تمرکز، مهارتهای تحصیلی و مطالعه

● سبک یادگیری شهودی چیست؟
یادگیرنده‌های شهودی بیشتر بر دنیای احتمالات تمرکز می‌کنند. بر خلاف یادگیرنده‌‌های منطقی که به اینجا و اکنون علاقه‌مندند، یادگیرنده‌های شهودی از در نظر گرفتن ایده‌ها، احتمالات و نتایج بالقوه لذت می‌برند. آن‌ها از افکار انتزاعی، رویاپردازی‌های روزانه و خیالپردازی درباره آینده خوششان می‌آید.
▪ تعداد یادگیرنده‌های شهودی
ـ تقریباً ۳۵٪ یادگیرنده‌ها، یادگیرنده‌های شهودی هستند.
▪ مشخصات یادگیرنده‌های شهودی
ـ به جای آن که یک کار را یکباره تمام کنند، ترجیح می‌دهند در جلسات کوتاه مدت و در چند مرحله آن را انجام دهند.
ـ از چالش‌ها، تجربیات و شرایط جدید لذت می‌برند.
ـ بیشتر تصویر کلّی را در نظر می‌گیرند تا جزئیات.
ـ از نظریه‌ها و ایده‌های انتزاعی لذت می‌برند.

● سبک‌ یادگیری متفکرانه چیست؟
افرادی که این سبک یادگیری را دارند بیشتر بر روی ساختار و کارکرد اطلاعات و اشیاء تمرکز می‌کنند. آن‌ها به هنگام تصمیم‌گیری و حل مساله از عقل و منطق استفاده می‌کنند. این نوع یادگیرنده‌ها غالباً بر پایه معیارهای شخصی تصمیم‌گیری می‌کنند.
▪ تعداد یادگیرنده‌های متفکر
ـ تقریباً ۵۵٪ مردان و ۳۵٪ زنان دارای سبک یادگیری متفکرانه هستند.
▪ مشخصات یادگیرنده‌های متفکر
ـ علاقه به عقل و منطق.
ـ تصمیم‌گیری بر اساس احساسات و هیجانات را دوست ندارند.
ـ تصمیم‌گیری بر پایه دلیل و منطق.

● سبک یادگیری احساسی چیست؟
کسانی که این سبک یادگیری را دارند اطلاعات را بر اساس احساسات و هیجاناتاولیه‌ای که ایجاد می‌کند تنظیم می‌کنند. افرادی که سبک یادگیری احساسی دارند به روابط فردی و هماهنگی اجتماعی علاقه‌مندند. آن‌ها معمولاً بر اساس احساساتشان تصمیم‌گیری می‌کنند و از تعارض خوششان نمی‌آید.
▪ تعداد یادگیرنده‌های احساسی
ـ تقریباً ۴۵٪ مردان و ۶۵٪ زنان یادگیرنده‌های احساسی هستند.
▪ مشخصات یادگیرنده‌های احساسی
ـ علاقه‌مند به مردم و احساسات آن‌ها.
ـ هماهنگ با احساسات خود و دیگران.
ـ تصمیم‌گیری بر اساس احساسات فوری.

● سبک یادگیری قضاوتی چیست؟
کسانی که این سبک یادگیری را دارند بسیار قاطع هستند. در برخی موارد، این افراد قبل از آن که تمام اطلاعات مورد نیاز درباره یک وضعیت را به دست آورند تصمیم‌گیری می‌کنند. آن‌ها از نظم و ساختار خوششان می‌آید و به همین دلیل است که فعالیت‌ها و برنامه‌های خود را به دقت برنامه‌ریزی می‌کنند.
▪ تعداد یادگیرنده‌های قضاوتی
ـ تقریباً ۴۵٪ افراد دارای این سبک یادگیری هستند.
▪ مشخصات یادگیرنده‌های قضاوتی
ـ از ابهام و رمز و راز خوششان نمی‌آید.
ـ تصمیم‌گیری قاطع.
ـ بسیار سازمان‌یافته و منظم.
ـ عقاید قوی.
▪ دنباله‌روی از مقررات و قوانین.

