داروهای سنتی و ترکیبی از گیاهان

خانواده : Convolvolaceae
گياهان دارويی اين تيره در استان مرکزی عبارتند از:
نام فارسي: پيچك معمولي
نام علمي : Convolvolus arvensis
نام محلي:پيچک
نام فرانسه: Petit lisron
نام انگليسي: bind weed
نام آلماني: Acker winde

مشخصات گياهشناسي:
گياهي علفي داراي پراكندگي زياد در مزارع است. ساقه‌هاي مثبت آن به طول cm 100-40 است. حالت افتاده يا بالا رونده است برگهاي آن بيضوي دراز داراي 2 لوپ مشخص در قاعده پهنك است. به طوري كه بدان ظاهر سر نيزه‌اي مي‌دهد. گل‌هاي آن برحسب فرمهاي متعدد كه از گياه به وجود مي‌آيد داراي صورتي و سفيد يا مخلوطي از اين رو است. كه در طول ساقه به وضع منفرد و به تعداد 2 تايي ظاهر مي‌شوند. از مشخصات آن اين است. در سطح خارجي جام گل آن گاهي لگه‌هاي ارغواني مشاهده مي‌شود. پس از آميزش گل‌هاي آن راس دمگل‌ها به سمت پايين خميدگي حاصل مي‌كنند. به طوري كه ميوه داراي حالت آويخته مي‌شود.

خواص دارويی:
اعضاء مختلف گياه مذكور داراي اثر مسهلي صفرا بر است و اين خاصيت بيشتر پس از مصرف برگ, گل, دانه و مخصوصاً ريشه آنها ظاهر مي‌گردد. از برگهاي آن به عنوان التيام دهنده استفاده مي‌شود. عصاره برگ آن اثر ضد خونريزي دارد. گم رزين شيره گياه داراي خاصيت شبيه ژالاپ و اسكاموند است ولي فاقد طعم و اثر تحريك كننده مي‌باشد و براي رفع زردي از آن استفاده مي‌شود.
تدوین:حمیدرضا میرداودی عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان مرکزی

خانواده Ephedraceae:
گياهان دارويی اين تيره در استان مرکزی عبارتند از:
نام فارسي: افدرا
نام علمي: Ephedrasp
فرانسه: Ephedra
آلماني: Meetraubchen
انگليسي: Send cherry

مشخصات گياهشناسی:
انواع افدراها گياهان بوته‌اي است داراي ساقه‌اي بندبند به ارتفاع cm 40-100 و حتي بيشتر و بصورت درختچه كوچك هستند. شكل ظاهري آنها مخصوصاً در بعضي نمونه‌ها شبيه Equisetum ها است. از مشخصات آنها اين است كه اولاً بندهاي متعدد ساقه آنها فاصله‌دار است و ثانياً برگهاي كوچك و فلس مانند نازك واقع در محل بند دارند. وجود بندهاي فاصله‌دار و شكل عادي از برگ بهترين وسيله تشخيص اين گياهان است گل‌هاي آنها عموماً شاتون‌هاي نر و ماده معمولاً بر روي دو پايه جدا از هم هستند. در شاتونهاي نر آنها گل‌ها بصورت 8-6 تايي دور هم گرد آمده‌اند و هر يك داراي پرچم‌هاي پيوسته بهم هستند. گل‌هاي ماده بصورت دوتايي در قسمت انتهايي شاخه‌هاي جانبي ظاهر مي‌شوند هر يك, يك تخمك دارند. ميوه آنها به رنگ قرمز و محتوي يك دانه در فلس‌هاي متعدد گوشتدار است. كه معمولاً بصورت ميوه شفت جلوه مي‌كند. قسمت مورد استفاده اين گياه ساقه آن است كه همراه با سوش مورد استفاده است.

خواص دارويی
از ساقه افدراهاي معمولي, كمتر استفاده داروئي به عمل مي‌آيد. افدرين و املاح آن اثر شبيه آدرنالين دارد, افدرين موجب تنگي مجاري عروق, بالا رفتن فشار خون, باز شدن مردمك چشم و مخصوصاً عوارض آسم مي‌گردد سميت افدرين از آدرنالين كمتر است و بر خلاف آدرنالين اثر آن اگر از راه دهان مصرف شود بادوام‌تر ولي ضعيف‌تر است و ضد رماتيسم است افدرين محرك انقباضات رحمي, حركات دودي شكل معده و آب دهان است عوارض ناراحت كننده آسم و تنگي را تسكين مي‌دهد.
__________________

خانواده: Fumariaceae
گياهان دارويی اين تيره در استان مرکزی عبارتند از:
نام فارسي: شاه‌تره
نام علمي: Fumeria Parvifolra
نام محلي:_
نام انگليسي: Fine - Leaved fumtrty
مشخصات گياهشناسي:
گياهي است علفي با ساقه نسبتاً قوي, برگ‌هاي كم بيش سبز, غبار آلود و منقسم به بريدگي كوتاه و باريك با گل‌هاي سفيد به ندرت صورتي, مجتمع به صورت خوشه‌هاي كوتاه ميوه‌اش مدور, بيضوي به قطر mm 2 است.
رويشگاه: اين گياه در اكثر مراتع استان به صورت پراكنده وجود دارد.
خواص دارويی از گياه خشك به عنوان ضد كرم, مدر, معرق, تب‌بر و در مورد تبهاي ساده مصرف مي‌شود. به عنوان صاف كننده خون در رفع بيماريهاي جلدي از آن استفاده مي‌شود, بخصوص برگهاي آن تلخ و قابض است. باز كننده انسداد كبد, طحال و مقوي اين دو عضو است. مسهل مخاط سه گانه خصوصاً سودا, تلخي صفرا, سوداي سوخته است. خون را صاف مي‌كند, مدر و اشتها آور است. خشك آن براي تقويت معده قوي‌تر از تازه آن است اگر به صورت مخلوط با سركه يا آب عسل و يا مخلوطي از سركه و عسل خورده شود براي رفع قي صفراوي, آشفتگي‌هاي بلغمي و پاك كردن معده از قصولات حبس شده در معده, بسيار نافع است. ماليدن عصاره شاهتره بر روي چشم براي تقويت ديد چشم و ممانعت از ريختن اشك زياد نافع است. اگر با صمغ عربي به چشم ماليده شود از روئيدن موي جديد منحرف روي پلك ممانعت مي‌كند. شاهتره مضر ريه است از اين جهت بايد با كاسني مصرف شود.

خانواده: Equisetaceae
گياهان دارويی اين تيره در استان مرکزی عبارتند از:
نام فارسي: دم اسب
نام علمي: Equisetum arvense
نام محلي: -
نام فرانسه: Quea de chat
نام انگليسي: Horse - tail
نام آلماني: Acker

مشخصات گياهشناسي:
گياهي است با ريزوم افقي يا زاويه‌دار, داراي ساقه بندبند به ارتفاع cm 60-50 با دو نوع زايا و نازا است. ساقه‌هاي بارور آن كه در آغاز بهار, قبل از پيدايش ساقه‌هاي نازا ظاهر مي‌شوند كوتاهتر از آن ولي داراي قطر بيشتري هستند. ساقه‌هاي بارور به رنگ مايل به قرمز و فاقد دانه‌هاي كلروفيل به نظر مي‌رسد, ساقه‌هاي نازا سبز رنگ بوده و منشعب هستند. هر بن ساقه نازا داراي برگ‌هاي باريك و كوچك و به وضع فراهم است كه از به هم پيوستن قاعده آنها نوعي غلاف حول بند به وجود مي‌آيد. شاخه‌هاي باريك و بندبند نيز از خارج برگ‌هاي مذكور به وضع فراهم ظاهر مي‌گردد. در فاصله بين هر دو بند شيارهاي طولي منظم بر روي ساقه ديده مي‌شود كه مشخص است. ساقه زايا در هر بند خود داراي مجموعه‌اي از برگ‌هاي فراهم و به هم پيوسته شبيه ساقه‌هاي نازا مي‌باشد. در راس ساقه‌هاي زايا سنبله‌هاي مولد‌هاگ, مركب از قطعات فلس مانند در چند رديف فراهم ظاهر مي‌شود كه به كلي با برگ‌هاي گياه متفاوت است اين فلس‌ها در آغاز به نحوي به هم فشرده‌اند كه به نظر نمي‌رسد. از هم جدا باشند در حالي كه قطعات مختلف آنها به وسيله پايه‌اي به محور سنبله ارتباط داشته, در سطح تحتاني هر يك 12-5 هاگدان به وضع آويخته ديده مي‌شود. در داخل هر هاگدان تعداد زيادي هاگ تشكيل شده كه پس از پيدايش يك شكاف قائم در هاگدان از آنها خارج مي‌گردد. هاگ‌ها داراي غشاء ضخيم و 4 رشته منتهي به قسمت نسبتاً پهن مي‌باشد به طوري كه رشته‌هاي مذكور مجموعاً در يك نقطه پيوسته به هاگ به نظر ميرسد. از رويش هاگ‌ها دو نوع پروتال نر و ماده بوجود مي‌آيد. در غالب نواحي مرطوب ميرويد و چون ساقه زير زميني آن تا دو متر در داخل خاك نفوذ ميكند از اين جهت خارج كردن گياه با ريزوم كامل مقدور نيست.

رويشگاه: اين گياه در حاشيه جويبارها و جوي‌هاي آبياري در شهرستانهاي شازند و همچنين باغات روستاي خنجين از توابع شهرستان تفرش به طور پراكنده يافت مي‌شود.

خواص دارويی
از ساقه‌هاي نازاي آن به صورت پودر و خشك شده در گرماي آفتاب استفاده مي‌شود. اثر مدر قوي و بند آور خون ترميم كننده انساج و تامين كننده عناصر معدني بدن, درمان بيماري سل, ضد عفوني كننده و التيام دهنده زخمها مي‌باشد. جوشانده آن, ترشحات ادرار را افزايش داده و به حد 30% حالت عادي مي‌رسد و ضد استسقاء و آب آوردن انساج مي‌باشد. به دليل مقوي بودن در بيماري‌هاي كليوي, احساس درد مجاري ادرار و قولنج‌هاي كليوي موثر است. اثر بند آوردن خون (si), آسم بالابردن خاصيت ارتجاعي و مقاومت پوست بدن, درمان زخمهاي اندام ساقه بدن و ترميم و سازندگي در بافتها دارد. شيره تازه در گياه اثر فوري و قاطع در بند آوردن خون دارد. استعمال جوشانده گياه به صورت قرقره يا لوسيون يا كمپرس صورت مي‌گيرد. قرقره آن براي گلودرد, لوسيون در رفع التهاب چشم و كمپرس آن بر روي زخم و ضربه گيري و رفع ناراحتي‌هاي پوستي مفيد است.جوشانده آن lit 5/0 / gr 50-30 آب پس از نيم ساعت جوشيدن سه مرتبه در h 24 استفاده گردد. گرد آن به ميزان gr 2-1 قبل از شامل و نهار براي تامين عناصر غذايي معدني و به مقدار gr 1-5/0 در 4 يا 5 دفعه قبل از شام و نهار براي بند آوردن خون و gr 30-20 شير تازه در بند آوردن خون و جوشانده kg/ lit 1 براي كمپرس ميزان gr 30-20 گياه در يك ليتر شراب در طولاني مدت و مصرف يك ليوان ناشتا جهت بند آوردن خون مناسب است.
تدوین:حمیدرضا میرداودی عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان مرکزی

خانواده Loranthaceae
گياهان دارويی اين تيره در استان مرکزی عبارتند از:
نام فارسي : دارواش
نام علمي: Viscum album Loranthaceae
نام محلي:چسبک
نام فرانسه: Cui
نام انگليسي: Mistletoe

مشخصات گياهشناسي:
گياهی انگل، پر شاخته و منشعب, برگها سبز, ضخيم, ساده, بيضوي, دراز, متقابل و چتر مانند مثل چرم شاخه‌هاي آن بر حسب آنكه روي چه درختي زندگي كنند زندگي انگلي را مي‌گذرانند. داراي اشكال مختلف است بعضي سبز و برخي چوبي است. گل‌هاي آن دو پايه زرد رنگ است. ميوه آن سته در ابعاد نخود سفيد رنگ كه داخل آنرا گوشت چسبنده‌اي با دانه‌هاي ريز آن مانند خشخاش پر كرده است. از شيره درخت ميزبان استفاده مي‌كند و مانع رشد آن مي‌شود. قسمت مورد استفاده آن برگها است.

خواص دارويی:
در موارد بزرگ شدن طحال استفاده مي‌شود. ميوه آن مدر و ملين و مقوي است و براي افزايش نيروي جنسي و تقويت قلب مصرف مي‌شود. براي معالجه سرماخوردگي ورماتيسم و عضلات ضعيف به كار مي‌رود. براي تقويت كليه‌ها و آرام كننده است و به استخوانها استحكام مي‌بخشد در افزايش ترشح شير موثر است. براي رفع التهاب كبد و تسريع رشد موي سر مفيد است ماليد آن نر كننده و تحليل برنده و سرباز كننده دملها و رومهاي بلغمي و نرم كننده مفاصل است.
رويشگاه: اين گياه به صورت انگل بر روي درختان بادام در اكثر باغات استان يافت مي‌شود.

تدوین:حمیدرضا میرداودی -عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان مرکزی

خانواده Rosaceae
گياهان دارويی اين تيره در استان مرکزی عبارتند از:
نام فارسي: غافث
نام علمي Agrimonia Eapatoria L.
فرانسه: Herbe s,Eapatoive, Eapatoire des Anciens, Aiyriemo commune
ايتاليائي:Erba Vettonica, Santonia, Eupatoria, Erba da andata, Ayrimonia
انگليسي: Common agrimony
آلماني: Odermennig
عربي: غافث (Ghafath )

مشخصات گياهشناسي:
گياهي است چند ساله ( پايا) به ارتفاع 20 تا 60 سانتيمتر و داراي ساقه راست و پوشيده از كرك كه در جنگلها, نواحي سايه‌‌دار, چمنزارها و غيره مي‌رويد. برگهاي آن مركب و هر برگ داري 9-5 برگچه دندانه‌دار و بيضي است و فواصل آن برگچه‌هاي كوچك و نامنظم ديده مي‌شود. گلهاي آن كوچك, به رنگ زرد يا زرد مايل به نارنجي و مجتمع به صورت سنبله دراز در قسمت انتهائي ساقه ظاهر مي‌شوند. ميوه آن پوشيده از خارهاي كج به شكل قلاب است.

خواص درماني:
قابض, تونيك, مدر, قاعده آور, ضد كرم شكم, التيام دهنده, بند آورنده خون, به منظور درمان بيماريهاي كبدي, براي معلاجه ديسانتري, درمان اسهالهاي ساده, براي تسكين و آرام كردن ناراحتي رحم و براي معالجه بواسير نيز نافع است رفع خونروي‌ها, اخلاط خوني وجود خون در ادرار و بي‌اختياري دفع ادرار در اطفال اثر مفيد دارد. رفع ترشحات مهبلي, ضعف اعمال معده و نفخ اثر معلاج دارد. مصرف آن به علت مدر بودن براي درمان رماتيسم, درماتيت‌ها, سنگ كليه و غيره توصيه شده است.

رويشگاه: اين گياه حاشيه مزارع شهرستان شازند يافت مي‌شود.
تدوین:حمیدرضا میرداودی -عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان مرکزی

خانواده (Malvaceae)
گياهان دارويی اين تيره در استان مرکزی عبارتند از:
نام فارسي : پنيرك
نام علمي: Malva silvestris
نام محلي:
نام فرانسه: Fromageon
نام انگليسي: Round - clock
نام آلماني: Malvenkraut

مشخصات گياهشناسي:
گياهي است پايا به ارتفاع سانتي‌متر 60-30 و پوشيده از كرك‌هاي دراز كه به حالت وحشي در جنگل و اراضي باير مي‌رويد. داراي ريشه گوشتدار, سفيد رنگ و ساقه راست و استوانه‌اي شكل است. برگ‌هايي متناوب با دمبرگ دراز شامل 7-5 لوب دندانه‌درا و گل‌هايي به رنگ گلي مايل به بنفش با تزئيناتي از خطوط تيره دارد, مادگي آن 12-10 برچه‌اي كه هر يك پس از رسيدن منحصراً داراي يك دانه مي‌گردد.

رويشگاه :
اين گياه تقريباً به عنوان علف هرز مزارع و باغات استان مي‌باشد و عموماً هم در حاشيه اراضي زراعي و باغات پراكندگي دارد. لازم به ذكر است كه يك گونه ديگر از همين جنس تحت عنوان M.negleta هم در استان وجود دارد كه تقريباً همان خواص دارويي را دارا مي‌باشد.

خواص درماني:
قسمت‌هاي مورد استفاده آن برگ, گل, حتي گياه كامل است. اثرات آن, نرم كننده, آرام بخش, مدر و رفع ناراحتي سينه و رفع التهاب, و تورم اعضاي بدن , تحريكات اعضاي مختلف بدن, دستگاه گوارش, مجاري ادرار مجاري تنفسي و نزله‌هاي ششي و برونش‌ها دارد. جوشانده پنيرك در روغن بار رفع سر دردهاي يك طرفه ناشي از مسموميت توصيه شده است. تزريق مهبلي جوشانده اثر نرم كننده و آرام كننده دارد. و در رفع التهاب مهبل موثر است. دم كرده يا جوشانده 10 در هزار گل پنيرك يا 15 تا 30 هزار برگ يا ريشه پنيرك به مقدار چند فنجان مصرف دارد. جوشانده 50-30 هزار برگ يا ريشه نيز به كار مي‌رود.
خواص دارويی:
پنيرك اثر نرم كننده آرام بخش, مدر و رفع ناراحتي‌هاي سينه دارد. پنيرك در غالب بيماريها منشاء التهاب و تورم اعضا بدن مي‌تواند مورد مصرف قرار گيرد. از گياه كامل و ريشه‌دار آن, تيزاني تهيه مي‌شود كه براي مسلولين استفاده مي‌شود. در استعمال خارج, ريشه و برگ له شده پنيرك – جهت رفع التهابهاي سطحي بدن با قرار دادن بر روي عضو و همچنين براي رفع جوش صورت و دانه‌هاي جلدي به كار مي‌رود ضمناً درد و ناراحتي‌هاي محل جوش و دانه‌ها را تسكين مي‌دهد. جوشانده حاصله از برگ و گل آن به عنوان غرغره, در رفع تحريكات مخاط دهان, روم لوزه‌ها, درد گلو, انژين و غيره مفيد است. به كار بردن جوشانده آن به صورت كمپرس يا لوسيون در رفع سوختگيها و دانه‌هاي جلدي مفيد است. و به صورت حمام در رفع ناراحتي‌هاي بواسير, بعضي تومورها, ورم پلك چشم و غيره مفيد است.

تدوین:حمیدرضا میرداودی -عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان مرکزی

خانواده: Thymelacaceae
گياهان دارويی اين تيره در استان مرکزی عبارتند از:
نام فارسي: خشك
نام علمي: Daphne mucronata
نام محلي:
نام انگليسي: Daphne oleoides

مشخصات گياهشناسي:
گياهي است بوته‌اي, به ارتفاع m 3-1: برگهايي با پهناي كم به طول cm 5-5/2 و به عرض mm 10-5 عاري از دمبرگ, ضخيم به رنگ سبز روشن ميوه گوشتدار, بيضوي, به رنگ نارنجي يا سرخ و به درازي, mm 10-7, گل‌هاي سفيد مايل به صورتي به تعداد 9-3 تاي در قسمت انتهايي شاخه ظاهر مي‌شود.

