-
وَ قَالَ الصَّادِقُ ع إِنَّ لِلَّهِ عِبَاداً كَسَرَتْ قُلُوبَهُمْ خَشْيَةٌ فَأَسْكَتَهُمْ عَنِ النُّطْقِ وَ إِنَّهُمْ لَفُصَحَاءُ عُقَلَاءُ الِبَّاءُ نُبَلَاءُ يَسْتَبِقُونَ إِلَيْهِ بِالْأَعْمَالِ الزَّكِيَّةِ- لَا يَسْتَكْثِرُونَ لَهُ الْكَثِيرَ وَ لَا يَرْضَوْنَ لَهُ بِالْقَلِيلِ يَرَوْنَ فِي أَنْفُسِهِمْ أَنَّهُمْ شِرَارٌ وَ أَنَّهُمْ أَكْيَاسٌ أَبْرَارٌ
امام صادق عليه السّلام فرمود: خداوند متعال بندگانى دارد كه از خوف الهى قلبهايشان شكسته ، و آنان را از سخن گفتن باز داشته ، در حالى كه آنها دانشمندانى خوش سخن و عقلايى كامل العقل هستند، و به وسيله اعمال نيك خود بسوى خدا از يك ديگر پيشى مى گيرند، عملشان را زياد نمى دانند، و به كم راضى نمى شوند، خودشان را شرور مى دانند در حالى كه آنها با هوشانى نيكوكارند.
وَ قَالَ الصَّادِقُ ع مَنْ حَقَّرَ مُؤْمِناً لِقِلَّةِ مَالِهِ حَقَّرَهُ اللَّهُ فَلَمْ يَزَلْ عِنْدَ اللَّهِ مَحْقُوراً حَتَّى يَتُوبَ مِمَّا صَنَعَ وَ قَالَ إِنَّهُمْ يُبَاهُونَ بِأَكْفَائِهِمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ
امام صادق عليه السّلام مى فرمايد: كسى كه مؤمن را به خاطر تنگدستيش كوچك شمارد خداوند او را كوچك مى كند، و در همين حالت حقارت مى ماند تا اينكه از كرده اش توبه كند.
و فرمود: مؤمنين در روز قيامت به همتاهاى خود فخر فروشى مى كنند.
وَ يُرْوَى أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص دَخَلَ الْبَيْتَ عَامَ الْفَتْحِ وَ مَعَهُ الْفَضْلُ بْنُ عَبَّاسٍ وَ أُسَامَةُ بْنُ زَيْدٍ ثُمَّ خَرَجَ فَأَخَذَ بِحَلْقَةِ الْبَابِ ثُمَّ قَالَ- الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي صَدَقَ عَبْدَهُ وَ أَنْجَزَ وَعْدَهُ وَ غَلَبَ الْأَحْزَابَ وَحْدَهُ إِنَّ اللَّهَ أَذْهَبَ نَخْوَةَ الْعَرَبِ وَ تَكَبُّرَهَا بِآبَائِهَا وَ كُلُّكُمْ مِنْ آدَمَ وَ آدَمُ مِنْ تُرَابٍ- وَ إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِنْدَ اللّهِ أَتْقاكُمْ
روايت شده كه : رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله در سال فتح مكه در حالى وارد خانه خدا شد كه فضل بن عباس و اسامة بن زيد همراه ايشان بودند، سپس خارج شد و حلقه در خانه را در دست مبارك گرفت و فرمود: حمد و ستايش خدايى را كه بنده اش را تصديق نمود و به وعده اش وفا كرد، و به تنهايى بر همه حزبها چيره شد، خداوند كينه عربها و تكبرشان را به همراه پدرانشان بر طرف كرد، و تمام شما از آدم هستيد، و آدم از خاك است ، و گرامى ترين شما نزد خداوند با تقواترين شماست .
عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ الْبَاقِرِ ع أَنَّهُ قَالَ لِجَابِرٍ أَ يَكْتَفِي مَنِ انْتَحَلَ التَّشَيُّعَ أَنْ يَقُولَ بِحُبِّنَا أَهْلَ الْبَيْتِ فَوَ اللَّهِ مَا شِيعَتُنَا إِلَّا مَنِ اتَّقَى اللَّهَ وَ أَطَاعَهُ وَ مَا كَانُوا يُعْرَفُونَ إِلَّا بِالتَّوَاضُعِ وَ التَّخَشُّعِ وَ كَثْرَةِ ذِكْرِ اللَّهِ وَ الصَّوْمِ وَ الصَّلَاةِ وَ التَّعَهُّدِ لِلْجِيرَانِ مِنَ الْفُقَرَاءِ وَ أَهْلِ الْمَسْكَنَةِ وَ الْغَارِمِينَ وَ الْأَيْتَامِ وَ صِدْقِ الْحَدِيثِ وَ تِلَاوَةِ الْقُرْآنِ وَ كَفِّ الْأَلْسُنِ عَنِ النَّاسِ إِلَّا مِنْ خَيْرٍ وَ كَانُوا أُمَنَاءَ عَشَائِرِهِمْ فِي الْأَشْيَاءِ- قَالَ جَابِرٌ فَقُلْتُ يَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ مَا نَعْرِفُ أَحَداً بِهَذِهِ الصِّفَةِ قَالَ يَا جَابِرُ لَا تَذْهَبَنَّ بِكَ الْمَذَاهِبُ حَسْبُ الرَّجُلِ أَنْ يَقُولَ أُحِبُّ عَلِيّاً وَ أَتَوَلَّاهُ- ثُمَّ لَا يَكُونُ مَعَ ذَلِكَ فَعَّالًا فَلَوْ قَالَ إِنِّي أُحِبُّ رَسُولَ اللَّهِ فَرَسُولُ اللَّهِ خَيْرٌ مِنْ عَلِيٍّ ثُمَّ لَا يَعْمَلُ بِعَمَلِهِ وَ لَا يَتَّبِعُ سُنَّتَهُ مَا نَفَعَهُ حُبُّهُ إِيَّاهُ شَيْئاً- فَاتَّقُوا اللَّهَ وَ اعْمَلُوا لِمَا عِنْدَ اللَّهِ لَيْسَ بَيْنَ اللَّهِ وَ بَيْنَ أَحَدٍ قَرَابَةٌ أَحَبُّ الْعِبَادِ إِلَى اللَّهِ وَ أَكْرَمُهُمْ عَلَيْهِ أَتْقَاهُمْ لَهُ وَ أَعْمَلُهُمْ بِطَاعَتِهِ وَ اللَّهِ مَا يُتَقَرَّبُ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَّا بِالطَّاعَةِ مَا مَعَنَا بَرَاءَةٌ مِنَ النَّارِ وَ لَا عَلَى اللَّهِ لِأَحَدٍ مِنْ حُجَّةٍ- مَنْ كَانَ لِلَّهِ مُطِيعاً فَهُوَ لَنَا وَلِيٌّ وَ مَنْ كَانَ لِلَّهِ عَاصِياً فَهُوَ لَنَا عَدُوٌّ وَ لَا يُنَالُ غَداً وَلَايَتُنَا إِلَّا بِالْفَضْلِ وَ الْوَرَعِ
امام باقر عليه السّلام به جابر فرمود: آيا كسى كه خودش را به شيعه نسبت مى دهد همين مقدار كه اظهار دوستى با ما اهل بيت را كند برايش كافى است ؟
به خدا قسم شيعه ما نيست مگر كسى كه از خدا بپرهيزد و فرمانبردار او باشد، و شيعيان ما شناخته نمى شوند مگر با فروتنى و خضوع و بسيار ياد خدا، و روزه گرفتن و نماز خواندن ، و دلجويى از همسايگان مستمند و فقيران و بدهكاران و يتيمان ، و راستگويى ، و خواندن قرآن و نگاه داشتن زبان در برابر مردم مگر به كلام نيكو، و اينها در همه چيز امين قبايل خود بودند.
