دیوان اشعارصائب تبریزی

سودا به کوه و دشت صلا می‌دهد مرا

هر لاله‌ای پیاله جدا می‌دهد مرا

باغ و بهار من نفس آرمیده است

بیماری نسیم، شفا می‌دهد مرا


سیرست چشم شبنم من، ورنه شاخ گل

آغوش باز کرده صلا می‌دهد مرا


آن سبزه‌ام که سنگدلی‌های روزگار

در زیر سنگ نشو و نما می‌دهد مرا


در گوش قدردانی من حلقه‌ی زرست

هر کس که گوشمال بجا می‌دهد مرا


استادگی است قبله نما را دلیل راه

حیرت نشان به راه خدا می‌دهد مرا


این گردنی که من چو هدف برکشیده‌ام

صائب نشان به تیر قضا می‌دهد مرا

ساقی از رطل گرانسنگی سبکدل کن مرا

حلقه‌ی بیرون این دنیای باطل کن مرا

وادی سرگشتگی در من نفس نگذاشته است

پای خواب آلوده‌ی دامان منزل کن مرا


رفته است از کار چون زلف تو دستم عمرهاست

گه به دوش و گاه بر گردن حمایل کن مرا


از برای امتحان چندی مرا دیوانه کن

گر به از مجنون نباشم، باز عاقل کن مرا


جای من خالی است در وحشت سرای آب و گل

بعد ازین صائب سراغ از گوشه‌ی دل کن مرا

دل ز هر نقش گشته ساده مرا

دو جهان از نظر فتاده مرا

تا چو مجنون شدم بیابانگرد

می‌گزد همچو مار، جاده مرا


صبر در مهد خاک چون طفلان

دست بر روی هم نهاده مرا


چون گهر قانعم به قطره‌ی خویش

نیست اندیشه‌ی زیاده مرا


صد گره در دلم فتد چو صدف

یک گره گر شود گشاده مرا


تخته‌ی مشق نقشها کرده است

همچو آیینه، لوح ساده مرا


هر قدر بیش باده می‌نوشم

می‌شود تشنگی زیاده مرا


بیخودی همچو چشم قربانی

کرده آسوده از اراده مرا


مانع سیر و دور شد صائب

صافی آب ایستاده مرا

نه دل ز عالم پر وحشت آرمیده مرا

که پیچ و تاب به زنجیرها کشیده مرا

چو جام اول مینا، سپهر سنگین‌دل

به خاک راهگذر ریخت ناچشیده مرا


چو آسیا که ازو آب گرد انگیزد

غبار دل شود افزون ز آب دیده مرا


رهین وحشت خویشم که می‌برد هر دم

به سیر عالم دیگر، دل رمیده مرا


نثار بوسه‌ی او نقد جان چرا نکنم؟

که تا رسیده به لب، جان به لب رسیده مرا


به صد هزار صنم ساخت مبتلا صائب

درین شکفته چمن، دیده‌ی ندیده مرا

طاقت کجاست روی عرقناک دیده را؟

آرام نیست کشتی طوفان رسیده را

بی حسن نیست خلوت آیینه‌مشربان

معشوق در کنار بود پاک دیده را


یاد بهشت، حلقه‌ی بیرون در بود

در تنگنای گوشه‌ی دل آرمیده را


ما را مبر به باغ که از سیر لاله‌زار

یک داغ صد هزار شود داغدیده را


با قد خم ز عمر اقامت طمع مدار

در آتش است نعل، کمان کشیده را


زندان جان پاک بود تنگنای جسم

در خم قرار نیست شراب رسیده را


شوخی که دارد از دل سنگین به کوه پشت

می‌دید کاش صائب در خون تپیده را

چو دیگران نه به ظاهر بود عبادت ما

حضور قلب نمازست در شریعت ما

ازان ز دامن مقصود کوته افتاده است

که پیش خلق درازست دست حاجت ما


نکرده‌ایم چو شبنم بساطی از گل پهن

