دیوان اشعار هاتف اصفهانی

مهجور تو را شب خیالی که مپرس

رنجور تو را روز ملالی که مپرس


گفتی هاتف چه حال داری بی من

در گوشه‌ای افتاده به حالی که مپرس

دارم ز جدایی غزالی که مپرس

در جان و دل اندوه و ملالی که مپرس

گوئی چه بود درد تو دردی که مگوی

پرسی چه بود حال تو حالی که مپرس

بس مرد که لاف می‌زد از مردی خویش

در پیره‌زنی دیدم ازو مردی بیش

ابنای زمانه دیدم اغلب هاتف

مردند ولی با لب و با سبلت و ریش

دلخسته‌ام از ناوک دلدوز فراق

جان سوخته از آتش دلسوز فراق

دردا و دریغا که بود عمر مرا

شب‌ها شب هجر و روزها روز فراق

ای در حرم و دیر ز تو صد آهنگ

بی‌رنگی و جلوه می‌کنی رنگ به رنگ

خوانند تو را مؤمن و ترسا شب و روز

در مسجد اسلام و کلیسای فرنگ

آن گل که چو من هزار دارد بلبل

دانی به سرش چیست پریشان کاکل

روئیده میان سبزه‌زاری ریحان

یا سرزده در بنفشه زاری سنبل

اکنون که زمین شد ز بهاران همه گل

صحرا همه سبزه کوهساران همه گل

از فرقت توست در دل ما همه خار

وز طلعت تو به چشم یاران همه گل

از عشق تو جان بی قراری دارم

در دل ز غم تو خار خاری دارم

هر دم کشدم سوی تو بیتابی دل

می‌پنداری که با تو کاری دارم

اول بودت برم گذر مسکن هم

دست از دستم کشی کنون دامن هم

من نیز بر آن سرم که گیرم سر خویش

با من تو چنان نه‌ای که بودی من هم

از جور بتی ز عمر خود سیر شدم

وز بیدادش ز عمر دلگیر شدم

از تازه جوانی که به پیری برسد

ناکرده جوانی به جهان پیر شدم

زان روز که شد بنای این نه طارم

بس دور زد آسمان و گردید انجم

تا یک در بی‌نظیر آمد به وجود

وان در یگانه کیست مریم خانم

من از همه عشاق تو مغموم‌ترم

وز جمله شهیدان تو مظلوم‌ترم

فریاد که من از همه دیدار تو را

مشتاق‌ترم وز همه محروم‌ترم

در دهر چه غم ز بینوایی دارم

در کوی تو چون ره گدایی دارم

بیگانه شوند گر ز من خلق چه باک

چون با سگ کویت آشنایی دارم

این گل که به چشم نیک و بد خارم ازو

رسوا شده‌ی کوچه و بازارم ازو

من می‌خواهم که دست ازو بردارم

دل نگذارد که دست بردارم ازو

هر گل که شمیم مشکبار آید ازو

بی‌روی تو خاصیت خار آید ازو


جانی که گرامی‌تر از آن چیزی نیست

ای جان جهان بی تو چکار آید ازو

هر گل که شمیم مشکبار آید ازو

بی‌روی تو خاصیت خار آید ازو

جانی که گرامی‌تر از آن چیزی نیست

ای جان جهان بی تو چکار آید ازو

بر روی زمین نه کار یک کس دلخواه

کار همه کس ز آسمان ناله و آه

کاری چو زمین و آسمان نگشایند

بس دیدن خاک تیره و دود سیاه

این ریخته خون من و صد همچو منی

هر لحظه جدا ساختی جانی ز تنی

عذرت چه بود چو روز محشر بینی

بر دامن خویش دست خونین کفنی

ای خواجه که نان به زیردستان ندهی

جان گیری و نان در عوض جان ندهی

شرمت بادا که زیردستان ضعیف

از بهر تو جان دهند و تو نان ندهی

افسوس که از همنفسان نیست کسی

وز عمر گرانمایه نمانده است بسی

دردا که نشد به کام دل یک لحظه

با همنفسی بر آرم از دل نفسی

هرچند که گلچهره و سیمین بدنی

حیف از تو ولی که شمع هر انجمنی

ای یار وفادار اگر یار منی

با غیر مگو حرفی و مشنو سخنی

تجافی طبیبی نائیا عن‌دوائیا

اخلای خلوتی ابیت و دائیا

بنی ام قد ابکی دما و تروننی

فما بالکم لاترحمون بکائیا