رويشگاه: اين گياه به طور پراكنده در مناطق كوهستاني استان بخصوص در ارتفاعات شهرستان شازند, هفتاد قله اراك و كميجان رويش دارد. شکل شماره 124 نشان دهنده پراكنش اين گياه در سطح استان مرکزی مي‌باشد.

خواص دارويیپوست ساقه آن به مصارف بيمارهاي جلدي مي‌رسد. از برگ آن در درمان سوزاك و با قرار دادن آن بر روي دمل جهت سرباز كردن آن, جوشانده ريشه به عنوان مسهل و از برگ خورد شده خشك در مخلوط با روغن جهت درمان جوش استفاده مي‌شود.
تدوین:حمیدرضا میرداودی -عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان مرکزی

خانواده كتان (Linaceae)
گياهان دارويی اين تيره در استان مرکزی عبارتند از:
نام فارسي : كتان
نام علمي: Linum usitatissimum
نام محلي:کتان
نام فرانسه: Lin usuel
نام انگليسي:Line
نام آلماني: Flachs

مشخصات گياهشناسي:
گياهي است علفي, بي كرك, يكساله , سانتي‌متر70-30 = h , برگ‌هاي آن باريك, دراز, نوك تيز, به رنگ سبزمات داراي 3 رگبرگ طولي و گل‌هاي آن منظم, بزرگ, آبي, زيبا مركب از قطعات 5 تايي است. ميله پرچم‌ها در قاعده با هم ارتباط دارد, ميوه آن پوشينه, مدور و محتوي يك دانه قهوه‌اي رنگ در هر خانه است. دانه آن قهوه‌اي روشن بدون بو, شفاف, لغزنده و به طول ميلي‌متر 5-4 و به ضخامت ميلي‌متر 5/1 است.

رويشگاه :اين گياه در ارتفاعات سفيد خاني و همچنين در رده چپقلي و در اطراف روستاي طرلان در توابع شهرستان اراك رويش دارد.

خواص درماني:دانه تنها قسمت مورد استفاده است. دم كرده 20-10 هزار دانه به مقدار 2 تا 3 فنجان در روز – خيسانده يك قاشق آن در نصف ليوان آب سرد – دم كرده مخلوط گرم 15 دانه و گرم 8 گرد شيرين بيان در 5/0 ليتر آب جوش جوشانده 50-12 هزار آن به صورت تنقيه – گرد دانه جهت تهيه ضماد به منظور رفع ناراحتي‌هاي جلدي خارش و تحريكات جلدي براي اين منظور آرد تازه دانه كتان را در آب سرد باز كرده تا به حالت خميري در آيد و بعداً حرارت داده و قطعات پارچه را به داخل آن وارد كرده و به حالت نسبتاً گرم روي موضع مي‌گذارند. مسهل با اثر ملايم و مدر است. به همين جهت سابقاً در موارد آب آوردن و استسقاء از آن استفاده مي‌شود.

تدوین:حمیدرضا میرداودی -عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان مرکزی

خانواده Ulmaceae
گياهان دارويی اين تيره در استان مرکزی عبارتند از:
نام فارسي: داغداغان
نام علمي:Celtis australis
نام محلي:
نام فرانسه: Belico quier
نام انگليسي: Lote- tree
نام آلماني: Lotus baum

مشخصات گياهشناسي:
تنه‌اي به ارتفاع m 15 با شاخه‌هاي متعدد باريك و منشعب دارد كه وقتي برگدار است ظاهري كروي به درخت مي‌دهد. برگ‌هاي آن بيضوي نوك تيز, دندانه‌دار و پوشيده از تار بسيار كوچك مي‌باشد. گل‌هاي آن كوچك و منفرد بوده كه در كنار برگ‌ها ظاهر مي‌شود و رنگ گل آن سفيد مايل به سبز با دمگل نسبتاً دراز است. ميوه آن بيضوي مدور و قهوه‌اي رنگ است.

رويشگاه:اين گياه به صورت پراكنده و خيلي محدود در ارتفاعات بازرجان تفرش ارتفاعات ساوه رويش دارد. شکل شماره 125 نشان دهنده پراكنش اين گياه در سطح استان مرکزی مي‌باشد.

خواص دارويیبرگ و جوانه‌هاي درخت اثر قابض داشته و در رفع اسهالهاي ساده, ديسانتري استفاده مي‌شود. از ريشه درخت جهت درمان صرع استفاده مي‌شود.

خانواده Zygophylaceae
گياهان دارويی اين تيره در استان مرکزی عبارتند از:
نام فارسي: اسفند
نام علمي: Peganum harmala
نام محلي: اسفند
نام فرانسه: Harmel
نام انگليسي:Harmel
نام آلماني:Syrisch raut

مشخصات گياهشناسي:
گياهي است چند ساله, cm 100 = h, افراشتهي, بدون كرك, گوشوارك خيلي كوچك, موي مانند يا نيزه‌اي, برگ‌ها با لب عميق و نامنظم به تعداد 6-3 و به طول mm 35-10 و عرض mm 3-1, كاسه گل با 5 بريدگي عميق, 2 تا 4 زايده بر روي هر بريدگي كاسبرگ‌هاي به طول mm 20-12 و عرض mm 2-1. ميوه كپسول, و از تخم مرغي يا كروي به قطر mm 15-5 و 4-3 حجره‌اي.

رويشگاه:
اين در اراضي تخريب يافته و در مراتعي كه فشار دام زياد است بخصوص در اطراف روستاي عمر آباد اراك به سمت شانق و همچنين در اطراف روستاي يك چاه محلات و در مراتع قطعه چهار زرند ساوه بخصوص در اطراف روستاي آغذي گنگ, شيخلر, موسي آباد, خان كهريز رويش دارد.

خواص دارويی:
گياه اسفند قاعده آور است. ترشح شير را زياد مي‌كند و در موارد سقط جنين به كار مي‌رود. به علاوه براي تقويت نيروي جنسي موثر است. دانه اسفند مخدر است و به عنوان تب‌بر و براي كاهش درد معده تجويز مي‌شود. در مردان براي معالجه كرمهاي روده از نوع نواري داده مي‌شود. جوشانده برگ آن اسفند براي رماتيسم مفيد است. ريشه آن براي كشتن شپش نافع است. رطوبتهاي سينه و ريه را خشك مي‌كند و بادهاي روده‌ها را تحليل مي‌دهد و نيروي جنسي را تقويت مي‌كند و ترشح شير را زياد مي‌كند و مدر و قاعده آور و مسهل سودا و بلغم غليظ و ضد كرم مي‌باشد براي صرع, فلج, جنون وساير بيماريهاي سرد دماغي و عصبي مفيد است. براي گرم كردن بدن, رفع استسقاء, يرقان و سياتيك نافع است.

خانواده: Colchicaceae
گياهان دارويی اين تيره در استان مرکزی عبارتند از:
نام فارسي: گل حسرت
نام علمي: Colchicum SP.
نام محلي:
نام فرانسه: Faux - Safran
نام انگليسي: uild - Saffron
نام آلماني: Herbstzeitlose

مشخصات گياهشناسي :
گياهي است علف چند ساله, داراي پياز بزرگ و گشتدار, محفوظ در پوشش نازگ و ريشه افشان دارد. برگ‌هاي آن باريك و دراز و نوك تيز و بدون كرك با رنگ سبز تيره مي‌باشد. گل‌هاي آن به رنگ گلي و شامل لوله دراز و منتهي به 6 قطعه و6 پرچم مي‌باشد كه 3 تاي از اين پرچم‌ها, ميله كوتاهتر ولي باك بزرگ به رنگ نارنجي دارند. ميوه‌اش پوشينه, داراي 3 خانه و مقوي دانه‌هاي كوچك و بسيار به تعداد 80-60 دانه در هر خانه است.

رويشگاهگل حسرت يكي از گياهان دارويي است كه در اكثر مناطق استان به طور پراكنده وجود دارد.
خواص درماني: كلشيك داراي اثر ضد نقرس است. منحصراً مصرف تنطور و عصاره كلشيك ذكر شده است. تنطور دانه كلشيك بهترين فرآورده آن است كه به نسبت 10/1 تهيه مي‌شود. اين تنطور داراي 035/0 درصد كلشي سين است و هر گرم آن برابر 57 قطره مي‌باشد. عصاره هيدرو الكلي دانه كه هر 10/0 گرم آن 5/3 ميليگرم كلشي سين دارد, به مقدار 01/0 تا 08/0 گرم در 21 ساعت به صورت حب مصرف مي‌شود.

تدوین:میدرضا میرداودی -عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان مرکزی

خانواده: Labiatae
گياهان دارويی اين تيره در استان مرکزی عبارتند از:
نام فارسي: سفيد مشكك
نام علمي: Ajuga chamaeistus
نام محلي:-
نام فرانسه: bugle
نام انگليسي:Ajua Salicifolia
مشخصات گياهشناسي:
گياهي است بوته‌اي و چند ساله به ارتفاع cm 50-20 كه به حالت وحشي ميرويد. برگ‌هاي آن باريك متقابل صورتي دارد.
رويشگاه:
اين گياه در مناطق كوهستاني عمدتاً رويش داشته ولي در ساير مناطق استپي و نيمه استپي استان نيز به طور پراكنده رويش دارد.
خواص درماني
مدر, اشتها آور, مقوي, تب‌بر و التيام دهنده كه با مصرف آن اوره ادرار, كم ولي اسيد اوريك زياد مي‌شود در دفع آب آوردن انساج, درد و ناراحتي‌هاي كليه و مثانه مصرف دارد.
تدوین:حمیدرضا میرداودی -عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان مرکزی

خانوادهVitaceae
گياهان دارويی اين تيره در استان مرکزی عبارتند از:
نام فارسي: مو وحشي
نام علمي: Vitis sylvestris
نام محلي مو
نام فرانسه:Vigne
نام انگليسي: Grape vine
نام آلماني:Rebe

مشخصات گياهشناسي:
درختچه‌اي است بالا رونده كه بهمراه پيجك خود از درختان و موانع بالا مي‌رود. ساقه آن گره دار و برگهايش متناوب داراي دمبرگ دراز شامل 5 لوپ دندانه‌دار به رنگ سبز تيره در سطح فوقاني پهنك كركدار و مايل به سفيد در سطح تحتاني پهنك است. گل‌ها كوچك مجتمع بصورت گل آذين خوشه مركب دارد. كاسه گل 5 دندانه‌اي جام آن مركب از 5 گلبرك آزاد و 5 پرچم است. ميوه آن سته و گوشتدار و پس از رسيدن داراي طعم شيرين و رنگ‌هاي متفاوت است. قسمت مورد استفاده برگ و شيره گياهي و ميوه است.

رويشگاه:
اين گياه به صورت خيلي محدود در دره سيب در كوه الوند در گل زرد خمين, در ارتفاعات رضاآباد اين شهرستان و همچنين در دره سماق لو شهرستان شازند رويش دارد.

خواص دارويی :
اعضاء مختلف درخت انگور بسيار زياد است و برگ مو داراي اثر مقوي, قابض و مدر است. در رفع ديسانتري عدم دفع ادرار, نقرس, زردي, يرقان, اختلالات گردش خون, برفروفتگي صورت, بيني مصرف مي‌شود. جوانه مو: قابض, مدر و ضد تشنج است. پيچيك مو در رفع خونرويهاي داخلي, اخلاط خوني , اسهال استفاه مي‌شود. انگو در درمان يبوست, التهاب روده و معده, سياه سرفه, سل ريوي, كم خوني, نقرس, ترله‌هاي ششي دانه انگور: تانن دانه انگور بهتر از ساير تانن‌ها براي مسلولين تشخيص داده شده است. گريه: قطرات مايع كه بر اثر قطع تنه يا شاخه از محل قطع شده با شكاف بيرون مي‌آيد در فع بيماري‌هاي جلدي, تب خال, ورم پلك چشم, ورم ملتحمه و دفع سنگ كليه استفاده مي‌شود.

تدوین:حمیدرضا میرداودی -عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان مرکزی

گیاه دارویی سنجد

سِنجـِد گیاهی درختی است از خانواده سنجدیان که در آب و هوای معتدل می‌روید. برگ‌های باریک و مخملی شکل و میوه‌هایی قهوه‌ای رنگ و خوراکی دارد که از هستهٔ آن در تهیهٔ برخی داروها استفاده می‌شود. گونه سنجد (Elaeagnus angustifolia) از درختان مهمي است كه در پوشش گياهي عرصه هاي ايران نقش به سزايي دارد و اغلب بصورت خودرو در نقاط مختلف ديده مي شود . جهت بررسي مقاومت ارقام مختلف اين گونه به تنش شوري پنج رقم به نامهاي محلي شكري ، عنابي ، كالايي ( از منطقه نجف آباد اصفهان ) ونيز رقم هاي هوفي و شامي ( از منطقه فلاورجان ) جمع آوري و بصورت قلمه در خاك ماسه اي گلدان در آبان ماه كشت گرديد . سپس گلدانها در گلخانه قرار گرفتند . در مجموع از 4 سطح شوري (EC برابر 56/2 ، 54/4 ، 89/6 و 47/9 ميلي موس بر سانتيمتر ) استفاده گرديد ...

ميوه سنجد از زمانهاي گذشته در سبد غذايي ايرانيان جا داشته و در اعياد سنتي به آن توجهي خاص مبذول شده است . امروزه از درخت سنجد و ميوه آن در صنايع غذايي، بهداشتي، دارويي، عطرسازي و صنايع چوب استفاده مي شود.

نام علمي سنجد «Elaeagnusan gastifolial» است و رويشگاه اين درخت بدليل سازگاري آن با محيط‌هاي مختلف در اغلب نقاط كره زمين از جمله آمريكاي شمالي، اروپاي شرقي و غربي، آسياي مركزي و شمالي و ... است. به گزارش سرويس «بهداشت و درمان» خبرگزاري دانشجويان ايران،‌ به طور كلي 3 نوع درخت سنجد در دنيا وجود دارد كه 2 نوع هلاگنوس و هيپوفار در ايران موجودست. درخت سنجد هلاگنوس به دليل درشتي ميوه‌، قامت بلند، نداشتن خار و برگهاي پهن به درخت سنجد هيپورفيا برتري دارد. خواص درخت سنجد در تمام اندامهاي آن منتشر شده است و ريشه، چوب، پوست و ميوه آن داراي خواص دارويي و صنعتي متفاوتي است از پوست درخت سنجد يك ماده شيميايي دارويي مهم به نام تتراهيدروآرمور - متيل - N استخراج مي‌شود. از برگ درخت سنجد آلكانوييد استخراج مي‌شود كه در صنايع داروسازي كاربرد دارد. اسانس گل سنجد در صنايع داروسازي و آرايشي و عطرسازي بكار مي‌رود. درخت سنجد داراي 3 قسمت برون بر (پوست قهوه‌اي رنگ)، ميان‌بر (آردي شكل) و درون بر (هسته چوبي و سفت آن) است كه قسمت ميان‌بر و درون بر آن داراي ارزش غذايي فراوان است. در قسمت ميان‌بر 2 نوع قند گلوكز و فروكتوز، 7 نوع چربي اشباع شده و اشباع نشده وجود دارد. در قسمت درون بر سنجد 17 نوع آمينواسيد و مقداري پروتئين وجود دارد كه هر يك از اين آمينواسيدها خواص دارويي بسيار مفيدي دارند بطوري كه مي‌توان گفت ميوه سنجد يك ميوه دارويي صفراست. اين ميوه در طب سنتي به عنوان تانن قابض است بنابراين در معالجه بيماريهاي دندان، لثه و اسهال و در درمان زخم معده موثر است و مي‌تواند از خونريزي جلوگيري كند. اگر آرد و هسته‌ ميوه سنجد با هم آسياب شود مصرف خوراكي آن بيماري آرتروز را درمان مي‌كند.

درخت سنجد در نواحى سرد و معتدل رشد مى كند. ميوه آن شيرين و كمى گس است. طبيعت آن سرد و خشك و يبوست آور است درحالى كه جوشانده برگ درخت سنجد خاصيت جمع كنندگى و ضداسهال دارد و بهترين دارو براى اسهال كودكان است. سنجد ازنظر غذايى كم كالرى است و براى اطفال سازگار و مقوى معده و مانع از اثرات صفرا مى باشد. طب گياهى در مورد خواص درمانى سنجد مى گويد: - سنجد از ريخته شدن بادنزله به درون بينى پيشگيرى مى كند. مصرف سنجد براى درمان وجلوگيرى از عوارضى مثل «قى»، اسهال صفراوى، زخم روده، سرفه هاى حاد گرم، سردرد و اثر رطوبت نافع است. - شكوفه سنجد بسيار خوشبو است، در شيرينى پزى كاربرد دارد و محرك قوه باء در زنان است. - سنجد مقوى قلب و برطرف كننده تب و لرزهاى سرد در بيماريهاى سينه مثل تنگى نفس، زخم ريه و عوارض دماغى محسوب مى شود. - سنجد براى درمان بيمارى هاى كبدى عبارت‌اند از: استسقاء، زردى و يرقان مفيد است و سنجد پخته شده به طور كامل (پوست - گوشت - هسته) در روغن زيتون به صورت خوراكى جهت درد مفاصل، خارش پوست و رشد مو توصيه شده است. - عرق شكوفه سنجد، ضد نفخ مؤثرى براى معده مى باشد. يكي از دانشمندان گفته است ميوه سنجد گوشت براستخوان مى روياند و انسان را فربه مى كند. پوست را تقويت كرده و كليه ها را گرم نگه داشته و مانع از تكرر ادرار مى شود. در هند از روغن هسته آن لعوق یا شربت غلیظی درست می کنند که در التهاب غشاهای مخاطی همراه با ترشح همانند انواع زکام و نیز در موارد عفونتهای برونشها مصرف می نمایند. در اسپانیا از شیره گل سنجد برای قطع تب های مهلک و خطرناک استفاده می شود. میوه سنجد از نظر طب سنتی،طبیعت سرد و خشک دارد و مقوی و مفرح است،ضد تهوع و صفرا بر نیز می باشد.سنجد به ویژه خام آن برای بند آوردن اسهال نافع است.جوشانده گل سنجد برای بیماریهای دماغی مانند فلج و کزاز و نیز برای قلب و زخمهای ریوی و تنگی نفس مفید است و برای تقویت معده و کبد و باز کردن گرفتگیها و تحلیل گاز معده و نفخ استسقاء و یرقان نافع می باشد.

گیاه دارویی آویشن


آویشن
Thymus Vulgaris L

مشخصات گیاه :
درختچه ای کوتاه و پر شاخه است . شاخه های علفی آن پوشیده از برگ هایی در قسمت فوقانی ساقه است . گل های سفید ریز آن به طور چتری و منفرد می رویند . میوه آن فندق چهار قسمتی است . گیاه آویشن گیاهی است علفی با ساقه های کرکدار و سفید از خانواده نعناع (Lamiasceae) که سرشاخه های گل دار و برگ ، آن قابل استفاده می باشد .

موارد استفاده :
دم کرده آن به هضم غذا کمک می نماید و ضد سرفه و خلط آور است و در برونشیت ، سیاه سرفه و التهاب دستگاه تنفس فوقانی استفاده می گردد .


