مهمترين پرسش هاى فقهى مورد ابتلاء در ماه مبارك رمضان به همراه پاسخ هاى آنمهمترين پرسش هاى فقهى مورد ابتلاء در ماه مبارك رمضان به همراه پاس

استفاده از قرص جلوگيرى از حيض يا باردارى

سوال : خوردن قرص ضد باردارى، در ماه مبارك رمضان چه حكمى دارد؟
جواب : اگر ضرر مهمّى نداشته باشد، اشكال ندارد و فرقى بين ماه رمضان و غير آن نيست.
سوال : زنى، براى اينكه روزه اش را بگيرد، قرص جلوگيرى از عادت ماهيانه، مصرف كرده است، آيا روزه اش صحيح است؟
جواب : اگر با مصرف قرص، عادت نشده، روزه اش صحيح است.
سوال : خوردن قرص ضد باردارى، در ماه مبارك رمضان چه حكمى دارد؟
جواب : اگر ضرر مهمّى نداشته باشد، اشكال ندارد و فرقى بين ماه رمضان و غير آن نيست.
سوال : زنى، براى اينكه روزه اش را بگيرد، قرص جلوگيرى از عادت ماهيانه، مصرف كرده است، آيا روزه اش صحيح است؟
جواب : اگر با مصرف قرص، عادت نشده، روزه اش صحيح است.

روزه بيماران و ضعفا

سوال : چنانچه دكتر شخصى را از گرفتن روزه منع كند، آيا نظر او قابل اجرا است؟
جواب : اگر دكتر متخصص باشد و از گفته او اطمينان حاصل شود، گفتار او حجت است.(5)
سوال : دكتر، اينجانب را از روزه گرفتن منع كرده و اظهار داشته كه روزه برايت ضرر دارد، آيا بايد به گفته او روزه ام را افطار كنم؟
جواب : اگر خوف ضرر باشد، نبايد روزه بگيرد.
سوال : دختر اينجانب نُه سالش شده، ولى روزه گرفتن برايش مشكل است و گاهى به ضعف شديد مبتلا مى شود، آيا افطار كند؟ در صورت افطار آيا قضا بر او لازم است؟
جواب : اگر روزه موجب ضعف غير قابل تحمل بشود و براى او مشقت و حرج داشته باشد روزه نگيرد. ولى بعداً در صورت تمكن و قدرت قضا كند.
سوال : كسى كه در اثر روزه گرفتن دچار كم خونى يا سردرد شديد مى شود، آيا مى تواند روزه نگيرد؟
جواب : اگر ضعف و كم خونى و سردرد به گونه اى باشد كه عادتاً نمى تواند تحمل كند، روزه واجب نيست.
سوال : اينجانب مبتلا به ضعف چشم مى باشم و خيلى مايلم روزه بگيرم، ولى مى ترسم براى چشمانم ضرر داشته باشد، آيا روزه بگيرم؟
جواب : در صورتى كه خوف و ترس ضرر براى چشم داشته باشيد، روزه گرفتن جايز نيست.
سوال : اينجانب مبتلا به سينه درد هستم و گاهى به ضعف غير قابل تحمل مبتلامى شوم و در عين حال راضى نمى شوم روزه ام را بخورم، آيا اگر با اين حال روزه بگيرم صحيح است؟
جواب : اگر روزه باعث پيدايش مرض يا شديد شدن بيمارى شود صحيح نيست و بايد روزه را افطار كنيد.
سوال : چنانچه دكتر شخصى را از گرفتن روزه منع كند، آيا نظر او قابل اجرا است؟
جواب : اگر دكتر متخصص باشد و از گفته او اطمينان حاصل شود، گفتار او حجت است.(5)
سوال : دكتر، اينجانب را از روزه گرفتن منع كرده و اظهار داشته كه روزه برايت ضرر دارد، آيا بايد به گفته او روزه ام را افطار كنم؟
جواب : اگر خوف ضرر باشد، نبايد روزه بگيرد.
سوال : دختر اينجانب نُه سالش شده، ولى روزه گرفتن برايش مشكل است و گاهى به ضعف شديد مبتلا مى شود، آيا افطار كند؟ در صورت افطار آيا قضا بر او لازم است؟
جواب : اگر روزه موجب ضعف غير قابل تحمل بشود و براى او مشقت و حرج داشته باشد روزه نگيرد. ولى بعداً در صورت تمكن و قدرت قضا كند.
سوال : كسى كه در اثر روزه گرفتن دچار كم خونى يا سردرد شديد مى شود، آيا مى تواند روزه نگيرد؟
جواب : اگر ضعف و كم خونى و سردرد به گونه اى باشد كه عادتاً نمى تواند تحمل كند، روزه واجب نيست.

روزه مسافر

سوال : شخصى در ماه مبارك رمضان به خارج از كشور مسافرت مى كند، آيا اين مسافر بايد با اذان ايران افطار كند يا به اذان محل ورود؟ نماز وى چگونه است؟
جواب : طبق اذان محلّ ورود بايد افطار كند و نماز بخواند.
سوال : آيا حكم نماز و روزه مسافر در باب حدّ ترخص فرق مى كند؟
جواب : بلى، در خصوص مسافرت از وطن، اگر بخواهد در فاصله بين وطن و حدّ ترخص نماز بخواند معيناً نماز تمام است. ولى نسبت به روزه در اين فاصله به نحوى كه در دو مسأله قبل بيان شد بايد احتياط كند. اما در محلى كه قصد اقامت كرده، اگر مسافرت كند و بخواهد پيش از حد ترخص نماز بخواند، بنابر احتياط واجب بايد نماز را هم شكسته و هم تمام بخواند. همانگونه كه روزه را نيز بنابر احتياط واجب بايد بگيرد و قضاى آن را هم بگيرد.
سوال : شخصى كه در ماه مبارك رمضان مسافر است براى اينكه بتواند روزه بگيرد اگر قبل از ظهر به حدّ ترخص بيايد و نيت روزه كند و همين كه ظهر شد از همانجا مجدداً مسافرت كند، آيا روزه اش صحيح است يا نه؟
جواب : اگر بخواهد روزه اش صحيح باشد و قضا نداشته باشد بايد قبل از ظهر وارد وطنش شود و بعد از ظهر از وطن خارج شود، و الاّ بنابر احتياط واجب لازم است بين گرفتن روزه و قضاى آن جمع نمايد.
سوال : اگر شخصى در ماه مبارك رمضان هنگام مراجعت از سفر، پيش از ظهر به حدّ ترخّص وطنش يا جايى كه مى خواهد ده روز در آنجا بماند برسد، ولى بعد از ظهر به وطن يا محلّى كه مى خواهد بماند برسد، و كارى كه روزه را باطل مى كند انجام نداده باشد، آيا روزه آن روز بر او واجب است يا نه؟
جواب : در فرض سؤال، احتياط واجب جمع بين گرفتن روزه و قضاى آن است.
سوال : شخصى در ماه مبارك رمضان قبل از ظهر از وطنش يا از محل اقامه خود حركت مى كند و خروج او از حد ترخّص(6) بعد از ظهر انجام مى شود. آيا روزه آن روز بر او واجب است يا نه؟
جواب : چنانچه شروع به مسافرت قبل از ظهر باشد و خروج از حدّ ترخص بعد از ظهر، احتياط واجب جمع بين گرفتن روزه و قضاى آن است.
سوال : آيا در سفر معصيت كه نماز تمام است روزه را هم بايد بگيرد؟
جواب : بلى، بايد روزه را بگيرد.
سوال : كسى كه از سفر برمى گردد و قبل از ظهر به حد ترخص وطن مى رسد، آيا روزه آن روز برايش واجب است؟
جواب : در فرض سؤال، احتياط واجب جمع بين گرفتن روزه و قضاى آن است.
سوال : شخصى قبل از ظهر به حدّ مسافت شرعى مسافرت كرده و قبل از ظهر به وطن خود برگشته است، وظيفه او چيست؟
جواب : اگر در سفر مفطرى نياورده، واجب است قصد روزه كند.
سوال : شخصى در سفر بود و قصد داشت پيش از ظهر به وطن برسد و نيت روزه كند، ولى در بين راه سهواً چيزى خورد، آيا مى تواند آن روز را روزه بگيرد؟
جواب : مشكل است.
سوال : آيا مسافرى كه نماز شكسته مى خواند، مى تواند نماز قضاى تمام بخواند و روزه قضا بگيرد؟
جواب : روزه قضا در سفر صحيح نيست، ولى نماز قضا را مى تواند تمام بخواند.

نذر روزه در سفر و غير آن

سوال : كسى كه قضاى روزه ماه رمضان بر عهده دارد، آيا مى تواند نذر كند و روزه نذر بجا آورد؟
جواب : اگر روز معينى را نذر كند كه گرفتن قضاى روزه هاى خودش قبل از آن ممكن باشد، مانعى ندارد.
سوال : آيا مى توان در سفر نذر روزه مستحبى كرد؟ مثلا در راه مشهد يا پس از رسيدن به آنجا بدون قصد اقامت نذر روزه مستحبى كند؟
جواب : خير.
سوال : آيا روزه مستحبى را مى توان در سفر گرفت؟
جواب : نمى شود، مگر اين كه نذر كرده باشد در سفر روزه بگيرد، يا نذر كرده باشد روز معين را چه در سفر و چه در حضر روزه بگيرد.
سوال : شخصى نذر كرده تمام روزهاى جمعه ماه رجب و شعبان را روزه بگيرد، آيا اگر سفرى براى او پيش آيد عمل به اين نذر واجب است؟
جواب : اگر نذر كرده اين روزها را حتى اگر مسافر هم شد روزه بگيرد بايد در سفر نيز بگيرد و در غير اين صورت قضاى روزه نذرى كافى است، كفاره مخالفت با نذر بر او نيست.
سوال : آيا انسان مى تواند نذر كند كه روزه ماه رمضان را در سفر بگيرد؟
جواب : جايز نيست.
سوال : كسى كه قضاى روزه ماه رمضان بر عهده دارد، آيا مى تواند نذر كند و روزه نذر بجا آورد؟
جواب : اگر روز معينى را نذر كند كه گرفتن قضاى روزه هاى خودش قبل از آن ممكن باشد، مانعى ندارد.
سوال : آيا مى توان در سفر نذر روزه مستحبى كرد؟ مثلا در راه مشهد يا پس از رسيدن به آنجا بدون قصد اقامت نذر روزه مستحبى كند؟
جواب : خير.
سوال : آيا روزه مستحبى را مى توان در سفر گرفت؟
جواب : نمى شود، مگر اين كه نذر كرده باشد در سفر روزه بگيرد، يا نذر كرده باشد روز معين را چه در سفر و چه در حضر روزه بگيرد.
سوال : شخصى نذر كرده تمام روزهاى جمعه ماه رجب و شعبان را روزه بگيرد، آيا اگر سفرى براى او پيش آيد عمل به اين نذر واجب است؟
جواب : اگر نذر كرده اين روزها را حتى اگر مسافر هم شد روزه بگيرد بايد در سفر نيز بگيرد و در غير اين صورت قضاى روزه نذرى كافى است، كفاره مخالفت با نذر بر او نيست.
سوال : آيا انسان مى تواند نذر كند كه روزه ماه رمضان را در سفر بگيرد؟
جواب : جايز نيست.

روزه استيجارى

سوال : اگر كسى روزه استيجارى را بعد از ظهر افطار كند، كفاره دارد؟
جواب : كفاره ندارد.
سوال : اگر پسر بزرگ ميت نابالغ باشد، آيا مى تواند قبل از بلوغ روزه هاى پدر خود را بگيرد؟
جواب : اگر مميز باشد و شرايط صحت روزه را مراعات كند، مانعى ندارد.
سوال : كسى كه روزه كفّاره بر عهده دارد و براى او مقدور نيست بطور متوالى روزه بگيرد، آيا مى تواند روزه استيجارى بگيرد؟
جواب : مانعى ندارد.
سوال : آيا بچه نابالغ مى تواند براى گرفتن روزه اجير شود؟
جواب : خلاف احتياط است.
سوال : كسى كه روزه قضاى رمضان به عهده اوست، آيا مى تواند براى ديگرى اجير شود يا تبرّعاً روزه غير را بگيرد؟ روزه قضايى پدر را چطور؟
جواب : روزه قضاى پدر رامى تواند بگيرداما در صورتى مى تواند اجير شود كه زمان آنرا بهوقتى موكول كند كه امكان گرفتن روزه هاى واجب خود را داشته باشد.
سوال : اگر كسى روزه استيجارى را بعد از ظهر افطار كند، كفاره دارد؟
جواب : كفاره ندارد.
سوال : اگر پسر بزرگ ميت نابالغ باشد، آيا مى تواند قبل از بلوغ روزه هاى پدر خود را بگيرد؟
جواب : اگر مميز باشد و شرايط صحت روزه را مراعات كند، مانعى ندارد.
سوال : كسى كه روزه كفّاره بر عهده دارد و براى او مقدور نيست بطور متوالى روزه بگيرد، آيا مى تواند روزه استيجارى بگيرد؟
جواب : مانعى ندارد.
سوال : آيا بچه نابالغ مى تواند براى گرفتن روزه اجير شود؟
جواب : خلاف احتياط است.
سوال : كسى كه روزه قضاى رمضان به عهده اوست، آيا مى تواند براى ديگرى اجير شود يا تبرّعاً روزه غير را بگيرد؟ روزه قضايى پدر را چطور؟
جواب : روزه قضاى پدر رامى تواند بگيرداما در صورتى مى تواند اجير شود كه زمان آنرا بهوقتى موكول كند كه امكان گرفتن روزه هاى واجب خود را داشته باشد.

هلال ماه

سوال : شخص معتبرى تلفن مى كند كه فردا عيد فطر است، آيا قبول مى شود؟
جواب : اگر موجب اطمينان بشود، ترتيب اثر داده شود.
سوال : اگر در ايران هلال رؤيت شد، آيا در افغانستان هم اول ماه ثابت مى شود يا خير؟
جواب : اگر رؤيت هلال در ايران باشد براى افغانستان ثابت نمى شود. بلى اگر رؤيت هلال در شرق ايران باشد، در شهرهاى غربى افغانستان كه هم افق شهرهاى شرقى ايران يا قريب الافق با آنها باشد، ثابت مى شود.
سوال : روزى كه در ايران عيد فطر اعلام مى شود، آيا مردم افغانستان مى توانند عيد بگيرند؟ اگر نمى شود، چطور با عيد در تهران، مردم خرمشهر و آبادان و بندرعباس مى توانند عيد بگيرند، ولى افغانستان نمى توانند؟
جواب : حكم حاكم شرع در مورد اول ماه در شهر محل اعلام و شهرهايى كه با آن شهر هم افق يا قريب الافق هستند يا در غرب آن شهر واقع شده اند مجزى است و حتى براى مقلدين همان حاكم كه در شهرهاى شرقى ساكن هستند ثابت نمى شود. لذا با اعلام رؤيت هلال در تهران، در بندرعباس و بوشهر و آبادان اول ماه ثابت مى شود. ولى در شرق ايران، مثل مشهد و افغانستان ثابت نمى شود.
سوال : در صورتى كه عيد فطر مشكوك باشد و معلوم نيست ماه مبارك 29 روز مى باشد يا 30 روز، حكم حاكم هم دير مى رسد، وظيفه چيست؟
جواب : اول ماه به چند چيز ثابت مى شود، كه در توضيح المسائل مسأله 1780 بيان شده و روزى را كه نمى داند آخر رمضان است يا اوّل شوّال، واجب است روزه بگيرد.
سوال : آيا رؤيت هلال در بلاد بعيده كفايت از ساير بلاد مى كند؟
جواب : اگر قريب الافق باشند كافى است.
سوال : آيا متطوّق و مرتفع بودن هلال دلالت بر شب دوم مى كند؟
جواب : شرعاً دلالت نمى كند.
سوال : اگر در جمهورى اسلامى هلال رؤيت شود، با توجه به اينكه افغانستان در شرق ايران قرار گرفته، در بعضى از مناطق آن كه تقريباً يك ساعت از نظر طلوع و غروب آفتاب با تهران اختلاف دارند، رؤيت ثابت مى شود يا نه؟ و در صورت عدم ثبوت، اگر تاكنون برطبق راديو ايران افطار كرده باشند، آيا موجب قضا و كفاره يا قضاى تنها مى شود؟
جواب : بطور كلى اگر در شهرى اول ماه ثابت شود براى مردم شهر ديگر كه با آن هم افق يا نزديك به هم باشند نيز ثابت مى شود و نيز وقتى اول ماه در تهران ثابت شد براى شهرهايى كه در قسمت غرب تهران واقع شده اند حجت است. ولى براى شهرهايى كه در قسمت شرق تهران واقع هستند حجت نيست و اگر برخلاف عمل كرده اند بايد روزه خود را قضا كنند و اگر در ياد گرفتن كوتاهى كرده اند، كفاره هم دارد.
سوال : اگر ماه در كشورهاى شرقى رؤيت شود، آيا براى كشورهاى غربى حجت است؟
جواب : بلى، رؤيت هلال در مشرق زمين، براى مغرب زمين حجت است و خودبخود ثابت مى شود. ولى رؤيت هلال در مغرب براى شهرهاى مشرق حجت نيست.
سوال : آيا با محاسبات منجمان مخصوصاً در حال حاضر كه امكانات دقيقى در اختيار دارند، اول ماه ثابت مى شود؟
جواب : هركس از گفته آنها يقين يا اطمينان پيدا كند، بايد به آن عمل كند.
سوال : شخص معتبرى تلفن مى كند كه فردا عيد فطر است، آيا قبول مى شود؟
جواب : اگر موجب اطمينان بشود، ترتيب اثر داده شود.

