اصول کافي جلد چهارم

3- أَبـُو عـَلِيٍّ الْأَشـْعـَرِيُّ عـَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ بِسْطَامَ الزَّيَّاتِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِنَّ الدُّعَاءَ يَرُدُّ الْقَضَاءَ وَ قَدْ نَزَلَ مِنَ السَّمَاءِ وَ قَدْ أُبْرِمَ إِبْرَاماً
اصول كافى جلد 4 صفحه : 215 رواية : 3
ترجمه :
3ـ حـضـرت صـادق عـليـه السـلام فـرمـود: دعـا بـرگـردانـد قـضـائيـكـه از آسـمـان نازل گرديده و به سختى ابرام شده (و محكم گرديده ) است .


4- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يَحْيَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ أَبِي هَمَّامٍ إِسْمَاعِيلَ بْنِ هَمَّامٍ عَنِ الرِّضَا ع قَالَ قـَالَ عـَلِيُّ بـْنُ الْحـُسـَيْنِ ع إِنَّ الدُّعَاءَ وَ الْبَلَاءَ لَيَتَرَافَقَانِ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ إِنَّ الدُّعَاءَ لَيَرُدُّ الْبَلَاءَ وَ قَدْ أُبْرِمَ إِبْرَاماً
اصول كافى جلد 4 صفحه : 215 رواية : 4
ترجمه :
4ـ حـضـرت رضا عليه السلام فرمود: على بن الحسين عليهماالسلام فرموده : همانا دعا و بـلاء تـا روز قـيـامـت بـا هـم رفاقت كنند، و همانا دعاء برگرداند بلاء را كه به سختى ابرام شده است .



توضيح :
مجلسى (ره ) گويد: در بعضى از نسخ ((ليتواقفان )) به جاى ((ليترافقان )) ضبط شده و آن ظاهرتر است يعنى با هم مبارزه و مخاصمه كنند. و تاءييد كند آن را آنچه عامه از پـيـغـمـبر صلى اللّه عليه و آله نقل كنند كه فرمود: دعا بلاء را ديدار كند و در هوا با هم به جدال برخيزند.5- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيٍّ الْوَشَّاءِ عَنْ أَبِي الْحَسَنِ ع قَالَ كَانَ عَلِيُّ بْنُ الْحُسَيْنِ ع يَقُولُ الدُّعَاءُ يَدْفَعُ الْبَلَاءَ النَّازِلَ وَ مَا لَمْ يَنْزِلْ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 216 رواية : 5
ترجمه :
5ـ و نـيـز از حـضـرت رضا عليه السلام از آنحضرت عليه السلام حديث شده كه فرمود: دعا بلائى را كه نازل شده و آنچه نازل نشده دفع كند.


6- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِيسَى عَنْ حَرِيزٍ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قـَالَ قـَالَ لِي أَ لَا أَدُلُّكَ عـَلَى شـَيْءٍ لَمْ يـَسـْتَثْنِ فِيهِ رَسُولُ اللَّهِ ص قُلْتُ بَلَى قَالَ الدُّعَاءُ يَرُدُّ الْقَضَاءَ وَ قَدْ أُبْرِمَ إِبْرَاماً وَ ضَمَّ أَصَابِعَهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 216 رواية : 6
ترجمه :
6ـ زراره گـويـد: حـضـرت بـاقر عليه السلام بمن فرمود: آيا تو را راهنمائى نكنم به چـيـزى كـه رسـول خـدا صـلى اللّه عليه و آله در آن استثناء نزد (و چيزى را از آن بيرون نكرده )؟ عرض كردم : چرا، فرمود: دعاء است كه برگرداند قضاء مبرم را كه به سختى مـحـكم شده و (براى تشبيه و بيان مطلب ) انگشتانش را بهم چسباند (يعنى شدت ابرام آن مانند اين انگشتان چسبيده به هم باشد).


7- الْحُسَيْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْوَشَّاءِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبـَا عـَبـْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ الدُّعَاءُ يَرُدُّ الْقَضَاءَ بَعْدَ مَا أُبْرِمَ إِبْرَاماً فَأَكْثِرْ مِنَ الدُّعَاءِ فَإِنَّهُ مِفْتَاحُ كُلِّ رَحْمَةٍ وَ نَجَاحُ كُلِّ حَاجَةٍ وَ لَا يُنَالُ مَا عِنْدَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَّا بِالدُّعَاءِ وَ إِنَّهُ لَيْسَ بَابٌ يُكْثَرُ قَرْعُهُ إِلَّا يُوشِكُ أَنْ يُفْتَحَ لِصَاحِبِهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 216 رواية : 7
ترجمه :
7ـ عبداللّه بن سنان گويد: شنيدم حضرت صادق عليه السلام مى فرمود: دعاء قضاء مبرم شـده را بـرگرداند، پس بسيار دعا كن مه آن كليد هر رحمت و پيروزى در هر حاجت است ، و بـه آنـچـه نـزد خـداى عـزوجـل است نتوان رسيد جز بوسيله دعا، و هيچ درى بسيار كوبيده نشود جز اين كه اميد بباز شدن آن نزديك شود.


8- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَبِي وَلَّادٍ قَالَ قَالَ أَبُو الْحَسَنِ مُوسَى ع عَلَيْكُمْ بِالدُّعَاءِ فَإِنَّ الدُّعَاءَ لِلَّهِ وَ الطَّلَبَ إِلَى اللَّهِ يَرُدُّ الْبَلَاءَ وَ قـَدْ قـُدِّرَ وَ قـُضـِيَ وَ لَمْ يَبْقَ إِلَّا إِمْضَاؤُهُ فَإِذَا دُعِيَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ وَ سُئِلَ صُرِفَ الْبَلَاءُ صَرْفَةً
اصول كافى جلد 4 صفحه : 216 رواية : 8
ترجمه :
8ـ ابو ولاد گويد: حضرت موسى بن جعفر عليهماالسلام فرمود: بر شما باد (كه ملازمت كـنيد) به دعا، زيرا دعاء بدرگاه خدا و خواستن از او، برگرداند بلائى را كه مقدر شده و حـكـم بـدان شـده ، و جـز اجـراى آن چـيـزى نـمـانـده ، پـس چـون خـداى عزوجل خوانده شد و از او در خواست شد يكباره بلا را بگرداند.


9- الْحـُسـَيـْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ رَفَعَهُ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ لَيَدْفَعُ بِالدُّعَاءِ الْأَمْرَ الَّذِي عَلِمَهُ أَنْ يُدْعَى لَهُ فَيَسْتَجِيبُ وَ لَوْ لَا مَا وُفِّقَ الْعَبْدُ مِنْ ذَلِكَ الدُّعَاءِ لَأَصَابَهُ مِنْهُ مَا يَجُثُّهُ مِنْ جَدِيدِ الْأَرْضِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 216 رواية : 9
ترجمه :
9ـ حـضـرت صـادق عـليـه السـلام فـرمـود: خـداى عـزوجـل هر آينه دفع كند بوسيله دعاء آنچه را كه مى داند اگر براى آن دعاء شود اجابت خـواهـد كـرد، و اگر نبود كه بنده به اين دعا موفق شود به او بلائى مى رسيد كه او را از روى زمين بردارد.



شــرح :
مـجـلسـى (ره ) پس از تجزيه و تركيب قستى از حديث كلامى گويد: كه حاصلش اين است كـه خـداى سـبـحـان دفـع كـنـد بـلائى را كـه بـنـده مـسـتـحـق نزول آن گشته ، هرگاه بداند كه آن بنده پس از اين براى برطرف شدن آن دعا مى كند، پـس آن بـلا را نـازل نـكـند به خاطر آن دعائى كه پس از اين از آن بنده سرزند، پس دعا پيش از وقوعش در دفع بلا اثر كند.
*باب اينكه دعا شفاء و درمان هر دردى است*
بَابُ أَنَّ الدُّعَاءَ شِفَاءٌ مِنْ كُلِّ دَاءٍ
1- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ أَسْبَاطِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ عَلَاءِ بْنِ كَامِلٍ قَالَ قَالَ لِي أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع عَلَيْكَ بِالدُّعَاءِ فَإِنَّهُ شِفَاءٌ مِنْ كُلِّ دَاءٍ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 217 رواية : 1
ترجمه :
1ـ عـلاء بـن كـامـل گـويـد: حضرت صادق (ع ) به من فرمود: بر تو باد بدعاء زيرا آن درمان هر دردى است .



*باب اينكه هر كه دعا كند مستجاب گردد*
بَابُ أَنَّ مَنْ دَعَا اسْتُجِيبَ لَهُ
1- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيٍّ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مَيْمُونٍ الْقَدَّاحِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ الدُّعَاءُ كَهْفُ الْإِجَابَةِ كَمَا أَنَّ السَّحَابَ كَهْفُ الْمَطَرِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 217 رواية : 1
ترجمه :
1ـ حضرت صادق (ع ) فرمود: دعا مخزن و گنجينه اجابت است چناچه ابر مخزن باران است .



شــرح :
مـجـلسـى (ره ) گـويـد: ((الدعـاء كـهـف الاجـابـة )) يـعـنـى مـخـزن و محل و مظنه اجابت است چناچه ابر محل و مظنه باران است ... تا اينكه گويد: و گفته شده : ايـنـكـه تـشـبـيـه بـابـر فـرمـوده اشـاره بـايـنـسـت كـه ابـر مـحـل بـاران است جز اينكه روى نبودن مصلحت گاهى باران نبارد، دعا نيز اين چنين است كه گاهى نبودن مصلحت در دنيا مستجاب نگردد ولى در آخرت عوض آن را بدهند.2- عـِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ الْأَشْعَرِيِّ عَنِ ابْنِ الْقَدَّاحِ عَنْ أَبـِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ مَا أَبْرَزَ عَبْدٌ يَدَهُ إِلَى اللَّهِ الْعَزِيزِ الْجَبَّارِ إِلَّا اسْتَحْيَا اللَّهُ عَزَّ وَ جـَلَّ أَنْ يـَرُدَّهـَا صـِفـْراً حَتَّى يَجْعَلَ فِيهَا مِنْ فَضْلِ رَحْمَتِهِ مَا يَشَاءُ فَإِذَا دَعَا أَحَدُكُمْ فَلَا يَرُدَّ يَدَهُ حَتَّى يَمْسَحَ عَلَى وَجْهِهِ وَ رَأْسِهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 218 رواية : 2
ترجمه :
2ـ حـضـرت صـادق (ع ) فرمود: هيچ بنده اى دست به درگاه خداى عزيز جبار نگشايد جز ايـنـكـه خـداى عـزوجـل شـرم كـنـد كـه آنـرا تـهـى بـازگـردانـد تـا ايـنـكـه از فـضـل رحـمـت خود در آن بنهد، پس هر گاه يكى از شماها دعا كرد دستش را برنگرداند تا آنرا بسر و روى خود بكشد.



شــرح :
مجلسى (ره ) گويد: شرم و حياء گرفتگى نفس است از كار بد بخاطر بيم نكوهش و چون بخداى تعالى نسبت داده شود مقصود از آن لازمه آن است كه ترك باشد يعنى خدا آن كار را نكند... تا آنكه گويد:
و در ايـنـجـا شبهه ايست كه بايد آنرا دفع كنيم و بخاطر بسيارى از مردم بيايد و آن اين اسـت : كـه چـگـونـه خـداى سـبـحـان وعـده اجـابـت داده وخـلف وعـده او مـحـال اسـت و گذشته آيات و روايات بسيارى در اين باره آمده ، و دروغ از خداى تعالى و حجت هاى او عليهم السلام ممتنع است (پس چگونه كه بسيارى از دعاها باجابت نرسد)؟
و جواب از اين اعتراض را ممكن است بچند و چه گفت :
اول : اينكه وعده خدا مشروط بمشيت است يعنى اگر بخواهم اجابت كنم و به همين دلالت كند گـفـتارش كه (در سوره انعام آيه 41) فرمايد: ((و بر طرف كند آنچه را به در گاه او دعا كنيد اگر بخواهد)) .
دوم : ايـنـكـه مـقـصـود از اجـابـت كـه خـداوند و حجج او فرمودند لازمه آنست كه آن توجه و اسـتـمـاع دعـا اسـت يـعنى فورا شنيده شود و مورد توجه قرار گيرد ولى در دادن آنچه را خواهد تاءخير كند تا باز او را بخواند و آوازش بشنود چون آن را دوست دارد.
سـوم : اينكه اجابت مشروط و خير بودن براى دعا كننده زيرا خداى حكيم بدلخواه بندگان از آنچه خير و صلاح آنها است دست برندارد.
چـهـارم : لازم نـيـسـت اجـابت دعا فورى باشد و ممكن است دعا مستجاب شده باشد ولى ظهور آثـار آن روى پـاره اى از مـصـالح به مدت زيادى تاءخير افتد، چنانچه در تفسير گفتار خداى تعالى :((قد اجيبت دعوتكما)) كه خدا به موسى و هارون كه دعا كردند پروردگارا امـوال ايـشـان را تـبـاه سـازد.. خـطاب فرمود: ((كه همانا مستجاب شد دعاى شما)) (سوره يونس آيه 89) حديث شده كه فرمودند: ميان اين خطاب و ميان غرق فرعون و نابودى او و پـيـروانـش (كـه بـراى آن دعـا كـرده بـودنـد) چـهـل سال طول كشيد...
(مترجم گويد: مجلسى (ره ) وجوه ديگرى نيز ذكر كرده كه بهمين چهار وجه اكتفاء شد).
*باب اينكه براى دعا به مؤ من الهام شود*
بَابُ إِلْهَامِ الدُّعَاءِ
1- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع هـَلْ تـَعـْرِفـُونَ طـُولَ الْبـَلَاءِ مـِنْ قـِصـَرِهِ قـُلْنـَا لَا قَالَ إِذَا أُلْهِمَ أَحَدُكُمُ الدُّعَاءَ عِنْدَ الْبَلَاءِ فَاعْلَمُوا أَنَّ الْبَلَاءَ قَصِيرٌ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 219 رواية : 1
ترجمه :
1ـ هشام بن سالم گويد: حضرت صادق (ع ) فرمود: آيا طولانى بودن بلا را از كوتاهى آن مى شناسيد (و مى فهميد چه بلائى طولانى و چه بلائى كوتاه است )؟ عرض كرديم : نـه ، فـرمـود چون در هنگام بلاء به كسى (از شما) الهام شد كه دعا كند بدانيد كه بلاء كوتاه است (و مدت آن سپرى شده ).


2- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَبِي وَلَّادٍ قَالَ قَالَ أَبُو الْحَسَنِ مُوسَى ع مَا مِنْ بَلَاءٍ يَنْزِلُ عَلَى عَبْدٍ مُؤْمِنٍ فَيُلْهِمُهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ الدُّعَاءَ إِلَّا كـَانَ كـَشـْفُ ذَلِكَ الْبَلَاءِ وَشِيكاً وَ مَا مِنْ بَلَاءٍ يَنْزِلُ عَلَى عَبْدٍ مُؤْمِنٍ فَيُمْسِكُ عَنِ الدُّعَاءِ إِلَّا كَانَ ذَلِكَ الْبَلَاءُ طَوِيلًا فَإِذَا نَزَلَ الْبَلَاءُ فَعَلَيْكُمْ بِالدُّعَاءِ وَ التَّضَرُّعِ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 219 رواية : 2
ترجمه :
2ـ ابـوولاد گويد: حضرت موسى بن جعفر عليهماالسلام فرمود: هيچ بلائى بر بنده مؤ مـن نازل نشود كه خداى عزوجل بدو الهام دعا كند، جز اينكه بزودى آن بلا برطرف شود، و هـيـچ بـلائى بـر بـنده مؤ من نازل نگردد كه از دعا كردن خوددارى كند جز اينكه آن بلا طـولانـى اسـت ، پـس هـرگـاه بـلا نـازل شـد بـر شـمـا بـاد كـه بـدرگـاه خـداى عزوجل دعا و زارى كنيد.



*باب پيش افتادن در دعا*
بَابُ التَّقَدُّمِ فِي الدُّعَاءِ
1- مـُحـَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عـَنْ أَبـِي عـَبـْدِ اللَّهِ ع قَالَ مَنْ تَقَدَّمَ فِي الدُّعَاءِ اسْتُجِيبَ لَهُ إِذَا نَزَلَ بِهِ الْبَلَاءُ وَ قَالَتِ الْمَلَائِكَةُ صَوْتٌ مَعْرُوفٌ وَ لَمْ يُحْجَبْ عَنِ السَّمَاءِ وَ مَنْ لَمْ يَتَقَدَّمْ فِي الدُّعَاءِ لَمْ يُسْتَجَبْ لَهُ إِذَا نَزَلَ بِهِ الْبَلَاءُ وَ قَالَتِ الْمَلَائِكَةُ إِنَّ ذَا الصَّوْتَ لَا نَعْرِفُهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 219 رواية : 1
ترجمه :
1ـ حضرت صادق عليه السلام فرمود: هر كه در دعا پيش افتد (يعنى هميشه دعا مى كند و اخـتـصاصى به هنگام رسيدن بلا ندارد) بلائى كه به او برسد دعايش مستجاب شود، و فـرشـتـگـان گويند: صداى آشنائى است و از بالا رفتن به آسمان ممنوع نگردد، و كسى كـه پـيـشـدسـتـى به دعا نكند، چون بلا به او برسد دعايش مستجاب نشود، و فرشتگان گويند ما: اين آواز را نشناسيم


2- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِيسَى عَنِ ابْنِ سِنَانٍ عَنْ عَنْبَسَةَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ مَنْ تَخَوَّفَ مِنْ بَلَاءٍ يُصِيبُهُ فَتَقَدَّمَ فِيهِ بِالدُّعَاءِ لَمْ يُرِهِ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ ذَلِكَ الْبَلَاءَ أَبَداً
اصول كافى جلد 4 صفحه : 220 رواية : 2
ترجمه :
2ـ و نـيـز آن حـضرت عليه السلام فرمود: هر كه از بلائى بترسد كه بدو رسد و پيش از رسـيـدن آن بـلا در بـاره (بـر طـرف شـدن ) آن دعـا كـنـد خـداى عزوجل هرگز آن بلا را بدو ننماياند.


3- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ إِسْمَاعِيلَ بْنِ مِهْرَانَ عَنْ مَنْصُورِ بْنِ يـُونـُسَ عـَنْ هـَارُونَ بـْنِ خَارِجَةَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِنَّ الدُّعَاءَ فِي الرَّخَاءِ يَسْتَخْرِجُ الْحَوَائِجَ فِي الْبَلَاءِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 220 رواية : 3
ترجمه :
3ـ و نـيـز آن حـضـرت عـليـه السـلام فـرمـود: دعـا در حـال راحتى و آسايش نيازمنديهاى در حال بلا را بر مى آورد (يعنى گرفتاريهاى آن زمان را بر طرف مى كند).


4- عـَنـْهُ عـَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِيسَى عَنْ سَمَاعَةَ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع مَنْ سَرَّهُ أَنْ يُسْتَجَابَ لَهُ فِي الشِّدَّةِ فَلْيُكْثِرِ الدُّعَاءَ فِي الرَّخَاءِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 220 رواية : 4
ترجمه :
4ـ و نيز آن حضرت عليه السلام فرمود: هر كه را خوش آيد (و خواهان است ) كه دعايش در حال سختى به اجابت رسد بايد در حال راحتى و آسايش بسيار دعا كند.


5- عَنْهُ عَنْ أَبِيهِ عَنْ عُبَيْدِ اللَّهِ بْنِ يَحْيَى عَنْ رَجُلٍ عَنْ عَبْدِ الْحَمِيدِ بْنِ غَوَّاصٍ الطَّائِيِّ عـَنْ مـُحـَمَّدِ بـْنِ مـُسـْلِمٍ عـَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ كَانَ جَدِّي يَقُولُ تَقَدَّمُوا فِي الدُّعَاءِ فَإِنَّ الْعَبْدَ إِذَا كَانَ دَعَّاءً فَنَزَلَ بِهِ الْبَلَاءُ فَدَعَا قِيلَ صَوْتٌ مَعْرُوفٌ وَ إِذَا لَمْ يَكُنْ دَعَّاءً فَنَزَلَ بِهِ بَلَاءٌ فَدَعَا قِيلَ أَيْنَ كُنْتَ قَبْلَ الْيَوْمِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 220 رواية : 5
ترجمه :
5ـ مـحـمـد بن مسلم گويد: حضرت صادق عليه السلام فرمود: جدم مى فرمود: در دعا پيش دسـتـى كـنيد (و پيش از آنكه گرفتار شويد دعا كنيد) زيرا چون بنده اى بسيار دعا كند و بلائى به او رسد و دنبالش دعا كند گفته شود: آوازى آشنا است ، و چون بسيار دعا نكند (و پـردعـا نـباشد) و بلائى به او رسد و دنبالش دعا كند بدو گفته شود: تا به امروز كجا بودى ؟.


6- الْحـُسَيْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْوَشَّاءِ عَمَّنْ حَدَّثَهُ عَنْ أَبِي الْحَسَنِ الْأَوَّلِ ع قَالَ كَانَ عَلِيُّ بْنُ الْحُسَيْنِ ع يَقُولُ الدُّعَاءُ بَعْدَ مَا يَنْزِلُ الْبَلَاءُ لَا يُنْتَفَعُ بِهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 221 رواية : 6
ترجمه :
6ـ حـضـرت موسى بن جعفر عليهماالسلام فرمود: هميشه على بن الحسين عليهماالسلام مى فرمود: دعاى بعد از رسيدن بلاسود ندارد.



توضيح :
مـجـلسـى (ره ) گويد اين روايت حمل شود بر اينكه پيش از آن عادت بدعا كردن نداشته و مقصود از سود نداشتن هم سود كامل است .
*باب يقين داشتن باجابت در حال دعا*
بَابُ الْيَقِينِ فِي الدُّعَاءِ
1- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ سُلَيْمٍ الْفَرَّاءِ عَمَّنْ حَدَّثَهُ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِذَا دَعَوْتَ فَظُنَّ أَنَّ حَاجَتَكَ بِالْبَابِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 221 رواية : 1
ترجمه :
1ـ حضرت صادق (ع ) فرمود: هرگاه دعا كردى گمان كن كه حاجتت بر در خانه است .



شــرح :
مـجـلسى (ره ) گويد: كلينى (ره ) گمان را حمل بر يقين كرده و به معناى يقين دانسته به قـريـنـه آنـچـه در حـديـث (1) بـاب آيـنـده بـيـايـد، و مـمـكـن اسـت حـمـل بـر مـعـنـاى ظـاهـر خـود آن كـه گـمـان اسـت شـود زيـرا يـقـيـن بـا جـابـت مـشـكل است ، مگر اينكه گفته شود مقصود يقين بوعده اجابت باشد كه خدا فرموده است ، در صورتيكه دعاء با شرائطش باشد.
*باب اقبال و رو آوردن و توجه بدعا*
بَابُ الْإِقْبَالِ عَلَى الدُّعَاءِ
1- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ سَيْفِ بْنِ عَمِيرَةَ عَنْ سُلَيْمَانَ بْنِ عـَمـْرٍو قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ لَا يَسْتَجِيبُ دُعَاءً بِظَهْرِ قَلْبٍ سَاهٍ فَإِذَا دَعَوْتَ فَأَقْبِلْ بِقَلْبِكَ ثُمَّ اسْتَيْقِنْ بِالْإِجَابَةِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 221 رواية : 1
ترجمه :
1ـ سـليـمـان بـن عـمـرو گـويـد: شـنـيـدم حـضـرت صـادق (ع ) مـى فـرمـود: خـداى عـزوجـل اجـابـت نـكـنـد دعـائى كـه از روى دل غـافـل بـاشـد، پـس هـرگـاه دعـا كـردى بـه دل توجه كن و يقين داشته باش كه اجابت شود.


2- عـِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ الْأَشْعَرِيِّ عَنِ ابْنِ الْقَدَّاحِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ص لَا يَقْبَلُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ دُعَاءَ قَلْبٍ لَاهٍ وَ كَانَ عَلِيٌّ ع يَقُولُ إِذَا دَعَا أَحَدُكُمْ لِلْمَيِّتِ فَلَا يَدْعُو لَهُ وَ قَلْبُهُ لَاهٍ عَنْهُ وَ لَكِنْ لِيَجْتَهِدْ لَهُ فِي الدُّعَاءِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 222 رواية : 2
ترجمه :
2ـ حـضـرت صـادق (ع ) فـرمـود: امـيـرالمـؤ مـنـيـن صـلوات اللّه عـليـه فرموده است : خداى عزوجل دعاى دل غافل و سرگرم بلهو را نپذيرد، و على عليه السلام هميشه مى فرمود: هر گـاه يـكـى از شـمـاهـا بـراى مـرده اى دعـا كـنـد، در حـالى كـه دلش از او غـافـل دعـا نـكـنـد، بـلكـه در دعـاى بـر او كـوشـش كـنـد (يـعـنـى بـراسـتـى از دل دعا كند).



شــرح :
مـجـلسـى (ره ) گـويـد: ايـنـكـه تـخـصـيـص بـمرده داده شده است براى اينستكه مرده بدعا نـيـازمـنـدتـر اسـت ، يـا بـراى آنـسـتـكـه در مـيـان مـردم شـايـع شـده و مـعـمـول اسـت كـه بـراى سـر سـلامـتـى كـه مـيـرونـد طـبـق معمول و مرسوم براى مرده دعا مى كنند بدون اينكه توجه و تصميمى در دعا داشته باشند و مـنـظـور امـام عـليـه السـلام ايـنـسـت كـه ايـن دعـاى بـراى مـرده نـيـسـت و مـعـنـاى اول ظاهرتر است .3- مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنْ سَيْفِ بْنِ عَمِيرَةَ عـَنْ سـُلَيـْمٍ الْفـَرَّاءِ عَمَّنْ ذَكَرَهُ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِذَا دَعَوْتَ فَأَقْبِلْ بِقَلْبِكَ وَ ظُنَّ حَاجَتَكَ بِالْبَابِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 222 رواية : 3
ترجمه :
3ـ امـام صـادق عـليـه السـلام فـرمـود: هـر گـاه دعـا كـردى بـه دل توجه كن و گمان كن كه حاجتت بر در خانه است .


4- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابـِنـَا عـَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ إِسْمَاعِيلَ بْنِ مِهْرَانَ عَنْ سَيْفِ بْنِ عَمِيرَةَ عَمَّنْ ذَكَرَهُ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ لَا يَسْتَجِيبُ دُعَاءً بِظَهْرِ قَلْبٍ قَاسٍ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 222 رواية : 4
ترجمه :
4ـ و نـيـز آن حـضـرت عـليـه السـلام فـرمـود: بـدرسـتـى كـه خـداى عزوجل اجابت نكند دعائى كه از روى دل سخت و با قساوت باشد.


5- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عـَنْ أَبـِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قـَالَ لَمَّا اسـْتَسْقَى رَسُولُ اللَّهِ ص وَ سُقِيَ النَّاسُ حَتَّى قَالُوا إِنَّهُ الْغَرَقُ وَ قَالَ رَسـُولُ اللَّهِ ص بِيَدِهِ وَ رَدَّهَا اللَّهُمَّ حَوَالَيْنَا وَ لَا عَلَيْنَا قَالَ فَتَفَرَّقَ السَّحَابُ فَقَالُوا يـَا رَسـُولَ اللَّهِ اسـْتـَسـْقـَيـْتَ لَنـَا فَلَمْ نُسْقَ ثُمَّ اسْتَسْقَيْتَ لَنَا فَسُقِينَا قَالَ إِنِّي دَعَوْتُ وَ لَيْسَ لِي فِي ذَلِكَ نِيَّةٌ ثُمَّ دَعَوْتُ وَ لِيَ فِي ذَلِكَ نِيَّةٌ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 222 رواية : 5
ترجمه :
5ـ و نـيـز آن حـضـرت عـليـه السـلام فـرمـود: هـنـگـامـيـكـه رسـول خـدا صـلى اللّه عـليه و آله طلب باران كرد و باران آمد تا جائى كه گفتند: غرق مـى شـويـم و رسـول خـدا صـلى اللّه عـليـه و آله بـدسـت مـبـارك اشـاره كـرد و آنـهـا را برگرداند، و گفت : خدايا باطراف ما باران بفرست و بر ما نفرست ، پس ابرها پراكنده شـدنـد (و گـرد شـهـر مدينه را حلقه وار گرفتند و باطراف مدينه باريدند، اصحاب و مـسـلمـانـان ) عرض كردند: اى رسول خدا يكبار ديگر نيز براى ما طلب باران كردى ولى بـاران بـر ما نباريد و دومين بار كه طلب باران كردى بر ما باريد؟ (اين چگونه بود؟) فرمود: من (در اولين بار كه ) دعا كردم تصميم نداشتم ، سپس كه دعا كردم تصميم داشتم .

شــرح :
فـيـض (ره ) گـويـد: آن حـضـرت صـلى اللّه عـليـه و آله دربـاره اول در ايـن كـه آيا طلب باران مصلحت است يا نه مردد بوده است و لذا تصميم بر طلب آن در دعا نداشته است و فقط بخاطر دلخوشى اصحاب دعا كرده ولى دربار دوم چون مصلحت ديده است از روى تصميم دل دعا كرده است .
*باب پافشارى كردن و اصرار در دعا و انتظار اجابت*
بَابُ الْإِلْحَاحِ فِي الدُّعَاءِ وَ التَّلَبُّثِ
1- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ حُسَيْنِ بْنِ عَطِيَّةَ عَنْ عَبْدِ الْعَزِيزِ الطَّوِيـلِ قـَالَ قـَالَ أَبـُو عـَبْدِ اللَّهِ ع إِنَّ الْعَبْدَ إِذَا دَعَا لَمْ يَزَلِ اللَّهُ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى فِي حَاجَتِهِ مَا لَمْ يَسْتَعْجِلْ
مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ حُسَيْنِ بْنِ عَطِيَّةَ عَنْ عَبْدِ الْعَزِيزِ الطَّوِيلِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع مِثْلَهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 223 رواية : 1
ترجمه :
1- حـضـرت صادق عليه السلام فرمود: همانا چون بنده دعا كند خداى تبارك و تعالى در كار حاجت او است ماداميكه آن بنده شتاب نكند.



شــرح :
مـجلسى (ره ) گويد: يعنى مادامى كه شتاب در آن را نخواهد كه اگر تاءخير در اجابت آن شد نوميد گردد و در نتيجه از خداوند رو گردان شود و پندارد كه چون تاءخير در اجابت شـده خـداونـد دعايش را مستجاب نفرمايد، يا معناى كلام حضرت عليه السلام اينست : مادامى كه آن بنده در دعا شتاب نكند و بدان اعتنا نكرده و بدون پافشارى و اصرار در اجابت آن بدنبال كار خود رود چناچه ظاهر خبر دوم است .2- مـُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى وَ عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ جَمِيعاً عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ وَ حَفْصِ بْنِ الْبَخْتَرِيِّ وَ غَيْرِهِمَا عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قـَالَ إِنَّ الْعـَبـْدَ إِذَا عـَجَّلَ فـَقـَامَ لِحَاجَتِهِ يَقُولُ اللَّهُ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى أَ مَا يَعْلَمُ عَبْدِي أَنِّي أَنَا اللَّهُ الَّذِي أَقْضِي الْحَوَائِجَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 223 رواية : 2
ترجمه :
2ـ و نـيـز آن حـضـرت عليه السلام فرمود: همانا بنده چون شتاب كند و براى كار (هاى ) خود برخيزد (و بدنبال كار خود رود) خداى تبارك و تعالى فرمايد: آيا بنده من نداند كه براستى منم آن خدائى كه حاجتها را بر آوردم .



توضيح :
مـجـلسـى (ره ) گـويد: ((اذا عجل )) يعنى در تعقيب نماز شتاب كند و آن را واگذارد و به اندك توجهى اكتفا كند و برخيزد دنبال كار خود برود، يا به اندك دعائى اكتفا كند و به دنبال آن كارى كه براى آن دعا كرده برود، يا مقصود همان باشد كه در خبر سابق گفتيم .3- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يـَحـْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ سَيْفِ بْنِ عَمِيرَةَ عَنْ مُحَمَّدِ بـْنِ مَرْوَانَ عَنِ الْوَلِيدِ بْنِ عُقْبَةَ الْهَجَرِيِّ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ ع يَقُولُ وَ اللَّهِ لَا يُلِحُّ عَبْدٌ مُؤْمِنٌ عَلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فِي حَاجَتِهِ إِلَّا قَضَاهَا لَهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 224 رواية : 3
ترجمه :
3ـ وليد بن عقبه هجرى گويد: شنيدم حضرت باقر عليه السلام فرمود: به خدا سوگند هـيـچ بـنـده اى در دعـا پـافـشـارى و اصـرار بـه درگـاه خـداى عزوجل نكند جز اينكه حاجتش را برآورد.


4- عـَنـْهُ عـَنْ أَحـْمـَدَ بـْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنِ الْحَجَّالِ عَنْ حَسَّانَ عَنْ أَبِي الصَّبَّاحِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ كَرِهَ إِلْحَاحَ النَّاسِ بَعْضِهِمْ عَلَى بَعْضٍ فِي الْمَسْأَلَةِ وَ أَحَبَّ ذَلِكَ لِنَفْسِهِ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ يُحِبُّ أَنْ يُسْأَلَ وَ يُطْلَبَ مَا عِنْدَهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 224 رواية : 4
ترجمه :
4ـ حضرت صادق (ع ) فرمود: همانا خداى عزوجل خوش ندارد كه مردم در انجام حاجت به هم ديـگـر اصـرار كـنـنـد ولى بـراى خـودش آن را دوسـت دارد، خـداى عزوجل دوست دارد كه از او در خواست شود و آنچه نزد او است خواهش ‍ شود.


5- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ حُسَيْنٍ الْأَحْمَسِيِّ عَنْ رَجُلٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ لَا وَ اللَّهِ لَا يُلِحُّ عَبْدٌ عَلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَّا اسْتَجَابَ اللَّهُ لَهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 224 رواية : 5
ترجمه :
5ـ حـضـرت بـاقر عليه السلام فرمود: نه به خدا سوگند هيچ بنده اى به درگاه خداى عزوجل اصرار نورزد جز اينكه خداوند دعايش را مستجاب كند.


6- عـِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ الْأَشْعَرِيِّ عَنِ ابْنِ الْقَدَّاحِ عَنْ أَبـِي عـَبـْدِ اللَّهِ ع قـَالَ قـَالَ رَسـُولُ اللَّهِ ص رَحِمَ اللَّهُ عَبْداً طَلَبَ مِنَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ حَاجَةً فَأَلَحَّ فِي الدُّعَاءِ اسْتُجِيبَ لَهُ أَوْ لَمْ يُسْتَجَبْ لَهُ وَ تَلَا هَذِهِ الْآيَةَ وَ أَدْعُوا رَبِّي عَسى أَلّ ا أَكُونَ بِدُع اءِ رَبِّي شَقِيًّا
اصول كافى جلد 4 صفحه : 224 رواية : 6
ترجمه :
6ـ حضرت صادق (ع ) فرمود: رسول خدا صلى اللّه عليه و آله فرمود: خدا رحمت كند بنده اى را كه از خداى عزوجل حاجتى بخواهد و در دعاى درباره آن پافشارى و اصرار كند، خواه اجـابـت شـود و خـواه اجـابـت نـشـود، و اين آيه را تلاوت فرمود (كه ابراهيم عليه السلام فـرمـايـد:) ((و دعاكنم بدرگاه پروردگار خود شايد به وسيله دعاى پروردگارم تيره بخت نباشم )) (سوره مريم آيه 48).



توضيح :
مـجـلسـى (ره ) گويد: حاصل معناى حديث اينست كه : براى تاءخير در اجابت اصرار را رها نـكـنـد و اسـتـشـهاد به آيه براى آنست كه ابراهيم (عليه السلام ) اظهار اميدوارى و بلكه اطمينان كرد زيرا لفظ ((عسى )) براى اثبات است باينكه دعا بدرگاه خداوند موجب عدم شـقـاوت او گـردد... و مـتـحـمـل اسـت كـه در كلام تقديرى باشد يعنى پس از پافشارى و اصـرار راضـى شـود چـه باجابت رسد و چه نرسد و دنبالش بر خداوند اعتراض نكند و بـدگـمـان بـاو نـشـود پـس اسـتـشـهـاد بـه آيـه بـايـنـسـت كـه حمل شود بر اين معنا كه : ((اميد است كه دعاى من سبب شقاوت و تيره بختى من نگردد)). و متحمل است كه ذكر آيه شريفه فقط بخاطر بيان فضيلت دعا باشد.
*باب نام بردن حاجت در دعا*
بَابُ تَسْمِيَةِ الْحَاجَةِ فِي الدُّعَاءِ
1- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ الْفَرَّاءِ عَنْ أَبِي عـَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى يَعْلَمُ مَا يُرِيدُ الْعَبْدُ إِذَا دَعَاهُ وَ لَكِنَّهُ يُحِبُّ أَنْ تُبَثَّ إِلَيْهِ الْحَوَائِجُ فَإِذَا دَعَوْتَ فَسَمِّ حَاجَتَكَ
وَ فِي حَدِيثٍ آخَرَ قَالَ قَالَ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ يَعْلَمُ حَاجَتَكَ وَ مَا تُرِيدُ وَ لَكِنْ يُحِبُّ أَنْ تُبَثَّ إِلَيْهِ الْحَوَائِجُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 225 رواية : 1
ترجمه :
1ـ ابو عبداللّه فراء گويد: حضرت صادق (ع ) فرمود: خداى تبارك و تعالى ميداند كه بنده اش چه ميخواهد هرگاه بدرگاهش دعا كند، ليكن دوست دارد كه حاجتها بدرگاهش شرح داده شود پس هرگاه دعا كردى حاجتت را نام ببر.
و در حـديـث ديگرى گويد: كه فرمود: خداى عزوجل حاجت تو را مى داند و نيز داند كه تو چه خواهى ولى دوست دارد كه حاجتهاى (خود را) بدرگاه او شرح دهى .



*باب پنهان كردن دعا*
بَابُ إِخْفَاءِ الدُّعَاءِ
1- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يـَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ أَبِي هَمَّامٍ إِسْمَاعِيلَ بْنِ هَمَّامٍ عَنْ أَبِي الْحَسَنِ الرِّضَا ع قَالَ دَعْوَةُ الْعَبْدِ سِرّاً دَعْوَةً وَاحِدَةً تَعْدِلُ سَبْعِينَ دَعْوَةً عَلَانِيَةً
وَ فِي رِوَايَةٍ أُخْرَى دَعْوَةٌ تُخْفِيهَا أَفْضَلُ عِنْدَ اللَّهِ مِنْ سَبْعِينَ دَعْوَةً تُظْهِرُهَا
اصول كافى جلد 4 صفحه : 225 رواية : 1
ترجمه :
1ـ حـضـرت رضـا عـليـه السلام فرمود: دعاى بنده در پنهانى يك دعايش برابر با هفتاد دعاى آشكار است . و در حديث ديگر است كه : يك دعائى كه در پنهانى كنى بهتر است نزد خداوند از هفتاد دعا كه آشكار كنى .