سبک یادگیری ادراکی چیست؟
یادگیرنده‌های ادراکی در واکنش به اطلاعات جدید و شرایط متغیر، بی‌مقدمه تصمیم‌گیری می‌کنند. بر خلاف یادگیرنده‌های قضاوتی که تمایلی به تغییر عقیده ندارند، یادگیرنده‌های ادراکی ترجیح می‌دهند گزینه‌هایشان را باز نگاه دارند. آن‌ها معمولاً پروژه‌های زیادی را یکباره شروع می‌کنند (غالباً بدون آن که هیچیک از آن‌ها را به پایان رسانند.)، از زمانبندی دقیق اجتناب می‌کنند و بدون برنامه‌ریزی قبلی پروژه‌ای را در دست می‌گیرند.
▪ تعداد یادگیرنده‌های ادراکی
ـ تقریباً ۵۵٪ مردم دارای این سبک یادگیری هستند.

▪ مشخصات یادگیرنده‌های ادراکی
ـ تصمیم گیری بی‌مقدمه.
ـ تغییر در تصمیمات بر اساس اطلاعات جدید.
ـ از سازماندهی و نظم خوششان نمی‌آید.
ـ بسیار انعطاف‌پذیر.
ـ گاهی اوقات در تصمیم‌گیری دچار مشکل می‌شوند.
ترجمه: کلینیک الکترونیکی روان‌یار

اغلب دانش آموزان، دانشجويانو علاقه مندان آموزشي از مربيان و استادان خود بارها پرسش مي کنند که چگونه مطالعهکنيم تا مطالب را بهتر در ذهن سازماندهي کنيم؟ صبح زود مطالعه کنيم يا شب هنگام؟ باصداي بلند مطالعه کنيم يا به آهستگي مطالب را مرور کنيم؟ پيشکسوتان فرهنگي نيز باتوجه به تجربيات و روش هاي علمي شيوه هايي را توصيه مي کنند. مطلب زير از کتابزمينه روانشناسي "هيلگارد" تهيه شده که مي تواند پاسخگوي برخي از پرسش هاي مربوط بهشيوه هاي مطالعاتي باشد. با هم اين مطلب را مرور مي کنيم:اساس امر مطالعه و خواندنبدون فراموشي، يادگيري و حافظه است. در اين جا با تکنيک" PQRST" که مخفف آن درزبان لاتين، " Preview " مرور اجمالي، " Question " سوال، " Read " خواندن،"Self-recitation" تلقين و تکرار" Test" آزمون است آشنا مي شويد.


در زبان فارسی به این روش و شیوه های مشابه آن پس خبا یا پس ختام می گویند

مرحله p (مرور اجمالي): در اولين گام مطالعه، مروري اجمالي بر کل مطالب مورد مطالعه کنيد تااز موضوعهاي اصلي آن تصوري پيدا کنيد. اين کار را مي توان با خواندن رئوس مطالب وسپس گفتارهاي اصلي و تصاوير و عکس هاي آن انجام داد. مهمترين جنبه مرحله مروراجمالي اين است که مي توان خلاصه مطالب را در پايان هر فصل به دقت خواند و در موردهر يک از نکاتي که در اين خلاصه آمده است تامل کرد. خواه ناخواه به ذهنتان خطور ميکند که بايد پس از خواندن مطالب جواب را پيدا کرده باشيد و دستاورد اين مرحله، بهدست آوردن ديد کلي نسبت به عناوين فصل ها و نحوه سازماندهي آنهاست.