حضرت آيت الله مکارم شيرازى (مدظله العالى)

نماز مسافر
مبطلات روزه
احكام روزه قضا و كفّاره
احكام رؤيت هلال
كثيرالسّفر
كسانى كه شغل آنها در سفر است
وطن
مسائل ديگر نماز مسافر
متفرقه
مسائل متفرقه روزه
فطريه
مبطلات روزه
قضا و کفاره روزه
کساني که نبايد روزه بگيرند
احکام سفر و مسافر
رويت هلال

نماز مسافر

سؤال 208 ـ آيا تهران يا مانند آن از بلاد كبيره است؟
سوال : حكم بلاد كبيره و غير كبيره يكسان است مگر در جاهايى كه هر محلّه
[ 76 ]
از آن عرفاً يك شهر مستقل محسوب شود.
سؤال 209 ـ مبدأ و منتهاى سفر در مسافت نماز قصر كجا محسوب مى شود؟
سوال : معيار فاصله بين دو شهر يعنى آخرين خانه مبدأ حركت و اوّلين خانه مقصد مى باشد.
سؤال 210 ـ آيا خروج زن از وطن الزاماً به تبعيّت از شوهر اعراض محسوب مى شود يا بستگى به قصد و نيّت او دارد؟
سوال : بستگى به قصد و نيّت خود زن دارد چنانچه اميدوار باشد كه شوهر را بازگرداند اعراض نيست و اگر اميدى ندارد اعراض قهرى حاصل است.
سؤال 211 ـ مقصود از بلاد كبيره چيست؟ در ايران چند شهر كبيره داريم و در بلاد كبيره مسافت را از آخر شهر بايد حساب كرد يا آخر محلّه؟
سوال : همان گونه كه در بالا آمد تفاوتى ميان شهرهاى بزرگ و كوچك نيست وبلاد كبيره و صغيره در احكام مسافر يكسان است مگر اين كه شهرى به قدرى بزرگ شود كه هر محلّه از آن يك شهر مستقل محسوب شود مثل شميران و شهر رى كه در عين اتصال به تهران شهرهاى مستقلّى محسوب مى شوند ولى محلاّت مختلف تهران جزء تهران محسوب مى شوند و در مواردى كه هر محلّه اى شهر مستقلى است اگر بين آنها فاصله نماز قصر باشدنماز شكسته مى باشد و در غير اين صورت تمام است و معيار در مسافت، آخرين خانه هاى شهر است.
سؤال 212 ـ حكم نماز كسى كه مدّت طولانى در شهرى مانده است چيست؟
سوال : در صورتى كه مدّتى طولانى در آن محل بماند در حكم وطن او خواهد بود.
سؤال 213 ـ آيا محلّ تحصيل دانشجويان در دوره هاى 2 و 4 ساله يا بيشتر جزء وطن محسوب مى شود؟
سوال : آرى در حكم وطن است هرچند وطن نيست.
[ 77 ]
سؤال 214 ـ كسى كه دائم السفر بين دو شهر مثلا قم و كرج است ولى هر روز از كرج كه وطن او نيست به دو فرسخى جهت تدريس يا كار ديگرى مى رود و برمى گردد آيا چنين شخصى در قم و كرج و اطراف آن نمازش را بايد تمام بخواند؟
سوال : بايد تمام بخواند.
سؤال 215 ـ اگر محلّ كار شخصى به اندازه مسافت قصر از وطنش دور باشد و هر روز به محل كار مى رود و برمى گردد يا يك هفته در محل كار مى ماند، حكم نماز خانواده اش كه همراهش هستند چيست؟
سوال : هرگاه خانواده اش مرتباً با او همراه هستند نماز همه آنها تمام است.
سؤال 216 ـ طلاّبى كه قريب 15 سال در قم ساكنند ولى آن را وطن قرار نداده وقصد اقامت دائم هم ندارند لكن در مورد زمان بازگشت به وطنشان مردّد هستند و نمى دانند چه زمانى برمى گردند، نماز و روزه اين افراد چگونه است؟ آيا در اين مسأله تفاوتى بين طلاّب ايرانى و خارجى هست؟
سوال : در فرض مسأله قم نسبت به همه آنها حكم وطن را دارد.
سؤال 217 ـ آيا اعراض قهرى براى زنى كه قصد جدايى و طلاق از همسرش ندارد و همسرش هم تصريح كرده است كه به وطن زوجه اش براى سكونت حتّى به صورت موقّت نمى رود، حاصل مى شود يا اين كه آن جا وطن او خواهد بود؟ وظيفه فرزندان چيست؟
سوال : اين مصداق اعراض قهرى است همچنين نسبت به اولادشان تا زمانى كه با آنها زندگى مى كنند.
سؤال 218 ـ اگر محلّ دانشگاه نسبت به روستاى دانشجو كمتر از چهار فرسخ باشد ولى مركز دوّم دانشگاه بيشتر از مسافت شرعى است و دانشجو در ماه يكى دو بار به آن جا مى رود، حكم نماز و روزه اش چيست؟
سوال : نسبت به مركز دوّم دانشگاه، نماز و روزه اش قصر است.
[ 78 ]
سؤال 219 ـ محلّ تحصيل دانشجويى در چهار فرسخى محلّ سكونت اوست، نماز و روزه اش را چگونه انجام دهد؟
سوال : اگررفت وآمد مستمر دارد نمازش را تمام مى خواند و روزه اش را مى گيرد.
سؤال 220 ـ اين جانب طلبه اى هستم اهل سارى كه برحسب موقعيّت شغلى مدّتى است كه در رشت مشغول خدمت مى باشم و مدّتى كه بايد در اين جا بمانم معلوم نيست، امّا برحسب وظيفه شغلى و نيز براى منبر بايد به طور مرتّب به شهرستانهاى استان گيلان سفر كنم.و به ندرت و به طور استثنايى اتفاق مى افتد كه ده روز در محل سكونتم بمانم و لذا اقامه ده روز ميسر نمى باشد، وضعيت نماز و روزه ام چگونه است؟
سوال : وظيفه شما اتمام نماز و روزه است و اگر ده روز اقامت كرديد در اوّلين سفر شكسته مى باشد.
سؤال 221 ـ انسانى به خيال اين كه مسافر است نماز را شكسته خوانده و يا به خيال اين كه مسافر نيست نماز را تمام و روزه گرفته است بعد از چندى متوجّه اشتباه خود شده است، نماز و روزه گذشته او چه حكمى دارد؟
سوال : در هر دو صورت بنابراحتياط واجب اعاده كند.
سؤال 222 ـ شركتى در كوه و بيابان، محلّى را براى استراحت و زندگى كاركنان خود تعيين نموده است; كاركنانى از شهرهاى مختلف دور دست براى كار به اين شركت مى آيند به اين كيفيت كه 14 روز در اين جا مشغول كار بوده و 14 روز ديگر به شهرهاى خود مراجعت مى كنند. در مدّت 14 روز كارى نحوه كارشان به شرح زير است لطفاً تكليف نماز و روزه هر دسته را بيان فرماييد.
الف) عده اى همه روزه يا اغلب روزها از جايگاه مذكور (استراحتگاه) به فاصله كمتر از مسافت شرعى كه محلّ كار آنهاست مى روند و شب برمى گردند.
[ 79 ]
سوال : اگر فاصله ميان محلّ استراحت و محلّ كارآنهاسه يا چهار كيلومتر باشدقصداقامه دردو محل صحيح است و نماز و روزه آنها كامل است و اگر فاصله زياداست قصد اقامه درست نيست نماز آنها قصر است و نمى توانند روزه بگيرند.
ب) عده اى ديگر يك هفته روز به محلّ كار مى روند و شب برمى گردند و يك هفته شب به محل كار مى روند و روز برمى گردند، فاصله استراحتگاه اين عدّه تا محلّ كارشان نيز كمتر از مسافت شرعى است.
سوال : مانند مسأله سابق است.
ج) عدّه اى ديگر فاصله محلّ كارشان تا استراحتگاه فوق الذّكر به اندازه مسافت شرعى است اينها هم بعضى همه روزه يا اغلب روزها به محلّ كار مى روند و برحسب وضع كارى خود قبل از ظهر يا بعد از ظهر به استراحتگاه برمى گردند.
سوال : اينها كثير السّفر هستند.
د) بعضى ديگر از عدّه فوق كه فاصله محلّ كارشان تا استراحتگاه به اندازه مسافت شرعى است يك هفته، روز به محل كار مى روند و شب برمى گردند و هفته اى ديگر، شب مى روند و روز به استراحتگاه برمى گردند.
سوال : مانند مسأله قبل است.
هـ) عدّه اى محلّ كارشان همان استراحتگاه است ولى اتّفاقاً ممكن است به طور موقّت مسافت شرعى را بپيمايند و مجدّدا جهت ادامه كار به محلّ كار خود يعنى استراحتگاه برگردند.
سوال : در صورتى كه قصد ده روز اقامت در آن محل نداشته باشند نماز و روزه آنها قصر است.
و) آيا بين اشخاصى كه مدّت زيادى به اين كار مشغول هستند و كسانى كه جديداً مشغول اين كار شده اند فرقى هست؟
[ 80 ]
سوال : فرقى نيست.
سؤال 223 ـ آيا زن در وطن، تابع شوهر است؟
سوال : اگر قصد زن تبعيّت از شوهر بوده باشد، از نظر وطن تابع است.
سؤال 224 ـ اگر محلّ تحصيل جزء وطن حساب نشود و دانشجو قصد ده روز كند آيا قبل از ده روز مى تواند بيش از دو ساعت از حدّ ترخّص بگذرد. قابل ذكر مى باشد كه دانشكده بيرون از حدّ ترخّص مى باشد و خوابگاه داخل شهر است و مجبوريم هر روز ( غير از روزهاى تعطيل) از حدّ ترخّص عبور كنيم؟
سوال : محلّ تحصيل مستمر به حكم وطن مى باشد و نماز و روزه در آن كامل است و قصد ده روز لازم نيست و خارج شدن از محلّ اقامت و رفتن به مناطق نزديك (مثلا 3 الى 4 كيلومتر) نيز اشكال ندارد.
سؤال 225 ـ آيامحلّ اقامت طلاّب و دانشجويانى كه دو سال و يا بيشتر در آن جا اقامت كرده و يا خواهند كرد از نظر حضرت عالى در حكم وطن حساب مى شود؟ آيا در صورتى كه از آن جا به وطن اصلى خودياجايى ديگركه موّقتاً جهت تفريح و استراحت سفر كرده و باز به همان محلّ اقامت بر مى گردند چه حكمى دارد؟
سوال : اين گونه اقامتگاهها در حكم وطن محسوب مى شوند.
سؤال 226 ـ شخصى كه كثير السّفر است اگر در يكى از سفرها، انگيزه سفرش چيز ديگرى باشد همانند معلّمى كه همواره جهت تدريس مى رفته و اين بار براى عيادت مريض و در غير مسير هميشگى خود سفر كرده است از لحاظ افطار و قصر چه وظيفه اى دارد؟
سوال : حكم او مانند ساير مسافرين قصر و افطار است.
سؤال 227 ـ در هر سال جمع كثيرى از دانشجويان غير مشهدى وارد دانشگاه مشهد مى شوند. برخى از آنها از شهرهاى استان خراسان مى باشندكه معمولا هر هفته به وطن خود برمى گردند و فاصله محلّ تحصيل تا وطن آنها هم بيش از
[ 81 ]
مسافت شرعى است و در دوران تحصيل اين رفت و آمدها ادامه دارد مثلا از شنبه تا چهارشنبه را در مشهد هستند و دو روز ديگر را به وطن خود برمى گردند وظيفه شرعى اين گروه از دانشجويان در ارتباط با نماز و روزه چيست؟
سوال : محلّ درس خواندن طولانى در حكم وطن است بنابراين مسأله مربوط به كثير السّفر نمى باشد، اين گونه دانشجويان هم در وطن و هم در محلّ تحصيل خود نماز و روزه را تمام بجا مى آورند ولى اگر در راه سفر بين اين دو محل كه هفته اى يك بار انجام مى شود نماز و روزه بجا آورند شكسته است.
سؤال 228 ـ به نظر حضرت عالى وظيفه كسى كه شغل او سفر است با كسى كه شغل او در سفر است فرق مى كند؟
سوال : فرق نمى كند.
سؤال 229 ـ محلّ خدمت من در بندر عباس است ولى وطنم شيراز است در هنگام مرخصى نمازهايم را در هر دو شهر (شيراز و بندر عباس) چگونه بخوانم؟
سوال : شما در بندر عباس و شيراز نماز را تمام و روزه هم بگيريد امّا در بين راه نماز و روزه شما شكسته است.
سؤال 230 ـ كسى كه محل سكونت او تا ملكى كه دارد اندازه مشخّصى ندارد و كيلومترى بر آن مشخص نكرده است ولى به طور معمول دو ساعت راه است حكم نماز او و فرزندانش در آن ملك چيست؟
سوال : اگر ممكن است تحقيق كند و اگر راهى براى تحقيق نيست و مقدار مسافت مشكوك است نماز را تمام بخواند.
سوال : مسافري كه چند ركعت از نمازهاي واجب خود را در مسافرت نخوانده و اكنون به موطن خود رجعت كرده است, قضا نمازها را بايد شكسته بخواند يا كامل
جواب بايد شكسته بخواند.
سوال : اينجانب محل كارم كرج و محل زندگيم تهران مي باشد
اولا: اگر به غير از كار به كرج بيايم روزه و نماز من چه حكمي دارد؟ ( مثلا جهت انجام كار شخصي يا ميهماني )؛
ثانيا: در صورتيكه بنده در ماه رمضان يا ماههاي ديگر سال به شهرهاي دور مثل مشهد يا كربلا (غيرازمحل كار) سفركنم روزه ونماز من چه حكمي دارد ؟( به لحاظ وضعيت كار بنده چه حكمي پيدا ميكند )؛
ثالثا: اگر كسي با ظن مرجع زنده به تقليد از امام خميني باقي بماند آيا ميتواند كه بعضي احكام كه قبلا براساس فتوي امام به آن عمل كرده است به فتوي مرجع زنده عمل نمايد
جواب 1 و 2- در فرض سؤال در كرج نماز و روزه كامل است هر چند براي غير كار نيائيد . ولي در مسافرت هاي ديگر شكسته است.
3- در مسائلي كه به فتواي ايشان عمل كرده باقي مي ماند و در بقيه به فتواي مرجع زنده عمل مي كند . ولي چند مسئله در مورد نماز مسافر و بلاد كبيره و شبهاي مهتابي است كه در آن اجازه عدول را مي دهيم هر چند عمل كرده باشد.
سوال : آيا عرق جنب حرام نجس است؟
جواب نجس نيست، ولي تا زماني كه خشك نشده نماز ندارد.
سوال : آيا كسي كه در هفته بعضي اوقات از وطن خود خارج مي شود و در وطن خود مشغول رانندگي است.در ماه رمضان وظيفه او چيست آيا ان ايامي كه در خارج وطن است
را حكم شخص روزه دار مسافر است؟در ضمن گاهي اوقات از شهر خارج ميشود وبرنامه اي منظم ندارد.
جواب حكم مسافر دارد.
سوال : اينجانب تا سال 1380 در منزل پدري ام (درارسنجان فارس) زندگي مي كردم و بعد از آن با توجه به شغلم در شيراز زندگي مي كنم (فاصله 120 كيلومتر). اما تقريبا تمام تعطيلات (پنج شنبه و جمعه و...) به آنجا مي روم حكم نماز و روزه من در آنجا (منزل پدري )چگونه است.
جواب در صورتي كه قصد داريد در آينده نه چندان دور براي سكونت مستمر به ارسنجان باز گرديد، يا در سال 3 الي 4 ماه (هر چند به صورت پراكنده) در ارسنجان هستيد نماز و روزه هاي شما در آنجا تمام است.
سوال : مي خواستم بدانم كه حكم نماز دانشجوياني مثل من كه متولد نيشابور و دانشجوي سبزوار هستند چيست؟
من از شنبه تا 3 شنبه كلاس دارم و معمولا چهار شنبه ها بر مي گردم مي خواستم بدانم نماز و روزه خود را چگونه بايد بخوانم؟
جواب نماز و روزه شما و دانشجوياني مانند شما كامل است.

