﺻله اﻳﻦ ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن ﺗﺎ ﻣـﺮز ﻋـﺮاق ﻛﻤﺘـﺮ از ﭘـﻨﺞ ﻛﻴﻠـﻮﻣﺘﺮاﺳﺖ.

ﺑﻪ ﻃﻮر ﻋﻤﺪه ﺳﻪ ایل ﺑﺰرگ در ﺷﻬﺮﺳـﺘﺎن ﭘﻴﺮاﻧﺸـﻬﺮاﺳـﻜﺎن دارﻧـﺪ ﻛـﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻨـﺪ از: ﻣﻨﮕﻮر، ﻣﺎﻣﺶ و ﭘﻴﺮان. ﻣﻨﮕﻮرﻫﺎ ﻋﻤﺪﺗﺎً در ﻧﻮاﺣﻲ روﺳـﺘﺎﻳﻲ ﻣـﺎﺑﻴﻦ ﻣﻬﺎﺑـﺎد و ﭘﻴﺮاﻧﺸـﻬﺮ اﺳﻜﺎن دارﻧﺪ، ﻣﺎﻣﺶﻫﺎ در ﺷﻬﺮ و ﻗﺴﻤﺖ ﺷﻤﺎﻟﻲ ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن و ﭘﻴﺮانﻫـﺎ در ﺧـﻮد ﺷﻬﺮ و ﻧﻮاﺣﻲ ﭘﻴﺮاﻣﻮن آن زﻧﺪگی میﻛﻨﻨﺪ. مردم پیرانشهر کردزبان هستند و با گویش کردی سورانی تکلم می کنند.

بر اساس سرشماری سال ۲۰۰۶ جمعیت این شهرستان 245,648 نفر است.
جغرافیا

این شهرستان به سبب مرزی بودن و نزدیکی به ارومیه و قرار گرفتن در مرز شهرستانهای مهاباد، نقده، اشنویه و سردشت از موقعیت تاریخی، اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و استراتژیک بسیار ممتازی برخوردار است.

این شهرستان از شمال به نقده و اشنویه, از جنوب به سردشت؛ از خاور به مهاباد و از باختر به مرز ایران و عراق محدود می‌شود. مرکز این شهرستان در درازای خاوری ۴۵ درجه و ۸ دقیقه و پهنای شمالی ۳۶ درجه و ۴۲ دقیقه و در ارتفاع ۱۴۶۰ متری از سطح دریا واقع شده‌است. کوه‌های بلندی چون سیاه کوه در شمال و شیخان در جنوب این منطقه سر برافراشته و از همین کوه‌ها چشمه‌های رود زاب روان است.

کشاورزی

شهرستان پیرانشهر به علت کوهستانی بودن و وجود دشتها و مراتع وسیع یکی از قطبهای دامداری و کشاورزی استان محسوب می‌شود. لبنیات این شهر نیز بسیار مرغوب و مشهور است.

صنایع دستی

صنایع دستی مهم این منطقه عبارتند از جوراب و کلاه پشمی، زربافی، جاجیم و گلیم.

تقسیمات کشوری

تقسیمات کشوری این شهرستان، بنابرآنچه در نتایج آمارگیری سرشماری سال ۱۳۸۵ کل کشور آمده‌است، بر حسب بخش، شهر، دهستان و روستا به شرح زیر است:

بخش‌ها
بخش مرکزی
بخش لاجان

شهرها
شهر پیرانشهر
شهر گردکشانه

دهستان‌ها

دهستان‌های بخش مرکزی
دهستان پیران
دهستان منگور غربی
دهستان لاهیجان

دهستان‌های بخش لاجان
دهستان لاهیجان شرقی
دهستان لاهیجان غربی

شهرستان تکاب

شهرستان تَکاب، یکی از شهرستانهای استان آذربایجان غربی است که در جنوب شرقی این استان واقع شده است. مرکز این شهرستان شهر تکاب است.