چو غنچه بر سر زانوست خواب راحت ما


نهال خوش ثمر رهگذار طفلانیم

که بر گریز بود موسم فراغت ما


چراغ رهگذریم اوفتاده در ره باد

که تا به سایه‌ی دستی کند حمایت ما؟


درین حدیقه‌ی گل صائب از مروت نیست

که غنچه ماند در جیب، دست رغبت ما

عمری است حلقه‌ی در میخانه‌ایم ما

در حلقه‌ی تصرف پیمانه‌ایم ما

از نورسیدگان خرابات نیستیم

چون خشت، پا شکسته‌ی میخانه‌ایم ما


مقصود ما ز خوردن می نیست بی غمی

از تشنگان گریه‌ی مستانه‌ایم ما


در مشورت اگر چه گشاد جهان ز ماست

سرگشته‌تر ز سبحه‌ی صد دانه‌ایم ما


گر از ستاره سوختگان عمارتیم

چون جغد، خال گوشه‌ی ویرانه‌ایم ما


از ما زبان خامه‌ی تکلیف کوته است

این شکر چون کنیم که دیوانه‌ایم ما؟


چون خواب اگر چه رخت اقامت فکنده‌ایم

تا چشم می‌زنی به هم، افسانه‌ایم ما


مهر بتان در آب و گل ما سرشته‌اند

صائب خمیرمایه‌ی بتخانه‌ایم ما

هوا چکیده‌ی نورست در شب مهتاب

ستاره خنده‌ی حورست در شب مهتاب

سپهر جام بلوری است پر می روشن

زمین قلمرو نورست در شب مهتاب


زمین زخنده‌ی لبریز مه نمکدانی است

زمانه بر سر شورست در شب مهتاب


رسان به دامن صحرای بیخودی خود را

که خانه دیده‌ی مورست در شب مهتاب


بغیر باده‌ی روشن، نظر به هر چه کنی

غبار چشم شعورست در شب مهتاب


براق راهروان است روشنایی راه

سفر ز خویش ضرورست در شب مهتاب

عرق‌فشانی آن گلعذار را دریاب

ستاره‌ریزی صبح بهار را دریاب

درون خانه خزان و بهار یکرنگ است

ز خویش خیمه برون زن، بهار را دریاب


ز گاهواره‌ی تسلیم کن سفینه‌ی خویش

میان بحر حضور کنار را دریاب


ز فیض صبح مشو غافل ای سیاه درون

صفای این نفس بی غبار را دریاب


عقیق در دهن تشنه کار آب کند

به وعده‌ای جگر داغدار را دریاب


تو کز شراب حقیقت هزار خم داری

به یک پیاله من خاکسار را دریاب

درون گنبد گردون فتنه بار مخسب

به زیر سایه‌ی پل موسم بهار مخسب

فلک ز کاهکشان تیغ بر کف استاده است

به زیر سایه‌ی شمشیر آبدار مخسب


ز چار طاق عناصر شکست می‌بارد

میان چار مخالف به اختیار مخسب


ستاره زنده‌ی جاوید شد ز بیداری

تو نیز در دل شب ای سیاهکار مخسب


به شب ز حلقه‌ی اهل گناه کن شبگیر

دلی چو آینه داری، به زنگبار مخسب


به نیم چشم زدن پر ز آب می‌گردد

درین سفینه‌ی پر رخنه زینهار مخسب


گرفت دامن گل شبنم از سحرخیزی

تو هم شبی رخی از اشک تازه دار مخسب


به ذوق مطرب و می روزها به شب کردی

شبی به ذوق مناجات کردگار مخسب


بر آر یوسف جان را ز چاه تیره‌ی تن

تو نور چشم وجودی، درین غبار مخسب


ز نوبهار به رقص است ذره ذره‌ی خاک

تو نیز جزو زمینی، درین بهار مخسب


به ذوق رنگ حنا کودکان نمی‌خسبند

چه می‌شود، تو هم از بهر آن نگار مخسب


جواب آن غزل مولوی است این صائب

ز عمر یکشبه کم گیر و زنده‌دار، مخسب