مبطلات روزه

سؤال 284 ـ آيا فرو بردن وسايل غيرخوراكى (مانند وسايل معاينات پزشكى) در دهان به هنگام روزه باعث بطلان روزه مى گردد؟
سوال : موجب بطلان روزه نمى شود مگر اين كه آلوده به آب دهان شود و آن رابيرون آورد و سپس وارد دهان كند و رطوبت آن ابزار به قدرى باشد كه در آب دهان مستهلك نشود و آن را فرو برد.
سؤال 285 ـ فردى مبتلا به نفس تنگى شديد است و از يك نوع وسيله طبّى استفاده مى نمايد كه با فشار دادن سوزن آن داروى مايع به صورت پودر گاز از راه دهان به ريه ها پاشيده مى شود باعث تسكين مى گردد (اين عمل چندين بار در روز تكرار مى گردد) آيا مى تواند با وجود استفاده از اين وسيله روزه دار هم باشد با توجّه به اين كه بدون استفاده از اين دستگاه روزه گرفتن مشقّتى غيرقابل تحمل دارد؟
سوال : اگر به صورت گاز رقيق وارد بدن مى شود مانعى ندارد و روزه اش صحيح است و ما نمونه هاى معمول آن را ديده ايم اشكالى ندارد.
سؤال 286 ـ آيا فرو بردن چرك گلو باعث باطل شدن روزه مى گردد؟
سوال : اگر به فضاى دهان وارد نشود يا بدون اختيار فرو رود مانعى ندارد.
سؤال 287 ـ آيا فرو بردن اخلاط سينه موجب ابطال روزه مى شود؟
سوال : اگر به فضاى دهان نرسد موجب ابطال نيست.
[ 94 ]
سؤال 288 ـ آيا در بيدار شدن جنب در شب ماه مبارك رمضان مختصر بيدارى كافى است (مثلا ساعت زنگ بزند و او مست خواب بوده فوراً زنگ ساعت را خاموش كرده و خوابيده است)؟
سوال : اين مقدار كافى نيست.

حكام روزه قضا و كفّاره

سؤال 289 ـ آيا شخصى كه احتمال مى دهد روزه قضا دارد مى تواند روزه مستحبى بگيرد و اگر براى روزه مستحبى مانند اعتكاف نذر كند چطور؟
سوال : اشكالى ندارد.
سؤال 290 ـ آيا با اجازه فقها (دام بقائهم) و يا مأذونين از طرف آنها مى توان كفّارات غيرعمدى روزه را در حوايج عمومى فقرا (غير از اطعام) صرف نمود؟
سوال : مصرف آن فقط اطعام است.
سؤال 291 ـ قيمت كفاره روزه ماه رمضان كه به عذرشرعى مثل مرض و غير آن افطار شده است چقدر است؟ و آيا معيار قيمت شهرى است كه در آن زندگى مى كنيم يا معيار 750 گرم گندم يا خرما يا نان است بدون در نظر گرفتن شهرى كه در آن هستيم؟
سوال : ملاك قيمت شهرى است كه كفّاره در آن پرداخت مى شود و مقدار آن 750 گرم است ولى قيمت آن را مى توانيد به شخص مستحق بدهيد بشرط اين كه اطمينان داشته باشيد مصرف نان مى كند.
سؤال 292 ـ آيا مى توانم كفّاره قضاى روزه ماه رمضان را به برادرم كه قصد ازدواج دارد و براى اين امر به آن نيازمند است بپردازم؟
سوال : احتياط آن است كه فقط مصرف نان شود.
سؤال 293 ـ بنده الآن حدود 22 سال دارم و تقريبا از 4 سال پيش تمامى
[ 95 ]
روزه هايم را گرفته ام ولى قبل از آن چند روزى از روزه هايم را به دلايلى نگرفته ام و نمى دانم كه تعداد آن روزها چقدر بوده است وظيفه من چيست؟
سوال : همان مقدار كه يقين داريد روزه نگرفته ايد قضا كنيد و اگر روزه نگرفتن عمدى بوده كفّاره نيز واجب است مگر اين كه جاهل به مسائل روزه بوده ايد.
سؤال 294 ـ تكليف شخصى كه روزه هاى زيادى را افطار كرده است چيست؟
سوال : تا آن جا كه بتواند روزه هاى گذشته را قضا كند و نسبت به كفّاره آنها مطابق مسأله 1401 و 1402 توضيح المسائل ما عمل كند و هر چه توانايى ندارد از او ساقط است.
سؤال 295 ـ كسى كه فقط 28 روز از ماه رمضان را درك بكند چون كه در اوّل ماه مبارك در ايران است و آخر ماه مبارك در يك كشور عربى است كه ماه شوّال يك روز زودتر ديده مى شود و لهذا 28 روز را درك كرده است آيا قضاى يك روز بر او واجب است يا هيچ قضا لازم نيست؟
سوال : قضاى يك روز بر او واجب نيست ولى احتياط مستحب است.
سؤال 296 ـ دادن كفّاره به واجب النّفقه جايز است؟
سوال : احتياط آن است كه كفّاره را مطلقاً به واجب النّفقه ندهد.
سؤال 297 ـ وظيفه خانمى كه سال اوّل تكليف روزه اش را خورده است چيست؟ و اگر بايد قضا كند چگونه قضا نمايد؟
سوال : كفّاره ندارد خواه جاهل مقصر بوده يا قاصر ولى اگر عمداً و عالماً روزه نگرفته كفّاره دارد و در تمام صور مسأله، قضا لازم است.
سؤال 298 ـ شخصى چند روز از ماه رمضان را عمداً افطار كرده است امّا تعداد دقيق آن را نمى داند وظيفه او چيست؟
سوال : به مقدارى كه يقين دارد، روزه هايى را كه خورده بايد هم قضا كند و هم براى هر روز كفّاره بدهد و چنانچه بار او سنگين شود و نتواند، مطابق آنچه در
[ 96 ]
مسأله 1402 توضيح المسائل گفته ايم عمل كند.
سؤال 299 ـ آيا افطار روزه استيجارى بعد از ظهر جايز است؟
سوال : مانعى ندارد.
سؤال 300 ـ اين جانب مقلد امام خمينى(رحمه الله) بوده ام و به فتواى حضرتعالى برتقليد از ايشان باقى هستم، ايشان در باب روزه مستحبى مى فرمايد اگر سبب اذيّت پدر و مادر و جدّ شود جايز نيست با توجّه به اين مطلب كه اين جانب قادر به ازدواج نمى باشم و گرفتن روزه مستحبى را تنها راه جلوگيرى از فعل حرام يافته ام و از طرفى هم پدر و مادرم راضى به گرفتن روزه مستحبى توسط من نمى گردند و نمى توانم آنان را به اين امر راضى كنم آيا با وجود چنين شرايطى مى توان بدون در نظر گرفتن رضايت پدر و مادر روزه گرفت؟
سوال : در فرض مسأله گرفتن روزه مستحبى براى شما جايز است ولى سعى كنيد رضايت آنها را تا آن جا كه مى توانيد جلب كنيد.
سؤال 301 ـ چنانچه دكتر مريض را از روزه گرفتن منع كند (با توجّه به اين كه بعضى از دكترها نسبت به مسائل شرعى بى اطّلاع هستند) آيا نظريّه او در اين مورد قابل قبول است؟
سوال : اگر دكتر مورد اطمينان باشد نظريّه او قابل قبول است.

احكام رؤيت هلال

سؤال 302 ـ اگر اوّل ماه شوّال در مشهد رؤيت شود كه با افغانستان نيم الى يك ساعت تفاوت افق دارد آيا اوّل ماه در افغانستان هم ثابت مى شود؟
سوال : كافى نيست.
سؤال 303 ـ در شهرى كه اكثريّت با اهل سنّت است و شيعه ها در اقليّت هستند اگر در عيد قربان و عيد فطر قطع به خلاف نداشته باشيم آيا مى توانيم با آنها عيد
[ 97 ]
بگيريم و اگر در نجف اشرف ماه را ديده باشند و بيست و نه روز روزه گرفته اند ولى در استانبول ديده نشده و سنّى ها سى روز روزه مى گيرند و يك روز بعد از نجف عيد مى نمايند وظيفه ما شيعه ها چيست؟
سوال : اگر موازين تقيّه وجود داشته باشد مى توانيد با آنها عيد كنيد و اگر ماه در نجف ثابت شود براى استانبول كافى است.
سؤال 304 ـ اگر هلال ماه رمضان در شهرى ديده شود آيا براى شهرهاى ديگرى كه افق آنها يك يا دو ساعت فرق دارد اوّل ماه ثابت مى شود؟
سوال : اگر شهرى كه ماه در آن ديده شده نسبت به شهر مورد بحث غربى باشد ماه ثابت نمى شود و اگر شرقى باشد ثابت مى شود.

كثيرالسّفر

سؤال 280 ـ تكليف روزه و نماز كارمندى كه محلّ كارش خارج از شهر محلّ سكونت او مى باشد، و به ناچار هر روز بيش از چهار فرسنگ راه مى پيمايد چيست؟ آيا اين شخص حكم دائم السّفر را دارد؟
سوال : حكم دائم السّفر را دارد.
سؤال 281 ـ كسى كه قارى قرآن است و دائماً جهت قرائت به شهرهاى مختلف دعوت مى شود، تكليف نماز و روزه اش چيست؟
سوال : نماز و روزه او تمام است.
سؤال 282 ـ استاد يا دانشجوى دانشگاه اهواز، شهركى در 45 كيلومترى اهواز مسكن اوست و هرروز در اين مسير براى تحصيل يا تدريس رفت و آمد مى كند.
الف) با توجّه به اين كه هيچ كدام از اين دو مكان وطنش نيست، نمازش چه حكمى دارد؟
سوال : نماز و روزه آنها در هر دو محل و در اثناى راه كامل است.
ب) در فرض بالا با توجّه به اين كه بين وطنش و اين دو محل، يعنى شهرك محلّ سكونت و اهواز كه محلّ كارش است، بيش از مسافت شرعى فاصله است، اگر آخر هر هفته براى سركشى اقوامش به وطنش برود، در بين راه نمازش چه حكمى دارد؟ اگر ابتداى حركتش به طرف وطن از محلّ كار (اهواز) باشد، يا محلّ سكونت (شهرك) آيا در حكم تأثيرى دارد؟
سوال : نماز و روزه او در بين راه در هر حال شكسته است.
سوال : در راه بازگشت از وطن، احتياطاً جمع بخواند; ولى اگر ده روز توقّف كرده، شكسته است.
د) اگر موقع برگشت از وطن، هنوز وقت تحصيل و تدريس نباشد، (مثلاً دانشگاه دو يا سه روز تعطيل باشد) و اين فرد جهت مطالعه و آماده شدن براى تحصيل و تدريس به محلّ سكونت (شهركى كه با محلّ كار به اندازه مسافت شرعى فاصله دارد)، بيايد آيا اين سفر شغلى حساب مى شود، تا در بين راه و محلّ سكونت نمازش كامل باشد؟
سوال : در هر دو محل نماز او تمام است.
سؤال 283 ـ اگر كثيرالسّفر، سفر غير شغلى بكند، آيا بعد از رجوع به سفر شغلى، در همان سفر شغلى اوّل نمازش كامل مى شود، يا از سفر دوّم به بعد؟ و آيا اقامه ده روز در وطن و غير وطن، در كامل خواندن نماز در سفر اوّل يا دوّم نقشى دارد؟
سوال : اگر اقامه ده روز نكند، از همان سفر اوّل نماز و روزه اش كامل است.
سؤال 284 ـ آيا كثيرالسّفر بلافاصله بعد از شروع به كار بايد نمازش را كامل بخواند؟ يا بعد از گذشتن مدّتى از شروع كار كه عرفاً كثيرالسّفر صدق بكند؟
سوال : بعد از چند سفر كه عرفاً صدق كثيرالسّفر كند، و در چند سفر اوّل احتياط كند.
سؤال 285 ـ پرستار بيمارستان كه مأمور است همراه مريض به شهرستانهاى همجوار اعزام شود، گاهى اتّفاق مى افتد در يك هفته 10 مورد هم اعزام مى شود و
[ 114 ]
گاه هم ممكن است در يك هفته اصلاً اعزام نشود، نماز و روزه او به چه صورت است؟
سوال : اگر بيشتر هفته ها اعزام مى شود و اعزام بطور مكرّر است، نماز و روزه او تمام است، در غير اين صورت نماز و روزه او شكسته است.
سؤال 286 ـ روحانيّونى كه فقط در ماه مبارك رمضان، هر روز بين دو محلّ تبليغى، كه فاصله آن بيش از مسافت شرعى است، رفت و آمد مى كنند، نماز و روزه آنها چه حكمى دارد؟ و بطور كلّى معيار كثيرالسّفر چيست؟
سوال : ظاهراً كثيرالسّفر بودن در يك ماه براى اتمام نماز و روزه كافى است.

كسانى كه شغل آنها در سفر است

سؤال 287 ـ دانشجويى در شهرى مشغول تحصيل است، بين وطنش تا آن شهر سى، يا چهل كيلومتر، يا بيشتر فاصله است، حكم نماز و روزه او را در موارد زير بيان فرماييد.
الف) قصد دارد هر روز براى تحصيل در اين مسير تردّد بكند.
سوال : نماز و روزه اش كامل است.
ب) قصد دارد هفته اى يك بار در اين مسير تردّد بكند; يعنى اوّل هر هفته براى تحصيل به آن شهر مى رود و آخر هفته به وطن خود بر مى گردد.
سوال : نماز و روزه او در دو محل كامل است; ولى در اثناى راه شكسته است.
ج) اين دانشجو از وطنش اعراض كرده و هنوز وطنى اختيار نكرده است و هر روز يا هر هفته بين وطن سابق و اهواز تردّد مى كند، آيا حكم كثيرالسّفر را دارد؟
سوال : حكم كثيرالسّفر را دارد.
د) استاد يا دانشجوى مذكور، در هفته پنج روز را مثلاً در اهواز تحصيل و يا
[ 115 ]
تدريس مى كند، و دو روز بقيّه هفته را براى ادامه تحصيل به قم مى رود، با فرض اين كه نه قم وطنش است نه اهواز، حكمش چيست؟ آيا هر دو محل در حكم وطن اوست؟
سوال : اهواز در فرض بالا وطن اوست; ولى قم به حكم وطن او نيست.
هـ) در اين فروض حكم نماز همسر و فرزند اين استاد و دانشجو چيست؟ اگر آنها هم همراه پدر يا همسر در اين مسافرتها باشند، حكم كثيرالسّفر را دارند؟ اگر مسأله برعكس باشد، يعنى شوهرى به خاطر شغل خانمش مجبور به تردّد بين وطن و محلّ تحصيلش باشد، چه حكمى دارد؟
سوال : اگر برنامه رفت و آمد هر دو يكسان باشد، حكم آنها نيز يكسان است.
سؤال 288 ـ آيا حضرتعالى بين كسى كه شغل او سفر است (مانند راننده) و كسى كه شغل او در سفر است (مانند كارمندان، سربازان، معلّم ها، كارگران، طلاّب و مانند آنها) تفاوتى قائل هستيد؟ و بطور كلّى حكم نماز و روزه افراد در سفر چيست؟
سوال : هيچ تفاوتى بين آنها نيست و نماز و روزه آنها كامل است.

