-
موزه تاریخ ( تماشاگه تاریخ)
آدرس: خیابان ولی‌عصر، بالاتر از بلوار میرداماد
آثار به نمایش گذاشته شده در موزه تاریخ به تاریخ معاصر ایران (۲۰۰ سال اخیر) اختصاص دارد و شامل ظروف و وسایل شخصی ناصرالدین شاه، تابلوهای کمال‌الملک و ... است.
تماشاگه تاریخ مشتمل بر چند خانه است: نگارخانه، کتاب‌خانه، تماشاخانه، چای‌خانه، سفره‌خانه و ساختمان اصلی که در مجموع سه طبقه را تشکیل می‌دهد. طبقه زیرین شامل تماشاخانه، طبقه میانی، سالن‌های موزه و بخش اداری و طبقه فوقانی نگارخانه است که مکان نمایش ادواری آثار گوناگون هنرمندان است.
در بخش تماشاخانه تابلوهای رنگ روغن، مربوط به قرن ۱۳ هجری، ظروف سفالی، جام و ظروف فولادی که در قرون ۱۲ و ۱۳ هجری، در کشورهای انگلستان، روسیه و ایران ساخته شده‌اند و همچنین، ظروف شیشه‌ای از جنس کریستال متعلق به چکسلواکی سابق و کاسه و بشقاب چینی و بسیاری ظروف دیگر به نمایش گذاشته شده‌اند.
در بخش‌های دیگر تماشاخانه تابلوهای رنگ روغن موجود است که چهره‌های صنیع‌الدوله، مصورالممالک، ظهیرالدوله و مظفرالدین شاه در آنها دیده می‌شود، قلمدان‌های بسیاری با طرح‌های مختلف از جنس مقوای فشرده، کاشی نقش برجسته، قاب آینه از جنس نقره، شمعدانی‌ها، نقاشی‌های مینیاتور از استاد فرشچیان، انواع شمشیر و تفنگ، کیف دستی ناصرالدین شاه و بسیاری آثار دیگر و در بخش نگارخانه نیز آثار به نمایش گذاشته شده هنرمندان مختلف دیده می‌شود. در فضای باز مجموعه سفره خانه سنتی و مرکز خرید دایر است.
-
موزه تاریخ طبیعی
آدرس: میدان هفت‌تیر، ابتدای خیابان قائم مقام فراهانی
حیوانات تاکسیدرمی شده در این موزه به نمایش گذاشته شده است. این موزه به غیر از جمعه‌ها باز می‌باشد.
-
موزه تنوع زیستی
آدرس: تهران بزرگراه همت پارک پردیسان
این موزه در پارک طبیعت پردیسان، در فضایی با مساحت داخلی ۱۸۰۰ متر مربع، در شمال غربی شهران واقع شده است که در فروردین ماه سال ۱۳۸۳، توسط رئیس جمهور افتتاح گردید. موزه با تاکید بر اهمیت و ارزش تنوع زیستی و در راستای وظایف قانونی سازمان حفاظت محیط زیست ایجاد شده است و هدف مدیریت موزه همواره این بوده است که با استفاده از کادر کارشناسان خود نقش موثری در تحقیقات، اطلاع رسانی و آموزش برای گروه های مختلف سنی و علاقه مندان به محیط زیست ایفا نماید.
-
موزه جواهرات ملی
آدرس: خیابان فردوسی ،روبروی سفارت آلمان
تاریخچه جواهرات ایران از زمان حکومت صفویه آغاز می‌شود، زیرا تا قبل از صفویه، جواهرات گرانبهایی در خزانه دولتی وجود نداشته است و براساس‌نوشته‌های سیاحان خارجی پادشاهان صفوی، بیش‌از دو قرن (۹۰۷- ۱۱۴۸ه.ق )، به جمع آوری جواهرات دست زدند و حتی کارشناسان دولت صفوی جواهرات را از بازارهای هند و عثمانی و کشورهایی مانند فرانسه و ایتالیا خریداری می‌کردند و به اصفهان، پایتخت حکومت، می آوردند.