جابر گويد: گفتم : يا ابن رسول اللّه ! ما كسى را به اين صفات نمى شناسيم .
فرمود: اى جابر! سخنان مردم در تو تأ ثير نگذارد، آيا همين بس است كه كسى بگويد من على را دوست دارم و پيرو او هستم ، ولى كارى نكند، و اگر بگويد: من رسول خدا را دوست دارم و رسول خدا بهتر از على است ، سپس به شيوه و روش او عمل نكند و سنت او را پيروى نكند محبّت پيامبر نفعى به حال او ندارد. پس از خدا بپرهيزيد و براى آنچه نزد خدا هست عمل نمائيد زيرا بين خدا و كسى خويشاوندى نيست بلكه محبوبترين بندگان نزد خداوند و ارجمندترين ايشان نزد او با تقواترين آنهاست ، و عمل كننده ترين آنها به طاعت اوست . بخدا قسم تقرّب به خدا ميسّر نيست براى كسى مگر به اطاعت و بندگى ، و برات آزادى از دوزخ به دست ما نيست ، و احدى را بر خدا حجتى نيست ، هر كس مطيع خداست دوست ماست ، و هر كس نافرمانى خدا كند دشمن ماست ، و فرداى قيامت به ولايت ما نمى رسد مگر به وسيله فضيلت و پرهيز از گناه .
عَنْ عَمْرِو بْنِ سَعِيدِ بْنِ هِلَالٍ قَالَ دَخَلْتُ عَلَى أَبِي جَعْفَرٍ ع وَ نَحْنُ جَمَاعَةٌ فَقَالَ كُونُوا النُّمْرُقَةَ الْوُسْطَى يَرْجِعُ إِلَيْكُمُ الْغَالِي وَ يَلْحَقُ بِكُمُ التَّالِي وَ اعْمَلُوا يَا شِيعَةَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ اللَّهِ مَا بَيْنَنَا وَ بَيْنَ اللَّهِ مِنْ قَرَابَةٍ- وَ لَا لَنَا عَلَى اللَّهِ حُجَّةٌ وَ لَا يُتَقَرَّبُ إِلَى اللَّهِ إِلَّا بِالطَّاعَةِ مَنْ كَانَ مُطِيعاً نَفَعَتْهُ وَلَايَتُنَا وَ مَنْ كَانَ عَاصِياً لَمْ تَنْفَعْهُ وَلَايَتُنَا قَالَ ثُمَّ الْتَفَتَ إِلَيْنَا وَ قَالَ لَا تَغْتَرُّوا وَ لَا تَفْتُرُوا قُلْتُ وَ مَا النُّمْرُقَةُ الْوُسْطَى قَالَ أَ لَا تَرَوْنَ أَهْلًا تَأْتُونَ أَنْ تَجْعَلُوا لِلنَّمَطِ الْأَوْسَطِ فَضْلَهُ
عمرو بن سعيد بن هلال گويد: به همراه گروهى وارد بر امام باقر عليه السّلام شديم ، حضرت فرمود: شما لنگرگاه ميانه باشيد تا سبقت گيرندگان به سوى شما برگردند و عقب ماندگان به شما برسند. و آگاه باشيد اى شيعه آل محمّد صلّى اللّه عليه و آله ! به خدا قسم بين ما و خداوند هيچ گونه خويشاوندى وجود ندارد و ما هيچ حجّتى بر خدا نداريم ، و قرب به خدا ميسّر نمى شود مگر به واسطه اطاعت و بندگى ، هر كس مطيع باشد ولايت ما برايش سودمند است ، و هر كس نافرمان باشد ولايت ما نفعى برايش ندارد.