وطن

سؤال 289 ـ نماز و روزه طلبه اى كه در شهر ديگرى، غير از وطنش درس مى خواند، و نمى تواند قصد ده روز كند، و هر چهارشنبه به وطن خويش باز مى گردد، شكسته است يا تمام؟
سوال : اگر اين كار براى مدّت طولانى، مانند يك سال يا بيشتر ادامه يابد، محلّ تحصيل در حكم وطن اوست و نماز و روزه اش در هر دو محل تمام است.
سؤال 290 ـ مأموران دولتى كه در خارج از وطن و مسافت شرعيّه اشتغال به كار دارند، آيا محلّ كار، وطن آنها محسوب مى شود؟ در صورتى كه نمى دانند چه مدّتى در آن جا مى مانند؟ نماز آنها در ابتداى مأموريّت چه حكمى دارد؟
[ 116 ]
سوال : اگر براى مدت طولانى (مثلاً يك سال يا بيشتر) در آن محل مى مانند به حكم وطن آنهاست.
سؤال 291 ـ آيا بدون قصد توطّن امكان دارد محلّى حكم وطن را پيدا كند؟ مثلاً استاد يا طلبه اى ده سال است كه بدون قصد توطّن مقيم اهواز يا قم شده است و مشغول تحصيل يا تدريس است; آيا قم يا اهواز براى فرد مذكور حكم وطن را دارد؟
سوال : چنين اقامتگاهى حكم وطن را دارد.
سؤال 292 ـ زنى به عقد دائم مردى كه از شهرستان ديگرى است درآمده، آيا قبل از آغاز زندگى مشترك، شهرستان شوهر وطن زن محسوب مى شود؟
سوال : وطن او محسوب نمى شود.

مسائل ديگر نماز مسافر

سؤال 293 ـ نماز مسافر را چگونه نيّت كنيم؟
سوال : نيّت خاصّى ندارد، همين كه نماز چهارركعتى را دو ركعت بخوانيد، نماز مسافر محسوب مى شود; حتّى اگر نيّت تمام كنيد و قبل از پايان دو ركعت يادتان بيايد و نيّت را برگردانيد كافى است.
سؤال 294 ـ دخترى شوهر كرده و در شهر ديگرى كه بيش از چهار فرسخ شرعى از وطنش فاصله دارد، در منزل شوهرش زندگى مى كند، زمانى كه به صورت متعارف، جهت صله ارحام و ديد و بازديد به ديدن پدر يا مادر و خويشان به منزل پدرى مراجعه مى كند، اگر توقّفش كمتر از ده روز باشد، نماز و روزه اش چگونه است؟ اگر اين دختر فرضاً ملكى هم در شهر پدرى داشته باشد حكم تغيير مى كند؟
سوال : اگر دختر تصميم دارد با شوهر خود در شهر ديگرى زندگى كند و قصد بازگشت براى اقامت مستمرّ به شهر پدرى ندارد، نماز و روزه اش شكسته است، زيرا اعراض حاصل شده است.
[ 117 ]
سؤال 295 ـ بيمارى در شهرستانى غير از وطن خود بسترى است و مدّت يك ماه از بسترى شدنش مى گذرد و مشخّص نيست چه مدّت ديگر زمان درمان طول خواهد كشيد، تكليف نماز و روزه اين شخص چيست؟
سوال : بعد از گذشت يك ماه نماز و روزه اش تمام است.
سؤال 296 ـ كسى كه قصد سفر به قلّه ها و كوه هاى بلند و مرتفع را دارد، با توجّه به اين كه مسير او گاهى بيش از مسافت شرعى است، اگر شهر خود را ببيند حكم نماز و روزه او چيست؟
سوال : اگر به اندازه اى دور شود كه صداى اذان شهر را نشنود، از حد ترخّص گذشته است و اگر شرايط ديگر سفر در آن جمع باشد نماز و روزه اش شكسته است.
سؤال 297 ـ مسافت شرعى را از كجا حساب مى كنند؟ مخصوصاً با توجّه به اين كه امروزه در اطراف اكثر شهرها، شهركها يا كارخانجاتى احداث شده است، آيا آنها هم جزء شهر حساب مى شوند؟
سوال : شهركها و كارخانجات اطراف شهر كه جدا هستند، جزء شهر محسوب نمى شوند.
سؤال 298 ـ مسافت بين دو شهر به صورت مارپيچ، 50 كيلومتر و به خط مستقيم، 20 كيلومتر است، حكم نماز و روزه چگونه است؟
سوال : از هر مسيرى كه برود حكم همان مسير را دارد.
سؤال 299 ـ اگر كسى فرضاً ساعت 8 صبح به مسافرت رفته و قرار است ساعت 5/2 بعد از ظهر به منزل برگردد، آيا اين شخص نماز واجبش (يعنى ظهر و عصر) را به صورت شكسته در محلّ سفر بخواند، يا اين كه در ساعت 5/2 بعد از ظهر در منزل خودش كامل بخواند؟ كدام مقدّم است؟
سوال : اگر در سفر بخواند شكسته است و اگر در منزل بخواند تمام است و
[ 118 ]
نماز اوّل وقت مقدّم است.
سؤال 300 ـ مردى در حين سفر، نماز را با انگشتر طلا خوانده است حكم نماز او چگونه است؟ اگر قرار است قضا نمايد، آيا به همان صورت شكسته بخواند؟ با توجّه به اين كه حكم حرمت طلا را براى مرد مى دانسته و عمداً با آن نماز خوانده است.
سوال : بايد نماز را به صورت شكسته قضا كند.
سؤال 301 ـ زائرانى كه در ماه مبارك رمضان به عمره مشرّف مى شوند، اگر شب به مدينه و يا مكّه برسند، قصد اقامه عشره كرده و روزه مى گيرند و مشكلى ندارند; ولى اگر در بين روز رسيدند، آيا از همان ساعتى كه مى رسند، بايد ده روز را به حساب آورند، يا اين كه ده روز كامل مراد است و شبها به حساب نمى آيد؟
سوال : از همان لحظه ورود حساب مى كنند و معيار 10 روز; است يعنى اگر ظهر روز اوّل ماه وارد شده اند، ظهر روز يازدهم 10 روز كامل مى شود و كافى است.

متفرقه

سوال : آیا پدر میتواند پسر را به گرفتن روره مستحبی وادار کند و بر پسر واجب میشود؟
جواب 1- واجب نيست.
سوال : حقيريكي از دانشجويان معارف اسلامي هستم كه درباره مشروعيت سرمايه گذاري وجوه ناشي از خمس تحقيق مي نمايم. آيا به نظر حضرت عالي مرجع دريافت كننده خمس مجاز است در فاصله دريافت خمس و مصرف آن ، وجوه حاصل از خمس را سرمايه گذاري نموده و سپس هم سود سرمايه گذاري وهم اصل آن را به مصرف مذكور در شرع مقدس برساند؟
جواب در فرض سؤال اشكالي ندارد.
سوال : افطار صوم متعلق به غروب افتاب است يا اذان مغرب؟
جواب 2- با غروب آفتاب مي توان افطار كرد ولي احتياط آن است كه تا اذان مغرب صبر كنيد.
سوال : دو شهري كه فاصله بين آنها خيلي كم است يا بهم متصل هستند ولي مردم آن دو را دو شهر مي دانند و تمام تشكيلات شهري آنها از هم جداست آيا حكم يك شهر را دارند يا دو منطقه هستند؟
جواب حكم دو شهر را دارند.
سوال : 2- مبلغ كفاره روزه چقدر ميباشد.
جواب 2- امروزه 200 تومان محاسبه مي شود كه بايد به مصرف نان برسد.
سوال : من پسري 23 ساله از تهران هستم.من ورزش مي كنم ميخواستم بدانم كه آيا ميشود روز مسابقه روزه را خورد و بعد از ماه رمضان قضا آن را بجا آورد يا خير؟
جواب جائز نيست بايد در ماه رمضان مسابقه را به شب ها واگذار كنند.
سوال : آيا اوقات افطار در بين شيعيان و مسلمانان فرق دارد؟ اگر دارد چگونه است و حكم چيست؟
جواب اهل سنت معتقدند با غروب خورشيد زمان افطار و نماز مغرب فرا مي رسد ولي مشهور فقهاي شيعه معتقد هستند كه زمان افطار و نماز مغرب ، مغرب شرعي است كه تقريبا يك ربع الي 20 دقيقه بعد از غروب آفتاب است البته جمعي از علما غروب خورشيد را كافي مي دانند و ما هم كافي مي دانيم هر چند احتياط بهتر است.
سوال : من وقتي سحري خوردم 5 دقيقه به اذان بود متوجه شدم روي لباسم اثر يک رطوبت خشک شده وجود دارد تصميم گرفتم قبل از اذان غسل کنم ولي وقتي وارد حمام شدم ناگهان متوجه صداي اذان شدم ولي غسل کردم و آن روز را نيز روزه گرفتم حکم اين روزه چيست؟
جواب هرگاه رطوبت مزبور مشكوك بوده مشكلي براي روزه نداريد.
سوال : گاه آبى كه از لوله خارج مى شود كاملاً به رنگ سفيد است; ولى هرگاه چند لحظه در ظرفى بماند صاف و بى رنگ مى شود، آيا اين آب در ابتدا مضاف است؟
جواب مضاف نيست و حبابهاى هوا است كه آن را به اين صورت درآورده است.
سوال : گاهى از اوقات كه آب شلنگ را باز مى كنيم آب وقتى به سوراخ توالت مى ريزد ترشّح مى كند، آيا اين ترشّح نجس است؟ با علم به اين كه در سوراخ مدفوع و ادرار وجود دارد.
جواب چنانچه با آن ترشّح نجاست همراه نباشد، نجس نيست; زيرا آب جارى با ملاقات نجاست نجس نمى شود; مگر اين كه بو، يا رنگ، يا طعم نجاست به خود گيرد.
سوال : اگر انسان افسرده باشد، نه از نوع خيلى شديد; بلكه از نوعى كه دكترها و روانشناسان تشخيص افسردگى دهند و در اين مدّت نمازش را عمداً ترك كند و روزه هم نگيرد و به خدا بدگمان شود و از رحمت او مأيوس گردد. و كشف حجاب كند، در حالى كه عقلش سر جايش است و آگاه و عاقل است، حكمش چيست؟
جواب انسان بايد هميشه به خداوند قادر مهربان اميدوار باشد و آنچه را او دستور داده از نماز، روزه، حجاب، يا ساير وظايف دينى انجام دهد و از رحمت واسعه او مأيوس نباشد، كه نااميدى از گناهان كبيره است و هيچ كس حق ندارد به بهانه افسردگى وظايف شرعى خود را ترك كند; مگر اين كه بر اثر بيمارى افسردگى عقل و هوش خود را از دست بدهد.
سوال : با توجّه به اين كه در مراسم حجّ عمره، در ماه مبارك رمضان، در مسجدالحرام و مسجدالنّبى(صلى الله عليه وآله) قبل از اذان مغرب، سفره افطار گسترده شده و به محض شروع اذان مغرب (كه با اذان مغرب واقعى به نظر اكثر علماى اماميّه يك ربع فاصله دارد) همه شروع به افطار نموده و از ديگران نيز دعوت به افطار مى نمايند، و در صورت عدم افطار موجب انگشت نما شدن و بعضاً وهن شيعه مى شود و تقيّه مداراتى در اينجا ضرورى تر از شركت در نماز مغرب به نظر مى رسد، آيا اجازه مى فرمائيد كه شيعيان در هتل ها بمانند و هنگام مغرب در ماه مبارك در مساجد حاضر نشوند؟ يا اين كه حضور يافته و تقيّةً افطار نمايند؟
جواب بهتر است براى نماز مغرب در مسجد حضور يابند و اگر به آنها اصرار بر افطار شود، مى توانند افطار كنند و روزه آنها صحيح است.
سوال : آيا مقدّمه كتاب «روزه روش نوينى براى درمان بيمارى ها» نوشته «الكسى سوفورين» كه روزه خاصّى را دستور مى دهد و ترجمه جناب آقاى «محمد جعفر امامى» است از شما است؟ اگر چنين است، اين روش درمانى در اين دوران چگونه است؟
جواب همان گونه كه در مقدّمه آن نوشته ايم اگر زير نظر طبيب انجام شود، براى افرادى كه استعداد و آمادگى آن را دارند مى تواند مفيد واقع شود; ولى توصيه ما به روزه اسلامى است، مشروط بر رعايت تعادل در خوردن افطارى و سحرى; كه اگر اين مسأله رعايت شود همان منافع مهم را دارد، بدون مشكلات آن.
سوال : شخصى به هنگام افطار، همراه دوست سنّى خود مى باشد، آيا مى تواند طبق وقت آنها افطار بكند؟ يا بايد به وقت خودش افطار نمايد؟
جواب اگر محذورى ندارد، منتظر وقت افطار خودش باشد.

مسائل متفرقه روزه

سوال : برخى از مردم در ماه مبارك رمضان افطاريّه مى دهند، طبق تحقيقات انجام شده اين افطاريّه ها طبق نذر خاصّى نيست; يعنى اگر وضعشان خوب باشد افطاريّه مى دهند و اگر نباشد نمى دهند; از سوى ديگر آنها شديداً نياز به كارهاى فرهنگى و خريد لوازم فرهنگى، نظير بلندگو و تشكيل كتابخانه و مانند آن دارند، آيا مى توان مبالغ اين افطاريّه ها را جمع آورى نموده، صرف كارهاى فرهنگى خود آنها كرد؟
جواب در صورتى كه نذر نكرده باشند و صاحبان پول رضايت به اين كار بدهند مانعى ندارد; ولى بهتر اين است كه سنّت افطارى تعطيل نشود و كارهاى فرهنگى را نيز انجام بدهند، و اعتدال را در هر دو قسمت رعايت كنند.
سوال : بسمه تعالي لطفا حكم نماز وروزه نيابتي كسيكه خود نماز وروزه قضا دارد چيست؟
جواب اشكالي ندارد.

فطريه

سوال : اينجانب ميخواستم بدانم آيا بچه در شكم مادر كه روح پيدا كرده است شامل فطريه ميشود يا خير وآيا چيزي بايد براي فطريه ماه رمضان او كنار گذاشت يا خير
جواب فطريه بر جنين درون شكم مادر واجب نمي شود.
سوال : ايا ممكن است زكاة فطر بفرستيم بيرون از كشورمون بحرين براي اهل و خويش در فارس براي اينكه آنها خيلي محتاج هستند و يتيم .
جواب مادام كه در شهر شما فقيري هست نمي توانيد به خارج شهر بفرستيد.
سوال : اگر كسى تنها در افطار شب عيد فطر ميهمان ديگرى باشد فطريه او به عهده خودش است يا صاحب خانه؟
جواب فطريه_اش بر عهده خودش مى باشد.

