فهرست خطبه ها و حکمت های نهج البلاغه

خطبه 62
[5] در آن هنگام که امام ( ع ) را تهديد به قتل و ترور کردند فرمود :
[6] پروردگار برای من سپر محکمی قرار داده که مرا از حوادث حفظ مي کند و
هنگامی که روز من فرارسد از من دور مي شود [7] و مرا تسليم حوادث مي نمايد
در آن روز نه تير خطا مي کند ونه زخم بهبودی مي يابد [ اما امروز وحشتی
ندارم ]

خطبه 63
[8] يکی از خطبه هائی است که امام ( ع ) ايراد فرموده است و از
فتنه و فريب دنيا برحذر مي دارد : [9] جهان منزلگاهی است که جز در
خودش [ و به وسيله بهره برداری صحيح از آن ] سالم نتوان ماند و با
کارهائی که مخصوص دنيا است از آن نجات نتوان يافت [10] مردم بوسيله
دنيا آزمايش مي شوند بنابراين هر چيز از دنيا را به خاطر دنيا بدست
آورند از کفشان مي رود و حساب آن را بايد پس بدهند [11] و اما آنچه را که
از دنيا برای غير اين جهان تهيه کرده اند به آن خواهند رسيد و با آن
خواهند بود [12] دنيا در نظر خردمندان همچون سايه ای است که هنوز گسترده
نشده کوتاه مي گردد و هنوز فزونی نيافته نقصان مي پذيرد .

خطبه 64
[1] ای بندگان خدا از [ نافرمانی ] خدا
بپرهيزيد و با اعمال نيک خويش بر مرگتان پيشی گيريد [ پيش از آنکه
مرگ شما فرارسد تا مي توانيد اعمال نيک بجا آوريد ] [2] به وسيله چيزی که
از دست شما مي رود آنچه برای شما جاودان مي ماند خريداری کنيد . خود
کوچ کنيد که به سختی برای کوچ دادنتان کوشش مي شود [3] مهيای مرگ باشيد که
بر شما سايه افکنده است از کسانی باشيد که آنها را بانگ زدند و
بيدار شدند [4] و دانستند که دنيا سرای جاودان نيست پس آن را با سرای
آخرت مبادله کردند . خداوند شما را بيهوده نيافريده [5] و مهمل رها نکرده
فاصله شما با بهشت يا دوزخ بيش از فرارسيدن مرگ نيست . [6] زندگی
محدودی که گذشتن لحظات از آن مي کاهد و مرگ آن را نابود مي سازد حتما
کوتاه خواهد بود . [7] زندگی که گذشت شب و روز آن را به پيش مي راند به
زودی به پايان خواهد رسيد . [8] مسافری که تنها سعادت و خوشبختی و يا
شقاوت و بدبختی همراه دارد بايد بهترين زاد را با خود بردارد [9] در اين
جهان از همين جهان برای خود زاد و توشه ای گيريد که فردای رستاخيز حافظ
و نگهدارتان باشد . [10] بنده بايد از پروردگارش بترسد خويشتن را اندرز
دهد توبه را مقدم دارد [11] و بر شهوات خويش پيروز گردد . زيرا مرگش از
نظرش پنهان است و آرزويش وی را فريب مي دهد شيطان هميشه همراه او
است [12] گناه و معصيت را پيش چشمش زينت مي دهد وی را در آرزوی توبه
نگه مي دارد که آن را به تاخير اندازد [13] تا زمانی که مرگ در حال غفلت
کامل در برابرش آشکار گردد . [14] ای وای بر غافلی که عمرش دليلی بر ضد
او است و روزگارش او را به بدبختی و شقاوت بکشاند . [15] از خدا
مي خواهيم که ما و شما را از کسانی قرار دهد که هيچ نعمتی آنها را مست
و مغرور نمي کند [16] و هيچ هدفی او را از اطاعت پروردگار باز نمي دارد و
بعد از فرارسيدن مرگ پشيمانی و اندوه در او راه نمي يابد .