عمرو مى گويد: سپس امام رو به ما كرده و فرمود: فريب نخوريد و افترا نبنديد، پرسيدم :
نمرقه وسطى چيست ؟ فرمود: آيا نديده اى كسانى را كه وقتى وارد خانه اى مى شوند كه در آن بالشهايى وجود دارد؛ به آن بالشهاى متوسط متوجه مى شوند و آن را براى استراحت بهتر از بقيه مى دانند.
عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ أُوصِيكَ بِحِفْظِ مَا بَيْنَ رِجْلَيْكَ وَ مَا بَيْنَ لَحْيَيْكَ
امام صادق عليه السّلام فرموده اند: سفارش مى كنم تو را به حفظ دامن و زبانت .
عَنْهُ ع قَالَ الْعُلَمَاءُ أُمَنَاءُ وَ الْأَتْقِيَاءُ حُصُونٌ وَ الْعُمَّالُ سَادَةٌ
امام صادق عليه السّلام مى فرمايد: علماء امينان هستند، و پرهيزگاران قلعه هاى محكم مذهب ، و عمل كنندگان به احكام آقايان و سروران دين هستند.
عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَنْ عَرَفَ اللَّهَ وَ عَظَّمَهُ مَنَعَ فَاهُ مِنَ الْكَلَامِ وَ بَطْنَهُ مِنَ الطَّعَامِ وَ عَنَّى نَفْسَهُ بِالصِّيَامِ وَ الْقِيَامِ قَالُوا بِآبَائِنَا وَ أُمَّهَاتِنَا يَا رَسُولَ اللَّهِ هَؤُلَاءِ أَوْلِيَاءُ اللَّهِ قَالَ إِنَّ أَوْلِيَاءَ اللَّهِ سَكَتُوا وَ كَانَ سُكُوتُهُمْ ذِكْراً وَ نَظَرُوا وَ كَانَ نَظَرُهُمْ عِبْرَةً- وَ نَطَقُوا فَكَانَ نُطْقُهُمْ حِكْمَةً وَ مَشَوْا وَ كَانَ مَشْيُهُمْ بَيْنَ النَّاسِ بَرَكَةً وَ لَوْ لَا الاْجَالُ الَّتِي كُتِبَتْ عَلَيْهِمْ لَمْ تَقِرَّ أَرْوَاحُهُمْ فِي أَجْسَادِهِمْ خَوْفاً مِنَ الْعَذَابِ وَ شَوْقاً إِلَى الثَّوَابِ
امام صادق عليه السّلام از قول رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله نقل مى كند كه فرمود: هر كه خدا را شناخت و او را بزرگوار دانست ؛ دهانش را از سخن مى بندد، و شكمش را از طعام ، و خودش را به روزه گرفتن و شب زنده دارى به زحمت و مشقت مى اندازد. پرسيدند: پدر و مادرمان فداى شما اى رسول خدا، اينها اولياء خدا هستند؟ فرمود: اولياء خدا خاموشند و خاموشى آنها ذكر خداست ، نگاه مى كنند و نگاه كردنشان عبرت است ، و سخن مى گويند و سخنانشان حكمت است ، و راه مى روند و راه رفتنشان در بين مردم بركت است ، و اگر عمر مقدّرى برايشان نبود، روح و جانشان در كالبدشان از ترس عذاب و شوق ثواب بر جاى نمى ماند.
عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِ ع قَالَ صَلَّى أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ع ثُمَّ لَمْ يَزَلْ فِي مَوْضِعِهِ حَتَّى صَارَتِ الشَّمْسُ عَلَى قِيدِ رُمْحٍ وَ أَقْبَلَ عَلَى النَّاسِ بِوَجْهِهِ فَقَالَ وَ اللَّهِ لَقَدْ أَدْرَكْنَا أَقْوَاماً كَانُوا يَبِيتُونَ لِرَبِّهِمْ سُجَّداً وَ قِياماً- يُرَاوِحُونَ بَيْنَ جِبَاهِهِمْ وَ رُكَبِهِمْ كَأَنَّ زَفِيرَ النَّارِ فِي آذَانِهِمْ إِذَا ذُكِرَ اللَّهُ عِنْدَهُمْ مَادُوا كَمَا يَمِيدُ الشَّجَرُ كَأَنَّ الْقَوْمَ بَاتُوا غَافِلِينَ قَالَ ثُمَّ قَامَ فَمَا رُئِيَ ضَاحِكاً حَتَّى قُبِضَ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْهِ
امام زين العابدين عليه السّلام مى فرمايد: امير مؤمنان عليه السّلام نماز صبح را خواند و در مصلاى خود نشست تا خورشيد به اندازه يك نيزه بيرون آمد، سپس رو به مردم كرده و فرمود: به خدا قسم مردمى را ديدم كه براى پروردگار خود تمامى شب را به سجده و عبادت بسر مى برند، و پيشانيها و زانوهايشان را به دنبال هم بر خاك مى مالند. گويا نفس زدن آتش جهنم در گوشهايشان بود، هر گاه ياد خدا نزد آنها مى شد مى لرزيدند چنانچه درخت به لرزه در مى آيد، گويا آن مردم در خواب غفلت بودند.
امام فرمود: سپس امير مؤمنان عليه السّلام برخاست و ديگر ديده نشد كه بخندد، تا وفات نمود، درود خدا بر او باد.
عَنِ الْبَاقِرِ ع قَالَ شِيعَةُ عَلِيٍّ الْمُتَبَاذِلُونَ فِي وَلَايَتِنَا الْمُتَحَابُّونَ فِي مَوَدَّتِنَا الَّذِينَ إِذَا غَضِبُوا لَمْ يَظْلِمُوا وَ إِنْ رَضُوا لَمْ يُسْرِفُوا بَرَكَةٌ عَلَى مَنْ جَاوَرُوا سِلْمٌ لِمَنْ خَالَطُوا
امام باقر عليه السّلام فرمود: شيعيان على عليه السّلام كسانى هستند كه در راه دوستى ما مال خود را به يك ديگر مى بخشند، و به دوستى ما با يك ديگر دوست مى شوند، اگر به خشم آيند ستم روا نمى دارند، و اگر خوشنود شوند زياده روى نمى كنند، براى همسايگان بركت هستند، و براى معاشرين خود سلامتى و آسايشند.
الفصل الثاني في ذكر علامات الشيعة
(فصل دوم : نشانه هاى شيعه)
رَوَى مُحَمَّدُ بْنُ نبيك قَالَ حَدَّثَنِي أَبُو عَبْدِ اللَّهِ جَعْفَرُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ مُقْبِلٍ الْقُمِّيُّ بِبَغْدَادَ قَالَ حَدَّثَنِي أَبُو الْحَسَنِ عَلِيُّ بْنُ مُحَمَّدٍ الزَّائِدِيُّ الْبَصْرِيُّ بِأَصْفَهَانَ قَالَ حَدَّثَنَا الْحَسَنُ بْنُ أَسَدٍ قَالَ حَدَّثَنَا الْهَيْثَمُ بْنُ وَاقِدٍ الْجَزَرِيُّ قَالَ حَدَّثَنِي مِهْزَمٌ قَالَ دَخَلْتُ عَلَى أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع