گزیده اشعار سنایی

گر نشد عاشق دو زلف یار بر رخسار او

چون ز ما پنهان کند هر ساعتی دیدار او


یک زمان در هجر و وصل او شود خرم دلم

این چه آفت رفت یارب بر من از دیدار او


غمزهٔ غماز او چون می‌رباید جان و دل

گر نشد جادو به رخ آن طرهٔ طرار او


گر نیابم وصل رویش باشد از وی اینقدر

عمر یارب می‌گذارم در غم تیمار او

ای جهانی پر از حکایت تو

گه ز شکر و گه از شکایت تو


برگشاده به عشق و لاف زبان

خویشتن بسته در حمایت تو


ای امیری که بر سپهر جمال

آفتابست و ماه رایت تو


هست بی تحفهٔ نشاط و طرب

آنکه او نیست در حمایت تو


هر سویی تافتم عنان طلب

جز عنانیست بی‌عنایت تو


جان و دل را همی نهیب رسد

زین ستمهای بی نهایت تو


ای همه ساله احسن الحسنی

در صحیفهٔ جمال آیت تو


در وفا کوش با سنایی از آنک

چند روزست در ولایت تو

ای شکسته رونق بازار جان بازار تو

عالمی دلسوخته از خامی گفتار تو


توشه هر روزی مرا از گوشهٔ انده نهد

گوشهٔ شبپوش تو بر طرهٔ طرار تو


خوبی خوبان عالم گر بسنجی بی‌غلط

صد یکی زان هیچ پیش کفهٔ معیار تو


عشق تو مرغی‌ست کو را این خطابست از خرد

ای دو عالم گشته عاجز در سر منقار تو


حلقه بودن شرط باشد بر در هستی خود

هر که در دیوار دارد روی از آزار تو


نیست منزل صبر را یک لحظه پیش من چنانک

نیست قیمت شرم را یک ذره در بازار تو


زین گذشتست ای صنم در عشقبازی کار من

زان گذشتست ای پسر در شوخ چشمی کار تو


ترس من در عذر تو افزون بود از جنگ از آنک

نفی استغفار باشد عین استغفار تو


ایمنی از چشم بد زان کز صفا بینندگان

جز که شکل خود نمی‌بینند در رخسار تو


فارغی از بند پرده چون همی دانی که نیست

هیچ پرده پیش دیدار تو چون دیدار تو

ای همه انصاف‌جویان بندهٔ بیداد تو

زاد جان رادمردان حسن مادرزاد تو


حسن را بنیاد افگندی چنان محکم که نیست

جز «و یبقی وجه ربک» نقش بی‌بنیاد تو


بلفضولانرا سوی تو راه نبود تا بود

کبریا در بادبان رایگان آباد تو


آتش اندر خاکپاشان همه عالم زدند

هر کرا بر روی آب تست در سر باد تو


تنگ چشمان را ز تو گردی نخیزد تا بود

«لن تنالوا البر حتی تنفقوا» بر یاد تو


ای بسا در حقهٔ جان غیورانت که هست

نعره‌های سر به مهر از درد بی فریاد تو


فتنه بودی یاسمینت از برگ گل نشکفته بود

فتنه‌تر گشتی چو بررست از سمن شمشاد تو


«فالق الاصباح» بر جانهای ما داد تو خواند

هین که وقت «جاعل اللیل» آمد از بیداد تو


اندر این مجلس به ما شادی و غمگینی ز خصم

چشم بد دور از دل غمگین و طبع شاد تو


روی ما تازست تا تو حاضری از روی تو

جان ما خوش باد چون غایب شوی بر یاد تو


یکزمان خوش باش با ما پیش از آن کز بیم خصم

روز مانا خوش کند گفتار «شب خوش باد» تو


اینهمه سحر حلال آخر کت آموزد همی

گر سنایی نیست اندر ساحری استاد تو

خنده گریند همی لاف زنان بر در تو

گریه خندند همی سوختگان در بر تو


دل آن روح گسسته که ندارد دل تو

سر آن حور بریده که ندارد سر تو


گاه دشنام زدن طاقچهٔ گوش مرا

حقه‌های شکرین گرد دو تا شکر تو


تا خط تو بدمیدست ز بهر خط تو