مرحله q (پرسشکردن): عناوين اصلي مطالب را به يک يا چند پرسش تبديل کنيد؛ پرسش هايي که با خواندنآن گفتارها، به پاسخ آنها دست مي يابيد. بايد از خود بپرسيد: " مطالب عمده اي کهمولف مي خواهد در اين گفتار بيان کند، چيست؟


مرحله r (خواندن): در اين مرحله،گفتار مورد نظر رابا دقت به معناي آن بخوانيد و بکوشيد جواب پرسش هايي را که درمرحله q مطرح کرده بوديد بيابيد، لذا بايد در مورد آنچه که در دست مطالعه داريدتامل کنيد و آن را به مطالب ديگري که مي دانيد ارتباط دهيد. پس مي توان واژه ها ياعبارات کليدي را در متن علامت زد. اصولا مي بايست 10 الي 15 درصد متن را علامت زدزيرا در اين مرحله، هدف اين است که واژه ها يا مطالب اصلي متن مشخص شود تا بعدبتوانيد آنها را مرور کنيد. تا وقتي تمام گفتار و مطالب کليدي آن را نخوانده ايديادداشت برنداريد اين کار کمک مي کند اهميت نسبي هر نکته را دريابيد.


مرحله s (تلقين و تکرار): پس از به پايان رساندن مطالعه مطالب بکوشيد تا نکات عمده آن را بهياد آوريد و اطلاعاتي را که در آن مطرح شده است از حفظ بيان کنيد، درس پس دادن بهخود، روش بسيار موثري براي تثبيت مطالب در حافظه است. مطالب را به زبان خودتان بيانکنيد و اطلاعات مطرح شده را از حفظ بگوييد. در نبود افراد بهتر است با صداي بلنداين کار را انجام دهيد اما اگر افراد ديگري هم حضور دارند مي توانيد اين کار را درذهنتان انجام دهيد. مطلب را با متن مقابله کنيد تا مطمئن شويد که آنها را درست وکامل به ياد آورده ايد. با تکرار يا از برکردن مطالب، متوجه مي شويد که چه چيزهاييرا به خاطر نسپرده ايد. اين کار به شما کمک مي کند تا اطلاعات را در ذهن خودسازماندهي کنيد. پس از آنکه گفتار اولي به پايان رسيد مي توانيد به گفتار بعديبپردازيد و باز هم مراحل s.r.q را در مورد آن به کار بنديد. همين روش را تا پايانگفتارهاي يک فصل اعمال کنيد.


مرحله t (آزمون): پس از پايان مطالعه يک فصل، بايد ازخودتان امتحان بگيريد و کل مطالب فصل را مرور کنيد. بنابراين يادداشت هاي خود رادوره کنيد و ببينيد که آيا نکات اصلي را به ياد مي آوريد يا نه؟ بکوشيد تا دريابيدکه مطالب مختلف فصلها چه ارتباطي با هم دارند؟ در مرحله t ، ممکن است براي يافتنمطالب و نکات کليدي به کل فصل مراجعه کنيد و در اين مرحله بايد خلاصه فصل ها رابخوانيد، همچنين به هر مدخلي جزئيات بيشتري بيفزائيد. مرحله t را نبايد به شبامتحان موکول کرد، بهترين زمان براي اولين مرور هر فصل، بلافاصله پس از خواندن آناست. پژوهشهاي انجام شده نشان مي دهد که روش (pqrst) بسيار مفيد بوده است، به گونهاي که بر روخواني ساده مطالب فصل، از ابتدا تا انتها ارجحيت دارد، مرحله تلقين وتکرار در اين روش بسيار مهم است. به جاي چند بار خواندن مطالب بخش عمده زمان مطالعهرا براي حفظ کردن فعالانه مطالب صرف کنيد. بر اساس پژوهشهاي انجام شده، خواندن دقيقخلاصه مطالب هر فصل، پيش از خواندن آن، بهره وري مطالعه را بسيار بيشتر مي کند. خواندن خلاصه هر فصل سبب مي شود که کل مطالب آن در ذهن سازماندهي شود. حتي اگرنخواهيد از تمام مراحل روش (pqrst) پيروي کنيد خوب است به اهميت تلقين و تکرار وخواندن خلاصه مطلب فصل براي ورود به مطلب توجه خاصي مبذول کنيد.