فَذَكَرْتُ الشِّيعَةَ فَقَالَ يَا مِهْزَمُ إِنَّمَا الشِّيعَةُ مَنْ لَا يَعْدُو سَمْعَهُ صَوْتُهُ وَ لَا شَحْنُهُ بَدَنَهُ وَ لَا يُحِبُّ لَنَا مُبْغِضاً وَ لَا يُبْغِضُ لَنَا مُحِبّاً وَ لَا يُجَالِسُ لَنَا غَالِياً وَ لَا يَهِرُّ هَرِيرَ الْكَلْبِ وَ لَا يَطْمَعُ طَمَعَ الْغُرَابِ وَ لَا يَسْأَلُ النَّاسَ وَ إِنْ مَاتَ جُوعاً- الْمُتَنَحِّي عَنِ النَّاسِ الْخَفِيُّ عَلَيْهِمْ وَ إِنِ اخْتَلَفَتْ بِهِمُ الدَّارُ لَمْ تَخْتَلِفْ أَقَاوِيلُهُمْ- إِنْ غَابُوا لَمْ يُفْقَدُوا وَ إِنْ حَضَرُوا لَمْ يُؤْبَهْ بِهِمْ وَ إِنْ خَطَبُوا لَمْ يُزَوَّجُوا- يَخْرُجُونَ مِنَ الدُّنْيَا وَ حَوَائِجُهُمْ فِي صُدُورِهِمْ إِنْ لَقُوا مُؤْمِناً أَكْرَمُوهُ وَ إِنْ لَقُوا كَافِراً هَجَرُوهُ وَ إِنْ أَتَاهُمْ ذُو حَاجَةٍ رَحِمُوهُ وَ فِي أَمْوَالِهِمْ يَتَوَاسَوْنَ- ثُمَّ قَالَ يَا مِهْزَمُ قَالَ جَدِّي رَسُولُ اللَّهِ ص لِعَلِيٍّ رِضْوَانُ اللَّهِ عَلَيْهِ يَا عَلِيُّ كَذَبَ مَنْ زَعَمَ أَنَّهُ يُحِبُّنِي وَ لَا يُحِبُّكَ أَنَا الْمَدِينَةُ وَ أَنْتَ الْبَابُ وَ مِنْ أَيْنَ تُؤْتَى الْمَدِينَةُ إِلَّا مِنْ بَابِهَا- وَ رَوَى أَيْضاً مِهْزَمٌ هَذَا الْحَدِيثَ إِلَى قَوْلِهِ وَ إِنْ مَاتَ جُوعاً قَالَ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاكَ أَيْنَ أَطْلُبُ هَؤُلَاءِ قَالَ هَؤُلَاءِ اطْلُبُهُمْ فِي أَطْرَافِ الْأَرْضِ أُولَئِكَ الْخَفِيضُ عَيْشُهُمْ الْمُنْتَقِلَةُ دِيَارُهُمْ الْقَلِيلَةُ مُنَازَعَتُهُمْ إِنْ مَرِضُوا لَمْ يُعَادُوا وَ إِنْ مَاتُوا لَمْ يَشْهَدُوا وَ إِنْ خَاطَبَهُمْ جَاهِلٌ سَلَّمُوا وَ عِنْدَ الْمَوْتِ لَا يَجْزَعُونَ وَ فِي أَمْوَالِهِمْ يَتَوَاسَوْنَ إِنْ لَجَأَ إِلَيْهِمْ ذُو حَاجَةٍ مِنْهُمْ رَحِمُوهُ لَمْ تَخْتَلِفْ قُلُوبُهُمْ وَ إِنِ اخْتَلَفَتْ بِهِمُ الْبُلْدَانُ ثُمَّ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص كَذَبَ يَا عَلِيُّ مَنْ زَعَمَ أَنَّهُ يُحِبُّنِي وَ يُبْغِضُكَ
مهزم گويد: روزى نزد امام صادق عليه السّلام رفتم و از شيعه سخن گفتم ، امام عليه السّلام فرمود: اى مهزم ! شيعه ما كسى است كه صدايش از گوش خودش نگذرد، و از كالبدش به ديگرى سرايت نكند، دشمن ما را دوست نمى دارد، و دوست ما را دشمن نمى دارد، با غلوّكننده ما همنشين نمى شود، و چون سگان زوزه نمى كشد، و چون كلاغ طمع نورزد، و از مردم چيزى را تقاضا نمى كند گرچه از گرسنگى بميرد، از مردم كناره گير و مخفى از آنهاست ، و اگر خانه هايشان از هم دور باشد گفتارشان از هم دور نيست .