شهرستان تکاب از غرب به شهرستان شاهین‌دژ، از شمال غربی به شهرستان هشترود، از شمال شرقی به استان زنجان، از جنوب و جنوب غربی به شهرستان سقز و از طرف جنوب شرقی به شهرستان بیجار محدود است و با سه استان زنجان ، آذربایجان شرقی و کردستان مرز مشترک دارد . وسعت آن ۵٬۸۸۰٬۰۰۰ متر مربع می‌باشد و مختصات آن به این شرح می‌باشد: طول ۴۷ درجه و ۷ دقیقه ، عرض ۳۶ درجه و ۸ دقیقه و ۳۰ ثانیه ، ارتفاع از سطح دریاهای آزاد ۱۸۴۰ متر و اختلاف ساعت با تهران ۱۷ دقیقه (یعنی ساعت ۸ تکاب ، ساعت ۸ و ۱۷ دقیقه تهران است).

فاصله تکاب با تهران ۵۴۰ کیلومتر می‌باشد. تکاب دارای ۱۰۲ آبادی و یک بخش به نام تخت سلیمان است مهم‌ترین رودخانه دائمی که در تکاب جاری است ساروق نام دارد که قسمتی از آب آشامیدنی شهر را نیز تأمین می‌کند.

جمعیت این شهرستان طبق سرشماری سال ۱۳۸۵ برابر با ۸۱٬۳۹۵ نفر بوده است که از این تعداد ۴۰٬۱۶۱ نفر آنان مرد و ۴۱٬۲۳۴ نفر آنان زن بوده اند.

تقسیمات کشوری

تقسیمات کشوری این شهرستان، بنابرآنچه در نتایج آمارگیری سرشماری سال ۱۳۸۵ کل کشور آمده است، بر حسب بخش، شهر، دهستان و روستا به شرح زیر است:

بخش‌ها
بخش مرکزی
بخش تخت سلیمان

شهرها
شهر تکاب

دهستان‌ها

دهستان‌های بخش مرکزی
دهستان افشار
دهستان انصار
دهستان کرفتو

دهستان‌های بخش تخت سلیمان
دهستان احمدآباد
دهستان ساروق
دهستان چمن

دین و فرهنگ

دین مردم شهرستان تکاب اسلام و پیرو مذهب شیعه و سنی و در بعضی از نواحی عده‌ای از پیروان اهل حق هم زندگی می‌کنند . در گذشته نه چندان دور، جمعیتی از یهودی‌ها (در منطقه به موسایی شهرت دارند) هم در شهر سکونت داشتند که همگی در ده چهل به شهرهای دیگر و اسرائیل مهاجرت کردند پیروان همه مذاهب بطور مختلط و با حسن سلوک با هم زندگی می‌کنند و تا کنون هیچگونه اختلافی بین آنها مشاهده نشده و ازدواج شیعه و سنی نیز مطابق قوانین شرعی مرسوم است.

شهرستان خوی

شهرستان خوی یکی از ۱۴ شهرستان استان آذربایجان غربی است و در شمال این استان قرار دارد. مرکز این شهرستان شهر خوی است.

جمعیت این شهرستان طبق سرشماری سال ۱۳۸۵ برابر با ۳۶۵۵۷۳ نفر بوده‌است که از این تعداد ۱۸۳۵۵۶ نفر آنان مرد و ۱۸۲۰۱۷ نفر آنان زن بوده‌اند.

تقسیمات کشوری

تقسیمات کشوری این شهرستان، بنابرآنچه در نتایج آمارگیری سرشماری سال ۱۳۸۵ کل کشور آمده‌است، بر حسب بخش، شهر، دهستان و روستا به شرح زیر است:
بخش‌ها
بخش مرکزی
بخش صفائیه (مرکز بخش زرآباد)
بخش ایواوغلی (مرکز بخش ایواوغلی)
بخش قطور (مرکز بخش قطور)

شهرها
شهر خوی
شهر فیرورق
شهر ایواوغلی

دهستان‌ها

دهستان‌های بخش مرکزی
دهستان دیزج
دهستان رهال
دهستان فیرورق
دهستان قره سو
دهستان گوهران

