گزیده اشعار سنایی

ساقیا دانی که مخموریم در ده جام را

ساعتی آرام ده این عمر بی آرام را


میر مجلس چون تو باشی با جماعت در نگر

خام در ده پخته را و پخته در ده خام را


قالب فرزند آدم آز را منزل شدست

انده پیشی و بیشی تیره کرد ایام را


نه بهشت از ما تهی گردد نه دوزخ پر شود

ساقیا در ده شراب ارغوانی فام را


قیل و قال بایزید و شبلی و کرخی چه سود

کار کار خویش دان اندر نورد این نام را


تا زمانی ما برون از خاک آدم دم زنیم

ننگ و نامی نیست بر ما هیچ خاص و عام را

من کیم کاندیشهٔ تو هم نفس باشد مرا

یا تمنای وصال چون تو کس باشد مرا


گر بود شایستهٔ غم خوردن تو جان من

این نصیب از دولت عشق تو بس باشد مرا


گر نه عشقت سایهٔ من شد چرا هر گه که من

روی بر تابم ازو پویان ز پس باشد مرا


هرنفس کانرا بیاد روزگار تو زنم

جملهٔ عالم طفیل آن نفس باشد مرا


هز رمان ز امید وصل تو دل خود خوش کنم

باز گویم نه چه جای این هوس باشد مرا


چون خیال خاکپایت می‌نبیند چشم من

بر وصال تو چگونه دست رس باشد مرا

نیست بی دیدار تو در دل شکیبایی مرا

نیست بی‌گفتار تو در دل توانایی مرا


در وصالت بودم از صفرا و از سودا تهی

کرد هجران تو صفرایی و سودایی مرا


عشق تو هر شب برانگیزد ز جانم رستخیز

چون تو بگریزی و بگذاری به تنهایی مرا


چشمهٔ خورشید را از ذره نشناسم همی

نیست گویی ذره‌ای دردیده بینایی مرا


از تو هر جایی ننالم تو هر جایی شدی

نیست جای ناله از معشوق هر جایی مرا


گاه پیری آمد از عشق تو بر رویم پدید

آنچه پنهان بود در دل گاه برنایی مرا


کرد معزولم زمانه گاه دانایی و عقل

با بلای تو چه سود از عقل و دانایی مرا

ای به بر کرده بی وفایی را

منقطع کرده آشنایی را


بر ما امشبی قناعت کن

بنما خلق انبیایی را


ای رخت بستده ز ماه و ز مهر

خوبی و لطف و روشنایی را


زود در گردنم فگن دلقی

برکش این رومی و بهایی را


چنگی و بربطی به گاه نشاط

جمله یاری دهند نایی را


با چنان روی و با چنان زلفین

منهزم کرده‌ای ختایی را


آتشی نزد ماست خیز و بیار

آبی و خاکی و هوایی را


بار ندهند نزد ما به صبوح

هیچ بیگانهٔ مرایی را


چون بود یار زشت پر معنی

چکنم جور هر کجایی را


چو شدی مست جای خواب بساز

وز میان بانگ زن سنایی را

مرحبا مرحبا برای هلالا

آسمان را نمای کل کمالا


چند ازین پرده ز آفتاب برون آی

جان ما را بخر ز دست خیالا


اندر آی اندر آی تا بشناسیم

از جمال تو حال را ز محالا


ای همه روی بر خرام به منظر

تا رهد دیده زین شب همه خالا


اشهب صبح در گریزد از شرم

چون بجنبد ز ابلق تو دوالا


روشنی را نشان به اوج شرف بر

تیرگی را فگن به برج و بالا


ای ز پرده زمانه آمده اینجا

مرحبا مرحبا تعالی تعالا


عقل و دینمان ببر تراست مباحا

جان و دلمان ببر تراست حلالا


تا سنایی چو دید گوید ای مه

حبذا و جهک المبارک فالا

ای همه خوبی در آغوش شما

قبلهٔ جانها بر و دوش شما


ای تماشاگه عقل نور پاش

در میان لعل خاموش شما


وی امانت جای چرخ سبز پوش

بر کران چشمهٔ نوش شما


آهوان در بزم شیران در شکار

بندهٔ آن خواب خرگوش شما


آب مشک و باد عنبر برد پاک

بوی شمشاد قصب پوش شما


کار ما کردست در هم چون زره

جوشن مشکین پر جوش شما


چند خواهد گفت ما را نوش نوش

آن لب نوشین می نوش شما


چندمان چون چشم خود خواهید مست

ای به بی هوشی همه هوش شما


صد چو او در عاشقیها باشدی

همچو او حیران و مدهوش شما


حلقه چون دارند بر چشمش جهان

ای سنایی حلقه در گوش شما


چون سنایی عاشقی تا کی بود

با چنین یاری فراموش شما

ای ز عشقت روح را آزارها

بر در تو عشق را بازارها


ای ز شکر منت دیدار تو

دیده بر گردن دل بارها


فتنه را در عالم آشوب و شور

با سر زلفین تو اسرارها


عاشقان در خدمت زلف تواند

از کمر بر ساخته زنارها


نیستم با درد عشقت لحظه‌ای

خالی از غمها و از تیمارها


بر امید روی چون گلبرگ تو

می‌نهم جان را و دل را خارها


تا سنایی بر حدیث چرب تست

غره چون کفتار بر گفتارها


دارد از باد هوس آبی بروی

با خیال خاک کویت کارها

ای از بنفشه ساخته بر گل مثالها

در آفتاب کرده ز عنبر کلالها


هاروت تو ز معجزه دارد لیلها

ماروت تو ز شعبده دارد مثالها


هر روز بامداد برآیی و بر زنی

از مشک سوده بر سمن تازه خالها


ای کاشکی ز خواسته مفلس نبودمی

تا کردمی فدای جمال تو مالها


نی بر امید فضل گذارم همی جهان

آخر کند خدای دگرگونه حالها

ما باز دگر باره برستیم ز غمها

در بادیهٔ عشق نهادیم قدمها


کندیم ز دل بیخ هواها و هوسها

دادیم به خود راه بلاها و المها


اول به تکلف بنوشتیم کتبها

و آخر ز تحیر بشکستیم قلمها


لبیک زدیم از سر دعوی چو سنایی

بر عقل زدیم از جهت عجز رقمها


اسباب صنمهاست چو احرام گرفتیم

در شرط نباشد که پرستیم صنمها

فریاد از آن دو چشمک جادوی دلفریب

فریاد از آن دو کافر غازی با نهیب


این همبر دو ترکش دلگیر جان ستان

وان پیش دو شمامهٔ کافور یا دو سیب


بردوش غایه کش او زهره می‌رود

چون کیقباد و قیصر پانصدش در رکیب


یوسف نبود هرگز چون او به نیکویی

چون سامری هزارش چاکر گه فریب


آسیب عاشقی و غم عشق و گمرهی

تا روی او بدید پس آن طرفه‌ها و زیب


غمخانه برگزید و ره عشق و گمرهی

هر روز می برآرد نوعی دگر ز جیب


بسترد و گفت چون که سنایی همه ز جهل

بنبشت در هوای غم عشق صد کتیب