آثار فارماکولوژیک :
اثر ضد سرفه و خلط آور و ضد اسپاسم این گیاه در مطالعات بر روی حیوانات از عمده ترین آثار آن بوده اند .

ضد عفونی کننده، هاضم غذا، ضد سرفه، ضد بو، ضد تشنج، غذا.جوشاندهٔ این گیاه در درمان پیچش روده و اسهال موثر است. آویشن عامل تصفیه کننده خوبی بوده و در درمان بیخوابی و امراض جهاز هاضمه مفید است. اگر ۵ تا ۱۰ گرم اویشن را در یک لیتر ابجوش دم کرده و با کمی عسل به بیماران مبتلا به تنگی نفس و کلیه و مثانه و درد مفاصل و سیاتیک و خونریزیهای رحم و ترشحات غیر طبیعی زنان بدهید در دفع بیماری انها موثر واقع خواهد شد. آویشن ضد تشنج وضد صرع و ضد نفخ هم است و برای تقویت بینایی و معده مفید است. برای جلوگیری از ریزش مو ۲۰ گرم اویشن را در یک لیتر اب جوشانده ان را هرچند روز یک بار به سر بمالید. ضمنا در خوردن اویشن نباید زیاده روی کرد زیرا باعث بروز البومین در ادرار می‌شود مواد مؤثره آویشن باغی خلط آور بوده و برای معالجه سرفه مورد استفاده قرار میگیرد. از تنتور و عصاره‌های الکلی پیکررویشی این گیاه برای معالجه سرفه، گلودرد، برونشیت و آسم استفاده فراوان می‌شود.

مقدار مصرف :
11- 4 گرم بصورت دم کرده 3 بار در روز

منع مصرف و عوارض جانبی :

از مصرف روغن فرار آویشن به صورت خوراکی باید خود داری نمود و فقط به صورت استعمال خارجی کاربرد دارد و علایم مسمومیت با این گیاه و با روغن فرار آن تهوع ، استفراغ ، درد معده ، سرگیجی و در نهایت تشنج ، اغما و کلاپس قلبی تنفسی می باشد.


يك چهارم قاشق چاي‌خوري پورد برگ آويشن خشك ‌شده شامل مواد زير است:
انرژي 8/0كيلو كالري

هيدرات كربن 0.02گرم

پروتئين 0.04گرم

چربي 0.01گرم

فيبر 0.01گرم

معرفی گیاه خوک طلایی Goldenseal

خوك طلايي (از تيره آلاله ها) با نام علمی Hydrastis canadensis
Goldenseal
خوك طلايي براي اولين بار توسط بوميان قبايل آمريكايي به ساكنين اوليه آمريكا معرفي شد. قبايل بوميان آمريكايي آنرا به صورت رنگ موي زرد رنگ و همچنين به عنوان مايع و آب شستشوي بيماريهاي پوستي، تورم چشم ها و انواع گوناگون زكام (مثل سرماخوردگيها و آنفلونزا) مصرف مي كردند. گياه خوك طلايي مي تواند در درمان عوارضي نظير التهاب دها، گلودرد، التهاب زخم، التهاب لثه ها (لثه هاي عفوني)، درد معده، اسهاي، سوء هاضمه،‌ يبوست، انواع زخم ها، سرماخوردگيها و آنفلونزا، خارش مهبل، درد گوش، التهاب ملتحمه جزيي (التهاب چشم) يا ساير ناراحتيهاي چشم مؤثر واقع شود. (در صورت تداوم ناراحتي و خارش چشم به بيش از چند روز يا در صورت شديد بودن آن با پزشك معالج خود مشورت كنيد).

اين گياه در درمان بريدگيها، خراشها، سوختگيها و آكنه و همچنين كاهش ميزان قند خون بالا (ديابت) مؤثر واقع ميشود.

معرفي گياه
خوك طلايي، گياه كوچي با تك ساقه كركردار است. اين گياه داراي برگهاي پنج ضلعي و دندانه دار، گلهاي ريز و ميوه اي شبيه تمشك است. ساقه ريشه اي تلخ اين گياه يا ريشه آن داراي رنگ زرد قهوه اي روشن و ظاهري پيچ در پيچ و ناصاف است. خوك طلايي وحشي را مي توان به مقدار فراوان در اراضي سايه اي شمال ايالات متحده آمريكا يافت اما اين گياه امروزه بيشتر در مزارع رشد مي كند.

تركيبات گياه

خوك طلايي حاوي عنصري به نام "بربرين" است كه بسياري از باكتريهاي عامل اسهال را از بين مي برد. بربرين همچنين سبب نابودي طيف وسيعي از ساير انواع جرمها نظير عوامل فاسد شدن خمير و همچنين انگلهاي مختلف از قبيل كرمهاي نواري و ژيارديا مي گردد. بربرين مي تواند سبب فعال شدن گلبولهاي سفيد خون شود و آنها را در مبارزه با عفونت توانمند سازد. بنا به دلايل، بربرين به عنوان داروي ضد عفونت همه جانبه اعم از خارجي يا داخلي تلقي ميشود. خوك طلايي همچنين سبب تحريك توليد زرداب ميشود، مايعي كه از كبد شما ترشح ميشود و به هضم چربيها كمك مي كند. خوك طلايي به عنوان تونيك درماني براي درمان مجراي گوارشي مصرف ميشود و تصور ميشود در درمان يبوست و بواسير مزمن مؤثر باشد.

اشكال موجود

خوك طلايي به شكل قرص (با محتواي مختلف)، پودر ريشه به صورت انواع كپسول (با محتواهاي مختلف) تنتورهاي الكلي و عصاره هاي داراي الكل كم يافت ميشود.

نحوة مصرف

* انواع كپسول يا قرص خوك طلايي: 500 تا 2000 ميل گرم روزي سه بار.

* عصاره خوك طلايي (خيلي متمركز و فشرده): 0/03 تا 0/12 گرم روزي سه بار.

* براي درمان بريدگيها، خراشها، سوزشها و آكنه غيرعفوني عصاره يا تنتور آن را روي پارچه تميزي بگذاريد. سپس پارچه مزبور را به آرامي روي نقطه مورد نظر قرار دهيد.

* براي درمان درد گوش آنرا با روغن زيتون مخلوط و مانند قطره گوش از آن استفاده كنيد.

* براي درمان گلو درد، لثه هاي ملتهب يا دهان متورم به صورت زير براي شستشوي دهان از آن استفاده كنيد. در يك ليوان حاوي آب گرم يك چهار قاشق غذاخوري عصاره گياه مزبور را مخلوط كنيد يا اينكه محتواي يك كپسول پودر خوك طلايي را در يك ليوان آب گرم حل كنيد (البته كاملاً حل نخواهد شد). از اين محلول براي شستشوي نقطه مورد نظر و غرغره دهان استفاده كنيد.

* براي رفع خارش و ناراحتي مهبل، دوش خوك طلايي را به شكل زير تهيه كنيد: يك چهارم قاشق غذاخوري نمك را با نصب قاشق غذاخوري از دوش مخلوط كنيد يا اينكه محتواي يك عدد كپسول پودر خوك طلايي را در يك ليوان آب گرم حل كنيد. بگذاريد به خوبي تركيب صورت بگيرد و قبل از مصرف آنرا، به منظور تفكيك هر نوع ذرات معلق، از صافي عبور دهيد (تا مي توانيد اين تركيب را پاك نگه داريد). مصرف بيشتر از حد دوش مي تواند شما را در قبال برخي از انواع خاص عفونتهاي مهبل آسيب پذير كند. اگر ناراحتي عارض شده بعد از چند روز بهبود پيدا نكرد، با پزشك معالج خود مشورت كنيد.

* مايع شستشوي تهيه شده از گياه خوك طلايي براي درمان عفونتها و انواع خارشهاي چشم مفيد است. براي اين منظور يك چهارم قاشق غذاخوري نمك و نصف قاشق غذاخوري داروي خوك طلايي يا محتواي يك عدد كپسول آن را در يك ليوان آب گرم حل كنيد و سپس براي تفكيك ذرات، آنرا از صافي عبور دهيد، اگر رنگ اين محلول به حالت تيره تغيير پيدا كرد آنرا دور بريزيد چرا كه تغيير رنگ نشان رشد باكتري در آن است.

نكات احتياطي

* در صورت باردار بودن يا داشتن فشارخون بالا از مصرف داروي خوك طلايي پرهيز كنيد.

* اگر خوك طلايي به مدت زياد مصرف شود ممكن است سبب خارش پوست بدن، ناراحتي دهان،‌گلودرد و مهبل گردد. همچنين مي تواند يكسري باكتريهاي مفيد سيستم هاضمه را نابود كند كه در نتيجه سبب بروز تهوع و اسهال مي گردد.

* ميزان مصرفي بالا همچنين با توانايي جذب ويتامين B بدن تداخل مي كند.

تداخل هاي احتمالي

شناخته شده نيست.

كراويه

اين نوع زيره علفي يكساله و از ارديبهشت تا تير گل مي دهد و در مزارع, كنار جاده ها و در زمينهاي باير, زمينهاي پست تا مرتفع ديده مي شود. اين گياه در مناطق معتدله اروپا و آسيا, مديترانه, شمال ايران , هيماليا و مغولستان يافت مي شود. در آفريقا اين زيره فقط درمراكش مي رويد و در آسياي صغير يافت نمي شود.داروي حاصله از ميوه مي باشد. اي زيره براي اهداف دارويي يا خوراكي كشت مي شود. داروبوي منحصر بفردي دارد و طعم ادويه دارد. حاوي 3 تا 8 درصد اسانس است زيره بادشكن است و اندامهاي هضمي را تحريك مي كند. اثر آن شبيه به رازيانه و باديان رومي (انيسون) است. دارو به شكلهاي مختلف بعنوان بادشكن و ضد تشنج, بعنوان نيرودهنده و در درمان اختلالات هضمي بخصوص براي كودكان مخلوط با ديگر داروها مانند بابونه استفاده مي شود. مصرف آن در چاي علفي براي تسكين سرماخوردگي, تحريك غدد پستاني و افزايش شيردهي نيز كاربرد دارد. اين زيره در دامپزشكي هم استفاده مي شود. البته در صنايع غذايي بعنوان چاشني روي نان, پنير, در پخت پخت چغندرلبويي, كلم و سيب زميني و در سوپ و سس استفاده مي شود. روغن زيره از ميوه استخراج مي شود.اين زيره عمدتاَ در اروپا بخصوص در هلند و شوروي سابق, مجارستان, آلمان و چك و اسلواكي كشت مي شود. اغلب بصورت وحشي يافت مي شود.

http://s2.supload.com/thumbs/default/caraway_small.gif



گردآوری‎cassiatora

هویج
دوران گلدهی:خرداد تا شهریور
زمان برداشت:ریشه :خرداد تامهر-میوه ها:مهر-آبان
تیره ی چتریان umbelli ferae(Apiaceae)
گیاهی پرورشی,دو ساله با ریشه ای دوکی شکل ودر اکثر موارد به رنگ پرتغالی بابرگهای چند شانه ای و با عطری خوشایند می باشد.در سال دوم ساقه ای منشعب با برگهای بریده بریده متناوب از آن می روید که در انتهایش چتری از گلهای سفید قرار دارد.میوه آن دو فندقه ای بوده ودارای کرکهای خمیده می باشد.این گیاه به صورت خودرو در دامنه های خشک یا مراتع می روید.این نوع ریشه ای سفید دارد .هویج پرورشی انواع مختلفی از قبیل ریشه بلند ,استوانه ای, گرد, به رنگهای پرتغالی, زرد ,یا کاملا قرمز دارد.این گیاه در باغها ومزارع کشت میشود .
از هویج تازه کاملا رسیده که ریشه گیاه نیز هست بصورت رنده شده یا با گرفتن آب آن که به صورت شربت درست میکننداستفاده میشود.
مسئله مهم دررابطه با این گیاه پروویتامین های آ و ث وترکیبات ویتامین ب, قند,پکتین ومواد رنگی می باشد.
هویج تازه خصوصا کاروتن های موجود در آن (پروویتامینهای آ)دید چشم را بهبود بخشیده ودید صبحگاهی را تقویت می کند.
از دیگر اثرات سود مند هویج دفع انگلهای روده ای, آسکاریس و کرمک می باشد.
ناراحتی های روده را تنظیم مینمایدو خصوصا از آن در تغذیه کودکان استفاده میشود.
آب هویج داروی خوبی علیه آمیدالیت کودکان است.
رژیم غذایی بر اساس هویج دردهای سرطانی را تسکین میدهد.
میوه های این گیاه برخی مواقع برای دفع انگلها درجوشانده ها مورد استفاده قرار میگیرد.



منبع:گیاهان دارویی نوشته ی ژان ولاگ وژیری استودولا

هميشه بهار Calendula officinalis

گياهي علفي، يكساله و زيبا، ساقه 50-20 سانتيمتر ارتفاع دارد. برگها ساده بيضوي و دراز و پوشيده از كرك، گل ها به رنگ نارنجي (لوله اي و زبانه اي)، زنبور عسل به سمت اين گلها جذب مي شود.
مواد مؤثره : كالاندولين (مواد تلخي كه در مجاورت آب موسيلاژ مي شود)، كاروتنوئيد (پيش ساز ويتامين A)، ويتامين E، ساپونين، اسانس، لعاب، در گونه هاي تازه اسيد سالي سيليك.
خواص درماني : ضد التهاب و ترميم كننده زخم ها و سوختگي ها، سرمازدگي، اگزما و جوش هاي صورت، التهاب و تورم غدد پستان، پينه بستن و ترك دست و پا، درمان ميخچه، زگيل، زخم هاي واريس و بواسير و جراحات پوست، تسكين التهاب و تحريك پوست بدن شيرخوار، پيشگيري و درمان آفتاب سوختگي، جاي نيش حشرات، نرم كننده و حفاظت از پوست هاي حساس، درمان ركود كار كبد و تنبلي دستگاه گوارش، قاعده آور و تسكين دهنده دردهاي قاعدگي، كاهش دهنده فشار خون (اتساع عروق سطحي)، رفع التهاب و زخم معده، آرام بخش و تقويت كننده، معرق، ضد حساسيت (از آزاد شدن هيستامين جلوگيري مي كند). ضد سرطان (از تقسيمات بيش از حد خون سرطاني جلوگيري مي كند)
روش استفاده : دم كرده، عطر درماني، اندام مورداستفاده : گل
عطر درماني : افزايش قدرت بينائي، شادابي و روشن شدن ذهن، ضد افسردگي و نشاط آور
از داروهاي مهم هوميوپاتيك
دارو : پماد كالاندولا (براي تمامي موارد بالا)

گـزنه دوپايه Stinging Nettle

ناراحتي پيشابراه و بيماريهي مفصل در قرون وسطي با استفاده از گزنه دوپايه درمان مي شدند. درانگران بومي آمريكا به دستها و پاهاي بيماران فلج با شاخه هاي اين گياه مي زدند تا عضلات آنها فعال شود. روش شلاقي كه شالق زني نيز ناميده ميشود، مي تواند اعضاي بدن را تحريك كند و سبب تسكين درد عضلات ملتهب و ساير اعضاي بدن گردد. گزنه دو پايه در طول قرنهاي متمادي بدين طريق مورد استفاده قرار گرفته است. كركهاي گزنده روي گزنه دو پايه شبيه غدد كوچكي است و در درون خود داراي عناصر شيميايي است كه سبب خارش پوست ميشود. تماس با كركهاي اين گياه دردناك است اما اگر سبب تحريك و بخشي از بدن كه قبلاً درد كرده است شود، عناصر شيميايي مزبور واقعاً درد اوليه را كمتر مي كند. اگر با گزش اين گياه مواجه شديد، مي توانيد گزشهاي دردناك اين گياه را با استفاده از مايع گزنه روي پوست بدنتان تسكين بخشيد.
معرفي گياه
گزنه دو پايه عنواني است كه به گزنه معمولي، گزنه باغي و تلقيح اين دو گونه اطلاق ميشود. اين گياه كه ابتدا در مناطق شمالي سردتر اروپا و آسيا مي روييد، امروزه به عنوان نوعي گياه طبي در تمامي نقاط دنيا رشد مي كند. گزنه دو پايه در خاكهاي غني از نيتروژن به خوبي رشد مي كند و بين ماههاي ژوئن و سپتامبر شكوفه باز مي كنند و طول آن به 3 پا مي رسد.
ساقه هاي شاخه دار اين گياه در زيرزمين تكثير مي يابد و داراي شاخ و برگ متعدد و چندگانه است. برگهاي اين گياه به شكل قلب، با دندانه هاي منظم است كه در قسمتهاي انتهايي باريكتر ميشوند. كل گياه پوشيده از كركهاي گزنده ريز است كه عمدتاً روي برگها و ساقه آن قرار دارد.
تركيبات گياه
فرآورده هاي گزنه دوپايه معمولاً از ريشه يا برگهاي آن تهيه ميشوند. در برخي موارد، تمامي بخشهاي گياه كه بالاتر از سطح زمين مي رويند در تهيه داروهاي گياهي مورد استفاده قرار
مي گيرند. داروهاي گياهي تهيه شده از برگ اين گياه در درمان ناراحتيهاي كليه و مجراي ادرار مفيد واقع ميشوند. فلاون و پتاسيم موجود در برگهاي گزنه دوپايه با احتمال زياد منشأ خاصيت پيشابزايي برگهاست.
فرآورده هاي دارويي تهيه شده در كاهش برخي از علايم هيپرپلازي خوش خيم پروستات (BPH) مؤثر واقع مي شوند اما روند رشد پروستات را كند نمي كنند.
اشكال موجود
گزنة دو پايه به صورت برگ خشكانده شده و همچنين تنتور ريشة اين گياه (تنتور عبارت از محلولي از گياه در الكل است) قابل دسترسي است.
نحوه مصرف
براي درمان التهاب جزئي مجراي ادرار و پيشگيري از درمان سنگهاي كليه مي توان از گزنه دوپا و فرآورده هي دارويي تهيه شده از برگ آن استفاده مي كرد. گزنه را اگر توأم با آب كافي مصرف كنيد نقش يك داروي پيشابزا را بازي مي كند. اگر در اثر پروستات بزرگ شده با مشكل ادراري مواجه هستيد، فرآورده دارويي تهيه شده از ريشه گزنه مي تواند در اين زمينه مفيد واقع شود.
براي درمان التهاب جزئي مجراي ادرار و انواع سنگهاي كليه به ميزان 8 تا 12 گرم چاي برگ اين گياه را توأم با آب زياد (روزانه حداقل دو ليتر) مي كنيد. براي درمان پروستات بزرگ شده از تنتور ريشه به مقدار روزانه 4 تا 6 گرم استفاده كنيد. قبل از مصرف ريشه گزنه دو پايه براي درمان BPH با پزشك معالج خود مشورت كنيد.
نكات احتياطي
گزنه دو پايه اگرطبق دستورالعمل مربوط مصرف شود،‌ گياه دارويي بي خطري است. اما در صورت ضرورت جابجايي اين گياه هميشه دقت كنيد. اگر اين گياه با پوست شما تماس گيرد، ممكن است كهير پيدا كنيد كه سبب سورش پوست بدن شما خواهد شد. اما اگر از ريشة گزنه دو پايه استفاده مي كنيد، ممكن است با پاره اي عوارض جانبي نظير ناراحتي معده اي - روده اي خفيف، مايعات اضافي يا دفع كم ادرار مواجه شويد.
اگر باردار هستيد، از مصرف هر نوع فرآورده حاصل از گزنه اجتناب ورزيد. اگر شير مي دهيد از مصرف اين گياه بپرهيزيد. گزنه دوپايه همچنين مي تواند سيكل دوره ‌قاعدگي را تغيير دهد. همواره سؤالات و نگرانيهاي خود را در اين باره با پزشك معالج خود در ميان بگذاريد.
تداخل هاي احتمالي
اگر داروي ضد افسردگي سيستم عصبي مركزي يا داروهاي ضد ديابت، ميزان قند خون بالا يا قند خون پايين مصرف مي كنيد، از مصرف ميزان بالاي گزنه دوپايه اجتناب ورزيد.

