اساطیر ایران

ظهوراسلام
با نابود شدن ساسانیان، آیین زرتشتی نیز به مقدار بسیار زیادی از بین رفت. اما مقدار زیادی از عقاید مردم وارد اسلام و فرهنگ شد. از آن جمله‌اند آناهیتا که بسیاری از نقش‌های او به فاطمه دختر پیامبر داده شد یا مهر. زروان نیز به صورت زمان یا عقاید مربوط به رمل واسطرلاب یا دایره البروج و بخت باقی ماند. یاهفت سین و عقاید مربوط به آن و یا همان کشتن دیو براى بازکردن راه آب و... . چنین عقایدی بسیار زیادند. مقدار بسیار زیادی از باقی ماندن این عقاید را مدیون ابولقاسم فردوسی و کتاب وی شاهنامه هستیم.

اسطوره‌ی آفرینش و فرجام
جهان را اورمزد آفرید و اهرمن آلوده کرد. این دو و طرفدارانشان انتظار نبردی را می‌کشند که قرار است در آن با سرنوشت خود که زروان آن را تعیین کرده روبرو شوند. اما نمی‌توان از سرنوشت فرار کرد و اهریمن در نبردی که سوشیانس، سومین منجی، آن را شروع می‌کند از صحنه‌ی روزگار محو می‌گردد و با برپاشدن رستاخیز هر کس به آن‌چه از نظر اهورامزدا لایق آن است می‌رسد.

باب الف


در روایات اساطیری ایران اهورامزدا آب را آفرید. اما سه ایزد نیز با آب ارتباط دارند. یکی تیشترکه ایزد باران زا است و با همراهی وایو ابر ایجاد می‌کند و بر زمین باران می‌بارد. وایو ازلحاظ ایجاد موج و طوفان نیز با آب ارتباط دارد. ایزد سوم ایزد بانو آناهیتا است ایزد آبهای پاک. اومعمولاً دارای لباسی بلند ومواج است و با آبهای پاک وآب چشمه ارتباط دارد. به نظر بعضی از محققین بعضی از چشمه‌هایی که هم اکنون درایرن دارای نامهایی مانند چشمه پری درگذشته به آناهیتا ارتباط داشته‌اند.

در اساطیر ایران دریاها پس از حمله‌ی اهریمن و ریزش بارانی که قطرات آن به اندازه تشت بود و بلندای آب روی زمین ایجاد شده بود به قد سه مرد بود ایجاد شدند وایو آبه را به سمت نیمکره‌ی پایینی که ازآب است راندودریای فراخکرت ایجاد شد. اسامی دریاهای اساطیری عبارتند از:

فراخوکرت:این دریای بزرگ یک سوم زمین وبیشتر ویددفش وفرددفش را دربر گرفته‌است و قسمتی از خونیرث را نیز گرفته‌است.درون آن بیشه‌ای قرار دارد.
پوئنتیک:درجنوب خونیرث است(خلیج فارس).
ستویس:پوئنتیک را به فراخوکرت وصل می‌کند.
کمروت:درشمال است واز ترکستان می‌گذرد.
سیاوبن:درسمت آسیای صغیرقراردارد.
دودریایی که از فراخوکرت بیرون زده‌اند و:

یکی درمرز خونیرث و سوه است.
دیگری درمرز خونیرث و ارزه است.
رودهای اساطیری عبارتند از:

رنگها(ارنگ روت):این رود ازالبرز به سوریه می‌رود.
ونگهو(وه روت):از خراسان و هندوستان می‌گذرد و ازآنجا درون دریا می‌ریزد.
گیپتوس:درمصر جریان دارد.
منبع
ازاسطوره تا تاریخ، مهردادبهار، نشرچشمه

