چه كسي باور می کند | روح انگیز شریفیان

کاش می توانستیم در قطارهای در حال حرکت باشیم و جز

یک بلیت دائمی نداشته باشیم. می توانستیم مردم را تماشا کنیم

و برای زندگیشان داستان ببافیم. زندگی هایی که شبیه هم هستند

و کوچکت ترین شباهتی بهم ندارد، مانند، مانند ابرها...

او در سنی کار کردن را شروع کرد که بچه ای دیگر مدرسه را شروع می کردند.

هر روز صبح که روپوش های مدرسه مان را می پوشیدیم و کیف و کتابمان را برمی داشتیم تا به مدرسه برویم، رستم به داروخانه پدرم می رفت. همه به او که مجبور نبود تمام زور روی نمکت بنشیند و به درس گوش بدهد، مشتق بنویسد و درس حاضر کند، حسادت می کردیم. بچه ها قدر خوشبختی هایی را که دارند نمی دانند.

ماندنش اما در داروخانه طولی نکشید. بوی دارو حالش را به هم می زد. به آن حساسیت داشت. برای حساسیت داشت. برای حساسیتش کتک سختی از پاپا خورد. باور نمی کردند یک بچه دهاتی بتواند به چیزی آنهم به بوی دارو حساسیت داشته باشد. باور کردن این که تنبل است و نمی خواهد کار کند برایشان راحت تر بود. اما کتک فایده ای نداشت. دست خودش نبود.

پدر گفت: نمی شود آقا، این بچه نمی تواند آنجا بماند.

در خانه به مادرم غُر می زند: پدرت که نمی تواند به همه زور بگوید. بعضی ها این طوری اند بوی دوا حالشان را به هم می زند. دست خودش نیست، حالش به هم می خورد. کار نمی تواند بکند. برای داروخانه من خوب نیست. مردم فکر می کنند معتاد است، مریض است. من ضامن بچه مردم نمی شوم. دست کم اگر بزرگتر بود...

آن وقت پاپا پس گردنش را گرفت و برد گذاشتش پهلوی جواد آقا که دوتا مغازه پایین تر از خانواده پدرم پینه دوزی داشت.

خاله ما هم یک روز جواد را می بیند و می گوید: این رستم چقدر برایت کار می کند؟

ـ خانم، کار که چه عرض کنم. این قدر کوچک است که کفش را نمی تواند در دست هایش بگیرد.

ـ خب پس لازم نست هر روز نگهش داری. یکی دو روز در هفته بس است. روزهای دیگر بفرستش برود خانه.

ـ خانم، والله من حرفی ندارم. برای این که روی آقا بزرگ را زمین نیندازم قبولش کردم. همین یک دکان بپایی بیشتر نیست.

ـ می دانی که بچه به این کوچکی را اگر ببینند ازش کار می کشی چریمه ات می کنند.

ـ خانم، ما که نمی توانستیم روی حرف آقا برزرگ حرف بزنیم. ما کوچک بزرگ هستیم. این بچه هم کاری ازش برنمی آید حالش هم به هم می خورد نمی دانم چه دردی دارد.

ـ از من گفتم، می آیند و در دکانت را می بندند.

ـ خانم، تقصیر ما نیست. بیایند ببندند. تازه خانم، این دکان ما چه قابلی دارد؟

ـ این حرفها چیست جواد آقا، خودت می دانی که زحمت همه کفشهای ما با شما است. بدون شما کار این محله نمی چرخد. فقط حواست باشد این بچه را نباید تمام روز ته دکان زندانی کنی. یکی دو ساعت که کار کرد بفرستش برود خانه.

ـ خانم به پیغمبر من حرفی ندارم فقط اگر آقا بزرگ بفهمد...

ـ تو بچه را بفرست خانه. من به آقا بزرگ می گویم. آن را بگذار به عهده من. از آن بابت نگران نباش.

جواد آقا هم که ترس پاپا و گفته های خاله ما هم، گیج شده بودو دیگر تکلیف خودش را با بچه ای که کاری هم نمی توانست برایش بکند، نمی دانسا و جرات نمی کرد آن طور آن طور که رسمش بود و دلش می خواست از او کار بکشد، هر طور بود، به این بهانه که پسر خودش را سر مغازه آورده، عذرش را خواست.

پاپا بار دیگر پس گردنش را گرفت و به داروخانه پدرم برد و با افتخار اعلام کرد: که چنان گوشش را چرخاندم که حال به هم خوردن یادش برود.

زن و مردی میانسال با سر و وضعی مرتب دنبال جا می گردند. با دقت به صندلی ها نگاه می کنند تا دو جای خالی کنار هم پیدا کنند. از جلو ما که می گذارند، بوی گران قینت زن در مشام می پیچد. مرد روزنامه زیر بغل دارد و کیفش به دست دیگرش اشت و جلو از زن می رود و جاهای خالی را برسی می کند. زن هم دو مجله پربرگ در دست دارد و کیفش را روی شانه می کند. زن هم دو مجله پربرگ در دست دارد و کیفش را روی انداخته است و بی خیال و آسوده او را دنبال می کند. با نگاه دنبالشان می کنم. چند ردیف دورتر جایی کنار هم پیدا می کنند. از این که اصرار دارند پهلوی هم بنشینند تعجب می کنم. با آن روزنامه ها دیگر چه فرقی برایشان دارد که کجا بنشیند؟ با چنین دیواری تا مقصد، هیچ کدام یک دیگر را نخواهند دید.

هفته آخر اسفند ماه است. هوا بار دیگر بوی عید گرفته است. شهر غرق شکوفه است و همه جا در مارِ خانه تکانی اند. همه فکر و ذکرم امتحانات دیپلم و کنکور پس از آن است، اما ته دلم ترجیح می دهم کتاب داستان بخوانم و در رویا فرو روم. به رستم می گویم: فصل بهار مگر می شود درس خواند؟ و ناهم در چشمهایش که ته آن خنده ای شیرین اما عذاب دهنده موج می زند، گم می شود. از گفته ام پشیمنم.

یک بار به داروخانه رفتم تا بسته دارویی را که مادرم سفارش داده بگیرم. بسته را آماده کرده بود آن را از روی پیشخوان که به دستم می داد دستش را روی دستم گذشا. دلم لرزید، حتی نتوانستم نگاهش کنم.

گفت: اگر می دانستم خودم برایت می آوردم.

گفتم: مال من نیست. راهم هم که دور نیست. تو هم لازم نیست این قدر حاضر به خدمت باشی.

خندید، دوباره همان نگاه .بسته را برداشتم و به سرعت آن جا را ترک کردم.

فاخته گفت: همین طوری جوانی مان هدر می رود. روزهایی را که باید عشق کنیم و خوش باشیم با ترس و لرز امتحان از دست می دهیم.

می گویم: چاره ای نداریم؟ داریم؟ تو هم لازم نیست این قدر از عشق دو بزنی.

ـ چرا این روزها با همه دعوا داری؟ اگر دوا می خواهی برو دواخانه.

ـ دیروز هم نزدیک بود با رستم دعوا کنم. با من تعارف می کند، مثل غریبه ها از نگاهش چیزی نمی گویم.

ادامه می دهم: حال خودم را نمی فهمم. نمی دانم چه ام شده.

شانه هایش را بالا می اندازد و می گوید: چاره اش یک جو بی خیالی است، که آن را هم نمی گذارند داشته باشم. در خانه ما همه مثل ژاندارمها مرا می پایند.

ـ تو را دیگر چرا. تو که مشکلی نداری. حالا اگر من یک چیزی بگویم...

ـ نه این که هر سال شاگرد اول نمی شوی. بمیرم برایت که خیلی جای غصه داری.

ـ ترس من از کنکور است.

ـ ترس که نگو. مشکل مادرجان من هم همین است. او هم اگر کاری نداشته باشد مهران کوکش می کند. چون او قبول شده، من اگر قبول نشوم واویلا. تازه این یک ساعت گویندگی تو رادیو انگار خار است و به چشمش می رود. نمی دانم چه ضدیتی با این یکی دارد.

ـ تقصیر خودت است. اگر می توانستی جلو زبانت را بگیری....

نگاه فاخته به زندگی هر چیزی را فریبنده تر از آن چه بود جلوه می داد. همان داستان غاز بودن مرغ همسایه بود. از رادیو داستان هایی تعریف می کرد مانند سریالهای تلویزیونی. برایمان از گوینده هایی می گفت که تنها از طریق صدا می شناختیم و تشنه دانستن جرئیات زندگی شان بودیم. از خراب شدن برنامه ها و هزار و یک چیز دیگر. چنان با آب و تاب تعریف می کرد که با دهان باز چشم به او دوختم و خودمان را در همان حال و هوا حس می کردیم. مکثی می کرد و می گفت: من نباید این چیزها را برای شما بگویم. آنها همکارهایم هستند. شما بالاخره مرا از کارم بیکار می کنید.

بعد هم هر چه اصار می کردیم فایده نداشت، راهش را می گرفت و می رفت و وعده می داد که در فرصت بعدی، آن هم شاید.

بردارش به او حسادت می کرد همان طور که به او حسادت می کردیم. دنیای او رنگی داشت متفاوت با دنیای ما. رنگ های دنیای او درخشان بود، پررنگتر بود شفافتر بود. به فکر هیچ کداممان نمی رسید اگر در موقعیت او بودیم آیا می توانستیم مانند او باشیم. بعضی استعداد شادی را دارند و این طرفیت در فاخته به حد رشک انگیزی فراوان بود.

می گفت: از وقتی بابا مرده، مادرم چهارچشمی مواظبم است، مهران هم خودش را یک پا بابای من می داند. رادیو رفتن را هم با یک شرط قبول کرده که لطمه ای به درسم نخورد. گفته: اگر حتی نمره یکی از درس هایت خراب شود، باید دور کار رادیو را خط بکشی.