بابا آدم Burdock

تيره : Astraceae

نام فارسی : بابا آدم
نام علمی : Arctium lappa
نام انگلیسی : Great burduck
خانواده : Asteraceae
سیكل زندگی : چند ساله
ماندگاری اقتصادی : 2 سال
روشهای تكثیر : بذر
اندام مورد استفاده : بذر ، برگ و ریشه
تاریخ برداشت : برحسب اندام مورد استفاده
فواصل كاشت : 60×40 سانتي‌متر
تاریخ گلدهی : خرداد ماه
ارتفاع تقریبی گیاه : 100 ـ 60 سانتي‌متر
خواص عمده داروئی : التیام دهنده زخمها ، كاهش دهنده قند خون ، ضد رماتیسم


بابا آدم كه فيل گوش و آراقيطون نيز ناميده مي شود گياهي است علفي و دوساله ذكه ارتفاع ساقه آن تا 1/5 متر مي رسد . اين گياه بحالت وحشي در دشت ها و نواحي معتدل و مرطوب و سايه در اروپا و آسيا مي رويد . ساقه آن كه شبيه پوست مار است پوشيده از كركهاي خشن و زبر مي باشد . برگهاي آن بسيار بزرگ و پهن بحالت افتاده بر روي ساقه قرار درد .
رنگ برگها در قسمت چسبيده به ساقه سبز كم رنگ و هر چه بطرف انتهاي برگ نزديك تر مي شويم تيره تر مي شود .

ريشه گياه دراز ف دوكي شكل و مانند هويج بضخامت انگشت دست بوده وداراي مقدر زيادي كربنات پتاسيم و نيترات پتاسيم است . پوست ريشه بابا آدم قهوه لي ، مغز آن سفيد و طعم آن كمي شيرين است ولي بوي تهوع آوري درد .

ميوه آن پس از رسيدن بصورت فندقه اي با 3 يا 4 سطح و برنگ زرد حنايي ظاهر مي شود .

در انتهاي ميوه تارهاي زرد رنگي وجود دارد كه در موقع عبور گوسفندان و جانوران به پشم هاي آنها مي چسبد و موجب پخش تخم اين گياه به مناطق ديگر مي شود .

بابا آدم در بعضي از نقاط ايران بحالت وحشي مي رويد . از ريشه اين گياه استفاده طبي بعمل مي آيد پساز خارج كردن ريشه بابا آدم از خاك آنرا بخوبي شسته و به قطعات كوچك سه سانتيمتري تقسيم كرده و در اثر حرارت خورشيد يا در كوره هاي مخصوصي خشك مي كنند .

تركيبات شيميايي:
ريشه بابا آدم داراي ماده اي بنام اينولين Inulin ، روغن فرار ، تانن ، رزين ، قند ، آهن ، كلسيم و ويتامين C مي باشد . دانه بابا آدم داراي روغني است برنگ زرد و طعم تلخ اسيد لينولئيك و اسيد اولئيك است .

خواص داروئي:
از نظر طب قديم ايران ريشه بابا آدم سرد و خشك است .

1) بهترين تصفيه كننده خون است و خون را تميز كرده و سموم را از بدن خارج مي كند .

2)جوشهاي صورت و كورك را برطرف مي كند .

3)ادرار آور و معرق است .

4)سيستم لنف بدن را تميز مي كند .

5)بيماريهاي پوستي نظير اگزما ، گل مژه و زخم ها را برطرف مي كند .

6)تورم را از بين ميبرد .

7) تقويت كننده بدن است .

8)جوشانده برگهاي بابا آدم را در معالجه سرگيجه و رماتيسم بكار مي برند .

9)براي تنظيم قند خون و معالجه بيماري قند از جوشانده برگهاي بابا آدم بمقدر سه فنجان در روز استفاده كنيد

10)براي معالجه سرخك ، برگهاي بابا آدم را با كمي شكر بجوشانيد و به مريض بدهيد .

11)جوشانده تخم بابا آدم ضد عفوني كننده است .

12)تخم بابا آدم ضد كرم معده و روده است .

13)در ناراحتي هاي ريوي و گلو درد از جوشانده تخم بابا آدم استفاده كنيد .

14)در معالجه ذات الريه بكار مي رود .

15)ريشه بابا آدم در برطرف كردن سرمخوردگي موثر است .

16)تب حاصل از بيماري مخملك را برطرف مي كند.

17)در معالجه يبوست موثر است .

18)بعنوان ضد سم در هنگام نيش زدن جانوران سمي استفاده مي شود.

19) براي معالجه كچلي برگ بابا آدم را دم كرده و روي پوست سر بماليد .

20)براي معالجه زخم ها و التيام جراحات ، جوشانده برگ بابا آدم را با مقدر مساوي روغن زيتون مخلوط كرده و روي زخم ها و جراحات بماليد .

21) ريشه بابا آدم علاج كم خوني و رنگ پريدگي است زيرا داراي مقدر زيادي آهن است .

22)براي معالجه رماتيسم و آرتروز مفيد است .

23) نقرس را برطرف مي كند .

24)در معالجه بيماريهاي عفوني موثر است .

25)درد سياتيك را آرام مي كند .

26)در برطرف كردن كمر درد موثر است .

27)آب آوردن بدن را درمان مي كند .

28) هضم غذا را تسريع مي كند .

29)ورم كليه را دفع مي كند .

30)آنهائيكه ميل زيادي بخوردن شيريني و شكر دارند اگر صبح ناشتا از دم كرده اين گياه بنوشيد بزودي اين عادت رفع خواهد شد .

31)كسانيكه ميخواهند قهوه را ترك كنند مي توانند ريشه بابا آدم را با مقدر اين مخلوط را حتي مي توان از فروشگاههاي گياهان دارويي و يا برخي از داروخانه ها ابتياع كرد.

32)كهير را برطرف مي كند.

33)ريشه بابا آدم را له كرده و يا بجوشانيد و آنرا روي كورك و يا اگزما بماليد تا آنرا برطرف كند .

34) براي جلوگيري از ريزش مو و تقويت آن جوشانده غليظ ريشه بابا آدم را به سر ماليد .

35)براي برطرف كردن سوزش و درد گزيدگي زنبور با حشرات برگ بابا آدم را له كرده و به محل گزيدگي بماليد .

در صورت پيدا نكردن ، گياه بابا آدم مي توانيد تنطور آنرا از فروشگاههاي گياهان دارويي و يا برخي از داروخانه ها خريدري كنيد . مقدر مصرف تنطور آن 10-20 قطره و سه بار در روز است

طرز استفاده:
دم كرده ريشه بابا آدم : مقدر 50 گرم ريشه بابا آدم را در يك ليتر آب جوش ريخته و بمدت 20 دقيقه دم كنيد .

جوشانده ريشه بابا آدم : مقدر 80 گرم ريشه بابا آدم را در يك ليتر آب جوش ريخته و بگذاريد بمدت 10 دقيقه بآرامي بجوشد .

تنطور بابا آدم : اين تنطور را مي توان از فروشگاههاي گياهان دارويي و يا برخي از داروخانه ها Store خريدري كنيد .

دم كرده ريشه بابا آدم و شيرين بيان : 30 گرم ريشه باباآدم را با مقدر مساوي آن شيرين بيان در يك ليتر آب جوش ريخته و بمدت نيم ساعت دم كنيد . اين دم كرده تصفيه كننده خون است . براي اين منظور از اين دم كرده بمقدر سه فنجان در روز بنوشيد

گل گاو زبان borago officinalis


گل گاو زبان از گیاهان دارویی و دارای روغنی است که به علت خاصیت شفا دهندگی از مدتها قبل به خصوص در فرانسه شناخته شده بود. این گیاه دارای شاخه های تو خالی وابدار است و ارتفاع آن به 50 سانتی متر میرسد. برگهای این گیاه نسبتا بزرگ وچین خورده به رنگ سبز تیره و تخم مرغی شکل نوک تیزاند که به طور متنا وب بر روی ساقه گیاه قرار دارند. تمام سطح گیاه پوشیده از کرکهای سفید و منشعب است.گلهای این گیاه در انتهای ساقه قرار دارد و به رنگ روشن و ستاره ای شکل است. میوه این گیاه به شکل چهار فندق کوچک و به رنگ قهوه ای مایل به سیاه است. این گیاه در فرانسه "شکوفه آبی تندرستی" نامیده می شود. زیرا گلهای ان به رنگ آبی است و داروی خوبی است برای دهقانان که معمولا نیاز به تنفس بیشتر در هنگام کار کردن دارند. بعضی از نویسندگان معتقد ند که نام لاتین آن یک اسم تغییر شکل یافته است به معنی "قلب " و به معنی "من اورده ام" زیرا اعتقاد بر این است که این گیاه قلب را تقویت می کند.
امروزه ثابت شده که محصولات حاصل از برگها و پودر این گیاه خاصیت ضد افسردگی دارد و باعث افزایش نشاط روحی می شود. به طور مثال : شربت ساخته شده از پودر این گیاه خاصیت ضد افسردگی و ضد استرسهای روحی و آرامش دهنده و تسکین دهنده قلب می باشد.
تاثیر دارویی:
این گیاه به عنوان مدرملین ومسکن ثابت شده است استفاده از این گیاه در فرانسه به عنوان ضد تب وناراحتی های ریوی (تنگی نفس)بسیار رایج است این گیاه به علت داشتن ترکیبات نمکی باعث افزایش فعالیت کلیه ها میشودو به همین دلیل استفاده از آن باعث کاهش تب می شود
همن خاصیت تسکین دهندگی آن به علت داشتن ترکیبات موسیلازدر کل اندامهای گیاه است
استفاده های غذایی از گل گاو زبان
از گلها وبرگهای این گیاه میتوان به عنوان چاشنی در نوشیدنی های تابستانی استفاده کرد
گل های این گیاه را میتوان برای تهیه مربا استفاده کرد این مربا برای افرادی که ازبستر بیماری برخواسته و دوران نقاهت را سپری میکنند وهمچنین برای افرادی که حالت ضعف دارند بسیار مفید است
گلها وبرگهای این گیاه را میتوان در سالاد وسوپ خیار به کار برد
برگهای قطعه قطعه شده گیاه را میتوان در پایان زمان پخت سوپ ها استفاده نمود
برگهای این گیاه را میتوان همراه با برگهای گل کلم پخت و مصرف کرد
برگهای تازه این گیاه نیرو بخش ونشاط آور است
استفاده دارویی
1_گل گاو زبان یک گیاه مقوی برای غده فوق کلیوی به شمار می آید .همچنین مصرف این گیاه خاصیت ضد استرس های روحی (نشاط آور )دارد و برای زندگی پر دغدغه امروزی فوق العاده مفید است.
2_ گل گاو زبان از نظر عناصر معد نی به خصوص پتاسیم بسیار غنی است.
3_ دم کرده (چای)تهیه شده از این گیاه بدای کاهش تب بسیار مفید است.
همچنین دم کرده گل گاو زبان به عنوان یک محرک تولید شیر در مادران میشود.عرق این گیاه به عنوان یک داروی با ارزش برای التهاب چشم به کار میرود .
معتقد است که این گیاه که این گیاه برای درمان تب های عفونی / یرقان / سل / روماتیسم/ خارش(حساسیت های پوستی ) تورم ها وزخم های گلو و دهان مفید است.
اندام مورد استفاده
برگ ها وبه مقدار کمتر گل ها اندامهایی هستند که مودر استفاده قرار می گیرند.
برگ ها در اوایل مرحله گل دهی جمع آوری میشوند.برگهایی که لک دار یا آفت زده باشد دور ریخته میشود .باید دقت داشت که چیدن برگها فقط در روزهای آفتابی یعنی زمانی که هواخشک است انجام میگیرد.
ترکیبات
این گیاه دارای پتاسیم و کلسیم ترکیب شده با اسید های معدنی است عصاره تازه آن دارای 30%و گیاه خشک آن دارای 3% نیترات پتاسیم دارد
ساقه ها و برگهای این گیاه مقداری نمکهای موسیلاز دارد که هنگام جوشاندن وپختن به نیترات ونمکهای معمولی تبدیل میشود این نمکها سالم وبی خطرند و احتمالا خاصیت نیرو دهنده وتقویت کننده این گیاه به علت وجود این مواد است
زراعت
گل گاو زبان در خاکهای معمولی رشد میکند تکثیر این گیاه به سه طریق زیر صورت میگیرد
1_ تقسیم ساقه زیر زمینی در بهار
2_ کاشت قلمه در ماسه هنگام پاییز
3_کاشت بذر گیاه در خاک نسبتا حاصلخیز وآفتاب گیر
تاریخ کاشت بذر از اواسط ماه مارچ ( اواخر اسفند ) تا ماه می (خرداد ماه) است چنانچه منطقه دارای زمستان خیلی سرد نباشد انجام عملیات کاشت را میتوان در پاییز انجام داد که در این صورت گیاهان سبز شده در اردیبهشت ماه سال بعد به گل مینشیند در حالی که گیاهان کاشته شده در بهار هیچ وقت زود تر از تیرماه گل نمی دهد
فاصله ردیف های کاشت 50_70 سانتی متر و فاصله گیاهان بر روی ردیف حدود 20_30 است طبق تجربیات کشاورزان انگلیسی فاصله ردیف های کمتر در مبارزه با علف های هرز موثر است .
میزان بذر مورد نیاز حدود 14_15کیلوگرم در هر هکتار است .

عناب:jujube

عناب یکی از گونه های بی شمار ziziphus[rhamnaceae] است که میوه آن خوراکی است ، با این حال تنها گونه دیگر ازziziphus ،عناب هندی حساس به سرما [z.mauritiana] نیزبه خاطر میوه اش بسیار کشت میشود . پراکنش طبیعی کنونی عناب از اروپای جنوب شرقی تا چین را در برمیگیرد وبه طور متناوبی در جنوب شرقی ایالات متحده کشت می شود . محاسبات، تنوع دامنه کشت آن را نشان میدهد ولی بشر آن را از خاور میانه به روم انتقال داده که در آنجا به وسیله پلینی شناخته شده است .به مدت چهار هزار سال درخت عناب در چیت کشت می شده است .
تولید سالانه این میوه در چین 450 هزار تن است که درمیزان آن در باغات 290 هزار هکتار عناب در چین به میزان هکتار مرکبات در فلوریدا محاسبه میشود
کاربرد های دارویی این گیاه
عناب هم میوه ای خوشمزه است وهم دارویی گیاهی موثری به شمار میرود . این میوه به افزایش وزن بدن کمک میکند ، قدرت ماهیچه ها را زیاد نموده و بنیه بدن را افزایش میدهد .
در داروهای چینی این میوه به عنوان ماده ای مقوی در فعال ساختن جگر استفاده میشود .
در یک آزمایش پزشکی در چین به 12 بیمار که از ناراحتی جگر شکایت داشتند عناب تجویز شد و به همراه آن بادام زمینی وشکر سرخ،شبانه خورانده شد ، عملکرد جگر این افراد طی 4 هفته بهبود یافت .
از عناب به عنوان پادزهر، زیاد کننده ادرار ،داروی ملین و خلط آور استفاده میشود.برگهای آن بند آورنده خون وتب بر هستند . گفته میشود که این برگ ها رشد موها را تسریع مینمایند.انها به شکل ضماد در درمان ادرار بندی به کار گرفته میشود. میوه های خشک شده آرامبخش ،ضد سرطان ،ضر بیماری های تنفسی ،تب بر ،مسکن ، اشتها آور ، بند آورنده خون ومقوی هستند . تصفیه کننده خون بوده و به هضم غذا کمک میکند .آنها در درمان نامرتب بودن ضربان قلب ،بیخوابی ،خستگی اعصاب ،عرق شبانه وتعرق زیاد بدن استفاده میشوند . ریشه گیاه در درمان سوء هاضمه مفید است . جوشانده ریشه به پودر تبدیل می شود وبرای زخم ها ودمل های کهنه مفید هستند گیاه درمانی برای کم خونی، کشیدگی عضلات ، تورم کلیه وبیماری های عصبی محسوب میشود این گیاه به طور گسترده در چین برای درمان سوختگی به کار میرود.
استفاده های بیشتر
گیاهان کمی هستند که مانند عناب چند منظوره باشند . اول اینکه خود چوب آن ارزشمند است چوب درخت که محکم ، بادوام وصاف است در کارخانجات سازنده آلات موسیقی کاربرد دارد وبه کار ،کارهای هنری {نجاری، کشتی سازی و اقلام متفرقه } می آید . همچنین این چوب با کمی انجام کار هنری روی آن روی آن به دسته دنده اتومبیل وکلاه کاسکت تبدیل می شود
کشت ونگهداری این گیاه
اگر چه این گیاه در مناطق خشک بهتر با شرایط کنار می آید با این حال هر نوع وضعیت آب وهوایی تحمل می نماید . عناب در هر نوع خاکی پرورش می یابد ونسبت به قلیایی بودن ونمکدار بودن زمین مقاوم است . نیاز به خنکی کمتری دارد اگر چه سرمای شدید را تحمل میکند .
دوره خفتگی به آن اجازه میدهد که یخبندان های دیر هنگام بهاری و دوره زیاد خفتگی را تحمل کند وفایده زیادی برای زنبورداران دارد .
بعضی از گونه ها همه ساله فراوان میوه میدهند .ازسوی دیگر کشت عناب کاملا بی نیاز ازمراقبت نیست :
1- درخت بالقوه باعث بروز علفهای هرز میشود ، چون پاجوش ریشه ایی آن زیاد است .
2- در بعضی ازمناطق آب وهوایی بعضی ازمیوه ها شکاف برمیدارند و بعلاوه قسمتی ازمیوه ها قبل از رسیدن می پوسند
3- میوه عناب میزبان بسیاری ازمگس های کارائیبی میباشد که در بخشهای محدوده ایالات متحده زندگی میکنند
به طور خلاصه عناب نسبت به همه مشکلات خود ایمن نیست با این حال گیاهی است که بی توجهی تحمل میکند ونیازبه مراقبت اندکی دارد
__________________