مبطلات روزه

سوال : با عرض سلام و خسته نباشيد از شما يک سوال داشتم که اميدوارم جوابش را به من بگوييد قبلا از شما تشکر مي کنم. در ماه رمضان من بايد يک صبح غسل جنابت مي کردم ولي چون خسته بودم براي سحري که بيدارم کردن سريع دوباره خوابيدم و البته ميدانستم که غسل بايد بگيرم .خوب بعد از اينکه خوابيدم تا بعد اذان ظهر آن روز بيدار نشدم خواستم ببينم که روزه ام چه حکمي دارد
جواب روزهء شما صحيح است.
سوال : 3- اگر کسی بر شکم بخوابد و بداند با این کار ازاو منی خارج میشود این کارش حرام است و روزه را با طل میکند؟
جواب 3- چنين كسي جائز نيست كه بر شكم بخوابد
سوال : کسيکه عمدي بر شکم ميخوابد و ميداند از اين کار محتلم ميشود کارش ايا حرام است وروزه اش باطل است؟
جواب احتياط واجب آنست كه چنين نكند و اگر چنين كرد روزه را بگيرد و سپس قضاء كند.
سوال : 3 نمازهاي قضايي كه نداند چقدر است چطور ادا نمايد
جواب 3- كافي است مقداري كه يقين داريد قضا شده را به جا آوريد.
سوال : الف:آيا استنشاق مه يا بخار آب (مثلا در حمام) روزه را باطل مي كند؟
ب: آيا مصرف كرمهاي ويتامينه كه ويتامين آنها جذب پوست مي شود براي روزه ضرر دارد؟
ج: آيا دختري كه پدر و جد پدري اش فوت شده اند مي تواند بدون اذن خانواده ازدواج كند؟
جواب الف: مانعي ندارد.
ب: مانعي ندارد.
ج: احتياط آن است كه با مشورت بعضي از بزرگترهاي فاميل مانند عموها و دائي ها اقدام كند.
سوال : حكم جنابت بعد از نماز صبح براي زن و مرد روزه دار چيست؟
ايا اين نياز طبيعي و خدايي اگر در صورت بسيار نادر در مواقع روزه داري بروز كند تكليف زن يا مرد چيست؟
آيا روزه را باطل ميكند؟
جواب در صورتي كه عمداً انجام گيرد در روزه باطل مي شود و قضا و كفاره دارد و اگر بياختيار باشد (مثلاً در خواب صورت گيرد) ضرري به روزه نمي زند و اين نياز مانند نياز به آب و غذاست كه هنگام روزه بايد با خويشتن داري آن را ترك كرد.در صورتي كه عمداً انجام گيرد در روزه باطل مي شود و قضا و كفاره دارد و اگر بياختيار باشد (مثلاً در خواب صورت گيرد) ضرري به روزه نمي زند و اين نياز مانند نياز به آب و غذاست كه هنگام روزه بايد با خويشتن داري آن را ترك كرد.
سوال : 2.حکم آمپول غير خوراکي چيست؟
جواب 2- آمپول مطلقاً براي روزه دار اشكال دارد.
سوال : 3- اگر به نيت غسل سر را در زير دوش آب ببريم آيا روزه باطل ميشود
جواب 3- باطل نمي شود.
سوال : 1- اگر كسي در ماه مبارك رمضان در خواب محتلم شود و پس از بيدلر شدن احتمال دهد كه در وقت باقيمانده تا اذان صبح ميتواند غسل كند و بلافاصله در اين مورد اقدام نمايد ليكن پس از اتمام غسل متوجه شود كه چند دقيقه
جواب 1- روزه اش صحيح است.
سوال : فرو بردن اخلاط سر وسينه در هنگام روزه بودن چه حكمي دارد؟
جواب اگر به فضاي دهان وارد نشود روزه را باطل نمي كند.
سوال : استفاده از سيگار به هنگام گرفتن روزه چه حكمي دارد
جواب جائز نيست.
سوال : آيا مايع شفافي كه از پسر خارج مي شود , بدون آنكه استمنا كرده باشد روزه را باطل مي كند.
جواب در صورتيكه توأم با شهوت و جستن نبوده باشد براي روزه اشكالي ندارد.
سوال : سوالي از محضرتان داشتم و آن اين که کسي که در شب ماه رمضان با استمنا خود را جنب ميکند و وقت کافي براي غسل تا قبل از اذان دارد اما غسل نميکند تا وقت تنگ آيد وتنها تيمم مينمايد.به نظر جنابعالي آيا اين روزه باطل است ، و اگر باطل است آيا کفاره دارد؟
و دومين سوال مورد اشکال دارد را برايمان توضيح دهيد ؟ آيا به معني باطل است ميباشد؟لطفا اين مورد را از مساله 1374 (باقي ماندن بر جنابت) توضيح دهيد.
جواب روزهء او صحيح است ولي گناه كرد.
منظور از اشكال دارد اينست كه بايد احتياطاً قضا كند.
سوال : 2-اگر كسي در ماه رمضان دستش را روي الت خود بكشد (نه به قصد استمنا) ولي مقداري مني در مجاري حركت كند و بيرون نريزد روزه او چه حكمي دارد؟(يكي از دوستان در اينباره سوالي كرده بودند)
جواب 2- در صورتي كه مني خارج نشود روزه اش صحيح است ولي اين كار را تكرار نكنيد.
سوال : 1- تركردن لب و اطراف آن با آب دهن و بعد فرودادن براي روزه دار چه حكمي دارد
جواب 1- اشكالي ندارد ولي تكرار نكنيد.
سوال : اگر فردي روزه باشد و در خواب قبل از ظهر جنب شود حكم چيست؟
جواب ضرري به روزه اش نمي زند.
سوال : 1- اگر به هر دليلي غسل واجب را تا قبل از اذان صبح به تاخير انداختيم و سپس تيمم كرديم حكم روزه آن روز ما چه مي شود؟
جواب 1- روزه شما صحيح است ولي چنانچه بدون عذر شرعي غسل را ترك كرده ايد مرتكب معصيت شده ايد.
سوال : اگر شخص روزه دار براي رعايت محضر استاد از خارج نمودن اخلاط سينه كه وارد فضاي دهان شده است خودداري نموده و آن را فرو دهد چه حكمي دارد . آيا كفارة جمع بر او لازم مي‌شود
جواب در صورتي كه در آب دهان مستهلك شده باشد، اشكالي ندارد در غير اين صورت بايد علاوه بر قضا كفاره نيز بدهد و چنانچه جاهل بوده كفاره ندارد.
سوال : اگر شخص روزه اي در ماه مبارك رمضان خود ارضايي كند و در حالي كه نميدانسته حكم آن چيست بايد چه كار كند؟
جواب در صورتي كه نمي دانسته ايد روزه را باطل مي كند كفاره ندارد ولي قضاي آن را به جا آوريد.
سوال : مشکلي که من و بسياري از دوستان در ماه مبارک رمضان با آن مواجه مي شويم اين است که از ابتداي ماه مبارک نيت به روزه کرده اما متاسفانه در روزهاي ماه مبارک بسيار اتفاق مي افتد که ديگر قادر به تحمل نکشيدن سيگار نبوده و با تاسف نا خود آگاه اقدام به کشيدن سيگار مي کنيم.
سوال اينجانب و بسياري ديگر اين است که آيا راهي براي مقابله با اين اتفاق و يا باطل نشدن روزه در صورت استعمال سيگار که با توجه به مشکلات امروزه در محل کار و خانه براي بسياري چون من بسيار حياتي مينماياند جنابعالي چه راهي پيش پاي ما مي گذاريد؟
جواب به فتواي ما كشيدن سيگار حتي در غير ماه مبارك نيز حرام است بنابراين از فرصت خوب و مناسبي كه در اين ماه پرفيض و بركت نصيبتان شده استفاده كنيد و براي هميشه اين كار ناپسند را ترك كنيد.
سوال : اگر بعد از خوردن سحري و دادن اذان در لابه لاي دندان غذايي بماند و آن را بخورد روزه باطل مي شود؟ اگر شخصي تا آخر اذان صبح غذا بخورد و در آخر اذان مغرب افططر كند روزه باطل مي شود؟
جواب اگر عمداً اين كار را بكند روزه را باطل مي كند . و در صورت سهو اشكالي ندارد. بهتر است به هنگام شروع اذان صبح دست از خوردن بكشد ولي در مغرب افطار بعد از اتمام اذان مانعي ندارد.
سوال : آيا گذاشتن رنگ مو يا حنا براي خانمها براي روزه اشکال وارد مي کند يا خير ؟
جواب اشكالي ندارد.
سوال : اماله كردن يكي از مبتلات روزه مي باشد
اماله كردن به چه معني است ودر اصطلاح به چه عملي گفته مي شود؟
جواب براي درمان بعضي از بيماري ها مايعاتي را از طريق معقد وارد بدن مي كنند و آن را اماله يا تنقيه مي نامند.
سوال : 1- آياخلط دهان و آب دهان برگشت به معده روزه را باطل ميکند يا خير غير ارادي.
جواب 1- آب دهان اشكالي براي روزه ندارد و اما اخلاط را عمداً فرو نبريد.
سوال : الف: آيا تر کردن لبها به وسيله زبان هنگامي که شخص روزه است اشکال دارد؟
ب: اگر احساس شوري (يا هر نوع مزه ديگر) کند چه؟ اگر اين احساس کم باشد چطور؟
2.الف: آيا بردن شيء خارجي در دهان براي روزه دار اشکال دارد؟
ب: اگر احساس شوري (يا هر نوع مزه ديگر) کند چه؟ اگر اين احساس کم باشد چطور؟
در موارد بالا اگر شک کند حکم چيست؟
الف: اگر از انسان يک ساعت بعد از استبرا از بول کردن مايع مشکوکي خارج شود آيا ان مايع حکم ادرار دارد ياخير. (اصولا تا چقدر بعد از استبرا از بول کردن ميتوان مايع هاي مشکوک را آب تلقي کرد) لطفا از گفتن مدت زياد، کم و... خودداري کنيد وزمان بدهيد.
ب: اگر کسي حرکت مايعي را در مجراي ادرارش حس کند ولي نداند که آيا آن مايع بيرون آمده يا خير بايد بنا را به آمدن بگذارد يا آمدن؟ (اگر احتمال قوي دهد که بيرون آمده باشد چه؟ يعني حرکت مايع را تا سر آلت حس کند)
جواب 1- اشكالي ندارد، و احساس شوري مختصر ضرري ندارد.
2- اشكالي ندارد ولي اگر جسم شور باشد جايز نيست.
3- الف) هر مايع مشكوكي پس از ادرار و استبراء خارج شود پاك است هر چند ساعتها پس از استبراء باشد.
ب) تا يقين به خروج آن پيدا نكرده بنا را بر عدم خروج مي گذارد.
سوال : آيا سيگار كشيدن روزه را باطل مى كند يا خير؟
جواب سيگار كشيدن در هر حال حرام است چه در حال روزه و چه زمانهاي ديگر و در موقع روزه اشكال بيشتري دارد.
سوال : شنيدن موسيقي غنا در حال روزه چه حكمي دارد . آيا براي روزه روزه دار مشكل ايجاد نميكند . اگر موسيقي غنا نداشته باشد چه حكمي دارد.
جواب كليه صداها و آهنگ هايي كه مناسب مجالس لهو و فساد است حرام و غير آن حلال است و تشخيص آن با مراجعه به اهل عرف خواهد بود. ولي روزه را باطل نمي كند هر جند ثواب را كم مي كند.
سوال : آيا زبان زدن به لب ها روزه را باطل مي كند؟ كندن پوست لب چطور؟
جواب آيا زبان زدن به لب ها روزه را باطل مي كند؟ كندن پوست لب چطور؟
سوال : آيا آب خارج شده از مرد و زن در هنگام معاشقه پاك است .اگر پاك است ، آيا با همان لباس مي توان نماز خواند و آيا آب مورد اشاره موجب ابطال روزه مي شود.
جواب اين آب پاك است به شرط اين كه بعد از بول مطابق رساله استبرا كرده باشد كه در مجرا بول وجود نداشته باشد، و براي نماز يا روزه مشكلي ايجاد نمي كند.
سوال : استفاده از پماد ويتامين آ براي لبها (براي جلوگيري از ترك خوردن لبها ) براي شخص روزه دار چه حكمي دارد؟
مسواك زدن دندانها براي شخص روزه دار چه حكمي دارد؟
جواب 1- چنانچه آلوده به آب دهان نشود و در حلق فرو نرود اشكال ندارد.
2- چنانچه مواد مسواك و آب خارج به حلق فرو نرود اشكال ندارد.
سوال : پر كردن دندان در ماه مبارك رمضان چه حكمي دارد؟آيا تا قبل از افطار اگر پر كنيم اشكال دارد
جواب چنانچه توجه داشته باشد چيزي از حلق پايين نرود چه موادي كه به كار مي برد و چه آب يا دارويي كه داخل دهن مي شود ، اشكال ندارد.
سوال : فراوردهاي ضد عرق درون خود ماده اي دارند كه جذب غدد عرق مي شوند و از ترشح عرق جلوگيري ميكند. آيا استفاده از اين فراورده كه نقش تغذيه اي ندارند و نقش دارويي دارند باعث ابطال روزه ميشود
جواب اشكالي ندارد.