سرش را تکان می داد، چشمهایش را خمار می کرد و می گفت: مادر و برادرم فکر می کنند راستی راستی برای هر کاری همیشه وقت هست. نمی دانند که من با این کار خوشم. لیسانس می خواهم چکار؟

می گفتم: اگر کمی تمرین کنی و برای ما آواز بخوانی شاید مثل مادربزرگت بشوی.

ـ تو انگار فقط به فکر خودت هستی. دیگر همینم مانده که برای شما آواز بخوانم.

ـ مگر ما چه عیبی داریم؟

ـ اگر قرار بود آواز بخوانم درست و حسابی می خواندم نه فقط برای شما. آن وقت مجبور نبودم برای این درسهای صد تا یک غاز جان بکنم.

می دانستم در رادیو تشویقش می کردند که تمرین آوار کند.

می گفت: صدایش را در خانه در نیاورده ام. اگر این بفهمد نمی گذارند دیگر پایم را آن جا بگذارم.

یک بار یکی از رادیو چی ها، پیشنهاد کرده بود که اگر بخواهد تعلیم آواز ببیند به یکی از استادان معرفی اش می کند. به مادرش که گفته بود، مادرش هشدار داده بود: اگر مهران بفهمد می دانی چه جنجالی به راه می اندازد؟

می گفت: البته کسی در این میانه مطرح نبود من بودم.

ـ تو، خودت هم که نمی خواستی.

ـ اگر هم می خواستم مگر فرقی می کرد؟ اصلاً آنها فرصت ندادند من هم اضهار نظری بکنم. خودشان بریدند و دوختند و تمام. دلیلشان هم این است که محیط هنری ما سالم نیست. انگار در آن محیط هنری کسی را داخل آدم می داند.

گفتم: ابداً، فقط بعضی ها چند تا عاشق سینه چاک پیدا می کنند. اگر راست می گوی این ها را در خانه بگو.

ـ آره همینم مانده. تو هم تو هم خواهش می کنم مواظب حرف زدنت پیش مامان باش.

سال آخر دبیرستان مهران دوباره اشاره کرده بود که بهتر است کار رادیو را کنار بگذارو به درسهایش برسد.

با حرص و دلخوری می گفت: معلوم نیست چه مرگش است. که سر در نمی آورم. می دانم از حرص دارد از این که من پول در می آورم و او نه. اما کور خوانده. اگر شده درسم را ول کنم، کارم را ول نمی کنم. مادرم هم انگار زبانش را قورت داده. تازه کارگردان اصلی پشت پرده اوست. این را می گویند شانس.

در ایستگاهی میان راه توقف کرده ایم. ده دقیقه از وقت حرکت قطار گذشته است. این قطارها معمولاً برنامه هایشان دقیق و سر وقت است. جهان روزنامه را کنار می زند و می پرسد: ام بیا یعنی چه؟

می گویم: ام بیانس فرانسوی است، یعنی اتمسفر، جو، محیط.

مشکل جهان یاد گرفتن زبانهای جدید است، مشکل من هم یاد گرفتن زبانهای جدید، اما برعکس او. به این دلیل همراه او دور جهان گشته ام تا بتوانی جایی مستقر شود.

او زبان فرانسه را دوست نداشت و می گفت: یادگرفتن آن غیر ممکن است. و ظاهراً همه آن را به فراموشی سپرده است.

اما من پس از شش ماه، آن قدر به آن تسلط پیدا کرده بودم که بتوانم در امتحان ورودی دانشگاه قبول شوم.

جهان می گفت: فرانسه زبان منطقی ای نیست ویاد گرفتنش به زحمتش نمی ارزد.

گفتم: باور نمب کنم این حرف را می زنی.

ـ چرا؟

ـ آخر تو و آن همه منطقی که پای بندش هستی.

ـ این چه ربطی به فرانسه دارد؟

ـ برای این که هر زبانی ارزش و منطق خودش را دارد. وقتی آن را یاد بگیری و بتوانی با آن حرف بزنی زیبایی اش را حس می کنی.

ـ هر زبانی بله، اما فرانسه نه.

ـ در این که زبان فرانسه زبان مشکلی هست حرفی نیست، اما یکی از زیباترین زبان های دنیا است. این را که نمی شود نفی کرد، تازه اگر این طور است چرا این جارا انتخاب کردی؟

چشمهایش را تنگ کرد، لبهایش را بهم فشرد راستش خودم هم نمی دانم. شاید برای این که نزدیک بود. نزدیک و برای ما ایرانیها جذابیت خاصی داشت.

زبان بهانه ای بیش نبود. خواهر جهان که همراه شوهرش به آمریکا رفته بود، پس از یک سال مادرش را هم برد. جهان تصور می کرد که با رفتن به آمریکا همگی دور هم جمع خواهیم و آینده کاری اش در آنجا بهتر خواهد بود. من ترجیح می داد در فرانسه بمانم و درسم را تمان کنم، اما به ناچار همراه او راهی آمریکا شدم.

دلم را به این خوش کرده بودم که امریکا افق جدیدی برایمان خواهد بود. یادگرفتن زبان هم مشکلی نبود. به هر حال همه ما انگلیسی ای در مدرسه خوانده و با آن آشنا بودیم. می توانستیم با گذراندن یک دوره کلاسهای فشرده زبان، گلیم مان را از آب بیرون بکشیم.

از پاریس یک دنیا خاطره، یک دنیا خاطره، یکی دو دوست همه آن چیزی بود که همراه داشتم، نه حسرتی نه خیال بازگشتی. اما جهان امریکا را هم نپسندید. هنوز دو سال نگذشته بود زمزمه را شروع کرد که این جا دنیای ماشینی است و انسان در آن ارزشی ندارد من حتی دلم نمی خواهد بچه هایم در این محیط بزرگ شوند. من حتی دلم نمی خواند در این محیط بزرگ شوند.

گفتم: کدام بچه؟ هنوز که بچه در کار نیست . درس من چی؟

گفت: کار من مهمتر است. باید بتوانیم زندگیمان را بگذرانیم؟ تو هم می توانی درست را ادامه بدهی؟ هیچ چیز مانع از آن نیست.

دیگر نمی دانستم تا چه اندازه به حرفی که می زند اعتقاد دارد و من و درسم چه اهمیتی برایش داریم، اصلاً اهمیتی داریم؟

گفتم: آن وقت که درسم را شروع کردم یک قرن پیش بود. حالا سر کلاس خدا می داند بچه ها چقدر با من تفاوت سنی خواهند داشت. از این گذشته آن همه اشتیاق برای نزدیک بودن به خواهرت چه شده؟

ـ دنیا امروز کوچک شده. هر باز بخواهیم می توانیم با یک پرواز چند ساعته آنها را ببینم. سرم را تکان دادم. احتیاجی نبود اشتباه بودن تصوراتش را به او گوشزد کنم. با هوش تر از آن که به آن گاه نباشد.

گفتم: همراهت نمی آیم. می مایم . می مانم تا درسم را تمام کنم.

نمی توانست گفته ام را باور کند. خودم هم باور نداشتم.

گفت: منظورت را نیم فهمم؟

ـ منظورم ساده است. می مانم تا درسم را تمام می کنم.

ـ چند سال به تمام شدن درست مانده، چند سمستر دیگر باید برداری؟

ـ مهم نیست.

ـ می خواهی کجا زندگی کنی؟خرج زندگی را کی می دهد؟

ـ خودم، کاری پیدا می کنم.

ـ به همین آسانی؟

ـ اگر تهران مانده بودم الان دکتر شده بودم. هر کشوری یک سیستمی دارد، می فهمی این چیزها چقدر سخت است، چقدر می تواند کارم را عقب بیندازد؟

ـ دست کم انگلیسی زبان روز دنیا است و مجبور نیستی زبان دیگری یاد بگیری.

خندیدم و گفتم: زبان شب دنیا و روز جهان است. اصلاً مگر نبود به ایران برگردیم؟

ـ اگر به ایران برگردم اول باید به سربازی بروم.

ـ خب؟

ـ ما که آن جا زندگی ای نداریم. سربازی رفتن من یعنی دو سال سرگردان بودن. با همه محدودیتها زندگی آن طوری.

ـ خب؟

ـ باید صبر کنم، تا وقتی که از سن سربازی رفتنم بگذرد.

ـ منظورت این است که هر آدم تحصیل کرده ای برای این که به سربازی برود از رفتن به مملکتش منصرف می شود؟

ـ تا وقتی قانون بر این بر این قرار است، چاره ای نیست. حقوقی که سربازی به من می دهد خرج یک هفته مان هم نمی شود.

ـ سن سربازی نرفتن چه سنی است؟

ـ آن را هم درست نمی دانم.

ـ به این می گویند وعده سرخرمن. خودت می دانی که یک کلمه از حرفهایت را باور نمی کنم. اگر رک و راست بگویی از اول هم قصد برگشتن نداشتی، اقلاً دلم نمی سوزد.

بی آنکه حرفم را نفی کند گفت: اگر چند سال بمانیم می توانیم برای آینده مان سرمایه گذاری کنیم. امریکا آینده ای برای ما به عنوان خارجی ندارد.

ـ نمی دانم در انگلستان چطور خارجی نخواهیم بود.

ـ انگلیس فرق می کند. دنیای متمدن و جدیدی است.

ـ جهان جدید نیست؟

خندید و در حالی که دستش را دور شانه هایم می انداخت، گفت: تو که مرا تنها نمی گذاری، تو که با من می آیی؟

آن وقت برای بار سوم درسم را نیم کاره رها کردم و همراه او رفتم. در حالی که حس بلاتکلیفی و پشیمانی بر ذهنمچون یک سوال بی جواب و یک لبخند پرتمسخر فشار می آورد.