خطبه 65
[1] يکی از خطبه هائی است که امام ( ع ) ايراد فرموده است و در آن
مباحثی لطيف از علم خداوند مطرح شده است [2] ستايش مخصوص خداوندی
است که هيچ صفتی از او بر صفت ديگرش پيشی نگرفته تا بتوان گفت
پيش از آنکه آخر باشد اول بوده است [3] و قبل از آنکه باطن
باشد ظاهر بوده هر چه را تنها و واحد فرض کنيد جز او قليل و کم
است [ ولی او در عين وحدت بي انتها است ] [4] هر عزيزی غير او خوار و
ذليل و هر نيرومندی جز او ضعيف و ناتوان است [5] هر مالکی غير از او خود
مملوک و هر عالمی جز او دانش آموز است [ چه اينکه آنها از خود
ندارند بايد از ديگری بگيرند ] هر قادری جز او گاهی توانا و گاهی
ناتوان است [6] و هر شنونده ای غير از خدا از درک صداهای ضعيف کر است و
صداهای قوی نيز گوش او را کر مي کند [7] و آوازهای دور را نمي شنود . هر
بيننده ای غير او از ديدن رنگهای ناپيدا و اجسام بسيار کوچک ناتوان
است [8] و هر ظاهری غير از او پنهان و هر پنهانی جز او آشکار نيست .
[9] موجودات را آفريده اما نه برای تقويت فرمانروائی و قدرتش و نه
برای بيم از حوادث آينده [10] نه برای آنکه در مبارزه با همتای خود
ياريش دهند و نه برای اينکه از فخر و مباهات شريکان و مبارزان او
جلوگيری کنند . [11] بلکه همه مخلوق او هستند و در سايه پرورش او و
بندگانی خاضع در برابر او [12] در موجودات حلول نکرده تا گفته شود در
آنها است و از آنها فاصله نگرفته تا گفته شود از آنها جدا است .
[13] آفرينش موجودات در آغاز او را ناتوان نساخته و از تدبير آنچه به
وجود آورده باز نمانده است [14] نه بخاطر آنچه آفريده قدرتش پايان گرفته
و نه در آنچه فرمان داده و مقدر ساخته ترديدی به او راه يافته است
[1] بلکه فرمانش متين و علمش محکم و کارش بي خلل است .[16] کسی است که به
هنگام بلا به او اميدوارند و در حال نعمت از او بيمناک.

خطبه 66
[1] از سخنانی است که امام ( ع ) در يکی از ايام جنگ خونين صفين در
برابر معاويه ستمگر به اصحابش فرموده [2] ای مسلمانان لباس زيرين
را ترس از خدا [ و احساس مسک وليت ] و لباس روئين را آرامش و
خونسردی قرار دهيد [3] داندانها را بر هم بفشاريد تا مقاومت شما در برابر
ضربات دشمن بيشتر گردد [4] زره نبرد را تکميل سازيد و پيش از آنکه شمشير
را از نيام بکشيد چند بار آن را تکان دهيد [ تا به آسانی از نيام
بيرون آيد ] [5] با تندی و خشم و بي اعتنائی به دشمن نظر افکنيد و به هر
طرف حمله کنيد لبه تيز شمشير را به کار ببريد [6] و با پيش نهادن گام
شمشير را به دشمن برسانيد و بدانيد هم اکنون در حال جهاد در پيشگاه
خداوند قرار داريد و با پسر عموی پيغمبر همراهيد[7] پي درپی حمله کنيد
و از فرار شرم نمائيد چه اينکه فرار از جنگ لکه ننگی است که در
نسلهای آينده شما مي ماند و آتشی است در رستاخيز [8] از شهادت خوشحال
باشيد و به آسانی از آن استقبال کنيد . [9] به آن گروه کثير و سراپرده پر
زرق و برق [ معاويه ] به سختی حمله بريد [10] و در دل آن به نبرد بپردازيد
که شيطان در کنار آن پنهان شده دستی برای حمله به پيش دارد [11] و پائی
برای فرار به عقب نهاده مقاومت کنيد تا عمود حق بر شما آشکار گردد
[12] شما برتريد خدا با شما است و از زحمات شما نمي کاهد

خطبه 67
[13] سخنی است که امام ( ع ) در مورد انصار فرموده است : هنگامی که
جريان سقيفه را پس از درگذشت پيغمبر ص به امام ( ع )
گزارش دادند امام پرسيد : انصار چه گفتند ؟ پاسخ دادند انصار گفتند :
از ميان ما زمامداری انتخاب شود و از ميان شما هم زمامدار ديگری
امام فرمود : [14] چرا در برابر آنها به اين استدلال نکرديد که پيغمبر
درباره انصار توصيه فرمود که : [1] با نيکان آنها به نيکی رفتار کنيد و
از بدکاران آنها در گذريد [2] گفتند : اين سخن چگونه انصار را محکوم
مي سازد ؟ [3] امام فرمود : اگر حکومت و زمامداری مربوط به آنان بود
توصيه کردن درباره آنها به [ مهاجران ] معنی نداشت . [4] سپس فرمود : پس
قريش چه گفتند ؟ پاسخ دادند که : قريش استدلال کردند که ما از درخت
رسالتيم [5] امام ( ع ) فرمود : به درخت استدلال کردند اما ميوه اش را
ضايع ساختند و فراموش کردند