قضا و کفاره روزه

سوال : اگر كسي به علت بيماري به مدت 30 سال نتوانسته باشد نماز و روزه آنرا ادا كند بعد از فوت او چه مبلغي بايد پرداخت شود
جواب مبلغي كه براي نماز يا روزه قضا مي پردازند كفاره نيست بلكه اجرت كسي است كه براي انجام نماز يا روزه اجير مي شود و در حال حاضر براي يكسال نماز و يكماه روزه معمولاً 160 هزار تومان مي گيرند.
سوال : بسمه تعالي مردي از 15 تا19 سالگي نماز وروزه قضا دارد 1 چه حكمي دارد 2 ايا ميتوان با پرداخت پول اين دين را ادا كرد اگر ميشود چطور
جواب نمازها و روزه ها را به تدريج قضا كند و در مورد كفاره روزه مطابق مسئله 1402 و 1401 رساله توضيح المسائل عمل نمايد
سوال : حضرت ايت اله العظمي مکارم شيرازي دامت افاضاته 1-يکي از آشنايان ما حدود 30 سال نماز و روزه او ترک شده است و اخيرا متنبه شده و در صدد تدارک گذشته ميباشد و مدت 3 سال است که نماز و روزه را مرتبا انجام ميدهد. از حضرتعالي خواهشمند است ساده ترين روش را براي جبران مافات مخصوصا کفاره روزه هاي فوت شده بيان فرماييد.
2-در حال حاضر معادل ريالي کفاره اطعام شصت مسکين براي هر روز چقدر ميباشد. 3-آيا با توجه به ندامت از گذشته و مشکلات اداي کفاره براي اين سالهاي طولاني حضرتعالي تخفيفي در کفارات صلاح ميدانيد با تشکر فراوان و التماس دعا محمد مهدي تقا
جواب - نماز ها و روزه ها را تدريجاً قضا كند و نسبت به كفاره روزه ها مطابق مسألهء 1401 و 1402 توضيح المسائل ما عمل كند؛ و هر چه توانائي ندارد از او ساقط است.
2- براي هر نفر 200 تومان در نظر بگيرد. و فقط صرف خريد نان شود.
3- از جواب سؤال 1 معلوم مي شود.
سوال : حدود 7سال درايران بودم كه متسفانه درتي اين مدت نميدانم جندسال اش روزه ام راخوردم وقبل ازاون جقدر روزه ام خورده شده لطفا راهنمايي نماييد كه وظيفه ام چست؟
جواب 1- آن مقدار كه يقين داريد از شما قضا شده را به جا آوريد و براي هر روز فقيري را سير كنيد و نسبت به مقدار مشكوك وظيفه اي نداريد.
سوال : اينجانب درماه رمضان (سالهاي اول بلوغ ) محتلم شدم و بدليل كمروئي تا اذان صبح غسل نگرفتم و در روز غسل كردم بناگذاشتم روزه ام باطل شده سال بعد يكروز روزه گرفتم وچند سال بعد 31روز بطور مداوم وچند روز پراكنده روزه (كفاره آنروز )گرفتم :
1- آياميشود ادامه كفاره را امسال بگيرم؟
2-آيا هر سال كه بگزرد به كفاره اضافه ميشود ؟
3- تكلف كسي كه شك دارد روزه (يا نماز ) بگردن داردچيست آياميتواند روزه مستحبي بگيرد
جواب ادامه كافرهء مزبور مانعي ندارد و با گذشت زمان كفاره افزايش پيدا نمي كند و در موارد شك گرفتن روزه مستحبي اشكالي ندارد. و نماز مستحبي در هر حال مانعي ندارد.
سوال : اينجانب در دوران نوجواني وجواني به علت ضعف جسماني در ايام ماه رمضان در طي آن سالها در تعدادي از روزها قادر به روزه گرفتن نبودم واين سالها متمادي بود .تكليف آنروزها چه مي شود.
جواب سالهائي كه واقعاً توانائي برگرفتن روزه نداشته ايد براي هر روز يك فقير را سير مي كنيد.
سوال : در صورتي كه بر يك شخص كفاره جمع شامل حالش شود و توانايي گرفتن روزه را نيز نداشته باشد (به هر علتي) آيا راهي براي نگرفتن روزه وجود دارد يا خير؟
منظور اين است که آيا مي تواند به جاي روزه گرفتن عمل ديگري را انجام دهد؟
جواب در مسئله 1402 رسالهء خود تكليف اينگونه اشخاص را روشن ساخته ايم.
سوال : درصورتي كه يك دختر 10 ساله روزه نگيرد ايا كفاره دارد
جواب اگر توانائي روزه گرفتن نداشت كفاره اي ندارد.
سوال : كفاره روزه واجب شخص بيمار چه مبلغ ميباشد؟
جواب براي هر روز يك فقير را سير مي كند و اگر مبلغ 200 تومان به كسي بدهيد كه مطمئن باشيد آن را مصرف خريد نان مي كند كافي است.
سوال : اگر كسي روزه قضا داشته باشد وتا سال بعد نتواند آن را بگيرد وكفاره ان را هم داده باشد ايااگر چند سال ديگر هم بگذرد وباز هم نتواند ان را روزه ها را بگيرد ايا بايد مجددا براي ان روزه ها كفاره بدهد
جواب كفاره بمجدد لازم نيست.
سوال : کسي که در ماه مبارک به وسيله يک گناه روزه خود را باطل کرده است که بايستي کفاره جمع بپردازد.
با توجه به اينکه کفاره جمع 60 روزه به اضافه سير کردن 60 فقير است. شايد تا آخر عمرش اين 60 روزه را نتواند بگيرد آيا در اسلام راه حلي به جز گرفتن اين 60 روز روزه وجود دارد
جواب در صورتي كه قادر بر انجام كفاره مذكور نباشد به دستوري كه در مسأله 1402 رساله نوشته ايم عمل مي كند.
سوال : اين حقير به علت ناراحتي جسمي نميتوانم روزه بگيرم و پرداخت كفاره هم به مدت يك ماه برايم سنگين است اينجانب را راهنمائي فرمائيد
جواب به هر مقدار كه مي توانيد پرداخت كنيد.
سوال : كسي كه دراثر بي توجهي و غفلت چهار سال اول سن تكليف يعني تا نوزده سالگي روزه نگرفته و نماز نخوانده قضا و كفاره آنها را چگونه بايد به جا آورد. لطفا براي نماز و روزه جداگانه پاسخ داده شود.
جواب هم قضا لازم است و هم كفاره ولي چنانچه به انجام كفاره نباشد مطابق مساله 1402 رساله ما عمل كنيد.
سوال : 2- کفاره هر روزه که دختري بعلت مسائل زنانگي و يا مريضي نگرفته چند است و پرداخت بعهده کيست
جواب 2- در صورتي كه تا سال آينده بتواند روزه را قضا كند فقط قضا لازم است و اگر نتواند براي هر روز يك فقير را سير كند.
سوال : برادري دارم كه در اثر روزه گرفتن سنگ كليه ميگيرد امسال به گفته يكي از روحانيان روزه ميگيرد ولي در طول روز جند ليوان اب هم مينوشد حكم ايشان جيست؟
جواب اگر روزه گرفتن براي ايشان ضرر دارد، واجب نيست و براي هر روز يك فقير را سير كند و نوشيدن آب در هر صورت روزه را باطل مي كند.
سوال : در ماه مبارك رمضان امتحان داشتم و چون درسها را تا آن زمان مطالعه نكرده بودم، دچار اين اضطراب شدم كه شايد با گرفتن روزه نتوانم در امتحان موفّق شوم; البتّه قبل از شروع ماه مبارك، سه روز از روزه هاى قضايم را گرفتم، ولى در آن روزها به هيچ عنوانى درس نخواندم و با اين كه هيكل درشتى داشتم ضعف مى كردم (از نظر بدنى عذرى ندارم) به همين جهت روزه نگرفتم; البتّه با تمام شدن امتحانات، باقيمانده ماه مبارك را روزه گرفتم، حكم روزه هايى كه نگرفتم چيست؟
جواب ترك عمدى روزه در ماه مبارك رمضان كفّاره دارد، و گناه بزرگى است; ولى اگر شما يقين داشته ايد كه در آن شرايط روزه بر شما واجب نيست، كفّاره ندارد.
سوال : آيا كسى كه قضاى روزه ماه رمضان بدهكار است، مى تواند نذر كند و روزه بجا آورد؟ كسى كه قضاى روزه هاى ماه رمضانش را بجا آورده باشد، ولى كفّاره روزه ماه رمضان بدهكار است چطور؟
جواب نذر در تمام اين موارد اشكال دارد.
سوال : آيا در مدّ طعام، كه به عنوان كفّاره روزه پرداخته مى شود، گوشت هم كفايت مى كند؟
جواب به تنهائى اشكال دارد.
سوال : شخصى سه روز روزه بدهكار مى باشد و سه روز هم به ماه رمضان مانده است، اگر پيش از ظهر افطار كند، آيا كفّاره دارد؟ و اگر تا سال ديگر تأخير بيندازد، چه حكمى دارد؟
جواب اگر قبل از ظهر افطار كرده، كفّاره تأخير دارد; يعنى براى هر يك روز يك مدّ طعام بايد بدهد و از گناه خود استغفار كند و قضاى آن را بعداً بجا آورد و اگر بعد از ظهر بوده علاوه بر آنچه گفته شد بايد كفّاره افطار روزه قضا را بدهد.
سوال : اگر انسان فراموش كند كه روزه قضا دارد و آن را انجام ندهد و چند روز مانده به ماه مبارك يادش بيايد، ولى نتواند قضا را بجا آورد، حكم او چيست؟
جواب آنچه از قضاى روزه مانده، بعد از ماه رمضان بجا مى آورد و احتياط آن است كه براى هر يك روز روزه يك مدّ طعام (يعنى معادل 750 گرم گندم) به فقير بدهد.
سوال : كفاره زني كه دراثر بچه شير دادن دوسال روزه نگرفته است چقدر براي هر روزه است ؟
جواب براي هر روز يك فقير را سير كند و چنانچه براي هر روز مبلغ 200 تومان به كسي بدهد كه با آن نان تهيه كند اشكالي ندارد.
سوال : اينجانب مدت 5-6 سال بود كه طبق آزمايشات متعدد داراي بيماري هپاتيت ب بودم و در آن زمان دكتر از گرفتن روزه مرا منع مي كرد ولي 2 سال پيش دكتري به من گفت كه اين بيماري نيست كه من دارا هستم بلكه نوعي پاتن بيماري است و من مشكلي ندارم و من هم از همان زمان روزه هايم را گرفته ام ... حال آيا قضاي روزه هاي آن 5-6 سالي كه احتمال بيماري ميرفت بر من واجب است يا خير?
جواب احتياط واجب آن است كه روزه ها را قضا كند.
سوال : آيا مي توانيم كفاره روزه غيره عمد را به اهل سنت بدهيم
جواب 1- احتياط آن است كه به فقراء شيعه بدهد.
سوال : 1- گرفتن قضاء روزه ماه رمضان با نذر در سفر چطور است؟
جواب 1- جايز نيست.

کساني که نبايد روزه بگيرند

سوال : من مادر پيري دارم كه تقريبا 75 عمر دارد درماه رمضان امسال ده روز روزه گرفته كه غش كرده است بعد روحانيي در منطقه بوده به ايشان گفته است كه شما روزه نگريد
ايا روزه ايشان قضا دارد ويانه يا بكلي از روزه معاف شده است واحتياج به قضا ندارد
جواب روزه بر ايشان واجب نيست و براي هر روز يك فقير را سير كند.
سوال : 1.حکم روزه براي دانش آموزي که به سن تکليف رسيده ولي روزه بر درسش اثر سوء دارد چيست؟
جواب 1- تا مجبور نشود روزه را ترك نكند.
سوال : 3- اگرزني بيمار باشد ونيواندروزه بگيرد آيا كفاره روزه بر او واجب است؟
جواب 3- در صورتي كه بيماري او تا ماه رمضان سال بعد ادامه داشته باشد قضاي روزه نيز بر او واجب نيست ولي براي هر روز يك فقير را سير مي كند.
سوال : همسر بنده از نظرجسمي فرد ضعيفي است ومانيز داراي يك فرزند 14 ماهه هستيم كه بد غذا مي خورد وبيشتر شير مادرش را مي خورد. همسر بنده پارسال به علت شير دهي روزه هايشان را نتوانستند بگيرند و قضاي انها را نيز نتوانستند ادا كنند.
اول اينكه كفاره بايد بدهد يا خير و اگر بخواهد بدهد چقدر
دوم اينكه امسال دو روز روزه گرفتن ولي به علت داشتن ميگرن هم سرشان درد گرفته و هم چشمانشان ضعيف شده بود كه ديگر نتوانستند روزه را ادامه بدهند و بنده اجازه گرفتن مابقي روزه ها را با توجه به موارد بالا ندادم
حال تكليف ما چيست لطفا ما را راهنمايي نماييد
در ضمن كفاره روزه امسال چقدر است و ايا اگر ايشان بتواند ايام شهادت را روزه بگيرند از كفاره امسال كم ميشود يا نه و ما بايد كفاره روزهايي را كه روزه نگرفته اند را فقط بدهيم
جواب اگر روزه گرفتن به بچه ضرر مي رساند بايد علاوه بر قضا كفاره نيز بپردازند و اگر روزه براي خودشان ضرر دارد فقط قضاي آن واجب است و كفاره ندارد و اگر قادر به قضا كردن نيست براي هر روز يك فقير را سير مي كند.
مقدار كفاره نيز 200 تومان براي هر روز است كه بايد به مصرف نان برسد.
سوال : بنده از 4 روز پيش از بيماري آنفولانزا رنج مي برم و اكنون حالم بسيار بهتر شده است.علت اين بيماري هم اين بوده كه 12 روز پيش سرما خورده بودم ولي داروهايم را كامل مصرف نكردم.اكنون دكتر به من70 قرص داده و 2 شيشه شربت بزرگ . من الان 4 روز است كه روزه نگرفته ام آيا بر من واجب است كه روزهاي آتي دارو نخورم و روزه بگيرم؟
جواب در صورتي كه نخوردن دارو باعث طولاني شدن بيماري شود روزه بر شما واجب نيست بعداً قضا مي كنيد.
سوال : دختر 9 ساله اما بسيار كو چك و ضعيف ايا بايد روزه بگيرد ؟
جواب در صورتي كه روزه برايش ضرر ندارد بايد بگيرد و اگر براي او ضرر دارد واجب نيست و اگر تا ماه رمضان سال بعد قادر بر قضاي آن نباشد قضا هم ندارد. بلكه براي هر روز يك فقير را سير مي كند.
سوال : فردى معتاد به ترياك است و نمى تواند ترك نمايد، به همين علّت، نه به صورت أدا و نه به صورت قضا، توان روزه گرفتن را ندارد، آيا اين فرد حكم مريض را دارد؟ يا اين كه بايد كفّاره بدهد؟
در مسأله 1450 توضيح المسائل فرموده ايد: «مرد و زن پير كه روزه گرفتن براى آنها مشكل است مى توانند روزه را ترك كنند» لطفاً معيار و ميزان پيرى را معيّن فرمائيد.
آيا بر مادرى كه بچّه شير مى دهد، روزه واجب است؟
جواب احتياط آن است كه از چيزهاى ديگر، در صورت توانايى، روزه بگيرد و براى هر روز يك مدّ طعام كفّاره بدهد.
ميزان پيرى موكول به عرف است; يعنى توده مردم به چنين كسى پيرمرد و يا پيرزن اطلاق كنند.
زنانى كه بچّه شير مى دهند خواه مادر بچّه باشند يا دايه، اگر روزه گرفتن باعث كمى شير آنها و ناراحتى بچّه مى شود روزه بر آنها واجب نيست، ولى براى هر روز كفّاره (يك مدّ طعام) واجب است، بعداً نيز بايد روزه را قضا كنند; امّا اگر روزه براى خودشان ضرر داشته باشد كفّاره لازم نيست، ولى بعداً روزه هاى را كه نگرفته اند قضا نمايند.
سوال : بعضى از برادران قطع نخاعى، به دستور پزشك بايد هر چند ساعت مقدارى مايعات بنوشند، وظيفه آنان براى روزه چيست؟
جواب روزه از آنها ساقط است و بجاى آن، در صورتى كه قدرت مالى داشته باشند، براى هر روز يك مدّ طعام كفّاره مى دهند.
سوال : دخترى به سنّ بلوغ رسيده است; ولى به واسطه ضعف جسمى توان روزه گرفتن در ماه مبارك رمضان را ندارد و بعد از ماه رمضان هم تا سال بعد نمى تواند قضا كند، حكمش چيست؟
جواب بايد كفّاره مدّ طعام را بدهد; يعنى براى هر روز معادل 750 گرم گندم و مانند آن به فقير بدهد. و قضاى اين روزه ها بر او واجب نيست.

كساني كه روزه بر آنها واجب نيست

سوال : زنى هستم 63 ساله كه شش بچّه به دنيا آورده ام، در دوران حاملگى و شيرخوارگى بچّه هايم (حدود 12 سال) نتوانسته ام روزه بگيرم، پس از آن نيز تا كنون هر وقت خواستم روزه بگيرم دچار خونريزى معده شده ام و با توصيه پزشكان روزه نگرفته ام، حال تكليف روزه هاى بنده چيست؟
جواب در حال حاضر شما مكلّف به روزه نيستيد و احتياط آن است كه اگر قدرت داريد براى هر روز به اندازه يك مدّ طعام (750 گرم گندم) به شخص مستحق بدهيد، همچنين براى ايّام گذشته كه روزه نگرفته ايد و تا سال بعد هم توانائى بر روزه نداشته ايد.
سوال : بنده جواني هستم 21 ساله كه از لحاظ بدني لاغر اندام هستم و دانشجوي كامپيوتر ميباشم در ماه مبارك بنده به گونه اي ضعيف مي شوم كه توانايي هيچ گونه كاري را ندارم . وزن من 54 كيلو است و به نظر خودم اگر روزه بگيرم از لحاظ بدني ضعيف ميشوم و بر روي درسم تاثير بدي مي گذارد (درس من آبرو و آينده من را رقم ميزند) از شما درخواست ميكنم كه با توجه به مشكلاتم مرا در اين مهم راهنمايي فرماييد.
جواب اگر با اين حال روزه گرفتن موجب بيماري و يا مشكلات جسماني خواهد بود روزه بر شما واجب نيست و اگر تا سال آينده نيز همين وضع ادامه يابد قضا هم لازم نمي باشد و براي هر روز يك فقير را بايد سير كنيد.