زمانی که سرانجام در لندن مستقر شدیم دیگر به راستی نمی دانستم با درس پاره پاره ام چه بکنم. در انگلیس کارها به قول معروف دیر و زود دارد اما سوخت و سوز ندارد. دنباله درسی را که در ایران و فرانسه و امریکا خوانده بودم توانستم در انگلیس به پایان برسانم، اما می دانستم که بازگشتمان به ایران خواب و خیالی بیش نخواهد بود. بنابراین دست کم باید به یکی از آرزوهایم جامه عمل می پوشاندم.

باید داروساز می شدم همانطور که تو قول داده بودم...

به فاخته می گویم: یک مرد می تواند بی آن که عقیده ای در مورد ابراز کند، تو را از کاری که در پیش داری منصرف کند.

لبخند می زند و می گوید: منصرف کلمه ظریفی است. یک مردمی تواند از کاری که می خواهد انجام دهی بیزارت کند. فقط یک مرد عقیده اش را طوری بیان می کند که مخالفت کردن تفاوتی نداشته باشد.

می گویم: سخت ترین نوع زندگی، زندگی در ظاهر چنان آراسته ای است که حتی خودت هم ندانی هم چه چیزی ناراضی باشی.

منتظرم بگوید، برو و قدر زندگیت را بدان.

سالها است تکیه کلامش این یک جمله است: برو، قدر زندگیت را بدان.

هربار می خواهم برایش درددلی بکنم سری تکان می دهد و می گوید: آه قدر زندگیت را بدان. کار که می کنی، استقلال خودت را داری. در بهترین جای دنیا هم زندگی می کنی. یک بچه هم بیشتر نداری غصه ای هم که برایش نداری. پس قدر زندگیت را بدان.

تو تنها کسی بودی که هیچ وقت به من نمی گفتی: برو قدر

زندگیت را بدان....

جهان که روزنامه می خرید، از من پرسید آیا روزنامه یا مجله ای می خواهم؟ من چیزی نخریدم.

به زن و شوهرهایی فکر می کنم که رو به روی هم می نشینند و غذایشان را در سکوت می خورند. مانند دو زندانی که مجبور به هم صحبتی باشند.زندایی هایی که بجز غذایی که در بشقابشان است به چیز دیگری اهمیت نمی دهند. اوایل ازدواجم، دیدن این مناظر برایم عجیب و قبولش سخت بود. تصور می کدم آنها از سرزمین دیگری آمده اند.فکر می کردم می شود کاری برایشان کرد.

این را اولین بار «چک» به من گفت. وقتی با تعصب و غرور از ازدواجم صحبت می کردم، خندیدو گفت: ازدواج مثل زندان است. وارد که می شوی کلیدش را گم می کنی و از آن به بعد هم به دنبال کلید گمشده ی گردی.

گفتم: برای زنی که ممکن است روزی با تو ازدواج کند دلم می سوزد.

ـ روزی متوجه می شوی هیچ چیز در زندگی آن قدر که تو تصور می کنی جدی نیست. چک اهل چکسلواکی بود. اسمش هم چک نبود، من چک صدایش می کردم. در کلاس فرانسه با او آشنا شدم با ولیانا. ولیانا دوست دخترش و اهل رمانی بود. آنها هم تازه وارد پاریس شده بودند.

لیلنا همراه خانواده اش به فرانسه مهاجرت کرده بود. یک خواهر و برادر از خودش کوچکتر داشت. می گفت که دیگر به رومانی بر نخواهد گشت. پدرش کار می کرد، وضع مالیشان خوب نبود و زندگیشان به زحمت می گذشت. حتماً باید ر دانشگاه قبول شود. می خواند و کار می کرد.

می گفت: برای هزینه دانشگاه مجبورم کار کنم.

خیال داشت مترجمی بخواند. استعداد فوق العاده ای در زبان داشت و فرانسه را در همان مدت کوتاه خیلی بهتر از ما صحبت می کرد.

چک بعد از ماجرای بهار پراگ که به سرنگونی دوبچک و تسلط کمونیسم انجامیده بود، همراه برادر و پدر و مادرش از آن جا فرار کرده بودند. خانواده اش را ندیدم. فقط یک بار برادرش را در دانشگاه دیدم. مثل خودش خوش قیافه، قد بلند، بور و سفید بود چک از دوری وطنش به شدت رنج می برد. تعصب عجیبی نسبت به مملکتش داشت. نمی توانست مهاجرتشان را قبول کند. عقیده داشت که انسان باید بماند و مبارزه کند.

می گفت: پدرم آن جا نماند برای این که ما بتوانیم آزاد بزرگ شویم. من سرانجان به آن جا بر خواهم گشت. آن جا کشور من است و مال من. این یک دوره گذرا است. به پدر و مادرم هم گفته ام. آنها هم از بودن در این جا خوشحال نیستند. از تصور روزهایی که مادرم می گذراند پشتم می لرزد. گاهی شب که به خانه می رسم به نظرم می آید او همان جا صبح خداحافظی نشسته بود، به جا مانده است. حس می کنم روحش را گم کرده، اما برای اینکه پدرم را ناراحت نکند حرفی نمی زند.چک همان غروری را که برای مملکتش داشت در مورد خود و خانواده اش هم ابراز می کرد. خودش را یک سر و گردن بالاتر از دیگران می دانست و می گفت: امکانات و پیشرفت اینجا برای من تا آن زمان خوب است که بعداً برای کشورم کارساز باشد. ما هر دو به هم نیاز داریم و بدون یک دیگر دوام نمی آوریم.

لیانا می خندید و می گفت: اینها همه خیالات واهی است . غرور نداشتن است. من که دبگر به آنجا برنمی گردم. آدم یک بار به دنیا می آید و یکبار زندگی می کند و در این فرصت باید خوش باشد این حفرها که تو می زنی بچگانه است. پدر من توصیه کرده هرگز دور سیاست نگردیم و فکر بازگشت را نکنیم.

چک نمی توانست از بازگو کردن زیبایی ها و بی نظیر بودن کشورش خود داری کند.

لیانا می خندید و حرف او را قطع می کرد و رو به من می گفت: بگذار من برایت بگویم.

آنوقت به حالت نمایشی دستهایش را تکان می داد و می گفت: یادت نرود که چکسلواکی از دو بخش چک و اسلواکی تشکیل شده. جنگلهای فراوانی دارد آب و هوایش در زمستان و تابستان گرم است یعنی بهترین است.

چک نگاهش می کرد و او ادامه می داد: معادن فراوانی دارد و صنعت پیشرفته. مردمش در شمال به خصوص به موسیقی علاقه فراوانی دارند و اپرای مهمی دارد.

از گوشه چشم نگاهی به چک می انداخت: اما الان در دست کمونیستها اسیر و منتظر است ایشان بروند و آن جا را نجات دهند.

چک سعی می کرد ساکتش کند اما او اعتنایی نمی کرد و می گفت: ما اگر زرنگ باشیم باید به فکر خودمان باشیم و گلیم خودمان را از آب بکشیم. سیاست را به سیاست بازها واگذار.

چک اخم می کرد و می گفت: چیزی که من می گویم ربطی به سیاست ندارد.

من برای توصیف برتری ها و زیبایی های کشورمان با او همداستان می شدم. لیانا گوش می کرد سرش را تکان می داد و می گفت همه اینها که شما می گوئید روی یک کره واحد قرار گرفته و شما خودخواه ترین فاشیست روی زمین هستید.

چک از شنیدن کلمه فاشیست صورتش برافروخت شد و فریاد زد: به من نگو فاشیست. تو دیگر باید بدانی فاشیسم با ما چه کرده.

لیانا گفت: به نظر من وطن پرستی یعنی نژادپرستی. و نژاد پرستی به هر شکلی غلط است.

چک پرخاش کرد: پس تو وطنت را به این ها می فروشی؟

ـ یعنی چه که وطنت را می فروشی؟ من دارم زندگی می کنم حالا که پدر و مادرم مرا به این جا آورده اد بهترین راه این است که از فرصتی که دارم استفاده کنم. ممکن بود اگر در وطنم می ماندم آدم بیکاره ای می شدم.

من به یک فرانسوی که نگاه می کنم هیچ تفاوتی در او با یک رومانیایی نمی بینم. و هیچ تعصبی حس نمی کنم. برای همین هم دلم می خواند در بهترین جای ممکن زندگی کنم و بهترین استفاده را از زندگی ام ببرم. هر وقت ه از فرانسه حوصله ام سر رفت، و جای بهتری پیدا شد، می روم آنجا. ما مهاجرها بهترین راه زندگی زندگی برایمان یک جا نماندن است. خدا است و ما هم بنده های خدا.

اما دلتنگی چک برای کشورش عمیق تر از آن بود که استدلال لیانا را بپذیرد، سرش را با تاسف تکان می داد و می گفت: اگر کشورم را پاره پاره نمی کردند اگر این قدر زور و بیداد نبود بی شگ پدرم آن جا را رها نمی کرد. ما زندگی متفاوت و بهتری داشتیم کاری که پدرم این جا می کند برای تامین خانواده اش است، این کار برایش ارجی ندارد و می تواند یک مرد را از پا بیندازد. مادرم آن را حس می کنم. اگر عشق آنها به یکدیدگر نبود دوام نمی آورند. آنها خوب می دانند که چه گنجی را پشت سر گذاشته اند. ما در پراگ دارای یکی از بهترین دانشگاه های هستیم. چه نیازی است که این جا باشیم.

چک عاشق «دورژاک» بود و او را بزرگترین موسیقیدان اروپا می دانست.

می گفتم: مگر کارهای بتهوون را گوش نداده ای.

ـ بتهوون به جای خود اما اگر به کارهای دورژاک گوش به کنسرت ویلون سل اش، یه سنفونی هایش آن وقت می فهمی من چه می گویم. آهی می کشید و ادامه می داد: حتی تو هم نمی توانی بفهمی من چه می گویم.

