ديوان اشعار ابوسعید ابوالخیر

از لطف تو هیچ بنده نومید نشد

مقبول تو جز مقبل جاوید نشد


مهرت بکدام ذره پیوست دمی

کان ذره به از هزار خورشید نشد

صوفی به سماع دست از آن افشاند

تا آتش دل به حیلتی بنشاند


عاقل داند که دایه گهوارهٔ طفل

از بهر سکون طفل می‌جنباند

کی حال فتاده هرزه گردی داند

بی‌درد کجا لذت دردی داند


نامرد به چیزی نخرد مردان را

مردی باید که قدر مردی داند

اسرار وجود خام و ناپخته بماند

و آن گوهر بس شریف ناسفته بماند


هر کس به دلیل عقل چیزی گفتند

آن نکته که اصل بود ناگفته بماند

چرخ و مه و مهر در تمنای تواند

جان و دل و دیده در تماشای تواند


ارواح مقدسان علوی شب و روز

ابجد خوانان لوح سودای تواند

آنها که ز معبود خبر یافته‌اند

از جملهٔ کاینات سر یافته‌اند


دریوزه همی کنند مردان ز نظر

مردان همه از قرب نظر یافته‌اند

زان پیش که طاق چرخ اعلا زده‌اند

وین بارگه سپهر مینا زده‌اند


ما در عدم آباد ازل خوش خفته

بی ما رقم عشق تو بر ما زده‌اند

آن روز که نور بر ثریا بستند

وین منطقه بر میان جوزا بستند


در کتم عدم بسان آتش بر شمع

عشقت به هزار رشته بر ما بستند

قومی ز خیال در غرور افتادند

و ندر طلب حور و قصور افتادند


قومی متشککند و قومی به یقین

از کوی تو دور دور دور افتادند

در تکیه قلندران چو بنگم دادند

در کاسه بجای لوت سنگم دادند


گفتم ز چه روی خاست این خواری ما

ریشم بگرفتند و به چنگم دادند