كاسنی Cichorium intybus


گياهی علفی و پايا داراي ساقه اي به ارتفاع 5/2 متر كه ريشه هاي قطور و درون آن شيرابه اي شيري رنگ جريان دارد. برگ هاي متناوب و پوشيده از تارهاي فراوان و گلهاي آن به رنگ آبي و در تابستان از تير تا شهريور ظاهر مي گردد. گلها با طلوع آفتاب باز مي شوند و در غروب يا هواي مه آلود به صورت ناشكفته جلوه مي‌كنند. پرورش كاسنی احتياج به مراقبت زيادي ندارد و بيشتر بصورت وحشي مي رويد.
مواد مؤثره : گليكوزيد تلخ (شيكورين يا سيكورين) و املاح (سولفاتها، فسفاتهاي سديم، منيزيم، پتاسيم، نيترات پتاسيم)، انيولين، قندهاي مختلف، موسيلاژ، كمي تانن، ويتامين ث.
خواص درماني : مقوي معده، مفيد براي امراض كبدي (حرارت صفراوي، نوسازي ياخته هاي كبدي)، تقويت كننده عمومي بدن، تصفيه كننده خون، مفيد براي درد مفاصل، زيادكننده شير مادران، درمان يرقان، كاهش دهنده چربي خون.
روش استفاده : قسمت مورد استفاده : برگ، گل و ريشه به شكل دم كرد .
ريشه كاسنی + دانه و برگ شويد + شاهتره + ليمو عمانی : كاهش چربي خون
عوارض جانبي: در مورد مصرف كاسني عارضه جانبي علمي و مطالعه شده گزارش نشده اما استفاده طولاني مدت باعث كاهش فشار خون مي شود كه با قطع دارو برگشت پذير است و در منابع قديمي توصيه شده كه مصرف كاسنی از بين برنده پرز يا مخاط معده مي باشد.
داروها : پودرهاي تقويت كننده جنرال تونيك، قرص كاهش چربي خون (آنتوم)

كدوي تخمه كاغذی Cucurbita pepo

گياهي پيچيده يا بالا رونده ، برگ بزرگ و پوشيده از كرك ، ميوه نارنجي تيره ، به شكل كدوي تنبل اما گرد ، گل ها زرد رنگ ، تخم ميوه اين گياه بدون پوست مي باشد و غشاي نازكي اطراف مغز قرار گرفته است .
مواد مؤثره : گليكوزيد (پپونوزيد) ، پروستاليكوئيد ، گرونفينگ ، ويتامين E ، فيتوسترون
خواص درماني : مهمترين خاصيت درماني كه امروز بدان توجه مي شود درمان تورم پروستات ، سوزش مجاري ادراري ، درمان تصلب شرائين ، تقويت كننده عمومي بدن ، افزايش مقاومت بدن در مقابل عوامل بيماري زا ، ضد كرم (كرم كدو) ، آرام بخش و مسكن درد .
روش استفاده : قسمت مورد استفاده بذر اين گياه است كه متأسفانه بسيار كمياب است .
تخمه كدو + ريشه و اندام هوايي گزنه + ميوه خارخسك + بابونه : متوقف نمودن رشد غده پروستات ، درمان تورم پروستات ، ضد التهاب ، محرك سيستم ايمني بدن ، تسهيل جريان و خروج ادرار
مكانيسم اثر : اين دارو باعث مهار آنزيم تبديل ستوسترون به 5 - آلفا - دي هيدروتستوسترون در نتيجه باعث كاهش غلظت آن شده و رشد غده پروستات را متوقف مي كند .
عوارض جانبي :استفاده از اين دارو در اوايل ممكن است سبب مقداري حالت تهوع شود كه با ادامه درمان قطع مي شود . استفاده بيش از حد باعث تحريك معده مي شود .
دارو : قطره پروستاتان روزي سه بار 30 قطره در يك فنجان آب سرد بعد از غذا

شیرین بیان Glycyrrhiza glabra L.
دوران گلدهی :خرداد تاتیر
زمان برداشت:ریشه ها:مهر –آبان
تیره بقولات
گیاهی علفی, پایا, با ریشه ای خسبی وخزنده است.ساقه راست وشاخه دار آن دارای برگهای متناوب تک شانه ای میباشد.گلهای آن به رنگ آبی متمایل به بنفش وبصورت خوشه ای بوده که روی یک پایه از کنار برگها روییده و میوه ی آن نیام است.این گیاه خیلی زود به محیط خود خو میگیرد.
در صنایع دارویی وغذایی ریشه وجوانه های زیر خاک این گیاه مورد استفاده قرار میگیرد.این قسمتها را در سال سوم هنگامی که گیاه برگهای خود را ازدست داده وزرد شده از خاک بیرون می آورند.ریشه ها را شسته وقسمتهای سبز آن را قطع نموده وپس از خرد کردن در حداکثر 35 درجه سانتی گراد خشک میکنند.رنگ آن زرد گوگردی بوده ومزه اش شیرین است .این ریشه محتوی گلوکوزیدهای گروه فلاونها, ساپونینها ,اسانس روغنی, تانن ها وآنزیم ها است.از آن بشکل خرد شده (دردم کرده ها)وساییده در داروها استفاده میگردد.
برای بدست آوردن عصاره ی شیرین بیان که از آن پاستیلهای خیلی شیرینی تهیه میشود ریشه این گیاه راباآب می جوشانند.
شیرین بیان دارای خواص خلط آور, ملین ضعیف وآرامبخش میباشد.
از این گیاه علیه اولسرهای معده –روده ای استفاده میشود.عصاره ی آن بصورت تبخیر, تصفیه وتغلیظ شده وبوفور در فارماکولوژی بخاطر طعم وقدرت انعطاف پذیری آن در قرصها بکار می رود.
پودر شیرین بیان, رازیانه وبرگهای سناملین بسیار خوبی را تشکیل مدهد.

پنچ انگشت خزنده

اين گياه در طول قرون وسطا يكي از اجزاي مهم شربت عشق بوده است. جادوگران نيز از اين گياه در سحر و جادو استفاده مي كرده اند. جادوگرها شايد به اين دليلي از اين گياه استفاده مي كرده اند كه قورباغه ها دوست دارند روي برگهاي آنها بنشينندد
يكي از پمادهاي جادويي كه موجب بي ميلي مي شده است‌، از مخلوط آب ميوه ي پنچ انگشت خزنده، انجدان رومي، تاج الملوك، چربي كودكان كه از قبر بيرون آورده مي شده اند و آرد گندم بسيار نرم تهيه مي شده است. (بر گرفته از «گياه شناسي نوين» نوشته ي خانم گريو 1931) گياه در آغاز قرن اولي ميلادي مصارف طبي نيز داشته و در درمان بيماري مالاريا استفاده ميشده است. كولپپر –گياه شناس معروف انگليسي – از تازه ي آن براي درمان تب و پايين آوردن فشار خون استفاده مي كرده است. امروز بعضي از گياه پزشكان محلول شست و شوي دهان را كه از خشك شده ي پنچ انگشت خزنده ي بومي آمريكاي شمالي تهيه مي شود، براي درمان زخمهاي دهاني تجويز مي كنند.



زيستگاه طبيعي :
نوع خزنده ي گياه در اروپا و نوع بالا رونده ي آن در آمريكاي شمالي مي رويد. اين گياه رويش در مراتع و پرچينها را ترجيح ميدهد.



مشخصات ظاهري :
گياه با دوام خزنده اي است كه بر روي ريشه اي با شاخه هاي فرعي مي رويد. ساقه ي آن به نازكي نخ است و طول آن به يك متر مي رسد. برگها به پنج برگچه ي كركدار جدا از هم و با حاشيه ي دندانه دار تقسيم ميشوند. گلهاي زرد آن در اوايل تابستان شكوفه ميكنند.

توت مار
Black Cohosh

بيشتر از دو قرن پيش بومي هاي آمريكا كشف كرده اند ريشه گياه توت مار
(Cimiafuga Racemosa) در درمان بسياري از بيماريهاي زنان از جمله گرفتگي (كرامپ) دوره قاعدگي و گرگرفتگي، سردردها، تحريك پذيري و ساير علائم يائسگي مؤثر بوده است. از آنجا كه اين گياه بيشتر در درمان زنان مورد استفاده قرار مي گيرد، آنها توت مار را "زلف پير" خواندند. ناراحتي ناشي از يائسگي معمولاً با استفاده از داروي تركيبي هورمون زنانه استروژن درمان ميشود. استروژن ميليونها زن را در طول تغييرات زندگي كمك كرده است، هر چند غالباً داراي عوارض جانبي نيز است. جدي ترين عارضه جانبي آن خطر ابتلا به سرطان سينه است (بسياري از زنان از سرطان سينه آنقدر وحشت دارند كه رنج يائسگي بدون درمان را تحمل مي كنند) تعداد معدود اما فزاينده اي از زنان كه درصدد آرامش بدون عوارض جانبي استروژن بودند به فوايد توت مار پي بردند. گياه درماني مي تواند همانند استروژن، موجب آرامش باشد بدون اينكه عوارض جانبي جدي در پي داشته باشد.

توت مار در درمان ناراحتيهاي زير مؤثر بوده است:

* ناراحتي قبل از قاعدگي.

* قاعدگي دردناك.

* گر گرفتگي.

* سردرد ناشي از يائسگي.

* تپشهاي قلبي ناشي از يائسگي.

* عصبيت و تحريك پذيري ناشي از يائسگي.

بوميهاي آمريكا از اين گياه براي درمان ساير عوارض غيرمربوط به قاعدگي يا يائسگي استفاده مي كردند. دانشمندان امروزه بتوانائي توت مار در درمان يك سري بيماريها خوشبين هستند. اما اين عده از دانشمندان فوايد آنرا در درمان كامل اين بيماريها به اندازه اثر آن در درمان قاعدگي و يائسگي مطالعه نكرده اند. ساير حالاتي كه ميتوان با مصرف اين گياه درمان كرد شامل موارد زير است:

* التهاب، مانند آرتريت و روماتيسم.

* فشار خون نسبتاً بالا.

*احتقان تنفسي ناشي از سرماخوردگيها.

میزان مصرف

ميزان مصرفي روزانه اين دارو 40 ميلي گرم است. اگر تنتور توت مار را مصرف مي كنيد، اين ميزان با 2 ميلي ليتر 3 بار در روز با آب يا چاي برابر خواهد بود. ممكن است انواع كپسول يا قرص آنرا ترجيح دهيد. مصرف 2 عدد كپسول يا قرص با ميزان مصرفي روزانه توصيه شده برابر خواهد بود. بمنظور تهيه نوشيدني اين دارو، 20 گرم از ريشه خشك شده آنرا با 1 ليتر آب مخلوط كنيد، سپس آنرا بجوشانيد و بعد از آن به مدت 20 الي 30 دقيقه آنرا تا زماني كه ميزان آب موجود در آن تا 1/3 كاهش يابد، بهم زنيد. سپس آنرا از صافي عبور دهيد، رويش را بپوشانيد و در يخچال يا هواي خشك و خنك نگه داريد. مايع مزبور را مي توان تا 48 ساعت نگه داشت اگر ميزان مصرفي توت مار شما متفاوت است، طبق دستورالعمل توليد كننده يا پزشك خود عمل كنيد. همانند اغلب داروها و تقويت كننده ها، به پزشك خود علاقه خود را مبني بر مصرف توت مار ابراز كنيد. بايد پس از شش تا هفت هفته مصرف، بهبود خود را حاصل كنيد. مصرف آنرا بمدت شش ماه ادامه دهيد.

نكات احتياطي
تحقيقات بعمل آمده در آلمان نشان داده است كه عوارض جانبي جدي از توت مار بر جاي
نمي ماند. به نظر نمي رسد كه مصرف دارويي آن سبب افزايش خطر سرطان زنان گردد، هر چند بايد قبل از مصرف آن در صورتي كه سرطان داشته ايد يا در زمره افراد در معرض خطر بالاي ابتلا به سرطان هستيد با پزشك معالج خود مشورت كنيد. در صورت شيردهي يا باردار بودن از مصرف توت مار اجتناب ورزيد. مصرف توت مار سبب تحريك انقباضها و تولد نوزاد نارس مي گردد.

در پاره اي از بيماران كه ميزان مصرفي بالايي داشتند عوارض جانبي از قبيل موارد زير گزارش شده است:

* درد شكم، اسهال، سرگيجه، سردرد، دردهاي مفاصل، تهوع، ضربان قلب كند، لرزش، ضعف بينايي و استفراغ.

توت مار سياه را با توت مار آبي كه نوعي گياه طبي و مشابه آن است اشتباه نگيريد. اما دانشمندان هنوز توت مار آبي را بطور كامل مطالعه نكرده اند و بي خطر بودن آن هنوز قطعي نيست.

تداخل هاي احتمالي

از آنجا كه توت مار سياه مثل استروژن عمل
مي كند، عوارض جانبي آن اگر توأم با داروهاي هورموني مصرف شود به مراتب بيشتر است. اگر قرض ضد بارداري مصرف مي كنيد يا تحت درمان جايگزيني هورمون (HRT) هستيد، از مصرف توت مار اجتناب ورزيد.

گلرنگ (كاجيره) Carthamus tinctorius و C.lanatus

گياهي است يكساله يا دو ساله به ارتفاع 30 تا 60 سانتيمتر كه منشاء اوليه آن عربستان بوده است . برگها دندانه دار كه منتهي به خارهاي ظريف و نوك تيز مي شود . برگ ها عاري از تار و داراي شبكه اي از رگبرگهاي درشت و برجسته مي باشد . گل ها عموماً لوله اي و به رنگ زرد متمايل به قرمز است كه تدريجاً زرد نارنجي مي شود (معروف به زعفران قلابی). ميوه اش به صورت فندقه ، سفيد رنگ و داراي دسته تار نازك در قسمت انتهايي است .
مواد مؤثره: گلها (داراي كارتامين يا اسيد كارتاميك به رنگ نارنجي زيبا)
ميوه : داراي 30 تا 37 درصد پروتئين ، 45 تا 65 درصد مواد چرب
خواص درماني: گل : مسهل ، خلط آور ، قاعده آور . ميوه : نيرودهنده و قاعده آور ، ضد روماتيسم و فلج ، درمان تصلب شرائين .
روغن : مناسب براي بيماراني كه كلسترول بالا دارند ، ضد عفوني كننده و التيام دهنده زخم ها
روش استفاده: از ميوه آن روغني استخراج مي شود كه پس از تصفيه كامل مي تواند به مصارف تغذيه برسد ، اسيدهاي چرب اشباع شده آن 6 تا 9 درصد و اسيدهاي چرب اشباع نشده آن عبارتست از اسيد اولئيك (16 تا 25 درصد) اسيد لينولئيك (63 تا 72 درصد) و اسيد لينولنيك (1/0 تا 6 درصد)
روغن اين دانه اگر هيدروژنه شود مارگارين مرغوب ، فاقد بو و طعم از آن بدست مي آيد . اثر خشك شونده قوي دارد. در نقاشي براي رنگ كاري هاي روشن و سفيد بسيار خوب است زيرا در اثر كهنه شدن رنگ زرد پيدا نمي كند.

خوك طلايي (از تيره آلاله ها)
Goldenseal

خوك طلايي براي اولين بار توسط بوميان قبايل آمريكايي به ساكنين اوليه آمريكا معرفي شد. قبايل بوميان آمريكايي آنرا به صورت رنگ موي زرد رنگ و همچنين به عنوان مايع و آب شستشوي بيماريهاي پوستي، تورم چشم ها و انواع گوناگون زكام (مثل سرماخوردگيها و آنفلونزا) مصرف مي كردند. گياه خوك طلايي مي تواند در درمان عوارضي نظير التهاب دها، گلودرد، التهاب زخم، التهاب لثه ها (لثه هاي عفوني)، درد معده، اسهاي، سوء هاضمه،‌ يبوست، انواع زخم ها، سرماخوردگيها و آنفلونزا، خارش مهبل، درد گوش، التهاب ملتحمه جزيي (التهاب چشم) يا ساير ناراحتيهاي چشم مؤثر واقع شود. (در صورت تداوم ناراحتي و خارش چشم به بيش از چند روز يا در صورت شديد بودن آن با پزشك معالج خود مشورت كنيد).

اين گياه در درمان بريدگيها، خراشها، سوختگيها و آكنه و همچنين كاهش ميزان قند خون بالا (ديابت) مؤثر واقع ميشود.

معرفي گياه

خوك طلايي، گياه كوچي با تك ساقه كركردار است. اين گياه داراي برگهاي پنج ضلعي و دندانه دار، گلهاي ريز و ميوه اي شبيه تمشك است. ساقه ريشه اي تلخ اين گياه يا ريشه آن داراي رنگ زرد قهوه اي روشن و ظاهري پيچ در پيچ و ناصاف است. خوك طلايي وحشي را مي توان به مقدار فراوان در اراضي سايه اي شمال ايالات متحده آمريكا يافت اما اين گياه امروزه بيشتر در مزارع رشد مي كند.

تركيبات گياه

خوك طلايي حاوي عنصري به نام "بربرين" است كه بسياري از باكتريهاي عامل اسهال را از بين مي برد. بربرين همچنين سبب نابودي طيف وسيعي از ساير انواع جرمها نظير عوامل فاسد شدن خمير و همچنين انگلهاي مختلف از قبيل كرمهاي نواري و ژيارديا مي گردد. بربرين مي تواند سبب فعال شدن گلبولهاي سفيد خون شود و آنها را در مبارزه با عفونت توانمند سازد. بنا به دلايل، بربرين به عنوان داروي ضد عفونت همه جانبه اعم از خارجي يا داخلي تلقي ميشود. خوك طلايي همچنين سبب تحريك توليد زرداب ميشود، مايعي كه از كبد شما ترشح ميشود و به هضم چربيها كمك مي كند. خوك طلايي به عنوان تونيك درماني براي درمان مجراي گوارشي مصرف ميشود و تصور ميشود در درمان يبوست و بواسير مزمن مؤثر باشد.

اشكال موجود

خوك طلايي به شكل قرص (با محتواي مختلف)، پودر ريشه به صورت انواع كپسول (با محتواهاي مختلف) تنتورهاي الكلي و عصاره هاي داراي الكل كم يافت ميشود.

نحوة مصرف

* انواع كپسول يا قرص خوك طلايي: 500 تا 2000 ميل گرم روزي سه بار.

* عصاره خوك طلايي (خيلي متمركز و فشرده): 0/03 تا 0/12 گرم روزي سه بار.

* براي درمان بريدگيها، خراشها، سوزشها و آكنه غيرعفوني عصاره يا تنتور آن را روي پارچه تميزي بگذاريد. سپس پارچه مزبور را به آرامي روي نقطه مورد نظر قرار دهيد.

* براي درمان درد گوش آنرا با روغن زيتون مخلوط و مانند قطره گوش از آن استفاده كنيد.

* براي درمان گلو درد، لثه هاي ملتهب يا دهان متورم به صورت زير براي شستشوي دهان از آن استفاده كنيد. در يك ليوان حاوي آب گرم يك چهار قاشق غذاخوري عصاره گياه مزبور را مخلوط كنيد يا اينكه محتواي يك كپسول پودر خوك طلايي را در يك ليوان آب گرم حل كنيد (البته كاملاً حل نخواهد شد). از اين محلول براي شستشوي نقطه مورد نظر و غرغره دهان استفاده كنيد.

* براي رفع خارش و ناراحتي مهبل، دوش خوك طلايي را به شكل زير تهيه كنيد: يك چهارم قاشق غذاخوري نمك را با نصب قاشق غذاخوري از دوش مخلوط كنيد يا اينكه محتواي يك عدد كپسول پودر خوك طلايي را در يك ليوان آب گرم حل كنيد. بگذاريد به خوبي تركيب صورت بگيرد و قبل از مصرف آنرا، به منظور تفكيك هر نوع ذرات معلق، از صافي عبور دهيد (تا مي توانيد اين تركيب را پاك نگه داريد). مصرف بيشتر از حد دوش مي تواند شما را در قبال برخي از انواع خاص عفونتهاي مهبل آسيب پذير كند. اگر ناراحتي عارض شده بعد از چند روز بهبود پيدا نكرد، با پزشك معالج خود مشورت كنيد.