شــرح :
مـجـلسـى (ره ) گـويـد: ايـن دو حـديث دلالت كند بر اينكه پنهان كردن دعا بهتر از آشكار كـردن آنـسـت ، و ايـنـكه يك دعاى در پنهانى برابر است يا بهتر است هفتاد دعاى آشكار در صـورتـى كـه آشـكـار كـردن آن مشعوب بر ياء و سمعه نباشد و گرنه ميان آنها نسبتى نيست .
و اما جمع ميان اين اخبار و آنچه روايت شده است از اينكه مستحب اجتماع در دعا پس از اين بحث در آن بيايد ان شاء اللّه تعالى .
*باب اوقات و حالاتيكه اميد اجابت دعا در آنها رود*
بَابُ الْأَوْقَاتِ وَ الْحَالَاتِ الَّتِي تُرْجَى فِيهَا الْإِجَابَةُ
1- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ يَحْيَى بْنِ إِبْرَاهِيمَ بْنِ أَبِي الْبِلَادِ عَنْ أَبِيهِ عَنْ زَيْدٍ الشَّحَّامِ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع اطْلُبُوا الدُّعَاءَ فِي أَرْبَعِ سَاعَاتٍ عِنْدَ هـُبـُوبِ الرِّيـَاحِ وَ زَوَالِ الْأَفـْيـَاءِ وَ نـُزُولِ الْقَطْرِ وَ أَوَّلِ قَطْرَةٍ مِنْ دَمِ الْقَتِيلِ الْمُؤْمِنِ فَإِنَّ أَبْوَابَ السَّمَاءِ تُفَتَّحُ عِنْدَ هَذِهِ الْأَشْيَاءِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 226 رواية : 1
ترجمه :
1ـ حضرت صادق (ع ) فرمود: دعا را در چهار هنگام بخوانيد: هنگام وزيدن بادها، و (گاه ) بـر طـرف شدن سايه ها (يعنى هنگام ظهر)، و (نزد) فرو شدن باران ، و (هنگام ) ريخته شدن اولين قطره خون مؤ من (در جهاد يا غير آن ) زيرا در اين چيزها درهاى آسمان باز شود.


2- عـَنـْهُ عـَنْ أَبِيهِ وَ غَيْرِهِ عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ عُرْوَةَ عَنْ أَبِي الْعَبَّاسِ فَضْلٍ الْبَقْبَاقِ قَالَ قـَالَ أَبـُو عـَبـْدِ اللَّهِ ع يـُسْتَجَابُ الدُّعَاءُ فِي أَرْبَعَةِ مَوَاطِنَ فِي الْوَتْرِ وَ بَعْدَ الْفَجْرِ وَ بَعْدَ الظُّهْرِ وَ بَعْدَ الْمَغْرِبِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 266 رواية : 2
ترجمه :
2ـ و نـيز آن حضرت عليه السلام فرمود: دعا در چهار جا به اجابت رسد: در نماز وتر، و بعد از سپيده دم ، و بعد از ظهر، و بعد از مغرب .



توضيح :
مـجـلسـى (ره ) گويد: ظاهر اينست كه در سه مورد اخير بعد از نمازهاى اين اوقات است نه بعد از دخول اوقات . (مترجم گويد: وجهى براى اين استظهار بنظر نرسيد، و اللّه علم ).3- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ النَّوْفَلِيِّ عَنِ السَّكُونِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قـَالَ أَمـِيـرُ الْمـُؤْمـِنـِيـنَ ع اغْتَنِمُوا الدُّعَاءَ عِنْدَ أَرْبَعٍ عِنْدَ قِرَاءَةِ الْقُرْآنِ وَ عِنْدَ الْأَذَانِ وَ عِنْدَ نُزُولِ الْغَيْثِ وَ عِنْدَ الْتِقَاءِ الصَّفَّيْنِ لِلشَّهَادَةِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 226 رواية : 3
ترجمه :
3ـ حـضـرت صـادق (ع ) فرمود: اميرالمؤ منين عليه السلام فرموده است : دعا را در چهار جا غـنـيـمـت شـمـاريـد: نزد قرائت قرآن ، و نزد گفتن اذن ، و نزد آمدن باران ، و نزد برخورد كردن دو صف (از مؤ منين و كفار) براى قتال .


4- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ جَمِيلِ بْنِ دَرَّاجٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عـَطـَاءٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ كَانَ أَبِي إِذَا كَانَتْ لَهُ إِلَى اللَّهِ حَاجَةٌ طَلَبَهَا فِي هَذِهِ السَّاعَةِ يَعْنِي زَوَالَ الشَّمْسِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 227 رواية : 4
ترجمه :
4ـ حـضـرت باقر عليه السلام فرمود: پدرم هر زمان بدرگاه خداوند حاجتى داشت در اين سـاعـت آن را مـى خـواسـت يـعـنـى هـنـگـام زوال خـورشـيـد (و اول ظـهـر كـه خـورشـيـد از مـيـانـه آسـمـان بـطـرف مـغـرب متمايل شود).


5- عـَنـْهُ عَنْ أَبِيهِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِيسَى عَنْ حُسَيْنِ بْنِ الْمُخْتَارِ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِذَا رَقَّ أَحَدُكُمْ فَلْيَدْعُ فَإِنَّ الْقَلْبَ لَا يَرِقُّ حَتَّى يَخْلُصَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 227 رواية : 5
ترجمه :
5ـ حـضـرت صـادق (ع ) فـرمـود: هـرگـاه دل يـكـى از شـمـا رقـت كـرد (و نـرم شـد) در آن حال دعا كند، زيرا دل تا پاك نشود رقت نكند.



شــرح :
مـجـلسـى (ره ) گـويـد: رقـت ضـد قـسـاوت اسـت و نـشـانـه رقـت دل گـريـه اسـت ، و حـاصـل ايـنـكـه رقـت نـشـانـه پـاكـى دل از دغـلى و حـسـد و افـكـار باطله و خيالاتى است كه انسانرا از توجه به خداى تعالى سرگرم كند، و خلوص و پاكى دل نشانه و سبب اجابت دعاء است .6- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ شَرِيفِ بْنِ سَابِقٍ عَنِ الْفَضْلِ بْنِ أَبـِي قـُرَّةَ عـَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص خَيْرُ وَقْتٍ دَعَوْتُمُ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ فـِيـهِ الْأَسـْحـَارُ وَ تـَلَا هـَذِهِ الْآيَةَ فِي قَوْلِ يَعْقُوبَ ع سَوْفَ أَسْتَغْفِرُ لَكُمْ رَبِّي وَ قَالَ أَخَّرَهُمْ إِلَى السَّحَرِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 227 رواية : 6
ترجمه :
6ـ حـضـرت صـادق (ع ) فـرمـود: رسـول خـدا فـرمـوده اسـت : بـهـترين وقتيكه در آن خداى عـزوجـل را بـخـوانـيـد (و دعا بدرگاهش كنيد) سحرها است ، و اين آيه را كه درباره گفتار حضرت يعقوب عليه السلام است تلاوت فرمود: (دعا كردن براى آنها را) بسحر تاءخير انداخت (و مولكول بوقت سحر كرد).


7- الْحـُسـَيـْنُ بـْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ إِسْحَاقَ عَنْ سَعْدَانَ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ مُعَاوِيَةَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبـِي عـَبـْدِ اللَّهِ ع قـَالَ كَانَ أَبِي إِذَا طَلَبَ الْحَاجَةَ طَلَبَهَا عِنْدَ زَوَالِ الشَّمْسِ فَإِذَا أَرَادَ ذَلِكَ قـَدَّمَ شـَيـْئاً فـَتَصَدَّقَ بِهِ وَ شَمَّ شَيْئاً مِنْ طِيبٍ وَ رَاحَ إِلَى الْمَسْجِدِ وَ دَعَا فِي حَاجَتِهِ بِمَا شَاءَ اللَّهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 227 رواية : 7
ترجمه :
7ـ حـضـرت صـادق (ع ) فرمود: پدرم هرگاه حاجتى از خدا طلب ميكرد آنرا هنگام ظهر طلب مـيـكـرد، و چـون اراده آن را ميكرد چيزى مى آورد و صدقه ميداد، و مقدار كمى عطر ميزد و به مسجد مى رفت و براى حاجت خود دعا ميكرد بدانچه خدا ميخواست .



توضيح :
((و شـم شـيـئا مـن الطـيـب )) كـنـايـه از اسـتـعمال آن است چناچه ترجمه شد، و نيز مرحوم مـجـلسـى و ديـگـران گـفـتـه انـد: و ايـن حـديـث دلالت كـند كه دعا چند شرط دارد (1) هنگام زوال باشد (2) صدقه دادن پيش از آن (3) استعمال عطر (4) به مسجد رفتن .8- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ حَدِيدٍ رَفَعَهُ إِلَى أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِذَا اقْشَعَرَّ جِلْدُكَ وَ دَمَعَتْ عَيْنَاكَ فَدُونَكَ دُونَكَ فَقَدْ قُصِدَ قَصْدُكَ قَالَ وَ رَوَاهُ مُحَمَّدُ بْنُ إِسْمَاعِيلَ عَنْ أَبِي إِسْمَاعِيلَ السَّرَّاجِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِي حَمْزَةَ عَنْ سَعِيدٍ مِثْلَهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 228 رواية : 8
ترجمه :
8ـ و نـيـز آن حـضـرت عليه السلام فرمود: هر گاه بدنت لرزيد و چشمت گريان شد پس خود را باش ، خود را باش (و بوسيله دعا بگير از خداى سبحان آنچه خواهى از فيض ره ) كه به تو توجهى شده است .



توضيح :
((قصد قصدك )) آنطور كه ترجمه شد بنابر وجهى است كه فيض (ره ) و مجلسى (قده ) و ديـگـران مـعـنـا كـرده انـد بـايـنـكـه ((قـصـد)) بـه صـيـغـه مـجـهـول خـوانده شود و ((قصدك )) نائب فاعل آن باشد يعنى ((بر آورده شدن قصد، و مـقـصـود تو مورد قصد و اراده حق تعالى قرار گرفته است )) و ممكن است ((قصد)) به صيغه معلوم خوانده شود و ((قصدك )) نيز فاعلش باشد ولى باين نحو چناچه مجلسى (ره ) گويد بعيد است .9- عَنْهُ عَنِ الْجَامُورَانِيِّ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيِّ بْنِ أَبِي حَمْزَةَ عَنْ صَنْدَلٍ عَنْ أَبِي الصَّبَّاحِ الْكـِنـَانِيِّ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ يُحِبُّ مِنْ عِبَادِهِ الْمُؤْمِنِينَ كُلَّ عَبْدٍ دَعَّاءٍ فـَعـَلَيـْكـُمْ بـِالدُّعـَاءِ فِي السَّحَرِ إِلَى طُلُوعِ الشَّمْسِ فَإِنَّهَا سَاعَةٌ تُفَتَّحُ فِيهَا أَبْوَابُ السَّمَاءِ وَ تُقَسَّمُ فِيهَا الْأَرْزَاقُ وَ تُقْضَى فِيهَا الْحَوَائِجُ الْعِظَامُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 228 رواية : 9
ترجمه :
9ـ حـضـرت بـاقـر عـليـه السـلام فـرمـود: خـداى عـزوجـل از مـيـان بـنـدگان مؤ منش آن بنده اى را دوست دارد كه بسيار دعا كند، پس بر شما باد به دعا از هنگام سحر تا زدن آفتاب زيرا آن هنگامى است كه درهاى آسمان در آن هنگام باز گردد، و روزيها در آن تقسيم شود، و حاجتهاى بزرگ بر آورده شود.


10- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ عُمَرَ بْنِ أُذَيْنَةَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ إِنَّ فِي اللَّيْلِ لَسَاعَةً مَا يُوَافِقُهَا عَبْدٌ مُسْلِمٌ ثُمَّ يُصَلِّي وَ يَدْعُو اللَّهَ عـَزَّ وَ جـَلَّ فـِيـهـَا إِلَّا اسـْتـَجـَابَ لَهُ فـِي كُلِّ لَيْلَةٍ قُلْتُ أَصْلَحَكَ اللَّهُ وَ أَيُّ سَاعَةِ هِيَ مِنَ اللَّيْلِ قَالَ إِذَا مَضَى نِصْفُ اللَّيْلِ وَ هِيَ السُّدُسُ الْأَوَّلُ مِنْ أَوَّلِ النِّصْفِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 228 رواية : 10
ترجمه :
10ـ عمر بن اذينه گويد: شنيدم از حضرت صادق (ع ) كه مى فرمود: همانا در شب ساعتى اسـت كـه درك نـكـنـد آنـرا بـنـده مـسـلمـانـى كـه در آن نـمـاز گـزارد و خـداى عـزوجـل را در آن سـاعـت بـخـوانـد (و بـه درگـاهش دعا كند) جز اينكه اجابت شود (و دعايش مـسـتـجـاب گـردد) وايـن ساعت در هر شب هست ، عرض كردم : خداينت خير دهد بفرمائيد آن چه سـاعـتـى از شـب اسـت ؟ فـرمـود: هـنـگـامـى كـه نـيـمـى از شـب بـگـذرد، شـش يـك از اول نيمه شب .



توضيح :
رغبت به معناى ميل و شوق و رهبت به معناى ترس و بيم ، و تضرع يعنى فروتنى كردن ، و تـبـتـل بـه مـعـنـاى بـريـدگـى و انـقـطـاع بـدرگـاه خـداونـد، و ابـنـهال به معناى زارى كردن است و استعاذه يعنى پناه جستن ، و مسئلت به معناى درخواست كردن است ، اينها ترجمه هاى فارسى آن است و معانى ديگر آنها در ضمن اخبار بيايد.
*باب رغبت و رهبت و تضرع و تبتل و ابتحال و استعاذه و مسئلت*
بـَابُ الرَّغـْبـَةِ وَ الرَّهـْبـَةِ وَ التَّضـَرُّعِ وَ التَّبـَتُّلِ وَ الِابـْتـِهـَالِ وَ الِاسـْتـِعـَاذَةِ وَ الْمَسْأَلَةِ
1- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابـِنـَا عـَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ إِسْمَاعِيلَ بْنِ مِهْرَانَ عَنْ سَيْفِ بْنِ عـَمـِيـرَةَ عَنْ أَبِي إِسْحَاقَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ الرَّغْبَةُ أَنْ تَسْتَقْبِلَ بِبَطْنِ كَفَّيْكَ إِلَى السَّمـَاءِ وَ الرَّهـْبـَةُ أَنْ تـَجـْعـَلَ ظـَهـْرَ كـَفَّيـْكَ إِلَى السَّمـَاءِ وَ قـَوْلُهُ وَ تـَبـَتَّلْ إِلَيـْهِ تـَبـْتـِيـلًا قـَالَ الدُّعـَاءُ بـِإِصْبَعٍ وَاحِدَةٍ تُشِيرُ بِهَا وَ التَّضَرُّعُ تُشِيرُ بِإِصْبَعَيْكَ وَ تُحَرِّكُهُمَا وَ الِابْتِهَالُ رَفْعُ الْيَدَيْنِ وَ تَمُدُّهُمَا وَ ذَلِكَ عِنْدَ الدَّمْعَةِ ثُمَّ ادْعُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 229 رواية : 1
ترجمه :
1ـ ابـو اسـحـاق گـويـد: حـضـرت صـادق (ع ) فـرمود: رغبت آن است كه كف دو دست خود را بـسـوى آسـمـان بـدارى ، و رهـبـت آن اسـت كه پشت دستهايت را بسوى آسمان بدارى . و در گـفـتـار خـداى عـزوجـل : ((و تـبـتـل اليـه تـبـتـيـلا)) فـرمـود: تبتل : دعا كردن بيك انگشت اسست كه بدانم اشاره كنى ، و تضر عليه السلام اين است كه بـا دو. انـگـشـت اشـاره كـنـى و آنـدو را حـركـت دهـى ، و ابتهال : بالا بردن هر دو دست است و اينكه آنها را بكشى ، و اين موقع اشك ريختن است ، و سپس دعا كن .



شــرح :
مـجـلسـى (ره ) گـويـد: در ايـن خـبـر و نـظـائر آن در مـعـنـاى رغـبـت دو احتمال است :
اول : ايـنـكه معنى اين باشد كه اگر در حال دعا شوق و اميد بر او غالب شد سزاوار است كه دو كف دستهاى خود را به آسمان باز دارد كه گويا مى خواهد رحمت خدا را دريافت كند، و اگـر تـرس و بـيـم بر او غالب آمد از اينكه دعايش به اجابت رسد پشت دو دست را به آسـمـان كـنـد كـنايه از اينكه به خاطر بسيارى گناه سزاوار حرمان است اگر چه مقتضاى كرم وجود خداوند فضل و احسان به اوست .
دوم : مـعـنـى ايـن بـاشـد كـه اگر براى سودى دعا مى كند سزاوار است دو كف را به طرف آسـمـان بردارد، و اگر دعا براى دفع زيانى است كه از آمدن آن ترسان است پشت دستها را بـه آسـمـان كند كه گويا آن را دفع مى كند.. تا اينكه گويد: و طبرسى گفته است : تـبـتـل بـه مـعـنـى انـقـطـال بـه درگـاه خـدا اسـت بـراى عـبـادت ، و اخـلاص عمل براى او واصل آن از ((بتل الشى ء)) به معنى بريدن و قطع كردن آن است و از اين رو فـاطـمـه (عـليـه السـلام ) را بـتول گفتند: چون با عبادت خدا از ديگران بريده بود، سـپـس مـجـلسـى (ره ) گـويـد: مـحـتنل است معناى حديث اين باشد كه اين قسم بهترين اقسام تـبـتـلى اسـت كـه خـداوند فرموده ، و اشاره با انگشت ممكن است اشاره به بلندى و پستى بـاشـد، و حركت دادن انگشتان اشاره به چپ و راست باشد، و گفته شده : بلندى و پستى اشاره به اينست كه پروردگارا نميدانم آيا مرا بلند گردانيده يا پست كرده اى ، و حركت دادن بـه چـپ و راست اشاره بدان است كه نمى دانم آيا از اصحاب يمين هستم يا از اصحاب شمال .2- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ أَبِي أَيُّوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ سـَأَلْتُ أَبـَا جـَعـْفـَرٍ ع عـَنْ قـَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَمَا اسْتَك انُوا لِرَبِّهِمْ وَ م ا يَتَضَرَّعُونَ فَقَالَ الِاسْتِكَانَةُ هُوَ الْخُضُوعُ وَ التَّضَرُّعُ هُوَ رَفْعُ الْيَدَيْنِ وَ التَّضَرُّعُ بِهِمَا
اصول كافى جلد 4 صفحه : 230 رواية : 2
ترجمه :
2ـ مـحـمـد بـن مـسـلم گـويـد: از حـضـرت بـاقـر (ع ) پـرسـيـدم از (تـفـسـير) گفتار خداى عزوجل : ((پس فروتن نشدند براى پروردگار خويش و زارى نكردند)) (سوره مؤ منون آيه 76) فرمود: استكانت همان فروتنى است و تضر عليه السلام بلند كردن هر دو دست و زارى كردن بدانها است .

3- مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ وَ الْحُسَيْنِ بْنِ سَعِيدٍ جـَمـِيعاً عَنِ النَّضْرِ بْنِ سُوَيْدٍ عَنْ يَحْيَى الْحَلَبِيِّ عَنْ أَبِي خَالِدٍ عَنْ مَرْوَكٍ بَيَّاعِ اللُّؤْلُؤِ عـَمَّنْ ذَكـَرَهُ عـَنْ أَبـِي عـَبـْدِ اللَّهِ ع قَالَ ذَكَرَ الرَّغْبَةَ وَ أَبْرَزَ بَاطِنَ رَاحَتَيْهِ إِلَى السَّمَاءِ وَ هـَكـَذَا الرَّهـْبـَةُ وَ جـَعَلَ ظَهْرَ كَفَّيْهِ إِلَى السَّمَاءِ وَ هَكَذَا التَّضَرُّعُ وَ حَرَّكَ أَصَابِعَهُ يَمِيناً وَ شـِمـَالًا وَ هـَكـَذَا التَّبـَتُّلُ وَ يَرْفَعُ أَصَابِعَهُ مَرَّةً وَ يَضَعُهَا مَرَّةً وَ هَكَذَا الِابْتِهَالُ وَ مَدَّ يَدَهُ تِلْقَاءَ وَجْهِهِ إِلَى الْقِبْلَةِ وَ لَا يَبْتَهِلُ حَتَّى تَجْرِيَ الدَّمْعَةُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 230 رواية : 3
ترجمه :
3ـ حـضـرت صـادق (ع ) رغـبـت را ذكـر كرد و درون دو كف خود را به طرف آسمان باز كرد (يـعـنـى رغـبـت چنين است ) و اما رهبت چنين است : و پشت دو دست را به طرف آسمان كرد، و اما تـضـرع چـنـيـن اسـت : و انـگـشـتـانـش را بـر اسـت و چـپ گـردانـيـد، و تـبـتـل چـنـيـن اسـت : و انـگـشـتـانـش را بـالا مـى بـرد و پـائيـن مـى آورد، و ابـتـهـال چـنـيـن اسـت : و دسـت خـود را تـا بـرابـر رويـش بـه جـانـب قـبله كشيد (فرمود) و ابتهال نباشد تا اشك روان شود.


4- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ فَضَالَةَ عَنِ الْعَلَاءِ عَنْ مُحَمَّدِ بـْنِ مـُسـْلِمٍ قـَالَ سـَمـِعـْتُ أَبـَا عـَبـْدِ اللَّهِ ع يـَقُولُ مَرَّ بِي رَجُلٌ وَ أَنَا أَدْعُو فِي صَلَاتِي بِيَسَارِي فَقَالَ يَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ بِيَمِينِكَ فَقُلْتُ يَا عَبْدَ اللَّهِ إِنَّ لِلَّهِ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى حـَقـّاً عـَلَى هـَذِهِ كـَحـَقِّهِ عَلَى هَذِهِ وَ قَالَ الرَّغْبَةُ تَبْسُطُ يَدَيْكَ وَ تُظْهِرُ بَاطِنَهُمَا وَ الرَّهْبَةُ تـَبـْسـُطُ يَدَيْكَ وَ تُظْهِرُ ظَهْرَهُمَا وَ التَّضَرُّعُ تُحَرِّكُ السَّبَّابَةَ الْيُمْنَى يَمِيناً وَ شِمَالًا وَ التَّبَتُّلُ تُحَرِّكُ السَّبَّابَةَ الْيُسْرَى تَرْفَعُهَا فِي السَّمَاءِ رِسْلًا وَ تَضَعُهَا وَ الِابْتِهَالُ تَبْسُطُ يَدَيْكَ وَ ذِرَاعَيْكَ إِلَى السَّمَاءِ وَ الِابْتِهَالُ حِينَ تَرَى أَسْبَابَ الْبُكَاءِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 230 رواية : 4
ترجمه :
4ـ مـحـمد بن مسلم گويد: شنيدم حضرت صادق (ع ) مى فرمود: مردى به من گذر كرد و من با دست چپ در نماز دعا مى كردم ، پس گفت : يا ابا عبداللّه با دست راستت (دعاكن ) من گفتم : اى بـنـده خـدا هـمانا براى خداى تبارك و تعالى بر اين هم حقى است مانند حقى كه بدان دارد.
مـجـلسـى (ره ) گـويـد: ((ممكن است آن حضرت دست چپ را با دست راست بلند كرده بوده و مـمـكـن اسـت بـدون دسـت راسـت بـوده مـانـنـد نـمـاز وتـر، و گـويـا سائل نادان پيش خود فكر كرده كه دست راست اشرف است ولى بى خبر بوده از اينكه همه بـدن را از عـذاب سـهـمـى اسـت ، كـه بايد از آن پناه جست ، و نيز براى هر كدام از اعضاء بدن بسوى پروردگار در هستى و بقاء و پرورش نيازى است ، بلكه چپ در اين جا مناسب تـر اسـت ، زيـرا نـويـسـنـده گـنـاهـان در سـمـت چـپ اسـت و گـنـاهـان از جـانـب نـفـس كـه مـيل به شهوت و لذت و اعمال پست دنيائى است بيايد. و جواب آن حضرت به آن مرد پس ‍ از نـمـاز بـوده ، و محتمل است كه مقصود آن حضرت كه فرمايد: ((در نماز دعا مى كردم )) يـعنى در تعقيب نماز بودم و آنرا تاءييد كند آنچه بيايد در باب دعاى بعد از نمازها (در دعـائى ) كـه دسـت راسـت را بـريـش بـگـيـرد و دسـت چـپ را بـسـوى آسـمـان بـلنـد كـند)) برگرديم به دنباله حديث (4):
و فرمود: رغبت اين است كه : هر دو دست را بگشائى و درون آنها را آشكار كنى ، و رهبت اين اسـت كـه : دو دسـت را بـگـشـائى و پـشـت آندو را ظاهر سازى ، و تضرع آنست كه : انگشت سبابه راست را براست و چپ بجنبانى ، و تبتل : جنبانيدن انگشت (سبابه ) چپ است كه آنرا بـه آرامـى بـسـوى آسـمـان بـالا بـرى و پـائيـن آورى ، و ابـتـهـال آنـسـت كـه : هـم دسـتـهـا و هـم دو ذراع را بـسـوى آسـمـان بـگـشـائى ، و ابتهال در وقتى است كه ببينى وسائل گريه فراهم شده است .



توضيح :
مجلسى (ره ) گويد: اين خبر چون تفسيرى بر اخبار گذشته است .5- عَنْهُ عَنْ أَبِيهِ أَوْ غَيْرِهِ عَنْ هَارُونَ بْنِ خَارِجَةَ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ سـَأَلْتـُهُ عـَنِ الدُّعـَاءِ وَ رَفـْعِ الْيـَدَيـْنِ فـَقـَالَ عَلَى أَرْبَعَةِ أَوْجُهٍ أَمَّا التَّعَوُّذُ فَتَسْتَقْبِلُ الْقـِبـْلَةَ بـِبـَاطـِنِ كـَفَّيـْكَ وَ أَمَّا الدُّعـَاءُ فـِي الرِّزْقِ فـَتـَبـْسـُطُ كـَفَّيـْكَ وَ تـُفـْضِي بـِبـَاطـِنـِهـِمـَا إِلَى السَّمـَاءِ وَ أَمَّا التَّبـَتُّلُ فَإِيمَاءٌ بِإِصْبَعِكَ السَّبَّابَةِ وَ أَمَّا الِابْتِهَالُ فـَرَفـْعُ يـَدَيـْكَ تـُجـَاوِزُ بـِهـِمَا رَأْسَكَ وَ دُعَاءُ التَّضَرُّعِ أَنْ تُحَرِّكَ إِصْبَعَكَ السَّبَّابَةَ مِمَّا يَلِي وَجْهَكَ وَ هُوَ دُعَاءُ الْخِيفَةِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 231 رواية : 5
ترجمه :
5ـ ابـو بـصـيـر گـويد: از حضرت صادق (ع ) از دعا كردن و بلند كردن دستها پرسيدم فـرمـود: امـا بـراى پـناه بردن به خداى (از شر دشمنان ) درون دستهاى خود را به طرف قـبـله كـنـى ، و اما در دعاى براى روزى دستهاى خود را باز كنى و درون آندو را به سوى آسـمـان بـدارى ، و امـا تـبـتـل پـس آن اشـاره كـردن بـا انـگـشـت سـبـابـه اسـت ، و امـا ابـتـهال : بلند كردن دستها است بطورى كه از سرت بگذرد، و دعاى تضرع اين است كه انگشت سبابه را در برابر رويت به جنبانى و آن دعاى خيفه (و هراس ) است .



شــرح :
مجلسى (ره ) گويد: ظاهر آنست كه مقصود از تعوذ پناه بردن از شر دشمنان است ، و ممكن اسـت آنـرا تـعـمـيـم داد كـه دشـمـنـان بـاطـن را هـم چـون نـفـس و شـيـطـان شـامـل شـود، و ايـن حـالت (يـعـنى حالتى كه امام (عليه السلام ) در تعوذ فرمود) حالت نـهـايـت بـيـچارگى است ، زيرا كسى كه سنگى يا شمشيرى يا نيزه اى را بيند اينگونه دست خود را سپر سازد تا آنها را از اعضاء شريف بدن خود دور سازد.6- مـُحـَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَبِي أَيُّوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ ع عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَمَا اسْتَك انُوا لِرَبِّهِمْ وَ م ا يَتَضَرَّعُونَ قَالَ الِاسْتِكَانَةُ هِيَ الْخُضُوعُ وَ التَّضَرُّعُ رَفْعُ الْيَدَيْنِ وَ التَّضَرُّعُ بِهِمَا
اصول كافى جلد 4 صفحه : 232 رواية : 6
ترجمه :
6ـ (اين خبر مانند حديث (2) است كه با ترجمه اش گذشت ).




7- عـَلِيُّ بـْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ حَمَّادٍ عَنْ حَرِيزٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ وَ زُرَارَةَ قَالَا قُلْنَا لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع كَيْفَ الْمَسْأَلَةُ إِلَى اللَّهِ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى قَالَ تَبْسُطُ كَفَّيْكَ قُلْنَا كـَيـْفَ الِاسـْتـِعَاذَةُ قَالَ تُفْضِي بِكَفَّيْكَ وَ التَّبَتُّلُ الْإِيمَاءُ بِالْإِصْبَعِ وَ التَّضَرُّعُ تَحْرِيكُ الْإِصْبَعِ وَ الِابْتِهَالُ أَنْ تَمُدَّ يَدَيْكَ جَمِيعاً
اصول كافى جلد 4 صفحه : 232 رواية : 7
ترجمه :
7ـ مـحـمـد بـن مسلم و زراره گويند: به حضرت صادق عليه السلام عرض كرديم : مسئلت بـدرگـاه خـدا چـگـونـه اسـت ؟ فـرمـود: دو دسـت خود را باز كنى ، عرض كرديم : استعاذه چگونه است ؟ فرمود: هر دو كف دست خود را بجانب فضا كنى (مانند كسى كه مى خواهد دست بـه ديـوار بـگـذارد و خلاصه اينكه كف دستها را بطرف قبله مى گيرى از مجلسى ره ) و تـبـتـل : اشـاره بـا انـگـشـت اسـت ، و تـضـرع : جـنـبـانـيـدن انـگـشـت اسـت ، و ابتهال اينست كه هر دو را با هم بكشى .



توضيح :
مـجـلسى (ره ) گويد: عارف ربانى در كتاب عدة الداعى گفته است : اين حالات و هيئتهائى كـه در ايـن اخـبـار ذكـر شـده اسـت يـا تـعبد است براى علتى كه ما آن را نمى دانيم ، و يا (براى بعضى مناسبات عرفى ) مثلا:
مـقـصـود از گـشـودن دسـتـهـا در حـال رغـبـت و شـوق بـخـاطـر ايـن اسـت كـه ايـن حـال و كيفيت بحال شخص اميدوار بفضل خدا نزديك تر است ، و مانند كسى است كه دستهاى خود را براى ريزش احسان در آنها باز كرده .
و در رهـبـت گـويـا بنده بزبان خوارى و بيمقدارى بعالم خفيات و اسرار عرضه مى دارد: پـروردگـارا مـن بـبـاز كـردن كـف دسـت بـسـوى تـو اقـدام نـكردم و روى آنها را بواسطه شرمندگى و خوارى بطرف زمين متوجه كرده ام .
و مـقـصـود بـجـنـبـانـدن انـگـشـتـان بـطـرف راسـت و چـپ در حـال تـضـرع اينست كه خود را بآنكس كه فرزند مرده است شبيه سازد زيرا چنين كسى در آنحال دستها را باين سو و آن سو كند.
و در حـال تـبـتـل كـه انـگـشـتان را گاهى بالا برد و گاهى پائين آورد مقصود اين است كه گـويـا بـزبـان حال به بر آورنده حاجات و آمال عرض كند: من از همه بريدم و بدرگاه تو رو آوردم و با يك انگشت اشاره كند كه نشانه يگانگى خداوند است .
و مـقـصـود از كـشـيـدن دسـتـهـا بـسـوى قـبـله در بـرابـر رو در حـال ابـتـهـال ، يا كشيدن دو دست و دو ذراع بسوى آسمان ، يا كشيدن دستها و گذراندن از سـر، بـحـسـب اخـتـلافاتى كه در روايات بود، آن است كه اين يك نوع از انواع عبادتها و اظهار كوچكى و خوارى است ، يا مانند غريقى است كه دستهاى لخت خود را از آب بر آورده و به دامن رحمتش آويزان در آويخته .
*باب گريه*
بَابُ الْبُكَاءِ
1- عـَلِيُّ بـْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ مَنْصُورِ بْنِ يُونُسَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مـَرْوَانَ عـَنْ أَبـِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ مَا مِنْ شَيْءٍ إِلَّا وَ لَهُ كَيْلٌ وَ وَزْنٌ إِلَّا الدُّمُوعُ فَإِنَّ الْقَطْرَةَ تـُطـْفـِئُ بـِحـَاراً مِنْ نَارٍ فَإِذَا اغْرَوْرَقَتِ الْعَيْنُ بِمَائِهَا لَمْ يَرْهَقْ وَجْهاً قَتَرٌ وَ لَا ذِلَّةٌ فَإِذَا فَاضَتْ حَرَّمَهُ اللَّهُ عَلَى النَّارِ وَ لَوْ أَنَّ بَاكِياً بَكَى فِي أُمَّةٍ لَرُحِمُوا
اصول كافى جلد 4 صفحه : 233 رواية : 1
ترجمه :
1ـ حـضـرت صـادق (ع ) فرمود: هيچ چيزى نيست جز اينكه پيمانه و وزنى دارد جز گريه كه يك قطره اش دريائى از آتش ‍ را خاموش سازد، و چون چشم باشك خود پر شود (و اشك در آن حـلقـه بـزنـد) آن چـهـره پريشانى و خوارى نبيند، و چون اشك بريزد خدا آنرا بر آتـش دوزخ حـرام كـنـد، و اگـر هر آينه در ميان يك امت يك نفر گريان باشد همه آنها مورد ترحم قرار گيرند.


2- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابـِنـَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنْ أَبِي جَمِيلَةَ وَ مَنْصُورِ بْنِ يـُونـُسَ عـَنْ مـُحـَمَّدِ بـْنِ مـَرْوَانَ عـَنْ أَبـِي عـَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ مَا مِنْ عَيْنٍ إِلَّا وَ هِيَ بَاكِيَةٌ يَوْمَ الْقِيَامَةِ إِلَّا عَيْناً بَكَتْ مِنْ خَوْفِ اللَّهِ وَ مَا اغْرَوْرَقَتْ عَيْنٌ بِمَائِهَا مِنْ خَشْيَةِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَّا حـَرَّمَ اللَّهُ عـَزَّ وَ جـَلَّ سـَائِرَ جَسَدِهِ عَلَى النَّارِ وَ لَا فَاضَتْ عَلَى خَدِّهِ فَرَهِقَ ذَلِكَ الْوَجْهَ قـَتـَرٌ وَ لَا ذِلَّةٌ وَ مـَا مـِنْ شـَيْءٍ إِلَّا وَ لَهُ كـَيْلٌ وَ وَزْنٌ إِلَّا الدَّمْعَةُ فَإِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ يُطْفِئُ بـِالْيـَسِيرِ مِنْهَا الْبِحَارَ مِنَ النَّارِ فَلَوْ أَنَّ عَبْداً بَكَى فِي أُمَّةٍ لَرَحِمَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ تِلْكَ الْأُمَّةَ بِبُكَاءِ ذَلِكَ الْعَبْدِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 233 رواية : 2
ترجمه :
2- و نيز آن حضرت عليه السلام فرمود: هيچ چشمى نيست جز اينكه روز قيامت گريان است مـگـر چـشـمـيـكـه از تـرس ‍ خـدا گـريـسـتـه بـاشـد، و هـيـچ چشمى نيست كه از ترس خداى عـزوجـل بـاشـك خـود پـر شـود جـز ايـنـكـه خداى عزوجل همه آن بدن را با آتش دوزخ حرام گـردانـد، و آن اشك بر گونه اى روان نگردد كه گرد پريشانى و خوارى ببيند، و هيچ چـيـزى نـيـسـت جـز ايـنـكـه پـيـمـانـه و وزنـى دارد مـگـر اشـك كـه هـمـانـا خـداى عزوجل به اندكى از آن درياهائى از آتش را خاموش كند، پس اگر بنده اى در ميان يك امتى بگريد خداى عزوجل بخاطر گريه آن بنده بهمه آن امت رحم كند.


3- عَنْهُ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ أَبِي نَجْرَانَ عَنْ مُثَنًّى الْحَنَّاطِ عَنْ أَبِي حَمْزَةَ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ مَا مِنْ قَطْرَةٍ أَحَبَّ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْ قَطْرَةِ دُمُوعٍ فِي سَوَادِ اللَّيْلِ مَخَافَةً مِنَ اللَّهِ لَا يُرَادُ بِهَا غَيْرُهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 234 رواية : 3
ترجمه :
3- حـضـرت بـاقـر (ع ) فـرمـود: هـيـچ قطره اى نزد خدا محبوبتر نيست از آن اشكى كه در تاريكى شب از ترس خدا بريزد و جز خدا چيز ديگرى بآن منظور نباشد.


4- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ مَنْصُورِ بْنِ يُونُسَ عَنْ صَالِحِ بـْنِ رَزِيـنٍ وَ مـُحـَمَّدِ بـْنِ مـَرْوَانَ وَ غـَيـْرِهـِمـَا عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ كُلُّ عَيْنٍ بَاكِيَةٌ يَوْمَ الْقِيَامَةِ إِلَّا ثَلَاثَةً عَيْنٌ غُضَّتْ عَنْ مَحَارِمِ اللَّهِ وَ عَيْنٌ سَهِرَتْ فِي طَاعَةِ اللَّهِ وَ عَيْنٌ بَكَتْ فِي جَوْفِ اللَّيْلِ مِنْ خَشْيَةِ اللَّهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 234 رواية : 4
ترجمه :
4- حضرت صادق (ع ) فرمود: هر چشمى در روز قيامت گريان است جز سه چشم چشمى كه از (ديـدن و نـظـريـه ) آنچه خداوند حرام كرده بر هم نهاده شده ، و چشمى كه در راه اطاعت خداوند بيدارى كشيده ، و چشمى كه در دل شب از ترس خدا گريسته است .



شــرح :
مـجـلسـى (ره ) گويد: ((عين سهرت )) يعنى بيش از مقدار متعارف و عادت بيدار بوده ، و طـاعـت خـدا چـون نـمـاز و تـلاوت قـرآن و دعـا و مـطـالعـه عـلوم ديـنيه و در راه جهاد و حج و زيـارتـهـاى ديـگـر و هـر چـه بـراى خـداى سـبـحـان اطـاعـت بـاشـد شامل شود.5- ابـْنُ أَبـِي عـُمـَيْرٍ عَنْ جَمِيلِ بْنِ دَرَّاجٍ وَ دُرُسْتَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مَرْوَانَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ مَا مِنْ شَيْءٍ إِلَّا وَ لَهُ كَيْلٌ وَ وَزْنٌ إِلَّا الدُّمُوعُ فَإِنَّ الْقَطْرَةَ مِنْهَا تُطْفِئُ بِحَاراً مـِنَ النَّارِ فـَإِذَا اغـْرَوْرَقَتِ الْعَيْنُ بِمَائِهَا لَمْ يَرْهَقْ وَجْهَهُ قَتَرٌ وَ لَا ذِلَّةٌ فَإِذَا فَاضَتْ حَرَّمَهُ اللَّهُ عَلَى النَّارِ وَ لَوْ أَنَّ بَاكِياً بَكَى فِي أُمَّةٍ لَرُحِمُوا
اصول كافى جلد 4 صفحه : 234 رواية : 5
ترجمه :
5- (اين حديث مانند حديث (1) است كه با ترجمه اش گذشت ).