آناهیتا ،اَناهید یا ناهید که -در پارسی به معنای دور از آلودگی است - نام ایزدبانوی آب و باران و باروری در مذاهب ایران باستان. بسیاری از ویژگی‌های این ایزدبانو با ایشتار که مورد پرستش اقوام سامی از جمله بابلیان بود نزدیکی دارد. هر دوی این ایزدان به سیاره ناهید (زهره) مربوط‌اند.آناهيتاباماه آبان مربوط است. به احتمال زیاد «اردویسور آناهیتا» نیز چون «میترا» از ایزدانی بود که پیش از پیدایش زرتشت، توسط مردم ایران و نواحی اطراف - ولو به نام‌های دیگر- مورد ستایش قرار می‌گرفت. آناهیتا ظاهرا با جنگاوری نیز مربوط بوده‌است و باور بر این بود که جنگاورانی را که به پیشگاه او نذر کنند، یاری می‌دهد. در دوران ساسانیان این الهه به یکی از الهه‌های مورد پرستش ایرانیان قرار گرفت. البته باید خاطر نشان نمود ایرانیان به طور ذاتی یکتاپرست بودند ولی آناهیتا و دو ایزد بانوی دیگر به طور مشترک به عنوان خدایان فرعی مورد تقدیس قرار می‌گرفتند.


مجسمه ى آناهیتادر سوره آبان یشت اوستا توصیف این فرشته بسیار دقیق و شاعرانه آمده‌است: در آنجا آمده‌است که در کنار هر یک از رودها و دریاها، کاخ باشکوهی که بر روی هزار پایه قرار گرفته‌است و هزار ستون زیبا و یکصد پنجره درخشان دارد، بر روی صفحه‌ای، بستری زیبا و خوشبوی، آراسته به پالش‌ها گسترده شده‌است. این کاخ بلند و با شکوه از آن دختری زیبا، جوان، برومند و خوش اندام است؛ که کمری زرین بر میان بسته‌است.

آیه‌های دیگر آبان‌یشت ناهید را بصورت دختری برنا، سپیدروی، سپیدبازو، راست‌کردار، بلندبالا و خوش‌صورت و آزاده نژادی می‌بینیم که کمربند بر میان بسته و کفشهای درخشان پوشیده و با بندهای زرین آنها را بسته‌است و زینتهای فراوان دارد. گوشواره‌های چهارگوش زرین به گوش و گردن‌بندی بر گردن آویخته‌است و تاج زرین هشت‌پری که زینتی جقه‌مانند در جلو دارد، آراسته به گوهرهایی که همچون ستاره می‌درخشد برسر دارد.

در جای دیگر او را به کردار دختری دلاور و گردونه‌ران می‌بینیم که بر گردونه‌ای سوار است و لگام چهار اسب بزرگ و سفید و یک‌رنگ و یک نژاد را که نمودار باد و باران و ابر و تگرگ هستند در دست دارد و به سوی دشمن می‌تازد.

همچنین در روایتهای ایرانی آمده‌است که به هنگام زایش زرتشت پاک، آناهید مادر او (دغدو) را نوازش می‌کند و زرتشت پس از تولد در روی او و در روی پدر و مادر می‌خندد. به طور کلی چهره، اندام، زیبایی، اخلاق، کردار و رفتار او نمایانگر یک دختر ناب آریایی و زن اصیل ایرانی می‌باشد. توصیف او با چهره یک بانوی گرامی و ارجمند نشانگر اهمیت و احترامی است که ایرانیان باستان برای زنان قائل بوده‌اند.

پیشینه
با وجود دیرینگی و نفوذ پرستش «میترا» در ادوار پیش از ظهور زرتشت، بعدها این ایزد در میان ایرانیان تا اندازه‌ای به فراموشی سپرده شد. اما در مقابل چنین جریان فکری و دینی، «ناهید» چنان مقامی در باورهای ایرانیان به دست آورد که نه تنها پرستشگاه‌های بسیار زیاد و مجلل و باشکوهی از او می‌بینیم، بلکه تندیس و نمادهای این زن ایزد در اینجا و آنجای این سرزمین پهناور باقی مانده‌است.درضمن می‌بینیم که ایرانیان بعدازاسلام بعضی ازنقش‌های اورامثلاًدرخانواده وازلحاظ زن بودن در فاطمه دختر محمد دیده‌اند.

پرستشگاه‌ها
از میان پرستشگاه‌های ناهید، نیایشگاه‌های همدان، شوش و کنگاور که ویرانه‌های آن هنوز پابرجاست، از همه مجلل تر بوده‌است.


