دیوان اشعار عبید زاکانی

سرآغاز
خدایا تا از این فیروزه ایوان
فروزد ماه و مهر و تیر و کیوان

شه خاور جهان آرای باشد
زمان باقی زمین بر جای باشد

بر این نیلوفری کاخ کیانی
کند خورشید تابان قهرمانی

جهانرا چار عنصر مایه باشد
مکانرا از جهت شش پایه باشد

ز جوهر تا عرض راهست تاری
هیولا تا کند صورت نگاری

همیشه تا فراز فرش غبرا
معلق باشد این نه سقف مینا

جهان محکوم سلطان جهان باد
فلک مامور شاه کامران باد

نخستین دم که خاطر خامه دربست
بر این دیبای ششتر نقش بربست

چو استاد طبیعت داد سازش
نوشتم نام خسرو بر طرازش

شهنشاه جهان دارای عالم
چراغ دودمان نسل آدم

زخیلش هر سوی صاحب کلاهی
سپاهش هریکی میری و شاهی

بروز بزم چون برگاه جمشید
بگاه رزم چون تابنده خورشید

سریرش پایه بر گردون کشیده
قدم بر جای افریدون کشیده

سرافکنده برش هر سر فرازی
ز باغش هر تذوری شاهبازی

بدو بادا فلک را سربلندی
مبادا دشمنش را زورمندی

در او قبله‌ی اقبال بادا
حریمش کعبه‌ی آمال بادا

گرم اقبال روزی یار گردد
غنوده بخت من بیدار گردد

بر آن درگاه خواهم داد از این دل
مسلمانان مرا فریاد از این دل

دلی دارم دل از جان برگرفته
امید از کفر و ایمان برگرفته

دل ریشی غم اندوزی بلائی
به دام عشق خوبان مبتلائی

دلی شوریده شکلی بیقراری
دلی دیوانه‌ای آشفته کاری

دلی دارم غم دوری کشیده
ز چشم یار رنجوری کشیده

دلی کو از خدا شرمی ندارد
ز روی خلق آزرمی ندارد

مشقت خانه‌ی عشق آشیانی
محلت دیده‌ی بی دودمانی

بخون آغشته ای سودا مزاجی
کهن بیمار عشق بی علاجی

چو چشم شاهدان پیوسته مستی
مغی کافر نهادی بت پرستی

چو زلف کافران آشفته کاری
سیه روئی پریشان روزگاری

همیشه بر بلای عشق مفتون
سراپای وجودش قطره‌ی خون

نباشد در پی مالی و جاهی
نباشد هرگزش روئی به راهی

ز غم هردم به صد دستان برآید
ز بهر خط و خالش جان برآید

ز دور ار سرو بالائی ببیند
به پایش در فتد دردش بچیند

چو دست نار پستانی بگیرد
به پیش نار بستانش بمیرد

ز بهر خوبرویان جان ببازد
به کفر زلفشان ایمان ببازد

تو گوئی عادت پروانه دارد
به جان خویشتن پروا ندارد

من از افکار او پیوسته افگار
من از تیمار او پیوسته بیمار

ز شیدائی و خود رائی نترسد
چو نادانان ز رسوائی نترسد

شود حیران هر شوخی و شنگی
نباشد هرگزش نامی و ننگی

هرانکو داردش چون دیده در تاب
نهانش را به خون دل دهد آب

درون خویش دائم ریش خواهد
بلا چندانکه بیند بیش خواهد

همیشه سوگواری پیشه دارد
همیشه عاشقی اندیشه دارد

به نور چشم بیند هر کسی راه
دل مسکین ز چشم افتاده در چاه

مرا دل کشت فریاد از که خواهم
اسیر دل شدم داد از که خواهم؟

ز دست این دل دیوانه مستم
درون سینه دشمن میپرستم

ندیده دانه‌ای از وصف دلدار
به دام دل گرفتارم گرفتار

بدینسان خسته کسرا دل مبادا
کسی را کار دل مشکل مبادا

ز دست دل شدم با غصه دمساز
خدایا این دلم را چاره‌ای ساز

مرا دل در غم دلداری افکند
به دام عشق گل رخساری افکن

در وصف معشوق
بتی فرخ رخی فرخنده رائی
به شهرستان خوبی پادشاهی

میان نازنینان نازنینی
ز شیرینیش شیرین خوشه چینی

رخش گلبرگ خوبی ساز کرده
قدش بر سرو رعنا ناز کرده

گرفته سنبلش بر گل وطن گاه
سهیل آویخته از گوشه‌ی ماه

بهار لطف را نازنده سروی
به باغ دلبری رعنا تذروی

ز عنبر راه را پیرایه کرده
گلش را چتر سنبل سایه کرده

نهان در عقد لؤلؤ درج یاقوت
حدیث شکرینش روح را قوت

دو چشمش چون دو جادوی فسونکار
دو زلفش کاروان مشگ تاتار

دهانش در حقیقت کمتر از هیچ
سر زلفین جعدش پیچ در پیچ
__________________