می گویم: حالا دیگر چرا فهم مرا زیر سوال می بری؟

می گویم: برای این که تو با انتخاب خودت آمده ای و احتمالاً در اولین فرصت برمی گردی.

می گویم: احتمالاً ندارد. ما صد در صد بر می گردیم.

با تاسف سری تکان می دهد و می گوید: از هیچ چیز صد در صد مطمئن نباش.

لیانا دستش را دور شانه های او می اندازد و می گوید: خودش صد درصد برمی گردد، اما برگشتن تو را قبول ندارد.

راز دوستی و صمیمیت ما این بود که می توانستم با دست و دلبازی تمامی افتخارات مملکتمان را برای هم بگوییم.

لیانا کنار ما می نشست، به حرف های ما گوش می داد، می خندید و می گفت: نمی توانم باورکنم که آدم این همه افتخار را ول کند و جای دیگری برود. اگر این قدرموهبت در کشورتان ریخته این جا چه می کنید؟

چک اعتراض می کرد: پدرم نمی توانست با حکومت دست نشانده شوروی کنار بیاید. تنها ما نبودیم، بسیاری آن جا ترک کردند.

او خیلی چیزها را نمی توانست باور کند. می هواست روزنامه نگاری بخواند می گفت: ر اولین فرصت برمی گردم. به محض اینکه درسم را تمام کنم به پراگ می روم. جای من آن جاست، این جا کاری ندارم.

می گفت: برمیگردم، حتی اگر شده به صورت یک خبرنگار جنگی.

این روزها را که می گفت دستهایش را با هیجان تکان می داد و چشمهایش از غرور می درخشید.

کلاسمان که تمام می شد به کافه تریای دانشگاه می رفتیم. قهوه می خوریم و بحث را ادامه می دادیم. لیانا خودش را به او می چسباند و به نقشه ها و آرزوهای او لبخند ی زد. یک بار پرسیدم: شما کی ازدواج می کنید؟

لیانا با حسرت به او نگاه کرد. چک در حالی که از سوال من تعجب کرده بود، دستش را دور شانه های لیانا انداخت و او را به خودش فشرد و گفت: ازدواج مانند زندان است. لحظه ای که واد می شوی کلیدش را گم می کنی.

لیانا با دلخوری خودش را از اوکنار کشید و مشتی به شانه اش کوبید چک خندید و گفت: و هرگز آن کلید را پیدا نمی کنی.

لیانا دختر خوشگلی بود و من از این که آنها خیال ازدواج می کردم.

یک بار که در رستورانی نزدیک کلاسمان ناهار می خوردیم چک به زن و شوهری که چند میز دورتز از ما نشسته و در سکوت غذا می خورند اشاره کرد و گفت: بین اینها زن و شوهر نمونه هستند. بعد از بیست سی سال زندگی، همه این طوری می شوند.

من لیانا اعتراض کردیم. چک گفت: چند نوع ازدواج داریم. یک دسته آنهایی که نسبت به هم عشق واقعی دارند ارزش یکدیگر را می دانند و در هر شرایطی کنار هم می مانند. یک دسته هستند که نسبت به هم بی تفاوت اند و کاری به یک دیگر ندارند، زندگیشان از روی عادت است تا علاقه. دسته دیگر با خشم و نفرت کنار هم زندگی می کنند و کاری ندارند جز رنج دادن دیگری.

من و لیانا اعتراض کنان سعی می کردیم او را از سخنرانی اش باز داریم. گفتم: تو این چیزها را از کجا می دانی مگر چند دفعه تا به حال ازدواج کرده ای؟

گفت: لازم نیست آدم ازدواج کند تا این چیزها را بفهمد. به هر طرف که نگاه کنی پر از این آدمها است.

بعد با خنده شیطنت آمیزی اضافه کرد: تازه من کمی به شما تخفیف دادم. چون آن دسته اول نادرند.

لیانا گفت: مانند پدرم و مادر تو؟

ـ دقیقاً، پدر و مادر من از نوازند. به نسل دیگری تعلق دارند که عمرش سر آمده است.

لیانا گفت: حالا چرا این قدر با ازدواج مخالفی، مگر کسی خواسته با تو ازدواج کند؟

گفتم: لیانا راست می گوید، مگر کسی خیال ازدواج با تو را دارد؟

خندید و گفت: منظور من لیانا نیست. منظورم تویی که این قدر مغرورانه از عشق و ازدواج حرف می زنی و آدم را عصبانی می کنی.

گفتم: مثل این که نمی توانی باور کنی که کسی در نسل ما در ازدواجش خوشبخت باشد.

ـ چرا، اما فقط اگر به اندازه تو خوشگل باشد.

از گفته اش چنان جا خوردم که تا چند لحظه نمی دانستیم چه عکس العملی داشته باشم.

هیچ وقت هیچ کس به من نگفته بود که خوشگلم،حتی تو...

تنها چیزی که از بچگی شنیدم خوشگل بودن ناهید بود و بعد هم که دختر خاله پری به دنیا آمد؛ شد دومین دختر خوشگل. در خانواده ما یک تقسیم بندی کلی وجود داشت که مو لای درزش نمی رفت. زن خوشگل خانواده خانم خانم بود و خاله پری که شبیه او شده بود و دخترهایی که شبیه به او بودند. بچه که بودم گاهی از خود می پرسیدم چرا کسی از من چیزی نمی گوید؟ دلم می خواست از مادرم می پرسیدم درباره من چه فکر می کند؟ منهم به نظرش خوشگل هستم؟ به ناهید می گفتند خانم خوشگله . به من می گفتند، سیاه سوخته نمکی.

با ناباوری به چک ناه می کنم، قند توی دلم آب می شود. او همچنان که به من خیره شده اضافه می کند: همه دخترهای ایرانی به خوشگلی تو هستند؟

نفس بلندی می کشم : نه، من یک استثنا هستم.

لیانا که ماتش برده ، با دلخوری او ا نگاه نی کند می گوید: مگر نمی بینی او ازدواج کرده تازه دخترهای چکوسلواکی چی، آنها خوشگل نیستند؟

اخم کردم و گفتم: بس کن تو را به خدا . من نه از این شوخی ها خوشم می آید و نه توی خط این چیزها هستم.

چک خندید و دستش را دور شانه های لیانا انداخت و در که گونه او را می بوسید به من نگاه کرد، نگاهی که آدم می تواند یک عمر در رویای آن غرق شود.

لیانا در حالی که خودش را توی بغل او فشار می داد به من گفت: ولش کن، عقلش را از دست داده است.

چند وقت پیش چمدانی را که لباس عروسی ام در آن بود، باز کردم. لباس سفیدی که سی سال پیش به تن کرده بودم، لباس پر از گردو غبار بود، اگر به آن انگشت می کشسدم پاره می شد.

جهان روزنامه را ورق می زندبه دستهایش که دو طرف روزنامه را ورق می زند به دستهایش که دوطرف روزنامه را گرفته نگاه می کنم. حلقه اش را به انگشت دارد. دستهایم را به هم فشار می دهم و با انگشتم حلقه ام را لمس می کنم. حلقه هایمان شبیه هم هستند و تاریخ ازدواجمان توی آن نوشته شده است به مبدا سی سال پیش.

از آن روز، هر بار به دنبال فاخته می روم نزدیکی خانه شان قلبم چنان به تپش می افتد که صدایش را می شنوم. از سر پیچ کوچه آنها فقط به یک چیز فکر می کنم و به خودم هزار بار نفرین می فرستم. اما باز فکر و نگاهم به دنبال کسی می گردد ک کت و شلواری کرم نگ ب تن دارد، عینک آفتابی زد و دو خان فاخت، کنار من ایستاد است. نمی دانم تا چه وقت در تهران خواهد بود، فقط می دانم نرفته است. حاضرم همه عمرم را بدهم و او بار دیگر آن جا ایستاده باشد.

همین که توی کوچه شان می پیچم حس می کنم پست سرم است. قدمهایم را تند می کنم پاهایم بهم می پیچد، انگار راه یافتن از یادم می رود. با قلبی که می خواهد از سینه ام در آید، به خانه فاخته می رسم و زنگ درشان را فشار می دهم. با احتیاط دور و برم را نگاه می کنم کسی نیست. ب خودم می گویم یگر او را نخواهم دید. حتماً رفته است. فاخته گفته بود عجله دارد برگردد.

حسرت دیدار او، حسرتی که به نوعی نیاز تبدیل شده است، رهایم نمی کند. شش روز در هفته و هر روز دو بار سر راه خانه گرفتار این هیجان می شوم. در مدرسه به دنیای پر شر و شور جوانی و درس باز می گردم. اما از مدرسه که پا بیرون می گذارم و به خیابان و کوچه و کوچه و خانه آنها نزدیک می شوم، دروباره قلبم شدت می گیرد. از جمعه ها و روزهای تعطیل بیزارم. تعطیلات عید هم یعنی دو هفته بی هیچ امیدی زندگی کردن. کم کم سر عقل می آیم. امتحانات نزدیک است و دیگر نباید به چیزی جز آن فکر کنم. تا این که یک روز نزدیک خانه فاخته می بینمش که از آن طرف خیابان می آید. قدمهایم را تند می کنم و توی کوچه می پیچم و وانمود می کنم او را ندیده ام. آن قدر تند می روم که نزدیک است زمین بخور. حال خود را نمی فهمم. به من می رسد و سلام می دهد.

سرم را برگردانم. می خواهم بگویم سلام، اما صدایی نامفهوم از گلویم در می آید. از خودم، از بی عرضگی ام بیزار می شوم. قدمهایش را با من هماهنگ می کند و می گوید: از هم دیرتان شده؟

این بار بهتر متوجه می شوم که حرف زدنش با دیگران فرق دارد. کلمات را کامل و محکم ادا می کند. آخر هیچ کلمه ای را نمی خورد.به نظرم کمی هم لهجه دارد. حتماً به خاطر آن که در فرانسه زندگی می کند و فرانسه حرف می زند. شلوار خاکستری و کت سرمه ای شیک پوشیده. بوی ادکلنش را حس می کنم و نزدیک است بیهوش شوم.