معبدآناهیتا.این معبد در زمان هخامنشیان پایه ریزی شد و در زمان اشکانیان به اوج قداست و احترام دست یافت. این معبد بر روی بلند ساخته شده است که در دشت وسیعی کوههای باشکوه زاگرس آن را احاطه کرده است.و هر کس از هر آئینی تصور می کند که در جایگاه مقدسی ایستاده است . این معبد بعد از اسلام مورد بی مهری زیادی قرار گرفت بطوریکه مردم از سنگهای آن در خانه سازیهای خود یا در کوره های سنگ آهک استفاده می کردند.

اگاش
شورچشمی در بندهش دیوی است که وقتی مردم چیزی را می‌بینند ولی خدا را یاد نکنند آن چیز را نابود می‌کند. در این کتاب از آگاش و شورچشمی جدا است اما هر دو یک وظیفه دارند و آگاش در اوستا ائی تاش نام دارد و مردم را چشم می‌زند و به آنها زیان می‌رساند.



اَرِزَه در اساطیر ایران، اقلیمی در شرق خونیرث که قسمتی از رشته کوه طولانی تیراگ البرز در آن قرار دارد و در بین این کشور و خونیرث دریایی منشعب از دریای فراخکرت قرار دارد در جنوب غربی آن دریای فراخکرت قرار دارد و در کنار رشته کوه البرز قرار دارد.

این کشور معادل تمام کشورهای ماورای هند، افغانستان و پاکستان است. رشته‌کوه درون آن نیز هندوکش و ادامه‌ی این رشته‌کوه ‌است و دریای کنار این کشور نیز خلیج بنگال است که با اقیانوس ارتباط دارد. پس ایرانیان زمان رسمی شدن آیین زرتشتی (حدود ۲۵۰۰ سال پیش) تا همین حدود در مورد شرق اطلاع داشته‌اند و در مورد دریای آن سوی چین و جنوب آن اطلاعی نداشته‌اند و احتمالاً تا حدود مرکز چین ارتباط داشته‌اند

استویداد

پرش به: ناوبری, جستجو
مرگ بدترین وترسناک ترین اتفاق زندگی انسان است.دیوان مرگ نیزبسیارترسناک هستند. استویدادکه به معنی شکننده وپراکننده‌ی استخوان هاودیومرگ است دارای کمندی است که باآن قربانیان خودرادردام می‌اندازدوباکمک بوشاسپ آنان رادرخواب می‌کند وهنگامی که برقربانیان خودسایه می‌افکند آنان گرفتارتب می‌شوندووقتی به آنها می‌نگرد می‌میرند



اسپنجروش دیو در اساطیر ایران يار اپوش و دشمن ايزد باران تیشتر،است.

امشاسپندان

امشاسپندان به معنی نامردگان نیکو دختران وپسران اهورامزدا وهریک یکی ازنمودهایاهورامزدا هستند.دراساطیرهنداین موجودات مقدس رابانام اهورا یااهوره که موجودات شریری اندمی بینیم.درابتداودرگفته‌های زرتشت هفت تنندولی در طول زمان گاهی بابعضی ازایزدان به سی تن نیزرسیده‌اند.






قبل اززرتشت
قبل اززرتشت بااین نام‌ها نقش چندانی درمذهب نداشتند.



زمان زرتشت
زرتشت ازازهفت باشنده یا نمودخداکه به خواست واراده‌ی خداآفریده شده اندنام می‌برد.به نام‌های سپنته مینو وهومنه اشه خشتره ویریه ارمیتی هوروتات امرتات به ترتیب به معنی روح مقدس(بخشنده)اندیشه‌ی نیک راستی شهریاری مطلوب فداکاری کمال ونامیرایی هستند.این نمودها واسطه‌ی خداوانسانندوزرتشتیان برای جلب شفاعت آنهاقربانی می‌دادند.


بعد اززرتشت
درگذرزمان اهورامزداباسپنته مینویکی می‌شودوسروشه جای اوراپرمی کندتاتعدادامشاسپندان هفت تن بماند.

هریک ازاینهاحمایت بخشی ازمخلوقات رابرعهده دارند:وهومنه حیوانات اشه آتش خشتره ویریه فلزات ارمیتی زمین هوروتات آب امرتات نباتات. انسان تحت حمایت اهورامزدااست.