دهستان‌های بخش صفائیه
دهستان الند
دهستان سکمن آباد

دهستان‌های بخش ایواوغلی
دهستان ایواوغلی
دهستان ولدیان

دهستان‌های بخش قطور
دهستان زری
دهستان قطور

روستاها

روستای قوروق

موقعیت جغرافیایی

شهرستان خوی با وسعتی بالغ بر ۵۵۴۸ کیلومتر مربع در شمال غربی‌ترین نقطهٔ ایران و آذربایجان و در مرز کشور ترکیه واقع شده‌است. فاصله آن از تهران ۷۸۰ و از تبریز ۱۶۵ کیلومتر بوده و جاده ترانزیتی ایران- اروپا از ۳۰ کیلومتری آن عبور می‌کند. شهر خوی در دشتی وسیع و محصور در بین کوههای سر به فلک کشیده واقع شده و به همین جهت نیز به «خوی چوخورو» مشهور گشته‌است. بلندترین کوه آن «اورین» (در زبان ترکی به معنی اژدها، بزرگ و باعظمت می‌باشد.) با ارتفاعی بیش از ۳۶۵۰ متر چون مادری سپید قبا شهر را در آغوش کشیده و با رودخانه‌ها و چشمه‌های جوشانش آب حیات را در رگ‌های او به جریان انداخته‌است. «قوتور»، «آغ‌چای» و «قودوق‌بوغان» از مهم ترین رودخانه‌های آن هستند که دشت حاصلخیز خوی به برکت پرآبی آنها سالیان سال است با طراوتی دل انگیز عاشقان زیبایی و سر سبزی را چون دلفریبی ماهرو به سوی خود می‌کشد. آب و هوای آن کوهستانی است و هر ساله زمستان‌هایی سخت سرد و برفی، بهارانی عطرناک، تابستان‌هایی ملایم و گاه معطوف به گرمی و پاییزهایی رنگارنگ و هزار رنگ چهره‌ای چهار فصل به منطقه می‌بخشند. جمعیت آن نزدیک نیم میلیون نفر است که بیش از ۶۰ درصد آنها در مناطق شهری زندگی می‌کنند.

خوی در پهنه تاریخ

هرچند که یافته‌های باستانشناسی پیشینه سکونت انسان در دشت خوی را به ده هزار سال قبل می‌رسانند، اما آثار مکتوبی که در آنها نشانه‌هایی از منطقه یافت شود مربوط به سنگ نوشته‌ها و گل نوشته‌های سومری، آشوری و اورارتویی است. به گمان بسیاری پژوهشگران، منطقه «آراتتا»ی کتیبه‌های سومری، همان منطقه‌ای است که چندقرن بعد در کتیبه‌های آشوری با نام «سانگی بوتو» (خوی، مرند و محال گونئی) از آن یاد شده‌است. وجود آثار درخشان تمدن اورارتویی با قدمتی سه هزار ساله در جای جای این سرزمین نشانی از کهنسالی آن دارد. در دوران اسلامی این سرزمین همیشه با نام «خوی» شناخته شده و نقشی بسزا در روند حوادث تاریخی داشته‌است. مورخان مسلمان و نیز سیاحان و سفرای فرنگی در سفرنامه‌های خود گزارش‌های جالب و مبسوطی از اوضاع و احوال آن در ازمنه مختلف نگاشته‌اند که در نوع خود جالب توجهند. نقش تأثیرگذار در جنگ سرنوشت ساز ترکان سلجوقی با امپراتوری روم در ملازگرد، پایگاه مقاومت‌های سلطان شیردل جلال الدین خوارزمشاه در مقابل مغولان، میدان جنگ مشهور چالدران مابین قزلباشان صفوی و امپراتوری عثمانی، مرکز سوق الجیشی شاهزاده عباس میرزا در جنگ‌های ایران وروس در دورة قاجار از جمله آن‌هاست.