خطبه 68
[6] از سخنانی است که امام پس از آنکه فرمان حکومت مصر را به
محمدبن ابي بکر بخشيد و او در صحنه مبارزه با دشمن مغلوب و کشته شد
ايراد فرموده [7] من مي خواستم هاشم ابن عتبه را زمامدار مصر کنم اگر
وی را برای آن سامان انتخاب کرده بودم ميدان را برای آنها خالی
نمي گذارد [8] و به آنها فرصت نمي داد . ولی نه اينکه بخواهم از محمد پسر
ابوبکر مذمت کنم [9] چه اينکه او مورد علاقه و محبت من بود و در دامنم
پرورش يافته بود .

خطبه 69
[13] سخنی است که امام ( ع ) در مورد انصار فرموده است : هنگامی که
جريان سقيفه را پس از درگذشت پيغمبر ص به امام ( ع )
گزارش دادند امام پرسيد : انصار چه گفتند ؟ پاسخ دادند انصار گفتند :
از ميان ما زمامداری انتخاب شود و از ميان شما هم زمامدار ديگری
امام فرمود : [14] چرا در برابر آنها به اين استدلال نکرديد که پيغمبر
درباره انصار توصيه فرمود که : [1] با نيکان آنها به نيکی رفتار کنيد و
از بدکاران آنها در گذريد [2] گفتند : اين سخن چگونه انصار را محکوم
مي سازد ؟ [3] امام فرمود : اگر حکومت و زمامداری مربوط به آنان بود
توصيه کردن درباره آنها به [ مهاجران ] معنی نداشت . [4] سپس فرمود : پس
قريش چه گفتند ؟ پاسخ دادند که : قريش استدلال کردند که ما از درخت
رسالتيم [5] امام ( ع ) فرمود : به درخت استدلال کردند اما ميوه اش را
ضايع ساختند و فراموش کردند

خطبه 70
[9] در سحرگاهی که در سپيده دم آن ضربت خورد چنين فرموده : [10] همانطور
که نشسته بودم خواب چشمانم را فراگرفت رسولخدا ( ص ) را بخواب
ديدم [11] و عرض کردم چقدر کارشکنيها و لجاجت و دشمنيها را که از امتت
ديدم [12] فرمود : آنها را نفرين کن گفتم : خدا بهتر از آنان را به
من بدهد و به جای من شخص بدی را به آنها مسلط گرداند . [13] شريف رضی
مي گويد : منظور از کلمه الاود اعوجاج و کجی و از اللدد دشمنی و
خصومت است و اين از فصيحترين کلمات است .

خطبه 71
[1] از سخنانی است که امام ( ع ) در نکوهش جمعی از اهل عراق فرموده
است : [2] اما بعد ای مردم عراق شما به زن بارداری مي مانيد [3] که در
آخرين روزهای دوران حمل جنين خود را سقط کند و سرپرستش بميرد و
بيوه گيش به طول انجامد و ميراثش را بستگان دوردستش ببرند .[4] آگاه
باشيد بخدا سوگند من به ميل خود بسوی شما نيامدم بلکه از روی ناچاری
بود [5] به من خبر رسيده که مي گوئيد : علی خلاف مي گويد خدا شما
را بکشد به چه کسی دروغ بسته ام ؟ [6] آيا به خدا دروغ بسته ام که خود
نخستين مؤمن به او هستم يا برپيامبرش که نخستين مصدقش بوده ام ؟ [7] نه
اينطور نيست . بخدا سوگند [ آنچه گفته ام واقعيتی است ] که شما از آن
پنهان بوديد و اهل درک آن نبوديد [8] اگر شما ظرفيت داشته باشيد بدون
انتظار پاداش پيمانه فکر شما را از علم و دانش پر مي کنم و به زودی
خبر آن را خواهيد فهميد.