* مايع شستشوي تهيه شده از گياه خوك طلايي براي درمان عفونتها و انواع خارشهاي چشم مفيد است. براي اين منظور يك چهارم قاشق غذاخوري نمك و نصف قاشق غذاخوري داروي خوك طلايي يا محتواي يك عدد كپسول آن را در يك ليوان آب گرم حل كنيد و سپس براي تفكيك ذرات، آنرا از صافي عبور دهيد، اگر رنگ اين محلول به حالت تيره تغيير پيدا كرد آنرا دور بريزيد چرا كه تغيير رنگ نشان رشد باكتري در آن است.

نكات احتياطي

* در صورت باردار بودن يا داشتن فشارخون بالا از مصرف داروي خوك طلايي پرهيز كنيد.

* اگر خوك طلايي به مدت زياد مصرف شود ممكن است سبب خارش پوست بدن، ناراحتي دهان،‌گلودرد و مهبل گردد. همچنين مي تواند يكسري باكتريهاي مفيد سيستم هاضمه را نابود كند كه در نتيجه سبب بروز تهوع و اسهال مي گردد.

* ميزان مصرفي بالا همچنين با توانايي جذب ويتامين B بدن تداخل مي كند.

تداخل هاي احتمالي

شناخته شده نيست.

گياهان رنگزا - درخت بقم

مأخذ : Dye plants and dyeing by John and Margaret Cannon

درخت بقم‌‍‍، گياه بومي نواحي گرمسير آمريكاي مركزي و بخشهاي شمالي آمريكاي جنوبي مي‌باشد و در اين مناطق به همان خوبي كه در جزاير هند شرقي، هند و چين، خاور دور، جزاير آنتيل واقع در دهانه خليج مكزيك، برزيل، هندوستان، غنا و ماداگاسكار رشد و نمو مي‌كند قادر به ادامه حيات مي‌باشد. ارتفاع درخت بقم به 15 متر مي‌رسد، تنه گياه قرمز رنگ است و با گذشت زمان و بالا رفتن سن گياه در تنه، گره‌ها و پيچ و تاب‌هايي ايجاد شده و پوشيده از تيغ مي‌گردد.

برگهاي كوچك قلبي شكل وارونه در كنار هم به صورت پر مانند رديف شده‌اند. گلهاي زرد خوشه‌اي معطر در انتهاي ساق برگها قرار دارند. غلاف‌هاي محتوي دانه كه مسطح مي‌باشند شبيه بال يا پره مي‌باشند كه بين 5-5/3 سانتيمتر طول داشته و حدود 4-1 دانه داخل آنها قرار گرفته است.

اگر چه گياه از طريق دانه به راحتي تكثير مي‌شود و نياز به شرايط خاصي ندارد ولي براي گل دهي نياز به شرايط آب و هوايي گرمسيري دارد.

اين گياه اولين بار در قرن شانزدهم ميلادي توسط فاتحان اسپانيايي در مكزيك كشف شد اما احتمالاً قبل از آن نيز توسط اقوام آزتك مورد استفاده قرار گرفته است. اين رنگزا پس از كشف به اسپانيا و از آن جا به سرعت به مناطق ديگر اروپا فرستاده شد. تاريخ ورود آن به انگلستان به اواسط قرن شانزدهم ميلادي بازمي‌گردد. در سال 1581 در انگلستان قانوني در رابطه با منع ورود اين رنگزا به منظور حمايت از پرورش دهندگان داخلي نيل به تصويب رسيد اما همچنان بصورت قاچاق وارد مي‌شد. در آن دوران روشهاي دندانه دادن بسيار ابتدائي بود و آشكارا چندان مؤثر نبودند و اين احتمالاً اعتبار رنگزاهاي آبي را به واسطة ثبات پايين، تحت تاثير قرار مي‌داد. گياه بقم گرچه بيشتر در آن دوره به عنوان رنگزاي مشكي به كار مي‌رفت اما پس از لغو قانون منع ورود در سال 1661، به مقدار فراوان وارد شد. به موازات افزايش اهميت اين گياه به عنوان يك رنگزا، كشت آن در جامائيكا و بليز (با نام قبلي هندوراس بريتانيائي كه از مستعمرات انگلستان بود) آغاز شده بود كه گفته مي‌شد رشد و ترقي خود را به عنوان يك مستعمره مرهون گياه بقم بوده‌اند.

كشمكش‌ها و نزاع‌هاي ما بين اسپانيايي‌ها و انگليسي‌ها بر سر بهره‌برداري بيشتر از چوب، به طور فزاينده‌اي شدت مي‌گرفت و باعث بوجود آمدن جنگ‌ها و غارت‌هاي دريائي توسط راهزنان و دزدان دريائي شده بود. پونتينگ (1980) دربارة تاريخچة اين جدالها گزارش‌هائي تدوين كرده است. درختان كشت شده در جزائي هند و چين و جامائيكا به سرعت رشد مي‌كردند و از آنجا كنده‌هاي چوب بقم در مقياس فراوان به اروپا و آمريكاي شمالي فرستاده مي‌شد.

بقم هنوز هم به عنوان يك ماده رنگزاي مهمّ باقي مانده است. كاردن (1990) گزارش داده كه از سال 1943 تاكنون بيش از 000/70 تن در سال از اين رنگزا در نقاط مختلف جهان مورد استفاده قرار گرفته است و تا همين اواخر نيز از اين ماده به عنوان رنگ مشكي براي رنگرزي ابريشم استفاده شده است و هنوز هم براي رنگرزي نايلون مورد استفاده قرار مي‌گيرد و اهميت آن بدليل آن است كه به عنوان رنگزاي طبيعي به محيط زيست آسيب وارد نمي‌كند.

رنگزاي بقم در مغز چوب قرار دارد و در عمليات رنگرزي قابل دستيابي مي‌باشد. چوب را به قطعات كوچك خرد نموده و به مدّت 20 ساعت خيس مي‌گذارند سپس به مدّت نيم ساعت يا كمي بيشتر مي‌جوشانند.

30 گرم چيپس بقم براي رنگرزي 100 گرم پشم در يك شيد پر رنگ كافي مي‌باشد. چيپس‌ها را مي‌توان دوباره براي توليد شيدهاي روشن‌تر استفاده كرد. از چوب بقم چندين رنگ مختلف مي‌توان بدست آورد كه اين رنگها عبارتند از آبي، بنفش و مشكي.

تجربه نشان داده كه با استفاده از قطعات چوب پودر شدة خشك (بدون خيساندن) و ريختن در آب جوش مي‌توان يك گروه رنگ بسيار جالب بدست آورد. با روش جوشاندن سريع مي‌توان شيد آبي كمرنگ را بر روي پشم فاقد دندانه، آبي مايل به صورتي بر روي پشم دندانه داده شده با كروم و آبي پروس بر روي پشم دندانه داده شده با مس بدست آورد. با افزودن قليائي به حمام رنگرزي رنگهاي تيره‌تري را مي‌توان ايجاد نمود. در حالي كه افزودن اسيد به حمام نتايج متفاوتي ارائه مي‌دهد. هنگام رنگرزي پشم با دندانه، چنانچه از دندانه آلوم استفاده شود، رنگ خرمايي، با دندانه كروم رنگ قهوه‌اي مايل به ارغواني و با دندانة مس رنگ مشكي روي ايجاد مي‌گردد. در حاليكه چوب بقم بر روي پشم بدون دندانه، رنگ زرد نخودي بوجود مي‌آرود. افزودن آهن به حمام رنگرزي باعث ايجاد رنگ خاكستري روي پشم فاقد دندانه و رنگ مشكي پشم داراي هر سه دندانه مذكور خواهد شد.

اگر مقداري حلال متيله شده به قطعات چوب بقم افزوده شود سپس كلاف‌هاي نخ پشمي يا ابريشمي در محلول خيسانده شوند، مي‌توان بدون افزايش دما، رنگهاي قوي‌تري استخراج نمود. يك شيد خوب آبي بنفش بر روي پشم دندانه داده شده با آلوم، بنفش با پشم دندانه داده شده با كروم، آبي مشكي با پشم دندانه داده شده با مس و بنفش مايل به ارغواني بر روي پشم دندانه داده شده با قلع، قابل دستيابي مي‌باشد.

مطابق نسخه‌هاي رنگرزي كاردن (1990) بهتر است كه مقدار رنگزاي بقم 30% وزن پشم باشد و در اين صورت با افزودن همان مقدار استات كلسيم به حمام مي‌توان شيد آبي مشابه با آبي ايندگو بدست آورد و با تغيير PH و نيز روش پس دندانه با قلع مي‌توان شيد به دست آمده را تغيير داد. شيد مشكي را به همين روش مي‌توان به كمك دندانه كروم يا مس بر روي پشم ايجاد نمود. رنگزاهاي موجود شامل تانين‌ها مي‌باشند كه در توليد رنگ مشكي از اهميت زيادي برخوردار مي‌باشند، رنگزاي آبي موجود در مغز چوب هماتوكسيلين است كه مقدار آن دقيقاً به اندازه فلاونيدها مي‌باشد. هنگام بريده شدن درخت بقم چوب زرد به رنگ مشكي درمي‌آيد كه به دليل اكسيده شدن هماتوكسيلين به هماتين اتفاق مي‌افت

نستــــرن كــوهي: (گياه دارويي)


خواص دارويي:


نسترن كوهي از گياهان دارويي ارزشمندي است كه مردم اكثر سرزمينها از ميوه هاي اين گياه براي درمان بعضي از بيماريها استفاده مي كنند. از ميوه نسترن كوهي ميوه بدون دانه و حتي از دانه آن به عنوان دارو ياد شده است.ميوه اين گياه سرشار از ويتامين c است و ساير ويتامينها را نيز دارا مي باشد و براي جبران كمبود ويتامينهاي بدن استفاده مي شود.


در برخي از كشورها از ميوه هاي نسترن كوهي مربا يا مارمالاد تهيه مي كنند مواد موثره اين گياه سبب كاهش اسيد اوريك و معالجه ناراحتيهاي ناشي از نقرس مي گردد. از اين مواد همچنين براي مداواي تورم كليه و مجاري ادراري استفاده مي شود. روغن دانه هاي نسترن كوهي در صنايع بهداشتي و آرايشي مورد استفاده فراواني دارد. صرف نظر از خصوصيات دارويي اين گياه جنبه هاي زينتي آن در فضاي سبز (بخصوص در مناطقي كه از نظر شرايط آب و هوايي و خاكي از وضعيت خوبي برخوردار نيستند) در خور توجه بوده و حتي در اغلب اوقات به عنوان پايه براي رزهاي زينتي مورد استفاده قرار مي گيرد. اين گياه پراكنش زيادي در كشور دارد و حتي در بعضي نقاط به عنوان علف هرز در مزارع رشد مي كند.


مشخصات گياه:


نسترن كوهي گياهي گياهي درختچه اي و چند ساله است و بطور خودرو در مناطق خشك روي صخره اي و حتي در بوته زارها مي رويد. ارتفاع آن 3 – 0.5 متر است. ساقه آن مستقيم و استوانه اي شكل است و و انشعابات متعددي دارد كه گياه را پرپشت و استوانه اي شكل مي سازد، ساقه ها پوشيده از تيغ بوده و برگها مركب شانه اي و دندانه دار است.تعداد برگچه ها فرد و بين 7 تا 11 عدد است. گلها معطر، گلبرگها سفيد يا صورتي (گلدهي ارديبهشت تا خرداد)، ميوه قرمز روشن (در مرحله رسيدگي كامل به رنگ قرمز تيره مايل به قهوه اي) و سرشار از ويتامين c (0.3تا 1.5%) مي باشد.



نيازهاي اكولوژيكي:


اين گياه در سايه آفتاب مي رويد و خشكي را به خوبي تحمل مي كند. مناسب ترين خاكها براي كشت نسترن كوهي خاكهاي با بافت متوسط و سنگين حاوي مقادير متوسط مواد و عناصر غذايي است ولي در مجموع گياهي مقاوم به شرايط نامساعد است و در مناطقي كه داراي محدوديت آب يا خاكهاي غير حاصلخيزي است نيز به خوبي رشد و نمو مي كند.


تكثير گياه:

تكثير نسترن كوهي توسط بذر صورت مي گيرد . پس از جمع آوري دانه هاي داخل ميوه آنها را بايد كشت كرد. دانه ها براي مدت نسبتا طولاني قوه ناميه (قدرت جوانه زني) مناسبي دارند. دانه ها را در اواسط شهريور ماه اقدام به كشت در خزانه هاي مخصوص مي كنند. پس از آبياري مناسب، منظم و وجين علفهاي هرز سطح خزانه ، در بهار سال آينده بذرها سبز مي شود و در پاييز به زمين اصلي منتقل مي كنند.به علت پر رشد بودن سريع فاصله رديفها پر مي شود.


كاربرد:

بلوارها ، حاشيه جاده ها و در داخل پاركها (قسمتي كه بافت خاك مناسب كشت گياهان ديگر را ندارد)


برداشت محصول:

هنگامي كه رنگ آن قرمز براق شد. چنانچه ميوه با سرما مواجه شود يا مدت بيشتري روي گياه بماند قسمت گوشتي ميوه نرم و خميري مي شود و فاقد ويتامين c و ارزش دارويي مي شود. برداشت ميوه نارس نيز مطلوب نيست زيرا ويتامين آن كم است.


براي خشك كردن ميوه از خشك كنهاي الكتريكي استفاده كرد و در دماي مناسب براي خشك كردن 80 تا 90 درجه سانتيگراد است و رطوبت مجاز در ميوه هاي خشك شده 12% است مقدار ميوه 8 تا 10 تن در در هكتار است

جينكو
Ginkgo Biloba

بيشتر از چهارصد مورد تحقيقات منتشر شده
در باره عصاره جينكو انجام گرفته است كه اين مطالعات تحقيقاتي گياه مزبور را در زمره بهترين مورد گياهي تحقيق شده در ميان داروهاي گياهي قرار داده است. اين گياه متداول ترين داروي گياهي در آلمان و فرانسه است و در ميان پنج مورد پر نسخه در آن كشورها قرار دارد. عصاره جينكو به درمان ناراحتيهاي گردش خون بويژه نارسائي خون در مغز كه سبب از دست دادن قدرت حافظه، وزوزگوش، اختلال هوشياري، سردرد و افسردگي بويژه در افراد مسن مي گردد، كمك مي كند. اين گياه داراي خواص ضد اكسيدي قوي نيز است و از آسيب ديدگي سيستم عصبي مركزي، قلب و عروق و همچنين از اثرات پيري جلوگيري مي كند.

عصاره جينكو روند جريان خون را از طريق تقويت رگهاي خون و كاهش چسبندگي پلاكتهاي خون (كه جريان خون را حتي در صورت وجود سختي رگها تسهيل مي كند)، بهبود مي بخشد. اين گياه نه تنها به بهبود روند جريان خون به مغز كمك مي كند بلكه جريان خون به اندامها را افزايش مي دهد و در پيشگيري يا درمان بيماريهاي قلبي و سكته مغزي مؤثر واقع ميشود. اين گياه همچنين در پيشگيري از آسيبهاي مغزي افرادي كه پا به سن مي گذارند فوق العاده مؤثر واقع ميشود. براساس برخي از مطالعات جزيي معلوم گشته است كه عصاره جينكو مي تواند ناتواني ناشي از جريان مختل خوني را كمتر كند. اين عصاره همچنين مي تواند برخي از علايم پيش قاعدگي، به ويژه احتباس مايعات بدن را كاهش دهد.

معرفي گياه

جينكو قديمي ترين گونه درختي است. اين گياه از قدرت سازگاري فوق العاده اي، برخوردار است به طوري كه حتي در عصر يخبندان و بمب اتمي هيروشيما، بقاي خود را حفظ كرد. يك درخت واحد ژينكو مي تواند تا 1000 سال عمر كند و ارتفاع آن به 120 پا برسد. اين گياه داراي شاخه هاي كوتاه با برگهاي پنكه اي است و ميوه غيرخوراكي داراي بوي تندي توليد مي كند. ميوه اين گياه حاوي تخم داخلي خوردني است. هر چند كه طب گياهي چين در طول قرنهاي متمادي هم از برگ جنيكو و هم از تخم آن استفاده كرده است، ليكن تحقيقات كنوني روي عصارة ‌جنيكوي استاندارد معطوف شده است كه از برگ آن حاصل ميشود. عصارة‌ مذكور فوق العاده غليظ و به مراتب مؤثر تر از ساير فرآورده هاي حاصل از ساير برگها است.

تركيبات گياه

جنيكو مركب از "گليكوزيد جنيكو"، چندين نوع مولكول "ترپين" مختص اين گياه (گينكوليد و بيلوباليد) و اسيدهاي عالي است. تصور مي رود مولكولهاي ترپين خاص باعث ميشود جنيكو از خاصيت مبارزه با بسياري از اثرات پيري برخوردار باشد. اين ويژگي ترپين شامل بهبود گردش خون، كاهش تورم و حفاظت از آسيب ديدگي سلولهاي مغز در اثر كمبود اكسيژن
مي گردد.

اشكال موجود

عصارة جنيكوي استاندراد شده بايد حاوي 24 درصد گليكوزيد فلاون جنيكو (عصاره 50:1) و 6 درصد لاكتون ترپين باشد. چندين نوع مختلف عصاره جنيكوي تجاري در ايالت متحده قابل دسترسي است. انواع كپسولها وتنتور اين گياه دارويي نيز يافت مي شود.

نحوة‌ مصرف

عصاره جنيكو بخش اعظم آسيبهاي ناشي از پيري بويژه صدمات وارده بر سيستمهاي جريان خون و عصبي را ترميم مي كند. عصاره مزبور همچنين سبب تقويت رگهاي خوني مي شود. در نتيجه غالباً براي افراد مسن تر كه از علايم زوال عقل نظير اختلال هوشياري، از دست رفتن حافظه انواع سردرد، افسردگي و وزوز گوش رنج مي برند، توصيه ميشود. پزشك معالج شما قبل از توصيه عصاره جنيكو تشخيص خواهد داد كه اين حالات به اختلال جريان خون مغز بستگي دارد يا به حالتي ديگر. بيماراني كه از گرفتگيهاي پا ناشي از نارسايي جريان خون رنج مي برند نيز در اثر مصرف عصارة جنيكو سيستم جريان خون و سيستم عصبي را تقويت و از آنها مراقبت مي كند، در پيشگيري از بيماري و سكته قلبي و شروع زوال عقل نيز مؤثر واقع ميشود. بروز نتايج اوليه چهار تا شش هفته طول مي كشد، اما بايد فراتر از اين زمان جمع آوري نتايج حاصله تداوم يابد. در طول شش ماه اول نبايد انتظار تغييرات زيادي داشت.

* مصرف روزانه دو تا سه بار عصارة 50:1 استاندارد جمعاً به ميزان 120 ميلي گرم حاوي 24 درصد گليكوزيد فلاون. اگر به بيماري زوال عقل شديد يا آلزايمر مبتلا هستيد، مي توانيد ميزان مصرفي روزانه را به 240 ميلي گرم برسانيد.