مشاهیر

از مشاهیر شهیر خوی می‌توان این اسامی را برشمرد:
سید ابوالقاسم خویی: مرجع تقلید سابق شیعه
عباس زریاب خویی: پژوهشگر و رئیس سابق کتابخانه مجلس شورای ملی و مجلس سنا
محمدامین ریاحی :ادیب، پژوهشگر و نویسنده تاریخ خوی
بهروز وثوقی:بازیگر سینمای ایران.
علیرضا ذیحق: نویسنده و پژوهشگر فرهنگ عامه
میرزا جلیل محمدقلی‌زاده: ناشر و مدیر روزنامه معروف ملانصرالدین- اولین روزنامه فکاهی شرق که بیشترین تأثیرها را در روند حوادث مشروطیت داشت.
عبدالرزاق بیک دنبلی: مورخ و نویسنده معروف دوره قاجاریه
امیر شهبازخان دنبلی قهرمان ملی مقاومت در مقابل تهاجم 300000 سپاهی عثمانی در دوران صفویه
امیر احمدخان دنبلی حکمران مقتدر آذربایجان در سالهای حکومت افشاریه -زندیه و قاجاریه
جعفر قلی خان دنبلی حکمران خوی در سالهای حکومت فتحعلی شاه قاجار و حکمران خان نشین شکی واقع در جمهوری آذربایجان فعلی
فتحعلی خان دنبلی معروف به خویسکی اولین نخست وزیر جمهوری آذربایجان در سالهای ۱۹۱۸ تا ۱۹۲۱ میلادی (نوه جعفر قلیخان)
عبدالمومن بن محمد خویی از نقاشان دوره اسلامی
علامه شیخ شهاب الدین محمد خویی قاضی القضاه شام و از فضلای قرن هفتم هجری
اخی اَورن از بنیانگذاران و پیشروان مکتب «اخی‌لیک» در امپراتوری عثمانی
حیران خانم دنبلی شاعره نام آور آذربایجانی
سپهد کریم ورهرام از فرماندهان ارتش ایران

فرهنگ و زبان

مردم شهرستان خوی به زبان ترکی آذربایجانی تکلم می‌کنند. مسلمان و شیعه مذهبند.آداب و رسوم آنان تلفیقی از آیین‌های پیش از اسلام و اسلامی است.

آیین‌های پیش-اسلامی: عید نوروز (به ترکی: ایل بایرامی)، چهارشنبه سوری، شب چله (چیلله گئجه‌سی).

عاشیق‌ها (و یا همان اوزان‌های قدیمی) نماد فرهنگ اصیل منطقه، هنوز نیز در زندگی مردم حضوری چشمگیر دارند و هرچند که بسیاری آداب و رسوم ملی در اثر زندگی نوین‌شده امروزی به ورطه فراموشی سپرده شده‌اند ولی باز گاه گاهی در گوشه و کنار خصوصا در روستاها دیده می‌شوند. کوسا، سایاچی، آیین برداشت گندم (تاخیل)، عروسی‌های پر دبدبه و مفصل، نامگذاری فرزندان، ختنه پسران (سنت)، طلب باران، روز قوچ رسم ننه تپه، رسم خضر نبی (خیدیر نبی) و... نمونه‌هایی از این آیین‌های در حال فراموشی هستند.

آثار تاریخی- باستانی و جاذبه‌های طبیعی

برج شمس تبریزی: مدفن عارف شوریده حال و مراد مولای قونیه ـ دورة سلجوقی یا صفوی، پل خاتون (خاتین کؤرپوسو) ـ دوره حکومت دنبلی‌ها، دروازه سنگی (قالا قاپیسی) ـ دوره ایلخانی، عمارت حکومتی ـ دوره قاجاریه، بازار سرپوشیده : که یکی از زیباترین و هندسی ترین بازارهای کشور محسوب می‌شود و با کاروانسراها و میدان‌های متعدد یادآور روزهای پررونق اقتصادی به هنگام عبور جاده ابریشم (ایپک یولو) از خوی است و سبک‌های معماری صفوی، دنبلی و قاجاری در آن دیده می‌شود. خانه کبیری‌ها ـ دوره صفوی یا دنبلی، حمام محمدبیگ ـ دوره دنبلی، دبیرستان خسروی ـ دوره پهلوی، کنسولخانه روسیه، مساجد قدیمی مطلب‌خان، ملاحسن، شاه، حاجی بابا و خان ـ دوره قاجاری، کلیساهای سورپ سرکیس و ماهلازان، امامزاده سید بهلول از نوادگان امام علی النقی، مقبره آقا میر یعقوب، پل هوایی بزرگ قطور در محور مواصلاتی راه آهن آسیاـ اروپا، قلعه قهرمان حماسی آذربایجان کوراوغلو و چنلی بئل (کمره مه‌آلود) مشهورش در کوهی نزدیک پل قطور، قلعه بسطام(باسدام) در بخش چایپاره ـ دوره اورارتویی و دهها اثر کوچک و بزرگ دیگر. بارش متوسط سالیانه ۴۰۰-۳۰۰ میلی متری و وجود کوهستان‌های برف گیر در چهار طرف شهر مناظر طبیعی زیبا و بکری را در دل این منطقه از کشور به وجود آورده‌است. خصوصا اواخر بهار و اوایل تابستان بهترین روزهای گردش و انتفاع از این موهبات الهی هستند. دره‌های سرسبز، کوهسارهای پرگل و حیات وحش نادر می‌توانند نویدبخش لحظاتی آرام و لذت بخش به مردمان گریخته از دام ماشین و دود و سر و صدا باشند. تفرجگاه پئره، جهنم دره، قولو دره‌سی، ییلاق حاجی بیگ (حاجی بیگ یایلاغی)، قره دره، مامیش‌خان، قیریس، دامنه‌های کوه اورین و دهها چشمه جوشان از دل زمین تنها تعدادی از مکان‌های طبیعی و دیدنی این شهرستان هستند. یکی دیگر از آثار دیدنی شهرستان خوی آرامگاه پهلوان نامی پوریای ولی است که در منطقه قاضی محله‌سی قرار دارد.