احکام سفر و مسافر

سوال- من 4سال است كه در مشهد دانشجو هستم وامسال درس من تمام شده است وفقط يك درس دارم كه آن هم چونكه كار تحقيقي است درمشهد نيستم وفقط گاهي براي بعضي از كارهاي تحقيق به مشهد سر مي زنم با اين توضيحات حكم نماز من چيست
جواب - محل تحصيل سابق حكم وطن را ندارد و نماز و روزه در آن شكسته است.
سوال- خلباني که به دليل وظيفه اش مجبور است بيش از هشت فرسخ شرعي در آسمان محدوده شهر(يعني مسافرت عمودي در فضا) گشت زني کند- به فرض اينکه شغل هميشگي او نيست- حکم روزه اش چه مي شود؟
جواب- گشت زني در آسمان شهر سفر محسوب نمي شود.
سوال- با سلام اينجانب در قزوين كار ميكنم و در تهران ساكن هستم در ماه 3 يا 4 مرتبه به محل كار ميروم چند روز هستم وبعد بر ميگردم حال نماز در قزوين چگونه است بين راه چطور مثلا در كرج با تشكر
جواب- شما كثيرالسفر هستيد و نماز شما در هر دو محل و دو راه تمام است.
سوال- بنده ساكن شهرري و دانشجو هستم.محل تحصيل بنده پنج كيلومتر بعد از تهرانپارس و فاصله آن تا منزل حدود سي كيلومتر است. با توجه به اينكه مسوولين در مناسبات اداري شهر ري و تهرانپارس را جزو شهرتهران ميدانند حكم نماز و روزه بنده طبق فتواي آيت الله مكارم شيرازي چيست؟
جواب- اگر در هفته 3 روز يا بيشتر به محل تحصيل رفت و آمد داريد نماز و روزه شما كامل است.
و با توجه به اينكه فاصله ميان آخرين خانه هاي شهر ري و آخرين خانه هاي تهران 5/21 كيلومتر نيست سفر شرعي محسوب نمي شود و نماز تمام است.
سوال- اينجانب با رجوع به رساله حضرتعالي در مورد نيت و قصد 10 روززه براي مسافرت را متوجه نشدم مي خواستم توضيحي براي اينجانب بدهيد و اگر بنده بخواهم در جايي مثلاٌ 11 روز يا14 و بيشتر بماند حکمآن چيست و بفرمايي 10 روز از کي حساب مي شود مثلاٌ اگر بنده سوم يک ماهي تا 13 آنجا باشم تا کي محسوب مي شود؟ سئوال دوم تهران بلاد کبيره است يا نه و در مود شهر ي که بلاد کبيره است تکليف چيست؟ وحد ترخص د رتهران کجاست؟ قبلاٌ از بذل عنايات حضرتعالي کمال امتنان را دارم و از درگاه ايزد منان ÷ايداري و عزت شما آيات اعظام را خواستارم.
جواب-- 1- منظور اين است كه بخواهد 10 روز يا بيشتر از آن، در محلي اقامت كند كه در اينصورت نماز و روزه كامل است و اگر بخواهد كمتر از 10 روز بماند نماز و روزه شكسته است. و باتداي 10 روز از ابتداي ورود به مقصد است يعني از ظهر اول مثلاً تا ظهر فردا يك روز حساب مي شود.
2- حكم بلاد كبيره و غير كبيره يكسان است و محلات مختلف تهران جزو تهران محسوب مي شود حد ترخص در هر شهري آن است كه از آخرين خانه هاي شهر به قدري دور شوند كه صداي اذان شهر را نشنوند.
سوال- نماز دانشجويان در محل تحصيل خود چگونه است؟ آيا محل تحصيل وطن آنان حساب مي شود؟
جواب- محل تحصيل مستمر در حكم وطن است و نماز و روزه در آن كامل است
سوال- بنده بر اساس شرايط شغلي هر از گاهي مجبور هستم در سفر باشم که اين ميتواند به دو صورت زير اتفاق بيافتد :
1- مدت ماموريت در شهر غير وطنم بيش از 10 روز بوده و پس از بازگشت به وطن 1-1)مدت اقامت در وطنم نيز بيش از 10 باشد2-1)مدت اقامت در وطنم کمتر از 10 روز باشد
2- مدت ماموريت کمتر از 10 روز بوده وپس از بازگشت به وطن 1-1)مدت اقامت در وطنم بيش از 10 روز باشد 2-1)مدت اقامت در وطنم کمتر از 10 باشد لازم ميدانم عرض کنم که تعداد ماموريت ها گاهي به 2 الي 3 بار در ماه ميرسد. با آرزوي توفيقات الهي براي حضرتعالي
جواب- 1- اگر در غير وطن قصد ده روز كنيد در هر دو صورت نماز و روزه شما در محل مأموريت تمام ولي در بين راه شكسته است.
2- در هر دو صورت در محل ماموريت و در بين راه شكسته است.
سوال- طلاب علوم دينيه كه در هر يك شهر هاي غير وطن به در خواندن مشغولند با طرح سوال ذيل وظعيت نماز وروزه انها چگونه است:
1- ما در اين مدرسه ودر اين شهر فعلا هستيم واگر به ما بگويند ايا قصد رفتن داري جواب داده بشود بنا ندارم ترك اين حوزه بكنم ولي شرايط اگر ايجاب كند نيز مي روم؟
2- فعلا هستيم اما قصد وطن نداريم ولي تا كي اينجا هستيم شايد تااخر نيزمانديم
3- تا درس باشد درس مي خوانيم امكان دارد به شهر هاي ديگر نيز مسافرت كنيم
4- طلبگي شغل نيست اما در اين شهر به نماز و تبليغ اشتغال داريم و بنا نداريم حرفه اي غير از اين در بر بگيريم
جواب- 1- نماز و روزه شمال كامل است.
2- اگر مي خواهيد يك سال يا بيشتر بمانيد حكم وطن شما را دارد.
3 و 4- از جواب هاي بالا معلوم شد.
سوال- من در كرمان زندگي مي كنم و دردانشگاه رفسنجان كه در 100كيلومتري كرمان واقع است قبول شده ام و تعداد رفتنم به رفسنجان در هفته شايد يك بار باشد و از صبح تا ظهر است آيا من مي توانم روزه ام را در آنجا كامل بگيرم و نمازم را شكسته نخوانم ؟ از راهنمايي شما پيشاپيش متشكرم
جواب- نماز و روزه شما در آنجا شكسته است.
سوال- با توجه به اينكه در احاديث 8 فرسخ بعنوان مسير معمول يك روز ملاك قرار گرفت آيا الآن هم بايد همين مقدار ملاك باشد يا مي توان مانند بعضي مجتهدين (كه مرجع نيستند) ملاك را مقادير بيشتر حدود 800 كيلو متر گرفت و شهيد مطهري هم اين طرح شبهه را داشتند
ضمنا اگر بتوانيد ملاك فتواي خود را در درس خارج فقه بيان فرمائيد متشكر مي شوم
جواب- در بعضي از روايات وارد شده است كه وقتي پيامبر اكرم(ص) حدّ مسافت نماز قصر را از جبرئيل سؤال فرمودند او اشاره به دو كوهي كرد كه در دو طرف مدينه قرار دارد كه فاصله آنها از يكديگر حدود 4 فرسخ است كه رفت و برگشت آن 8 فرسخ مي شود
سوال- حكم در اين مورد چيست؟
جواب- محل تحصيل دانشجويان در دراز مدت مانند يكسال يا بيشتر در حكم وطن آنهاست و نماز و روزه آنها كامل است.
همچنين دانشجوياني كه در هر هفته بيش از 3 روز به محل تحصيل رفت و آمد دارند نيز نماز و روزه شان كامل است.
سوال- با عرض سلام در مورد رويت هلال ماه بايد از مرجع ،تقليدكرد يا از ولي فقيه .
جواب- رؤيت هلال حكم شرعي نيست تا نياز به تقليد داشته باشد بلكه تشخيص موضوع است كه بايد براي مكلف ثابت شود و از قول هركسي براي شما ثابت شد مي توانيد طبق آن عمل كنيد.
سوال- شخصي در دانشگاه فيروز آباد تحصيل ميکند. و در هفته چهار روز به آنجا ميرود و بر ميگردد. اگر اين شخص بخواهد در هفته دو يا سه روز را در ميمند اقامت کند روزه او چطور است. ضمنا وطن اصلي او شيراز است.
جواب- نماز و روزه او در فيروزآباد و ميمند و بين راه تمام است.
سوال- من براي درس(دانشگاه آزاد) به لاهيجان مي روم ساكن رشت هستم من هفته اي 4 روز براي درس به لاهيجان مي روم و 3 روز درآنجا نماز ظهر را مي شنوم (به مدت چهار سال بايد بروم) و مسافت هم تا لاهيجان زياد است مي خواستم بدانم آيا روزه و نمازم درست است يا خير و نماز را بايد كامل بخوانم.
من براي درس(دانشگاه آزاد) به لاهيجان مي روم ساكن رشت هستم من هفته اي 4 روز براي درس به لاهيجان مي روم و 3 روز درآنجا نماز ظهر را مي شنوم (به مدت چهار سال بايد بروم) و مسافت هم تا لاهيجان زياد است مي خواستم بدانم آيا روزه و نمازم درست است يا خير و نماز را بايد كامل بخوانم.
در مورد روزه فقط يك روز اذان ظهر را در بين راه بشنوم آيا روزه ام درست است لطفا هرچه سريعتر راهنمايي كنيد.
جواب- در صورتيكه آن 4 روز مي رويد و باز مي گرديد تمام روزه هاي شما كامل است. و اگر آن 4 روز را در محل تحصيل مي مانيد، تنها روزي كه اذان ظهر در راه هستيد روزه شما شكسته است . و بقيه روزها نماز و روزه شما كامل است.
سوال--من اهل تهران هستم و همسرم اهل شاهرود ولي مقيم تهران هستيم معمولا ماهي يك بار به شاهرود سفر ميكنيم تكليف نماز و ر وزة من در اين ايام چيست؟
جواب- نماز و روزه شما در شاهرود شكسته است.
سوال- 1-مسافري كه روزه اش باطل شده است ايا بايد روزه قضا را بجاي آورد؟
جواب- 1- آري بايد قضاي آن را به جا آورد.
سوال- 2_اگر فردي که روزه است از شهر خارج شود و هنگامي که باز ميگردد اين احتمال را بدهد که چند دقيقه اي است که اذان گفته آ يا روزه اش باطل است و بايد قضاي ان را بجا آورد يا نه
جواب- 2- در صورتي كه يقين به ظهر نداشته باشد مي تواند روزه خود را ادامه دهد.
سوال- من دانشجوي دانشگاه اصفهان هستم ولي يزدي هستم مي خواهم بعضي هفته ها كمتر از 10 روز بمانم تكليف نماز و روزه من چي مي شود. با تشكر
جواب- در صورتي كه هفته اي حداقل سه روز در محل تحصيل هستيد نماز و روزه شما در آنجا تمام است هرچند كمتر از ده روز بمانيد.
سوال- من معلم پاره وقت هستم و هفته اي 2 روز شنبه و يك شنبه از شهر خارج مي شوم. روزه و نماز من چه حكمي دارد.
جواب- در فرض سئوال نماز و روزه شما در سفر شكسته است.
سوال- اينجانب مدت 40سال ساكن تهران بو ده ام و اكنون به علت مشكلات زندگي مجبور به تفيير محل سكونت خود شد ام .به شهر مارليك رفته ومحل كار در تهران مي باشد كه در هفته 5بار به تهران مي آيم در اين صورت نماز و روزه من به چه صورت ميباشددر روزهاي جمعه و تعطيلات براي مهماني به تهران مي آيم نماز و روزه من به چه صورت مي باشد؟
جواب- نماز و روزه شما در تهران و مارليك و بين راه تمام است.
سوال- اگر فقط يك روز در هفته به علت شغل مسافر باشيم حكم روزه چه مي شود؟
جواب- چنين شخصي نمي تواند در سفر روزه بگيرد.
سوال- 1- مسافرت درماه مبارك رمضانبراي روزه دار چه صورت دارد؟
2- اگر كسي قصدمسافرت به خارج ازمحل زادگاه خود داشته باشدو قصد ده روز ماندن نداشته باشدميتواند روزه بگيردونماز تمامبخواند ياخير؟
جواب- 1- اشكالي ندارد ولي چنانچه براي فرار از روزه باشد كراهت دارد.
2- بايد نمازش را شكسته بخواند و نمي تواند روزه بگيرد.
سوال- با احترام ايا مفهوم عبارت اعراض از وطن در فتاواي حضرتعالي عدم تصميم به سكونت دوباره ي در وطن است يا حتي صله ي رحم را نيز شامل ميشود؟
جواب- منظور احتمال اوّل است.
سوال : اينجانب اهل شيراز هستم ولي در حال حاضر محل کارم و تحصيلم همچنين خانواده به اصفهان منتقل شده است و خانه در اصفهان گرفته ايم احتراما بفرمايد اينجانب شامل دائم سفر ميشوم يا نه يا اينکه نماز من در کمتر از 10 روز در اصفهان چگونه است دوما در بين راه وطن اصليم نمازو روزه چگونه است. ايا اصفهان وطن دوم من حساب مي شود
جواب 1- نماز و روزه شما در اصفهان تمام است و آنجا در حكم وطن شماست.
2- در بين راه شكسته است.
سوال : در عصر كنوني كه تمام مسافرتها به راحتي انجام مي شود هنوز ما بايد نماز مسافر را شكسته بخوانيم و روزه نگيريم؟ اگر مي شود بخشهايي از قرآن و يا احاديثي كه اين احكام با استناد به آنها استخراج مي شود ذكر بفرماييد.
جواب در عصر و زمان ما هم مسافرت براي توده مردم سختي هاي روحي و جسمي متعددي را به دنبال دارد و معيار احكام الهي غالب مردم هستند نه تك تك افراد جامعه.
سوال : اينجانب دانشجويي هستم كه شهر محل تحصيلم 2 ساعت با شهر خودمان فاصله دارد . من در طول هفته آنجا اقامت دارم و آخر هفته به منزل بر ميگردم. و زماني كه ميخواهم به شهر محل تحصيلم مراجعت كنم بعد از ظهر به مقصد ميرسم آيا من مسافر محسوب ميشوم و آنروز را نبايد روزه بگيرم؟
جواب نماز و روزه شما در محل تحصيل تمام است ولي در بين راه شكسته است بنابراين به گونه اي حركت كنيد كه اذان ظهر را در بين راه نباشيد تا روزه آن روز شما صحيح باشد.
سوال : اينجانب كارمند هستم و بنابه ضرورت ماموريت برون شهري برايم پيش مي آيد آيا حكمي وجود دارد كه بتوانم در ايام ماه مبارك رمضان در اين مواقع روزه بگيرم.
جواب هرگاه حداقل هفته اي 3 روز به اينگونه مأموريتها مي رويد نماز و روزهء شما كامل است.
سوال : اينجانب محل كارم كرج و محل زندگيم تهران مي باشد
اولا: اگر به غير از كار به كرج بيايم روزه و نماز من چه حكمي دارد؟ ( مثلا جهت انجام كار شخصي يا ميهماني )؛
ثانيا: در صورتيكه بنده در ماه رمضان يا ماههاي ديگر سال به شهرهاي دور مثل مشهد يا كربلا (غيرازمحل كار) سفركنم روزه ونماز من چه حكمي دارد ؟( به لحاظ وضعيت كار بنده چه حكمي پيدا ميكند )؛
ثالثا: اگر كسي با ظن مرجع زنده به تقليد از امام خميني باقي بماند آيا ميتواند كه بعضي احكام كه قبلا براساس فتوي امام به آن عمل كرده است به فتوي مرجع زنده عمل نمايد
جواب 1 و 2- در فرض سؤال در كرج نماز و روزه كامل است هر چند براي غير كار نيائيد . ولي در مسافرت هاي ديگر شكسته است.
3- در مسائلي كه به فتواي ايشان عمل كرده باقي مي ماند و در بقيه به فتواي مرجع زنده عمل مي كند . ولي چند مسئله در مورد نماز مسافر و بلاد كبيره و شبهاي مهتابي است كه در آن اجازه عدول را مي دهيم هر چند عمل كرده باشد.
سوال : چنانچه فاصله محل كار و محلي كه به عنوان وطن انتخاب گرديده بيش از حد شرعي باشد ودر پايان هر هفته اين فاصله طي شود،وضعيت نماز چگونه است
جواب نماز و روزه او در محل كار كامل است.
سوال : آيا كسي كه در هفته بعضي اوقات از وطن خود خارج مي شود و در وطن خود مشغول رانندگي است.در ماه رمضان وظيفه او چيست آيا ان ايامي كه در خارج وطن است
را حكم شخص روزه دار مسافر است؟در ضمن گاهي اوقات از شهر خارج ميشود وبرنامه اي منظم ندارد.
جواب حكم مسافر دارد.
سوال : اينجانب تا سال 1380 در منزل پدري ام (درارسنجان فارس) زندگي مي كردم و بعد از آن با توجه به شغلم در شيراز زندگي مي كنم (فاصله 120 كيلومتر). اما تقريبا تمام تعطيلات (پنج شنبه و جمعه و...) به آنجا مي روم حكم نماز و روزه من در آنجا (منزل پدري )چگونه است.
جواب در صورتي كه قصد داريد در آينده نه چندان دور براي سكونت مستمر به ارسنجان باز گرديد، يا در سال 3 الي 4 ماه (هر چند به صورت پراكنده) در ارسنجان هستيد نماز و روزه هاي شما در آنجا تمام است.
سوال : به چه كسي دائم السفر گويند؟ايا كسي كه راننده در شهر است و گاهي اوقات براي اينكه مرسوله اي را جابه جا كند از شهر خارج ميشود حكم روزه اين شخص چگونه است؟
جواب دائم السفر كسي است كه براي مدتي (مثلا 3 الي 4 ماه) حداقل هفته اي سه روز در خارج از مسافت شرعي رفت و آمد داشته باشد يا يك ماه هر روز بيشتر از مسافت شرعي رفت و آمد نمايد.
سوال : محل سكونت ما در تهران است و پسرم هفته اي سه روز به قزوين مي رود و قبل ظهرآنجا است آيا نماز و روزه آن كامل است يا خير لطفاً ذكر فرماييد درچه صورت روزه آن باطل ميشود .
جواب نماز و روزه ايشان در فرض سؤال در قزوين تمام است.
سوال : کارگري که 6 ماه لز سال را يا بيشتر در خارج از حد شرعي مشغول به کار ميباشد به نحوي که هر روز صبح ميايد و شب بر ميگردد حکم نماز و روزه ايشان چگونه است
جواب نماز و روزه او كامل است.
سوال : 1. اينجانب اهل شهرستان اروميه مي باشم با توجه به شغلم بايستي چهار روز هفته در پيرانشهر باشم و سه روز ديگر در اروميه .
حال شرايط اداي نماز و روزه من چگونه است ؟
جواب 1- نماز و روزه شما در هر دو محل تمام است.
سوال : اينجانب در يكي شهرهاي اطراف محل سكونتم در دانشگاه قبول شده ام ومجبورم بعضي از صبح ها و بعدازظهرها را به آن شهر بروم و شب برگردم مي خواستم بدانم نماز و روزه من چگونه است لطفا توضيح كاملي بدهيد.
جواب اگر در هفته سه روز يا بيشتر رفت و آمد مي كنيد نماز و روزه شما كامل است.
سوال : ما در شهري غير از وطن خود زندگي ميكنيم.كه محل كار مان انجاست. (10 سال)ايا احتياج به قصد ميباشد؟
جواب آنجا در حكم وطن شماست و نيازي به قصد اقامه ده روز نيست.
سوال : اگر شخصي در ماه رمضان صبح به مسافرت رفته روزه اش رابخورد ولي قبل از ظهر به وطن باز گردد تكليفش چيست؟
جواب روزه آن روز قضا شده و پس از ماه مبارك قضايش را انجام مي دهد.
سوال : اگر من يک دانشجو در شهر دور باشم و آنجا را به عنوان وطن اصلي در نظر نگيرم نماز هاي من چه حکمي دارد ؟ و اگر تاکنون با استناد به حکم شما به طور معيوب , نماز هاي خود را اشتباه خوانده باشم , تکليف چيست؟
جواب در صورتي كه تحصيل شما در آنجا براي مدت طولاني (مثلاً يك سال يا بيشتر) طول خواهد كشيد آنجا به حكم وطن شما خواهد بود و بايد نمازتان را در آنجا تمام بخوانيد و اگر شكسته خوانده ايد بايد آن نمازها را تدريجاً به صورت تمام قضا كنيد.