6- ابـْنُ أَبـِي عـُمـَيـْرٍ عَنْ رَجُلٍ مِنْ أَصْحَابِهِ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع أَوْحَى اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَى مُوسَى ع أَنَّ عِبَادِي لَمْ يَتَقَرَّبُوا إِلَيَّ بِشَيْءٍ أَحَبَّ إِلَيَّ مِنْ ثَلَاثِ خِصَالٍ قَالَ مُوسَى يـَا رَبِّ وَ مـَا هـُنَّ قـَالَ يـَا مـُوسـَى الزُّهـْدُ فـِي الدُّنـْيَا وَ الْوَرَعُ عَنِ الْمَعَاصِي وَ الْبُكَاءُ مِنْ خـَشـْيـَتـِي قَالَ مُوسَى يَا رَبِّ فَمَا لِمَنْ صَنَعَ ذَا فَأَوْحَى اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَيْهِ يَا مُوسَى أَمَّا الزَّاهـِدُونَ فـِي الدُّنْيَا فَفِي الْجَنَّةِ وَ أَمَّا الْبَكَّاءُونَ مِنْ خَشْيَتِي فَفِي الرَّفِيعِ الْأَعْلَى لَا يُشَارِكُهُمْ أَحَدٌ وَ أَمَّا الْوَرِعُونَ عَنْ مَعَاصِيَّ فَإِنِّي أُفَتِّشُ النَّاسَ وَ لَا أُفَتِّشُهُمْ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 234 رواية : 6
ترجمه :
6- حضرت صادق (ع ) فرمود: خداى عزوجل به موسى عليه السلام وحى فرمود: كه همانا بـنـدگـان مـن بـه مـن تـقرب نجستند به چيزى كه محبوبتر باشد نزد من از سه خصلت ، مـوسـى عـرض كـرد: پـروردگارا آنها كدام است ؟ فرمود: زهد درباره دنيا (و بى اعتنائى بـدان ) و ورع (و پـارسـائى ) از نـافـرمـانـيها و معاصى ، و گريه از ترس من ، موسى عـرض كـرد: پـروردگـارا هـر كـه ايـنـهـا را بـه جـا آورد چـه پـاداشـى دارد؟ خـداى عـزوجـل بـه مـوسـى وحـى كـرد: اى مـوسـى امـا آنـانكه درباره دنيا زهد ورزيدند در بهشت بـاشـنـد، و امـا آنـانـكـه از تـرس مـن گـريـه كـنـنـد در بـلندترين منازلند، واحدى در آن منازل با آنها شريك نباشد، و اما آنها كه از نافرمانيهاى من بپرهيزند پس من كه همه مردم را (در روز قيامت ) بازرسى و تفتيش كنم آنها را بازرسى و تفتيش نكنم .



شــرح :
مجلسى (ره ) گويد: رفيع اعلى آن مكان بلندى است كه در بهشت بلندترين منزلها است ، و آن مـسـكـن انـبـيـاء و اوليـاء اسـت ، و مـقـصـود از ايـنـكـه (در دسـته سوم ) فرمود: آنها را بازرسى و تفتيش نكنم يعنى آنها بى حساب به بهشت روند.7- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابـِنـَا عـَنْ أَحـْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِيسَى عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ قُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع أَكُونُ أَدْعُو فَأَشْتَهِي الْبُكَاءَ وَ لَا يَجِيئُنِي وَ رُبَّمَا ذَكَرْتُ بَعْضَ مَنْ مَاتَ مِنْ أَهْلِي فَأَرِقُّ وَ أَبْكِي فَهَلْ يَجُوزُ ذَلِكَ فَقَالَ نَعَمْ فَتَذَكَّرْهُمْ فَإِذَا رَقَقْتَ فَابْكِ وَ ادْعُ رَبَّكَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى
اصول كافى جلد 4 صفحه : 235 رواية : 7
ترجمه :
7- اسـحـاق بـن عـمـار گـويـد: بـه حـضـرت صـادق (ع ) عـرض كـردم : مـن دعـا مـى كنم و ميل دارم گريه (نيز) بكنم ولى گريه ام نمى آيد، و بسا بياد برخى از مردگان خانواده خـودم مـيـافـتـم پـس رقت مى كنم و گريه كنم آيا اين كار درست است ؟ فرمود: آرى آنها را بـيـاد آور و چـون رقـت كـردى گـريـه كـن و پـروردگـار تـبـارك و تـعـالى را بخوان (و بدرگاهش دعا كن ).


8- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يـَحـْيـَى عـَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَنْبَسَةَ الْعَابِدِ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع إِنْ لَمْ تَكُنْ بِكَ بُكَاءٌ فَتَبَاكَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 235 رواية : 8
ترجمه :
8- حـضـرت صـادق (ع ) فـرمود: اگر گريه ندارى خود را به گريه وادار كن (يا مانند گريه كن بنما).


9- عـَنـْهُ عـَنِ ابـْنِ فَضَّالٍ عَنْ يُونُسَ بْنِ يَعْقُوبَ عَنْ سَعِيدِ بْنِ يَسَارٍ بَيَّاعِ السَّابِرِيِّ قـَالَ قـُلْتُ لِأَبـِي عَبْدِ اللَّهِ ع إِنِّي أَتَبَاكَى فِي الدُّعَاءِ وَ لَيْسَ لِي بُكَاءٌ قَالَ نَعَمْ وَ لَوْ مِثْلَ رَأْسِ الذُّبَابِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 235 رواية : 9
ترجمه :
9- سـعـيـديـن يـسـار گـويـد: بـه حـضـرت صـادق عـرض كـردم : مـن در حـال دعـا خـود را بـه گـريـه وادار كـنم اگر چه گريه ندارم ؟ فرمود: آرى گر چه به اندازه سرمگسى باشد.


10- عـَنْهُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ عَلِيِّ بْنِ أَبِي حَمْزَةَ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع لِأَبـِي بـَصـِيـرٍ إِنْ خِفْتَ أَمْراً يَكُونُ أَوْ حَاجَةً تُرِيدُهَا فَابْدَأْ بِاللَّهِ وَ مَجِّدْهُ وَ أَثْنِ عَلَيْهِ كَمَا هُوَ أَهْلُهُ وَ صَلِّ عَلَى النَّبِيِّ ص وَ سَلْ حَاجَتَكَ وَ تَبَاكَ وَ لَوْ مِثْلَ رَأْسِ الذُّبَابِ إِنَّ أَبِي ع كَانَ يَقُولُ إِنَّ أَقْرَبَ مَا يَكُونُ الْعَبْدُ مِنَ الرَّبِّ عَزَّ وَ جَلَّ وَ هُوَ سَاجِدٌ بَاكٍ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 235 رواية : 10
ترجمه :
10- على بن اءبى حمزه گويد: حضرت صادق (ع ) باءبى بصير فرمود: اگر از وقوع چـيـزى تـرس داشـتـى يـا حـاجـتـى خـواستى بنام خدا (دعا را) آغاز كن ، و او را تمجيد كن و ستايشش كن چنانچه شايسته آن است ، و بر پيغمبر صلى اللّه عليه و آله صلوات بفرست و حـاجـت خـود را بـخواه و خود را به گريه وادار كن اگر چه به اندازه سرمگسى باشد، هـمـانـا پـدرم هـمـيـشـه مـى فـرمـود: نـزديـكـتـريـن حـالى كـه بـنـده بـه پـروردگـار عزوجل دارد آنزمانى است كه در سجده باشد و گريان .


11- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عـَنْ أَبِيهِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْمُغِيرَةِ عَنْ إِسْمَاعِيلَ الْبَجَلِيِّ عَنْ أَبـِي عـَبـْدِ اللَّهِ ع قـَالَ إِنْ لَمْ يـَجِئْكَ الْبُكَاءُ فَتَبَاكَ فَإِنْ خَرَجَ مِنْكَ مِثْلُ رَأْسِ الذُّبَابِ فَبَخْ بَخْ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 236 رواية : 11
ترجمه :
11- و نيز آن حضرت عليه السلام فرمود: اگر گريه ات نيايد خود را به گريه وادار كـن ، پـس اگـر از ديـده ات بـه انـدازه سـرمگسى اشك بيرون آمد پس به به (خوشا بر احوالت ).



*باب ستايش و ثناء پيش از دعا*
بَابُ الثَّنَاءِ قَبْلَ الدُّعَاءِ
1- أَبُو عَلِيٍّ الْأَشْعَرِيُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ يَحْيَى عَنِ الْحَارِثِ بْنِ الْمـُغـِيـرَةِ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ إِيَّاكُمْ إِذَا أَرَادَ أَحَدُكُمْ أَنْ يَسْأَلَ مِنْ رَبِّهِ شَيْئاً مِنْ حَوَائِجِ الدُّنْيَا وَ الْآخِرَةِ حَتَّى يَبْدَأَ بِالثَّنَاءِ عَلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ الْمَدْحِ لَهُ وَ الصَّلَاةِ عَلَى النَّبِيِّ ص ثُمَّ يَسْأَلَ اللَّهَ حَوَائِجَهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 236 رواية : 1
ترجمه :
1ـ حـارث بـن مـغـيـره گـويـد: شنيدم حضرت صادق (ع ) مى فرمود: مبادا چون يكى از شما بـخـواهـد از پروردگار خويش ‍ چيزى از حاجات دنيا و آخرت مسئلت كند بدان مبادرت ورزد تـا بـه سـتـايـش او و صـلوات بر پيغمبر صلى اللّه عليه و آله سخن خود را آغاز كند، و سپس حاجات خود را بخواهد.


2- مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنِ ابْنِ بُكَيْرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بـْنِ مـُسـْلِمٍ قـَالَ قـَالَ أَبـُو عـَبْدِ اللَّهِ ع إِنَّ فِي كِتَابِ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ ص إِنَّ الْمِدْحَةَ قَبْلَ الْمـَسـْأَلَةِ فـَإِذَا دَعـَوْتَ اللَّهَ عـَزَّ وَ جـَلَّ فَمَجِّدْهُ قُلْتُ كَيْفَ أُمَجِّدُهُ قَالَ تَقُولُ يَا مَنْ هُوَ أَقْرَبُ إِلَيَّ مـِنْ حـَبـْلِ الْوَرِيـدِ يـَا فـَعَّالًا لِمـَا يـُرِيـدُ يـَا مَنْ يَحُولُ بَيْنَ الْمَرْءِ وَ قَلْبِهِ يَا مَنْ هُوَ بِالْمَنْظَرِ الْأَعْلَى يَا مَنْ هُوَ لَيْسَ كَمِثْلِهِ شَيْءٌ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 236 رواية : 2
ترجمه :
2- مـحـمـد بـن مـسـلم گـويـد: حـضرت صادق (ع ) فرمود: همانا در كتاب اميرالمؤ منين عليه السـلام اسـت كـه سـتـايـش پـيـش از درخـواسـت اسـت ، پـس هـر گـاه خـداى عـزوجـل را خـوانـدى (و بـه درگـاهـش دعـا كـردى ) او را تـمـجيد كن ، عرض كردم : چگونه تمجيدش كنم ؟ فرمود: ((اى كسى كه به من از رگ گردن نزديك ترى ، اى كسى كه هر چـه را بـخـواهـى انـجـام دهـنـده آنـى ، و اى كـسـى مـيـان مـرد و دلش حـائل شـوى ، و اى كـسـيـكـه در برترين نظر اندازه هائى ، و اى آنكه به مانندش ‍ چيزى نيست .



شــرح :
مجلسى (ره ) در جمله ((يامن يحول بين المرء و قلبه )) چند وجه گفته است :
اول : ايـنـكـه كـنـايـه از نـزديـكـى خـداونـد بـه بـنـدگـانـش مـى بـاشـد زيـرا كـسى كه حائل بين دو چيز شد بدان چيز نزديك تر از ديگر است .
دوم : اشـاره بـايـنـسـت كه او بر مكنوناتى از دلها آگاه است كه شايد صاحبان آنها از آن بـى خـبـر بـاشـنـد و در روايـتى نيز هست كه فرمود: معناى اين جمله اينست كه دلها نتوانند چيزى را از خداوند مخفى و پنهان دارند.
سـوم : يـعـنـى بـوسـيـله مرگ بين انسان و دلش جدائى اندازند و اين جمله دعا براى وادار كردن مردم است باينكه بپاك كردن دلهاشان مبادرت ورزند پيش از آنكه خداوند بسبب مرگ بين آنها و دلها جدائى اندازد...
چـهـارم : ايـنـكـه كـنـايه از اينست كه خداست كه مالك دلهاى بندگان است هر تصميمى كه گرفته باشند بهم زند و مقاصد او را تغيير دهد و او را بحالت مختلف بگرداند از ذكر بفراموشى و از فراموشى بذكر، و از ترس بآسودگى خاطر و از آسودگى بترس ... و در حديث است كه دل مؤ من ميان دو انگشت او است بهر سو كه خواهد بگرداند، و در دعا است ((يا مقلب القلوب )).
پـنـجـم : آنـچـه از دو حـديـث از تـفـسـيـر عـيـاشـى آمـده كـه مـعـنـايـش ايـنـسـت كـه حايل مى شود ميان انسان و ميان اينكه باطل را از حق تميز دهد.
شـشـم : يـعـنـى او را از آنـچـه در دلش نـهـفـتـه اسـت غافل كنى .
و در جـمـله ((يـا من هو بالمنظر الا على )) گويد: در قاموس گفته : ((منظر)) چيزى است كـه بـدان نـگـاه كـنـى و شـايـد حـضـرت (عـليـه السلام ) مكانت و درجه رفيعه معنويه را بـمـكـانـهـاى بـلنـد ظـاهرى تشبيه فرموده ، پس اين يا كنايه از اطلاع او است بر تمامى مخلوقات ، زيرا كسى كه در جاى بلندى بود مشرف بر پائين آن هست و اطلاع بر آن دارد، و يـا كنايه از تسلط و اقتدار او بر آنچه بجز او است از ممكنات ، و يا كنايه از نرسيدن خـردهـا و انـديـشـه ها بساحت معرفت او است ، و متحمل است ((منظر)) از نظر بمعناى فكرى باشد يعنى او بالاتر است از اينكه افكار خلق بدو رسد.

3- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ سِنَانٍ عَنْ مُعَاوِيَةَ بْنِ عـَمَّارٍ عـَنْ أَبـِي عـَبـْدِ اللَّهِ ع قـَالَ إِنَّمـَا هـِيَ الْمـِدْحـَةُ ثـُمَّ الثَّنـَاءُ ثـُمَّ الْإِقْرَارُ بِالذَّنْبِ ثُمَّ الْمَسْأَلَةُ إِنَّهُ وَ اللَّهِ مَا خَرَجَ عَبْدٌ مِنْ ذَنْبٍ إِلَّا بِالْإِقْرَارِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 237 رواية : 3
ترجمه :
3- حضرت صادق (ع ) فرمود: جز اين نيست كه (آداب دعا) همان مدح است ، وسپس ستايش ، و بـعـد اقـرار به گناه ، آنگاه در خواست ، همانا بخدا سوگند هيچ بنده اى از گناه بيرون نشده جز باقرار بآن .



شــرح :
مـجـلسى (ره ) گويد: شايد مراد از مدح بيان آن چيزهائى است كه دلالت بر بزرگوارى ذات و صـفـات او دارد بدون ملاحظه نعمت ، و مراد بستايش وثناء: اعتراف به نعمتهاى او و شكرگزارى بر آنها است .4- وَ عـَنْهُ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنْ ثَعْلَبَةَ عَنْ مُعَاوِيَةَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع مِثْلَهُ إِلَّا أَنَّهُ قَالَ ثُمَّ الثَّنَاءُ ثُمَّ الِاعْتِرَافُ بِالذَّنْبِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 238 رواية : 4
ترجمه :
4- و نـيـز بـعـد از آنحضرت عليه السلام مانند حديث گذشته روايت شده جز اينكه در اين حـديـث فـرمـوده : سـپس ستايش ‍ و بعد از اعتراف بگناه (بجاى اقرار كه در حديث گذشته بود اعتراف ذكر شده ).


5- الْحـُسـَيـْنُ بـْنُ مـُحـَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيٍّ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ عَنِ الْحـَارِثِ بـْنِ الْمـُغـِيرَةِ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع إِذَا أَرَدْتَ أَنْ تَدْعُوَ فَمَجِّدِ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ وَ احْمَدْهُ وَ سَبِّحْهُ وَ هَلِّلْهُ وَ أَثْنِ عَلَيْهِ وَ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ النَّبِيِّ وَ آلِهِ ثُمَّ سَلْ تُعْطَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 238 رواية : 5
ترجمه :
5- حارث بن مغيره گويد: كه حضرت صادق (ع ) فرمود: هرگاه خواهى دعا كنى پس خداى عـزوجـل را تـمـجـيـد كـن ، و سـپـاسـگـزار و او را تـسـبـيـح و تـهـليـل بـگـو و او را ثـنـا گـوى (و سـتـايـش كـن ) و بـر مـحـمـد (ص ) و آل او صلوات فرست سپس ‍ درخواست كن تا بتو داده شود.



شــرح :
مـجـلسـى (ره ) گـويـد: گـاهى گفته شود كه تمجيد گفتن ((اللّه اكبر)) است ، و تحميد ((الحـمـدلله )) اسـت ، و تـسـبـيـح ((سـبـحـان )) اسـت ، و تـهـليـل ((لا اله الا الله )) اسـت ، و ثـنـاء آن اسـت كه نعمتهائى كه خداوند بر بنده عطا فـرمـوده بـشـمـارد، ولى دور نـيـسـت كـه مـعـانـى ايـنـهـا را تـعـمـيـم دهـيـم كـه شـامـل گـردد هر چه را باين معانى برسانند و اختصاصى باين الفاظ مخصوص نداشته باشد چنانچه تمجيد بر ((لا حول و لا قوة الا بالله )) نيز اطلاق شده است .6- أَبُو عَلِيٍّ الْأَشْعَرِيُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ عِيصِ بْنِ الْقَاسِمِ قَالَ قـَالَ أَبـُو عَبْدِ اللَّهِ ع إِذَا طَلَبَ أَحَدُكُمُ الْحَاجَةَ فَلْيُثْنِ عَلَى رَبِّهِ وَ لْيَمْدَحْهُ فَإِنَّ الرَّجُلَ إِذَا طـَلَبَ الْحـَاجـَةَ مـِنَ السُّلْطـَانِ هَيَّأَ لَهُ مِنَ الْكَلَامِ أَحْسَنَ مَا يَقْدِرُ عَلَيْهِ فَإِذَا طَلَبْتُمُ الْحَاجَةَ فَمَجِّدُوا اللَّهَ الْعَزِيزَ الْجَبَّارَ وَ امْدَحُوهُ وَ أَثْنُوا عَلَيْهِ تَقُولُ يَا أَجْوَدَ مَنْ أَعْطَى وَ يَا خَيْرَ مَنْ سـُئِلَ يـَا أَرْحـَمَ مـَنِ اسْتُرْحِمَ يَا أَحَدُ يَا صَمَدُ يَا مَنْ لَمْ يَلِدْ وَ لَمْ يُولَدْ وَ لَمْ يَكُنْ لَهُ كُفُواً أَحَدٌ يَا مَنْ لَمْ يَتَّخِذْ صَاحِبَةً وَ لَا وَلَداً يَا مَنْ يَفْعَلُ مَا يَشَاءُ وَ يَحْكُمُ مَا يُرِيدُ وَ يَقْضِي مَا أَحـَبَّ يـَا مـَنْ يـَحـُولُ بـَيـْنَ الْمَرْءِ وَ قَلْبِهِ يَا مَنْ هُوَ بِالْمَنْظَرِ الْأَعْلَى يَا مَنْ لَيْسَ كَمِثْلِهِ شـَيْءٌ يـَا سـَمـِيـعُ يَا بَصِيرُ وَ أَكْثِرْ مِنْ أَسْمَاءِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَإِنَّ أَسْمَاءَ اللَّهِ كَثِيرَةٌ وَ صـَلِّ عـَلَى مـُحـَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ قُلِ اللَّهُمَّ أَوْسِعْ عَلَيَّ مِنْ رِزْقِكَ الْحَلَالِ مَا أَكُفُّ بِهِ وَجْهِي وَ أُؤَدِّي بِهِ عَنْ أَمَانَتِي وَ أَصِلُ بِهِ رَحِمِي وَ يَكُونُ عَوْناً لِي فِي الْحَجِّ وَ الْعُمْرَةِ وَ قَالَ إِنَّ رَجُلًا دَخَلَ الْمـَسـْجـِدَ فـَصـَلَّى رَكـْعَتَيْنِ ثُمَّ سَأَلَ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص عَجَّلَ الْعَبْدُ رَبَّهُ وَ جَاءَ آخَرُ فَصَلَّى رَكْعَتَيْنِ ثُمَّ أَثْنَى عَلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ صَلَّى عَلَى النَّبِيِّ وَ آلِهِ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص سَلْ تُعْطَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 238 رواية : 6
ترجمه :
6- و نـيـز حـضـرت صادق (ع ) فرمود: هرگاه يك از شما حاجتى خواهد پس پروردگار را سـتايش كند و او را مدح گويد، زيرا چون مردى از سلطان حاجتى خواهد بهترين سخنى كه تـوانـائى آن را دارد بـراى او آمـاده سـازد، پـس چـون حـاجـتـى خـواسـتـى پـس خـداى عزوجل جبار را تمجيد كنيد و او را مدح گوييد و ستايش كنيد (و با اين بيان ) مى گويى : ((يا اجود من اعطى ، و يا خير من سئل ، يا ارحم من استرحم ، يا احد يا صمد، يا من لم يلد و لم يـولد و لم يـكـن له كـفـوا احـد، يـا مـن لم يـتـخـذ صـاحـبـة و لا ولدا، يـا مـن يـفـعـل مـا يـشـاء و يـحـكـم مـا يـريـد و يـقـضـى مـا اءحـب ، يـا مـن يحول بين المرء و قلبه ، يا من هو بالمنظر الاعلى ، يا من ليس كمثله شى ء، يا سميع يا بـصـيـر)) و از نـامـهـاى خـداى عزوجل بسيار بگو، زيرا نامهاى خدا بسيار است و صلوات فـرسـت بـر مـحـمـد (ص ) و آلش بـگـو: ((اللهـم اوسـع عـلى مـن رزقـك الحـلال مـا اءكـف بـه وجـهـى واؤ دى بـه عـن امـانـتـى و اءصل به رحمى و يكون عونا فى الحج العمرة )).
و فـرمـود: مـردى وارد مـسـجـد شـد و دو ركـعـت نـمـاز خـوانـد و از خـداى عـزوجـل در خـواسـت كـرد، رسـول خـدا (ص ) فـرمـود: ايـن بـنـده نـسـبـت (بـدرخـواسـت از) پـروردگـارش شـتـاب كـرد، مـردى ديـگـر آمـد و دو ركـعـت نـمـاز خـوانـد سـپـس خـداى عـزوجـل ثـنـاء خـوانـد (و او را سـتـايـش كـرد) و بـر پيغمبر و آلش صلوات فرستاد، پس رسول خدا (ص ) فرمود: (اكنون ) درخواست كن كه بتو داده شود.



تـوضـيـح:
در حـديـث (2) دعـايـى بـود كـه هـم ترجمه بفارسى شد و هم شرح بعضى از فـقـرات آن را در آخـر حـديث ذكر كرديم ، ولى چون از اين پس آخر كتاب دعا بيشتر احاديث مـشـتـمـل بـر دعاهايى است كه رسول خدا (ص ) يا ائمه معصومين صلوات اللّه عليهم اجمعين دستور خواندن آنها را فرموده اند، و ترجمه و شرح آن براى خوانندگان پارسى بسيار كم فائده بود، زيرا با دستور و سيره اى كه بر خواندن دعاها بمتن عربى آن رسيده ، و از طرفى تمامى اين دعاها در كتب ادعيه با ترجمه اش براى كسانيكه بخواهند از معانى آن اسـتـفـاده كـنـنـد مـوجـود بـود، بـديـن جـهـت حـديـثـهـايـى كـه از ايـن پـس مشتمل بر دعا است ، قسمتى از آن كه مربوط بكيفيت خواندن آن دعا است و يا چيزهاى ديگرى كـه از مـتـن دعـا مورد نظر بيرون است ترجمه خواهد شد، ولى از ترجمه متن دعاها خوددارى مى شود جز در پاره اى از موارد كه مناسب باشد.7- مـُحـَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ أَبِي كَهْمَسٍ قَالَ سـَمـِعـْتُ أَبـَا عـَبـْدِ اللَّهِ ع يـَقـُولُ دَخَلَ رَجُلٌ الْمَسْجِدَ فَابْتَدَأَ قَبْلَ الثَّنَاءِ عَلَى اللَّهِ وَ الصَّلَاةِ عـَلَى النَّبـِيِّ ص فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص عَاجَلَ الْعَبْدُ رَبَّهُ ثُمَّ دَخَلَ آخَرُ فَصَلَّى وَ أَثـْنـَى عـَلَى اللَّهِ عـَزَّ وَ جـَلَّ وَ صـَلَّى عَلَى رَسُولِ اللَّهِ ص فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص سَلْ تـُعـْطَهُ ثُمَّ قَالَ إِنَّ فِي كِتَابِ عَلِيٍّ ع إِنَّ الثَّنَاءَ عَلَى اللَّهِ وَ الصَّلَاةَ عَلَى رَسُولِهِ قَبْلَ الْمـَسـْأَلَةِ وَ إِنَّ أَحـَدَكـُمْ لَيـَأْتـِي الرَّجـُلَ يَطْلُبُ الْحَاجَةَ فَيُحِبُّ أَنْ يَقُولَ لَهُ خَيْراً قَبْلَ أَنْ يَسْأَلَهُ حَاجَتَهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 239 رواية : 7
ترجمه :
7- ابـو كهمس گويد: شنيدم حضرت صادق (ع ) مى فرمود: مردى وارد مسجد شد و پيش از سـتـايـش بـر خـدا و صـلوات بـر پـيـغـمـبـر (ص ) شـروع بـدعـا كـرد، رسـول خـدا (ص ) فرمود: اين بنده در (دعا و درخواست از) پروردگارش شتاب كرد، سپس مـرد ديـگـرى وارد شـد و نـمـاز خـوانـده و خـداى عـزوجـل را سـتـايـش نـمـود و بـر رسول خدا (ص ) صلوات فرستاد، پس رسول خدا (ص ) بوى فرمود: بخواه تا بتو داده شود.
سـپـس حـضـرت صـادق (ع ) فرمود: همانا در كتاب على عليه السلام است كه : ستايش بر تو صلوات بر رسول خدا پيش از خواستن حاجتش سخن خوشى گويد.


8- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِيسَى عَمَّنْ حَدَّثَهُ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قـُلْتُ آيـَتـَانِ فـِي كِتَابِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ أَطْلُبُهُمَا فَلَا أَجِدُهُمَا قَالَ وَ مَا هُمَا قُلْتُ قَوْلُ اللَّهِ عـَزَّ وَ جـَلَّ ادْعـُونـِي أَسـْتـَجـِبْ لَكـُمْ فـَنَدْعُوهُ وَ لَا نَرَى إِجَابَةً قَالَ أَ فَتَرَى اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ أَخْلَفَ وَعْدَهُ قُلْتُ لَا قَالَ فَمِمَّ ذَلِكَ قُلْتُ لَا أَدْرِي قَالَ لَكِنِّي أُخْبِرُكَ مَنْ أَطَاعَ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ فـِيـمـَا أَمـَرَهُ ثـُمَّ دَعـَاهُ مـِنْ جِهَةِ الدُّعَاءِ أَجَابَهُ قُلْتُ وَ مَا جِهَةِ الدُّعَاءِ قَالَ تَبْدَأُ فَتَحْمَدُ اللَّهَ وَ تـَذْكـُرُ نـِعـَمَهُ عِنْدَكَ ثُمَّ تَشْكُرُهُ ثُمَّ تُصَلِّي عَلَى النَّبِيِّ ص ثُمَّ تَذْكُرُ ذُنُوبَكَ فَتُقِرُّ بـِهـَا ثـُمَّ تَسْتَعِيذُ مِنْهَا فَهَذَا جِهَةُ الدُّعَاءِ ثُمَّ قَالَ وَ مَا الْآيَةُ الْأُخْرَى قُلْتُ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّ وَ جـَلَّ وَ م ا أَنـْفـَقـْتـُمْ مـِنْ شـَيْءٍ فـَهـُوَ يُخْلِفُهُ وَ هُوَ خَيْرُ الرّ ازِقِينَ وَ إِنِّي أُنْفِقُ وَ لَا أَرَى خـَلَفـاً قـَالَ أَ فَتَرَى اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ أَخْلَفَ وَعْدَهُ قُلْتُ لَا قَالَ فَمِمَّ ذَلِكَ قُلْتُ لَا أَدْرِي قَالَ لَوْ أَنَّ أَحَدَكُمُ اكْتَسَبَ الْمَالَ مِنْ حِلِّهِ وَ أَنْفَقَهُ فِي حِلِّهِ لَمْ يُنْفِقْ دِرْهَماً إِلَّا أُخْلِفَ عَلَيْهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 240 رواية : 8
ترجمه :
8- عـثـمـان بـن عـيـسـى از كـسـى كـه بـراى او حـديـث نـقل كرده بود بحضرت صادق عليه السلام عرضكردم : دو آيه در كتاب خدا (قرآن ) است كه آن دو را مى جويم و نمى يابم ، فرمود: كدام است آن دو آيه ؟ عرضكردم : گفتار خداى عـزوجـل : ((مـرا بـخـوانـيـد تـا بـراى شما اجابت كنم )) (سوره مؤ من آيه 60) و او را مى خـوانـيـم و اجـابتى نمى بينيم ؟ فرمود: آيا تو پندارى كه خداوند خلاف وعده خود كرده ؟ عرضكردم : نه ، فرمود: پس اين (باجابت نرسيدن دعاها) از چيست ؟ عرضكردم : نمى دانم ، فـرمـود: ولى مـن تـو را آگـاه كـنـم : هـر كـه خـداى عزوجل را در آنچه باو فرمان داده اطاعت كند سپس ‍ او را از جهت دعا بخواند او را اجابت كند، عـرضـكـردم : جـهـت دعـا چـيـسـت ؟ فـرمـود: شروع مى كنى پس خدا را حمد و ستايش كنى ، و نـعـمـتـهـايـيـكـه بـتو داده است بزبان آرى ، و سپس او را شكر كنى ، سپس بر محمد (ص ) صـلوات فـرسـتـى ، و سـپـس گـناهان خود را يادآور شوى و بدانها اعتراف كنى و از آنها بخدا پناه برى ، اينست جهت (و راه ) دعا.
سـپـس فـرمـود: آيـه ديـگـر كـدام اسـت ؟ عـرضـكـردم : گـفـتـار خـداى عـزوجـل : ((و آنـچـه بـدهـيـد از چـيـزى پس خداوند عوضش ‍ را بدهد و اوست بهترين روزى دهندگان )) (سوره صباء آيه 39) و من انفاق كنم (و بدهم ) ولى عوضى (براى آن ) نبينم ؟ فـرمـود: آيـا پندارى كه خداى عزوجل خلاف وعده خود كند؟ عرضكردم : نه ، فرمود: پس اين از چيست ؟ عرضكردم ندانم ، فرمود: اگر هر آينه يكى از شماها مالى را از راه حلالش بدست آورد، و آن را در راه حلالش انفاق كند (و بدهد) هيچ درهمى از آن انفاق نكند جز اينكه بر آن عوض داده شود.



توضيح :
انـفـاق در لغـت عـرب بـمـعـنـاى خـرج كـردن و بـخـشـيـدن و يـا دادن مال بكسى و نفقه دادن و امثال اين معانى است ، و در اين آيه شريفه طبرسى (ره ) در مجمع البيان گويد: يعنى آنچه از مال خود را در راه خير صرف كنيد پس خداى سبحان عوض آن را بشما عطا فرمايد، اما در دنيا باينكه نعمت شما را افزون كند، و اما در آخرت پاداش آن بهشت است ، و كلبى گفته : آنچه در راه خير صدقه دهيد خداوند عوض آنرا بشما بدهد يا در دنـيـا و يـا براى آخرتتان ذخيره كند، و جابر از پيغمبر (ص ) حديث كند كه فرمود: هر كـار مـعروفى صدقه است و هر چه مرد بوسيله آن آبروى خود را نگهدارد صدقه است ، و هر چه انسان خرج كند خدا ضامن عوض آن است مگر آنچه در بنا و نافرمانى باشد.9- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ أَسْبَاطٍ عَمَّنْ ذَكَرَهُ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ مَنْ سَرَّهُ أَنْ يُسْتَجَابَ لَهُ دَعْوَتُهُ فَلْيُطِبْ مَكْسَبَهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 241 رواية : 9
ترجمه :
9- حضرت صادق (ع ) فرمود: هر كه شاد شود دعايش باجابت رسد بايد كسب خود را پاك و حلال كند.



*باب اجتماع براى دعا كردن*
بَابُ الِاجْتِمَاعِ فِي الدُّعَاءِ
1- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عـَنْ أَبـِيـهِ عـَنْ عـَلِيِّ بـْنِ مـَعـْبـَدٍ عـَنْ عُبَيْدِ اللَّهِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ الْوَاسِطِيِّ عَنْ دُرُسْتَ بْنِ أَبِي مَنْصُورٍ عَنْ أَبِي خَالِدٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع مَا مِنْ رَهْطٍ أَرْبـَعـِيـنَ رَجـُلًا اجـْتـَمـَعـُوا فـَدَعـَوُا اللَّهَ عـَزَّ وَ جَلَّ فِي أَمْرٍ إِلَّا اسْتَجَابَ اللَّهُ لَهُمْ فَإِنْ لَمْ يَكُونُوا أَرْبَعِينَ فَأَرْبَعَةٌ يَدْعُونَ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ عَشْرَ مَرَّاتٍ إِلَّا اسْتَجَابَ اللَّهُ لَهُمْ فَإِنْ لَمْ يَكُونُوا أَرْبَعَةً فَوَاحِدٌ يَدْعُو اللَّهَ أَرْبَعِينَ مَرَّةً فَيَسْتَجِيبُ اللَّهُ الْعَزِيزُ الْجَبَّارُ لَهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 241 رواية : 1
ترجمه :
1- حـضـرت صـادق (ع ) فـرمـود: هـيچ چهل نفر مردى براى دعا نزد هم اجتماع نكنند و خداى عـزوجـل را در كـارى نـخـوانند (و دعا نكنند) جز اينكه خداوند دعاى آنها را مستجاب كند، پس اگـر چـهـل نـفـر نـبـودنـد، و چـهـار نـفـر بـودنـد (نـزد هـم جـمـع شـونـد و) ده بـار خـداى عـزوجـل را بـخـوانـنـد خـداوند دعايشان را اجابت كند، و اگر چهار نفر هم نباشند و يك نفر باشد كه چهل مرتبه خدا را بخواند پس خداى عزيز جبار براى او اجابت كند.



تـوضـيـح:
پـيـش از ايـن گـذشت كه دعا كردن در پنهانى هفتاد برابر يا بيشتر از دعاهاى آشكار است و مجلسى (ره ) وعده كرده كه ميان آن دسته از روايات را در اين جا جمع كند و از اين روى در اينجا گويد:
بسا توهم شود كه ميان اينجا و آنچه گذشت كه دعاى پنهانى ثوابش بيشتر است منافات است و ممكن است بدو وجه جواب داده شود:
(اول ): اجتماع در اجابت مؤ ثرتر است گرچه ثوابش كمتر است
(دوم ): اين در جائى است كه رياء و خودنمائى ماءمون باشد، و آنچه در آن باب گذشت در صورتى است كه از رياء ايمن نيست .2- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ عَنْ يُونُسَ بْنِ يَعْقُوبَ عـَنْ عـَبْدِ الْأَعْلَى عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ مَا اجْتَمَعَ أَرْبَعَةُ رَهْطٍ قَطُّ عَلَى أَمْرٍ وَاحِدٍ فَدَعَوُا اللَّهَ إِلَّا تَفَرَّقُوا عَنْ إِجَابَةٍ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 242 رواية : 2
ترجمه :
2- و نـيـز حـضـرت صـادق (ع ) فرمود: هيچگاه چهار نفر با هم اجتماع نكرده اند كه براى مطلبى بدرگاه خدا دعا كنند جز اينكه با اجابت آن دعا از هم جدا شده اند.


3- عَنْهُ عَنِ الْحَجَّالِ عَنْ ثَعْلَبَةَ عَنْ عَلِيِّ بْنِ عُقْبَةَ عَنْ رَجُلٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ كَانَ أَبِي ع إِذَا حَزَنَهُ أَمْرٌ جَمَعَ النِّسَاءَ وَ الصِّبْيَانَ ثُمَّ دَعَا وَ أَمَّنُوا
اصول كافى جلد 4 صفحه : 242 رواية : 3
ترجمه :
3- و نيز آن حضرت عليه السلام فرمود: هرگاه پيش آمدى پدرم را غمناك مى كرد زنان و كودكان را جمع مى كرد، سپس ‍ دعا مى كرد و آنها آمين مى گفتند.


4- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ النَّوْفَلِيِّ عَنِ السَّكُونِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ الدَّاعِي وَ الْمُؤَمِّنُ فِي الْأَجْرِ شَرِيكَانِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 242 رواية : 4
ترجمه :
4- و نيز آنحضرت عليه السلام فرمود: دعا كننده و آمين گو در مزد و اجر شريكند.



*باب عموميت دادن در دعا و براى همه دعا كردن*
بَابُ الْعُمُومِ فِي الدُّعَاءِ
1- عـِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ الْأَشْعَرِيِّ عَنِ ابْنِ الْقَدَّاحِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص إِذَا دَعَا أَحَدُكُمْ فَلْيَعُمَّ فَإِنَّهُ أَوْجَبُ لِلدُّعَاءِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 242 رواية : 1
ترجمه :
1- حضرت صادق (ع ) فرمود: رسول خدا (ص ) فرمود: هرگاه يكى از شماها دعا كند پس عموميت دهد (و همه را دعا كند) زيرا كه آن باجابت نزديكتر است .