آهسته می گویم: بله.

خدا را شکر می کنم که توانسته ام حرف بزنم. می گوید: من جهانبخش هستم.

باز هم نمی دانم جهانبخش اسمش است یا نام خانوادگیش. کاش می توانستم بپرسم، اما جرات نمی کنم.

می پرسد: اسم شما؟

نزدیک است بگویم: نمی دانم.

اگر به تو م گفتم که نزدیک بوده اسمم را فراموش کنم

حتماً می گفتم: با داشتن این همه اسم باز هم یادت رفته

بود. خب می توانستی یکی از اسمهایت را بگویی. خدا

را شکر که از این نظر کمبودی نداری...

بارها و بارها جلو آینه تمرین کرده بودم که در رو به رو شدن با او چطور خونسرد باشم. اما نتیجه همه شگردها این بود که حتی اسمم را هم فارموش کرده بودم. تازه کدام یک را باید می گفتم؟

سعی می کنم به خود مسلط شوم و زیر لب می گویم: صناعت جمشیدی.

معلوم است که متوجه حال من شده، سرش را به سوی من کج می کند، می گوید: صناعت جمشیدی که اسم فامیلمان است. اسم کوچکتان چیست؟

ـ من... من... من چند تا اسم دارم.

نمی دانم چرا این را می گویم. کافی بود می گفتم، پرتو، یا شیرین، یا شورا.

می گوید: خی، همه اسمهایتان را بگوئید.

ـ آخر...

در دلم می گویم: آخر و زهرمار.

می گوید: آخر چی؟

بدنم خیس عرق شده، می گویم: پرتو.

ـ این کدام یک از اسمهایتان است؟

ـ اسم توی شناسنامه ام. مادرم شیرین صدایم می کند، بقیه شورا.نفسی می کشم. کف دستم عرق کرده و کتابهایم دارد خمیر می شود. احساس می کنم زیر چشمی نگاهم می کند. اسمهایم را تکرار می کند. می گوید: خشا بحالتان که این قدر اسم دارید.

می پرسم: چرا؟

می گوید: خیلی خوب است که آدم حق انتخاب اسمش را داشته باشد.

لبهایم را به هم فشار می دهم: من که حق انتخاب نداشته ام، بقیه داشته اند، نه من.

دوباره اسم هایم را تکرار می کند انگار آنها را مزه مزه می کند و می خواهد به خاطر بسپارد که می رسیم. گویی سالها در راه بوده ایم و در یک چشم به هم زدن همه را گذرانه ایم.

می ایستم، اوزنگ می زند. فاخته در را از می کند و از دیدن ما جا می خورد. فکر می کنم از دیدن قیافه من است، می دانم که صورتم سرخ شده است و حالتی گیج دارم. برادرش را صدا می زند به طرف من می آید و آستین روپوشم را می کشد. به خودم می آیم، همراه او می روم و فکر می کنم کاش دیگر نبینمش. این طور راحت ترم. اما سر کوچه نرسیده می دانم که حاضرم همه زندگی ام را بدهم و یک بار دیگر او را ببینم.

فاخته می گوید: حالا نوبت نست. ماها اگر عاشق کسی می شدیم که بیشتر در دسترسمان بود بهتر نبود؟ آخر عقل ما کم نیست؟

او عاشق پسر یکی از دوستان شان بود، پسرک پس از دیپلم دبیرستان به آمرکا رفته و فاخته دیگر خبری ار او نداشت. حرفی هم از او نمی زد. اگر هم می پرسیدم می گفت: ولش کن حوصله ندارم. عشق و عاشقی های بچگی را باید فراموش کرد.

می گویم نمی دانم او چه می گوید و چرا فکر می کند من عاشق شده ام.

سرش را تکان می دهد و شروع می کند از جهان حرف زدن. با این که دلم آب می شود، اما دستم را جلو دهانم می گیرم و می گویم: بس کن. من علاقه ای به دانستن این چیزها ندارم.

اما او تا مدرسه کج کج و رو به من راه می رود. سوال پیچم می کند. می گوید: من که می دانم. اگر اعتراف کنی بهش می گویم.

کنارش می زنم و می گویم: چرا این قدر چرت و پرت می گویی. من که نمی دانم منظورت چیست.

دست بردار نیست، تا دمِ مدرسه اشکم را در می آورد. می گویم: ولم کن، دگر با من حرف نزن.

تا پایان روز نگاهش نمی کنم. مدرسه که تعطیل می شود بی آن که منتظرش شوم راه می افتم، سر خیابان نرسیده ام که خودش را به من می رساند و ساکت کنارم راه می افتد. سر پیچ کوچه شان زیر گوشم می گوید: اگر هنوز خانه ما باشد می آیی تو؟

بی آن که جوابش را بدهم از او جدا می شوم. همان جا می ایستد و پیش از این که توی خیابان پهلویی بپیچم فریاد می زند: فردا صبح بیا دنبالم، منتظرت هستم، باشد؟

قطار در ایستگاهی توقف می کند. ایستگاه کوچکی است. نمی دانستم در ایستگاه های قطار واکسی هم پیدا می کند. در گوشه سمت راست، بیرون اتاق انتظار، مرد جوانی روی صندلی پایه کوتاهی نشسته، بساط واکسش را کنار گذاشته است. صورتش را رو به آفتاب گرفته، سیگاری گوشه لب دارد، به نظر نمی رسد از نداشتن مشتری دغدغه ای داشته باشد. نگاهش می کنم و دلم به شدت فشرده می شود.

پیشانی ام را به پنجره فشار می دهم و غرق تماشایش می شوم. جهان هم متوجه می شوند، به من نگاه می کند و با لبخندی می گوید: این از آن چیزهایی اشت که تو اصلاً دوست نداری.

جهان نمی تواند تصور کن، تمی تواند قبول کند، که من هرگز کفشهایم را واکس نمی زنم. هرگز کفشهایم را واکس نخواهم زد.

می توانم کفشی را دور بیندازم اما نمی توانم واکسن بزنم. حتی خریدن یک قوطی واکس برایم سخت است.

تو می دانی آه، فقط تو باور می کنی....

راهمان به مدرسه از جلو مغازه جواد آقا می گذشت. برادرهایم و پسر های خابه پری عادتشان شده بود که هر روز سر راه مدرسه دم دکان ج.اد آقا بایستد به تماشای رستم که کنار انبوهی کفش کهنه نشسته بود و به دستور جواد آقا آنها را میخ می کوبید یا واکسن می زد. گاهی هم پهلویش می رفتند و کنارش می نشستند و سعی می کردند کفشی را که دستش بود از او بگیرند و میخ بکوبند. او چیزی نمی گفت با آرنج کنارشان می زد و کفشها را از دستشان می گرفت و می گذاشت پشت سرش.

به آنها که کی رسیدم، می ایستادم، رستم سرش را بلند می کرد، مرا که می دید سرش را پایین می انداخت. هیچ وقت توی مغازه نمی رفتم.

برادرها و پسرخاله هایم همراه دو تا از هم شاگردی هایشان جلو مغازه ایستاده اند. یکی شان می گوید: رستم، کفش به اندازه پای رستم داری؟

بقیه می زنند زیر خنده. سرش را بلند می کند، مرا که می بینید فوراً سرش را پایین می اندازد. یکی دیگر از پسر ها می گوید: رستم، چند می گیری کفش مرا واکس بزنی؟

پسر بزرگ خاله پری می گوید: رستم، راستی چقدر طول می کشد کفش های رستم را واکس بزنی؟ و باز شلیک خنده شان بلند می شود.

جلو می روم و می گویم: ننر بازی در نیاور به خاله ماه می گویم ها.

پسرها در حالی که می خندند و مسخره بازی در می آورند راهشان را می گیرند و می روند. رستم لنگه کفشی را که واکس می زد کنار می گذارد و لنگه دیگر را که بر می دارد دستش را به چشمش می برد.

پا به پا می کنم. کیفم را زمین می گذارم به کنار می گذاردم به کنار در مغازه تکیه می دهم و می گیم: عیبی ندارد توی خانه ما همه با اسمها می خندند. فقط اسن تو نیست.

دستمال را روی کفش می کشد، سرش پایین است. می گویم: به اسم من هم می خندند. من نمیدان

مامان هم می خندد. باز گغت اسم تو خنده ندارد.

ـ آخر مگر نمی دامی. من که فقط دو تا اسم ندارم، سه تا اسم دارم. شاید هم چون اسمم شیرین نیست می خندند.

آنوقت سرت را بلند کردی و خندیدی....

گفتم: دیدی تو هم خندیدی.

فوراً خنده اش را فرو خورد. گفتم: عیبی ندارد.

پرسید: می خواهی کفش هایت را واکس بزنم؟

به کفش های قرمز بند داری که پایم بود نگاه کردم و گفتم: نه.

سرش را دوباره پایین انداخا. پرسیدم: واکس زدن را دوست داری؟

گفت: نه، مثل بوی دواخانه حالم را به هم کی زند.

به بیرون مغازه نگاه کرد نگاهش را گرفتم. جواد آقا بود.

نزدیک که رسید سلام کردم. جواد آقا گفت: سلام خانم کوچولو.

رستم کفشهای خانم کوچولو را واکش زدی؟

دوباره به کفش هایم نگاه کردم، کیفم را برداشتم و با همه سرعتی که می توانستم به طرف خانه دویدم.

قطار شهر را پشت سر می گذارد. سرم را به شیشه تکیه می دهم، یه مزرعه های سرسبز و مرتب، به اسبها و گاوهایی که با تنبلی گوشه و کنار ایستاده اند، نگاه می کتنم. از راهرو مردی همسن و سال جهان می گذرد.