در پایان سلطنت شاه سلطان حسین و با ورود محمود افغان به ایران، خزاین دولت با حمله افغان‌ها غارت شد و مقداری از آنها که به وسیله محمود افغان به اشرف افغان منتقل شده بود، پس از ورود شاه تهماسب دوم به اصفهان، به چنگ نادر افتاد و از خروج آنها از ایران جلوگیری شد.
بعداً نادر برای پس گرفتن آن قسمت از جواهرات که به هندوستان منتقل شده بود نامه‌هایی به دربار هند نوشت، اما جواب نامساعد شنید. پس از لشکرکشی نادر به هند ۱۱۵۸ ه. ق، محمدشاه گورکانی مبالغی نقدینه، جواهر و اسلحه، تسلیم نادر کرد. اما بخشی از اموال و خزاینی که نادر از هندوستان به دست آورده بود به ایران نرسید و در راه بازگشت به ایران از بین رفت. نادر پس از بازگشت به ایران، مقدار قابل ملاحظه‌ای از جواهرات را به رسم ارمغان برای امرا و حکام و شاهان کشورهای همسایه فرستاد. همچنین مقداری از اشیای نفیس و مرصع را به آستان حضرت امام‌رضا (ع) تقدیم کرد و مقداری را نیز به سپاه خود بخشید. درسال ۱۱۶۰ ه. ق، پس از قتل نادر احمد بیگ افغان ابدالی، از سرداران نادر، دست به غارت جواهرات خزانه نادر زد. از جمله گوهرهایی که از ایران خارج شد و هرگز بازنگشت، الماس معروف کوه نور بود. این الماس درسال ۱۲۶۶ ه. ق، به ملکه ویکتوریا اهدا شد.
در دوران قاجار مجموعه ای از جواهرات جمع آوری و ضبط شد و تعدادی از جواهرات بر تاج کیانی، تخت نادری، کره جواهرنشان و تخت‌طاووس نصب گردید.
درسال ۱۳۱۶ ه. ش، قسمت عمده جواهرات به بانک ملی ایران منتقل گردید و بعداً وثیقه اسناد بدهی دولت به بانک، بابت پشتوانه اسکناس، قرار گرفت. خزانه فعلی درسال ۱۳۳۴ ه.ش، ساخته و در سال۱۳۳۹ ه.ش، با تأسیس بانک مرکزی ایران افتتاح و به این بانک سپرده شد.
این موزه تا قبل از انقلاب فعالیت داشته و بعد از آن تعطیل و دوباره درسال ۱۳۶۹ه.ش، برای عموم بازگشایی شد.
جواهرات مهم این موزه الماس دریای نور، تخت طاووس یا تخت خورشید، تخت نادری و کره جواهر نشان است.
موزه جواهرات ملی، با مساحتی حدود ۱۰۰۰ مترمربع، مجهز به سیستم ایمنی است که توسط آلمانی‌ها ساخته است.
جواهرات شاخص موزه عبارتند از:
دریای نور که درشت‌ترین و زیباترین الماس برلیان در میان گوهرهای سلطنتی ایران و یکی از گوهرهای معروف جهان است. گفته می‌شود این الماس هزار سال پیش کشف و استخراج شده است. وزن آن اکنون هفت مثقال و ۲۰ نخود؛ یعنی در حدود ۱۸۲ قیراط و صورتی است، ولی پیش از تراش بزرگتر بوده است. این الماس توسط نادرشاه افشار، جزو هدایای محمد شاه گورکانی و غنایم جنگی، از هند به ایران آورده شده و بعد از طی دوران مختلف به دست شاهان قاجاریه رسیده است.
دریای نور تا زمان ناصرالدین شاه در وسط یکی از بازوبندهای سلطنتی نصب می‌شد، ولی در زمان او که استفاده از بازوبند منسوخ شد، آن را به صورت پیش کلاه درآوردند و در قابی زرین با شیر و خورشید و تاج مرصع، به ۴۵۷ قطعه برلیان ریز و عالی و چهار قطعه یاقوت، قرار دادند. این الماس برلیان از دو سو تراش خورده و به شکل هرم مثلث‌القاعده‌ای است که قاعده آن چهار سانتی‌متر درازا و سه سانتی‌متر پهنا دارد و دو سوی دیگر حدود دو سانتی‌متر است. همه سطوح دریای نور صاف و یک نواخت است، جز یک سمت آن که فتح‌علی‌شاه با کندن عبارت «سلطان صاحب‌قران فتح‌علی‌شاه قاجار ۱۲۴۴»، از ارزش آن کاسته است.