*باب كسيكه اجابت دعايش بتاءخير افتد*
بَابُ مَنْ أَبْطَأَتْ عَلَيْهِ الْإِجَابَةُ
1- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يـَحـْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِي نَصْرٍ قَالَ قـُلْتُ لِأَبـِي الْحـَسـَنِ ع جـُعـِلْتُ فِدَاكَ إِنِّي قَدْ سَأَلْتُ اللَّهَ حَاجَةً مُنْذُ كَذَا وَ كَذَا سَنَةً وَ قَدْ دَخَلَ قَلْبِي مِنْ إِبْطَائِهَا شَيْءٌ فَقَالَ يَا أَحْمَدُ إِيَّاكَ وَ الشَّيْطَانَ أَنْ يَكُونَ لَهُ عَلَيْكَ سَبِيلٌ حـَتَّى يُقَنِّطَكَ إِنَّ أَبَا جَعْفَرٍ ص كَانَ يَقُولُ إِنَّ الْمُؤْمِنَ يَسْأَلُ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ حَاجَةً فَيُؤَخِّرُ عـَنـْهُ تَعْجِيلَ إِجَابَتِهِ حُبّاً لِصَوْتِهِ وَ اسْتِمَاعِ نَحِيبِهِ ثُمَّ قَالَ وَ اللَّهِ مَا أَخَّرَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ عـَنِ الْمُؤْمِنِينَ مَا يَطْلُبُونَ مِنْ هَذِهِ الدُّنْيَا خَيْرٌ لَهُمْ مِمَّا عَجَّلَ لَهُمْ فِيهَا وَ أَيُّ شَيْءٍ الدُّنْيَا إِنَّ أَبـَا جـَعْفَرٍ ع كَانَ يَقُولُ يَنْبَغِي لِلْمُؤْمِنِ أَنْ يَكُونَ دُعَاؤُهُ فِي الرَّخَاءِ نَحْواً مِنْ دُعَائِهِ فِي الشِّدَّةِ لَيـْسَ إِذَا أُعـْطـِيَ فـَتـَرَ فـَلَا تـَمـَلَّ الدُّعَاءَ فَإِنَّهُ مِنَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ بِمَكَانٍ وَ عَلَيْكَ بـِالصَّبـْرِ وَ طـَلَبِ الْحـَلَالِ وَ صـِلَةِ الرَّحـِمِ وَ إِيَّاكَ وَ مـُكَاشَفَةَ النَّاسِ فَإِنَّا أَهْلَ الْبَيْتِ نـَصِلُ مَنْ قَطَعَنَا وَ نُحْسِنُ إِلَى مَنْ أَسَاءَ إِلَيْنَا فَنَرَى وَ اللَّهِ فِي ذَلِكَ الْعَاقِبَةَ الْحَسَنَةَ إِنَّ صـَاحـِبَ النِّعـْمـَةِ فـِي الدُّنـْيَا إِذَا سَأَلَ فَأُعْطِيَ طَلَبَ غَيْرَ الَّذِي سَأَلَ وَ صَغُرَتِ النِّعْمَةُ فـِي عـَيـْنـِهِ فـَلَا يـَشـْبـَعُ مـِنْ شـَيْءٍ وَ إِذَا كَثُرَتِ النِّعَمُ كَانَ الْمُسْلِمُ مِنْ ذَلِكَ عَلَى خَطَرٍ لِلْحـُقـُوقِ الَّتـِي تـَجِبُ عَلَيْهِ وَ مَا يُخَافُ مِنَ الْفِتْنَةِ فِيهَا أَخْبِرْنِي عَنْكَ لَوْ أَنِّي قُلْتُ لَكَ قَوْلًا أَ كُنْتَ تَثِقُ بِهِ مِنِّي فَقُلْتُ لَهُ جُعِلْتُ فِدَاكَ إِذَا لَمْ أَثِقْ بِقَوْلِكَ فَبِمَنْ أَثِقُ وَ أَنـْتَ حـُجَّةُ اللَّهِ عَلَى خَلْقِهِ قَالَ فَكُنْ بِاللَّهِ أَوْثَقَ فَإِنَّكَ عَلَى مَوْعِدٍ مِنَ اللَّهِ أَ لَيْسَ اللَّهُ عـَزَّ وَ جـَلَّ يـَقـُولُ وَ إِذ ا سَأَلَكَ عِب ادِي عَنِّي فَإِنِّي قَرِيبٌ أُجِيبُ دَعْوَةَ الدّ اعِ إِذ ا دَع انِ وَ قَالَ ل ا تـَقـْنـَطُوا مِنْ رَحْمَةِ اللّ هِ وَ قَالَ وَ اللّ هُ يَعِدُكُمْ مَغْفِرَةً مِنْهُ وَ فَضْلًا فَكُنْ بِاللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ أَوْثَقَ مِنْكَ بِغَيْرِهِ وَ لَا تَجْعَلُوا فِي أَنْفُسِكُمْ إِلَّا خَيْراً فَإِنَّهُ مَغْفُورٌ لَكُمْ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 243 رواية : 1
ترجمه :
1- احـمـد بـن مـحـمـد بـن ابـى نـصـر گـويـد بـحـضرت ابى الحسن (رضا) عليه السلام عـرضـكـردم : قـربـانـت : مـن چـند سال است كه از خدا حاجتى درخواست كرده ام و از تاءخير اجـابـتـش در دلم شـبـهـه و نـگـرانـى آمـده اسـت ؟ فـرمـود: اى احـمـد مـبـادا شـيـطـان بـر (دل ) تو راهى باز كند، تا تو را نا اميد كند همانا امام باقر عليه السلام مى فرمود: هر آينه مؤ من حاجتى از خدا بخواهد و اجابت آن پس افتد براى محبوبيت آوازش (نزد خداوند) و شـنـيـدن صـداى گـريـه اش ، سـپـس فـرمـود: بـخـدا سـوگـنـد آنـچـه خـداى عزوجل براى مؤ منين از آنچه خواهند پس اندازد، بهتر است براى ايشان از آنچه زود بآنها عطا فرمايد، و دنيا چيست ؟ امام باقر عليه السلام مى فرمود: سزاوار است براى مؤ من كه دعـايـش در حـال آسـايـش هـمـانـنـد دعـاى او در حال سختى باشد، و چون باو داده شد (آنچه درخـواسـت كـرده از دعـا) سـسـت نـشـود، پـس تـو از دعـا خـسـتـه مشو زيرا كه دعا نزد خداى عـزوجـل مـنـزلتـى دارد (بـس بـزرگ ) و بـر تـو بـاد بـشـكـيـبـائى و دنبال روزى حلال رفتن ، و صله رحم كردن و مبادا با مردم اظهار دشمنى كنى ، زيرا كه ما خـاندانى هستيم كه پيوند كنيم با هر كه از ما ببرد، و نيكى كنيم بهر كه بما بدى كند، پـس بـخدا سوگند در اين كار سرانجام نيكودى ببينيم (چه در دنيا و چه در آخرت )، همانا كـسـى كـه در ايـن دنيا داراى نعمت است اگر هر گاه درخواست (چيزى از خدا) كند و باو داده شود (حرصش زياد گردد) و جز آنرا نيز بخواهد، و (در نتيجه ) نعمت خدا در چشم او كوچك و خـوار گـردد، و از هـيچ چيز سير نشود، و چون نعمت فراوان شود مسلمان از اينراه بخطر افـتـد، (و اين خطر) بخاطر آن حقوقى (است ) كه بر او واجب شود، و بخاطر آن چيزى است كـه بـيم آن رود بواسطه اين حقوق در فتنه و آزمايش افتد (و در اءداء آنها كوتاهى كند)، بـگـو بـدانـم كه اگر من بتو چيزى گفتم بدان وثوق و اعتماد دارى ؟ عرضكردم : فدايت گـردم اگـر مـن بـگفته شما اعتماد نكنم پس بگفتار چه كسى اعتماد كنم با اينكه شما حجت خـداوند بر خلق او هستى ؟ فرمود: پس تو بخدا (و وعده ها و گفتارهاى او) اعتمادت بيشتر بـاشـد، زيرا خداوند بتو وعده اجابت داده است (يا اينكه اجابت دعاى تو بموعودى واگذار شـده ) آيـا خـداى عـزوجـل نـفـرمـايـد: ((و هـرگاه پرسندت بندگان من از من ، پس همانا من نـزيـكـم و اجـابـت كـنـم دعـاى آنـكـه مرا خواند)) (سوره بقره آيه 186)؟ و فرموده است : ((نوميد نباشيد از رحمت خدا)) (سوره زمر آيه 53) و نيز فرموده است : ((و خدا نويدتان دهـد بـآمـرزش و فـضـل )) (سـوره بـقـره آيـه 268) پـس تـو بـه خـداى عـزوجـل اعـتـمـادت بـيـشـتـر بـاشـد از ديـگـران ، و در دل خود جز خوبى راه ندهيد، كه شما آمرزيده ايد.



توضيح:
مجلسى (ره ) در ضمن شرح قسمتهاى حديث وجوهى براى تاءخير در اجابت دعا از آن اسـتـفـاده نـمـوده كـه تـا هـشـت وجـه آن را ذكـر كـرده اسـت (اول ) حـقـارت و پـسـتـى دنيا و اينكه تاءخير بآخرت بهتر است . (دوم ) اينكه از شرايط اجـابـت دعـا ايـنـسـت كـه در هـر حـال نـبـايـد دسـت از دعـا بـرداشـت چـه در حال آسودگى و چه در حال سختى (سوم ) شكيبائى در تاءخير آن (چهارم ) اينكه كسب خود را حلال كند، يا اينكه دعائى باجابت رسد كه حرامى در برنداشته باشد. (پنجم ) قطع رحـم نـكـنـد (شـشـم ) اظـهار دشمنى با مردم نكند (هفتم ) اينكه اگر زود باجابت رسد موجب حـرص بـر دنـيـا گـردد و نـعـمتهاى خدا در نظر خوار و كوچك شود (هشتم ) آنكه بواسطه فـراوان شـدن مـال و ثـروت و قـدرت در خـطـر اداء نـكـردن حـقوق آن افتد، و سپس در آخر گـفـتـارش گـويـد: و در ايـن حديث فوايد بسيار و حقيقتهاى فراوانى است براى كسى كه پديده حقيقت و يقين در آن بنگرد.

2- عـَنـْهُ عَنْ أَحْمَدَ عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ مَنْصُورٍ الصَّيْقَلِ قَالَ قُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع رُبَّمـَا دَعَا الرَّجُلُ بِالدُّعَاءِ فَاسْتُجِيبَ لَهُ ثُمَّ أُخِّرَ ذَلِكَ إِلَى حِينٍ قَالَ فَقَالَ نَعَمْ قُلْتُ وَ لِمَ ذَاكَ لِيَزْدَادَ مِنَ الدُّعَاءِ قَالَ نَعَمْ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 245 رواية : 2
ترجمه :
2- مـنـصور صقيل گويد: به حضرت صادق (ع ) عرضكردم : بسا هست كه مردى دعا كند و دعـايـش مـسـتـجـاب گـرديـده ، ولى تـا مـدتى (اثر آن استجابت ظاهر نگردد و) پس افتد؟ فـرمـود: آرى (چنين است ) عرضكردم : اين براى چيست ؟ آيا براى اينست كه بيشتر دعا كند، فرمود: آرى .


3- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ أَبِي هِلَالٍ الْمَدَائِنِيِّ عَنْ حَدِيدٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِنَّ الْعَبْدَ لَيَدْعُو فَيَقُولُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لِلْمَلَكَيْنِ قَدِ اسـْتـَجـَبْتُ لَهُ وَ لَكِنِ احْبِسُوهُ بِحَاجَتِهِ فَإِنِّي أُحِبُّ أَنْ أَسْمَعَ صَوْتَهُ وَ إِنَّ الْعَبْدَ لَيَدْعُو فَيَقُولُ اللَّهُ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى عَجِّلُوا لَهُ حَاجَتَهُ فَإِنِّي أُبْغِضُ صَوْتَهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 245 رواية : 3
ترجمه :
3- و نـيـز آن حـضـرت عـليـه السـلام فـرمـود: هـمـانـا بـنـده اى دعـا كـنـد پـس خـداى عزوجل بدو فرشته (كه موكل بر انسان هستند يا دو فرشته ديگر) فرمايد: من دعاى او را باجابت رساندم ولى حاجتش را نگهداريد، زيرا كه من دوست دارم آواز او را بشنوم ، و همانا بـنـده اى هـم هـسـت كـه دعـا كند پس خداى تبارك و تعالى فرمايد: زود حاجتش را بدهيد كه آوازش را خوش ندارم .


4- ابـْنُ أَبـِي عُمَيْرٍ عَنْ سُلَيْمَانَ صَاحِبِ السَّابِرِيِّ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ قُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ يُسْتَجَابُ لِلرَّجُلِ الدُّعَاءُ ثُمَّ يُؤَخَّرُ قَالَ نَعَمْ عِشْرِينَ سَنَةً
اصول كافى جلد 4 صفحه : 245 رواية : 4
ترجمه :
4- اسـحـاق بـن عـمـار گويد: بحضرت صادق عرضكردم : (ممكن است ) دعاى مردى مستجاب شـده (بـاشـد) ولى بتاءخير افتد (و اثر استجابت آن همان زمان ظاهر نگردد؟ فرمود: آرى تا بيست سال (ممكن است تاءخير افتد).


5- ابْنُ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ كَانَ بَيْنَ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ قَدْ أُجِيبَتْ دَعْوَتُكُم ا وَ بَيْنَ أَخْذِ فِرْعَوْنَ أَرْبَعِينَ عَاماً
اصول كافى جلد 4 صفحه : 245 رواية : 5
ترجمه :
5- و نـيـز آن حـضـرت عـليـه السـلام فـرمـود: مـيـان گـفـتـه خـداى عزوجل (كه بموسى و هارون در مقابل تقاضاى نابودى فرعون و پيروانش فرمود:) ((هر آيـنـه دعـاى شـمـا بـاجـابـت رسـيـد)) (سـوره يـونـس 89) و مـيـان نـابـودى فـرعـون چهل سال طول كشيد.


6- ابـْنُ أَبـِي عـُمَيْرٍ عَنْ إِبْرَاهِيمَ بْنِ عَبْدِ الْحَمِيدِ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ إِنَّ الْمُؤْمِنَ لَيَدْعُو فَيُؤَخَّرُ إِجَابَتُهُ إِلَى يَوْمِ الْجُمُعَةِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 245 رواية : 6
ترجمه :
6- ابـو بـصـيـر گويد: شنيدم از حضرت صادق (ع ) كه مى فرمود: همانا مؤ من دعا كند و اجابت دعايش تا روز جمعه (يا روز قيامت ) بتاءخير افتد.


7- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْمُغِيرَةِ عَنْ غَيْرِ وَاحـِدٍ مـِنْ أَصـْحـَابـِنـَا قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع إِنَّ الْعَبْدَ الْوَلِيَّ لِلَّهِ يَدْعُو اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ فـِي الْأَمـْرِ يَنُوبُهُ فَيَقُولُ لِلْمَلَكِ الْمُوَكَّلِ بِهِ اقْضِ لِعَبْدِي حَاجَتَهُ وَ لَا تُعَجِّلْهَا فَإِنِّي أَشـْتـَهـِي أَنْ أَسـْمَعَ نِدَاءَهُ وَ صَوْتَهُ وَ إِنَّ الْعَبْدَ الْعَدُوَّ لِلَّهِ لَيَدْعُو اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ فِي الْأَمْرِ يـَنـُوبـُهُ فـَيـُقَالُ لِلْمَلَكِ الْمُوَكَّلِ بِهِ اقْضِ لِعَبْدِي حَاجَتَهُ وَ عَجِّلْهَا فَإِنِّي أَكْرَهُ أَنْ أَسْمَعَ نِدَاءَهُ وَ صَوْتَهُ قَالَ فَيَقُولُ النَّاسُ مَا أُعْطِيَ هَذَا إِلَّا لِكَرَامَتِهِ وَ لَا مُنِعَ هَذَا إِلَّا لِهَوَانِهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 246 رواية : 7
ترجمه :
7- و نيز آن حضرت فرمود: همانا بنده اى كه دوست خدا است در پيش آمدى كه براى او رخ داده دعـا كـنـد، و خـدا بـفـرشـتـه اى كـه موكل باو (يا بآن دعا) است فرمايد: حاجت بنده مرا بـرآور ولى در (دادن ) آن شـتـاب مـكـن زيـرا كـه مـن مـيـل دارم صـدا و آواز او را بـشـنـوم . و هـمـانـا بـنـده اى دشـمـن خـدا بـدرگـاه خـداى عـزوجـل دربـاره اتـفـاقـى كـه بـراى او پـيـش آمـده دعـا كـنـد پـس فـرشـتـه مـوكـل بر او (يا بر آن دعا) گفته شود: حاجتش را برآور و در (دادن ) آن شتاب كن زيرا من خوش ندارم آواز و صدايش را بشنوم .
فرمود: پس مردم (كه خبر از اين جريان ندارند بآنكه حاجتش زود بر آورده شده ) گويند: بـايـن داده نـشـده جـز بـراى گـرامـى بـودنـش (نزد خدا، و بآنكه در اجابتش تاءخير شده گويند:) از او دريغ نشده جز براى زبونى و خواريش .


8- مـُحـَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبـِي بَصِيرٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ لَا يَزَالُ الْمُؤْمِنُ بِخَيْرٍ وَ رَجَاءٍ رَحْمَةً مِنَ اللَّهِ عَزَّ وَ جـَلَّ مـَا لَمْ يـَسـْتـَعْجِلْ فَيَقْنَطَ وَ يَتْرُكَ الدُّعَاءَ قُلْتُ لَهُ كَيْفَ يَسْتَعْجِلُ قَالَ يَقُولُ قَدْ دَعَوْتُ مُنْذُ كَذَا وَ كَذَا وَ مَا أَرَى الْإِجَابَةَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 246 رواية : 8
ترجمه :
8- ابـو بـصـيـر گـويـد: حـضـرت صـادق (ع ) فـرمـود: پـيـوسـتـه مـؤ مـن در حال خير و اميدوارى است تا ماداميكه شتاب نكند پس نوميد شود و دعا را رها كند، عرضكردم : چـگـونـه شـتـاب كند؟ فرمود: گويد: از فلان وقت و فلان وقت دعا كرده ام و اجابت آن را نمى بينم ؟


9- الْحـُسـَيـْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ إِسْحَاقَ عَنْ سَعْدَانَ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبـِي عـَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِنَّ الْمُؤْمِنَ لَيَدْعُو اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ فِي حَاجَتِهِ فَيَقُولُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ أَخِّرُوا إِجـَابَتَهُ شَوْقاً إِلَى صَوْتِهِ وَ دُعَائِهِ فَإِذَا كَانَ يَوْمُ الْقِيَامَةِ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ عَبْدِي دَعـَوْتـَنـِي فـَأَخَّرْتُ إِجـَابـَتـَكَ وَ ثـَوَابـُكَ كـَذَا وَ كـَذَا وَ دَعـَوْتـَنِي فِي كَذَا وَ كَذَا فَأَخَّرْتُ إِجـَابَتَكَ وَ ثَوَابُكَ كَذَا وَ كَذَا قَالَ فَيَتَمَنَّى الْمُؤْمِنُ أَنَّهُ لَمْ يُسْتَجَبْ لَهُ دَعْوَةٌ فِي الدُّنْيَا مِمَّا يَرَى مِنْ حُسْنِ الثَّوَابِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 246 رواية : 9
ترجمه :
9- و نـيـز آنـحـضـرت فـرمود: همانا مؤ من خداى عزوجل را درباره حاجت خود بخواند و خداى عزوجل فرمايد: اجابت او را بتاءخير اندازيد بخاطر شوقى كه بآواز و دعاى او دارم ، پس چون روز قيامت شود خداى عزوجل فرمايد: اى بنده مؤ من تو مرا خواندى (و دعا كردى ) و من اجابتت را پس انداختم اكنون ثواب و پاداش تو چنين و چنان است ، و باز درباره فلان چيز مرا خواندى (و دعا كردى ) و من اجابت تو را بتاءخير انداختم و پاداش تو چنين و چنان است ، فـرمـود: پـس مـؤ مـن آرزو كند كه كاش هيچ دعائى از او در دنيا اجابت نمى شد براى آنچه ثواب و پاداش نيك كه مى بيند.



*باب ذكر صلوات بر محمد ص و خاندانش عليهم السلام در دعا و غير آن*
بَابُ الصَّلَاةِ عَلَى النَّبِيِّ مُحَمَّدٍ وَ أَهْلِ بَيْتِهِ عَلَيْهِمُ السَّلَامُ
1- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ لَا يَزَالُ الدُّعَاءُ مَحْجُوباً حَتَّى يُصَلَّى عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 247 رواية : 1
ترجمه :
1- حـضـرت صـادق (ع ) فـرمـود: پـيـوسته دعا محجوبست (و ميانه آن و استجابش حجاب و پـرده اى حـائل اسـت ) تـا بـر مـحـمـد و آلش صـلوات فـرسـتـاده شـود (كـه آنگاه پرده و حائل برطرف شود).



شــرح :
جـزرى در نهايه گفته است : صلوة در لغت بمعناى دعا است ، و عبادت مخصوصه را كه شامل دعا است صلوة گفته اند، و برخى گفته اند: صلوة در لغت بمعناى تعظيم است ، و عبادت مخصوصه را هم صلوة گفته اند چون در آن تعظيم خداوند است تا آنكه گويد: و اما اينكه گوئيم ((اللهم صلى على محمد)) معنايش اينست كه خدايا او را بزرگوار كن در دنـيـا بـوسـيـله بـلنـد كردن نام او و آشكار كردن دعوت و نگهدارى شريعتش ، و در آخرت بقبول كردن شفاعت او درباره امتش و دو چندان كردن اجر و پاداشش .
فـيـض (ره ) در وافـى گـويـد: مـعناى صلوة بر پيغمبرش (ص ) اضافه انواع كرامات و لطـائف نـعـمتها است بر او، و اما صلوات ما و فرشتگان بر او پس آن درخواست آن كرامت و اضافه آن بر او است .
و مـجـلسـى (ره ) گـويـد: مـشهور آنست كه صلوة از خداى سبحان رحمت است و از فرشتگان اسـتـغـفـار (و طـلب آمـرزش ) و از بـنـدگـان دعـا اسـت . و در مـعـنـاى ((آل )) گـفـتـه اسـت : آل پـيـغـمبر (ص ) نزد شيعه اماميه عترت طاهره و خاندان معصوم او هـسـتـنـد، و ايـنـكـه شهيد ثانى (ره ) آنرا مخصوص باءميرالمؤ منين و فاطمه و حسن و حسين عـليـهم السلام كرده است وجهى و دليلى ندارد، و اما نزد عامه در اين باره اختلاف بسيارى اسـت پـس برخى گفته اند: آل پيغمبر (ص ) تمامى امت او هستند و برخى گفته اند: عشيره اويـنـد، و بـرخـى گـفـته اند هر كه از بنى هاشم و بنى عبدالمطلب كه گرفتن زكاة بر آنـهـا حـرام اسـت آل پـيـغمبرند، سپس وجوهى براى اينكه دعا بدون صلوات محجوبست ذكر فرموده است .
2- عَنْهُ عَنْ أَبِيهِ عَنِ النَّوْفَلِيِّ عَنِ السَّكُونِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ مَنْ دَعَا وَ لَمْ يَذْكُرِ النَّبِيَّ ص رَفْرَفَ الدُّعَاءُ عَلَى رَأْسِهِ فَإِذَا ذَكَرَ النَّبِيَّ ص رُفِعَ الدُّعَاءُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 248 رواية : 2
ترجمه :
2- حضرت صادق (ع ) فرمود: هر كه دعائى كند و نام پيغمبر (ص ) را نبرد آن دعا بالاى سرش (چون پرنده اى ) بچرخد، و چون نام پيغمبر (ص ) را برد دعا بالا رود.


3- أَبُو عَلِيٍّ الْأَشْعَرِيُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ أَبِي أُسَامَةَ زَيْدٍ الشَّحَّامِ عـَنْ مـُحـَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع أَنَّ رَجُلًا أَتَى النَّبِيَّ ص فَقَالَ يَا رَسُولَ اللَّهِ ص إِنِّي أَجـْعـَلُ لَكَ ثـُلُثَ صـَلَوَاتـِي لَا بـَلْ أَجـْعَلُ لَكَ نِصْفَ صَلَوَاتِي لَا بَلْ أَجْعَلُهَا كُلَّهَا لَكَ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص إِذاً تُكْفَى مَئُونَةَ الدُّنْيَا وَ الْآخِرَةِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 248 رواية : 3
ترجمه :
3- و نـيـز آن حـضـرت عـليـه السـلام فـرمود: مردى نزد پيغمبر (ص ) آمد و عرضكرد: اى رسـول خـدا مـن يـك سـوم صلواتم را براى شما قرار دهم ، نه بلكه نيمى از صلواتم را مـخـصـوص شـمـا گـردانـم ، نـه بـلكـه تـمـامـى آن را از آن شـمـا گـردانـم ؟ رسـول خدا (ص ) فرمود: در اين صورت خرج مؤ ونه دنيا و آخرت تو كفايت شود. (شرح اين حديث از زبان امام عليه السلام در حديث (4) است ).


4- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يـَحـْيـَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ سَيْفٍ عَنْ أَبِي أُسَامَةَ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع مَا مَعْنَى أَجْعَلُ صَلَوَاتِي كُلَّهَا لَكَ فَقَالَ يُقَدِّمُهُ بَيْنَ يَدَيْ كُلِّ حَاجَةٍ فَلَا يَسْأَلُ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ شَيْئاً حَتَّى يَبْدَأَ بِالنَّبِيِّ ص فَيُصَلِّيَ عَلَيْهِ ثُمَّ يَسْأَلَ اللَّهَ حَوَائِجَهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 248 رواية : 4
ترجمه :
4- ابو بصير گويد: از حضرت صادق (ع ) پرسيدم معناى اينكه : همه صلواتم را براى شما قرار دهم )) چيست ؟ فرمود: يعنى پيغمبر (ص ) را مقدمه و جلو هر حاجتى قرار مى دهد، و از خـداى عـزوجـل چـيزى درخواست نكند تا بنام پيغمبر (ص ) ابتداء كند و صلوات بر او فرستد، سپس حاجات خود را از خدا درخواست كند.



شــرح :
فـيـض (ره ) در شـرح حـديث (3) گويد: مقصود از صلوة معناى لغوى آن است كه دعا بـاشـد و مـعـناى گفتار آن مرد به پيغمبر (ص ) اينست كه هرگاه بدرگاه خداوند درباره حـاجـتـى دعـا مـى كـنـم اول بـشـما دعا مى كنم و آنرا ريشه و پايه قرار مى دهم سپس آنچه بـراى خـود خـواهـم روى آن قـرار دهم و همين است معناى آنچه از تفسير اين حديث بيايد (كه اشاره بحديث (4) است ).
5- عـِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ الْأَشْعَرِيِّ عَنِ ابْنِ الْقَدَّاحِ عَنْ أَبـِي عـَبـْدِ اللَّهِ ع قـَالَ قـَالَ رَسـُولُ اللَّهِ ص لَا تـَجْعَلُونِي كَقَدَحِ الرَّاكِبِ فَإِنَّ الرَّاكِبَ يَمْلَأُ قَدَحَهُ فَيَشْرَبُهُ إِذَا شَاءَ اجْعَلُونِي فِي أَوَّلِ الدُّعَاءِ وَ فِي آخِرِهِ وَ فِي وَسَطِهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 248 رواية : 5
ترجمه :
5- حـضـرت صـادق (ع ) فـرمـود: رسـول خدا (ص ) فرمود مرا چون قدح شتر سوار قرار نـدهـيـد، زيـرا شـتـر سـوار قـدح خـود را پـر كـنـد و هـر زمـان خـواسـت بـنـوشـد مـرا در اول دعا و وسط و آخر ان قرار دهيد.



شــرح :
فـيـض (ره ) گـويـد: ابـن اثـير گفته است : يعنى در آخر بياد من نيفتد چنانچه شتر سوار قـدح خـود را در آخـر بـار و بـنـه خـود قرار دهد، پس از آنكه از بار كردن همه آنها فارغ گـرديـد آن را پـشت آنها بياويزد، سپس فيض (ره ) گويد: و شايد مقصود اين باشد (كه هميشه به ياد من باشيد نه مانند قدح شتر سوار زيرا كه ) شتر سوار ياد قدح خود نكند تا گاهى كه تشنه شود و بخواهد آب بياشامد كه در آن هنگام آن را پر كند و بياشامد، و اقات ديگر از آن غافل است .6- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابـِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ إِسْمَاعِيلَ بْنِ مِهْرَانَ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عـَلِيِّ بـْنِ أَبِي حَمْزَةَ عَنْ أَبِيهِ وَ حُسَيْنِ بْنِ أَبِي الْعَلَاءِ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ إِذَا ذُكِرَ النَّبِيُّ ص فَأَكْثِرُوا الصَّلَاةَ عَلَيْهِ فَإِنَّهُ مَنْ صَلَّى عَلَى النَّبِيِّ ص صـَلَاةً وَاحـِدَةً صـَلَّى اللَّهُ عـَلَيـْهِ أَلْفَ صـَلَاةٍ فِي أَلْفِ صَفٍّ مِنَ الْمَلَائِكَةِ وَ لَمْ يَبْقَ شَيْءٌ مِمَّا خَلَقَهُ اللَّهُ إِلَّا صَلَّى عَلَى الْعَبْدِ لِصَلَاةِ اللَّهِ عَلَيْهِ وَ صَلَاةِ مَلَائِكَتِهِ فَمَنْ لَمْ يَرْغَبْ فِي هَذَا فَهُوَ جَاهِلٌ مَغْرُورٌ قَدْ بَرِئَ اللَّهُ مِنْهُ وَ رَسُولُهُ وَ أَهْلُ بَيْتِهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 249 رواية : 6
ترجمه :
6- حـضـرت صادق عليه السلام فرمود: چون نام پيغمبر صلى اللّه عليه و آله برده شد بـسـيـار بر او صلوات بفرستيد، زيرا هر كس يك صلوات بر پيغمبر صلى اللّه عليه و آله فـرسـتـد خداوند هزار بار در هزار صف از فرشته ها بر صلوات فرستد، و چيزى از مخلوقات خدا نماند جز اينكه بر اين بنده صلوات فرستد براى آنكه خداوند و فرشتگان براى او صلوات فرستند، و هر كس در اين فضيلت رغبت نكند پس او نادان و مغرور است ، و خدا و رسول و خاندانش از او بيزارند.



شــرح :
مـجـلسـى (ره ) گـويـد: ايـنـكـه فـرمـود: ((بـسـيـار صـلوات بـر او بـفـرسـتـيـد)) مـحمول بر استحباب است چناچه اجماع بر آن است ، و اينكه فرمود: ((خداوند در هزار صف فـرشـتـگـان بـر او صـلوات فـرسـتـد)) چـنـد مـعـنـى اول كـه ظـاهـر هـم هـمـانـسـت ايـن اسـت كـه خداوند بر او ثنا گويد و صلوات فرستد به كـلامـيـكـه آن كـلام را هـزار صـف از فـرشـتـگـان بـشـنـونـد و آنها نيز به صلوات خداوند عـزوجـل صـلوات فـرسـتـنـد. و پـس از آن چـنـد وجـه ديـگـر نـقـل كـرده (و در آخـر بـاب هـم در فـائده پـنـجـم از فـوائدى كه ذكر كرده معانى ديگرى نـقـل كـند) تا آنكه گويد: و مقصود از صلوات بر پيغمبر صلى اللّه عليه و آله بر او و آل او است ، نه صلوات بر پيغمبر صلى اللّه عليه و آله فقط، زيرا در روايات خاصه و عـامـه وارد شـده كـه صـلوات بـه او بـدون صـلوات بـر آل پـذيـرفـتـه نيست ، بلكه از اخبار ما ظاهر گردد كه حرام و موجب عقاب است ... و در آخر اين خبر نيز اشاره اى بدان شده .7- عـِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ الْأَشْعَرِيِّ عَنِ ابْنِ الْقَدَّاحِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَنْ صَلَّى عَلَيَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ مَلَائِكَتُهُ وَ مَنْ شَاءَ فَلْيُقِلَّ وَ مَنْ شَاءَ فَلْيُكْثِرْ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 249 رواية : 7
ترجمه :
7- حـضـرت صـادق (ع ) فـرمـود: رسـول خدا صلى اللّه عليه و آله فرمود: هر كه بر من صـلوات فـرسـتد خدا و فرشتگان بر او صلوات فرستند، هر كه خواهد كم فرستد و هر كه خواهد بيش .


8- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص الصَّلَاةُ عَلَيَّ وَ عَلَى أَهْلِ بَيْتِي تَذْهَبُ بِالنِّفَاقِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 250 رواية : 8
ترجمه :
8- و نيز آن حضرت عليه السلام فرمود: رسول خدا (ص ) فرمود: صلوات بر من و بر اهل بيت من نفاق را مى برد.


9- أَبُو عَلِيٍّ الْأَشْعَرِيُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ حَسَّانَ عَنْ أَبِي عِمْرَانَ الْأَزْدِيِّ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ مُعَاوِيَةَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ مَنْ قَالَ يَا رَبِّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ مِائَةَ مَرَّةٍ قُضِيَتْ لَهُ مِائَةُ حَاجَةٍ ثَلَاثُونَ لِلدُّنْيَا وَ الْبَاقِي لِلْآخِرَةِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 250 رواية : 9
ترجمه :
9ـ و نيز حضرت صادق (ع ) فرمود: هر كه صد بار بگويد: ((يا رب صلى على محمد و آل محمد)) صد حاجت از او بر آورده شود كه سى حاجت آن از (حاجات ) دنيا باشد (و باقى از آخرت ).


10- مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَكَمِ وَ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ أَبِي نَجْرَانَ جـَمـِيـعـاً عـَنْ صـَفـْوَانَ الْجـَمَّالِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ كُلُّ دُعَاءٍ يُدْعَى اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِهِ مَحْجُوبٌ عَنِ السَّمَاءِ حَتَّى يُصَلَّى عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 250 رواية : 10
ترجمه :
10ـ و نـيـز آن حـضـرت عـليـه السـلام فـرمـود: هـر دعـائى كـه خـداى عـزوجـل بـدان خـوانـده شـود از رفـتـن بـه آسـمـان مـحـجـوبـسـت تـا صـلوات بـر مـحـمد و آل محمد فرستاده شود.


11- عـَنـْهُ عـَنْ أَحـْمـَدَ بـْنِ مـُحـَمَّدٍ عـَنْ عـَلِيِّ بـْنِ الْحـَكَمِ عَنْ سَيْفِ بْنِ عَمِيرَةَ عَنْ أَبِي بَكْرٍ الْحـَضـْرَمـِيِّ قـَالَ حـَدَّثـَنِي مَنْ سَمِعَ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ جَاءَ رَجُلٌ إِلَى رَسُولِ اللَّهِ ص فـَقـَالَ أَجـْعـَلُ نـِصْفَ صَلَوَاتِي لَكَ قَالَ نَعَمْ ثُمَّ قَالَ أَجْعَلُ صَلَوَاتِي كُلَّهَا لَكَ قَالَ نَعَمْ فَلَمَّا مَضَى قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص كُفِيَ هَمَّ الدُّنْيَا وَ الْآخِرَةِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 250 رواية : 11
ترجمه :
11ـ و نـيـز آن حـضـرت عـليـه السـلام فـرمـود: مـردى نـزد رسول خدا (ص ) آمده عرض كردم : من نيمى از صلوات (و دعاهايم ) را براى شما قرار دهم ؟ فرمود: آرى ، سپس عرض كرد: همه دعاهايم را به شما مخصوص گردانم ؟ فرمود: آرى ، هـمـيـنـكـه آنمرد رفت رسول خدا صلى اللّه عليه و آله فرمود: اندوه دنيا و آخرتش كفايت شد.


12- عـَلِيُّ بـْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ مُرَازِمٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع إِنَّ رَجـُلًا أَتـَى رَسـُولَ اللَّهِ ص فـَقـَالَ يـَا رَسـُولَ اللَّهِ إِنِّي جـَعَلْتُ ثُلُثَ صَلَوَاتِي لَكَ فـَقـَالَ لَهُ خـَيـْراً فـَقـَالَ يـَا رَسـُولَ اللَّهِ إِنِّي جَعَلْتُ نِصْفَ صَلَوَاتِي لَكَ فَقَالَ لَهُ ذَاكَ أَفـْضَلُ فَقَالَ إِنِّي جَعَلْتُ كُلَّ صَلَوَاتِي لَكَ فَقَالَ إِذاً يَكْفِيَكَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مَا أَهَمَّكَ مِنْ أَمْرِ دُنْيَاكَ وَ آخِرَتِكَ فَقَالَ لَهُ رَجُلٌ أَصْلَحَكَ اللَّهُ كَيْفَ يَجْعَلُ صَلَاتَهُ لَهُ فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع لَا يَسْأَلُ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ شَيْئاً إِلَّا بَدَأَ بِالصَّلَاةِ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ص
اصول كافى جلد 4 صفحه : 250 رواية : 12
ترجمه :
12ـ و نـيـز فـرمـود: عـليـه السـلام مـردى نـزد صـلى اللّه عليه و آله آمده عرض كرد: اى رسـول خـدا: يـك سوم دعاهاى خود را به شما اختصاص دهم ؟ فرمود: نيكو است عرض كرد: صـلى اللّه عـليـه و آله نيمى از دعاهاى خود را مخصوص شما گردانم ؟ فرمود: اين بهتر اسـت ، عـرض كـرد: هـمـه دعـاهـايـم را بـراى شـما قرار دهم ؟ فرمود: در اين صورت خداى عـزوجـل ـ آنـچه از كارهاى دنيا و آخرتت كه ترا اندوهناك كند كفايت فرمايد. پس مردى به حـضـرت صـادق (ع ) عـرض كـرد: خـدايـت نـيـكـى دهـد چگونه دعايش را براى او قرار دهد، حـضـرت عـليـه السـلام فـرمـود: چيزى از خداى عزوجل درخواست نكند جز اينكه ابتداء به صلوات بر محمد و آلش عليهم السلام كند.


13- ابْنُ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ سَمِعْتُهُ يَقُولُ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص ارْفَعُوا أَصْوَاتَكُمْ بِالصَّلَاةِ عَلَيَّ فَإِنَّهَا تَذْهَبُ بِالنِّفَاقِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 251 رواية : 13
ترجمه :
13ـ و نـيـز حضرت صادق (ع ) فرمود: رسول خدا (ص ) فرمود: آوازهاى خود را بصلوات بر من بلند كنيد، زيرا كه آن نفاق را بر طرف سازد.


14- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ يَعْقُوبَ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ فَرُّوخَ مَوْلَى آلِ طَلْحَةَ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع يَا إِسْحَاقَ بْنَ فَرُّوخَ مَنْ صَلَّى عَلَى مـُحـَمَّدٍ وَ آلِ مـُحـَمَّدٍ عـَشْراً صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ مَلَائِكَتُهُ مِائَةَ مَرَّةٍ وَ مَنْ صَلَّى عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مـُحـَمَّدٍ مـِائَةَ مَرَّةٍ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ مَلَائِكَتُهُ أَلْفاً أَ مَا تَسْمَعُ قَوْلَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ هُوَ الَّذِي يُصَلِّي عَلَيْكُمْ وَ مَل ائِكَتُهُ لِيُخْرِجَكُمْ مِنَ الظُّلُم اتِ إِلَى النُّورِ وَ ك انَ بِالْمُؤْمِنِينَ رَحِيماً
اصول كافى جلد 4 صفحه : 251 رواية : 14
ترجمه :
14ـ اسـحاق بن فروخ گويد: حضرت صادق (ع ) فرمود: اى اسحاق بن فروخ هر كه ده بـار بـر محمد و آل محمد صلوات بفرستد خداوند و فرشتگان او صد بار بر او صلوات فرستند، و هر كه صد بار بر محمد و آل محمد صلوات فرستد خداوند و فرشتگانش هزار بـار بـر او صـلوات فـرسـتـنـد، آيـا گـفـتـار خـداى عـزوجـل را نـشـنـيده اى (كه فرمايد:) ((او است آن خداوندى كه رحمت (يا درود) فرستد بر شـمـا (او) و فـرشـتـگانش تا برون آرد شما را از تاريكيها بسوى روشنائى و بوده است بمؤ منان مهربان )) (سوره احزاب آيه 43).