صندلی کنار جهان خالی است. نگاهی سرسری به صندلی خالی می اندازد و رد می شود. از این که پهلوی ما ننشت خوشحالم. او هم دسته ای روزنامه زیر بغل دارد. دیوار ها حالم را به هم می زنند. به جهان نگاه می کنم، نمی دانم روزنامه چندمین مرحله سکوت ما بین ما بوده است.

به خانه های دهقانی که همچون دهقانی که همچون نقطه های پراکنده تنها و دور از هم در میان مزرعه های بزرگ قرار گرفته اند، نگاه می کنم به یاد حرف خاله پری می افتم که می گفت: هر کس هر جا به دنیا بیاید، همان جا هم از دنیا می رود. اعتقاد عجیب و غریبی بود که از دایره وجودش فراتر می رفت. سر ازدواجم به مادرم گفته بود: خواهر نگذار بچه ات را به غریبی ببرند. اگر رفت در غربت می ماند.

از آن پس هرگاه مادرم دلش برایم تنگ می شود دستش را روی دستش می زند و می گوید: امان از سرنوشت این دختر به غریبی بود.

تنها اوست که می داند حتی نطفه ام هم در غریبی بسته شده.

سالی که پدرم را از طرف شرکت دارویی که در آن کار می کرد همراه گروهی برای یک دوره آموزشی به آلمان فرستادند. مادرم در آخرین هفته های اقامتش به او ملحق می شود. به تهران که برمی گردند، مرا حامله بوده .

بعداً همه گفته بود که اگر بچه دختر باشد اسمش را شیرین می گذارد. شیرین اسم قشنگی بود که کسی با آن مخالفتی نداشت. به دنیا که آمدم پدرم گفته بود: اگر اسم این بچه شبزه و ریزه میزه را شیرین بگذاری بهمان می خدید. این سوسکه من نمک دارد اما شیرین! چطور است اسمش را بگذاریم شورا.

مادرم اعتراض کرده بود: چه حرفها، شورا هم شد اسم؟ شورا دیگر یعنی چه؟

ـ شورا یک اسم روسی تبار است.

خاله پری پرسیده بود: آخر آقای دکتر شورا اسم دختر است یا پسر؟

پدرم می گوید: بعضی اسمها دختر و پسر ندارد.

به نظر مادرم شورا به پسر بیشتر می خورده تا دختر.

از نظر پدرم هم فرقی نمی کرده که اسمم چندان هم دخترانه نباشد. از نظر پدرم هم فرقی نمی کرده که اسمم چندان هم دخترانه نباشد. تازه پس از آن هم به توافق نمی رسند در نتیجه یکی دو ماه بدون شناسنامه می ماند. تا سرانجام اسم پرتو را براسم انتخاب می کنند که غلام خان گفته بوده می تواند اسم پسر هم باشد و هرگز کسی به آن صدایم نکرده است، جر در مدرسه آن هم معامها.

فاخته می گفت: از سرگذشت اسمهای تو می شود یک کتاب نوشت. مادرم می گفت: پدرت آن قدر تو را از رنگ و بو انداخت.

او تنها کسی اسن که شیرین صدایم می کند، آن هم نه همیشه. برای دیگران شورا هستم. خاله ماه و رستم شوسا صدایم می کنند البته رستم فقط زمانی که تنها هستم.

با جهان که آشنا شدم، شدم شوریده.

به این ترتیب، من، شیرین، شورا، پرتو صناعت جمشیدی، روزی ناهان به شوریده جهاندار تبدیل شدم. آدم کاملاً تازه ای که با نگاهی متفاوت دنیا را می نگریست. تنها اسمم عوض نشده بود همه چیز زندگی ام تغییر کرده بود، حتی وطنم.

از آن روز که قول خاله پری مرا به غریبی بردند، سی سال می گذرد. انگار آوارگی به قول از شروع که بشود دیگر دست از سر آدم بر نمی دارد.

سی سال است که خانم جهاندار هستم. از نام خانوادگی خودم کمتر استفاده می کنم.

هر جا گفته ام: صناعت جمشیدی، فوراً پرسیده اند: به کدام یک یاید صدایت کنیم؟

اولین بار در مدرسه بود که با این سوال روبرو شدم. بعد عادت کردم، می گفتم: کدام ندارد، هر دو را.

یکبار فکر کردم روزی که بمیرم و در روزنامه ای بنویسد پرتو صناعت جمشیدی. فردایش ممکن است دوستی تلفن بزن و بخواهد که با هم به سینما برویم، یا برای مهمانی دعوایمان کنند.

من و تو هر دو مزه این آوارگی را چشیده ایم، تو از کودکی تا

میانسالی، من از جوانی تا به پایان....

خانم خانم به خاله ما هم می گوید: پدرت این را آورده، اگر می گذاشت ده بماند پدره مثل خر از گرده اش کار می کشید و زن پدره هم دمار از روزگارش در می آورد. حالا اگر بفهمند که تو بردی خانه ات و می خواهی بفرستمش مدرسه می آیند مدعی می شوند، ولت نمی کنند. اینها بچه را برای کار می خواهند نه درس خواندن.

خاله ما هم روسری اش را روی سرش مرتب می کند و می گوید: اصلاً یادم رفت برای چه آوده بودم.

ـ حالا بیا بنشین یک چای بخور.

خاله ام کفشهایش را دم در اتاق در می آورد. خانم خانم برایش چای می ریزد. می روم و کنارش می نشینم. انگار تازه متوجه من شده صورتم را می بوسد و دستش را روی موهایم می کشد. خودم را توی بغلش جا می دهم. مرا به خودش می چسباند و رو به خانم خانم می گوید: بیا هم قد این است . مگر بچه فرقی دارد؟

ـ خب خب، همه که یک جور نیستند. کسی هم که کاری بهش ندارد. روزها یک کاری می کند و چیزی یاد می گیرد.

ـ چیزی که یاد می گیرد تو سری خوردن و اُرد شنیدن از ننه ها است. به این می گویید کار؟ خیال می کنید با این کار خیر، عاقبت خودتا را تامین کرده اید.

خانم خانم به اتاق پشتی که پاپا آن جا است نگاه می کند. خاله ما هم در حالی که استکان چایش را در دست گرفته می گوید: شبها که می تواند بود مدرسه.

ـ خب شبها بگذارش مدرسه.

پاپا از عقبی بیرون می آید. سرفه ای می کند. خاله ما هم نیم خیز می شود و سلام می کند.

ـ یا الله ماه منیر خانم. علیکم السلام.

خانم خانم برای پاپا چای می ریزد. خاله ما هم چایش را زود تمام می کند و بلند می شود و می گوید: با ننه ددری کار داشتم.

خانم خانم می گوید: ددری را که می شناسی، مثلاً رفته یک نان بخرد دو ساعت است رفته.

ـ پس وقتی آمد بگوئید یک سری بیاید پیش من.

موهای مرا می گیرد، آهسته می کشد و سرم را می بوسد. از میان در به رستم که روی زمین نزدیک آشپزخانه نشسته و لوسی را ناز می کند نگاهی می اندازد. از اتاق که بیرون می رود ننه بزرگه را صدا می کند، از توی کیفش پولی در می آورد و چیزی به او می گوید. خانم خانم نگاهش به آنها است، پاپا چایش را هورت می کشد: اختیار زندگیمان را نداریم.

خانم خانم می گوید: هیس...

پاپا آدمی تندخو و کم حوصله بود، اما در دست های خانم خانم مانند موم نرم بود. گاهی اگر عصبانی می شد و داد می زد، یا حرفی می زد که به میل خانم خانم نبود، خانم خانم بی آن که محلش بگذارد راهش را می گرفت و از اتاق بیرون می رفت. هر چه او داد می زد خانم خانم کمتر اعتنا می کرد. پاپا می دانست که امور خانه اش بی او نمب چرخد و تا آخرین روز زندگیش عاشق او بود. البته قدر که مردهایی مثل پاپا می توانند عاشق کسی باشند. برای پاپا در درجه اول آسایش خودش مطرح بود، بعد بای دنیا. خانم خانم این را خوب می دانست، به همان اندازه هم از قدرت خودش آگاه بود. اگر دلش می خواست می توانست او را دور انگشتش بچرخاند، بدون این که پاپا خودش هم بفهمد. این را از خنده های زیرکی خاله پری که خانم خانم سعی می کردم ساکتش کند، و در همان حال نمی توانست لبخند خودش را هم پنهان کند، حس می کردم. گاهی اگر یکی از ما بچه ها همراه آنها می خندیدیم، فوراً جدی می شدند و به ما هم تشر می زندند که ساکت باشم. مثلاً پاپا مانند همه مردهای همزمان خودش در آرزوی داشتن پسر بود. اما در برابر خانم خانم که سه دختر برایش به دنیا آورده بود حرفی نزده بود، فقط گفته بود، دیگر بسم است.

لوسی هنوز کنار رستم روی زمین لم داده و چشمهایش را هم گذاشته و رستم همچنان دست نوازش پشت او می کشد. نمی توانم نگاهم را از آنها بردارم، فکر می کنم کاش بردادرم، فکر می کنم کاش برادرهایم این جا بودند و این منظره را می دیدند.

وقتی برادرهایم با پسرهای خاله پری بودند هیچ چیز از دستشان در امان نبود. مراهم به بازیهایشان راه نمی دادند. از این که بی محلی ام کنند لذت می بردند. می گفتند: بازی دخترانه نیست.

ننه ددری گاهی تشرشان می زد و می گفت: بچه ام را باید بازی بدهند. هر بار هم مادرم را می دید می گفت: خانم بچه ام تنهای تنها است. باید یکی هم برای این بزایی. این بچه هیچ کس را ندارد که همبازیش باشد.

