دیوان اشعار خاقانی

از تف دل آتشین دهانم

زان نام تو بر زبان نرانم


ترسم که چو صبر از غم تو

نام تو بسوزد از زبانم


فریاد کز آتش دل من

فریاد بسوخت در دهانم


بالای سر ایستاد روزم

در پستی غم فتاد جانم


مشتی خاکم سبکتر از باد

هم کشتی آهن گرانم


گر آهن نیستی تف آه

با خود بردی بر آسمانم


چون ریمهن ز بند آهن

پالوده‌ی سوخته روانم


لب‌تشنه‌ترم ز سگ گزیده

از دست کس آب چون ستانم


وز کوی کس آب چون توان خواست

کآتش ندهند رایگانم


دور از تو ز بی‌تنی که هستم

چون وصل تو هست بی‌نشانم


مجهول کسی نیم، شناسند

من شاعر صاحب القرانم


از من اثری نماند ماناک

خاقانی دیگرم، نه آنم

کفر است راز عشقت پنهان چرا ندارم

دارم به کفر عشقت ایمان چرا ندارم

سوزی ز ساز عشقت در دل چرا نگیرم

رمزی ز راز مهرت در جان چرا ندارم


آتش به خاک پنهان دارند صبح خیزان

من خاک عشقم آتش پنهان چرا ندارم


عید است این که بر جان کشتن حواله کردی

چون کشتنی است جانم، قربان چرا ندارم


نی کم سعادت است این کامد غم تو در دل

چون دل سرای غم شد شادان چرا ندارم


تا خود پرست بودم کارم نداشت سامان

چون بی‌خودی است کارم سامان چرا ندارم


مهتاب را به ویران رسم است نور دادن

پس من سراچه‌ی جان ویران چرا ندارم


ریحان هر سفالی پیداست آن من کو

من دل سفال کردم ریحان چرا ندارم


خاقانیم نه والله سیمرغ نیست هستم

پس هست و نیست گیتی یکسان چرا ندارم

نازی است تو را در سر، کمتر نکنی دانم

دردی است مرا در دل، باور نکنی دانم

خیره چه سراندازم بر خاک سر کویت

گر بوسه زنم پایت، سر برنکنی دانم


گفتی بدهم کامت اما نه بدین زودی

عمری شد و زین وعده، کمتر نکنی دانم


بوسیم عطا کردی، زان کرده پشیمانی

دانی که خطا کردی، دیگر نکنی دانم


گر کشتنیم باری هم دست تو و تیغت

خود دست به خون من، هم تر نکنی دانم


گه‌گه زنی از شوخی حلقه‌ی در خاقانی

خانه همه خون بینی، سر درنکنی دانم


هان ای دل خاقانی سر در سر کارش کن

الا هوس وصلش، در سر نکنی دانم


گرچه به عراق اندر سلطان سخن گشتی

جز خاک در سلطان افسر نکنی دانم

گفتم به ری مراد دل آسان برآورم

ز آنجا سفر به خاک خراسان برآورم


در ره دمی به تربت بسطام برزنم

وز طوس و روضه آرزوی جان برآورم


ری دیده پس به خاک خراسان رسم چنانک

حج کرده عمره بر اثر آن برآورم


از اوج آسمان به سر سدره بگذرم

وز سدره سر به گلشن رضوان برآورم


ایزد نخواست آنچه دلم خواست لاجرم

هر لحظه آهی از دل سوزان برآورم

مرا گوئی چه سر داری، سر سودای او دارم

به خاک پای او کامید خاک پای او دارم

ازو تا جان اگر فرقی کنم کافر دلی باشد

من آنگه جای او دانم که جان را جای او دارم


گر او از لطف عام خود مرا مقبول خود دارد

نیندیشم که چون خاصان قبول رای او دارم


اگر دل در غمش گم شد چه شاید کرد، گو گم شو

دل اینجا از سگان کیست تا پروای او دارم


بن هر موی را گر باز پرسی تا چه سر دارد

ندا آید که تا سر دارم این سودای او دارم


به جان او کزو جان را به درد اوست خرسندی

که جان داروی خویش از درد جان افزای او دارم


شکارم کرد زلف او چو آتش سرخ رخ زانم