زیرساختهای فرهنگی

خوییان از پیشگامان نهضت مشروطیت در آذربایجان و ایران بوده‌اند و این نیز برخاسته از پیشینه و ساختار فرهنگی شهر بوده‌است. تاریخ ایجاد اولین مدرسه به شکل امروزین در خوی به سال ۱۸۸۰ میلادی و به‌وسیله مسیونرهای آمریکایی می‌رسد. پس از آن نیز روشنفکران دلسوز محلی هریک با تلاش فراوان به ایجاد مدارس به سبک جدید اقدام کرده‌اند. همراه با این در آن دوران روزنامه‌هایی چون اصلاح، برید شمال، شفق، مکافات و نجات منتشر می‌شده‌اند و نقشی موثر در جهت دهی حرکت مردمی مشروطه طلبی داشته‌اند. امروزه نیز در سطح شهر ۵ نشریه هفتگی «خوی، اورین خوی، ندای خوی، کوشا(ویژه نامه خوی) و فردای ما(ویژه نامه خوی)» منتشر می‌شوند که البته از لحاظ کمی و کیفی آنچنان در شأن فرهنگ و پیشینة پربار مطبوعاتی خوی نیستند.

دانشگاه آزاد اسلامی با حدود ۵۳۰۰ دانشجو، دانشگاه پیام نور با حدود ۲۵۰۰دانشجو، دانشکده پرستاری، آموزشکده فنی و مهندسی، دانشکده علوم قرانی و حوزه علمیه نمازی از مراکز علمی ـ آموزشی شهر به شمار می‌آیند و دانشگاه دولتی خوی نیز در دست ساخت می‌باشد که امید می‌رود با ساخت و تکمیل آن تحولی شگرف در سطح منطقه به وجود آید.

تولیدات کشاورزی
شهرستان خوی از نظر تولید و کیفیت عسل رتبه نخست را در کشور به خود اختصاص داده است.در این شهرستان ۱۹۳ هزار کندوی مدرن و بومی وجود دارد که در حدود ۶ هزار تن عسل ، معادل ۶۵ درصد عسل تولیدی ۱۳۸۷ در استان آذربایجان غربی و ۲۰ درصد عسل تولیدی کشور را شامل می‌شود.
بسیاری از مزارع شهرستان خوی مزرعه گل آفتابگردان است و تخمهٔ گل آفتابگردان شهرستان خوی دارای کیفیت بالایی بوده و این شهرستان یکی از مهمترین تولید کننده گان تخمهٔ گل آفتابگردان در سراسر کشور به شمار می آید. گفته می شود طرح فرودگاه این شهرستان از نمای بالا به شکل گل آفتابگردان طراحی شده است.

شهرستان چالدران

شهرستان چالدران، یکی از شهرستانهای استان آذربایجان غربی است که در شمال غربی این استان قرار گرفته‌است. مرکز این شهرستان، شهر سیه چشمه است. آواجیق دیگر شهر آن است. این شهرستان در گذشته بخشی از شهرستان ماکو بود. زبان رایج در این شهرستان ترکی آذربایجانی و کردی کرمانجی می‌باشد. شهرستان چالدران بیشتر به خاطر جنگ چالدران شهرت دارد که یاد آور دلاور مردی های غیور مردان ایرانی در شاه جنگ ایرانیان با ترکان عثمانی در دفاع از کیان ایران زمین است.این جنگ که بین نیروهای شاه اسماعیل اول صفوی و سلطان سلیم اول عثمانی در ۳۱ مرداد ۸۹۳ خورشیدی رخ داد. بقایای این جنگ در شهرستان، به صورت مزار شهدای جنگ و چندین مجسمه در محل جنگ و داخل شهر موجود می‌باشد.