* انواع كپسول گياه خشك حاوي 10 ميلي گرم عصاره استاندارد (1 تا 3 كپسول روزي سه بار).

* تنتور (1:5): 2 تا 4 ميلي ليتر روزي سه بار.

* عصاره مايع 01:1): 1 تا 3 ميلي ليتر روزي سه بار.

نكات احتياطي

عصاره جينكو خيلي بي خطر و عوارض جانبي آن خيلي نادر است. در موارد معدودي عوارضي نظير ناراحتي مجراي معده اي- روده اي، انواع سردرد و سرگيجه گزارش شده است. اما تصور نميشود عصارة جينكو سبب تغيير ضربان قلب و فشارخون يا تغيير ميزان كلسترول و تري گليسريد گردد. از آنجا كه اين عصاره از تجمع پلاكتهاي خوني (چسبندگي) جلوگيري مي كند، پاره اي نگرانيها وجود دارد كه مبادا جينكو سبب افزايش خونريزي داخل مغزي شود. عصارة مزبور را با احتياط بيشتر با ساير عوامل رقيق كننده خون نظير (كومادين) مصرف كنيد. ميوه جينكو را با دست جابجا نكنيد يا آنرا قورت ندهيد.

كميسيون آلماني E گزارش مي دهد كه حساسيت بيش از حد نسبت به فرآورده هاي جينكو تنها دليل شناخته شده اجتناب از مصرف عصارة آن است.

اگر باردار هستيد بايد در مصرف جينكو احتياط كنيد، چون ما اطلاعات مؤيد اثرات عصاره جينكو در دورة بارداري دسترسي نداريم. از تجويز عصارة مزبور به نوزادان و كودكان پرهيز كنيد.

تداخل هاي احتمالي

شناخته شده نيست.

لاوانــد

گیاهی است از خانوادۀ Labiatea که برگها و قسمت سبز گیاه دارای اسانس روغنی فرار است.

نامهای گیاه:

لاتین: Lavandula stoechas L.

Syn: L. incana salisb, L. pseudostoechas reich b.

عربی: اسطوخدوس، ضرم، شاه اسپرم رومی

انگلیسی: French Lavender, Topped Lavender

آلمانی: Frender - Lavendel

فرانسه: S. d'arabie, Stecbas arabique, Lavande stechade, Stechas

ریخت شناسی: اسطوخدوس گیاهی است چند ساله به شکل بوته کوچک به بلندی نیم‌متر خیلی پر شاخه، ساقه‌های آن 4 گوشه، برگهای آن دراز، متقابل، پوشیده از کرک سفید پنبه‌ای. برگهای آن که در بهار ظاهر می‌شود به رنگ بنفش تیره به صورت سنبله اسطوخدوس دارای برگها و کرکهای معطر است. میوۀ این گیاه 4 فندقه‌ای است و هریک از آنها نیز پس از رسیدن، شکل بیضوی و رنگ قهوه‌ای شفاف پیدا می‌کند. در سطح میوه 3 زائده مشخص دیده می‌شود. از کلیۀ قسمتهای این گیاه مخصوصاً شاخه‌های برگدار آن بوی قوی ولی مطبوع استشمام می‌گردد. ظاهر زیبائی که گیاه پس از گل دادن پیدا می‌نماید باعث می‌شود در بعضی نواحی اقدام به پرورش آن بعنوان یک گیاه زینتی گردد.

اندام داروئی: قسمت مورد استفاده این گیاه سرشاخه‌‌های برگدار و گلدار آن است که علاوه بر مصارف درمانی، اسانس‌گیری به عمل می‌آید.

فصل جمع‌آوری: گلهای آن به تناسب مشخصات محل رویش، در فروردین تا خرداد پدید می‌آیند. رنگ ارغوانی تیره دارند. تکثیر لاواندها از طریق کاشت قطعه‌ای از سوش گیاه وحشی در زمین زراعتی یا با کاشت دانه آن انجام می‌گیرد. دانه را در آذرماه در خزانه می‌کارند و در بهار گیاه چند برگه را به مزرعه منتقل می‌کنند. در ایران در بعضی نقاط کاشته می‌شود. از طریق شاخه‌های جوان، نیمه چوبی گیاه و یا با خوابانیدن نیز تکثیر می‌شود. زمان جمع‌آوری از اواسط تیرماه تا اواسط مردادماه بر حسب محل کشت می‌باشد.

دامنۀ انتشار: در جنگلهای غیر انبوه، تپه‌های خشک و دامنه‌های کم ارتفاع و سواحل دریاها می‌روید و به خلاف گونه دیگر این جنس، زمینهای سیلیسی را نیز بهتر می‌پسندد. پراکندگی آن به صورتی است که در نواحی مختلف اروپا مانند منطقه مدیترانه، جنوب غربی آسیا، شمال آفریقا و جزایر قناری می‌روید. در کوهستانهای مرتفع نیز معولاً از دامنه‌های 1000 متری بالاتر نمی‌روید. لاواندها بومی ایران نیستند ولی عده‌ای از گیاه‌شناسان معتقدند که در ایران در بعضی مناطق کاشته می‌شوند. در مخزن‌الادویه آمده است که اسطوخدوس در مازندران می‌روید و اهالی تنکابن آن را «تروم» نامند.

اجزاء متشکله: بوی کافور شبیه بوی رومارن دارد. اسانس اسطوخدوس، مرکب از نوعی ستن (با بوی کامفر و نعناع) ـ سینئول، الکل و لینالول است.

موارد استعمال: از اسانس اسطوخدوس که بیشتر در اسپانیا، اقدام به تهیه آن می‌شود در عطر سازی استفاده بعمل می‌آید. اسطوخدوس اثر مقوی و رفع آسم و نزله دارد. اسانس آن خاصیت بندآورندۀ خون و ضدعفونی کننده است. از آن به حالت رقیق شده، در پانسمان زخمها و جراحات استفاده بعمل می‌آید. در میان تمامی روغنهای فرار، بدون شک خواص روغن فرار از اسطوخدوس دارای بیشترین تنوع بوده و طیف گسترده‌ای از ویژگیها از جمله مسکن، ضد افسردگی، ضد عفونی کننده، باکتری‌کش، ضد احتقان، کاهندۀ فشار خون، دافع حشرات، آرامبخش و ضد کرم را دارا است. به طور خلاصه می‌توان این خواص را به صورت آرامبخش، تسکین دهنده و بالاتر از همه متعادل کننده در نظر گرفت.

موارد استعمال در پزشکی گذشته: محلل و بازکننده گرفتگی‌هاست. مقوی بدن و قوای دماغی و تفکر و همچنین مقوی احشا و آلات داخل شکم و مفرح است و برای بیماریهای سینه، سرفه، ورم‌های نزله‌ای و زکام نافع است. خاصیت مسهلی دارد. اخلاط سودای و بلغمی و فاسد شده را دفع می‌کند و برای بیماریهای کبدی و طحال و مجاری ادرار نافع و مفید است.

اثرات فارماکولوژیکی دارو: برای دور کردن ککها از حیوانات و درمان آلودگی ـ شپش سر و جرب می‌توان از روغن اسطوخدوس استفاده کرد. اسطوخدوس موجب کشته شدن قارچها می‌شود و در درمان عفونت‌هائی از قبیل پای ورزشکاران (Athlete's foot) و کچلی (ring worm) ارزشمند می‌باشد. زمان شروع خواب را کوتاه و طول دورۀ خواب را طولانی می‌کند.



مــراجع:

1. زرگری. ع. گیاهان داروئی. انتشارات دانشگاه تهران. جلد 4. 1368: 26ـ28.

2. میرحیدر. ح. معارف گیاهی. دفتر نشر فرهنگ اسلامی، جلد 5. 1373: 215.

3. مظفریان. ولی‌الله: فرهنگ نامهای گیاهان ایران، فرهنگ معاصر، 1375: 314.

4. Andrew chevallier. The envyclopedia of medicinal plants. 1996: 107.

5. صمصام شریعت، هادی، پرورش و تکثیر گیاهان داروئی. مانی، 1374: 147ـ148.

6. James A. Duke, CRC Handbook of medicinal herbs. 1989: 273.

7. Royal pharmaceutical society. Martindale, The entra pharmacopoeia. 1996: 1719.

8. Ann pharm Fr. 1989. 47 (6): 337-43.

9. John B. Lust. The herb book. 1974: 246.

گـل محمــدی

گلبرگهای گل گیاه Rosa damascena mill. متعلق به خانوادۀ Rosaceae است. اسانس گل سرخ در بشره فوقانی گلبرگها و درون سلولهائی با ظاهر برآمده جای دارد. در سلولهای بشره تحتانی گلبرگها، در محلی که گلبرگهای داخلی از گلبرگهای خارجی خود پوشیده می‌گردند این اسانس جمع می‌شود.

نامهای گیاه (1و2):

لاتین: Rosa damascena mill.

فارسی: گل سرخ، گل گلاب، گل محمدی.

عربی: وردجوری

انگلیسی: Damask rose

آلمانی: Damaszenerrose

فرانسه: R. de tous les mois

Rosier de damas

ریخت شناسی:
گیاه چوبی به صورت درختچه‌هائی معمولاً تیغ‌دار و پوشیده از خارهای زیاد می‌باشد. دارای برگهای مرکب تک شانه‌ای با گوشوارک پیوسته به دمبرگ بوده، به نظر می‌رسد که نوعی دو رگه ثابت از R. Conina. R. gallica است و گلبرگهای آن رنگ صورتی روشن یا سفید دارد (3). این نوع گل سرخ برگهای مرکب از 7 و به ندرت 9 برگچه دندانه‌دار دارد. عده‌ای دیگر آن را دو رگه ثابت از R.Moschata,R.Gallica ذکر نموده‌اند (2).

اندام داروئی: از گلبرگهای گل محمدی اسانس گل سرخ تهیه می‌کنند.

زمان برداشت قسمت مورد استفاده: در دورۀ گل دادن، گلهای گیاه جمع‌آوری می‌گردد (4).

دامنۀ انتشار: امروزه باغهای وسیعی از این گیاه در مناطق مختلف ایران به منظور تهیه گلاب ایجاد شده است (1). مدارک تاریخی نشان می‌دهد که تهیه آب مقطر گل سرخ، نخستین بار از ایران آغاز گردید و بعداً از آن جا به نواحی دیگر سرایت کرد. یونانیان قدیم از هنر تهیۀ اسانس و آب مقطر از گل سرخ، بی‌اطلاع بودند و منحصراً از گلبرگ تازه این گیاه، عصاره تهیه می‌کردند و یا با وارد کردن گلبرگها در روغن، روغن‌های معطر از آن بدست می‌آوردند. تاریخ تهیۀ آب مقطر گل سرخ، هر قدر که به زمان‌های قدیم ارتباط پیدا کند، تهیۀ اسانس گل سرخ به قرون اخیر نسبت داده می‌شود.

مواد متشکله: این اسانس از گلبرگهای گیاه مذکور و گونه‌های دیگری از آن مانند Rosa centifolia و R. Moschata و R. Alba تهیه می‌شود. دو رگه‌ها واریته‌ها و فرمهای مختلف گیاهان مذکور نیز در تهیۀ اسانس بکار می‌روند، ولی نوع مرغوب آن از گیاه اصلی یعنی R. Damascena بدست می‌آید. اسانس گل سرخ از نظر کلی دارای 2 قسمت، یکی جامد و دیگری مایع است. قسمت جامد اسانس گل سرخ، فاقد بو می‌باشد و استئاروتین نام دارد و در گرمای 33 درجه سانتی‌گراد نیز ذوب می‌شود. قسمت مایع اسانس گل سرخ بوی قوی دارد و اولئوتین نامیده می‌شود. شامل 70ـ45 درصد ژرانیول و دارای 40ـ20 درصد سیترونلول است. ژرانیول و سیترونلول، هر دو حالت مایع و بوی ملایم و بسیار مطبوع شبیه گل سرخ دارند. اسانس انواع مختلف Rosa به تفاوت دارای Farnesolاند. قسمت مایع اسانس گل سرخ، علاوه بر ژرانیول و سیترونلول دارای موادی نظیر نرول، لینالول، اوژنول، سیترال و ترکیبات دیگر است.

خواص درمانی: گلبرگهای آن اثر ملین ملایم دارد. از این‌رو برای رفع یبوست کودکان، اشخاص مسن و بیماران در دورۀ نقاهت مصرف دارد. اسانس گل سرخ چون دارای بوی مطبوع است از این جهت در عطرسازی اهمیت فراوان دارد. این گیاه بعنوان ضد افسردگی و اضطراب و درمان مشکلات پوستی و گوارشی مصرف می‌شود (4).

موارد استعمال در پزشکی گذشته: در کتب طب سنتی «ورداهربستانی» نام برده می‌شود. غنچۀ میوۀ قرمز شدۀ گل سرخ معطر، کمی تلخ و کمی شیرین است و طبق نظر عده‌ای از حکمای طب سنتی مرکب‌القوی است ولی عدۀ زیادی آن را کمی سرد و خشک می‌دانند و عده‌ای نیز معتدل ولی قابض ذکر می‌کنند. مقوی و فرح‌آور است. گلبرگها و غنچۀ تازۀ آن مسهل است و مسکن صفرا و بلغم رقیق، ولی خشک شدۀ آن قابض است. برای جلوگیری از خونروی از سینه و قطع اخلاط خونی و رفع رطوبت‌های معده مفید است و قبض یبوست آن بیشتر از غنچه و برگ خشک آن است. ضماد تازه آن برای قطع زگیل، ناراحتی‌های پوستی، رویانیدن گوشت تازه بر زخم‌های عمیق و تحلیل ورم‌های گرم و شکستگی اعضاء نافع است (5).

اثرات فارماکولوژیکی: اسانس گل سرخ از قدیم بعنوان یک داروی نشاط‌آور مطرح بوده است و در کشورهای اروپائی در آروماتراپی از این اسانس برای درمان افسردگی و بعنوان نشاط‌آور استفاده می‌شود. اسانس این فرآورده به عنوان یک محرک سیستم عصبی مرکزی مطرح می‌باشد (مانند کافئین، آمفامین و یا متیل فنیدات)؛ در واقع دارو بعد از عبور از سد خونی مغزی بعنوان یک محرک عمومی اثر نموده، سطح هوشیاری را بالا می‌برد و به عنوان یک ضد افسردگی غیر انتخابی بالاخص در افسردگی‌های ناشی از تنشهای محیطی مؤثر می‌باشد. اثرات دارو بر روی میل جنسی از طریق تحریک مرکزی و افزایش سطح فعالیت بدن می‌باشد. این اسانس بعد از جذب، مقداری در کبد تجزیه شده و دفع می‌شود و مقداری نیز از طریق ادرار دفع می‌شود و کمی نیز به ویتامین‌های A و C تبدیل می‌شود.



مــراجع:

1. مظفریان، ولی‌الله، فرهنگ نامهای گیاهان ایران، فرهنگ معاصر، 1375: 463.

2. زرگری، علی، گیاهان داروئی. جلد 3، مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، 1376: 282.

3. قهرمان، احمد، کورموفیتهای ایران (سیستماتیک گیاهی)، جلد دوم، مرکز نشر دانشگاهی، 1373: 550.

4. Penelope ody. The herbs society's complete medicinal herbal. 1995: 90-91.

5. میرحیدر. ح. معارف گیاهی. جلد 3. دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1373، 389.

بخورك

نام فارسي : بخورك
نام علمي: Amygdalus scoparia
نام محلي: بادامك
نام فرانسه : ameinclier sauvoge
نام انگليسي: mountain almound
نام آلماني: wilder Mandelbaum

مشخصات گياهشناسي:
درختچه‌اي است به ارتفاع m 6, بدون خار, براكي بلاست ندارد, شاخه‌هاي جوان و سبز بدون كرك, شاخه سال قبل سبز برگ‌ها نيزه‌اي و باريك يا قاشقي و باريك به طول 40 و عرض 7 ميل‌متر, قاعده يراق ساز, نوك كند, دو سطح برگ بدون كرك, حاشيه برگ هلالي اره‌اي و داراي غدد روي هر دانه گل درشت به قطر mm 25, بي دمبرگ ميوه تخم مرغي شكل به طول mm 20 و عرض mm 12 و داراي كرك كوتاه هسته زرد كاهي, صاف, داراي خطوط شيار كوچك نامشخص و كم عمق

رويشگاه :
اين گياه عموماً در مناطق كوهستاني استان بخصوص در شهرستان تفرش و ساوه رويش دارد هر چند كه در ساير شهرستانها مثل دليجان, محلات و كميجان هم اين گياه به طور پراكنده در مناطق كوهستاني رويش دارد.

خواص درماني:
از ميوه آن استفاده مي‌شود. پس از بر طرف نمودن طعم تلخ آن به عنوان تنقلات و در تهيه و رفتن و تقويت كننده مصرف مي‌شود.

تدوین:حمیدرضا میرداودی -عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان مرکزی

رازک- خمل- ککیمور

نام های گیاه :

فارسی : رازک- خمل- ککیمور

عربی : حشیش الدینار- جنجل(Gangal)

نام علمی : Humulus lupulus _Lupulus humulus mill

فرانسه : H. vulgalr_Houblon

انگلیسی : Bine_Hop vine_ hop


مشخصات گیاه :
بطور متوسط16تا 18 سال عمر می کند و در شرایط مناسب تا 30 سال نیز باقی می ماند ولی 10تا 18 سالاول بازدهی دارد .

گیاهی علفی با ساقه های یکساله زاویه دار و موجی که چرخش آناز راست به چپ و بالارونده است .

ضخامت ساقه بین 1.5تا3 سانتیمتر است و طول آن3تا4 متر است . قسمت تحتانی ساقه ها بعد از سال دوم خشبی می شود.

گیاه رازک احتیاج به قیم (تکیه گاه )دارد . رنگ ساقه در ارقام مختلف متفاوت است (سبز روش –سبز تیره – قرمز مایل به سبز )

گیاه رازک دو پایه است . در پایه ماده گلها مخروطهای بیضی مایل به کروی و مجتمع به رنگ سفید حنایی می باشد . مخروطها در کنار برگ های انتهاییجای دارند.

میوهای گیاه رازک فندقه است و درسطح وقاعده آن تار های ترشحی به رنگ زرد لیمویی بوجود می آید .

پایه نر گیاه رازک دارای گل های کوچکی به وضع مجتمع بصورت خوشه می باشد . که هرگل درون یک پوشش مرکب از 5 گلبرگ آزاد قرار می گیردکه در داخل 5 پرچم منطبق بر کاسبرگ ها جای دارد . این گلها بر روی شاخه های فرعی رشد می کنند .

برگها ی گیاه رازک متقابل دندانه دار و مرکب از 3 تا5 لوب می باشند . برگها به رنگ سبز تیره وبه علت وجود زواید کرک مانند دارای سطحی ناصاف هستند .

ریزم رازک طولی بین 20تا40 و قطری بین 3تا5 سانتیمتر دارد . از ریزوم انشعابات متعددی خارج میگردد که به ریشه های تابستانی معروف بوده و کم و بیش سطحی می باشد . همچنین از ریزوم ساقه های زیرزمینی بنام ریشه رست خارج می شود روی ریشه رست پس از هر 8تا10 بند (گره ) یک ساقه بطور قائم رشد می کند .