توضيح :
اسـتـشـهـاد بـه آيـه شـريـفـه بـراى اثبات اين معنا است كه چگونه خداوند و فرشتگانش صـلوات و درود بـر كـسـى فرستند، و در اينكه صلوات خدا و فرشتگان بر مردم چيست و چـگـونه است مورد اختلاف است طبرسى (ره ) گويد: صلوات از خدا آمرزش و رحمت است ، و گـفـتـه شـده : ثـنـا و سـتـايـش اسـت ، و بـرخى گفته اند: كرامت و بخشندگى است ، و اما صـلوات فـرشـتـگـان هـمـان دعـاى آنـهـا اسـت چـنـانـكـه از ابـن عـبـاس نقل شده ، و گفته شده : درخواست آنها است از خداى تعالى براى فرو فرستادن رحمت .15- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ أَبِي أَيُّوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عـَنْ أَحَدِهِمَا ع قَالَ مَا فِي الْمِيزَانِ شَيْءٌ أَثْقَلَ مِنَ الصَّلَاةِ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ إِنَّ الرَّجُلَ لَتـُوضـَعُ أَعـْمـَالُهُ فـِي الْمـِيـزَانِ فـَتَمِيلُ بِهِ فَيُخْرِجُ ص الصَّلَاةَ عَلَيْهِ فَيَضَعُهَا فِي مِيزَانِهِ فَيَرْجَحُ بِهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 252 رواية : 15
ترجمه :
15ـ مـحـمد بن مسلم از يكى از دو امام باقر و صادق عليهماالسلام حديث كند كه فرمود: در مـيـزان (و تـرازوى اعـمـال در قـيـامـت ) چـيـزى سـنـگـيـن تـر از صـلوات بـر مـحـمـد و آل مـحـمـد نـيـسـت ، و هـمـانا مردى باشد كه اعمالش را در ميزان گذارند و سبك باشد، پس ثـواب صـلوات او در آيد و آنرا در ميزان نهد پس بسبب آن سنگين گردد و (بر كفه ديگر) بچربد.


16- عَلِيُّ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ جُمْهُورٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ رِجَالِهِ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع مَنْ كَانَتْ لَهُ إِلَى اللَّهِ عـَزَّ وَ جـَلَّ حـَاجـَةٌ فـَلْيـَبـْدَأْ بـِالصَّلَاةِ عـَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ثُمَّ يَسْأَلُ حَاجَتَهُ ثُمَّ يـَخْتِمُ بِالصَّلَاةِ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ فَإِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ أَكْرَمُ مِنْ أَنْ يَقْبَلَ الطَّرَفَيْنِ وَ يَدَعَ الْوَسَطَ إِذَا كَانَتِ الصَّلَاةُ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ لَا تُحْجَبُ عَنْهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 252 رواية : 16
ترجمه :
16ـ حـضـرت صـادق (ع ) فـرمـود: هـر كـه بـدرگـاه خـداى عزوجل حاجتى دارد بايد بصلوات بر محمد و آلش شروع كند، و سپس حاجت خود را بخواهد، و در آخـر هـم بـصـلوات بـر مـحـمـد و آل مـحـمـد پـايـان دهـد، زيـرا كـه خـداى عـزوجل كريم تر از آن است كه دو طرف (دعا) را بپذيرد، و وسط (دعا) را واگذارد (و به اجـابـت نـرسـانـد) زيـرا صـلوات بر محمد و آل محمد محجوب نيست (و بدون بر خورد به حجابى بالا رود).


17- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابـِنـَا عـَنْ أَحـْمـَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَسِّنِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ أَبَانٍ الْأَحْمَرِ عَنْ عَبْدِ السَّلَامِ بـْنِ نـُعـَيـْمٍ قـَالَ قـُلْتُ لِأَبـِي عـَبْدِ اللَّهِ ع إِنِّي دَخَلْتُ الْبَيْتَ وَ لَمْ يَحْضُرْنِي شـَيْءٌ مـِنَ الدُّعَاءِ إِلَّا الصَّلَاةُ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ فَقَالَ أَمَا إِنَّهُ لَمْ يَخْرُجْ أَحَدٌ بِأَفْضَلَ مِمَّا خَرَجْتَ بِهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 252 رواية : 17
ترجمه :
17ـ عـبـد السـلام بـن نعيم گويد: به امام صادق عليه السلام عرض كردم : من وارد خانه (كـعـبـه ) شـدم و هـيـچ دعـائى بـخـاطـر نـداشـتـم جـز صـلوات بـر مـحـمـد و آل مـحـمـد؟ فرمود: آگاه باش كه هيچ كس مانند تو (در فضيلت و ثواب ) از خانه بيرون نيامده است .


18- عـَلِيُّ بـْنُ مـُحَمَّدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ الْحُسَيْنِ عَنْ عَلِيِّ بْنِ الرَّيَّانِ عَنْ عُبَيْدِ اللَّهِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ الدِّهْقَانِ قَالَ دَخَلْتُ عَلَى أَبِي الْحَسَنِ الرِّضَا ع فَقَالَ لِي مَا مَعْنَى قَوْلِهِ وَ ذَكَرَ اسْمَ رَبِّهِ فَصَلّ ى قُلْتُ كُلَّمَا ذَكَرَ اسْمَ رَبِّهِ قَامَ فَصَلَّى فَقَالَ لِي لَقَدْ كَلَّفَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ هـَذَا شَطَطاً فَقُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاكَ فَكَيْفَ هُوَ فَقَالَ كُلَّمَا ذَكَرَ اسْمَ رَبِّهِ صَلَّى عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 252 رواية : 18
ترجمه :
18ـ عـبـيـد اللّه بن عبداللّه دهقان گويد: خدمت حضرت رضا عليه السلام شرفياب شدم ، پـس آن حـضـرت به من فرمود: معناى گفتار خداوند چيست ؟ (كه فرمايد:) ((و ياد كرد نام پروردگارش را پس صلوات بجا آورد)) (سوره اعلى آيه 15)؟ من عرض كردم : يعنى هر زمان نام پروردگارش را بياد آورد برخاست پس نماز خواند (و صلواة بمعناى نماز است ) فـرمـود: (اگـر ايـنـطـور بـاشـد) پس خدا به حقيقت تكليفى نا به جا و بيرون از طاقت و تـوانائى كرده است ؟ عرض ‍ كردم : قربانت : پس معناى آن چگونه است ؟ فرمود: هر گاه نام پروردگارش را ياد كند بر محمد و آل محمد او صلوات فرستد.



توضيح :
مجلسى (ره ) پس از نقل تفاسير زيادى كه از معصوم عليه السلام و غير او در تفسير آيه رسـيـده كه صلوة در آيه ((فصلى )) را به توحيد، و ذكر قلبى ، و ذكر زبانى يعنى اللّه كبر ـ، و نماز در صحرا، و نماز فطر و اءضحى ، تفسير كرده اند گويد: منافاتى ميانه اين روايت و آن روايات نيست ، زيرا اين نيز يكى از معانى آيه و بطنى از بطون آن ميباشد.19- عـَنـْهُ عـَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ عَنْ مُفَضَّلِ بْنِ صَالِحٍ الْأَسَدِيِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ هَارُونَ عَنْ أَبِي عـَبـْدِ اللَّهِ ع قـَالَ إِذَا صـَلَّى أَحـَدُكـُمْ وَ لَمْ يـَذْكـُرِ النَّبـِيَّ وَ آلَهُ ص فـِي صـَلَاتِهِ يُسْلَكُ بِصَلَاتِهِ غَيْرَ سَبِيلِ الْجَنَّةِ وَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَنْ ذُكِرْتُ عِنْدَهُ فَلَمْ يُصَلِّ عَلَيَّ دَخَلَ النَّارَ فـَأَبـْعـَدَهُ اللَّهُ وَ قـَالَ ص وَ مـَنْ ذُكـِرْتُ عـِنْدَهُ فَنَسِيَ الصَّلَاةَ عَلَيَّ خُطِئَ بِهِ طَرِيقَ الْجَنَّةِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 253 رواية : 19
ترجمه :
19ـ حـضـرت صـادق (ع ) فـرمـود: هـرگـاه يكى از شماها نماز بخواند و در نماز خود نام پـيـغـمبر (ص ) (و آل او) را نبرد، با اين نماز بجز راه بهشت مى رود (يعنى اين نماز او را بـه بـهشت نخواهد برد). و رسول خدا(ص ) فرمود: هر كس كه من نزد او نامم برده شود و بر من صلوات نفرستد به دوزخ رود، پس خدايش (از رحمت خود) دور كند. و فرمود (ص ): و هـر كـس كـه مـن نـزدش نام برده شوم و صلوات (فرستادن ) را بر من فراموش كند از راه بهشت به خطا رفته است .


20- أَبُو عَلِيٍّ الْأَشْعَرِيُّ عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ عَلِيٍّ عَنْ عُبَيْسِ بْنِ هِشَامٍ عَنْ ثَابِتٍ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَنْ ذُكِرْتُ عِنْدَهُ فَنَسِيَ أَنْ يُصَلِّيَ عَلَيَّ خَطَأَ اللَّهُ بِهِ طَرِيقَ الْجَنَّةِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 253 رواية : 20
ترجمه :
20ـ و نيز آن حضرت عليه السلام فرمود: رسول خدا(ص ) فرموده است : هر كه من نزدش نام برده شوم و فراموش كند كه بر من صلوات بفرستد خداوند او را براهى جز راه بهشت برد.


21- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ الْقَدَّاحِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قـَالَ سـَمـِعَ أَبِي رَجُلًا مُتَعَلِّقاً بِالْبَيْتِ وَ هُوَ يَقُولُ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ فَقَالَ لَهُ أَبِي يَا عَبْدَ اللَّهِ لَا تَبْتُرْهَا لَا تَظْلِمْنَا حَقَّنَا قُلِ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ أَهْلِ بَيْتِهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 253 رواية : 21
ترجمه :
21ـ و نيز آن حضرت عليه السلام فرمود: پدرم شنيد كه مردى به پرده كعبه در آويخته و مـى گـويـد: ((اللهـم صـل عـلى مـحـمـد))، (و نـامـى از آل محمد دنبال آن نمى برد) پدرم باو فرمود: اى بنده خدا بريده اش مكن ، و درباره حق ما بـه مـا سـتـم مـكـن ، و بـگـو: ((الهـم صـل عـلى مـحـمـد و اءهل بيته )).



*باب آنچه لازم است از ذكر خداى عزوجل در هر مجلسى*
بَابُ مَا يَجِبُ مِنْ ذِكْرِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فِي كُلِّ مَجْلِسٍ
1- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ خَلَفِ بْنِ حَمَّادٍ عَنْ رِبْعِيِّ بـْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْجَارُودِ الْهُذَلِيِّ عَنِ الْفُضَيْلِ بْنِ يَسَارٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع مَا مـِنْ مـَجـْلِسٍ يَجْتَمِعُ فِيهِ أَبْرَارٌ وَ فُجَّارٌ فَيَقُومُونَ عَلَى غَيْرِ ذِكْرِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَّا كَانَ حَسْرَةً عَلَيْهِمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 254 رواية : 1
ترجمه :
1ـ حـضـرت صـادق (ع ) فـرمـود: هـيـچ مـجلسى نباشد كه در آن نيكان و بدكاران گرد هم اجتماع كنند كه بى ياد خداى عزوجل از آن برخيزند جز اينكه در روز قيامت براى آنها مايه حسرت و افسوس باشد.



توضيح :
مـجـلسـى (ره ) گـويـد: مقصود از ذكر هر آن چيزى است كه سبب ياد آوررى خداى سبحان در خـاطـر انـسانى گردد، و نيز موجب فرمانبردارى از دستورات خدا و واگذاردن نهيهاى او، و تـفـكـر در آنـچـه جـايـز اسـت از صـفـات خـداونـد و مـحـامـد او، و تـذكـر تـمـامـى ايـنـهـا بـدل و زبـان ، و يـاد آورى پـيـمـبـران و ائمـه ديـن و بـيـان مـنـاقـب و فضائل و برهان بر امامت آنهاـ چنانچه در حديث آمده كه ذكر ما ذكر خداست و ذكر دشمنان ما ذكـر شـيـطـان اسـت و هـم چـنـيـن يـاد آورى معاد و حشر و حساب تا آنكه گويد: ولى عبادات اختراعى و اذكارى بدعت باشد آنها ذكر خدا نيست .2- حُمَيْدُ بْنُ زِيَادٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ سَمَاعَةَ عَنْ وُهَيْبِ بْنِ حَفْصٍ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ عـَنْ أَبـِي عـَبـْدِ اللَّهِ ع قـَالَ مـَا اجـْتـَمـَعَ فـِي مـَجـْلِسٍ قـَوْمٌ لَمْ يَذْكُرُوا اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ وَ لَمْ يـَذْكـُرُونـَا إِلَّا كـَانَ ذَلِكَ الْمَجْلِسُ حَسْرَةً عَلَيْهِمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ ثُمَّ قَالَ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ ع إِنَّ ذِكْرَنَا مِنْ ذِكْرِ اللَّهِ وَ ذِكْرِ عَدُوِّنَا مِنْ ذِكْرِ الشَّيْطَانِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 254 رواية : 2
ترجمه :
2ـ و نـيـز حضرت صادق (ع ) فرمود: هيچ مردمى ، در انجمنى فراهم نشوند كه در آن ذكر خـداى عـزوجـل و ذكـر ما نباشد جز اينكه آن انجمن در روز قيامت مايه حسرت و افسوس آنان بـاشد، سپس فرمود: (پدرم ) حضرت ابوجعفر عليه السلام فرمود: همانا ذكر ما ذكر خدا است و ذكر دشمن ما ذكر شيطان است .


3- وَ بـِإِسـْنـَادِهِ قَالَ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ ع مَنْ أَرَادَ أَنْ يَكْتَالَ بِالْمِكْيَالِ الْأَوْفَى فَلْيَقُلْ إِذَا أَرَادَ أَنْ يَقُومَ مِنْ مَجْلِسِهِ سُبْحَانَ رَبِّكَ رَبِّ الْعِزَّةِ عَمَّا يَصِفُونَ وَ سَلَامٌ عَلَى الْمُرْسَلِينَ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 254 رواية : 3
ترجمه :
3ـ حضرت باقر (ع ) فرمود: هر كه خواهد به پيمانه تمام مزد برد (و بكاملترين وجهى بـى كـم و كاست از خدا ثواب دريافت كند) بايد هنگامى كه مى خواهد از جاى خود برخيزد بگويد:
((سـبـحان ربك رب العزة عما يصفون ه و سلام على المرسلين ، و الحمد للّه رب العالمين )).


4- مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عـَنْ أَبـِي حَمْزَةَ الثُّمَالِيِّ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ مَكْتُوبٌ فِي التَّوْرَاةِ الَّتِي لَمْ تُغَيَّرْ أَنَّ مـُوسـَى ع سـَأَلَ رَبَّهُ فـَقَالَ يَا رَبِّ أَ قَرِيبٌ أَنْتَ مِنِّي فَأُنَاجِيَكَ أَمْ بَعِيدٌ فَأُنَادِيَكَ فَأَوْحَى اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَيْهِ يَا مُوسَى أَنَا جَلِيسُ مَنْ ذَكَرَنِي فَقَالَ مُوسَى فَمَنْ فِي سِتْرِكَ يَوْمَ لَا سـِتْرَ إِلَّا سِتْرُكَ فَقَالَ الَّذِينَ يَذْكُرُونَنِي فَأَذْكُرُهُمْ وَ يَتَحَابُّونَ فِيَّ فَأُحِبُّهُمْ فَأُولَئِكَ الَّذِينَ إِذَا أَرَدْتُ أَنْ أُصِيبَ أَهْلَ الْأَرْضِ بِسُوءٍ ذَكَرْتُهُمْ فَدَفَعْتُ عَنْهُمْ بِهِمْ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 255 رواية : 4
ترجمه :
4ـ و نـيـز آن حـضـرت عـليـه السـلام فرمود: در آن توراتى كه دست نخورده (و مانند اين تـوراة فـعـلى كـه تـحـريـف شـده نـيـسـت ) نوشته است كه موسى عليه السلام از خداوند پـرسـشـى كـرده عـرض كـرد: پـروردگـارا آيـا تـو به من نزديكى تا با تو آهسته راز گـويـم يـا از مـن دورى تـا فـريـادت كـنـم ؟ خـداى عـزوجـل به او وحى فرمود: اى موسى من هم نشين آن كسم كه مرا ياد كند، موسى عرضكرد: كيست كه در پناه تو است روزى كه پناهى جز پناه تو نيست ؟ فرمود: آنانكه مرا ياد كنند پـس من نيز آنها را ياد كنم ، و در راه من (يا بخاطر خشنودى من ) با هم دوستى كنند، پس من نـيـز آنـهـا را دوسـت دارم ، ايـنـهـايـنـد كـه چـون خـواهـم بـه اءهـل زمـيـن بـلا و بـدى بـرسـانـم يـادشـان كـنـم و بـه خـاطـر آنـهـا آن بـدى را از اهل زمين دفع كنم .



شــرح :
مـجـلسـى (ره ) در شـرح كـلام اول حـضـرت مـوسـى (عـليـه السلام ) گويد: گويا غرض پرسش از آداب دعا است با اينكه مى دانست كه او بما از رگ گردن نزديكتر است ، يعنى :
آيـا دوسـت دارى مـانـنـد نـزديـكـان بـا تو راز گويم يا مانند دوران فريادت كنم ، و به بـيـانـى سـاده تـر: چون به تو نگاه كنم پس تو از هر نزديكى نزديكترى ، و چون به خـود نـظـر افـكـنم خود را در منتهاى دورى از تو بينم ، پس ندانم كه هنگام دعاء بدرگاهت به حال خودم نگاه كنم يا به حال تو.5- أَبُو عَلِيٍّ الْأَشْعَرِيُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ يَحْيَى عَنْ حُسَيْنِ بْنِ زَيـْدٍ عـَنْ أَبـِي عـَبـْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَا مِنْ قَوْمٍ اجْتَمَعُوا فِي مَجْلِسٍ فَلَمْ يـَذْكـُرُوا اسـْمَ اللَّهِ عـَزَّ وَ جـَلَّ وَ لَمْ يـُصـَلُّوا عـَلَى نـَبِيِّهِمْ إِلَّا كَانَ ذَلِكَ الْمَجْلِسُ حَسْرَةً وَ وَبَالًا عَلَيْهِمْ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 255 رواية : 5
ترجمه :
5ـ حضرت صادق عليه السلام فرمود: رسول خدا (ص ) فرموده : هيچ مردمى نباشد كه در انـجـمـنـى گـرد هـم آيـند و نام خداى عزوجل را نبرند، و بر پيغمبر صلى اللّه عليه و آله صلوات نفرستند جز اينكه آن مجلس مايه حسرت و زيان بر آنها باشد.


6- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنِ ابْنِ رِئَابٍ عَنِ الْحَلَبِيِّ عَنْ أَبـِي عـَبـْدِ اللَّهِ ع قـَالَ لَا بـَأْسَ بِذِكْرِ اللَّهِ وَ أَنْتَ تَبُولُ فَإِنَّ ذِكْرَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ حَسَنٌ عَلَى كُلِّ حَالٍ فَلَا تَسْأَمْ مِنْ ذِكْرِ اللَّهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 255 رواية : 6
ترجمه :
6ـ و نـيـز حـضـرت صـادق عـليـه السـلام فـرمـود: ذكـر خـدا در هـنـگـامـى كـه بول كنى عيب ندارد زيرا ذكر خدا در هر حالى نيكو است ، پس از ذكر خدا خسته مشو.


7- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ النَّوْفَلِيِّ عَنِ السَّكُونِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ أَوْحـَى اللَّهُ عـَزَّ وَ جـَلَّ إِلَى مـُوسَى ع يَا مُوسَى ع لَا تَفْرَحْ بِكَثْرَةِ الْمَالِ وَ لَا تَدَعْ ذِكْرِي عَلَى كُلِّ حَالٍ فَإِنَّ كَثْرَةَ الْمَالِ تُنْسِي الذُّنُوبَ وَ إِنَّ تَرْكَ ذِكْرِي يُقْسِي الْقُلُوبَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 256 رواية : 7
ترجمه :
7ـ و نـيـز آن حـضـرت عـليـه السـلام فـرمـود: خـداى عـزوجـل بـه مـوسـى وحـى كـرد: اى مـوسـى بـه زيـادى مـال شـاد مـشـو، و ذكـر مـرا در هـر حـالى وا مـگـذار (از يـاد مـن بـيـرون مـرو) زيـرا زيـادى مال گناهان را فراموش سازد، و واگذاردن ذكر من دلها را سخت كند.


8- مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عـَنْ أَبـِي حـَمـْزَةَ عـَنْ أَبـِي جـَعْفَرٍ ع قَالَ مَكْتُوبٌ فِي التَّوْرَاةِ الَّتِي لَمْ تُغَيَّرْ أَنَّ مُوسَى سـَأَلَ رَبَّهُ فـَقـَالَ إِلَهـِي إِنَّهُ يـَأْتـِي عـَلَيَّ مـَجَالِسُ أُعِزُّكَ وَ أُجِلُّكَ أَنْ أَذْكُرَكَ فِيهَا فَقَالَ يَا مُوسَى إِنَّ ذِكْرِي حَسَنٌ عَلَى كُلِّ حَالٍ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 256 رواية : 8
ترجمه :
8ـ امـام بـاقـر عـليـه السـلام فـرمـود: در آن تـوراتى كه تغييرى در آن داده نشده است (و محرف نيست ) نوشته است : كه همانا موسى از پروردگار پرسيد و عرضكرد: بارالها هر آيـنه گاهى مجلسى براى من پيش آيد كه من تو را عزيزتر و والاتر دانم از اينكه در آن مجلسها ياد تو كنم (و نامت را برم ).
فرمود: اى موسى ياد من كردن در هر حال خوب است .


9- عـِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَمَّنْ ذَكَرَهُ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لِمُوسَى أَكْثِرْ ذِكْرِي بِاللَّيْلِ وَ النَّهَارِ وَ كُنْ عِنْدَ ذِكْرِي خَاشِعاً وَ عِنْدَ بَلَائِي صَابِراً وَ اطْمَئِنَّ عِنْدَ ذِكْرِي وَ اعْبُدْنِي وَ لَا تُشْرِكْ بـِي شـَيـْئاً إِلَيَّ الْمـَصـِيـرُ يَا مُوسَى اجْعَلْنِي ذُخْرَكَ وَ ضَعْ عِنْدِي كَنْزَكَ مِنَ الْبَاقِيَاتِ الصَّالِحَاتِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 256 رواية : 9
ترجمه :
9ـ حضرت صادق (ع ) فرمود: خداى عزوجل به موسى فرمود: در شب و روز مرا بسيار ياد كن و هنگام ذكر من خاشع باش ، و به هنگام بلايم شكيبا باش ، و پيش ذكر من آسوده باش (چـون بـا ذكـر مـن دل آسـوده شـود) و مرا بپرست و چيزى را شريك من قرار مده ، بازگشت بـسـوى مـن اسـت ، اى مـوسـى مرا (براى روز درمانگى ) ذخيره خود ساز، و گنج كردارهاى شايسته و پاينده خود را بمن بسپار.


10- وَ بـِإِسـْنـَادِهِ عـَنْ أَبـِي عـَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لِمُوسَى اجْعَلْ لِسَانَكَ مِنْ وَرَاءِ قـَلْبـِكَ تـَسْلَمْ وَ أَكْثِرْ ذِكْرِي بِاللَّيْلِ وَ النَّهَارِ وَ لَا تَتَّبِعِ الْخَطِيئَةَ فِي مَعْدِنِهَا فَتَنْدَمَ فَإِنَّ الْخَطِيئَةَ مَوْعِدُ أَهْلِ النَّارِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 256 رواية : 10
ترجمه :
10ـ و نـيـز آن حـضـرت عـليـه السـلام فـرمـود: خـداى عـزوجل به موسى فرمود: زبانت را دنبال دلت قرار ده تا سالم بمانى ، و در شب و روز مرا بسيار ياد كن و گناه را از كان و معدنش دنبال مكن كه پشيمان شوى ، زيرا خطا كارى و گناه وعده گاه اهل دوزخ است .



شــرح :
فيض (ره ) گويد: ((زبانت را دنبال دلت قرار ده )) يعنى در آنچه مى خواهى بدان تكلم كـنـى و بـگـوئى اول تاءمل كن (و ببين چگونه است ) آنگاه بگو، زيرا اگر چنين كردى از خـطـا و پـشـيـمـانـى سالم بمانى . و در جمله ((و گناه را از معدنش ..)) گويد: يعنى با اهـل خـطـا كـه مـعـدن آن هـسـتـنـد هم نشينى مكن زيرا تو نيز با آنان شريك گردى و بر آن پشيمان شوى .11- وَ بـِإِسـْنـَادِهِ قـَالَ فِيمَا نَاجَى اللَّهُ بِهِ مُوسَى ع قَالَ يَا مُوسَى لَا تَنْسَنِي عَلَى كُلِّ حَالٍ فَإِنَّ نِسْيَانِي يُمِيتُ الْقَلْبَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 257 رواية : 11
ترجمه :
11ـ و نيز امام حضرت صادق عليه السلام فرمود: در آنچه خدا با موسى مناجات كرد (اين بـود كـه ) فـرمـود: اى مـوسـى مـرا در هـيچ حالى فراموش مكن زيرا كه فراموش كردن من دل را مى ميراند.


12- عـَنـْهُ عـَنِ ابـْنِ فـَضَّالٍ عَنْ غَالِبِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ بَشِيرٍ الدَّهَّانِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ يَا ابْنَ آدَمَ اذْكُرْنِي فِي مَلَإٍ أَذْكُرْكَ فِي مَلَإٍ خَيْرٍ مِنْ مَلَئِكَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 257 رواية : 12
ترجمه :
12ـ و نـيـز حـضـرت صـادق عـليـه السـلام فـرمـود: خـداى عـزوجـل فـرمـايد: اى فرزند آدم مرا در ميان مردم ياد كن تا من تو را در ميان گروهى بهتر (يعنى فرشتگان ) ياد كنم .



شــرح :
فيض (ره ) گويد: شايد مقصود از ذكر در ملاء ستايش او باشد بطورى كه مردم بشنوند و آنـهـا را بـيـاد خـدا انـدازد. و مـجلسى (ره )گويد: اين خبر را عامه نيز روايت كرده اند، و مقصود از گروه بهتر فرشتگانند چنانچه عامه نيز گفته اند و آنانكه گويند: فرشتگان بهتر از افراد بشر هستند به اين حديث تمسك جسته اند.13- مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَمَّنْ ذَكَرَهُ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مَنْ ذَكَرَنِي فِي مَلَإٍ مِنَ النَّاسِ ذَكَرْتُهُ فِي مَلَإٍ مِنَ الْمَلَائِكَةِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 257 رواية : 13
ترجمه :
13ـ و نيز فرمود: خداى عزوجل فرموده : هر كه در ميان دسته اى از مردم مرا ياد كند من او را در ميان دسته اى از فرشتگان ياد كنم .

*باب بسيار ذكر خداى عزو جل كردن*
بَابُ ذِكْرِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ كَثِيراً
1- عـِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ الْأَشْعَرِيِّ عَنِ ابْنِ الْقَدَّاحِ عَنْ أَبـِي عـَبـْدِ اللَّهِ ع قـَالَ مـَا مـِنْ شـَيْءٍ إِلَّا وَ لَهُ حـَدٌّ يـَنـْتَهِي إِلَيْهِ إِلَّا الذِّكْرَ فَلَيْسَ لَهُ حَدٌّ يَنْتَهِي إِلَيْهِ فَرَضَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ الْفَرَائِضَ فَمَنْ أَدَّاهُنَّ فَهُوَ حَدُّهُنَّ وَ شَهْرَ رَمَضَانَ فَمَنْ صـَامـَهُ فـَهـُوَ حـَدُّهُ وَ الْحـَجَّ فـَمـَنْ حـَجَّ فَهُوَ حَدُّهُ إِلَّا الذِّكْرَ فَإِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ لَمْ يَرْضَ مِنْهُ بـِالْقـَلِيـلِ وَ لَمْ يَجْعَلْ لَهُ حَدّاً يَنْتَهِي إِلَيْهِ ثُمَّ تَلَا هَذِهِ الْآيَةَ ي ا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اذْكُرُوا اللّ هَ ذِكـْراً كـَثـِيـراً وَ سـَبِّحـُوهُ بـُكـْرَةً وَ أَصـِيـلًا فـَقَالَ لَمْ يَجْعَلِ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَهُ حَدّاً يـَنـْتـَهـِي إِلَيْهِ قَالَ وَ كَانَ أَبِي ع كَثِيرَ الذِّكْرِ لَقَدْ كُنْتُ أَمْشِي مَعَهُ وَ إِنَّهُ لَيَذْكُرُ اللَّهَ وَ آكـُلُ مَعَهُ الطَّعَامَ وَ إِنَّهُ لَيَذْكُرُ اللَّهَ وَ لَقَدْ كَانَ يُحَدِّثُ الْقَوْمَ وَ مَا يَشْغَلُهُ ذَلِكَ عَنْ ذِكْرِ اللَّهِ وَ كـُنـْتُ أَرَى لِسَانَهُ لَازِقاً بِحَنَكِهِ يَقُولُ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ كَانَ يَجْمَعُنَا فَيَأْمُرُنَا بِالذِّكْرِ حـَتَّى تـَطـْلُعَ الشَّمـْسُ وَ يـَأْمـُرُ بـِالْقـِرَاءَةِ مـَنْ كـَانَ يـَقْرَأُ مِنَّا وَ مَنْ كَانَ لَا يَقْرَأُ مِنَّا أَمَرَهُ بِالذِّكْرِ وَ الْبَيْتُ الَّذِي يُقْرَأُ فِيهِ الْقُرْآنُ وَ يُذْكَرُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فِيهِ تَكْثُرُ بَرَكَتُهُ وَ تـَحـْضُرُهُ الْمَلَائِكَةُ وَ تَهْجُرُهُ الشَّيَاطِينُ وَ يُضِي ءُ لِأَهْلِ السَّمَاءِ كَمَا يُضِي ءُ الْكَوْكَبُ الدُّرِّيُّ لِأَهـْلِ الْأَرْضِ وَ الْبـَيـْتُ الَّذِي لَا يـُقـْرَأُ فِيهِ الْقُرْآنُ وَ لَا يُذْكَرُ اللَّهُ فِيهِ تَقِلُّ بَرَكَتُهُ وَ تَهْجُرُهُ الْمَلَائِكَةُ وَ تَحْضُرُهُ الشَّيَاطِينُ وَ قَدْ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص أَ لَا أُخْبِرُكُمْ بـِخـَيْرِ أَعْمَالِكُمْ لَكُمْ أَرْفَعِهَا فِي دَرَجَاتِكُمْ وَ أَزْكَاهَا عِنْدَ مَلِيكِكُمْ وَ خَيْرٍ لَكُمْ مِنَ الدِّينَارِ وَ الدِّرْهـَمِ وَ خـَيـْرٍ لَكـُمْ مِنْ أَنْ تَلْقَوْا عَدُوَّكُمْ فَتَقْتُلُوهُمْ وَ يَقْتُلُوكُمْ فَقَالُوا بَلَى فَقَالَ ذِكـْرُ اللَّهِ عـَزَّ وَ جـَلَّ كَثِيراً ثُمَّ قَالَ جَاءَ رَجُلٌ إِلَى النَّبِيِّ ص فَقَالَ مَنْ خَيْرُ أَهْلِ الْمَسْجِدِ فـَقـَالَ أَكـْثـَرُهـُمْ لِلَّهِ ذِكـْراً وَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَنْ أُعْطِيَ لِسَاناً ذَاكِراً فَقَدْ أُعْطِيَ خَيْرَ الدُّنـْيـَا وَ الْآخـِرَةِ وَ قَالَ فِي قَوْلِهِ تَعَالَى وَ ل ا تَمْنُنْ تَسْتَكْثِرُ قَالَ لَا تَسْتَكْثِرْ مَا عَمِلْتَ مِنْ خَيْرٍ لِلَّهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 257 رواية : 1
ترجمه :
1ـ حضرت صادق (ع ) فرمود: هيچ چيز نيست جز آنكه براى آن حدى (و اندازه اى ) است كه بـدان پـايـان پـذيـرد مـگـر ذكـر كـه حـدى نـدارد تـا پـايـان پـذيـرد، خـداى عزوجل فرائض را واجب كرده و هر كه آنها را به جاى آورد همان حد و انتهاى آنها است ، و ماه رمـضـانـسـت پـس هر كه آنرا روزه دارد همان حد آن است ، و حج (واجب است ) و هر كه حج كرد بـه پـايـان رسـانـده ، مـگـر هـمـان ذكـر كـه بـراسـتـى خـداى عزوجل به اندك آن راضى نشده و انتها و حدى براى آن قرار نداده كه بدان پايان يابد، سـپـس ايـن آيـه را تـلاوت فـرمـود: ((اى آنـانـكـه ايـمان آورديد ياد كنيد خدا را بسيار، و تـسـبـيحش گوئيد بامدادان و شامگاهان )) (سوره احزاب آيه 41 و 42) پس فرمود: خداى عزوجل براى آن حدى كه بدان پايان پذيرد قرار نداده است .
فـرمـود: و پـدرم فـراوان ذكر خدا مى كرد، (گاهى ) من به همراه او مى رفتم و او ذكر خدا مـى كـرد، با او غذا مى خوردم او ذكر خدا مى كرد، و (گاهى ) با مردم گفتگو مى كرد ولى آن از ذكر خدا بازش نمى داشت و من مى ديدم زبانش را كه چسبيده به كامش بود و مى گفت ((لا اله الا اللّه )) و پـيـوسـتـه ما را انجمن مى كرد، و ما را به ذكر خدا فرمان مى داد تا آفـتـاب بـزنـد، و هر كدام ما كه خواندن (قرآن ) ميدانستيم دستور به خواندن مى داد، و هر كدام نميدانست به او دستور ذكر مى فرمود.
در هـر خـانـه اى كـه قـرآن خـوانـده شـود و ذكـر خـداى عزوجل شود بركت آن خانه زياد گردد، و فرشتگان در آن خانه آيند، و شياطين از آن دورى كـنـنـد، و بـراى اهـل آسـمـان بـدرخـشـد چـنـانـچـه سـتـاره فـروزان بـراى اهل زمين مى درخشد، و (اما) خانه اى كه در آن قرآن خوانده نشود و خدا در آن خانه ذكر نشود بركتش كم مى شود و فرشتگان از آن دورى كنند و شياطين در آن خانه در آيند.
و به تحقيق رسول خدا (ص ) فرموده : آيا شما را آگاه نكنم به بهترين كارهايتان كه در درجات شما از همه كارها بالاتر، و نزد خداوند از همه پاكتر و پاكيزه تر است ، و براى شما از دينار (طلا) و درهم (نقره ) بهتر، و از اينكه با دشمن خودتان برخورد كنيد (و جهاد كنيد) و شما آنها را بكشيد و آنها شما را بكشند خوبتر است ؟ عرض كردند: چرا فرمود: آن بـسـيـار ذكر خدا كردن است سپس فرمود: مردى خدمت پيغمبر صلى اللّه عليه و آله فرمود: هر كه زبانى گويا به ذكر خدا به او داده شده است خير دنيا و آخرت به او داده شده ، و درباره گفتار خدايتعالى : ((و منت منه كه فزونى جوئى )) (سوره مدثر آيه 6) فرمود، (يعنى ) آنچه كار خير براى خدا كردى آن را بيش مشمار.


2- حـُمـَيـْدُ بـْنُ زِيَادٍ عَنِ ابْنِ سَمَاعَةَ عَنْ وُهَيْبِ بْنِ حَفْصٍ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ شِيعَتُنَا الَّذِينَ إِذَا خَلَوْا ذَكَرُوا اللَّهَ كَثِيراً
اصول كافى جلد 4 صفحه : 259 رواية : 2
ترجمه :
2ـ حـضـرت صـادق (ع ) فـرمـود: شـيعيان ما آنهائى هستند كه هرگاه تنها باشند ذكر خدا بسيار كنند.


3- الْحـُسـَيْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ وَ عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ جَمِيعاً عَنِ الْحـَسـَنِ بْنِ عَلِيٍّ الْوَشَّاءِ عَنْ دَاوُدَ بْنِ سِرْحَانَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مـَنْ أَكـْثـَرَ ذِكـْرَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ أَحَبَّهُ اللَّهُ وَ مَنْ ذَكَرَ اللَّهَ كَثِيراً كُتِبَتْ لَهُ بَرَاءَتَانِ بَرَاءَةٌ مِنَ النَّارِ وَ بَرَاءَةٌ مِنَ النِّفَاقِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 259 رواية : 3
ترجمه :
3ـ و نـيـز آن حـضـرت عـليـه السـلام فـرمود: رسول خدا (ص ) فرموده : هر كه ذكر خداى عـزوجـل را بـسـيـار كـنـد خـداونـد او را دوست دارد، و هر كه ذكر خدا را بسيار كند براى دو بـراءت (يـعـنـى مـنشور آزادى ) نوشته شود، يكى براءت از دوزخ ، و ديگرى براءت از انفاق (و دو روئى ).


4- مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ سَيْفِ بْنِ عَمِيرَةَ عـَنْ بـَكـْرِ بـْنِ أَبِي بَكْرٍ عَنْ زُرَارَةَ بْنِ أَعْيَنَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ تَسْبِيحُ فَاطِمَةَ الزَّهْرَاءِ ع مِنَ الذِّكْرِ الْكَثِيرِ الَّذِي قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ اذْكُرُوا اللّ هَ ذِكْراً كَثِيراً
عـَنـْهُ عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ سَيْفِ بْنِ عَمِيرَةَ عَنْ أَبِي أُسَامَةَ زَيْدٍ الشَّحَّامِ وَ مَنْصُورِ بْنِ حَازِمٍ وَ سَعِيدٍ الْأَعْرَجِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع مِثْلَهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 259 رواية : 4
ترجمه :
4ـ حضرت صادق (ع ) فرمود: تسبيح فاطمه زهراء عليهاالسلام از جمله ذكر بسيارى است كـه خـداى عـزوجـل فـرمـوده اسـت : ((خدا را ياد كنيد ياد كردن بسيار)) (سوره احزاب آيه 41). و نيز مانند اين حديث را سعيد اعرج از آن حضرت عليه السلام روايت كرده است .




5- الْحُسَيْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْوَشَّاءِ عَنْ دَاوُدَ الْحَمَّارِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ مَنْ أَكْثَرَ ذِكْرَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ أَظَلَّهُ اللَّهُ فِي جَنَّتِهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 260 رواية : 5
ترجمه :
5ـ و نـيـز امـام صـادق (ع ) فـرمـود: هـر كـه بـسـيـار ذكـر خـداى عزوجل را بكند خداوند او را در بهشتش در كنف رحمت خود جا دهد.