چالدران به دلیل داشتن هوای سرد در فصل زمستان و خنک در فصل گرما، یکی از مناطق گردشگری استان می‌باشد. این شهر یکی از مرتفع‌ترین شهرهای کشور آن است. تالاب «ناور» در مرزی‌ترین منطقه قرار گرفته‌است. مرداب‌ها و تالاب‌های متنوع، از جلوه‌های طبیعی این شهرستان است.

شغل مردم چالدران، کشاورزی و دامداری است و علی رغم اقدامات اخیر از سوی دولت برای ایجاد شهرک صنعتی، هنوز هم این خصیصه تغییر نیافته‌است. چالدران دارای دانشگاه پیام نور بوده و اقداماتی برای افتتاح دانشگاه آزاد اسلامی و دانشگاه جامع علمی کاربردی در این شهر به انجام رسیده‌است. ورزشهای متداول شهرستان، فوتبال و کونگ فو توآست[نیازمند منبع]. همچنین چالدران دارای تیم والیبال به نام «آیدانه چالدران» است که یکی از تیم‌های دسته برتر کشور به شمار می‌آید.

از مناظر طبیعی و بناهای تاریخی دیگر این شهر به کلیسای طاطاووس یا قره کلیسا که آرامگاه یکی از حواریون است ، روستای دلیک داش، روستای قاشقا بلاغ، گیخ بلاغ و آبگرم می‌توان اشاره نمود.

سد بارون که به نام سد ماکو شناخته می‌شود در ۲۰ کیلومتری مرکز شهرستان واقع شده‌است. استفاده از ذخایر آب زیرزمینی که در سالهای اخیر آغاز شده از عوامل پیشرفت کشاورزی منطقه بوده‌است.

میزان جرایم و هتک حرمت مردم در این شهر بسیار پایین است[نیازمند منبع].

بارش باران شدید و برف سنگین در منطقه چالدران به کرات دیده می‌شود. برای نمونه، در زمستان سال ۱۳۸۴ به دلیل بارش سنگین برف، تمام راههای اصلی و فرعی شهرستان و ۳۰۰ روستای اطراف آن برای مدت دو هه مسدود بود و میزان برف در کنار جاده به سه متر می‌رسید. یا در سال ۱۳۸۳ گردبادی سهمگین در منطقه «گوروگول» (مرداب خشک) روی داد به گونه‌ای که منجر به کشته شده یک نفر از عشایر گردید[نیازمند منبع]. سیل یکی از پدیده‌های شهر است که گاه ارتفاع آن در رودخانه مرکزی شهر به شش متر می‌رسد و خسارات جانی و مالی زیادی را در پی دارد.


جمعیت این شهرستان طبق سرشماری سال ۱۳۸۵ برابر با ۴۴۵۷۲ نفر بوده‌است که از این تعداد ۲۲۳۴۵ نفر آنان مرد و ۲۲۲۲۷ نفر آنان زن بوده‌اند.

تقسیمات کشوری

تقسیمات کشوری این شهرستان، بنابرآنچه در نتایج آمارگیری سرشماری سال ۱۳۸۵ کل کشور آمده‌است، بر حسب بخش، شهر، دهستان و روستا به شرح زیر است:

بخش‌ها
بخش مرکزی
بخش دشتک

شهرها
شهر آواجیق
شهر سیه چشمه

دهستان‌ها

دهستان‌های بخش دشتک
دهستان آواجیق شمالی
دهستان آواجیق جنوبی

دهستان‌های بخش مرکزی
دهستان چالدران شمالی
دهستان چالدران جنوبی
دهستان ببه‌جیک

شهرستان چایپاره

شهرستان چایپاره یکی از شهرستان‌های استان آذربایجان غربی در شمال غربی ایران است.[۱]

این شهرستان درشمال خوی در دشتی هموار و تقریباً مسطح قرار دارد. ارتفاعات شمال مراکان، تپه‌های آهکی شمال قره‌ضیاءالدین و ارتفاعات واقع در جنوب چورس آن را محدود نموده‌اند.