ترکیبات شیمیایی گیاه رازک :

اسانس فرار به میزان 0.1 تا0.01 – فراکسیون رزینی 30% که طعم و مزه رازک مربوط به آن است .

بتامیرسن 30 تا50 % - همولون 15 تا20 %- مخروط های ماده دارای 3 تا5 % تانن – اسید هموتانیک – مواد پکتینی – املاح پتاسیم است .

البته در کتابهی مختلف در مقدار درصد ها تضاد هایی است مثلا" رزین درجای دیگر بین 12 تا 22 % و تانن 8% نوشته شده است .

مهمترین ترکیبات گیاه رازک ترکیبات رزینیاست که مهمترین آن همولون می باشد .

مواد تشکیل دهنده همولون آلفا و بتای اسید های تلخ هستند که مقدار در اقسام مختلف و حتی نقاط مختلف گیاه رازک متفاوت است بتای اسید های تلخ در مقایسه آلفا اسید های تلخ از اهمیت کمتری برخوردار است .

غیر از ترکیبات ذکر شده کوتین و آسپاراژین نیز یافت می شود .

مقدار مواد موءثره در اوایل تشکیل گل کم و با نمو کامل گل مقدار آن به حداکثر می رسد .

خواص گیاه رازک :

مهمترین اثر گیاه رازک آرامبخش بودن – خواب آور – آرام کننده تمایلات جنسی – اثر بر کلیه – تقویت کننده معده – ضد عفونی کننده – معرق – تصفیه کننده خون – ضد کرم – تب بر- برطرف کننده التهاب و برای درمان سل – روماتیسم – تسکین افراد مبتلا به روماتیسم ریوی – اسهال خونی – کم خونی مخصوصا" کم خونی دختران جوان – نرمی استخوان – آبآوردن نسوج – اسکوربوت –نقرص و بطور موضعی برای درمان جوش وخون مردگی مفید است

تحقیقات نشان داده است که در درمان سرطان ها و تومور ها استفاده می شود .

مصرف مداوم آن دور از افراط در مقدار و در طول زمان مشخص فعالیت دستگاه گردش خون و ترشح ادرار را افزایش می دهد و در مواقع ضعف مفرط کلیهء عوارض را از بین می برد .

در قدیم عقیده داشتند قرار دادن مقداری از مخروط ماده گیاه در زیر سر بیمار می تواند اثر مسکن و خواب آور داشته باشد .

در صنایع غذایی نیز بعنوان معطر و خوش طعم کننده آشامیدنی ها استفاده می شود در این مورد هیچ گیاهی با رازک رقابت ندارد . در مصارف صنعتی از الیاف فیبری گیاه در ساختن طناب و پارجه های خشن شبیه کرباس استفاده می شود .


رازک از نظر پیشگیری عفونت :

رازک را میتوان بعنوان یک آنتی بیوتیک در مواقع ضروری و فوری در موارد بریدگی های در حین کار بسیار مؤثر است .

رازک بر ضد باکتری سل مؤثر است و قرنها چینی ها در موارد سخت سل از رازک استفاده می کردند .


رازک بعنوان مسکن و آرامبخش :

قرنها دانشمندان مفید بودن رازک به عنوان مسکن را قبول نداشتند که در سال 1983 یک ماده شیمیایی مسکن بنام 2Methyl , 3butene 2ol دررازک کشف شد ، این ماده در برگ های مسن بیشتر است .


رازک به عنوان کمک به هاضمه :

رازک عضلات نرم آستر مجاری هاضمه را آرام می کند این پژوهش توسط دانشمندان فرانسوی بعمل آمده که مصرف رازک را به عنوان یک ضد اسپاسم تأیید می کند .


رازک برای سلامتی زنان :

دانشمندان آلمانی ادعا می کنند که رازک دارای مواد شیمیایی نظیر استروژن است که خاصیت تنظیم کننده عادات ماهیانه زنان را تأیید می کند ،ولی تحقیقات دیگری این نظریه راتأییدنمی کند .

جوشانده گل رازک تورم و سختی رحم را درمان می کند .

فاکتور های ایمنی مصرف :

در مواردی استفاده روی پوست باعث خارش می شود . به دلیل وجود استروژن مصرف برای زنان باردار ممنوع است.

افراد دارای حساسیت پوستی و تنفسی منع مصرف دارند،به دلیل آرامبخش بودن برای افراد افسرده مفید نیست.


قسمت های مورد استفاده :

میوه های سبز متمایل به زرد ، گل آزین هایی که قبل از رسیدن کامل جمع آوری می شوند ، تارهای غدهای قهوهای جدا شده از برگ استفاده می شوند .


طریقه مصرف :

گرد لوپولون ، ضماد رازک ، عصاره مخروط رازک ، حبه مسکن لوپولون ، پماد لوپولون ، دم کرده و جوشانده و خودگیاه تازه نیز مصرف می شود .


چگونگی مصرف رازک در کشورهای مختلف :
پزشکان چینی ، یونانی و رومی رازک را به عنوان یک هاضم عالی استفاده می کردند ، همچنین تقویت معده ،

درمان سل ، سرع و اسهال خونی از مواردی بوده است که این پزشکان از رازک استفاده می کردند .

طبیعی دان معروف رومی Pliny شاخه های جوان رازک را به عنوان سبزی درغذا استفاده می کرد .

در انگلستان به عنوان یک هاضم و اشتها آور استفاده می شده است .

در سال 1500 میلادی به خاصیت نگهدارندگی آن پی بردند و آن را در نوشیدنی سنتی انگلستان به نام ale افزودند که این نوشیدنی را تبدیل به آبجوی تلخ کرد .

در آمریکای شمالی سرخپوستان رازک را در درمان گوش درد یا دندان درد بصورت برگ گرم شده استفاده می کردند ، همچنین برای رفع اضطراب روزی چند بار از چای رازک استفاده می کردند .

پزشکان قرن 19 از رازک برای رفع هیجانات و ناراحتی های حاصل از مصرف الکل استفاده می کر دند ، می گویند جرج سوم برای کاهش علائم بیماری خود بر روی بالشی پر از رازک می خوابیده است .



رویشگاه های طبیعی گیاه رازک ::
بطور وسیعی در مناطق معتدله نیم کره شمالی گسترش داردودر اکثر کشور های اروپایی به صورت خودرو مروید .

منشاء اصلی گیاه رازک از ایران و در تبریز بوده ولی امروزه به فراوانی در اغلب کشورهای اروپایی ، آمریکایی و استرالیاکشت می شود .

محل رویش در ایران : گرگان ، بندر گز ، زرین گل ، مازندران بین چالوس و تنکابن ،گیلان بین رشت و لاهیجان

بین رشت و آستانه دیده می شود .

نیازهای اکولوژیکی :

رازک به درجه حرارت زیادی نیاز ندارد اندام هوائی به دما حساس هستند ولی اندام زیرزمینی این گونه نیستند.

رازک در طول دوره رویش به 1700 الی 2000 درجه حرارت نیاز دارد .

رازک از آغاز رویش تا تشکیل گلهای گیاه 1600 الی 1700 ساعت روشنایی نیاز دارد .

رازک قادر به جذب آب از اعماق زمین است و در طول رویش به 550 الی600 میلی متر بارندگی نیاز دارد .

رازک در خاک های با بافت متوسط وبا ضخامت زیاد که حاوی مقادیر زیاد کلسیم باشد رشد می کند .

رازک در PH 6.5 الی 7 خوب رشد می کند .

ارقام رازک :

رازک سرخ ، رازک سبز ،رازک دورگه و بر حسب دورهءرویش وزمان جمع آوری به 3 گرو ه تقسیم می شود

1- زود رس 2- میان رس 3- دیر رس .

آسه, ديوخار, پيلي زهره


نام فارسي: آسه, ديوخار, پيلي زهره
نام انگليسي: Willow Leavad boxthorn
نام عربي: فيل زهرج
نام علمي: Lycium ruthenicum
نام فرانسوي:Lyciet de barbarie

مشخصات گياهشناسي:
درختچه‌اي است خاردار به بلندي تا 2 متر كه برگهاي آن كشيده بيضي مانند با قاعده باريك و دمبرگ است. گلها پايك‌دار كه طول پايك در حدود 4-2 ميليمتر مي‌باشد. جام گل قيفي به رنگ سرخ و ارغواني كه طول آن 10-8 ميليمتر است. ميوه آن گوشتي و تخم‌مرغي به قطر 6-3 ميليمتر است كه پس از رسيدن به رنگ نارنجي يا قرمز در مي‌آيد.

خواص دارويی:
درچين ميوه و پوست اين درختچه براي ازدياد ديد چشم و تنظيم فعاليت كليه‌ها مصرف مي‌شود. داروي تلخ و سردي است كه براي درمان ناراحتي‌هاي خون, استخوانها و ريه‌ها مصرف مي‌شود. اين دارو براي قطع اخلاط خوني ريه تجويز مي‌شود و در موارد سرفه و عرقهاي شبانه و فرونشاندن تشنگي داروي مفيد است. ريشه و سرشاخه‌ها و ميوه آن تونيك است و براي اغلب بيماريها مزمن مفيد مي‌باشد. براي تنظيم و تسريع گردش خود و ساير اختلالات خوني نافع است. پوست ريشه آن مخصوصاً براي تب سل داروي مفيد است و مخلوط با ژين سنگ داروي ويژه بيماران مبتلا به سل مي‌باشد. ميوه يا تخم ميوه آن داروي نافعي براي بيماري قند مي‌باشد. از پوست ريشه آن براي معالجه جراحت و التهاب حلق استفاده مي‌شود. ضمناً ضد روماتيسم است. در هندو چين از پوست ريشه آن براي رفع ناراحتي‌هاي كليه, استخوانها و دندانها و از ميوه آن براي معالجه بيماريهاي اعصاب استفاده مي‌شود. پوست ريشه آن تب‌بر است و در موارد اختلالات كبد, ذات الريه و كليه مفيد است. در اندونزي دم كرده برگهاي آن با چاي بصورت غرغر براي رفع دندان درد بكار مي‌رود.

رويشگاه:
اين گياه عموماً به صورت پراكنده در ارتفاعات کوه امجک در شهرستان تفرش و همچنين درساير ارتفاعات اين شهرستان ، کميجان، و.فس وجود دارد.
تدوین:حمیدرضا میرداودی -عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان مرکزی

صبر زرد Aloe Vera

Aloe Vera به عنوان يك گياه طبي سابقه طولاني دارد و قدمت استفاده از آن به سال 1750 قبل از ميلاد مسيح بر مي گردد. امروزه اين گياه در اغلب مناطق نيمه گرمسيري و گرمسيري از قبيل منطقه كاراييب، جنوب ايالات متحده، آمريكاي لاتين و خاور ميانه مي رويد. بسياري از مردم نيز اين گياه را در گلدانهاي كوچك در منازل خود به منظور درمان سوختگيها و بريدگيهاي جزئي پرورش مي دهند.
معرفي گياه
Aloe vera يك گياه بادوام با گلهاي زرد است. برگهاي سخت آبدار و نيزه اي اين گياه به طول 20 اينچ رشد مي كند و طول كل گياه تا 4 پا مي رسد. تنها برگهاي اين گياه ارزش دارويي دارند، اما بخشهاي مختلف برگها نيز براي اهداف گوناگوني مورد استفاده قرار مي گيرند. ژله شفاف و سفتي از قسمتهاي داخلي برگ تشرح ميشود. بين اين ژله و پوست بيروني برگ سلولهاي خاصي حاوي مايع زردرنگ تلخ قرار دارد. وقتي كه اين مايع خشك ميشود، سبب توليد شيرة Aloe ميشود.
تركيبات گياه
ژل Aloe حاوي گليكوپروتئين است كه از تورم و درد جلوگيري و روند بهبود را تسريع مي كند و همچنين حاوي پلي ساكاريد است كه رشد و ترميم پوست را تحريك مي كند. "آنتراكوئين" موجود در شيرة Aloe به عنوان مسهل مؤثر عمل مي كند. اين مواد شيميايي در مقادير كم، مي توانند از تشكيل سنگ كليه جلوگيري كنند.
از ژل Aloe براي درمان زخمهاي دروني و بيروني نيز مي تواند استفاده كرد. اين ماده روند درمان بسياري از جراحات پوستي از جمله زخمها، سوختگيها و يخ زدگي را تسريع مي كند. شيرة ‌اين گياه مسهل مفيدي است، اما چون مي تواند سبب گرفتگي دردناك عضلات شود، غالباً استفاده نميشود. با ميزان مصرف كمتر، شيرة Aloe مي تواند از سنگ كليه پيشگيري يا اندازة سنگ را كوچكتر كند. اين ماده به عنوان تسهيل كننده دفع مدفوع به ويژه در افرادي كه مبتلا به وبواسير هستند ماده مفيدي است.
عصارة Aloe شكل ژل اين گياه است كه مصارف داخلي دارد و چون داراي خواص ضد ميكروبي است، از آن براي درمان عفونتهاي ميكروبي مجاري معده اي-روده اي نيز مي توان استفاه كرد. چون اين ماده اسيدهاي معده را كه سبب تشديد زخمها ميشود كاهش مي دهد براي درمان زخمهاي معده نيز مؤثر است.
تحقيقات اخير نشان داده كه "مانوز استيله" به عنوان يك تركيب ضد ويروسي، داراي خواص درماني ضد ويروس ايدز است. مانور استيله خود ويروس را مورد حمله قرار مي دهد اما مهمتر اينكه، ميزان تأثير AZT را (يك داروي مؤثر در درمان عفونت ويروس HIV) تا حد زيادي بالا ميربرد. اگر اين تركيب دارويي با Aloe مصرف شود، ميزان AZT مورد استفاده براي HIV را مي توان تا 90% تقليل داد كه اين امر از هزينه ها و عوارض جانبي AZT تا حد زيادي خواهد كاست.
اشكال موجود
ژل Aloe به شكل تازه كه از گياه Aloe گرفته شده باشد بهترين ماده است، اما اين ماده به صورت تجاري در شكل ژله ثابت شده نيز موجود است. پودر شيرة Aloe نيز به شكل كپسولهاي 500 ميلي گرمي به عنوان داروي مسهل موجود است. عصاره Aloe در واقع شكل مايع ژل است.
نحوه مصرف
بهترين نوع ژل Aloe شكلي است كه تازه از گياه گرفته شده باشد. بسياري از افراد اين گياه را براي درمان سوختگيها و بريدگيهاي جزئي در آشپزخانه خود نگه مي دارند. اين گياه براي درمان كهير و پيچك سمي نيز مي تواند مؤثر واقع شود.
به منظور استفاده از ژل Aloe، برگ آنرا به صورت طولي برش دهيد و ژل داخل آنرا خارج سازيد. سپس آنرا به صورت آزاد روي قسمت آسيب ديده بماليد.
شيره Aloe از قديم به عنوان مسهل مورد استفاده بوده است، اما در ايالات متحده مصرف چنداني ندارد. چون اين ماده سبب بروز گرفتگيهاي دردناك عضلات مي گردد، لذا ابتدا مصرف ساير مسهل هاي گياهي نظير "كاسكارا و فلوس" توصيه ميشود.
براي درمان سنگهاي كليه و به عنوان مسهل شيرة Aloe خشك را كه در اندازه هاي 0/05 تا 0/2 گرم قابل دسترسي است، مصرف كنيد. براي درمان HIV، روزانه به ميزان 800 الي 1600 ميلي گرم مانوز استيله مصرف كنيد. اين ميزان از مادة مزبور، برابر با نيم تا يك ليتر آب Aloe است، هر چند ميزان مانوز استيله مي تواند در فرآورده هاي مختلف متفاوت باشد.
نكات احتياطي
ژل Aloe براي استعمال خارجي مادة بي خطري است، اما در موارد نادري سبب واكنش آلرژيك ميشود. اگر پوست شما تحريك مي شود مصرف آنرا ادامه ندهيد.
ژل Aloe براي درمان زخمهاي عميق مؤثر نيست. شيرة آن مي تواند سبب گرفتگي يا اسهال روده اي شديد گردد، زنان باردار يا شيرده نبايد اين ماده را مصرف كنند زيرا ممكن است سبب انقباضهاي رحمي گرديده و سقط جنين را تحريك كند. مصرف مسهل Aloe براي درمان بيماريهاي معده اي- روده اي، انسداد روده اي، آپانديسيت يا درد معده مبهم تجويز ميشود. اين ماده ممكن است سبب تشديد اولسرها، بواسير، ديورتيكولوز، التهاب ديورتيكول، كوليت يا سندرم روده تحريك پذير (IBS) گردد.
مصرف طولاني مدت اين ماده سبب وابستگي به آن ميشود يا تعادل الكتروليتي را مختل مي سازد. اين ماده ممكن است سبب تغيير رنگ ادرار به رنگ قرمز بي ضرر گردد. كودكان زير 12 سال نبايد گياه Aloe مصرف كنند.
تداخل هاي احتمالي
مصرف طولاني و مزمن شيرة Aloe مي تواند و مزمن شيرة Aloe مي تواند سبب كمبود پتاسيم گردد كه مي تواند با پاره اي معالجات قلبي تداخل كند. احتمال كمبود پتاسيم در بدن در صورتي كه شيرة Aloe را با ادرار آورهاي (مدرهاي) تيازيد، شيرين بيان يا كورتيكو استروئيد مصرف كنيد، بيشتر است.


آلوئه ورا (گیاه هزار خاصیت)

آلوئه ورا گیاه بومی آفریقای جنوبی و آمریکای لاتین میباشد که به علت خواص فراوان آن در درمان انواع بیماری ها به عنوان گیاه جادویی (هزار خاصیت) شهرت جهانی دارد.

برخی خواص اثبات شده آلوئه ورا (مالشی - خوراکی) :
ضد جوش ، لک ، کک و مک ، جوشهای سر ، صیاه ضد چروک ، شفافی و آب رسانی پوست ، ترک پوست و پاشنه پا ، اگزما ، ضد باکتری ، ضد قارچ ، ضد حساسیت های پوستی ، درمان پسویازیس ، درمان زخم بستر ، درمان زخم معده و اثنی عشر ، درمان سریع انواع سوختگیها ، درمان اختلالات ، انسداد ، سندرم روده ، ملین (ضد یبوست) ، ضد ریزش و تقویت کننده مو ، تنظیم قند و چربی خون ، بهبود زخم های ناشی از دیابت ، درمان میگرن ، درمان آرتروز ، درمان دردهای مفاصل و عضلانی و کشیدگی تاندوم ها ، درمان سنگ کلیه ، بهبود عملکرد کبد ، درمان همورئید ، رفع کم خونی ، تقویت قوای جنسی و جسمی ، ضد استرس ، تقویت اعصاب ، حاوی 20 نوع اسید آمینه ، حاوی ویتامین های A,B12,B6,B2,C,E و غیره

نحوه مصرف و نگهداری: ابتدا 5 سانت از نوک گیاه را بریده و در موارد مالشی ( تسکین درد و ضد جوش و ... ) بعد از شستن محل مورد نظر روزانه حداقل 5 مرتبه ژل گیاه را به محل ماساژ داده تا جذب شود و در موارد خوراکی ژل داخل گیاه را بوسیله چاقو و ... خارج نموده و قبل از هر وعده غذایی به انداره حداقل دو بند انگشت میل نمائید و الباقی گیاه را داخل روزنامه در قسمت پایین یخچال (به مدت سه ماه) می توان نگهداری کرد.