*بـاب ايـنـكـه صاعقه آتشى كه در رعد و برق شديد از آسمان فرو ريزد شخص ذاكر را نگيرد*
بَابُ أَنَّ الصَّاعِقَةَ لَا تُصِيبُ ذَاكِراً
1- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يـَحـْيـَى عـَنْ أَحـْمـَدَ بـْنِ مـُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِيلَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْفُضَيْلِ عَنْ أَبِي الصَّبَّاحِ الْكِنَانِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ يَمُوتُ الْمُؤْمِنُ بِكُلِّ مِيتَةٍ إِلَّا الصَّاعِقَةَ لَا تَأْخُذُهُ وَ هُوَ يَذْكُرُ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 260 رواية : 1
ترجمه :
1ـ حضرت صادق (ع ) فرمود: مؤ من بهر مرگى مى ميرد جز به صاعقه زيرا در حالى كه او ذكر خداى عزوجل مى كند به او اصابت نكند.


2- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنِ ابْنِ أُذَيْنَةَ عَنْ بُرَيْدِ بْنِ مُعَاوِيَةَ الْعـِجـْلِيِّ قـَالَ قـَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع إِنَّ الصَّوَاعِقَ لَا تُصِيبُ ذَاكِراً قَالَ قُلْتُ وَ مَا الذَّاكِرُ قَالَ مَنْ قَرَأَ مِائَةَ آيَةٍ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 260 رواية : 2
ترجمه :
2ـ بريد بن معاويه عجلى گويد: حضرت صادق (ع ) فرمود: صاعقه ها به كسى كه ذكر خدا گويد و ذاكر است اصابت نكنند، گويد: من عرضكردم : ذاكر كيست ؟ فرمود: آنكه صد آيه بخواند.
مجلسى (ره ) گويد: يعنى در هر روز و شب صد آيه بخواند يا در هر يك از شب و روز.


3- حُمَيْدُ بْنُ زِيَادٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ سَمَاعَةَ عَنْ وُهَيْبِ بْنِ حَفْصٍ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ قـَالَ سـَأَلْتُ أَبـَا عـَبـْدِ اللَّهِ ع عَنْ مِيتَةِ الْمُؤْمِنِ قَالَ يَمُوتُ الْمُؤْمِنُ بِكُلِّ مِيتَةٍ يَمُوتُ غَرَقاً وَ يَمُوتُ بِالْهَدْمِ وَ يُبْتَلَى بِالسَّبُعِ وَ يَمُوتُ بِالصَّاعِقَةِ وَ لَا تُصِيبُ ذَاكِرَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 260 رواية : 3
ترجمه :
3ـ ابـو بصير گويد: از حضرت صادق عليه السلام پرسيدم از مردن مؤ من ؟ فرمود: مؤ مـن بـهـر مـردنى مى ميرد: بوسيله غرق شدن بميرد، به زير آور ماندن بميرد، به درنده دچـار گـردد، بـه صـاعـقـه بـمـيـرد، ولى ايـن صـاعـقـه بـه ذكـر كـنـنـده خـداى عزوجل اصابت نكند (و نرسد).



*باب سرگرم شدن به ذكر خدا*
بَابُ الِاشْتِغَالِ بِذِكْرِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ
1- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ يَقُولُ مَنْ شُغِلَ بِذِكْرِي عَنْ مَسْأَلَتِي أَعْطَيْتُهُ أَفْضَلَ مَا أُعْطِي مَنْ سَأَلَنِي
اصول كافى جلد 4 صفحه : 261 رواية : 1
ترجمه :
1ـ حضرت صادق (ع ) فرمود: همانا خداى عزوجل فرمايد: هر كه بسبب ذكر من از درخواست و پـرسـش از مـن سـرگرم شود (بطورى كه درخواست و حاجات خود را فراموش كند) باو بدهم بهتر از آنچه ميدهم بآنكس كه از من درخواست كند.(و ذكر من او را سرگرم نكرده ).


2- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِيلَ عَنْ مَنْصُورِ بْنِ يُونُسَ عَنْ هَارُونَ بْنِ خَارِجَةَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِنَّ الْعَبْدَ لَيَكُونُ لَهُ الْحَاجَةُ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فـَيـَبـْدَأُ بـِالثَّنـَاءِ عـَلَى اللَّهِ وَ الصَّلَاةِ عـَلَى مـُحـَمَّدٍ وَ آلِ مـُحـَمَّدٍ حـَتَّى يـَنـْسـَى حَاجَتَهُ فَيَقْضِيهَا اللَّهُ لَهُ مِنْ غَيْرِ أَنْ يَسْأَلَهُ إِيَّاهَا
اصول كافى جلد 4 صفحه : 261 رواية : 2
ترجمه :
2ـ و نـيـز آن حـضـرت عـليـه السـلام فـرمـود: هـمـانـا بـنـده اى بـه خـداى عـزوجـل حـاجـتـى دارد، و بـه ثـنـاء و سـتـايـش بـر خـدا و صـلوات بـر مـحـمـد و آل مـحمد شروع كند تااينكه حاجت خود را فراموش كند (و سرگرم ثناء بر خدا و صلوات شود) پس خداوند حاجت او را بر آورد بى آنكه درباره آن درخواستى كرده باشد.



*باب ذكر خداى عزوجل در نهان*
بَابُ ذِكْرِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فِي السِّرِّ
1- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يـَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ إِبْرَاهِيمَ بْنِ أَبِي الْبـِلَادِ عـَمَّنْ ذَكـَرَهُ عـَنْ أَبـِي عـَبـْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مَنْ ذَكَرَنِي سِرّاً ذَكَرْتُهُ عَلَانِيَةً
اصول كافى جلد 4 صفحه : 261 رواية : 1
ترجمه :
1ـ حـضـرت صادق (ع ) فرمود: خداى عزوجل فرموده : هر كه مرا در نهانى ياد كند من او را آشكارا ياد كنم .



شــرح :
مـجـلسـى (ره ) گـويـد: ذكـر نـهـانى يعنى در دل يا در خلوت و تنهائى يا آهسته گفتن در برابر بلند گفتن (كه بر تمامى اينها صادق است ).2- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابـِنـَا عـَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ إِسْمَاعِيلَ بْنِ مِهْرَانَ عَنْ سَيْفِ بْنِ عـَمِيرَةَ عَنْ سُلَيْمَانَ بْنِ عَمْرٍو عَنْ أَبِي الْمَغْرَاءِ الْخَصَّافِ رَفَعَهُ قَالَ قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ع مـَنْ ذَكـَرَ اللَّهَ عـَزَّ وَ جـَلَّ فـِي السِّرِّ فـَقَدْ ذَكَرَ اللَّهَ كَثِيراً إِنَّ الْمُنَافِقِينَ كَانُوا يَذْكُرُونَ اللَّهَ عـَلَانـِيـَةً وَ لَا يـَذْكـُرُونـَهُ فـِي السِّرِّ فـَقـَالَ اللَّهُ عـَزَّ وَ جـَلَّ يـُر اؤُنَ النّ اسَ وَ ل ا يَذْكُرُونَ اللّ هَ إِلّ ا قَلِيلًا
اصول كافى جلد 4 صفحه : 262 رواية : 2
ترجمه :
2ـ ابى مفراى خصاف در حديث مرفوعى از اميرالمؤ منين عليه السلام حديث كند كه فرمود: هـر كس خداى عزوجل را در نهان ياد كند (از جمله كسانى است كه ) ذكر خدا را بسيار كرده ، زيـرا مـنـافـقـان را شـيوه اين بود كه آشكارا (پيش ‍ مسلمانان ) ذكر خدا مى كردند ولى در نهان ذكر خدا نمى كردند، پس خداى عزوجل فرمود: ((خود نمائى كنند به مردم و ياد نكنند خدا را جز اندكى )) (سوره نساء آيه 142).


3- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ رَفَعَهُ قَالَ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جـَلَّ لِعـِيـسَى ع يَا عِيسَى اذْكُرْنِي فِي نَفْسِكَ أَذْكُرْكَ فِي نَفْسِي وَ اذْكُرْنِي فِي مَلَئِكَ أَذْكـُرْكَ فـِي مـَلَإٍ خـَيـْرٍ مـِنْ مـَلَإِ الْآدَمـِيِّيـنَ يـَا عـِيـسـَى أَلِنْ لِي قَلْبَكَ وَ أَكْثِرْ ذِكْرِي فِي الْخَلَوَاتِ وَ اعْلَمْ أَنَّ سُرُورِي أَنْ تُبَصْبِصَ إِلَيَّ وَ كُنْ فِي ذَلِكَ حَيّاً وَ لَا تَكُنْ مَيِّتاً
اصول كافى جلد 4 صفحه : 262 رواية : 3
ترجمه :
3ـ ابـن فـضـال در حـديـث مـرفـوعـى (كـه سند آنرا بمعصوم رسانده ) حديث كند كه خداى عـزوجـل بـعـيـسـى عـليه السلام فرمود: اى عيسى مرا در خاطر خود ياد كن تا من نيز تو را بـيـاد آرم ، و مـرا در مـيـان مردمان ياد كن تا من نيز تو را در ميان جمعى بهتر از جمع آدميان (يـعـنـى فـرشتگان ) ياد كنم ، اى عيسى دلت را براى من نرم كن و در تنهائيها بسيار مرا يـاد كـن و بـدان شـادى مـن بـايـنـسـت كـه بـراى مـن تـواضـع كـنـى ، و در ايـن بـاره زنده (دل ) باش و مرده (دل و افسرده ) مباش .



شــرح :
مـجـلسـى (ره ) در ايـنـكـه ((نـفـس )) در ايـن حـديـث مـعـنـاى آن چـيـسـت ؟ وجـوهـى نـقـل كند و بالاخره آنرا به معناى ذات گرفته و همين معنا را تقويت نموده و معناى ديگر را چـنـدان مـنـاسـب بـا ايـن حـديـث نـدانـد. سـپـس گويد: و برخى گفته اند: فرمايش خداوند: ((اذكـرك فـى نـفسى )) مقصود پاداش آن ذكر است ، يعنى پاداش و ثواب ذكر تو را مى دهـم و پـاداش ‍ ذكـر ذكـر نـامـيـده شـده و مـقـصـود ذكـر در مـقـابـل نـسـيـان نـيست ، زيرا ذكر به اين معنى در خدا هست چه آنكه بنده او را ياد كند و چه نكند، يا مقصود اين است كه تو را ياد كنم بطورى كه احدى مطلع نشود.4- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ حَمَّادٍ عَنْ حَرِيزٍ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَحَدِهِمَا ع قَالَ لَا يَكْتُبُ الْمـَلَكُ إِلَّا مـَا سـَمـِعَ وَ قـَالَ اللَّهُ عـَزَّ وَ جَلَّ وَ اذْكُرْ رَبَّكَ فِي نَفْسِكَ تَضَرُّعاً وَ خِيفَةً فَلَا يَعْلَمُ ثَوَابَ ذَلِكَ الذِّكْرِ فِي نَفْسِ الرَّجُلِ غَيْرُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ لِعَظَمَتِهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 262 رواية : 4
ترجمه :
4ـ زراره از يـكـى از دو امـام بـاقـر و يـا امـام صـادق عـليـه السـلام حـديث كند كه فرمود: فـرشته ننويسد جز آنچه را بشنود، و خداى عزوجل فرموده است : ((و ياد كن پروردگار خـويـش را در درون خـود بـزارى و تـرس )) (سـوره اعـراف آيـه 205) پـس به جز خداى عزوجل ثواب اين ذكر را كه درون مرد باشد كسى نداند براى بزرگى آن ذكر.



*باب ذكر خداى عزوجل در ميان غافلان و بى خبران از حق*
بَابُ ذِكْرِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فِي الْغَافِلِينَ
1- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ الْمُخْتَارِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع الذَّاكِرُ لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فِي الْغَافِلِينَ كَالْمُقَاتِلِ فِي الْمُحَارِبِينَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 263 رواية : 1
ترجمه :
1ـ حـضـرت صـادق (ع ) فـرمـود: كـسـيـكـه در مـيـان بـى خـبـران يـاد خـداى عـزوجل كند مانند كسى است كه در ميان جنگجويان (فرارى يا آنانكه هستند ولى جنگ نكنند) باشد، و (تنها) بجنگد (و از ديگران دفاع كند).



توضيح :
مجلسى (ره ) گويد: يعنى بواسطه او دفع ضرر از غافلان مى شود چنانچه بخاطر آن يك نفر مجاهد دفع دشمن از ديگران بشود. و در بعضى نسخه ها ((هاربين )) است كه به معناى ((فراريان )) است .2- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ النَّوْفَلِيِّ عَنِ السَّكُونِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قـَالَ رَسـُولُ اللَّهِ ص ذَاكـِرُ اللَّهِ عـَزَّ وَ جـَلَّ فـِي الْغـَافـِلِيـنَ كـَالْمـُقـَاتـِلِ عـَنِ الْفَارِّينَ وَ الْمُقَاتِلُ عَنِ الْفَارِّينَ لَهُ الْجَنَّةُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 263 رواية : 2
ترجمه :
2ـ و نـيـز آن حـضـرت عـليـه السـلام فـرمـود: رسـول خـدا (ص ) فرموده : ياد كننده خداى عـزوجـل در مـيـان غـافـلان چـون كسى است كه (در ميدان جنگ با دشمنان دين ) جنگ كند بجاى گريخته ها (بخاطر دفاع از آنها كه دشمن آنها را تعقيب نكند) و هر كه بجاى گريخته ها جنگ كند بهشت براى او (لازم ) گردد.



*باب تحميد يعنى ستايش كردن و تمجيد يعنى ببزرگى و نيكى ستودن*
بَابُ التَّحْمِيدِ وَ التَّمْجِيدِ
1- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يـَحـْيـَى عـَنْ أَحـْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِي سَعِيدٍ الْقَمَّاطِ عَنِ الْمُفَضَّلِ قَالَ قُلْتُ لِأَبـِي عـَبـْدِ اللَّهِ ع جـُعِلْتُ فِدَاكَ عَلِّمْنِي دُعَاءً جَامِعاً فَقَالَ لِيَ احْمَدِ اللَّهَ فَإِنَّهُ لَا يَبْقَى أَحَدٌ يُصَلِّي إِلَّا دَعَا لَكَ يَقُولُ سَمِعَ اللَّهُ لِمَنْ حَمِدَهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 263 رواية : 1
ترجمه :
1ـ مـفـضـل گـويـد: بـه امـام صـادق عـليه السلام عرض كردم : قربانت گردم دعاء جامعى (يـعـنى تمام كاملى ) به من بياموز، فرمود: خدا را ستايش كن زيرا هيچ نماز گزارى نيست جز اينكه (آن زمان ) براى تو دعا كند (زيرا هر نماز گزارى در نماز) ميگويد: (سمع اللّه لمن حمده يعنى ): خدايا بشنو سخن كسيكه تو را ستايش كند.


2- عـَنـْهُ عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِ عَنْ سَيْفِ بْنِ عَمِيرَةَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مَرْوَانَ قَالَ قُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع أَيُّ الْأَعْمَالِ أَحَبُّ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَقَالَ أَنْ تَحْمَدَهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 264 رواية : 2
ترجمه :
2ـ محمد بن مروان گويد: به حضرت صادق عليه السلام عرض كردم : چه عملى بدرگاه خداى عزوجل محبوبترين همه اعمال است ؟ فرمود: اينكه او را ستايش كنى .


3- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ أَبِي الْحَسَنِ الْأَنْبَارِيِّ عَنْ أَبِي عـَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ كَانَ رَسُولُ اللَّهِ ص يَحْمَدُ اللَّهَ فِي كُلِّ يَوْمٍ ثَلَاثَمِائَةِ مَرَّةٍ وَ سِتِّينَ مَرَّةً عَدَدَ عُرُوقِ الْجَسَدِ يَقُولُ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ كَثِيراً عَلَى كُلِّ حَالٍ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 264 رواية : 3
ترجمه :
3ـ و نـيـز آن حـضرت عليه السلام فرمود: رسول خدا (ص ) چنان بود كه روزى سيصد و شـصـت بـار خـدا را حـمـد (ستايش ) مى كرد بشماره رگهاى بدن ، (و اينگونه مى فرمود: ((الحـمـد للّه رب العـالمـيـن كـثـيـرا عـلى كـل حال )) (يعنى ستايش مخصوص پروردگار جهانيانيست بسيار بر هر حال ).


4- عـَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ وَ حُمَيْدُ بْنُ زِيَادٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مُحَمَّدٍ جَمِيعاً عَنْ أَحْمَدَ بْنِ الْحـَسـَنِ الْمـِيثَمِيِّ عَنْ يَعْقُوبَ بْنِ شُعَيْبٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص إِنَّ فـِي ابـْنِ آدَمَ ثـَلَاثـَمـِائَةٍ وَ سـِتِّينَ عِرْقاً مِنْهَا مِائَةٌ وَ ثَمَانُونَ مُتَحَرِّكَةٌ وَ مِنْهَا مـِائَةٌ وَ ثـَمَانُونَ سَاكِنَةٌ فَلَوْ سَكَنَ الْمُتَحَرِّكُ لَمْ يَنَمْ وَ لَوْ تَحَرَّكَ السَّاكِنُ لَمْ يَنَمْ وَ كَانَ رَسُولُ اللَّهِ ص إِذَا أَصْبَحَ قَالَ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ كَثِيراً عَلَى كُلِّ حَالٍ ثَلَاثَمِائَةٍ وَ سِتِّينَ مَرَّةً وَ إِذَا أَمْسَى قَالَ مِثْلَ ذَلِكَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 264 رواية : 4
ترجمه :
4ـ يـعـقـوب بـن شـعـيـب گـويـد: شـنـيـدم حـضـرت صـادق (ع ) مـى فـرمـود: رسول خدا (ص ) فرموده است : همانا در (بدن ) آدميزاد سيصد و شصت رگ است ، كه يكصد و هـشـتـاد رگ از آنـهـا مـى جـنـبد و يكصد و هشتاد رگ ديگرش ساكن است ،پس اگر رگهاى جـنـبـنـده سـاكـن شـود (آدمـيزاد) خوابش نبرد، و اگر يكى از رگهاى ساكن به جنبش در آيد خـوابش نبرد، و رسول خدا(ص ) چنان بود كه چون بامداد مى كرد سيصد و شصت بار مى فـرمـود: ((الحـمـد للّه رب العـالمـيـن كـثـيـرا عـلى كـل حال ))، و چون شام ميكرد مانند آنرا مى گفت .


5- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ مَنْصُورِ بْنِ الْعَبَّاسِ عَنْ سَعِيدِ بْنِ جـَنـَاحٍ قـَالَ حـَدَّثـَنِي أَبُو مَسْعُودٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ مَنْ قَالَ أَرْبَعَ مَرَّاتٍ إِذَا أَصْبَحَ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ فَقَدْ أَدَّى شُكْرَ يَوْمِهِ وَ مَنْ قَالَهَا إِذَا أَمْسَى فَقَدْ أَدَّى شُكْرَ لَيْلَتِهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 265 رواية : 5
ترجمه :
5ـ حـضـرت صـادق (ع ) فرمود: هر كه چون صبح كند چهار بار بگويد: ((الحمدللّه رب العالمين )) هر آينه شكر آن روزش را اداد كرده ، و هر كه آنرا همينكه شام كرد بگويد هر آينه شكر آن شبش را ادا كرده است .


6- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ عَلِيِّ بْنِحَسَّانَ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قـَالَ كـُلُّ دُعـَاءٍ لَا يـَكـُونُ قـَبـْلَهُ تَحْمِيدٌ فَهُوَ أَبْتَرُ إِنَّمَا التَّحْمِيدُ ثُمَّ الثَّنَاءُ قُلْتُ مَا أَدْرِي مَا يُجْزِي مِنَ التَّحْمِيدِ وَ التَّمْجِيدِ قَالَ يَقُولُ اللَّهُمَّ أَنْتَ الْأَوَّلُ فَلَيْسَ قَبْلَكَ شَيْءٌ وَ أَنـْتَ الْآخـِرُ فـَلَيـْسَ بـَعـْدَكَ شَيْءٌ وَ أَنْتَ الظَّاهِرُ فَلَيْسَ فَوْقَكَ شَيْءٌ وَ أَنْتَ الْبَاطِنُ فَلَيْسَ دُونَكَ شَيْءٌ وَ أَنْتَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 265 رواية : 6
ترجمه :
6ـ بـرخـى از يـاران عـلى بن حسان از حضرت صادق (ع ) حديث كند كه فرمود: هر دعائى كـه پـيـش از آن حـمد و ستايش ‍ (خداوند) نباشد آن ناتمام و پى بريده است ، حمد بايد و سـپـس ثـنـاء گويى او، عرض كردم : من نمى دانم چه اندازه از تمحيد و تمجيد كفايت كند؟ فرمود: مى گويد: ((الهم انت الاول فليس قلبك شى ء، و انت الاحر فليس بعدك شى ء، و انت الظاهر فليس فوقك شى ء، و انت الباطن فليس دونك شى ء، و انت العزيز الحكيم )).


7- وَ بـِهَذَا الْإِسْنَادِ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع مَا أَدْنَى مَا يُجْزِي مِنَ التَّحْمِيدِ قَالَ تَقُولُ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي عَلَا فَقَهَرَ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي مَلَكَ فَقَدَرَ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي بَطَنَ فَخَبَرَ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي يُمِيتُ الْأَحْيَاءَ وَ يُحْيِي الْمَوْتَى وَ هُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 265 رواية : 7
ترجمه :
7ـ و نيز گويد: از آن حضرت پرسيدم در تمحيد (و سپاس گوئى خداوند) چه اندازه بس اسـت ؟ فـرمـود: مـى گـوئى : ((الحمدللّه الذى علا فقهر، و الحمد للّه الذى ملك فقدر، و الحـمـد للّه الذى بـطـن فـخـبـر، و الحـمـدللّه الذى (يميت الاحياء و) يحيى موتى و هو على كل شى ء قدير)).



*باب استغفارآمرزش خواهى*
بَابُ الِاسْتِغْفَارِ
1- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ النَّوْفَلِيِّ عَنِ السَّكُونِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص خَيْرُ الدُّعَاءِ الِاسْتِغْفَارُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 265 رواية : 1
ترجمه :
1ـ حـضـرت صـادق (ع ) فـرمـود: رسـول خدا (ص ) فرمود: بهترين دعا استغفار (و آمرزش خواهى ) است .

شــرح :
مـجـلسـى (ره ) گـويد: براى آنكه آمرزش مهمترين و بزرگترين خواسته هاى (دعا كننده ) است ، و يا براى آنست كه استغفار وسيله برطرف شدن گناهان شود كه آنها بزرگترين پرده ها و حجابهاى مستجاب شدن دعاها است .2- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ حُسَيْنِ بْنِ سَيْفٍ عَنْ أَبِي جَمِيلَةَ عَنْ عُبَيْدِ بْنِ زُرَارَةَ قـَالَ قـَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع إِذَا أَكْثَرَ الْعَبْدُ مِنَ الِاسْتِغْفَارِ رُفِعَتْ صَحِيفَتُهُ وَ هِيَ تَتَلَأْلَأُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 266 رواية : 2
ترجمه :
2ـ عـبـيـد بـن زراره گويد: امام صادق عليه السلام فرمود: هرگاه بنده استغفار كند (و از خداوند آمرزش خواهد) نامه عملش بالا رود در حاليكه مى درخشد.


3- عـَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ يَاسِرٍ عَنِ الرِّضَا ع قَالَ مَثَلُ الِاسْتِغْفَارِ مَثَلُ وَرَقٍ عَلَى شَجَرَةٍ تُحَرَّكُ فَيَتَنَاثَرُ وَ الْمُسْتَغْفِرُ مِنْ ذَنْبٍ وَ يَفْعَلُهُ كَالْمُسْتَهْزِئِ بِرَبِّهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 266 رواية : 3
ترجمه :
3- حـضـرت رضـا عـليـه السـلام فـرمـود: مـثـل اسـتـغـفار (و ريختن گناهان بسبب آن ) چون برگى است بر درختى كه (در فصل پاييز آن درخت ) بجنبد و آن برگ بريزد، و كسيكه از گـنـاهى استغفار كند و باز آنرا انجام دهد مانند كسى است كه پروردگار خود را مسخره كند.


4- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابـِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ طَلْحَةَ بـْنِ زَيـْدٍ عـَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص كَانَ لَا يَقُومُ مِنْ مَجْلِسٍ وَ إِنْ خَفَّ حَتَّى يَسْتَغْفِرَ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ خَمْساً وَ عِشْرِينَ مَرَّةً
اصول كافى جلد 4 صفحه : 266 رواية : 4
ترجمه :
4- حـضـرت صادق (ع ) فرمود: كه رسول خدا (ص ) را شيوه چنان بود از كه هيچ مجلسى بـر نـمـى خـواسـت و گرچه (مدت توقفش در آن ) كوتاه بود، تا اينكه بيست و پنج بار بدرگاه خداى عزوجل استغفار مى كرد.



توضيح :
در بـاب اسـتـغـفار از گناه در كتاب ايمان و كفر بيانى از مرحوم اربلى مؤ لف كتاب كشف العمة در معناى استغفار رسول خدا (ص ) و ائمه معصومين علهيم السلام كه با اينكه معصوم بودند چگونه استغفار از گناه مى كردند گذشت بدانجا مراجعه شود.5- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ مُعَاوِيَةَ بْنِ عَمَّارٍ عَنِ الْحَارِثِ بْنِ الْمُغِيرَةِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ كَانَ رَسُولُ اللَّهِ ص يَسْتَغْفِرُ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ فِي كُلِّ يَوْمٍ سَبْعِينَ مَرَّةً وَ يَتُوبُ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ سَبْعِينَ مَرَّةً قَالَ قُلْتُ كَانَ يَقُولُ أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ وَ أَتـُوبُ إِلَيْهِ قَالَ كَانَ يَقُولُ أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ سَبْعِينَ مَرَّةً وَ يَقُولُ وَ أَتُوبُ إِلَى اللَّهِ وَ أَتُوبُ إِلَى اللَّهِ سَبْعِينَ مَرَّةً
اصول كافى جلد 4 صفحه : 266 رواية : 5
ترجمه :
5- حـارث بـن مـغـيـره از حـضـرت صـادق (ع ) حـديـث كـنـد كـه فـرمـود: شـيـوه رسـول خـدا (ص ) ايـن بـود كـه در هـر روز هـفـتـاد بـار بـدرگـاه خـداى عـزوجـل اسـتـغـفـار مـى كـرد، و هـفـتاد بار توبه مى كرد، گويد: عرضكردم : (يعنى ) مى فـرمـود: ((اسـتـغـفـر اللّه و اتـوب اليه ))؟ فرمود: هفتاد بار مى فرمود: استغفر الله ، استغفر الله ، و هفتاد بار (ديگر) مى فرمود: اتوب الى اللّه و اتوب الى الله .


6- أَبُو عَلِيٍّ الْأَشْعَرِيُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ يَحْيَى عَنْ حُسَيْنِ بْنِ زَيـْدٍ عـَنْ أَبـِي عـَبـْدِ اللَّهِ ع قـَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص الِاسْتِغْفَارُ وَ قَوْلُ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ خـَيـْرُ الْعـِبـَادَةِ قـَالَ اللَّهُ الْعـَزِيـزُ الْجـَبَّارُ فـَاعـْلَمْ أَنَّهـُ ل ا إِل هَ إِلَّا اللّ هُ وَ اسْتَغْفِرْ لِذَنْبِكَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 267 رواية : 6
ترجمه :
6- حضرت صادق (ع ) فرمود: رسول خدا (ص ) فرمود: استغفار كردن و گفتن ((لا اله الا الله )) بهترين عبادتست ، خداى عزوجل جبار فرموده است : ((پس بدانكه نيست معبودى جز خدا، و آمرزش خواه براى گناه خويش )) (سوره محمد آيه 19).



*باب تسبيح سبحان اللّه گفتن و تهليل لا اله الا اللّه گفتن و تكبير اللّه كبر گفتن*
بَابُ التَّسْبِيحِ وَ التَّهْلِيلِ وَ التَّكْبِيرِ
1- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عـَنْ أَبـِيـهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ وَ أَبِي أَيُّوبَ الْخـَزَّازِ جـَمـِيـعـاً عـَنْ أَبـِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ جَاءَ الْفُقَرَاءُ إِلَى رَسُولِ اللَّهِ ص فَقَالُوا يَا رَسـُولَ اللَّهِ إِنَّ الْأَغـْنِيَاءَ لَهُمْ مَا يُعْتِقُونَ وَ لَيْسَ لَنَا وَ لَهُمْ مَا يَحُجُّونَ وَ لَيْسَ لَنَا وَ لَهُمْ مـَا يَتَصَدَّقُونَ وَ لَيْسَ لَنَا وَ لَهُمْ مَا يُجَاهِدُونَ وَ لَيْسَ لَنَا فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَنْ كَبَّرَ اللَّهَ عـَزَّ وَ جـَلَّ مـِائَةَ مـَرَّةٍ كـَانَ أَفـْضـَلَ مِنْ عِتْقِ مِائَةِ رَقَبَةٍ وَ مَنْ سَبَّحَ اللَّهَ مِائَةَ مَرَّةٍ كَانَ أَفْضَلَ مِنْ سِيَاقِ مِائَةِ بَدَنَةٍ وَ مَنْ حَمِدَ اللَّهَ مِائَةَ مَرَّةٍ كَانَ أَفْضَلَ مِنْ حُمْلَانِ مِائَةِ فَرَسٍ فِي سـَبـِيـلِ اللَّهِ بـِسـُرُجـِهـَا وَ لُجـُمِهَا وَ رُكُبِهَا وَ مَنْ قَالَ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ مِائَةَ مَرَّةٍ كَانَ أَفْضَلَ النَّاسِ عـَمـَلًا ذَلِكَ الْيـَوْمَ إِلَّا مـَنْ زَادَ قـَالَ فـَبـَلَغَ ذَلِكَ الْأَغـْنـِيـَاءَ فـَصـَنـَعُوهُ قَالَ فَعَادَ الْفـُقـَرَاءُ إِلَى النَّبـِيِّ ص فَقَالُوا يَا رَسُولَ اللَّهِ قَدْ بَلَغَ الْأَغْنِيَاءَ مَا قُلْتَ فَصَنَعُوهُ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص ذَلِكَ فَضْلُ اللَّهِ يُؤْتِيهِ مَنْ يَشَاءُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 267 رواية : 1
ترجمه :
1- هـشـام بن سالم و اءبى ابوب خزاز هر دو از حضرت صادق (ع ) حديث كنند كه فرمود: فـقـرا و مـسـتـمـنـدان خـدمـت رسـول خـدا (ص ) آمـدنـد و عـرضـكـردنـد: اى رسـول خـدا (ص )، هـمـانـا اغـنـيـاء و تـوانـگـران (آن انـدازه مـال ) دارنـد كـه بـنده آزاد كنند و ما نداريم ؟ (و همچنين ) دارند كه حج كنند و ما نداريم ، و (نـيـز) دارنـد چـيـزيكه صدقه دهند و ما نداريم (و هم ) دارند كه چيزى بدان جهاد كنند و ما نـداريـم (و در نـتـيـجـه مـا بـواسـطـه نـدارى از ثـواب ايـن اعـمـال مـحـروم و بـى بـهره هستيم ؟) پس رسول خدا (ص ) (در پاسخشان ) فرمود: هر كه صـد بـار ((اللّه كـبـر)) بـگـويـد بهتر است از آزاد كردن صد بنده ، و هر كه صد بار ((سبحان الله )) بگويد بهتر است از راندن صد شتر (براى قربانى كردن در حج ) و هر كه خدا را صد بار حمد گويد بهتر است از فرستادن صد اسب با زين و لجام و سوار آن در راه خدا (براى جهاد) و هر كه صدبار بگويد: ((لا اله الا الله )) در آن روز از نظر عـمل بهترين مردم است مگر (از) كسيكه زيادتر گفته باشد، (حضرت صادق (ع )) فرمود: ايـن خـبر بگوش اغنياء رسيد آنها (آنچه پيغمبر (ص ) فرموده بود) بكار بستند، فرمود: پـس فـقـراء دوبـاره نـزد رسـول خـدا (ص ) بـاز گـشـتـنـد و عـرضـكـردنـد: اى رسـول خـدا (ص ) آنـچه فرموديد بگوش اغنياء رسيد و آنان (نيز) بكار بستند (اما اكنون هر دو ثواب را دريافت كنند؟) فرمود: اين فضل خدا است بهر كه خواهد دهد.



توضيح :
مـجـلسـى (ره ) گـويـد: ظاهر اين حديث آنست كه فقرا در فضيلت باغنياء نرسند با اينكه ثـواب فـقـر و صـبـر آنها بر فقر بسيار بزرگ است چنانچه در اخبار زيادى گذشت ، و اخـبـارى نيز بود كه دلالت داشت بر انيكه هر كه كار خيرى را آرزو كند و برايش فراهم نـگـردد خـداى كـريـم ثـواب آنـرا بـاو عطا فرمايد، و شايد آن حضرت (ص ) اين مژده را بـآنـان نـداده تـا اجرشان زيادتر باشد، يا مى خواسته است آنها را ادب كند كه آنچه را بوى حسد و راضى نبودن بقضا و تقديرات خدا مى دهد واگذارند.2- مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ حَمَّادٍ عَنْ رِبْعِيٍّ عَنْ فـُضـَيـْلٍ عـَنْ أَحـَدِهِمَا ع قَالَ سَمِعْتُهُ يَقُولُ أَكْثِرُوا مِنَ التَّهْلِيلِ وَ التَّكْبِيرِ فَإِنَّهُ لَيْسَ شَيْءٌ أَحَبَّ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مِنَ التَّهْلِيلِ وَ التَّكْبِيرِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 268 رواية : 2
ترجمه :
2- فضيل از يكى از دو امام باقر و يا صادق عليهما السلام حديث كند كه فرمود: شنيدم از آنحضرت كه مى فرمود: ((لا اله الا الله )) و ((اللّه كبر)) بسيار بگوييد، زيرا چيزى نزد خداى عزوجل محبوبتر از گفتن لا اله الا الله ، و اللّه كبر نيست .


3- عـَلِيٌّ عـَنْ أَبـِيـهِ عـَنِ النَّوْفـَلِيِّ عـَنِ السَّكـُونـِيِّ عـَنْ أَبـِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ أَمِيرُ الْمـُؤْمـِنِينَ ع التَّسْبِيحُ نِصْفُ الْمِيزَانِ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ يَمْلَأُ الْمِيزَانَ وَ اللَّهُ أَكْبَرُ يَمْلَأُ مَا بَيْنَ السَّمَاءِ وَ الْأَرْضِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 268 رواية : 3
ترجمه :
3- حـضرت صادق (ع ) فرمود: اميرالمؤ منين عليه السلام فرمود: ((سبحان الله )) گفتن نـيـمـى از مـيـزان اعـمـال اسـت (كـه آنرا پر كند) و ((الحمدلله )) همه ميزان را پر كند، و ((اللّه كبر)) ميان آسمان زمين را پر كند.



شــرح :
فـيـض (ره ) گـويـد: شـايـد سـرش ايـن بـاشـد كه براى خداى سبحان صفات ثبوتى و جـمـالى و صـفـات سـلبى جلالى است ، و هر گاه بنده اى هر دوى آنها را آورد ميزانش پر شـود، امـا تـسـبـيح چون فقط از صفات سلبى جلالى است نيمى از ميزان پر گردد، ولى حـمـد گـفـتـن هـر دو را شامل گردد، هم از صفات ثبوتى جمالى است و هم از صفات سلبى جلالى پس از اين نظر حمد خدا گفتن همه ميزان را پر كند، ولى باز هم تسبيح و تمحيد از مـيـزان بـنـده نگذرند، زيرا آندو باندازه فهم و دانش و معرفت آن بنده درباره صفات خدا اسـت ، ولى گـفـتـن ((اللّه كـبـر)) چـون يـك بـرتـرى دادن مـجـلسـى اسـت كـه تـنـهـا با جـمال دانستن آنچه خداوند بر آن برترى دارد در اين باره كافى است ، پس آن ميان زمين و آسمان را پر كند.4- مـُحـَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ مَالِكِ بْنِ عَطِيَّةَ عَنْ ضـُرَيـْسٍ الْكـُنـَاسِيِّ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ مَرَّ رَسُولُ اللَّهِ ص بِرَجُلٍ يَغْرِسُ غَرْساً فِي حَائِطٍ لَهُ فَوَقَفَ لَهُ وَ قَالَ أَ لَا أَدُلُّكَ عَلَى غَرْسٍ أَثْبَتَ أَصْلًا وَ أَسْرَعَ إِينَاعاً وَ أَطْيَبَ ثَمَراً وَ أَبـْقـَى قـَالَ بَلَى فَدُلَّنِي يَا رَسُولَ اللَّهِ فَقَالَ إِذَا أَصْبَحْتَ وَ أَمْسَيْتَ فَقُلْ سُبْحَانَ اللَّهِ وَ الْحـَمْدُ لِلَّهِ وَ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ اللَّهُ أَكْبَرُ فَإِنَّ لَكَ إِنْ قُلْتَهُ بِكُلِّ تَسْبِيحَةٍ عَشْرَ شـَجـَرَاتٍ فِي الْجَنَّةِ مِنْ أَنْوَاعِ الْفَاكِهَةِ وَ هُنَّ مِنَ الْبَاقِيَاتِ الصَّالِحَاتِ قَالَ فَقَالَ الرَّجُلُ فـَإِنِّي أُشـْهِدُكَ يَا رَسُولَ اللَّهِ أَنَّ حَائِطِي هَذَا صَدَقَةٌ مَقْبُوضَةٌ عَلَى فُقَرَاءِ الْمُسْلِمِينَ أَهْلِ الصَّدَقـَةِ فـَأَنـْزَلَ اللَّهُ عـَزَّ وَ جـَلَّ آيـَاتٍ مـِنَ الْقـُرْآنِ فـَأَمّ ا مـَنْ أَعـْطـى وَ اتَّقـى وَ صـَدَّقـَ بِالْحُسْنى فَسَنُيَسِّرُهُ لِلْيُسْرى
اصول كافى جلد 4 صفحه : 268 رواية : 4
ترجمه :
4- حـضـرت بـاقـر (ع ) فرمود: رسول خدا (ص ) بمردى گذر كرد كه در باغش درخت مى كـاشـت پـس آن حـضرت (ص ) نزدش ايستاد و فرمود: تو را راهنمائى نكنم بركشت درختى كه ريشه اش پا برجاتر و ميوه هايش زودرس تر و بهتر و پاينده تر باشد؟ عرضكرد: چرا مرا رهنمائى فرما اى رسول خدا، فرمود: چون بامداد كنى و شام كنى بگو: ((سبحان اللّه و الحـمـدلله و لا اله الا اللّه و اللّه كـبـر)) زيـرا اگـر آنـرا بـگـوئى بـشـمـاره هر تسبيحه اى (يعنى هر يك مرتبه ) ده درخت در بهشت دارى (كه هر درختى از آنها يك نوع ) از انـواع مـيـوه هـا (مـى دهـد) و آنها را از كارهاى شايسته و پاينده است . امام محمد باقر عليه السلام فرمود: پس آن مرد گفت : پس من شما را گواه گرفتم كه اين باغ من صدقه قبض شـده وقـف اسـت بـر فـقـراى از مـسـلمـانـان كـه مـسـتـحـق صـدقـه بـاشـنـد، پـس خـداى عزوجل آياتى از قرآن را نازل كرد: ((پس اما آنكه بخشيد و پرهيزكارى كرد، و تصديق بـه نـكـوكـارى كـرد، زود اسـت كـه راهـنـمـويـش بـسـوى گـشـايـش شـويـم )) (سـوره ليل آيه هاى 5 76).


5- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ النَّوْفَلِيِّ عَنِ السَّكُونِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص خَيْرُ الْعِبَادَةِ قَوْلُ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 269 رواية : 5
ترجمه :
5- حـضـرت صـادق (ع ) فـرمـود: رسول خدا (ص ) فرمود: بهترين عبادت گفتن ، لا اله الا اللّه است .



*باب دعا براى برادران دينى در پشت سر آنان*
بَابُ الدُّعَاءِ لِلْإِخْوَانِ بِظَهْرِ الْغَيْبِ
1- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ أَبِي الْمَغْرَاءِ عَنِ الْفُضَيْلِ بْنِ يَسَارٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ أَوْشَكُ دَعْوَةٍ وَ أَسْرَعُ إِجَابَةٍ دُعَاءُ الْمَرْءِ لِأَخِيهِ بِظَهْرِ الْغَيْبِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 269 رواية : 1
ترجمه :
1- حضرت باقر (ع ) فرمود: دعائى كه بيشتر اميد استجابت آن مى رود و زودتر باجابت رسد دعا براى برادر دينى است در پشت سر او.


2- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يـَحـْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ دُعَاءُ الْمَرْءِ لِأَخِيهِ بِظَهْرِ الْغَيْبِ يُدِرُّ الرِّزْقَ وَ يَدْفَعُ الْمَكْرُوهَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 270 رواية : 2
ترجمه :
2- امام صادق عليه السلام فرمود: دعاى انسان براى برادر (دينى اش ) در غياب او روزى را فراوان كند و از ناخوشى و بدى جلوگيرى كند.


3- عـَنْهُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ سَيْفِ بْنِ عَمِيرَةَ عَنْ عَمْرِو بْنِ شِمْرٍ عَنْ جـَابـِرٍ عـَنْ أَبـِي جـَعـْفـَرٍ ع فِي قَوْلِهِ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى وَ يَسْتَجِيبُ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصّ الِح اتِ وَ يَزِيدُهُمْ مِنْ فَضْلِهِ قَالَ هُوَ الْمُؤْمِنُ يَدْعُو لِأَخِيهِ بِظَهْرِ الْغَيْبِ فَيَقُولُ لَهُ الْمـَلَكُ آمـِيـنَ وَ يـَقـُولُ اللَّهُ الْعـَزِيـزُ الْجـَبَّارُ وَ لَكَ مـِثْلَا مَا سَأَلْتَ وَ قَدْ أُعْطِيتَ مَا سَأَلْتَ بِحُبِّكَ إِيَّاهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 270 رواية : 3
ترجمه :
3- حضرت صادق (ع ) در تفسير گفتار خداى تبارك و تعالى : ((و مى پذيرد از آنانكه ايـمـان آوردنـد و كـردار نـيـك كـردنـد، و بـيـفـزايـد بـراى ايـشـان از فضل خويش )) (سوره شورى آيه 25) فرمود: مقصود مؤ منى است كه براى برادر (دينى ) خـود در پـشـت سـر او دعا كند، پس فرشته براى دعاى او آمين گويد، و خداى عزيز جبار فـرمايد: براى تو است دو برابر آنچه (براى برادرت ) درخواست كردى ، و آنچه (نيز براى او) درخواست كردى ، بخاطر اينكه او را دوست داشتى بتو داده شد (و دعايت در حق او مستجاب شد).


4- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عـَنْ أَبـِيـهِ عـَنْ عـَلِيِّ بـْنِ مـَعـْبـَدٍ عـَنْ عُبَيْدِ اللَّهِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ الْوَاسِطِيِّ عَنْ دُرُسْتَ بْنِ أَبِي مَنْصُورٍ عَنْ أَبِي خَالِدٍ الْقَمَّاطِ قَالَ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ ع أَسْرَعُ الدُّعـَاءِ نـُجـْحاً لِلْإِجَابَةِ دُعَاءُ الْأَخِ لِأَخِيهِ بِظَهْرِ الْغَيْبِ يَبْدَأُ بِالدُّعَاءِ لِأَخِيهِ فَيَقُولُ لَهُ مَلَكٌ مُوَكَّلٌ بِهِ آمِينَ وَ لَكَ مِثْلَاهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 270 رواية : 4
ترجمه :
4- و نـيـز آنـحضرت عليه السلام فرمود: زودترين دعائى كه باجابت رسد دعاى برادر (ديـنـى ) اسـت بـراى بـرادرش در غـيـاب او، ابـتـداء شروع بدعا براى برادرش كند پس فـرشته اى كه موكل بر او است گويد: آمين و براى تو است دو چندان (آنچه براى برادر دينيت خواستى ).


5- عـَلِيُّ بـْنُ مـُحـَمَّدٍ عـَنْ مـُحـَمَّدِ بْنِ سُلَيْمَانَ عَنْ إِسْمَاعِيلَ بْنِ إِبْرَاهِيمَ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ التَّمِيمِيِّ عَنْ حُسَيْنِ بْنِ عُلْوَانَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَا مِنْ مُؤْمِنٍ دَعـَا لِلْمُؤْمِنِينَ وَ الْمُؤْمِنَاتِ إِلَّا رَدَّ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ عَلَيْهِ مِثْلَ الَّذِي دَعَا لَهُمْ بِهِ مِنْ كُلِّ مُؤْمِنٍ وَ مـُؤْمـِنـَةٍ مَضَى مِنْ أَوَّلِ الدَّهْرِ أَوْ هُوَ آتٍ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ إِنَّ الْعَبْدَ لَيُؤْمَرُ بِهِ إِلَى النَّارِ يَوْمَ الْقـِيـَامـَةِ فـَيـُسـْحـَبُ فـَيـَقـُولُ الْمـُؤْمـِنـُونَ وَ الْمـُؤْمـِنـَاتُ يَا رَبُّ هَذَا الَّذِي كَانَ يَدْعُو لَنَا فَشَفِّعْنَا فِيهِ فَيُشَفِّعُهُمُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فِيهِ فَيَنْجُو
اصول كافى جلد 4 صفحه : 270 رواية : 5
ترجمه :
5- امـام صـادق عليه السلام فرمود: رسول خدا (ص ) فرموده : هيچ مؤ منى نيست كه براى مـردان مـؤ مـن و زنـان مـؤ مـنـه دعـا كـنـد جـز ايـنـكـه خـداى عزوجل باو باز گرداند مانند آنچه را براى ايشان دعا كرده است بشماره هر مرد مؤ من و زن مؤ منه اى كه از آغاز روزگار در گذشته يا تا روز قيامت بدنيا آيد، همانا بنده اى باشد كـه در روز قيامت دستور دهند كه او را بدوزخ برند و او را بدانسو كشند، پس مردان مؤ من و زنـان مـؤ مـنـه گـويـنـد: ايـن اسـت آنـكـه براى ما دعا مى كرد پس ‍ شفاعت ما را درباره او بـپـذيـر (و او را بـدوزخ مـبـر) خـداى عزوجل شفاعت ايشان را درباره او بپذيرد، و آن بنده نجات يابد.


6- عَلِيٌّ عَنْ أَبِيهِ قَالَ رَأَيْتُ عَبْدَ اللَّهِ بْنَ جُنْدَبٍ فِي الْمَوْقِفِ فَلَمْ أَرَ مَوْقِفاً كَانَ أَحْسَنَ مـِنْ مـَوْقـِفـِهِ مـَا زَالَ مَادّاً يَدَيْهِ إِلَى السَّمَاءِ وَ دُمُوعُهُ تَسِيلُ عَلَى خَدَّيْهِ حَتَّى تَبْلُغَ الْأَرْضَ فَلَمَّا صَدَرَ النَّاسُ قُلْتُ لَهُ يَا أَبَا مُحَمَّدٍ مَا رَأَيْتُ مَوْقِفاً قَطُّ أَحْسَنَ مِنْ مَوْقِفِكَ قَالَ وَ اللَّهِ مـَا دَعـَوْتُ إِلَّا لِإِخـْوَانـِي وَ ذَلِكَ أَنَّ أَبـَا الْحـَسـَنِ مُوسَى ع أَخْبَرَنِي أَنَّ مَنْ دَعَا لِأَخِيهِ بِظَهْرِ الْغَيْبِ نُودِيَ مِنَ الْعَرْشِ وَ لَكَ مِائَةُ أَلْفِ ضِعْفٍ فَكَرِهْتُ أَنْ أَدَعَ مِائَةَ أَلْفٍ مَضْمُونَةٍ لِوَاحِدَةٍ لَا أَدْرِي تُسْتَجَابُ أَمْ لَا
اصول كافى جلد 4 صفحه : 271 رواية : 6
ترجمه :
6- على بن ابراهيم از پدرش حديث كند كه : عبداللّه بن جندب را در موقف (عرفات ) ديدم و وقوفى بهتر از وقوف او نديدم پيوسته دستهايش بسوى آسمان بلند بود، و اشكهايش بـر گـونـه اش روان بـود بـطـورى كـه بزمين مى ريخت ، پس ‍ همينكه مردم (از عرفات ) بـرگـشتند من بوى گفتم : اى ابا محمد من وقوفى بهتر از وقوف تو نديدم ؟ گفت بخدا سوگند من جز براى برادران (دينى ) خود دعائى نكردم ، و اين براى اين بود كه حضرت اباالحسن كاظم عليه السلام بمن خبر داد كه هر كه براى برادر دينى خود پشت سرش دعا كـنـد از عـرش بـدو ندا شود: براى تو باد صد هزار برابر (آنچه براى برادران دينيت درخـواسـت كـردى ) پس من خوش نداشتم كه صدهزار دعاى تهديد شده را بخاطر يك دعا از دست بدهم كه نمى دانم آن يك دعا هم باجابت برسد يا نه .



شــرح :
مـجـلسـى (ره ) گـويـد: عـبـداللّه بـن جـنـدب از راستگويان اصحاب حضرت صادق (ع ) و حـضـرت كـاظم و حضرت رضا (عليهم السلام ) است و براى جلالت شان اوست كه دعايش هر يك برابر صدهزار دعا است .7- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابـِنـَا عـَنْ سـَهْلِ بْنِ زِيَادٍ وَ عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ جَمِيعاً عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنِ ابْنِ رِئَابٍ عَنْ أَبِي عُبَيْدَةَ عَنْ ثُوَيْرٍ قَالَ سَمِعْتُ عَلِيَّ بْنَ الْحُسَيْنِ ع يَقُولُ إِنَّ الْمـَلَائِكـَةَ إِذَا سـَمِعُوا الْمُؤْمِنَ يَدْعُو لِأَخِيهِ الْمُؤْمِنِ بِظَهْرِ الْغَيْبِ أَوْ يَذْكُرُهُ بِخَيْرٍ قَالُوا نـِعـْمَ الْأَخُ أَنـْتَ لِأَخِيكَ تَدْعُو لَهُ بِالْخَيْرِ وَ هُوَ غَائِبٌ عَنْكَ وَ تَذْكُرُهُ بِخَيْرٍ قَدْ أَعْطَاكَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مِثْلَيْ مَا سَأَلْتَ لَهُ وَ أَثْنَى عَلَيْكَ مِثْلَيْ مَا أَثْنَيْتَ عَلَيْهِ وَ لَكَ الْفَضْلُ عَلَيْهِ وَ إِذَا سـَمـِعـُوهُ يـَذْكـُرُ أَخـَاهُ بِسُوءٍ وَ يَدْعُو عَلَيْهِ قَالُوا لَهُ بِئْسَ الْأَخُ أَنْتَ لِأَخِيكَ كُفَّ أَيُّهَا الْمـُسـَتَّرُ عـَلَى ذُنـُوبـِهِ وَ عـَوْرَتِهِ وَ ارْبَعْ عَلَى نَفْسِكَ وَ احْمَدِ اللَّهَ الَّذِي سَتَرَ عَلَيْكَ وَ اعْلَمْ أَنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ أَعْلَمُ بِعَبْدِهِ مِنْكَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 271 رواية : 7
ترجمه :
7- ثـوبـر (بـن اءبـى فـاخـتـه ) گـويد: شنيدم حضرت (زين العابدين ) على بن الحسين عليهما السلام مى فرمود: همانا چون فرشتگان بشنوند كه مؤ من براى برادر مؤ منش پشت سـر او دعـا مـى كـند يا بنيكى او را ياد مى كند، گويند: توجه نيكو برادرى هستى براى برادرت كه درباره او دعاى خير مى كنى با اينكه او از نظر تو پنهان است و او را بنيكى يـاد مـى كـنـى ، هر آينه خداى عزوجل دو برابر آنچه براى او خواستى بتو داد و دو چندان آنـچـه تو او را به نيكى ياد كردى بر تو ثنا گويد و تو بر او برترى دارى ، ولى چـون بـشـنـونـد كـه بـرادرش را بـبدى ياد كند و برايش نفرين كند، گويند: تو چه بد بـرادر هـسـتى براى برادرت خود را از اين سخنان نگهدار اى كسى كه بر گناهانت پرده پـوشـى شـده و بـخـودت بـنـگـر (و بين خودت چه اندازه عيب و گناه دارى ) و سپاسگزار آنـخـدائى را كـه روى (گـنـاهـان عـيـوب ) تـو پـرده پـوشـيـده و بـدانـكـه خـداى عزوجل نسبت ببنده اش از تو داناتر است .



شــرح :
مجلسى (ره ) گويد: يعنى خداى عزوجل داناتر بمصلحت بندگانش مى باشد اگر صلاح او و صلاح ديگر بندگانش را در دفع آن شخص بداند و اگر صلاح او را در ابتلاء و يا عافيت او به بيند همان كند و نيازى بدستور تو ندارد.
*باب كسيكه دعايش مستجاب شود*
بَابُ مَنْ تُسْتَجَابُ دَعْوَتُهُ
1- مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ عِيسَى بْنِ عَبْدِ اللَّهِ الْقُمِّيِّ قَالَ سَمِعْتُ أَبـَا عـَبـْدِ اللَّهِ ع يـَقـُولُ ثـَلَاثَةٌ دَعْوَتُهُمْ مُسْتَجَابَةٌ الْحَاجُّ فَانْظُرُوا كَيْفَ تَخْلُفُونَهُ وَ الْغـَازِي فـِي سـَبـِيـلِ اللَّهِ فـَانـْظـُرُوا كـَيـْفَ تـَخْلُفُونَهُ وَ الْمَرِيضُ فَلَا تُغِيظُوهُ وَ لَا تُضْجِرُوهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 272 رواية : 1
ترجمه :
1- عـيـسى بن عبداللّه قمى گويد: شنيدم از حضرت صادق (ع ) كه مى فرمود: سه دسته انـد كـه دعـايـشـان بـاجـابـت رسـد: (يكى ) آنكس كه بحج رود، پس بيائيد كه چگونه در بـازمـاندگانش بجاى او رفتار كنيد، (ديگر) جهاد كننده در راه خدا، پس بيائيد چگونه در بـازمـانـدگـانـش در غـيـاب او رفـتـار كـنـيـد، (سوم ) بيمار و مريض ، پس او را بخشم در نياوريد دلتنگش ‍ نكنيد، (مبادا بشما نفرين كند)

2- الْحُسَيْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ الْأَشْعَرِيُّ عَنْ مُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيٍّ الْوَشَّاءِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بـْنِ سـِنـَانٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ كَانَ أَبِي ع يَقُولُ خَمْسُ دَعَوَاتٍ لَا يُحْجَبْنَ عَنِ الرَّبِّ تـَبـَارَكَ وَ تـَعـَالَى دَعـْوَةُ الْإِمـَامِ الْمـُقـْسـِطِ وَ دَعـْوَةُ الْمـَظـْلُومِ يـَقـُولُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَأَنـْتـَقـِمـَنَّ لَكَ وَ لَوْ بـَعـْدَ حـِيـنٍ وَ دَعـْوَةُ الْوَلَدِ الصَّالِحِ لِوَالِدَيْهِ وَ دَعْوَةُ الْوَالِدِ الصَّالِحِ لِوَلَدِهِ وَ دَعْوَةُ الْمُؤْمِنِ لِأَخِيهِ بِظَهْرِ الْغَيْبِ فَيَقُولُ وَ لَكَ مِثْلُهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 272 رواية : 2
ترجمه :
2- و نـيـز حـضـرت صـادق (ع ) فـرمـود: پـدرم مـى فـرمـود: پـنـج دعـا است كه از درگاه پـروردگـار تبارك و تعالى محجوب نگردد (و پرده حائلى نيست كه جلويش را بگيرد) 1 دعـاى امـام عادل 2 دعاى ستمديده كه خداى عزوجل فرمايد: هر آينه بطور مسلم انتقام تو را (از سـتـمـكـارت ) بـگـيرم گرچه پس از زمانى باشد 3 دعاى فرزند صالح (و نيكوكار) بـراى پـدر و مـادر 4ـ دعاى پدر صالح براى فرزندش 5 دعاى مؤ من براى برادرش در پشت سر او كه خدا فرمايد: براى تو باد مانند آن .


3- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ النَّوْفَلِيِّ عَنِ السَّكُونِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص إِيَّاكُمْ وَ دَعْوَةَ الْمَظْلُومِ فَإِنَّهَا تُرْفَعُ فَوْقَ السَّحَابِ حَتَّى يَنْظُرَ اللَّهُ عـَزَّ وَ جـَلَّ إِلَيـْهـَا فَيَقُولَ ارْفَعُوهَا حَتَّى أَسْتَجِيبَ لَهُ وَ إِيَّاكُمْ وَ دَعْوَةَ الْوَالِدِ فَإِنَّهَا أَحَدُّ مِنَ السَّيْفِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 273 رواية : 3
ترجمه :
3- حضرت صادق (ع ) فرمود: رسول خدا (ص ) فرمود: بترسيد از دعاى ستمديده و مظلوم زيـرا كـه آن از ابـرهـا (و پـرده هـاى مـانـع از دعـا) بـالا رود تـا خـداى عـزوجـل در آن بـنـگرد و فرمايد: آن را بالا بريد تا براى او اجابت كنم ، و بپرهيزيد از نفرين پدر كه آن از شمشير برنده تر است .



شــرح :
مـجلسى (ره ) گويد: ((سحاب )) يعنى ابرها در اين حديث كنايه از موانع اجابت دعا است يـا مـقـصـود حـجـابـهـاى مـعـنـويـه اى اسـت كـه مـيـانـه او و پـروردگـارش حائل است يا كنايه از پرده هاى بالاى عرش يا زير آن بنا بر اختلاف اخبار ميباشد و ممكن اسـت حـمـل آن بـر ابـرهـاى مـعـروف بـنـا بـر اسـتـعـاره تـمـثـيـليـه بـراى بـيـان كمال اجابت ، و مقصود از نظر كردن خداوند نظر رحمت و عنايت و اراده پذيرفتن است .4- مـُحـَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ سَعِيدٍ عَنْ أَخِيهِ الْحَسَنِ عَنْ زُرْعَةَ عـَنْ سـَمـَاعـَةَ عـَنْ أَبـِي عـَبـْدِ اللَّهِ ع قَالَ كَانَ أَبِي يَقُولُ اتَّقُوا الظُّلْمَ فَإِنَّ دَعْوَةَ الْمَظْلُومِ تَصْعَدُ إِلَى السَّمَاءِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 273 رواية : 4
ترجمه :
4- حـضـرت صـادق (ع ) فـرمـود: پدرم مى فرمود: از ستم بپرهيزيد زيرا دعاى ستمديده بآسمان بالا رود.



5- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ مَنْ قَدَّمَ أَرْبَعِينَ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ ثُمَّ دَعَا اسْتُجِيبَ لَهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 273 رواية : 5
ترجمه :
5- و نـيـز امـام صـادق عـليـه السـلام فـرمـود: هـر كـه چـهـل مـؤ مـن را (در دعا) جلو اندازد (و بآنها دعا كند) سپس (براى خود) دعا كند دعايش اجابت شود.


6- مـُحـَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَيْنِ عَنْ عَلِيِّ بْنِ النُّعْمَانِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ طَلْحَةَ النَّهـْدِيِّ عـَنْ أَبـِي عـَبـْدِ اللَّهِ ع قـَالَ قـَالَ رَسـُولُ اللَّهِ ص أَرْبـَعَةٌ لَا تُرَدُّ لَهُمْ دَعْوَةٌ حَتَّى تُفَتَّحَ لَهُمْ أَبْوَابُ السَّمَاءِ وَ تَصِيرَ إِلَى الْعَرْشِ الْوَالِدُ لِوَلَدِهِ وَ الْمَظْلُومُ عَلَى مَنْ ظَلَمَهُ وَ الْمُعْتَمِرُ حَتَّى يَرْجِعَ وَ الصَّائِمُ حَتَّى يُفْطِرَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 273 رواية : 6
ترجمه :
6- و نيز حضرت صادق (ع ) فرمود: چهار كسى هستند كه دعاشان باز نگردد درهاى آسمان بـراى آنـهـا باز شود و بعرش ‍ رسند: دعاى پدر براى فرزندش ، دعاى مظلوم بر آنكه باو ستم كرده ، دعاى عمره كننده تا بوطن باز گردد، دعاى روزه دار تا وقتى افطار كند.


7- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ النَّوْفَلِيِّ عَنِ السَّكُونِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ النَّبِيُّ ص لَيْسَ شَيْءٌ أَسْرَعَ إِجَابَةً مِنْ دَعْوَةِ غَائِبٍ لِغَائِبٍ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 274 رواية : 7
ترجمه :
7- و نـيـز حـضـرت صـادق (ع ) فـرمـود: رسـول خـدا (ص ) فـرمـوده : هـيچ دعايى زودتر باجابت نرسد از دعاى شخص غائب كه براى غائب ديگرى كند.


8- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ النَّوْفَلِيِّ عَنِ السَّكُونِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص دَعَا مُوسَى ع وَ أَمَّنَ هَارُونُ ع وَ أَمَّنَتِ الْمَلَائِكَةُ ع فَقَالَ اللَّهُ تَبَارَكَ وَ تـَعـَالَى قـَدْ أُجـِيـبـَتْ دَعـْوَتُكُم ا فَاسْتَقِيم ا وَ مَنْ غَزَا فِي سَبِيلِ اللَّهِ اسْتُجِيبَ لَهُ كَمَا اسْتُجِيبَ لَكُمَا يَوْمَ الْقِيَامَةِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 274 رواية : 8
ترجمه :
8- و نـيـز آن حـضـرت (ع ) فـرمود: رسول خدا (ص ) فرمود: حضرت موسى دعائى كرد و هارون آمين گفت ، و فرشتگان نيز آمين گفتند، پس خداى تبارك و تعالى فرمود: ((هر آينه دعاى شما مستجاب شد پس بايد استقامت (و پايدارى ) كنيد)) (سوره يونس آيه 89) و هر كه در راه خدا جهاد كند دعايش مستجاب شود چنانچه دعاى شما باجابت رسيدتا روز قيامت .



*باب كسيكه دعايش باجابت نرسد*
بَابُ مَنْ لَا تُسْتَجَابُ دَعْوَتُهُ
1- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِيسَى عَنْ حُسَيْنِ بْنِ مُخْتَارٍ عَنِ الْوَلِيدِ بْنِ صـَبـِيـحٍ عـَنْ أَبـِي عـَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ صَحِبْتُهُ بَيْنَ مَكَّةَ وَ الْمَدِينَةِ فَجَاءَ سَائِلٌ فَأَمَرَ أَنْ يُعْطَى ثُمَّ جَاءَ آخَرُ فَأَمَرَ أَنْ يُعْطَى ثُمَّ جَاءَ آخَرُ فَأَمَرَ أَنْ يُعْطَى ثُمَّ جَاءَ الرَّابِعُ فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع يُشْبِعُكَ اللَّهُ ثُمَّ الْتَفَتَ إِلَيْنَا فَقَالَ أَمَا إِنَّ عِنْدَنَا مَا نُعْطِيهِ وَ لَكِنْ أَخْشَى أَنْ نـَكـُونَ كـَأَحَدِ الثَّلَاثَةِ الَّذِينَ لَا يُسْتَجَابُ لَهُمْ دَعْوَةٌ رَجُلٌ أَعْطَاهُ اللَّهُ مَالًا فَأَنْفَقَهُ فِي غـَيـْرِ حـَقِّهِ ثُمَّ قَالَ اللَّهُمَّ ارْزُقْنِي فَلَا يُسْتَجَابُ لَهُ وَ رَجُلٌ يَدْعُو عَلَى امْرَأَتِهِ أَنْ يُرِيحَهُ مـِنـْهـَا وَ قَدْ جَعَلَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ أَمْرَهَا إِلَيْهِ وَ رَجُلٌ يَدْعُو عَلَى جَارِهِ وَ قَدْ جَعَلَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَهُ السَّبِيلَ إِلَى أَنْ يَتَحَوَّلَ عَنْ جِوَارِهِ وَ يَبِيعَ دَارَهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 274 رواية : 1
ترجمه :
1ـ وليد بن صبيح گويد: ميان راه مكه و مدينه همراه حضرت صادق (ع ) بودم پس سائلى آمـد (و چـيـزى درخـواسـت كـرد حـضـرت دسـتـور داد بـاو چـيـزى بـدهـنـد، سـائل ديـگرى آمد آنحضرت دستور دادند چيزى باو نيز داده شود، سپس ديگرى آمد دستور فـرمـود بـاو هـم داده شـود، تـا ايـنـكـه سـائل چهار مى آمد حضرت صادق (ع ) فرمود: خدا سـيرت كند (و براى او دستورى نفرمود) سپس رو بما كرد و فرمود: آگاه باشيد هر آينه نزد ما هست چيزى كه باو بدهيم ولى مى ترسيم مانند يكى از آن سه كس شويم كه دعايشان مستجاب نشود: (يكى ) آن مردى است كه خداوند مالى بـاو بـدهـد و آنـرا در غـيـر مورد شايسته اش خرج كند، سپس بگويد: خدا يا بمن بده (كه چـنـيـن كـسى ) دعايش مستجاب نشود، و (ديگر) مردى كه درباره زن خود دعا كند كه خدا خود دعـا كـنـد كـه خـدا او را از آن زن راحـت كـنـد بـا ايـنـكـه خـداى عـزوجـل كـار طـلاق آن زن را بـاو واگـذار كـرده (و مى تواند او را طلاق دهد و بدين وسيله راحـت شـود)، (سـوم ) مـردى كـه بـر هـمـسـايـه خود نفرين كند (و از همسايه آزادى او بخدا شـكـايـت كـنـد) با اينكه خداى عزوجل براى او راهى قرار داده ، و آن اينست كه خانه خود را بفروشد و از همسايگى او بجاى ديگر رود.



شــرح :
مجلسى (ره ) گويد: ظاهر آنست كه سائلين از مخالفين و مستضعفين بوده اند و از اين روى آنـحـضرت بسه نفرشان اكتفا فرمود (و بچهارمى چيزى نداد) و گرنه آنها كسانى هستند كـه شـيـعـيـانـشان را بر خود مقدم مى داشتند، يا اينكه اين كردار حضرت براى ياد دادن و آمـوخـتـن حـكم اتفاق بوده و فهماندن اينكه بيش از اين مقدار براى توسعه بر مؤ منين لازم نيست .2- أَبـُو عـَلِيٍّ الْأَشـْعـَرِيُّ عـَنْ مـُحـَمَّدِ بـْنِ عـَبْدِ الْجَبَّارِ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ إِبـْرَاهِيمَ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ أَرْبَعَةٌ لَا تُسْتَجَابُ لَهُمْ دَعْوَةٌ رَجُلٌ جَالِسٌ فِي بَيْتِهِ يَقُولُ اللَّهُمَّ ارْزُقْنِي فَيُقَالُ لَهُ أَ لَمْ آمُرْكَ بِالطَّلَبِ وَ رَجُلٌ كَانَتْ لَهُ امْرَأَةٌ فَدَعَا عَلَيْهَا فَيُقَالُ لَهُ أَ لَمْ أَجْعَلْ أَمْرَهَا إِلَيْكَ وَ رَجُلٌ كَانَ لَهُ مَالٌ فَأَفْسَدَهُ فَيَقُولُ اللَّهُمَّ ارْزُقْنِي فَيُقَالُ لَهُ أَ لَمْ آمُرْكَ بِالِاقْتِصَادِ أَ لَمْ آمُرْكَ بِالْإِصْلَاحِ ثُمَّ قَالَ وَ الَّذِينَ إِذ ا أَنـْفـَقـُوا لَمْ يُسْرِفُوا وَ لَمْ يَقْتُرُوا وَ ك انَ بَيْنَ ذ لِكَ قَو اماً وَ رَجُلٌ كَانَ لَهُ مَالٌ فَأَدَانَهُ بِغَيْرِ بَيِّنَةٍ فَيُقَالُ لَهُ أَ لَمْ آمُرْكَ بِالشَّهَادَةِ
مـُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ عِمْرَانَ بْنِ أَبِي عَاصِمٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع مِثْلَهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 275 رواية : 2
ترجمه :
2- حضرت صادق (ع ) فرمود: چهار كس هستند كه دعايشان باجابت نرسد: (1) مردى كه در خـانـه خـود نـشـسـتـه و مـى گـويد: خدايا بمن روزى بده ، پس بوى گفته شود: آيا بتو دسـتـور نـدادم كـه بـجستجوى روزى برو؟ (2) مردى كه زنى دارد و بر او نفرين كند كه بـاو گـفـته شود: آيا كار او را بتو واگذار نكردم ؟ (اختيار طلاق و رها كردنش بدست تو اسـت ) (3) مـردى كـه مالى دارد و ان را از بين برده و فاسد كرده و مى گويد: خدايا بمن روزى بـده ، پـس بـوى گـفـتـه شـود: آيـا بـتو دستور ميانه روى ندادم ؟ آيا بتو دستور اصلاح مالت را ندادم ؟ سپس (باين آيه استشهاد كرده ) فرمود: ((و كسانيكه هرگاه اتفاق كنند نه اصراف كنند و نه بر خود تنگ گيرند و باشند ميان ايندو)) (سوره فرقان آيه 67) (4) مـردى كـه مـالى را بـدون شـاهـد و گواه بديگرى وام دهد (و سپس بانكار مديون بـرخـورد كـنـد، و بـراى دريـافـت طـلبـش از مـديـون مـنـكـر بـدرگـاه خـداونـد متعال رو آورد و از او استمداد جويد) كه باو گفته شود: آيا بتو دستور ندادم (كه هنگام وام دادن ) گواه بگيرى ؟
و مانند اين حديث بسند ديگر نيز از آنحضرت روايت شده .


3- الْحـُسـَيـْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ الْأَشْعَرِيُّ عَنْ مُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْوَشَّاءِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عـَنِ الْوَلِيـدِ بْنِ صَبِيحٍ قَالَ سَمِعْتُهُ يَقُولُ ثَلَاثَةٌ تُرَدُّ عَلَيْهِمْ دَعَوْتُهُمْ رَجُلٌ رَزَقَهُ اللَّهُ مـَالًا فـَأَنـْفـَقـَهُ فِي غَيْرِ وَجْهِهِ ثُمَّ قَالَ يَا رَبِّ ارْزُقْنِي فَيُقَالُ لَهُ أَ لَمْ أَرْزُقْكَ وَ رَجُلٌ دَعَا عـَلَى امـْرَأَتـِهِ وَ هـُوَ لَهَا ظَالِمٌ فَيُقَالُ لَهُ أَ لَمْ أَجْعَلْ أَمْرَهَا بِيَدِكَ وَ رَجُلٌ جَلَسَ فِي بَيْتِهِ وَ قَالَ يَا رَبِّ ارْزُقْنِي فَيُقَالُ لَهُ أَ لَمْ أَجْعَلْ لَكَ السَّبِيلَ إِلَى طَلَبِ الرِّزْقِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 276 رواية : 3
ترجمه :
3- وليد بن صبيح گويد: از آنحضرت عليه السلام شنيدم كه مى فرمود: سه كس هستند كـه دعـاى آنـهـا بـخـودشـان بـرگـردد و بـاجـابت نرسد: (1) مردى كه خداوند باو مالى ارزانـى داشـتـه و او بـيجا و بى مورد خرج كرده و سپس بگويد: خدايا بمن روزى ده ، كه بـاو گـفـتـه شـود: آيـا بـتـو روزى نـدادم ؟ (2) مردى كه بر همسر خود باينكه باو ستم نفرين كند كه باو گفته شود: آيا كار (جدائى و طلاق ) او را بدست تو ندادم ؟ (3) مردى كـه در خـانـه اش بـنـشيند و بگويد: پروردگارا بمن روزى بده كه باو گفته شود: آيا براى تو راه پيدا كردن روزى را قرار ندادم ؟



شــرح :
مجلسى (ره ) در جمله ((و هو لها ظالم )) گويد: يعنى آن مرد بسبب آن نفرين نسبت بآن زن ستمكار است ، زيرا نفرين او بر آن زن با اينكه قدرت بر خلاصى از او از راه ديگر دارد و ظلم و ستم است .
*باب نفرين بر دشمن*
بَابُ الدُّعَاءِ عَلَى الْعَدُوِّ
1- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ يَحْيَى بْنِ الْمُبَارَكِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ جَبَلَةَ عـَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ شَكَوْتُ إِلَى أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع جَاراً لِي وَ مَا أَلْقَى مِنْهُ قَالَ فَقَالَ لِيَ ادْعُ عـَلَيـْهِ قـَالَ فـَفـَعـَلْتُ فـَلَمْ أَرَ شَيْئاً فَعُدْتُ إِلَيْهِ فَشَكَوْتُ إِلَيْهِ فَقَالَ لِيَ ادْعُ عـَلَيـْهِ قـَالَ فـَقـُلْتُ جـُعـِلْتُ فـِدَاكَ قـَدْ فـَعـَلْتُ فَلَمْ أَرَ شَيْئاً فَقَالَ كَيْفَ دَعَوْتَ عَلَيْهِ فَقُلْتُ إِذَا لَقِيتُهُ دَعَوْتُ عَلَيْهِ قَالَ فَقَالَ ادْعُ عَلَيْهِ إِذَا أَدْبَرَ وَ إِذَا اسْتَدْبَرَ فَفَعَلْتُ فَلَمْ أَلْبَثْ حَتَّى أَرَاحَ اللَّهُ مِنْهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 276 رواية : 1
ترجمه :
1- اسـحـاق بـن عمار گويد: به حضرت صادق (ع ) از دست همسايه اى كه داشتم و آزارى كه او از بمن مى رسيد شكايت كردم ؟ گويد: بمن فرمود: بر او نفرين كن ، پس من نفرين كردم ولى نتيجه اى نديدم ، پس دوباره خدمتش رفتم و شكايت كردم ؟ فرمود: بر او نفرين كـن گـويـد: عـرضـكردم : فدايت گردم من نفرين كردم و نتيجه اى نديدم ، فرمود: چگونه نفرين كردى ؟ عرضكردم : هرگاه باو برخوردم نفرينش كردم ، گويد: فرمود: چون بتو پـشـت كند و رو گرداند نفرينش كن ، پس ‍ من اينكار را كردم و زمانى نگذشت كه خدا مرا از شر او آسوده كرد.



شــرح :
ظاهر اين خبر با ذيل حديث اول از باب قبل كمى منافات دارد زيرا در آنجا فرمود نفرين در حـق هـمـسايه صحيح نيست و مستجاب نشود چون انسان مى تواند خانه خود را بفروشد و از وى خـلاص شـود و در ايـنـجـا فـرمـود نـفـريـن بـا چـنـين شرطى (يعنى هنگام پشت كردن و روگـردانـدنش ) پذيرفته گردد و رفع و تنافى به قرينه عنوان باب بدين است كه در حـديث قبل مراد نفرين در حق همسايه ايست كه صدمه اش به انسان تنها از جهت همسايگى نه از راه دشمنى . و در اين خبر مراد نفرين بد دشمنى است كه در همسايگى انسان است نه همسايه فقط.2- وَ رُوِيَ عَنْ أَبِي الْحَسَنِ ع قَالَ إِذَا دَعَا أَحَدُكُمْ عَلَى أَحَدٍ قَالَ اللَّهُمَّ اطْرُقْهُ بِبَلِيَّةٍ لَا أُخْتَ لَهَا وَ أَبِحْ حَرِيمَهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 277 رواية : 2
ترجمه :
2- و از حضرت ابى الحسن عليه السلام روايت شده كه فرمود: هرگاه يكى از شماها بر دشـمـن نـفـرين كند بگويد: ((اللهم اطرقه ببلية لا اخت لها و ابح حريمه )) (يعنى بار خدايا او را ببلاى شبانه كه مانند ندارد دچار كن ، و دشمن را بر او چيره ساز).


3- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ مَالِكِ بْنِ عَطِيَّةَ عـَنْ يـُونـُسَ بـْنِ عَمَّارٍ قَالَ قُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع إِنَّ لِي جَاراً مِنْ قُرَيْشٍ مِنْ آلِ مُحْرِزٍ قَدْ نـَوَّهَ بـِاسـْمِي وَ شَهَرَنِي كُلَّمَا مَرَرْتُ بِهِ قَالَ هَذَا الرَّافِضِيُّ يَحْمِلُ الْأَمْوَالَ إِلَى جَعْفَرِ بْنِ مـُحـَمَّدٍ قـَالَ فـَقـَالَ لِي فـَادْعُ اللَّهَ عـَلَيـْهِ إِذَا كـُنـْتَ فـِي صـَلَاةِ اللَّيْلِ وَ أَنْتَ سَاجِدٌ فِي السَّجـْدَةِ الْأَخـِيـرَةِ مـِنَ الرَّكـْعـَتَيْنِ الْأُولَيَيْنِ فَاحْمَدِ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ وَ مَجِّدْهُ وَ قُلِ اللَّهُمَّ إِنَّ فـُلَانَ بـْنَ فـُلَانٍ قـَدْ شـَهـَرَنـِي وَ نـَوَّهَ بِي وَ غَاظَنِي وَ عَرَضَنِي لِلْمَكَارِهِ اللَّهُمَّ اضْرِبْهُ بِسَهْمٍ عَاجِلٍ تَشْغَلْهُ بِهِ عَنِّي اللَّهُمَّ وَ قَرِّبْ أَجَلَهُ وَ اقْطَعْ أَثَرَهُ وَ عَجِّلْ ذَلِكَ يَا رَبِّ السَّاعَةَ السَّاعـَةَ قـَالَ فـَلَمَّا قـَدِمـْنـَا الْكـُوفَةَ قَدِمْنَا لَيْلًا فَسَأَلْتُ أَهْلَنَا عَنْهُ قُلْتُ مَا فَعَلَ فُلَانٌ فـَقـَالُوا هـُوَ مَرِيضٌ فَمَا انْقَضَى آخِرُ كَلَامِي حَتَّى سَمِعْتُ الصِّيَاحَ مِنْ مَنْزِلِهِ وَ قَالُوا قَدْ مَاتَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 277 رواية : 3
ترجمه :
3- يونس بن عمار گويد: به حضرت صادق (ع ) عرض كردم : من گرفتار همسايه اى از قـريـش از آل مـحـرز شـده ام كـه نـام مـرا فـاش كـرده و مرا شهره مردم ساخته (كه همه مرا بشناسند) هرگاه به او بگذرم گويد: اين را فضى است و مالها را به نزد جعفر بن محمد مـى بـرد؟ گويد: حضرت به من فرمود: در نماز شب به او نفرين كن آنگاه كه به سجده روى در سـجـده آخـر از ركـعـت اول ، پـس خداى عزوجل را حمد كن و تمجيد نما و بگو: (آنچه ترجمه اش اينست :) بار خدايا فلان پسر فلان مرا شهره مردم كرده ، و نام مرا فاش كرده و مرا بخشم آورده و در معرض خطرها قرار داده بار خدايا او را با تير شتابانى بزن كه او را از مـن بـاز دارى ، بـار خـدايـا مـرگـش را نـزديـك كـن و اثـرش را از مـيـان بـردار، و پـروردگـارا در آن شـتـاب كـن ، السـاعـة . السـاعـة (يعنى هم اكنون )، گويد: همينكه به كـوفـه آمـديـم شـبـانـه وارد شـديـم ، و از خـانـواده خـود از حـال آن مـرد پرسيدم و گفتم : فلانى چه كرد؟ گفتند: مريض و بيمار است ، و هنوز سخنم را به پايان نرسانده بودم كه صداى شيون از خانه اش ‍ بلند شد و گفتند: مرد.