الم یان اخوانی لکم ان ترحموا

علیکم کئیبا فی دمی اللیل باکیا


فصرت ولا ادری من‌الیوم لیلتی

ولا عن یمینی لو نظرت شمالیا


اذا غالنی یا قوم دائی خلالکم

و مت فممن یطلبون بثاریا


فقوموا بلامهل و شوقوا مطیکم

الی کعبه الامال دار الامانیا


الی بلدة حفت بکل مسرة

الی بلدة اضحت من الهم خالیا


الی بلدة فیها هوای و منیتی

الی بلدة فیها جیبی ثاویا


قفوا عنده مستانسین و بلغوا

الیه سلامی ثم بثوا غرامیا


و قصوا له همی و کربی و لوعتی

و شدة اسقامی و طول عنائیا


و کثرة آلامی و قلة حیلتی

و طول مقاساة النوی و اصطباریا


و قولواله یا صاح یا غایة المنی

و قاک اله العالمین الدواهیا


امن طول ایام الفراق نسیتنی

و حاشاک ان تنسی محبا موافیا


ام اخترت غیری من محبیک مؤثرا

و حاشاک ان تعتاضنی بسوائیا


نسیت عهودا بیننا و نقضتها

فیاویح نفسی ما حسبتک ناسیا


مضی‌العمر فی ضر من‌العیش و انقضی

و ما الدهر الاباخل عن مرامیا


الی الله اشکو لیلة مد لهمة

علی‌العین ارخت من دجاها غواشیا


الی الله اشکو من هموم صغارها

یحاکی الجبال الشامخات رواسیا


سئمت حبیبی من انیتی ورنتی

و اصغاء آلامی و طول مقالیا

سلمی علی رحلها و الرحل محمول

والرکب مرتحل و القلب مبتول

تودع الصحب فی لهف و فی اسف

و قلبها بی عن‌الاصحاب مشغول


ترنوا الی بطرف مدنف خفر

وردنها من سحوم الدمع مبلول


بقیت لما سروا جیران اثر هم

کاننی خلف تلک العیس عزمول


لا ضیر لولا منی فی حبها احد

جهلا بحالی و حال الصب مجهول


یا عاذلی فی هواها ما بذالک قل

فالصب یزداد حبا و هو معذول


دخلت منزلها لیلا علی و جل

من اهلها و قناع اللیل مسدول


مالت الی و قالت و هی ضاحکة

یا طارق اللیل جن انت ام غول


مم اجتراء ک و الحراس ایقاظ

و بین عینیک مذبوح و مقتول


نحوه عنی سریعا لا ابالکم

دم‌الاجانب فی الا خدار مطلول


فقلت صبک لابل عبدالعاصی

امری الیک و منک العفو مامول


فداک ما ولدت امی و ما رضعت

اللب عند اهتیاج الشوق معزول


فقبلتنی و قالت مرحبا بفتی

اغواه حبی و عذر الصب مقبول


انعم مساء فنعم الضیف انت لنا

والروح فینا علی الضیفان مبذول


جرت بذمانی الی اعلی اریکتها

و مهدها عبق بالمسک مشمول


دنت و من معصیها قلدت عنقی

و عز جید بذاک الغل مغلول


شدت حبایل قلبی من غدایرها

و ساد عبد بهذالقید مکبول


فارقدتنی و جائت فی غلالتها

تمیس نحوی رویدا و هی عطبول


بیض ترائبها سود ذوائبها

ما بینها من نظیم‌الدر عثکول


قز عقایصها بالبان فائحة

ممسک بید الحوراء مفتول


الدر منتشر فی‌النطق من فمها

و بعد یا عجبا ملای من‌اللل


ازیبق ثدیها فی الدرع منعقد

ام کوکب بحلیب الفجر محلول


لابل عی صدرها بدر بلا کلف

علیه من درة بیضاء ثولول


فالصقتنی علی صدر لها بهج

کانه الشمس او بالشمس مصقول


فصرت لما سقتنی خمر ریقتها

کاننی ثمل نشوان معلول


قنمت فی اطیب العیش الرغیدبها

زعمت ان معها فی لیلنا طول


فینهتنی و قالت و هی باکیة

قم و اهربن فسیف الصبح مسلول


صحبی اراق دمی ظلما بلحظتها

عین علیل غضیض الطرف مکحول


ان استطعتم لعل القول ینفعها

لمن اراق دمی مستحقرا قولوا


قتلت نفسا بلاذنب و لاحرج

تالله انک عن هذ المسئول

نادمت اهل الحمی یوما بذی سلم

فارفتهم و ندیمی بعدهم ندم

