گزیده اشعار سنایی

تا من به تو ای بت اقتدی کردم

بر خویش به بی دلی ندی کردم


از بهر دو چشم پر ز سحر تو

دین و دل خویش را فدی کردم


آن وقت بیا که من ز مستوری

در شهر ز خویش زاهدی کردم


همچون تو شدم مغ از دل صافی

خود را ز پی تو ملحدی کردم


در طمع وصال تو به نادانی

مال و تن خویش را سدی کردم


کز رفق سنایی اندرین حالت

از راه مغان ره هدی کردم

دستی که به عهد دوست دادیم

از بند نفاق برگشادیم


زان زهد تکلفی برستیم

در دام تعلق اوفتادیم


از پیش سجاده بر گرفتیم

طاعات ز سر فرو نهادیم


وز دست ریا فرو نشستیم

در پیش هوا بایستادیم


تن را به عبادت آزمودیم

دل را به امید عشوه دادیم


اندوه به گرد ما نگردد

چون شاد به روی میر دادیم

ما عاشق همت بلندیم

دل در خود و در جهان چه بندیم


آن به که یکی قلندری وار

می‌گیریم ار چه دانشمندیم


از بهر پسر به سر بیاییم

وز بهر جگر جگر برندیم


ار هیچ شکار حاجت آید

خود را به دو دست ما کمندیم


با یک دو سه جام به که خود را

زنار چهار کرد بندیم


خود را به دو باده وارهانیم

چون زیر هزار گونه بندیم


ای یار ز چشم بد چه ترسی

بر آتش می چو ما سپندیم


چندان بخوریم می که از خود

آگه نشویم زان که چندیم

خیز تا ما یک قدم بر فرق این عالم زنیم

وین تن مجروح را از مفلسی مرهم زنیم


تیغ هجران از کف اخلاص بر حکم یقین

در گذار مهرهٔ اصل بنی آدم زنیم


جمله اسباب هوا را برکشیم از تن سلب

پس تبرا را برو پوشیم و کف بر هم زنیم


از علایقها جدا گردیم و ساکن‌تر شویم

بر بساط نیستی یک چند گاهی دم زنیم


تیغ توحید از ضمیر خالص خود برکشیم

بر قفای ملحدان زان ضربتی محکم زنیم


آتش نفس لجوج ار هیچ‌گون تیزی کند

ما به آب قوت علوی برو برنم زنیم


بار خدمت را به کشتی سعادت در کشیم

پس خروشی بر کشیم و کشتی اندر یم زنیم


اسب شوق اندر بیابان محبت تا زنیم

گوی برباییم و لبیک اندرین عالم زنیم


پیش تا سفله زمانه بر فراقم کم زند

خیز تا بر فرق این سفله زمانه کم زنیم

خیز تا بر یاد عشق خوبرویان می‌زنیم

پس ز راه دیده باغ دوستی را پی زنیم


از نوای نالهٔ نی گوشها را پر کنیم

وز فروغ آتش می چهره‌ها را خوی زنیم


چون درین مجلس به یاد نی برآید کارها

ما زمانی بیت خوانیم و زمانی نی زنیم


زحمت ما چون ز ما می پاره‌ای کم می‌کند

خرقه بفروشیم و خود را بر صراحی می‌زنیم


چنگ در دلبر زنیم آن دم که از خود غایبیم

پس نئیم اکنون چو غایب چنگ در وی کی زنیم


از برای بی نشانی یک فروغ از آه دل

در بهار و در خزان و در تموز و دی زنیم


دفتر ملک دو عالم را فرو شوییم پاک

هر چه آن ما را نشانست آتش اندر وی زنیم

پسرا خیز تا صبوح کنیم

راح را همنشین روح کنیم


مفلسانیم یک زمان بگذار

از شرابی دو تا فتوح کنیم


باده نوشیم بی ریا از آنک

با ریا توبهٔ نصوح کنیم


حال با شعر فرخی آریم

رقص بر شعر بلفتوح کنیم


ور بود زحمتی ز ناجنسی

به نیازی دعای نوح کنیم


ور سنایی هنوز خواهد خفت

پیش ازو ما همی صبوح کنیم

گفتم از عشقش مگر بگریختم

خود به دام آمد کنون آویختم


گفتم از دل شور بنشانم مگر

شور ننشاندم که شور انگیختم


بند من در عشق آن بت سخت بود

سخت‌تر شد بند تا بگسیختم


عاشقان بر سر اگر ریزند خاک

من به جای خاک آتش ریختم


بر بناگوش سیاه مشک رنگ

از عمش کافور حسرت بیختم


عاجزم با چشم رنگ آمیز او

گر چه از صد گونه رنگ آمیختم

الا ای ساقی دلبر مدار از می تهی دستم

که من دل را دگرباره به دام عشق بربستم


مرا فصل بهار نو به روی آورد کار نو

دلم بربود یار نو بشد کار من از دستم


اگر چه دل به نادانی به او دادم به آسانی

ندارم ز آن پشیمانی که با او مهر پیوستم


چو روی خوب او دیدم ز خوبان مهر ببریدم

ز جورش پرده بدریدم ز عشقش توبه بشکستم


چو باری زین هوس دوری چو من دانم نه رنجوری

به من ده بادهٔ سوری مگر یک ره کنی مستم


کنون از باده پیمودن نخواهم یک دم آسودن

که نتوان جز چنین بودن درین سودا که من هستم

من نصیب خویش دوش از عمر خود برداشتم

کز سمن بالین و از شمشاد بستر داشتم


داشتم در بر نگاری را که از دیدار او

پایهٔ تخت خود از خورشید برتر داشتم


نرگس و شمشاد و سوسن مشک و سیم و ماه و گل

تا به هنگام سحر هر هفت در بر داشتم


بر نهاده بر بر چون سیم و سوسن داشتم

لب نهاده بر لب چون شیر و شکر داشتم


دست او بر گردن من همچو چنبر بود و من

دست خود در گردن او همچو چنبر داشتم


بامدادان چون نگه کردم بسی فرقی نبود

چنیر از زر داشت او سوسن ز عنبر داشتم


چون موذن گفت یک الله اکبر کافرم

گر امید آن دگر الله اکبر داشتم

ترا دل دادم ای دلبر شبت خوش باد من رفتم

تو دانی با دل غمخور شبت خوش باد من رفتم


اگر وصلت بگشت از من روا دارم روا دارم

گرفتم هجرت اندر بر شبت خوش باد من رفتم


ببردی نور روز و شب بدان زلف و رخ زیبا

زهی جادو زهی دلبر شبت خوش باد من رفتم


به چهره اصل ایمانی به زلفین مایهٔ کفری

ز جور هر دو آفتگر شبت خوش باد من رفتم


میان آتش و آبم ازین معنی مرا بینی

لبان خشک و چشم تر شبت خوش باد من رفتم


بدان راضی شدم جانا که از حالم خبر پرسی

ازین آخر بود کمتر شبت خوش باد من رفتم