4- أَحـْمـَدُ بـْنُ مـُحـَمَّدٍ الْكـُوفـِيُّ عـَنْ عـَلِيِّ بـْنِ الْحـَسـَنِ التَّيْمِيِّ عَنْ عَلِيِّ بْنِ أَسْبَاطٍ عَنْ يـَعـْقُوبَ بْنِ سَالِمٍ قَالَ كُنْتُ عِنْدَ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع فَقَالَ لَهُ الْعَلَاءُ بْنُ كَامِلٍ إِنَّ فُلَاناً يـَفـْعَلُ بِي وَ يَفْعَلُ فَإِنْ رَأَيْتَ أَنْ تَدْعُوَ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ فَقَالَ هَذَا ضَعْفٌ بِكَ قُلِ اللَّهُمَّ إِنَّكَ تـَكْفِي مِنْ كُلِّ شَيْءٍ وَ لَا يَكْفِي مِنْكَ شَيْءٌ فَاكْفِنِي أَمْرَ فُلَانٍ بِمَ شِئْتَ وَ كَيْفَ شِئْتَ وَ مِنْ حَيْثُ شِئْتَ وَ أَنَّى شِئْتَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 278 رواية : 4
ترجمه :
4- يـعـقـوب بـن سـالم گـويـد: خـدمـت حـضـرت صـادق (ع ) بـودم پـس عـلاء بـن كـامـل بـه آن حـضـرت عرض كرد: همانا فلان كس به من (آزار) مى كند (و هر چه خواهد) مى كند؟ اگر صلاح مى دانيد بدرگاه خداى عزوجل بر او نفرين كنيد؟ فرمود: اين از ضعف (و ناتوانى ) تو است بگو: ((بار خدايا تو از هر چيز كفايت كنى و چيزى از تو كفايت نكند كار فلان كس را درباره من كفايت فرما بدانچه خواهى و هر گونه خواهى و از هر راهى كه و از آنجا كه خواهى )).



شــرح :
مـجـلسـى (ره ) گـويـد: ايـنـكه امام (عليه السلام ) فرمود: ((اين از ضعف تو است )) چند احـتـمـال دارد (1) اشـاره بـه ايـنـسـت كـه ضرر زدن به دشمن بسبب نفرين بواسطه ضعف تـقـوى و ورع و ضـعـف دعـا و تـوكل بر خدا است . (2) اينكه مقصود ضعف يقين تو است كه بخدا پناه نبردى و بدرگاه او نرفته و به نزد من آمده اى و از من در خواست دعا كنى . (3) مقصود ضعف در تقيه و كيفيت معاشرت است كه نتوانسته اى دشمن را راضى نگهدارى . (4) اشاره به چيزى كه از سخنان آن حضرت در ضمن معلوم مى شود، كه چنين استفاده شود كه دعـا كـرده و چـون دعـايـش مـسـتـجـاب نـشـده ايـنـك بـدان حـضـرت تـوسـل جـسـته ، و معناى فرمايش حضرت بنابراين چنين است : كه مستجاب نشدن دعاى تو بخاطر ضعف (و كمى ) دانش تو درباره دعا و آداب و شرائط آنست ، سپس اين دعا را به او آموخت .5- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يـَحـْيـَى عـَنْ أَحـْمـَدَ بـْنِ مـُحـَمَّدٍ عـَنِ ابـْنِ أَبِي نَجْرَانَ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ عَنِ الْمـِسـْمـَعِيِّ قَالَ لَمَّا قَتَلَ دَاوُدُ بْنُ عَلِيٍّ الْمُعَلَّى بْنَ خُنَيْسٍ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع لَأَدْعُوَنَّ اللَّهَ عَلَى مَنْ قَتَلَ مَوْلَايَ وَ أَخَذَ مَالِي فَقَالَ لَهُ دَاوُدُ بْنُ عَلِيٍّ إِنَّكَ لَتُهَدِّدُنِي بِدُعَائِكَ قَالَ حـَمَّادٌ قـَالَ الْمـِسْمَعِيُّ فَحَدَّثَنِي مُعَتِّبٌ أَنَّ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع لَمْ يَزَلْ لَيْلَتَهُ رَاكِعاً وَ سَاجِداً فـَلَمَّا كـَانَ فـِي السَّحـَرِ سـَمِعْتُهُ يَقُولُ وَ هُوَ سَاجِدٌ اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ بِقُوَّتِكَ الْقَوِيَّةِ وَ بِجَلَالِكَ الشَّدِيدِ الَّذِي كُلُّ خَلْقِكَ لَهُ ذَلِيلٌ أَنْ تُصَلِّيَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ أَهْلِ بَيْتِهِ وَ أَنْ تَأْخُذَهُ السَّاعَةَ السَّاعَةَ فَمَا رَفَعَ رَأْسَهُ حَتَّى سَمِعْنَا الصَّيْحَةَ فِي دَارِ دَاوُدَ بْنِ عَلِيٍّ فَرَفَعَ أَبُو عـَبْدِ اللَّهِ ع رَأْسَهُ وَ قَالَ إِنِّي دَعَوْتُ اللَّهَ بِدَعْوَةٍ بَعَثَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ عَلَيْهِ مَلَكاً فَضَرَبَ رَأْسَهُ بِمِرْزَبَةٍ مِنْ حَدِيدٍ انْشَقَّتْ مِنْهَا مَثَانَتُهُ فَمَاتَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 278 رواية : 5
ترجمه :
5- مـسـمـعى گويد: همينكه داود بن على (كه از جانب خلفاى عباسى حاكم مدينه بود) معلى بـن خـنيس را (كه آزاد كرده امام صادق عليه السلام و از نزديكان آن حضرت بود) كشت ، و آن حضرت عليه السلام فرمود: هر آينه نفرين كنم بدرگاه خدا كسيكه آزاد شده من (معلى ) را كشته ، و مال مرا ربوده است ؟ داود بن على گفت : آيا مرا به نفرين خود تهديد مى كنى ؟ حماد (كه راوى حديث است ) گويد:
مـسـمـعـى گـفـت : مـعـتـب (خادم امام صادق عليه السلام ) براى من حديث كرد امام صادق عليه السلام در آن شب پيوسته در ركوع و سجود بود، پس همينكه سحر شد شنيدم كه در سجده مـى فـرمـود: ((بـار خـدايا از تو به نيروى نيرومندت و بجلالت سختت كه همه آفريده هـايـت در بـرابر آن خوراند درخواست كنم كه بر محمد و خاندانش رحمت فرستى و او را هم اكـنـون السـاعـه بـگـيـرى )) (معتب گويد:) آن حضرت سر از سجده بر نداشته بود كه فـريـاد شـيـون از خـانـه داود بـن عـلى شـنيديم ، پس حضرت صادق (ع ) سر (از سجده ) بـرداشـت و فـرمـود: مـن خـدا را بـه دعـائى خـوانـدم و خـداى عزوجل فرشته اى فرستاد كه با ميلى آهنين چنان بر سر او زد كه مثانه اش از آن ضربت شكافت و مرد.

شــرح :
معلى بن غلام آزاد كرده حضرت صادق (ع ) بوده و از روى هم رفته اخبار استفاده شود كه از نزديكان آن حضرت و جزء محرمان اسرار بوده است ، داود بن على عباسى او را گرفته بـه زنـدان افكند و از او خواست كه نام اصحاب حضرت صادق (ع ) را فاش كند و آنها را مـعـرفـى نـمـايد و معلى نپذيرفت و در پاسخ گفت : اگر در زير پايم باشند تو را از نامشان آگاه نكنم ، پس داود بن على دستور داد گردنش را زدند و به دارش آويختند.
*باب مباهله يعنى لعن كردن و نفرين كردن به يكديگر*
بَابُ الْمُبَاهَلَةِ
1- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ حَكِيمٍ عَنْ أَبِي مَسْرُوقٍ عـَنْ أَبـِي عـَبـْدِ اللَّهِ ع قـَالَ قُلْتُ إِنَّا نُكَلِّمُ النَّاسَ فَنَحْتَجُّ عَلَيْهِمْ بِقَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ أَطـِيعُوا اللّ هَ وَ أَطِيعُوا الرَّسُولَ وَ أُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ فَيَقُولُونَ نَزَلَتْ فِي أُمَرَاءِ السَّرَايَا فـَنـَحْتَجُّ عَلَيْهِمْ بِقَوْلِهِ عَزَّ وَ جَلَّ إِنَّم ا وَلِيُّكُمُ اللّ هُ وَ رَسُولُهُ إِلَى آخِرِ الْآيَةِ فَيَقُولُونَ نـَزَلَتْ فـِي الْمـُؤْمـِنـِيـنَ وَ نـَحـْتـَجُّ عـَلَيـْهـِمْ بـِقـَوْلِ اللَّهِ عـَزَّ وَ جـَلَّ قـُلْ ل ا أَسْئَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْراً إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبى فَيَقُولُونَ نَزَلَتْ فِي قُرْبَى الْمُسْلِمِينَ قـَالَ فـَلَمْ أَدَعْ شـَيْئاً مِمَّا حَضَرَنِي ذِكْرُهُ مِنْ هَذِهِ وَ شِبْهِهِ إِلَّا ذَكَرْتُهُ فَقَالَ لِي إِذَا كَانَ ذَلِكَ فَادْعُهُمْ إِلَى الْمُبَاهَلَةِ قُلْتُ وَ كَيْفَ أَصْنَعُ قَالَ أَصْلِحْ نَفْسَكَ ثَلَاثاً وَ أَظُنُّهُ قَالَ وَ صُمْ وَ اغـْتـَسـِلْ وَ ابـْرُزْ أَنـْتَ وَ هـُوَ إِلَى الْجـَبَّانِ فـَشـَبِّكْ أَصـَابـِعـَكَ مـِنْ يَدِكَ الْيُمْنَى فِي أَصـَابـِعـِهِ ثـُمَّ أَنـْصـِفـْهُ وَ ابـْدَأْ بـِنـَفـْسـِكَ وَ قـُلِ اللَّهـُمَّ رَبَّ السَّمـَاوَاتِ السَّبْعِ وَ رَبَّ الْأَرَضِينَ السَّبْعِ عَالِمَ الْغَيْبِ وَ الشَّهَادَةِ الرَّحْمَنَ الرَّحِيمَ إِنْ كَانَ أَبُو مَسْرُوقٍ جَحَدَ حَقّاً وَ ادَّعَى بَاطِلًا فَأَنْزِلْ عَلَيْهِ حُسْبَاناً مِنَ السَّمَاءِ أَوْ عَذَاباً أَلِيماً ثُمَّ رُدَّ الدَّعْوَةَ عَلَيْهِ فَقُلْ وَ إِنْ كَانَ فُلَانٌ جَحَدَ حَقّاً وَ ادَّعَى بَاطِلًا فَأَنْزِلْ عَلَيْهِ حُسْبَاناً مِنَ السَّمَاءِ أَوْ عَذَاباً أَلِيماً ثُمَّ قَالَ لِي فَإِنَّكَ لَا تَلْبَثُ أَنْ تَرَى ذَلِكَ فِيهِ فَوَ اللَّهِ مَا وَجَدْتُ خَلْقاً يُجِيبُنِي إِلَيْهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 279 رواية : 1
ترجمه :
1ـ ابو مسروق گويد: به حضرت صادق (ع ) عرض كردم : ما با مردم (درباره مذهب و امامت شـمـا) گـفـتـگـو كـنـيـم و بـا آنـان احـتـجـاج كـنـيـم و بـه گـفـتـار خـداى عـزوجـل دليـل آوريـم كـه فـرمـايد: ((خدا و رسول را و اولياء را فرمان بريد)) (سوره نـسـاء آيـه 59) مـردم گـويـنـد: ايـن آيـه دربـاره فـرمـانـدهـان قـشـونـهـا نـازل گـشـتـه ، پـس بـراى آنـان بـه گـفـتـار (ديـگـر) خـداى عـزوجـل حـجـت آوريـم (كـه فـرمـايـد): ((جـز ايـن نـيـسـت كـه ولى شـمـا خـدا و رسول اوست )) تا آخر آيه (55 از سوره مائده ) پس مردم گويند: اين آيه درباره مؤ منين نـازل شـده ، و دليـل آوريـم بـراى آنـهـا بـه گـفـتـار خـداى عـزوجـل :((بـگـو اى مـحمد من از شما مزدى نخواهم جز دوستى درباره نزديكان (و خويشان )..)) (سـوره شـورى آيـه 23) گـويـنـد: ايـن آيـه دربـاره نـزديـكـان و خـويشان اسلامى نازل شده ، گويد: من آنچه در خاطر داشتم از اين آيات و مانند آن (و جوابهائى كه مردم از آنـها دهند) ذكر كردم ؟ حضرت به من فرمود: اگر اينطور است آنها را به مباهله دعوت كن ، عـرض كـردم : چـگـونه (مباهله ) كنم ؟ فرمود: سه روز خود را اصلاح كن و گمانم فرمود: روزه بـگـيـر (يـعـنى در آن سه روز كه در صدد اصلاح خود به توبه و استغفار و دعا و امـثـال ايـنـهـا بر آئى روزه هم بگير) و غسل كن و تو به اطراف خود به صحرا برويد و انـگـشـتـان دسـت راسـت خـود را در انـگـشتان او شبكه وار بينداز، و او را انصاف ده (يعنى ) ابتداء بخود (لعن و نفرين ) كن و بگو: ((بار خدايا اى پروردگار هفت آسمان و هفت زمين ، و اى دانـاى نهان و عيان ، و اى بخشاينده مهربان ، اگر اءبو مسروق حقى را انكار كرده و اعـاى بـاطـلى كـرده پـس بـر او از آسـمـان عـذابـى دردنـاك نـازل فـرمـا)) سپس نفرين را به او برگردان و بگو: ((و اگر فلان كس حقى را انكار كرده و باطلى را ادعا كرده پس عذابى دردناك از آسمان بر او فرور)) سپس فرمود: پس از آن درنـگ نـكـنـى كه اثر آن را به چشم خود خواهى ديد، (ابو مسروق گويد): پس بخدا سوگند هيچكس را نديدم كه مرا در اين كار اجابت كند (و بمباهله حاضر شود).


2- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ إِسْمَاعِيلَ بْنِ مِهْرَانَ عَنْ مَخْلَدٍ أَبِي الشُّكْرِ عَنْ أَبـِي حـَمـْزَةَ الثُّمـَالِيِّ عـَنْ أَبـِي جَعْفَرٍ ع قَالَ السَّاعَةُ الَّتِي تُبَاهِلُ فِيهَا مَا بَيْنَ طُلُوعِ الْفَجْرِ إِلَى طُلُوعِ الشَّمْسِ
عـِدَّةٌ مـِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِيلَ عَنْ مَخْلَدٍ أَبِي الشُّكْرِ عَنْ أَبِي حَمْزَةَ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع مِثْلَهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 280 رواية : 2
ترجمه :
2ـ حضرت باقر (ع ) فرمود: ساعتيكه در آن مباهله شود ميان زدن سپيده تا زدن آفتاب است. و بسند ديگر نيز اين حديث را از آن حضرت عليه السلام حديث كرده است .





3- أَحـْمـَدُ عـَنْ بـَعـْضِ أَصـْحـَابـِنَا فِي الْمُبَاهَلَةِ قَالَ تُشَبِّكُ أَصَابِعَكَ فِي أَصَابِعِهِ ثُمَّ تـَقـُولُ اللَّهـُمَّ إِنْ كـَانَ فـُلَانٌ جـَحـَدَ حـَقّاً وَ أَقَرَّ بِبَاطِلٍ فَأَصِبْهُ بِحُسْبَانٍ مِنَ السَّمَاءِ أَوْ بِعَذَابٍ مِنْ عِنْدِكَ وَ تُلَاعِنُهُ سَبْعِينَ مَرَّةً
اصول كافى جلد 4 صفحه : 281 رواية : 3
ترجمه :
3ـ بـرخـى از اصـحـاب مـا در كـيفيت مباهله گفته است كه : انگشتانت را در انگشتان او (يعنى طرف بحث ) شبكه مى كنى سپس مى گوئى : ((اللهم ان كان فلان (و نام او را مى برى ) جـحد حقا و اءقر بباطل ماءصبه بحسبان من السماء او بعذاب من عندك )) و تا هفتاد بار با او به اين نحو ملاعنه كنى و به همديگر نفرين كنيد.


4- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يـَحـْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَبِي الْعَبَّاسِ عَنْ أَبـِي عَبْدِ اللَّهِ ع فِي الْمُبَاهَلَةِ قَالَ تُشَبِّكُ أَصَابِعَكَ فِي أَصَابِعِهِ ثُمَّ تَقُولُ اللَّهُمَّ إِنْ كـَانَ فـُلَانٌ جـَحَدَ حَقّاً وَ أَقَرَّ بِبَاطِلٍ فَأَصِبْهُ بِحُسْبَانٍ مِنَ السَّمَاءِ أَوْ بِعَذَابٍ مِنْ عِنْدِكَ وَ تُلَاعِنُهُ سَبْعِينَ مَرَّةً
اصول كافى جلد 4 صفحه : 281 رواية : 4
ترجمه :
4ـ (مانند همان حديث (3) است كه از حضرت صادق (ع ) روايت شده است ).




5- مـُحـَمَّدُ بْنِ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْحَمِيدِ عَنْ أَبِي جَمِيلَةَ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ قَالَ إِذَا جَحَدَ الرَّجُلُ الْحَقَّ فَإِنْ أَرَادَ أَنْ تُلَاعِنَهُ قُلِ اللَّهُمَّ رَبَّ السَّمَاوَاتِ السَّبْعِ وَ رَبَّ الْأَرَضِينَ السَّبْعِ وَ رَبَّ الْعَرْشِ الْعَظِيمِ إِنْ كَانَ فُلَانٌ جَحَدَ الْحَقَّ وَ كَفَرَ بِهِ فَأَنْزِلْ عَلَيْهِ حُسْبَاناً مِنَ السَّمَاءِ أَوْ عَذَاباً أَلِيماً
اصول كافى جلد 4 صفحه : 281 رواية : 5
ترجمه :
5ـ ابـو جـميله از برخى از اصحابش نقل كند كه گفته است : اگر مردى حق را انكار كرد و خـواسـت كـه تـو بـا او مـلاعـنة كنى (و همديگر را لعن كنيد) بگو: ((اللهم رب السماوات السـبـع و رب العـرش العـظـيـم ان كـان فـلان حـجـد الحـق و كـفـر بـه فاءنزل عليه حسبانا من السماء او عذابا اليما)).



*باب آنچه خداى تبارك و تعالى خود را بدان تمجيد كرده است*
بَابُ مَا يُمَجِّدُ بِهِ الرَّبُّ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى نَفْسَهُ
1- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ يَحْيَى عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ بَعْضِ أَصـْحـَابـِهِ عـَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِنَّ لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ ثَلَاثَ سَاعَاتٍ فِي اللَّيْلِ وَ ثَلَاثَ سـَاعـَاتٍ فـِي النَّهـَارِ يـُمـَجِّدُ فـِيـهِنَّ نَفْسَهُ فَأَوَّلُ سَاعَاتِ النَّهَارِ حِينَ تَكُونُ الشَّمْسُ هَذَا الْجـَانِبَ يَعْنِي مِنَ الْمَشْرِقِ مِقْدَارَهَا مِنَ الْعَصْرِ يَعْنِي مِنَ الْمَغْرِبِ إِلَى الصَّلَاةِ الْأُولَى وَ أَوَّلُ سَاعَاتِ اللَّيْلِ فِي الثُّلُثِ الْبَاقِي مِنَ اللَّيْلِ إِلَى أَنْ يَنْفَجِرَ الصُّبْحُ يَقُولُ إِنِّي أَنَا اللَّهُ رَبُّ الْعَالَمِينَ إِنِّي أَنَا اللَّهُ الْعَلِيُّ الْعَظِيمُ إِنِّي أَنَا اللَّهُ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ إِنِّي أَنَا اللَّهُ الْغـَفـُورُ الرَّحِيمُ إِنِّي أَنَا اللَّهُ الرَّحْمَنُ الرَّحِيمُ إِنِّي أَنَا اللَّهُ مَالِكُ يَوْمِ الدِّينِ إِنِّي أَنَا اللَّهُ لَمْ أَزَلْ وَ لَا أَزَالُ إِنِّي أَنَا اللَّهُ خَالِقُ الْخَيْرِ وَ الشَّرِّ إِنِّي أَنَا اللَّهُ خَالِقُ الْجَنَّةِ وَ النَّارِ إِنِّي أَنـَا اللَّهُ بـَدِي ءُ كُلِّ شَيْءٍ وَ إِلَيَّ يَعُودُ إِنِّي أَنَا اللَّهُ الْوَاحِدُ الصَّمَدُ إِنِّي أَنَا اللَّهُ عَالِمُ الْغـَيـْبِ وَ الشَّهـَادَةِ إِنِّي أَنَا اللَّهُ الْمَلِكُ الْقُدُّوسُ السَّلَامُ الْمُؤْمِنُ الْمُهَيْمِنُ الْعَزِيزُ الْجَبَّارُ الْمـُتـَكـَبِّرُ إِنِّي أَنـَا اللَّهُ الْخـَالِقُ الْبـَارِئُ الْمـُصَوِّرُ لِيَ الْأَسْمَاءُ الْحُسْنَى إِنِّي أَنَا اللَّهُ الْكـَبـِيـرُ الْمـُتـَعَالِ قَالَ ثُمَّ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع مِنْ عِنْدِهِ وَ الْكِبْرِيَاءُ رِدَاؤُهُ فَمَنْ نَازَعَهُ شَيْئاً مِنْ ذَلِكَ أَكَبَّهُ اللَّهُ فِي النَّارِ ثُمَّ قَالَ مَا مِنْ عَبْدٍ مُؤْمِنٍ يَدْعُو بِهِنَّ مُقْبِلًا قَلْبُهُ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَّا قَضَى حَاجَتَهُ وَ لَوْ كَانَ شَقِيّاً رَجَوْتُ أَنْ يُحَوَّلَ سَعِيداً
اصول كافى جلد 4 صفحه : 281 رواية : 1
ترجمه :
1ـ حـضـرت صـادق (ع ) فـرمـود: هـمـانـا بـراى خـداى عـزوجـل در شـب سه ساعت است و در روز سه ساعت كه خود را در آن تمجيد كند، پس نخستين سـاعـتـهـا از روز آن ساعت است كه خورشيد در جانب مشرق باشد و باندازه اى كه در عصر بـه غـروب مـانـده اسـت (به وقت نماز ظهر مانده باشد) و تا هنگام نماز اولى (يعنى نماز ظـهـر) ادامـه يـابـد، و نـخـسـتـيـن سـاعتهاى شب ثلث آخر شب است تا زدن سپيده (كه در اين ساعات خداوند خود را تمجيد كند و) فرمايد:
((انـى انـا اللّه لعـظيم ، انى انا اللّه لعزيز الحكيم ، انى انا اللّه لغفور الرحيم ، انى انـا اللّه لرحـمـن الرحـيـم ، انـى انـا اللّه مـالك يـوم الديـن ، انـى انـا اللّه لم ازل و لا ازل ، انـى انـا اللّه خـالق الخـير و الشر، انى انا اللّه خالق الجنة و النار، انى انا اللّه بدى ء كل شى ء والى يعود، انى انا اللّه لواحد الصمد، انى انا اللّه عالم الغيب و الشـهادة ، انى انا اللّه لملك القدوس السلام المؤ من الميهن العزيز الجبار المتكبر، انى انـا اللّه لخـالق البـارى ء المـصـور لى الاسـمـاء الحـسـنـى ، انـى انـا اللّه لكـبـيـر المتعال )).
سـپس حضرت صادق (ع ) از بيان خودش فرمود: ((و الكبرياء رداؤ ه )) (يعنى كبرياء و بزرگى برازنده حضرت اوست ) و هر كس درباره آن با او ستيزه كند خداوند او را به رو در آتش اندازد، سپس فرمود: هيچ بنده مؤ منى نيست كه اين اسامى را بخواند و دلش متوجه خداى عزوجل باشد جز اينكه حاجتش بر آورده شود، و اگر شقى (و با شقاوت ) باشد اميد دارم كه سعيد گردد.



توضيح :
يـعـنـى ايـن اسـمـاء شـريـفـه را بـخواند، نه اينكه تمامى اين جملات را بدون كم و زياد بگويدـ چناچه در حديث (2) بيايد.2- عـِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ بُكَيْرٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بـْنِ أَعْيَنَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى يُمَجِّدُ نَفْسَهُ فِي كُلِّ يـَوْمٍ وَ لَيْلَةٍ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ فَمَنْ مَجَّدَ اللَّهَ بِمَا مَجَّدَ بِهِ نَفْسَهُ ثُمَّ كَانَ فِي حَالِ شِقْوَةٍ حَوَّلَهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَى سَعَادَةٍ يَقُولُ أَنْتَ اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ رَبُّ الْعَالَمِينَ أَنْتَ اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنـْتَ الرَّحـْمـَنُ الرَّحِيمُ أَنْتَ اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ الْعَزِيزُ الْعَلِيُّ الْكَبِيرُ أَنْتَ اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنـْتَ مـَالِكُ يـَوْمِ الدِّيـنِ أَنـْتَ اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنـْتَ الْغَفُورُ الرَّحِيمُ أَنْتَ اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنـْتَ الْعـَزِيـزُ الْحـَكِيمُ أَنْتَ اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ مِنْكَ بَدَأَ الْخَلْقُ وَ إِلَيْكَ يَعُودُ أَنْتَ اللَّهُ الَّذِي لَا إِلَهَ إِلَّا أَنـْتَ لَمْ تـَزَلْ وَ لَا تـَزَالُ أَنـْتَ اللَّهُ الَّذِي لَا إِلَهَ إِلَّا أَنـْتَ خـَالِقُ الْخـَيْرِ وَ الشَّرِّ أَنـْتَ اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ خَالِقُ الْجَنَّةِ وَ النَّارِ أَنْتَ اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ أَحَدٌ صَمَدٌ لَمْ يـَلِدْ وَ لَمْ يـُولَدُ وَ لَمْ يـَكُنْ لَهُ كُفُواً أَحَدٌ أَنْتَ اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ الْمَلِكُ الْقُدُّوسُ السَّلَامُ الْمـُؤْمـِنُ الْمـُهـَيْمِنُ الْعَزِيزُ الْجَبَّارُ الْمُتَكَبِّرُ سُبْحَانَ اللَّهِ عَمَّا يُشْرِكُونَ هُوَ اللَّهُ الْخَالِقُ الْبـَارِئُ الْمـُصـَوِّرُ لَهُ الْأَسـْمـَاءُ الْحـُسـْنـَى يـُسـَبِّحُ لَهُ مـَا فِي السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ وَ هُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ إِلَى آخِرِ السُّورَةِ أَنْتَ اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ الْكَبِيرُ وَ الْكِبْرِيَاءُ رِدَاؤُكَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 282 رواية : 2
ترجمه :
2ـ حـضـرت صـادق (ع ) عـليه السلام فرمود: خداى تبارك و تعالى در هر روز و شب سه بـار خـود را تـمجيد كند پس هر كه خدا را تمجيد كند به همان نحو كه او خودش را تمجيد كـرده و در حـال شـقـاوت بـاشـد خـداى عـزوجـل او را بحال سعادت در آورد بگويد:
((انت اللّه لااله الا انت رب العالمين ، انت اللّه لااله لا انت الرحمن الرحيم ، انت اللّه لا اله الا انـت العـزيـز (العلى ) لكبير، انت اللّه لا اله الا انت مالك يوم الدين ، انت اللّه لا اله الا انت الغـفـور الرحـيـم انـت اللّه لا اله الا العـزيز الحكيم ، انت اللّه لااله الا انت منك بدء الخلق و اليـك يـمـود، انـت اللّه (الذى ) لا اله الا انـت لم تـزل و لا تزال ، انت اللّه لا اله الا انت خالق اخير و الشر، انت اللّه لا اله الا انت خالق الجنة و النار، انـت اللّه لا اله الا انـت احـد صـمد لم يلد و لم يولد و لم يكن له كفوا احد، انت اللّه لا اله الا انـت الملك القدوس السلام المؤ من الميهن العزيز الجبار المتكبر سبحان اللّه عما يشر كون ، هـو اللّه لخـالق البـارى ء المـصـور له الاسـمـاء الحـسـنى يسبح له ما فى السماوات و الارض و هـو لعزيز الحكيم تا آخر سوره (حشر) انت اللّه لا اله الا انت الكبير، و الكبرياء رداؤ ك )).



*باب آنچه خداى تبارك و تعالى خود را بدان تمجيد كرده است*
بَابُ مَنْ قَالَ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ
1- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْفُضَيْلِ عَنْ أَبِي حـَمـْزَةَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ ع يَقُولُ مَا مِنْ شَيْءٍ أَعْظَمَ ثَوَاباً مِنْ شَهَادَةِ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ لَا يَعْدِلُهُ شَيْءٌ وَ لَا يَشْرَكُهُ فِي الْأُمُورِ أَحَدٌ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 283 رواية : 1
ترجمه :
1ـ ابـو حـمـزه گـويد: شنيدم حضرت باقر (ع ) مى فرمود: هيچ چيز ثوابش بزرگتر از اين نيست كه انسان گواهى دهد بيگانگى خداوند (و لا اله الا اللّه بگويد) همانا با خداوند عزوجل هيچ چيز برابرى نكند، و اءحدى با او در كارها شركت نجويد.


2- عـَنـْهُ عـَنِ الْفـُضـَيـْلِ بْنِ عَبْدِ الْوَهَّابِ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عُبَيْدِ اللَّهِ عَنْ عُبَيْدِ اللَّهِ بْنِ الْوَلِيـدِ الْوَصَّافـِيِّ رَفـَعـَهُ قـَالَ قـَالَ رَسـُولُ اللَّهِ ص مـَنْ قـَالَ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ غُرِسَتْ لَهُ شـَجـَرَةٌ فـِي الْجـَنَّةِ مِنْ يَاقُوتَةٍ حَمْرَاءَ مَنْبِتُهَا فِي مِسْكٍ أَبْيَضَ أَحْلَى مِنَ الْعَسَلِ وَ أَشَدَّ بـَيـَاضـاً مـِنَ الثَّلْجِ وَ أَطـْيـَبَ رِيـحـاً مـِنَ الْمـِسـْكِ فِيهَا أَمْثَالُ ثُدِيِّ الْأَبْكَارِ تَعْلُو عَنْ سَبْعِينَ حُلَّةً وَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص خَيْرُ الْعِبَادَةِ قَوْلُ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ قَالَ خَيْرُ الْعِبَادَةِ الِاسـْتـِغـْفـَارُ وَ ذَلِكَ قـَوْلُ اللَّهِ عـَزَّ وَ جـَلَّ فـِي كـِتـَابـِهِ فـَاعـْلَمْ أَنَّهـُ ل ا إِل هَ إِلَّا اللّ هُ وَ اسْتَغْفِرْ لِذَنْبِكَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 284 رواية : 2
ترجمه :
2ـ رسـول خـدا (ص ) فـرمود: هر كه ((لا اله الا اللّه )) بگويد، برايش درختى در بهشت كـاشـتـه شود كه از ياقوت سرخ باشد، و بن آن درخت در مشك سفيد است ، و (ميوه اش ) از عـسـل شـيـريـن تـر و از برف سفيدتر و از مشك خوشبوتر است ، و در آن درختها است مانند پـسـتـانـهـاى دوشـيـزگـان كـه در زيـر هـفـتـاد پـيـراهـن بـر آمـده بـاشـد. و رسول خدا (ص ) فرمود: بهترين عبادت گفتن ((لااله الا اللّه )) است .
و فرموده است : استغفار بهترين عبادت است (يعنى مجموع اين دو بهترين عبادات است ) و اين اسـت گـفتار خداى عزوجل در قرآن (كه فرمايد): پس بدانكه همانا مبعودى جز خدا و آمرزش خواه براى گناه خويش )) (سوره محمد آيه 19).



*باب كسيكه بگويد: لا اله الا اللّه و اللّه كبر*
بَابُ مَنْ قَالَ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ اللَّهُ أَكْبَرُ
1- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى رَفَعَهُ عَنْ حَرِيزٍ عَنْ يَعْقُوبَ الْقُمِّيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ ثَمَنُ الْجَنَّةِ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ اللَّهُ أَكْبَرُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 284 رواية : 1
ترجمه :
1ـ حضرت صادق (ع ) فرمود: بهاى بهشت (گفتن ): ((لا اله الا و اللّه كبر)) است .



*باب كسيكه بگويد: لا اله الا اللّه وحده وحده وحده*
بَابُ مَنْ قَالَ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَحْدَهُ وَحْدَهُ وَحْدَهُ
1- مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ النُّعْمَانِ عَمَّنْ ذَكَرَهُ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ جَبْرَئِيلُ ع لِرَسُولِ اللَّهِ ص ‍ طُوبَى لِمَنْ قَالَ مِنْ أُمَّتِكَ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَحْدَهُ وَحْدَهُ وَحْدَهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 285 رواية : 1
ترجمه :
1ـ حـضـرت صـادق (ع ) فـرمـود: جـبـرئيـل بـه رسـول خـدا گـفـت : خـوشـا بحال هر كس از امت تو كه بگويد: ((لا اله الا وحده وحده وحده )).



*باب كسيكه ده بار بگويد: لا اله الا اللّه وحده لا شريك له*
بَابُ مَنْ قَالَ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَحْدَهُ لَا شَرِيكَ لَهُ عَشْراً
1- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَمْرِو بْنِ عُثْمَانَ وَ عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ جَمِيعاً عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْمُغِيرَةِ عَنِ ابْنِ مُسْكَانَ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ لَيْثٍ الْمُرَادِيِّ عَنْ عَبْدِ الْكـَرِيـمِ بـْنِ عُتْبَةَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ سَمِعْتُهُ يَقُولُ مَنْ قَالَ عَشْرَ مَرَّاتٍ قَبْلَ أَنْ تـَطـْلُعَ الشَّمـْسُ وَ قـَبـْلَ غـُرُوبـِهَا لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَحْدَهُ لَا شَرِيكَ لَهُ لَهُ الْمُلْكُ وَ لَهُ الْحَمْدُ يُحْيِي وَ يُمِيتُ وَ يُمِيتُ وَ يُحْيِي وَ هُوَ حَيٌّ لَا يَمُوتُ بِيَدِهِ الْخَيْرُ وَ هُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ كَانَتْ كَفَّارَةً لِذُنُوبِهِ ذَلِكَ الْيَوْمَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 285 رواية : 1
ترجمه :
1ـ عبدالكريم بن عقبه گويد: از حضرت صادق (ع ) شنيدم كه مى فرمود: هر كه پيش از زدن آفـتاب و هم پيش غروب آفتاب ده بار بگويد: ((لا اله الا اللّه وحده لا شريك له ، له المـلك و له الحـمـد يـحـيـى و يـمـيـت و يميت و يحيى و هو حى لا يموت بيده الخير و هو على كل شى ء قدير)) كفاره گناهان آن روزش گردد.



2- مـُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَمَّنْ ذَكَرَهُ عَنْ عُمَرَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَنْ صَلَّى الْغَدَاةَ فَقَالَ قَبْلَ أَنْ يَنْفُضَ رُكْبَتَيْهِ عَشْرَ مـَرَّاتٍ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَحـْدَهُ لَا شـَرِيـكَ لَهُ لَهُ الْمـُلْكُ وَ لَهُ الْحـَمـْدُ يـُحـْيـِي وَ يُمِيتُ وَ يُمِيتُ وَ يُحْيِي وَ هُوَ حَيٌّ لَا يَمُوتُ بِيَدِهِ الْخَيْرُ وَ هُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ وَ فِي الْمَغْرِبِ مِثْلَهَا لَمْ يَلْقَ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ عَبْدٌ بِعَمَلٍ أَفْضَلَ مِنْ عَمَلِهِ إِلَّا مَنْ جَاءَ بِمِثْلِ عَمَلِهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 285 رواية : 2
ترجمه :
2ـ امـام صادق عليه السلام فرمود: رسول خدا (ص ) فرمود: هر كه نماز صبح بخواند و پيش از آنكه زانوها را حركت دهد (يعنى از آن حال كه در وقت سلام نماز داشته تغيير نكند) ده بـار بـگـويـد: ((لا اله الا اللّه وحـده لا شريك له ، له الملك و له الحمد يحيى و يميت و يـحـيـى (و هـو حـى لا يـمـوت ) بـيـده الخـيـر و هـو عـلى كـل شـى ء قـديـر)) و در نـمـاز مـغـرب نـيـز چـنـيـن كـنـد هـيـچ بـنـده اى خـداى عزوجل را بكردارى بهتر از كردار او ديدار نكند مگر آن كس كه مانند كار او (بدرگاه خداى عزوجل كارى ) آورده است .



*باب كسيكه بگويد: اشهد ان لا اله الا وحده لا شريك له و اشهد ان محمدا عبده و رسوله*
بـَابُ مـَنْ قـَالَ أَشـْهـَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَحـْدَهُ لَا شـَرِيـكَ لَهُ وَ أَشـْهـَدُ أَنَّ مـُحـَمَّداً عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ
1- عـَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ سَعِيدٍ عَنْ أَبِي عُبَيْدَةَ الْحَذَّاءِ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ مَنْ قَالَ أَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَحْدَهُ لَا شَرِيكَ لَهُ وَ أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ كَتَبَ اللَّهُ لَهُ أَلْفَ أَلْفِ حَسَنَةٍ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 286 رواية : 1
ترجمه :
1ـ حضرت باقر (ع ) فرمود: هر كه بگويد: اشهد و ان لا اله الا وحده لا شريك له و اشهد ان محمدا عبده و رسوله )) خداوند براى او هزار هزار حسنه بنويسد.