که در گردن کمند زلف دود آسای او دارم


اگر صد جان خاقانی به بالایش برافشانم

خجل باشم که این خلعت نه بر بالای او دارم

چون تلخ سخن رانی تنگ شکرت خوانم

چون کار به جان آری جان دگرت خوانم

زهر غم خویشم ده تا عمر خوشت گویم

خاک در خویشم خوان تا تاج سرت خوانم


اشک و رخ من هر دو سرخ است و کبود از تو

خوش رنگرزی زین پس عیسی هنرت خوانم


چون درد توام گیرد دامان غمت گیرم

آیم به سر کویت وز در به درت خوانم


زین خواندن بی‌حاصل بستم لب و بس کردم

هم کم شنوی دانم گر بیشترت خوانم


گفتی که چو وقت آید کارت به ازین سازم

این عشوه مده کانگه افسوس گرت خوانم


از محنت خاقانی بس بی‌خبری ویحک

دانم نشوی در خط گر بی‌خبرت خوانم

گر رحم کنی جانا جان بر سرت افشانم

ور زخم زنی دل را بر خنجرت افشانم

معلوم من از عالم جانی است، چه فرمائی

بر خنجر تو پاشم یا بر سرت افشانم


بر سوزن مژگانم صد رشته گهر دارم

در دامن تو ریزم یا در برت افشانم


آئی به کف آن خنجر چون چشم من از گوهر

من گوهر عمر خود بر گوهرت افشانم


گر گوهر جان خواهی هم در کمرت دوزم

ور دانه‌ی دل خواهی هم در برت افشانم


طاووس خودآرائی در زیور زیبائی

گر دیده قبول آید بر زیورت افشانم


با من به سلام خشک ای دوست زبان ترکن

تا از مژه هر ساعت لعل ترت افشانم


خاک در سلطان را افسر کن و بر سر نه

تا سر به کله داری بر افسرت افشانم


آن پیکر روحانی بنمای به خاقانی

تا دیده‌ی نورانی بر پیکرت افشانم

ما پیشکش تو جان فرستیم

ور دست رسد جهان فرستیم

جان خود چه سگ و جهان چه خاک است

تا بر درت این و آن فرستیم


یک وام لبت نداده باشیم

آنگه که هزار جان فرستیم


در قیمت لعل تو چه ارزد

ما ارچه هزار کان فرستیم


دندان مزد سگان کویت

بپذیری اگر روان فرستیم


این لاشه‌ی تن کشیده در جل

بر آخور پاسبان فرستیم


بس عذر کز آخور تو خواهیم

گر ابلق آسمان فرستیم


قصه به تو هر نفس نویسیم

قاصد به تو هر زمان فرستیم


دیده هم از آن توست بگذار

تا مرغ به آشیان فرستیم


خاقانی را هزار گنج است

یک یک به تو رایگان فرستیم

دیده در کار لب و خالش کنم

پیشکش هم جان و هم مالش کنم

کعبه‌ی جان او و عید دل هم اوست

جان و دل قربان همه سالش کنم


چون مرا از راه کعبه است این فتوح

بس طواف شکر کامسالش کنم


ماه من کاشتر سوار آید به راه

دیده سقا، سینه حمالش کنم


ناقه‌را چون ماه بر کوهان بود

نام چرخ مشتری فالش کنم


ناقه ای کو پای بر یالش نهد

بوسه گه هم پای و هم یالش کنم


گه مهار از رشته‌ی جان سازمش

گه زر رخسار خلخالش کنم


گر دلم سوزد سموم بادیه

بس مفرح کز لب و خالش کنم


کمترین هندوی او خاقانی است

گر پذیرد نام مثقالش کنم

دل به سودای بتان دربسته‌ام

بت‌پرستی را میان دربسته‌ام

دل بتان را دادم و شادم بدانک

سگ به شاخ گلستان دربسته‌ام


پخته‌ی غم‌های عشقم لاجرم

دم ز خامان جهان دربسته‌ام


گوش بنهادم به آواز صبوح

وز دم سبوح‌خوان دربسته‌ام


باز تسبیح آشکار افکنده‌ام

باز زنار از نهان دربسته‌ام


گردن امید خود را ناقه‌وار

بس جرس‌ها کز گمان دربسته‌ام


لاشه‌ی عمر از هوس خوش می‌رود

مهره‌ی رنگینش از آن دربسته‌ام