عاشرتهم غانما بالطیب و الطرب

هاجرتهم نادما بالهم و السدم


اصبحت من وصلهم فی‌الروح و الفرح

امسیت من هجرهم فی‌الضر و السقم


فی ربعهم عشت ملتذا بصحبتهم

والدهر یعتقب اللذات بالالم


حاشای ما کنت من یختار فرقتهم

لکن قضاء جری فی اللوح بالقلم


فلیس لی منیه منذ افتقدتهم

الا ملاقاتهم فی ذلک الحرم


ما بال عینی تذری من تذکرهم

بمدمع هطل کالغیث منسجم


کالمزن تهمی بوبل معذق و دق

متی تشاهد و مض البرق من اضم


حاولت املی کتابا کی اشیر بما

قلبی یقاسیه فی نبذ من الکلم


من ذکرهم هملت عینی فما نزلت

علی الرقیمه حرف غیر منعجم


مهما و طئت ربی نجد و تربته

مالی تسابق راسی مسرعا قدم


یا حبذا الربع و الاطلال و الدمن

من ارض نجد سقاه الله من دیم


فیالها تربه کالمسک طیبة

جادت علیه الغوادی اجود الرهم


کانها رفرف خضر قد انبسطت

تحت القر تفل و الریحان و العنم


متی تهب صبا نجد بریلها

یستنشق المسک منها کل ذی خشم


طوبی لصاد تروی من مناهلها

فی الحر مغترفا من مائها الشیم


فلو غسلت العظام البالیات به

تعود منه حیوة الاعظم الرمم


قد کان سکانها مستانسین بها

فی ارغد العیش محفوفین با النعم


فالدهر غافصهم فیها و اجلاهم

عنها و فرقهم بالاهل و الحشم


بیوتهم قد حوت صفرا بلا اهل

خیامها قد خلت من ساکن الخیم


اضحت مساکن سادات اولی خطر

ظلت منازل اشراف ذوی همم


مأوی الثعالب و الذئبان الضبع

مثوی الرفاقیف و الغربان و الرخم


فاقفرت دورهم حتی کان بها

مستأنسا بعد لم یسکن و لم یقم


و سد باب لدار ترب سدته

کانت مناص و جوه العرب و العجم


دار لال رسول الله مقفرة

بنائها اسست بالجود و الکرم


داریباهی بها جبریل مفتخرا

لوعد فیها من الحجاب و الخدم


عفت رسوم مغاینهم و لولاهم

رب‌الخلیقة خلق‌الخق لم یرم


قلوبهم من سلاف العلم طافحة

تفض منها و تجری صفوة الحکم


وجوههم عن جمال‌الحق حاکیه

عن درک انوارهم طرف العقول عمی


ما للقدیم شبیه حادث لکن

حدوثهم اشبه الاشیاء بالقدم


یا فجعتی حین ما اصغی مصائبهم

ما لا یطاق لسانی ذکرها و فمی


اوذوا و قد صبروا فی کل ماظلموا

والله من ظالمیهم خیر منتقم


یعجل الله فی اظهار قائمهم

حتی یزیج ظلام الاعصر الدهم


و یملاء الارض عدلا بعد ماملئت

ظلماء ظلم علی الافاق مرتکم


یا سادتی یا موالی الکرام بکم

رجاء عبد کثیرالذنب مجترم


قد اصبحت لممی بیضاء فی سرف

والوجه کالقلب مسود من اللمم


ظهری انحنی و انثنی من حمل اوزار

صغارها کالجبال الشم فی‌العظم


مالی سوی حبکم والاعتصام بکم

مطفی لحدة نار اوقدت جرمی


فحبکم لمضیق اللحد مدخری

و بغض اعدائکم فی‌الحشر معتصمی


لو لم ینلنی شراب من شفاعتکم

یا حر قلب من‌الحرمان مضطرم


اتیتکم بمدیح لایلیق بکم

و هل یلیق بکم ما اسود من قلمی


کلا هل یتاتی نشر مدحتکم

من اعجمی بنظم غیر منتظم


هیهات و البلغاء الماد حون وان

اطروا بکل لسان عد فی بکم


لا من مدبحی و لکن من مواهبکم

ارجو الحمایه یوما للعصاه حمی


و کل ذی و طراعیت مذاهبه

لورام ابواب اهل الجود لم یلم


صلی علیکم باذکاها و اطیبها

رب البرایا صلوة غیر منحسم


ما انضرت ارض نجد من غمایمها

خضر المرابع و الاطلال و الاکم


و استطربت سجعا فیها حمایمها

مغردات علی اغصان بالنغم