شهرستان چایپاره به مرکزیت قره‌ضیاءالدین بیشتر از ۷۰ آبادی دارد.

بنابر سرشماری مرکز آمار ایران، در سال ۱۳۸۵ جمعیت شهرستان چایپاره ۴۲۵۹۰ نفر بوده است.[۲]

نام آن شاید به‌خاطر آبیاری شدن تمام این روستاها از رودخانه آغ‌چای باشد.

قبل از اسلام نام چورس علاوه بر روستای فعلی به دیگر آبادی‌های ناحیه نیز اطلاق می‌گردید.[نیازمند منبع] بنابر قراین چورس ایالت چهارم حکومت آن زمان بوده است.

تقسیمات کشوری
بخش ها
مرکزی
حاجیلار
دهستان‌ها
دهستان چورس
دهستان بسطام
شهرها:
قره‌ضیاء‌الدین(شهر)

تاريخچه شهرستان چايپاره

شهرستان چایپاره یکی از بزرگترین و پرجمعیت ترین شهرستان ها در استان آذربایجان غربی می‌باشد ،و با مساحتی حدود ۹۴۰ کیلومتر مربع در شمال شرقی شهرستان خوی و یکی از شهرستان های شمال غربی استان می‌باشد ، شهرستان چایپاره از سمت شمال و شمال غربی به شهرستان ماکو و چالدران از سمت جنوب به بخش ایواوغلی و از سمت غرب به دهستان سکمن آباد در بخش صفائیه و از سمت شرق به شهرستان پلدشت و شهرستان مرند منتهی می‌شود که حدودا ۲۸۰۰۰ نفر جمعیت شهری را در خود جای داده است و بر اساس تقسیمات کشوری شهرستان چایپاره دارای دو بخش به نامهای مرکزی و حاجیلار و دو دهستان به نام های چورس و بسطام است.

بخش حاجیلار با وسعتی در حدود ۳۱۳ کیلومتر مربع دارای ۲۶ روستا و جمعیتی معادل ۹۱۹۸ نفر می‌باشدو دهستان های بسطام و چورس به ترتیب با وسعت های ۳۹۳ و ۲۱۸ کیلومتر مربع دارای ۳۲ و ۱۸ روستا و ۶۹۰۰ و ۵۷۰۰ نفر جمعیت روستائی می‌باشند .

وضعیت توپوگرافی

وضعیت توپوگرافی شهرستان با دشت های مختلف وسیع و کوهستانی و کوهپایه می‌باشد ، که وضعیت زمین های زیر کشت از نوع خاک های تحت پوشش رسی شنی – شنی رسی – رسی – لومی بوده که در سطح شهرستان به مقدار ۲۰۴۰۰ هکتار بوده که ۸۳۰۰ هکتار آن آبی و ۱۲۱۰۰ هکتار آن دیمی می‌باشند که با تکمیل سد آغ چای حدود ۴۵۰۰ هکتار تبدیل به آبی از دشت قره ضیالدین را پوشش می‌دهد و مابقی دیمی روستائی می‌باشند که آب استحصالی ان در حال ار منابع سطحی ۱۸۰۰ لیتر در ثانیه ، از منابع زیر زمینی ۲۲۰۰ لیتر در ثانیه ( مجموعا در حال ۴۰۰۰ لیتر در ثانیه) می‌باشدکه عمده محصولات شامل غلات ، چغندر قند ، یونجه ، آفتابگردان ، کدوی آجیلی ، و حبوبات و توتون می‌باشد که قبلا از نظر کشت توتون یکی از مناظق ده گانه کشت توتون در کشور بوده است.