مادرم هم با دستش حرف او را رد می کرد و می گفت: واه واه تو هم صدایت از جای گرم در می آید.

ننه ددری می گفت: خانم والله خودم بزرگش می کنم.

با سرعت خودم را به خانه می رسانم، از این موقعیت بهتر نمی شد که خودی نشان دهم و داستان پسری را به برادرهایم بگویم که پاپا از ده آورده که آن قدر کله اش مو دارد که آدم صورتش را نمی بیند و تازه با لوسی هم دوست شده است. آنها فوراً خبر را به گوش دو پسر خاله ام می رسانند.

می گویم: لوسی را بغل کرد و لئسی هم خودش را به او چسباند.

برادرهایم که آرزوی بازی کردن با لوسی برایشان رویایی دست نیافتنی شده بود با کنجکاوی و ناباوری سوال پیچم می کنند. تا می توانم داستا را آب و تاب ی دهم. همان وقت شب تصمیم می گیرند به منزل خانم خانم بروند که مادرم جلوشان را می گیرد: این وقت شب کجا؟ مگر فردا را ازتا گرفته اند.

صبحانه خورده همراه دو برادر و پسرخاله هایم به منزل خان خانم می روم.

خانم خانم از دیدن ما که ناشکیبا و کنجکاو دور و بر خانه را نگاه می کردیم، لبخندش را فرو خورد، بی آن که نگاه های پر انتظار ما اعتنایی کند گفت: چی شده، مویتان را تش زده اند. آمده ایئ این جا چکار؟ اگر صبحانه نخورده اید، هنوز ننه سفره را جمع نکرده.

ما اما حواسمان به او نبود. انتظارمان زیاد طولانی نشد. ننه ددری دست بچه ای را که تا به حال در عمرم نیدیده بودم در دست گرفته، وارد شد. پسرکی لاغر که موهایش را از ته تراشیده بودند. سفیدی حمام هنوز روی گردن و دستهایش دیده می شد. شلواری بزرگتر از اندازه اش که پاچه هایش را ت زده بودند و پیراهنی که پیش از آن تن بردادرهایا پسرخاله هایم دیده بودم، پوشیده بود. ننه ددری دست او را که سرش پایین بود و عقب تر ایستاده بود کشید و گفت: خانم ببین، چه تر و تمیز شده؟ در حالی که غش غش می خندید اضافه کرد: هر چه کردم از این دیگر سفیدتر نشد.

بچه دستش را روی سرش کشید و نگاهش را از ما که که بع او خیره شده بودیم دزدید. یکی از پسرها نزدیک او رفت و با کنجکاوی به لباسی که به تن داشت نگاه کرد و گوشه آستین او را کشید، اما پیش از آن که حرفی بزند، خانم خانم بلند شد به ننه ددری گفت که بچه را ببرد و صبحانه اش را بدهد. بعد رو به ما کرد: خب شما هم که این انگاری ندارید.

عصبانی بود و با بی حوصلگی ما را به خانه فرستاد. گفتم: خانم خانم، می شود من پیش شما بمانم؟

نگاهی خالی از مهر به من انداخت: نخیر، با برادرهات برو. شاید مادرت کارت داشته باشد. زیر لب انگار با خود حرف می زند گفت: بچه فضول و خبر چین.

ننه بزرگه از آشپزخانه سرک می کشید، ننه ددری را صدا می کند: بیا یک لقمه نان بگذار این بچه بخورد، زیان بسته را ناشتا برده حمام. عقل که نیست جان در عذاب است. و غرغرکنان به آشپزخانه برمی گردد.

از در بیرون نرفته برمی گردم، او را می بینم که ننه ددری دستش را می کشد تا به آشپزخانه ببرد. صبر می کنم تا برادرها و و پسرخاله هایم دور می شود. تا آنها سرشان به کار خودشان است و حواسشان به من نیست به طرف آشپزخانه می روم و آن جا می ایستم. رستم کنار ننه بزرگه نشسته و سر به زیر چایش را هم می زند. قدری نان و پنیر جلوش است ننه بزرگه صدایم می زند. می روم و پهلوی او می نشستم. برایم چای می ریزد و می خواهد لقمه بگیرد که می گویم: نمی خواهم.

لقمه را به رستم می دهد نگاهش می کنم اما او نگاهم نمی کند. سرش پایین است. چایش را در نعلبکی، با دقت آن را به دهانش نزدیک می کند و مواظب است نریزد. در همین وقت لوسی دو در اتاق پیدا می شود. می خواهد بلند شود که ننه بزرگه تشرش می زند: بنشین جایت و چایت را بخور. به این گربه دست بزنی.

لوسی نگاهی به ما و دور و بر اتاق می اندازد. رستم سرش پایین اشت اما زیر چشم حواسش به گربه است لئسی لحظه ای دو در می ماند بعد همان جا روی زمین توی آفتاب دراز می کشد. ننه بزرگه استکان رستم را از جلوش بر می دارد، بساط صبحانه را جمع می کند و از اتاق بیرون می رود.

رستم نگاهی به من می اندازد، بلند می شود و به طرف لوسی می رود. گربه به دیدن او چرخی می زند و بدنش راکش و قوس می دهد. بلند می شوم و به طرف آنها می روم. لوسی تا مرا می بیند گوشهایش را تیز می کند و از جایش بلند می شود. رستم دست می اندازد زیر شکم گربه،بغلش می کند و می گوید: می خواهی نازش کنی، بیا نگهش داشته ام. بیا، بیا، یواش یواش نازش کن.

اولین بار بود که صدایت را می شنیدم. دستم را آهسته روی سر

گربه می کشم و تا روی پشتش ادامه می دهم. لوسی سرش را

برگردانده با بی اعتمادی متوجه حرکت دست من است. تودستت

را روی دستم می گذاری و آرام گربه را ناز می کنی.

سنگینی و گرمی آن دست کوچیک را که هنوز سفیدی حمام

رویش بود، هنوز هم به یاد دارم...

جهان می گوید: من از دو عادت تو سر در نمی آورم. یکی این که هیچ وقت کفش هایت را واکس نمی زنی.

می گویم: چه اشکالی دارد، این کار به کسی ضرری می زند؟

جا می خورد. می گوید: فرق نمی کند که چقدر پول کفشی را داده باشی. حتی روی گران قیمت ترین آنها هم حاضر نیستی یک دستمال بکشی . حاضر هم نیستی بدهی کس دیگری آنها را برایت واکس بزند.

نزدیک است گریه ام بگیرد. لبهایم را به هم فشار می دهم می گویم: من هیچ وقت کفشهایم ا واکس نزده و نمی زنم. نه حالا نه صد سال بعد. این هیچ ربطی به قیمت کفش ندارد.

ـ این دیگر عذر بدتر از گناه است. آدم می تواند خودش را تغییر دهد نمی تواند؟

می گویم: نمی دانم.

لبهایش را به هم فشار می دهد و سرش را به سوی پنجره می چرخاند. اولین چیزی که در اتاق پذیرایی جلب توجه می کند یک جفت کفش دخترانه است که روی سر بخاری قرار دارد. کفش قدیمی که همواره موضوع گفتگو بوده است. کفش پنددار قرمزی که هر کس آنها را می بیند می پرسد: چه کفشهای قشنگی شوریده هستند.

ـ چه یادگاری خوبی؟ چه کار جالبی؟

کسانی که بیشتر آنها را دیده اند می گوید: آدمها می تواند توی این کفشها شوریده را مجسم کند. راستی چند سالت بود؟

ـ چه خوب ازشان مواظبت کرده ای.

جهان یه خنده می گوید: آنها را از من هم بیشتر دوست دارد.

ـ حالا دیگر از این کفشها پیدا نمی شود.

ـ چیزی شبیه آنها را هنوز هم هم در ایران درست می کنند، اما دیگر از چرم خالص همه کفش ها شده ماشینی.

ـ موادی هم که کار به کار می برند مصنوعی است.

جهان می گوید: پس باید عتیقه شده باشد.

عتیقه را طوری می گوید انگار مسخره می کند.

فکر می کنم بهتر است آنرا از سر بخاری بردارم.

تنها چیزی که از آن روزها برایم مانده همان یک جفت کفش سر بخاری است. پاپوش هفت، هشت سالگی ام که تنها یکبار واکس خورده اند. دلو می خواهد حتی غبار آن سالها را رویشان نگهدارم

مادر پرسید: کفشهایت کو؟

ـ خراب شده.

ـ خراب شده؟ یعنی چه خراب شده، تازه خریدهبودم.

ـ نه، تازه نبود.

ـ تازه نبود، نو نبود؟ به حق چیزهای نشنیده. حالا کجا است؟ چی شده؟ـ بندش پاره شده.

ـ خب بندش پاره شده، دورش که نینداختی؟ بده به ننه ددری بدهد دو دکان جواد آقا برایت بدوزد.

ـ آخر من که کفش دارم. آنها را لازم نیست بدهم بدوزد.

ـ نو که آومد به بازار کهنه می شه دل آزار . بچه بگو کفش ها را چکار کردی؟

آنها را میان لباسهایم در چمدان گذاشته بودم. در اولین فرصت سراغتان می روم و یک لایه زیرتر پنهانشان می کنم. روز بعد که سر چمدان می روم از آنها خبری نیست، می دانم که مادرم برداشته.

با صورتی برافروخته می روم و می پرسم: کفشهایم را چکار کرده اید. کفشهایم کو.

نزدیک است اشکم سرازیر شود.

می گوید: کفش خاکی و کثیف را لای لباس های شسته قایم کرده ای که چه؟

پایم را به زمین می کوبم و سوالم ر تکرار می کنم.

بدون این که سرش را از روی کارش بلند می گوید: چکار کرده ای و زهرمار. آنها را دادم ننه ددری برد دکان جواد آقا . اگر درست کردنی است درست کند اگر درست کردنی هم نیست خودش بردارد. تا دیگر کفش کثیف را توی رختهای شسته نگذاری.