کره جغرافیایی از دیگر اشیای نفیس موزه است. وزن کره با پایه‌های طلایی آن حدود ۳۷/۵ کیلوگرم و در روی آن ۵۱۳۶۶ قطعه جواهر گوناگون، به وزن ۳۶۵۶/۴ گرم، نشانده شده است.
اقیانوس‌ها و دریاها زمردنشان ،آسیا مرصع به یاقوت و لعل، ایران مرصع به الماس، اروپا مرصع به یاقوت، آفریقا مرصع به یاقوت سرخ و کبود، آمریکای شمالی و جنوبی و استرالیا مرصع به یاقوت و لعل است و خط استوا به وسیله الماس نشان داده شده و دو حلقه زرین ساده، که در روی آنها گل‌های الماس نشان نصب شده، به طور متقاطع کره را در میان گرفته است.
بر روی کره القاب ناصرالدین شاه منبت و الماس نشان شده است. در این کره کوه دماوند با یاقوت درشتی مشخص و شهر تهران، با یاقوت معروفی به نام اورنگ زیب، نمایان است.
تاج‌ماه جواهر دیگری است، که بعد از دریای نور، در میان جواهرات سلطنتی خودنمایی می‌کند. این سنگ سفید و خوش آب و رنگ بادامی شکل ۱۱۲ قیراط وزن دارد و در وسط بازوبند سلطنتی بازوی چپ قرار داشت. اما بعدها به صورت دگمه یا بر روی سینه یا پیش کلاه نصب می‌کردند و اینک به صورت پیاده در خزانه جواهرات سلطنتی ایران نگه‌داری می‌شود.
تاج‌کیانی تاجی است که پادشاهان در مراسم تاج‌گذاری از آن استفاده می‌کردند.
-
موزه دکتر حسابی
آدرس: خیابان تجریش، خیابان مقصود بیک، خیابان دکتر پروفسور حسابی، پلاک ۸
موزه دکتر حسابی چند ماه پس از فوت دکتر حسابی، در اواخرسال ۱۳۷۱، و در منزل مسکونی او افتتاح شد. بنای خانه متعلق به سال۱۳۱۰ ه. ش، است. موزه در طبقه سوم و در ضلع غربی منزل دکتر حسابی ایجاد شده و مساحتی حدود ۴۰ مترمربع دارد که شامل وسایل شخصی دکتر از جمله پوشاک، مسواک، عینک، شانه، خودکار، دفتر یادداشت و وسایل دست ساز ایشان، لوح تقدیر و مدارک تحصیلی و علمی، مدال‌ها و نشان‌ها، عکس‌های خانوادگی، اسباب بازی فرزندان و نوه‌ها، هدایای خانوادگی و... است. همچنین آثار تقدیمی به دکتر حسابی شامل تابلوی نقاشی، تابلوی خط، فرش و صنایع دستی همراه وسایل شخصی وتمام آثار تألیف و ترجمه شده وی به نمایش گذاشته شده است. بخش‌های فعال در منزل و موزه دکتر حسابی عبارتند از:
بخش فرهنگی که وظیفه چاپ، جمع آوری، تدوین، تجدید چاپ و ترجمه آثار وی را بر عهده دارد.
بخش تحقیقات علمی که درباره زندگی و آثار دکتر حسابی فعالیت می‌کند.
بازدید از موزه در سه نوبت، با هماهنگی قبلی و حداکثر ۲۵ نفر، به طور رایگان از ساعت ۸ الی ۱۶ امکان‌پذیر است.
سید محمود حسابی درسال۱۲۸۱ ه. ش، در تهران متولد شد.پدر ومادر اوتفرشی بودند. در ۱۷ سالگی لیسانس ادبیات و در ۱۹ سالگی لیسانس زیست شناسی و پس از آن مدرک مهندسی راه و ساختمان را، از دانشگاه امریکایی بیروت، اخذ کرد.