آب و هوا

اب و هوای این شهرستان در چهار فصل معتدل برای هر گونه کشاورزی و دامداری با استعداد بالقوه شهرستان را پذیرا است. میزان آبهای سطحی ورود به شهرستان قره ضیالدین(چایپاره) از رودخانهٔ آغ چای به طور متوسط سالانه ۲۱۲ میلیون متر مکعب بوده که ۱۲ میلیون متر مکعب از این مقدار فوق در جهت استفادهٔ کشاورزان در طول سال در نهر ها و بند ها مورد استفاده قرار می‌گیرد و مابقی آن در حدود ۲۰۰ میلیون متر مکعب از منطقه بدون استفاده گذر می‌کند . و ضمنا در مواقع سیلابی بارندگی ها حدود ۹ مسیل ( تاج خاتون – یتیم آغلی – علی آباد – سلوکلو – سالطه – حمزیان – دوه آغلی – دره حراملو – ایلانلی دوزی ) زیر سد و در بالا دست و جهت های مختلف شهر را فرا می‌گیرند که با تکمیل سد آغ چای مقدار فوق جزء ذخیرهٔ پشت سد اغ چای می‌باشد . به تعداد ۲۹ سد دهنه و بند های موجود منظقه – بصورت فصلی ، ۱۶ مورد به صورت دائمی ، و ۱۳ مورد جهت تامین آب کشاورزی شهرستان را طلب می‌کند. این شهرستان دارای ۴ مورد آب بند بتنی ( چورس – قره مرادلو – میرزا کندی – چیت خانه ) می‌باشد .

آب های زیر زمینی چاههای عمیف و نیمه عمیق در کشاورزی و شرب به تعداد ۲۲۰ حلقه ، به تعداد ۴۸ حلقه عمیق و ۱۵۲ حلقه نیمه عمیق جهت استفاده در کشاورزی و ۱۷ حلقه در صنعت و تولیدی خدماتی ، ۷ حلقه آب شرب شهری ، ۱۴ حلقه آب شرب روستائی و قنات ۳۴ رشته و قنات۲۴ رشته از دیگر موارد ابی در این شهرستان است.

جمعیت

این شهرستان از اقوام کرد و آذری زبان تشکیل گردیده که با همدلی و وحدت و بدون اختلاف در منطقه زندگی می‌کنند ، مردم کرد این شهرستان کوچ نشین بوده و دارای شغل دامداری و کشاورزی می‌باشند . و همچنین مردم آذری زبان این منطقه اکثرا کشاورز و دامدار می‌باشند و در تمام مراسمات مذهبی شرکت فعال دارند و در صحنه‌های انقلاب اسلامی همیشه و در همه حال حضور دارند .ایلات کوچندهٔ این شهرستان حدود ۵۰۰ خانوار است که از اول تیر ماه به ییلاق های مرز ترکیه کوچ می‌کنند و طوایف موجود در میان انها عبارت اند از : ( دودکانلوی میلان – دلایی میلان و شیخ کانلوی میلان ) و تعدادی از آنها هم به صورت ثابت ساکن هستند.

به صورت درصدی جمعیت تشکیل دهند هٔ این شهرستان به این صورت است : اذری زبان ( ترک اذربایجانی ) : ۸۳٪ ، کرد ( عشایر مهاجر و ثابت ) : ۱۷ ٪ که ۵۲ روستای آن روستاهای شیعه نشین و ۱۸ روستای آن کرد نشین و ۵ روستای آن هم به صورت ترکیبی از هر دو است .

شهرستان سردشت

شهرستان سردشت یکی از شهرستان‌های مرزی و کردنشین استان آذربایجان غربی است که در جنوب این استان قرار دارد و با شمال کشور عراق همسایه است. مرکز این شهرستان، شهر سردشت بوده و مردم این شهرستان کردزبان می‌باشند.

جمعیت این شهرستان طبق سرشماری سال ۱۳۸۵ برابر با ۱۰۴۱۴۶ نفر بوده است که از این تعداد ۵۲۴۹۴ نفر آنان مرد و ۵۱۶۵۲ نفر آنان زن بوده اند.

تقسیمات کشوری

تقسیمات کشوری این شهرستان، بنابرآنچه در نتایج آمارگیری سرشماری سال ۱۳۸۵ کل کشور آمده است، بر حسب بخش، شهر، دهستان و روستا به شرح زیر است:

بخش‌ها
بخش مرکزی
بخش وزینه

شهرها
شهر سردشت
شهر ربط
شهر میرآباد

دهستان‌ها

دهستان‌های بخش مرکزی
دهستان آلان
دهستان باسک کولسه
دهستان بریاجی
دهستان گورک سردشت

دهستان‌های بخش وزینه
دهستان گورک نعلین
دهستان ملکاری