وطن

سوال : به نظر حضرتعالى شخصى كه در شهر ديگرى غير از شهر اصلى خود براى مدت 2 سال و يا اندكى بيشتر قصد اسكان دارد مى تواند آنجا را به عنوان وطن به حساب آورد؟ و اگر چنين شخصى در طول كمتر از 10 روز 2 يا 3 بار مجبور به مسافرت به شهرهاى مختلف گردد آيا روزهايى كه در محل سكونت بوده مى تواند روزه بگيرد يا نه؟
جواب آرى آن شهر به حكم وطن او است.
دائم السفر

سوال : بنده دائم السفر هستم و طبق نظريه حضرت امام در غير سفر اول بايد نمازها را كامل خواند ولى بنده براى مثال كه بر روى كشتى خدمت مى كنم نمى دانم كه سفر اول براى من از كجا شروع مى شود يعنى 1- آيا سفر از منزل تا مثلا بندرعباس قبل از الحاق به كشتى سفر اول محسوب مى گردد (زيرا اين سفر مقدمه سفر اصلى است). 2- يا شروع سفر بعد از الحقاق به كشتى بوده و تا رسيدن به مقصد ادامه دارد (ممكن است قبل از شروع سفر چند روز ديگر در بندر عباس اقامت داشته باشد) و يا 3- شروع سفر پس از حركت واقعى از بندر مبدأ بوده و تا رسيدن به مقصد ادامه دارد؟
جواب از هنگامى كه از منزل خود به منطقه كار مى رويد و از آنجا به سفر دريايى مى رويد تا رسيدن به مقصد يك سفر محسوب مى شود.
سوال- اينجانب و خانواده حدود 24 سال پيش از نجف تبعيد شده ايم و در تهران زندگي مي كرديم البته ازشهر خود كه زادگاه ما هم بود اعراض نكرديم ونيت ما اين بود كه هر زمان راه باز شد به وطن شرعي خود باز گرديم حال راه براي بازگشت مهيا شده , ايا پس از بازگشت نمازما تمام است يا پس از نيت اقامت مجدد چند ماه , نماز تمام و روزه صحيح خواهد بود.
جواب- در فرض سؤال كه عملاً اعراض حاصل شده نماز و روزه شما در آنجا شكسته است ولي چنانچه قصد داشته باشيد براي سكونت مستمر به آنجا باز گرديد نماز و روزه شما در آنجا تمام است ولي احتياطاً هفته اول را جمع بخوانيد يا قصد ده روز كنيد.
سوال وطن پدر وطن شخص محسوب ميشود؟
جواب- وطن پدر وطن فرزند محسوب نمي شود مگر اين كه در آنجا براي مدت طولاني مثل يك سال سكونت مستمر داشته باشد.

رويت هلال

سوال : 2- اينكه گفته ميشود مجتهد بايد در مورد رؤيت هلال حكم دهد تابراي همگان لازم الاجرا باشد منظور چيست؟
جواب 2- معمولاً مجتهدين مي گويند براي ما فلان روز ثابت شده و اين فقط براي كساني كه اطمينان پيدا كنند خوب است و اگر بگويند ما حكم شرعي كرديم كه امروز براي همه روز عيد است همه بايد پيروي كنند.
سوال : دليل اختلاف نظر علما در مورد عيد فطر امسال چه بوده است؟ و حلول ماه شوال و اعلام عيد فطر چگونه بر شما و ديگر علما ثابت ميشود ؟ لطفاً كاملاً توضيح دهيد؟
جواب رؤيت حلال كه نشانهء عيد فطر است از موضوعات است نه از احكام و مطلبي است كه مردم مي توانند خودشان تشخيص دهند و مطابق آن عمل كنند.
هركس ماه را ببيند يا از اجماع منجمين يقين پيدا كند مي تواند بر طبق آن عمل نمايد. و اگر مردم از نظر مراجع در اين مسئله پيروي مي كنند بخاطر اعتمادي است كه در اثبات موضوع به آنها دارند.
و امّا اختلاف در تشخيص موضوع مطلبي نيست كه مايهء تعجب باشد ممكن است كسي يقين داشته باشد مغرب شده و افطار كند و عالم ديگري يقين به مغرب نكند و افطار نكند . رؤيت هلال درست همين گونه است. البته براي حفظ شكوه و عظمت عيد، مناسب است كه مراجع محترم تدبيري بيانديشند كه در يك جمعبندي به نقطهء واحدي برسند. و تدبيرهائي انديشيده شده كه ان شاء الله براي سال هاي آينده به اين مشكل برخورد نكنيم؛ نگران نباشيد.
و در مورد شهادت دو نفر عادل در صورتي قول آنها قبول است كه شخصاً رؤيت هلال كرده باشند و ديده باشند و اين كار از سوي مراجع محترم انجام نشده . و امّا شهادت شهود ديگر در صورتي قبول است كه متهم به خطاي حسّ نباشند. اين اتهام در زمينهء افراد معدودي كه ادعاي رؤيت به هنگام صاف بودن آسمان مي كنند وجود دارد. زيرا در چنين شرايطي اگر يك نفر ببيند به يقين عده زيادي همانند او مي بينند.
سوال : به نظر شما دليل عدم استفاده از علم در تعيين حلول ماه چيست؟
جواب ما از علم روز در تعيين روز اوّل ماه با شرايط خاصي استفاده مي كنيم.
سوال : با توجه به اينکه در دعاي عيد فطر مي خوانيم (وجعلت هذا اليوم للمسلمين عيدا )چگونه در کشوري مثلا سه شنبه ودر کشور همجوار ان روز ديگر عيد است
ومشابه اين سوال در شب قدرهم همي طور است وبه شوخي حتي عده اي مي گفتند اگر امشب خواب افتادي ايراد ندارد برو افغانستان فردا شب قدر است يا مثلا اگر کسي بخواهد احتياط کند بايد 6شب ويا9شب احيا بگرد
مساله بعدي هم دررا بطه اين است کهدر رساله وفتاوي علما ي شيعه مي خواتيم که اعتبار در رويت هلال به يک شهر واهل ان شهر است ودر فتاوي اهل سنت اعتبار به يکي از بلاد مسلمين است براي همه ولي حال در کشور ما معلوم نيست چرا نه بلاد را معتبر ميدانند(اهل سنت) ونه هر شهر را براي ان شهر فقط(علماي شعه)وچيز جديدي مي بينيم که ان جغرافياي هر کشور است که با فتاوي هيچکدام از فريقين نميسازد
جواب ر1- مي دانيم سياهي شب در هر 24 ساعت تمام كشورهاي جهان را طي مي كند شب قدر همان 24 ساعت است.
2- حدود جغرافيائي معيار نيست بلكه اتحاد افق شرط است.
سوال : با سلام و تحيت به مناسبت فرارسيد عيد سعيد فطر به استحضار ميرساند اينجانب از مقلدین حضرتعالي در کشور امارت هستم امروز سه شنبه 4 آذر ماه است و امارات (براداران اهل سنت) و همچنين مسجد امام علي (ع) و مسجد الزهرا (س) ازجامعه شيعان امارات امروز را عيد اعلام و نماز عيد را برگزار نمودند ولي مسجد امام حسين (ع) که نماينده محترم مقام معظم رهبري و ولي فقيه مسلمين آنجا هستند فردا را عيد تعيين نمودند (مطابق ايران). مستدعي است ما را ارشاد فرمائيد در اين مواقع چه حکمي را مي بايست انجام دهيم
جواب روز چهارشنبه 5/9/82 عيد بوده است و تا حلول شوال براي كسي ثابت نشود نمي تواند عيد بگيرد.
سوال : در كشور پاكستان دو نفر از علماءِ شيعه و دو تن از اهلِ سنّت و چهار نفر از اهل حديث (وهّابى ها) را براى رؤيت هلال انتخاب نموده اند. اين كميته از طرف دولت وقت انتخاب شده است، نه از طرف مجتهد جامع الشّرايط; در اواخر هر ماه، كميته مذكور در شهر لاهور پاكستان تشكيل مى شود و رؤيت هلال از زبان رئيس كميته (كه از اهل تسنّن است) به وسيله راديو و تلويزيون، به اطّلاع مردم مى رسد، آيا به مجرّد اطّلاع و اعلام رئيس اين كميته، روزه را مى توان افطار كرد؟
جواب هرگاه در ميان آنها دو شيعه عادل بوده باشد كه شهادت به رؤيت هلال ماه بدهند، شهادت آنها قبول است; همچنين اگر از مجموع شهادت آنها اطمينان به رؤيت هلال حاصل شود كافى است.
سوال : 2- اينكه گفته ميشود مجتهد بايد در مورد رؤيت هلال حكم دهد تابراي همگان لازم الاجرا باشد منظور چيست؟
جواب 2- معمولاً مجتهدين مي گويند براي ما فلان روز ثابت شده و اين فقط براي كساني كه اطمينان پيدا كنند خوب است و اگر بگويند ما حكم شرعي كرديم كه امروز براي همه روز عيد است همه بايد پيروي كنند.
سوال : دليل اختلاف نظر علما در مورد عيد فطر امسال چه بوده است؟ و حلول ماه شوال و اعلام عيد فطر چگونه بر شما و ديگر علما ثابت ميشود ؟ لطفاً كاملاً توضيح دهيد؟
جواب رؤيت حلال كه نشانهء عيد فطر است از موضوعات است نه از احكام و مطلبي است كه مردم مي توانند خودشان تشخيص دهند و مطابق آن عمل كنند.
هركس ماه را ببيند يا از اجماع منجمين يقين پيدا كند مي تواند بر طبق آن عمل نمايد. و اگر مردم از نظر مراجع در اين مسئله پيروي مي كنند بخاطر اعتمادي است كه در اثبات موضوع به آنها دارند.
و امّا اختلاف در تشخيص موضوع مطلبي نيست كه مايهء تعجب باشد ممكن است كسي يقين داشته باشد مغرب شده و افطار كند و عالم ديگري يقين به مغرب نكند و افطار نكند . رؤيت هلال درست همين گونه است. البته براي حفظ شكوه و عظمت عيد، مناسب است كه مراجع محترم تدبيري بيانديشند كه در يك جمعبندي به نقطهء واحدي برسند. و تدبيرهائي انديشيده شده كه ان شاء الله براي سال هاي آينده به اين مشكل برخورد نكنيم؛ نگران نباشيد.
و در مورد شهادت دو نفر عادل در صورتي قول آنها قبول است كه شخصاً رؤيت هلال كرده باشند و ديده باشند و اين كار از سوي مراجع محترم انجام نشده . و امّا شهادت شهود ديگر در صورتي قبول است كه متهم به خطاي حسّ نباشند. اين اتهام در زمينهء افراد معدودي كه ادعاي رؤيت به هنگام صاف بودن آسمان مي كنند وجود دارد. زيرا در چنين شرايطي اگر يك نفر ببيند به يقين عده زيادي همانند او مي بينند.
سوال : به نظر شما دليل عدم استفاده از علم در تعيين حلول ماه چيست؟
جواب ما از علم روز در تعيين روز اوّل ماه با شرايط خاصي استفاده مي كنيم.
سوال : با توجه به اينکه در دعاي عيد فطر مي خوانيم (وجعلت هذا اليوم للمسلمين عيدا )چگونه در کشوري مثلا سه شنبه ودر کشور همجوار ان روز ديگر عيد است
ومشابه اين سوال در شب قدرهم همي طور است وبه شوخي حتي عده اي مي گفتند اگر امشب خواب افتادي ايراد ندارد برو افغانستان فردا شب قدر است يا مثلا اگر کسي بخواهد احتياط کند بايد 6شب ويا9شب احيا بگرد
مساله بعدي هم دررا بطه اين است کهدر رساله وفتاوي علما ي شيعه مي خواتيم که اعتبار در رويت هلال به يک شهر واهل ان شهر است ودر فتاوي اهل سنت اعتبار به يکي از بلاد مسلمين است براي همه ولي حال در کشور ما معلوم نيست چرا نه بلاد را معتبر ميدانند(اهل سنت) ونه هر شهر را براي ان شهر فقط(علماي شعه)وچيز جديدي مي بينيم که ان جغرافياي هر کشور است که با فتاوي هيچکدام از فريقين نميسازد
جواب 1- مي دانيم سياهي شب در هر 24 ساعت تمام كشورهاي جهان را طي مي كند شب قدر همان 24 ساعت است.
2- حدود جغرافيائي معيار نيست بلكه اتحاد افق شرط است.
سوال : با سلام و تحيت به مناسبت فرارسيد عيد سعيد فطر به استحضار ميرساند اينجانب از مقلدین حضرتعالي در کشور امارت هستم امروز سه شنبه 4 آذر ماه است و امارات (براداران اهل سنت) و همچنين مسجد امام علي (ع) و مسجد الزهرا (س) ازجامعه شيعان امارات امروز را عيد اعلام و نماز عيد را برگزار نمودند ولي مسجد امام حسين (ع) که نماينده محترم مقام معظم رهبري و ولي فقيه مسلمين آنجا هستند فردا را عيد تعيين نمودند (مطابق ايران). مستدعي است ما را ارشاد فرمائيد در اين مواقع چه حکمي را مي بايست انجام دهيم
جواب روز چهارشنبه 5/9/82 عيد بوده است و تا حلول شوال براي كسي ثابت نشود نمي تواند عيد بگيرد.
سوال : در كشور پاكستان دو نفر از علماءِ شيعه و دو تن از اهلِ سنّت و چهار نفر از اهل حديث (وهّابى ها) را براى رؤيت هلال انتخاب نموده اند. اين كميته از طرف دولت وقت انتخاب شده است، نه از طرف مجتهد جامع الشّرايط; در اواخر هر ماه، كميته مذكور در شهر لاهور پاكستان تشكيل مى شود و رؤيت هلال از زبان رئيس كميته (كه از اهل تسنّن است) به وسيله راديو و تلويزيون، به اطّلاع مردم مى رسد، آيا به مجرّد اطّلاع و اعلام رئيس اين كميته، روزه را مى توان افطار كرد؟
جواب هرگاه در ميان آنها دو شيعه عادل بوده باشد كه شهادت به رؤيت هلال ماه بدهند، شهادت آنها قبول است; همچنين اگر از مجموع شهادت آنها اطمينان به رؤيت هلال حاصل شود كافى است.
احكام رويت هلال

سوال : اگر هلال ماه شوّال ديده شود و هنوز مغرب نشده باشد، آيا مى شود روزه را افطار كرد؟ اگر عمداً روزه را افطار كنند حكم آن چيست؟ اگر كسى دستور دهد كه روزه را افطار كنيد و هنوز وقت افطار نباشد، آيا بر او كفّاره خود و مردم واجب است؟
جواب ديدن ماه شوّال به تنهائى براى افطار كافى نيست; بلكه بايد روز تمام شود. و اگر كسى جاهل به مسئله بوده بايد قضا كند، امّا كفّاره ندارد و بر كسى كه دستور افطار داده كفّاره اى نيست; هرچند نبايد بدون تحقيق مسئله بگويد.