او در رشته‌های پزشکی، ریاضیات و ستاره‌شناسی به تحصیلات آکادمیک پرداخت و درسال ۱۹۲۴م، به پاس زحماتش، شرکت راه‌سازی فرانسوی از او برای تحصیل در مدرسه عالی برق پاریس دعوت کرد. هم‌زمان با تحصیل در رشته معدن در راه آهن برقی فرانسه نیز مشغول به کار شد. سپس، به دلیل روحیه علمی، به تحصیل و تحقیق در دانشگاه سوربن در رشته فیزیک پرداخت و درسال ۱۹۲۷ م، در ۲۵ سالگی دانش‌نامه دکترای فیزیک خود را، با عنوان حساسیت سلول‌های فتوالکتریک، ارائه کرد. فعالیت‌های مهم وی در موضوعات علمی عبارتند از:
اولین نقشه برداری علمی و فنی، رسم اولین نقشه نوین راه ساحلی سراسری بین بنادر خلیج فارس، تأسیس دارالمعلمین عالی سال ۱۳۰۶ه.ش؛ تأسیس مدرسه مهندسی وزارت راه و تدریس در آن درسال ۱۳۰۷ه.ش؛ تأسیس دارالمعلمین عالی سال ۱۳۰۷ه.ش؛ ساخت اولین رادیو در کشورسال۱۳۰۷ه.ش؛ تأسیس دانش سرای عالی و تدریس در آن سال۱۳۰۸ه.ش؛ ایجاد اولین ایستگاه هواشناسی در ایران سال ۱۳۱۰ه.ش؛ نصب و راه اندازی اولین دستگاه رادیولوژی در ایران سال ۱۳۱۰ه.ش؛ تعیین ساعت ایران سال۱۳۱۱ه.ش؛ تأسیس اولین بیمارستان خصوصی در ایران به نام بیمارستان گوهرشاد به یاد مادرش سال ۱۳۱۲ه.ش؛ پیشنهاد تدوین قانون تأسیس دانشگاه تهران و دانشکده فنی سال ۱۳۱۳ه.ش؛ و ریاست آن تا سال ۱۳۱۵ه.ش، پایه‌گذاری مراکز تحقیقات راکتورهای اتمی دانشگاه تهران، تأسیس سازمان انرژی اتمی و عضو هیئت دایمی کمیته بین‌المللی هسته‌ای، تأسیس اولین رصد خانه نوین در ایران، و تأسیس اولین مرکز مدرن نصب ماهواره در شیراز.
دکتر محمود حسابی به چهار زبان زنده دنیا (فرانسه، انگلیسی، آلمانی و عربی) مسلط بود و به زبان‌های سانسکریت، لاتین، یونانی، اوستایی، ترکی و ایتالیایی اشراف داشت. نشان اوینسیه دولالژیون دونور و نشان کوماندور دولالژیون دونور، بزرگ‌ترین نشان‌های فرانسه، به وی اهدا شده است.
او تنها شاگرد ایرانی پروفسور اینشتین بود و با دانشمندان طراز اول دنیا نظیر شرودینگر، ****، پل‌دیراک، نیلز و بوهر و فلاسفه‌ای چون آندره ژید و برتراند راسل ارتباط داشت.
درسال ۱۹۹۰م، از سوی جامعه علمی جهانی در مقام مرد اول علمی جهان برگزیده شد و در کنگره ۶۰ سال فیزیک ایران درسال۱۳۶۶ه.ش، به پدر فیزیک ایران ملقب گردید.
دکتر حسابی در ۱۲ شهریورسال ۱۳۷۱ ه.ش، در بیمارستان دانشگاه ژنو هنگام معالجه قلب بدرود حیات گفت. مقبره استاد، بنا به خواسته وی، در زادگاه خانوادگی و در شهر دانشگاهی تفرش قرار دارد.
-
موزه رجعت و عبرت (کاخ مادر شاه)
کاخ رجعت و عبرت در مجموعه سعدآباد قرار دارد و در سال ۱۳۵۰، برای استفاده و اسکان مادرشاه ساخته شد. آثار و اشیای موجود در این کاخ - موزه شامل فرش های نفیس ایرانی و اشیای نفیس ساخت کشورهای اروپایی است.