برای اولین بار است که دربرابرش ترسی احساس نمی کنم. هیچ چیز برایم بیشتر از کفشهایم اهمیت ندارد. داد می زنم: کفشهایم را می خواهم، کسی حق نداشته آنها را بردارد.

مادرم به دور و برش نگاهی می اندازد و روزنامه ای را که دم دستش است به طرفم پرتاب می کند: صدایت را ببر. چه معنی دارد دختر صدایش رابلند کند، آن هم برای یک جفت تقصیر من است که داده ایم درستش کنند.

اشک روی صورتم می غلتید، با تمام نیرو فریاد می زنم: کفشهایم را می خواهم. من فقط کفشهایم را می خواهم.

مادرم از جا بلند می شود به طرفم می آید و دستش را بلند می کند ننه بزرگه او را می گیرد و می گوید: خانم ولش کن بچه ام از مدرسه آمده خسته و گرسنه. خب کفشهایم را می خواهد می روم از جواد آقا می گیرم.

دست مرا می گیرد و می گوید: این که گریه ندارد مادر. الان می روم.هان، ببین، رفتم... مادرم می گوید: ننه آخر آبرو دارم. بروی دنبال یک جفت کفش کهنه که چه بشود؟ دختر هم اینقدر پرور؟

ـ خب خانم، بچه است کفشهایش را دوست دارد. عیبی ندارد.

ننه بزرگه اما نرفت هر چه انتظار کشیدم از آشپزخانه در نیامد. تق تقم را شنید و گفت: الان مادر الان، کارم که تمام شد می روم گریه نکن.

آن وقت قهر کردم و کسی هم برای ناهار صدایم نکرد. از ننه بزرگه هم خبری نشد. آن قدر گریه کردم که گوشه اتاق خوابم برد. بعد از ظهر ننه ددری با یک بشقاب غذا سرم آمد. بغلم و سر و رویم را بوسید و گفت: پاشو ننه، پاشو و ناهارت را بخورغش می کنی. کفشهایت را هم همین الان رستم می آوری.

تو آمدی و پاکتی در دست داشتتی. به مادرم که کنار سماور

نشسته بود سلام کردی، نمی دانستی پاکت را به او بدهی یا

به من. لحظه ای بعد پاکت را به صدا دراز کردی و آهسته

گفتی: کفشهایت است، برایت واکسشان زده ام....

مادرم خنده ای تمسخر آمیز کرد و با اشاره به من گفت: برو بهش بده. برای این یک جفت کفش کهنه از ظهر تا حالا زر زر کرده.

صورتم را با پشت دستم پاک کردم . ننه خواست کفشها را بگیرد، از جا پریدم رستم هم دستش را از کنار کشید.

مادرم گفت: این تحفه ها را نبری باز قایم کنی.

آهسته گفتم: نمی خواست واکسن بزنی. تو که حالت به

هم می خورد. پاکت را که به من می دادی سرت را تکان

دادی و گفتی: نه

کفشها را با پاکتش در چمدام گذاشتم. روز بعد بردم خانه خاله ما هم که برایم نگه دارد. چرا اینها را آورده ای این جا؟

ـ آخر این کفشها را خیلی دوست دارم و نمی خواهم بپوشم و خرابشان کنم. مامانم اگر آنها را ببیند می اندازد دور به حرف من هم گوش نمی دهد.

بعداً که گنجه ایبرای گداشتن لباس ها و کتابهایم داشتم را از خاله ماه گرفتم و در آن گذاشتم و درش را قفلکردم و کلیدش را با خودم به مدرسه می بردم. روزی مادرم پرسید که چرا در گنجه ام را قفل کنم؟

گفتم: گنجه مال من است و کلیدش هم مال خودم. چیزی هم تویش نیست که کسی سرش برود.

ـ گفت: دوباره چند جفت کفش کهنه آن تو قای کرده ای؟

ـ چند جفت کفش نیست. فقط یک جفت است و کسی هم حق ندارد دست به آن بزند. با پوزخندی غرزد که: چه دختر پرویی شده. حالا آن کفش های تحفه به درد می خورد، پایت که نمی رود.

ـ چه به دردم بخورد چه نخورد مال من است و کسی هم نباید دخالت کند.

در حالی که هنوز پوزخند بر لب داشت رویش را از من برگرداند و پی کارش رفت، من هم رویم را از او برگردانم و به اتاق برگشتم. آن روز مرز کودک و مادر میان ما شکسته بودیم. یک روزه با کفشهایم بزرگ شده بودم.

بی اختیار گرفته بودیم. یک روزه با کفشهایم بزرگ شده بودم.

بی اختیار هجوم اشک را پشت چشمهایم حس می کنم. جهان همانطور که از پنجره بیرون را تماشا می کند می گوید: سکوت تو در مقابل بلیط های بخت آزمایی. این هم از آن چیزهایی است که من نمی فهمم.

سعی می کنم خونسرد باشم و ی گویم: سکوت من؟ مگر کم مسئول بلیت های بخت آزمایی هستم؟

ـ تو مسئول نیستس، منظورم را که می فهمی.

ـ نه منظورت را می فهمم. دید هرکس نسیت به پول متفاوت است. حتی اگر الزاماً درست نباشد. نمی توانم احساسم را به دلخواه دیگران یا موسسه ای که برای پول در آئردن مردم را وسیله قرار می دهد، عوض کنم.

ـ این نوعی محکوم کردن است.

ـ هرگز فکر نکرده ام کسی را محکم کردن است.

ـ عقیده من چه ربطی به انتقاد دارد. از این که فکر و عقیده خودم پای بندم و تو از آن دلخوری سر در نمی آوردم.

ـ این یعنی فاصله ایجاد کردن.

ـ چه فاصله ای؟ من به تو حق می دهم، چرا تو به من حق نمی دهر؟ چطور فکر می کنی من فاصله ایجاد می کنم؟ مگر آدمها نمی توانند با هم باشد و با هم آزاد باشند؟

با دلخوری می گوید: منظورت از آزادیچیست؟ سکوت تو یک جوری شخصی است. ن.عی مخالفت بی صدا است. آدم احساس می کند. محکوم شده در حالی که این چیزها جزیی از زندگی است. تفریح و شادی زندگی است.

ـ از چه وقتت بلیت نخریدن من مانعی سر راه شادی زندگی مردم شده؟

دستهایش را با بی حوصلگی تکان می دهد: چرا نمی شود با تو حرف زد؟

چیزی نمی گویم دنیای او پینه دوزش را از دست نداده است که دیگر پول برایش اهمیتی نداشته باشد. او نمی داند که تمام پولهای دنیا هم نیم تواند یک لحظه دیدار پینه دوزم را به من بازگرداند. در دنیای او، چک در زمینه خاطرات قرار ندارد و هیچ چیز نمی تواند لحظه ای دیدار ناممکن او را برایم مسیر کند. چشمهایم را می بندم تا تصویر آنها را در اعماق جانم حفظ کنم.

می خواهم بگویم: ما می توانیم بدون خیلی چیزها زندگی کنیم. بدون فلسفه، بدون نمایشنامه، بدون نویسنده، بدون روزنامه. شاید فقط به کمی آب و مقدار کمتری غذا و کمتری غذا و کمی همدلی برای زندگی کردن نیاز داریم.

اما او رویش همچنان به پنجره است.

دلم می خواهد مزرعه ی داشتم پر از کفش دوز و کلاغ و آسمانی با ابرهای پراکنده، تا خاطاتم را برایشان می گفتم. اگر کفش دوزی را جایی ببینم آهسته کف دستم می گذارم و پروازش می دهم. آنها بی دفاع ترین و بامزه ترین موجود روی زمین هستند. آنها وفاداران ساکتند وقتی توی دستم می گیرمشان گویی قسمتی از وجودم می شود و هیچ تلاشی برای جدا شدن و رفتن نمی کنند. کلاغ ها را از دور نگاه می کنم، پرونده های باوقار و مغزوری که به استقلاب خود پای بندند. نگاهشان که می کنم حس می کنم هر قدمی که برمی دارند سرشار از آزادی و غرور است، شاید از این رو است که کمتر کسی دوستشان دارد. نمی توانند به کسی اعتقاد کنند، همیشه به نحو برخورنده ای چپ چپ به آدم نگاه می کنند و اولین حرکنشان در جهت دور شدن از ما است.

قطار آهسته به حرکت در می آید. از جلو جوانک واکسی

می گذریم. هیچ شباهتی به پینه دوز من ندارد. سرم را به

پشتی صندلی تکیه می دهم و چشمهایم را می بندم...

پیش روی ما، قوانین و سدهای محکمی قرار داشت که تنها کارکردشان بازداشتن دیگران بود.

با این سدها بود که نتوانستم در مراسم عزاداری خانم خانم به جای پخش توارهای مذهبی، آهنی را که دوست داشت و اغلب زیر لب زمزمه می کرد، بگذارم.

برای چه نمی توانستم دست پاپا را بکشم تا نتواند رستم را بزند؟ بغلم که می کرد دستهایش را می پیچاندم به این خیال که می توانم آنها را بشکنم. فکر می کردم اگر روزی بمیرد غصه دار نخواهم شد. آن وقت دست به گردنش می انداختم و صورتم را توی سینه اش پنهان می کردم و بوی تنش را که همه امنیت و قدرت بود می نوشیدم. پدربزرگی که مثل غولهای توی قصه بود و زورش فقط به بچه هایی می رسید که پدر و مادر نداشتند.

پاپا را تا زمانی دوست داشتم که تو نیامده بود از آن پس دیگر

مابین دوست داشتن و دوست نداشتنش سرگردان شدم. از او

نمی ترسیدم، بخاطر تو از او می ترسیدم....