حرف بوسست چو لبهای قلم چاکر تو


شیر چرخت ز پی آب همی سجده برد

من چه سگ باشم تا خاک بوم بر در تو


نیست در چنبر نه چرخ یکی پروین بیش

هست پروین کده ره چنبری از عنبر تو


عنبر از چنبر زلفت چو خرد یافته‌ام

تا مگر راه دهد سوی خودم چنبر تو


سیم در سنگ بسی باشد لیک اندر کان

سنگ در سیم دل تست پس اندر بر تو


عارم این بس که بوم پیش‌رو دشمن تو

فخرم آن بس که بوم رخت کش لشگر تو


برده شد ز آتش تو پیش سراپردهٔ جان

آب حیوان روان ز آن دو رده گوهر تو


قطب گردم چو بگردم ز پی خدمت تو

پای بر جای چو پرگار به گرد سر تو


شمع نور فلکی خواهد هر لحظه همی

شعله از مشعلهٔ روی ضیاگستر تو


ز آرزوی رخ چون ماه تو هر روز چو صبح

دل همی چاک زند پیش درت کهتر تو


خور گردون چو مه از پیش رخت کاست کند

که ندارد خود گردون فری اندر خور تو


از سنایی به بها هر دم صد جان خواهد

بهر یک بوسه دو تا بسد جان پرور تو

حلقهٔ ارواح بینم گرد حلقهٔ گوش تو

آفتاب و ماه بینم حامل شبپوش تو


بی‌دلان را نرگس گویای تو خاموش کرد

عاشقان را کرد گویا پستهٔ خاموش تو


تلخ نو شیرین‌ترست از شهد و شکر وقت کین

چون بود هنگام صلح و وصل رویت نوش تو


خواب خرگوش آمد از تو عاشقانت را نصیب

زین قبل سخره کند بر شیر و بر خرگوش تو


مرغ‌وار اندر هوای تو همی پرد دلم

بر امید آنکه سازد آشیان آغوش تو

ای شادی و غم ز صلح و جنگ تو

وی داد و ستد ز سیم و سنگ تو


ای آفت و راحت شب و روزم

چشم و دهن فراخ و تنگ تو


بر نافهٔ مشک و باغ گل دایم

حقد و حسدی ز بوی و رنگ تو


عذر تو اگر چه لنگ من پیوست

خرسند شدم به عذر لنگ تو


خون جگرم چو نافهٔ آهو

از حسرت خط مشک رنگ تو

ای مونس جان من خیال تو

خوشتر ز جهان جان وصال تو


جانهای مقدس خردمندان

سرگشته به پیش زلف و خال تو


کس نیست به بیدلی نظیر من

چون نیست به دلبری همال تو


گر صورت عشق و حسن کس بیند

آن مثل منست با خیال تو


لیکن چکنم چو آیدم خوشتر

از حال جهان همه محال تو


هر چند همیشه تنگدل باشم

از تیر دو چشم بد سگال تو


خرسند شوم چو گوییم یک ره

ای خسته چگونه بود حال تو


هستم به جوال عشوه‌ات دایم

وان کیست که نیست در جوال تو

ای دریغا گر رسیدی دی به من پیغام تو

دوش زاری کردمی در آرزوی نام تو


از عتاب خود کنون پرم به بر گر بهر تو

پر بریده به بود تا مانم اندر دام تو


می نبود آنرخ نصیب چشم اکنون آمدم

تا صدف گردد مگر گوش من از پیغام تو


نیست اندر تو چو یوم‌الحشر لهو و ظلم و لغو

همچو یوم‌الحشر بی‌انجام باد ایام تو

عاشقم بر لعل شکرخای تو

فتنه‌ام بر قامت رعنای تو


ماه بر راه اوفتاد از روی تو

سرو شرمنده شد از بالای تو


پوست در تن خشک دارم همچو چنگ

از هوای چنگ روح افزای تو


جان من شد مسکن رنج و بلا

تا دل مسکین من شد جای تو


مرده را زنده کنی ز آوای خویش

پس دم عیسی شدست آوای تو


باز بنما روی خود ایماهروی

گر پی وصلت بود سودای تو


تو دهی بوسه همی بر چنگ خویش

من دهم بوسه همی بر پای تو


گر سنایی گه گهی توبه کند

توبهٔ او بشکند لبهای تو