-
موزه سبز (کاخ شهوند)
موزه سبز در حقیقت خانه رضاخان است که در سال ۱۳۰۶ ه. ش، در بلندترین نقطه سعدآباد ساخته شده است. این موزه از نظر ارزشهای اصیل معماری حائز اهمیت است. رعایت اصول معماری سنتی یا گچ بری‌ها، آینه کاری ها و ...، که کلاٌ توسط اساتید هنرمند ایرانی به انجام رسیده است، این بنا را از نظر معماری با سایر کاخ‌های موجود در این ناحیه متمایز می‌کند.
آثار موجود در این موزه عبارت است از قالی‌های نفیس وتمام اشیاء کاخ از جمله مبل، ظروف چینی و لوسترهای متنوع که در بین سالهای (۵۲ ۱۳-۱۳۵۴ ) از اروپا آورده شده است.
-
موزه سینمای ایران
آدرس: خیابان ولی‌عصر، باغ فردوس
فکر ایجاد موزه سینمای ایران درسال ۱۳۷۳، با حمایت مهندس سیدمحمد بهشتی در زمان ریاست مرکز توسعه فضاهای فرهنگی شهرداری تهران، مطرح شد و درسال ۱۳۷۷، طی مراسمی فاز اول موزه سینمای ایران در خیابان لاله‌زار کوچه پیرنیا افتتاح شد. انتشار چند کتاب، یک مجموعه کارت پستال، یک مجموعه موسیقی متن فیلم‌های ایرانی و برگزاری جشن‌های ۱۰۰ سالگی سینمای ایران آغاز فعالیت‌های موزه سینما بود.
سرانجام در ۱۳۸۰، با حمایت و کمک وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، معاونت امور سینمایی، سازمان میراث فرهنگی، شهرداری تهران و بنیاد فارابی، موزه سینمای ایران، در بخشی از باغ فردوس که قبل از انقلاب ستاد جشن هنر شیراز و نمایشگاه هنرهای تجسمی و محل اجرای کنسرت موسیقی بود و سپس در سالهای پس از انقلاب مرکز آموزش فیلم‌سازی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی شد، با حضور سیدمحمد خاتمی، رئیس‌جمهور، افتتاح شد.
امکانات موزه عبارتند از:
عکس‌ها: شامل هزاران عکس از صحنه‌های فیلم‌های سینمایی، پشت صحنه و مراحل فیلم‌سازی ،فعالیت‌های سینمایی، هنرمندان ،دست اندرکاران صنعت و هنر سینما است که قدیمی‌ترین آن به نخستین روزهای نمایش فیلم در ایران باز می‌گردد.
فیلم‌نامه‌ها: شامل ۴۰۰ فیلم‌نامه ساخته شده است.
اعلان‌ها: بیش از ۲۵۰۰ اعلان سینمایی از دهه ۱۳۱۰، تاکنون گردآوری شده و بخشی از آن به نمایش گذاشته شده‌است.
جایزه‌های داخلی و بین‌المللی: بخشی از جوایز و افتخارات بین‌المللی سینمای ایران ، که عمدتاً به دوره جمهوری اسلامی تعلق دارد، در موزه جمع شده و تکمیل آن ادامه دارد.
کتاب‌ها: شامل کتاب‌های سینمایی، از نخستین چاپ‌ها تاکنون ، که حدود ۸۰۰۰ جلد است.
اسناد و مدارک: حدود ۳۰۰۰ قطعه سند شامل اسناد دولتی، نمایش‌ها، قراردادها، اسناد تاریخی، اسناد مالکیت، سینماها و ... از حدود ۹۰ سال پیش تاکنون موجود است.
فیلم و ویدئو: ۱۰۰۰ فیلم سینمایی ایرانی همراه ۵۰۰ عنوان نمونه کوتاه (آنونس) آرشیو تصویری فعلی موزه را تشکیل می‌دهد.
مطبوعات: شامل ۵۰۰۰ جلد نشریه است که قدیمی‌ترین آن متعلق به سال۱۳۰۹، است.