● تمرکز حواس:
یعنی عوامل حواس پرتی را به حد اقل رساندن… تمرکز هر شخص به نسبت کاهش عوامل حواس پرتی او افزایش می یابد و بنا به تغییرات موقعیت ذهنی و محیطی او تغییر می کند . بیشتر افراد گمان می کنند که تمرکز یک امر ذاتی و تغییر آن ناممکن است ، در حالی که تمرکز یک امر اکتسابی است و باید هر روز پرورش و جهت داده شود و هر کس با هوش عادی خود می تواند به آن دست یابد. پس برقراری تمرکز حواس به میزان کاهش عوامل حواس پرتی بستگی دارد . یعنی هر چه عوامل مزاحم و مخل تمرکز بیشتر باشند توانایی حفظ تمرکز حواس کمتر است و بر عکس. لذا حواس پرتی ؛ یعنی خارج شدن از روند مطالعه یا جریان کا ری و فرو رفتن در افکار و تخیلات و یا انجام کار دیگر.
● منشاء حواس پراگندگی:
حواس پرتی یا منشاء ذهنی و درونی دارد و یا منشاء بیرونی و محیطی
▪ حواس پرتی درونی و ذهنی:
عبارت است از اشکالات فکری انسان و اندیشه هایی که موانعی بر سر راه توجه دقیق به مطالعه و تمرکز حواس ایجاد می کنند. این موقع شامل مواردی از قبیل: درد، رنج، غم وغصه ، نگرانی، گرسنگی و تشنگی ، سردی و گرمی ، ترس و خشم و شادی ، سردرد و … می باشد

▪ حواس پرتی بیرونی و محیطی:
آنچه که به محیط پیرامون فرد ارتباط پیدا می کند و یا تحریکات غیر عادی که توسط حواس مختلف انسان ایجاد می شوند مانند نور شدید و نور ضعیف ، صداهای ناهنجار، روشن بودن رسانه ای صوتی و تصویری و نظایر اینها ممکن است فرایند تمرکز حواس را با اشکال مواجه کنند. رهایی از حواس پرتی و ایجاد تمرکز حواس در افراد مختلف ، متفاوت است و به حالت درونی ، تجربه ها مکان و موقعیت آنها بستگی دارد. . برخی از افراد اظهار می دارند که من آدم کاملا حواس پرتی هستم و برخی دیگر می گویند نمی توانم تمرکز حواسم را به روی کاری حفظ کنم . در حالی که این تفکر غلط است و هیچ کس نباید خود را فردی کاملا حواس پرت یا فاقد تمرکز حواس بداند بلکه بهتر است وقتی که تمرکز حواس فردی دچار اختلال شد ، بگوید در این لحظه و در محیط فعلی حواس پرتی من بیشتر و میزان تمرکزمن کمتر است. لذا حواس پرتی بیشتر علل درونی دارد و به طبیعت خود فرد، ویژگیها، حالات روحی و روانی، و عادات فردی بستگی دارد.بی شک حواس پرتی بیرونی آسانتر از عوامل حواس پرتی درونی بر طرف می شود .پس می توان بدون توجه به عوامل محیطی مانند : سرو صدای زیاد، شلوغ بودن محیط و حتا داخل موترسرویس و هنگام مسافرت تمرکز حواس خود را حفظ کرد . اما نمی توان در حال گرسنگی و یا تشنگی شدید نگرانی و ناراحتی دگرگونی فکر و اندیشه با تمرکز مطالعه کرد و یا کار دیگری را با تمرکز انجام داد و مطالعات و یا تجربیات زیادی این موضوع را تائید کرده است که یک انسان می تواند در محل پر سرو صدا و نا آرامی با تمرکز و توجه کافی مطالعه کند.