اسباب سینما توگراف: شامل حدود ۳۰۰ دستگاه و ابزار قدیمی است که عمده آن بسیار قیمتی و قابل نمایش در موزه است که قدیمی‌ترین این دستگاه‌ها متعلق به سال ۱۳۰۹، و اغلب ساخت صنعتگران قدیمی سینمای ایران است که در همان زمان موجب شگفتی فنی کاران خارجی شده بود.
لباس، دکور و گریم شامل: نمونه‌های تاریخی لباس، دکور سازی، صحنه آرایی و چهره‌پردازی است که تلاش بسیاری برای جمع آوری آنها انجام شده است.
بازدید از موزه روزهای شنبه، یک‌شنبه، سه‌شنبه، چهارشنبه و پنج‌شنبه از ساعت ۱۰ الی۱۷ و جمعه‌ها ۱۴ الی۱۷ امکان‌پذیر است روزهای دوشنبه و ایام سوگواری موزه تعطیل است.
-
موزه شهدا
آدرس: خیابان طالقانی، نبش خیابان موسوی
ساختمان اصلی موزه شهدا در نیمه دوم سال۱۳۷۵، در زمینی به مساحت ۸۰۰ مترمربع و با زیر بنایی حدود ۲۴۰۰ مترمربع بنا شد. این موزه وابسته به بنیاد شهید است و آثاری چون عکس، وصیت نامه، دفترچه خاطرات، مدارک تحصیلی و مسئولیتی، سجاده، قرآن، تسبیح، قلم‌کاری، عینک مطالعه، نوار سخنرانی، مقالات، کتاب‌ها و آثار هنری ۷۰۰ شهید در آن موجود است. آثار ۴۰۰ شهید در غرفه‌ها و بقیه در آرشیو نگه داری می‌شود. غرفه آرایی موزه گاه‌به‌گاه تجدید می‌شود. آثار شهیدانی چون مرتضی آوینی، حسین فهمیده و... در این موزه موجود است. بازدیدکنندگان به دو صورت انفرادی و گروهی از موزه بازدید می‌کنند و برای آنها ابتدا فیلم مستندی پخش می‌شود، سپس برای آشنایی بیش‌تر با سالهای دفاع و جنگ توضیحاتی داده می‌شود. در این موزه فعالیت‌های دیگری از جمله برگزاری نمایشگاه به مناسبت‌های مختلف در داخل موزه یا در فرهنگ سراها، دانشگاه‌ها، پایگاه‌های بسیج و ادارات انجام می‌شود.
شعبه‌های دیگر موزه شهدا در بهشت‌زهرا، امام‌زاده‌اکبر چیذر، ورامین ،کرج و در سایر استان‌ها و شهرستان‌ها مانند کرمانشاه، زنجان، قزوین، چهار محال و بختیاری، اصفهان، سیستان و بلوچستان، بیرجند، تنکابن، تبریز و مسجدجمکران قم تأسیس شده‌است.
بازدید از این موزه رایگان است و بازدید کنندگان می توانند همه روزه از ساعت ۸ صبح الی۱۷ از موزه بازدید کنند.
-
موزه شهدا(خانه شهید شماره 3)
آدرس: چیذر، خیابان برادران سلیمانی
موزه شهدای چیذر با مساحتی حدود ۵۰۰ مترمربع درسال ۱۳۷۶، از سوی بنیاد شهید در طبقه دوم بنای امام‌زاده علی‌اکبر تأسیس شد. موزه شهدا خاص شهدای منطقه است و وسایل شهدا چون چفیه، جانماز، وصیت نامه، نامه و دست خط، کلاه خود و ... در آن نگه‌داری می‌شود.
آثار شهدایی چون سپهبد علی صیاد شیرازی و شهید نوریان، فرمانده اطلاعات، از جمله وسایل موزه است. در این موزه همچنین ۱۶ تابلوی نقاشی دربارة شهید و شهادت، ۵۰ قاب عکس دربارة انقلاب، دو ماکت عملیات تفحص و صحرای کربلا، اثر استاد رحمتی، موجود است.
موزه هشت پرسنل دارد و به طور متوسط در هفته ۵۰ نفر از آن بازدید می‌کنند.