اگر غايب شوند كسى به جستجوى آنها نمى رود، و اگر حاضر باشند اعتنايى به آنها نمى شود، و اگر خواستگارى كنند به آنها زن نمى دهند، از دنيا خارج مى شوند در حالى كه حاجتهايشان در سينه هايشان است ، اگر مؤمنى را ملاقات كنند او را احترام كنند، و اگر به كافرى برخورد كنند او را ترك گويند، اگر حاجتمندى نزد آنها آيد به او كمك كنند، و در اموالشان با هم برابرند.
سپس فرمود: اى مهزم ! جدّم رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله به على عليه السّلام فرمود: اى على ! دروغ گفته كسى كه گمان كند مرا دوست دارد و تو را دوست ندارد، من شهر علمم و تو در آن و از كجا وارد شهر مى شود جز از در آن ؟ و همچنين مهزم اين حديث را نقل كرده تا اينجا كه : و اگر چه از گرسنگى بميرند.
مهزم گويد: گفتم : فدايت شويم ، آنها را از كجا بجويم ؟ فرمود: آنها را در اطراف زمين جستجو كن ، آنهايند كه زندگى ساده اى دارند، دائما از شهرى به شهر ديگر در حركتند، درگيرى و نزاعشان كم است ، اگر مريض شوند عيادت نشوند و اگر بميرند كسى آنها را مشايعت نكند، و اگر جاهلى آنها را مورد خطاب قرار دهد به او سلام كنند، و هنگام مرگ بيتابى نكنند، و در اموالشان برابرى كنند، اگر حاجتمندى به آنها پناه آورد به او مهربانى و ترحم نمايند، قلبهاى آنها را از هم جدا نيست گرچه شهرهايشان جدا باشد.
سپس فرمود: رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله فرمود: اى على ! دروغ گفته كسى كه گمان مى كند مرا دوست دارد و با تو دشمن است .
عَنْ ميسرة مُيَسِّرٍ قَالَ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ ع يَا مُيَسِّرُ أَ لَا أُخْبِرُكَ بِشِيعَتِنَا قُلْتُ بَلَى جُعِلْتُ فِدَاكَ قَالَ إِنَّهُمْ حُصُونٌ حَصِينَةٌ في وَ صُدُورٌ أَمِينَةٌ وَ أَحْلَامٌ رَزِينَةٌ لَيْسُوا بِالْمَذَايِيعِ الْبُذُرِ وَ لَا بِالْجُفَاةِ الْمُرَاءِينَ رُهْبَانٌ بِاللَّيْلِ أُسْدٌ بِالنَّهَارِ وَ الْبُذُرُ الْقَوْمُ الَّذِينَ لَا يَكْتُمُونَ الْكَلَامَ
امام باقر عليه السّلام فرمود: اى ميسره ! آيا شيعيانمان را به تو معرفى كنم ؟ گفتم : بلى ، فدايت شويم .
فرمود: شيعيان ما دژهايى مستحكم در سينه هايى استوار هستند، داراى انديشه اى محكم و استوارند، كه شايعه پراكن حرف نيستند، مردمان تهى و خودنما نيستند، زاهدان شب و شيران روزند.
و بذر، در لغت ، يعنى : گروهى كه كلام را پنهان نمى دارند و آن را افشا مى سازند.
عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِنَّ شِيعَةَ عَلِيٍّ خُمْصُ الْبُطُونِ- ذُبُلُ الشِّفَاهِ مِنَ الذِّكْرِ
امام صادق عليه السّلام فرمود: شيعيان على عليه السّلام شكم به پشت چسبيده اند (بر اثر روزه و رياضت ) و لب خشكيده اند؛ بر اثر كثرت ذكر خداوند.
عَنْهُ ع قَالَ إِنَّ أَصْحَابَ عَلِيٍّ كَانُوا الْمَنْظُورَ إِلَيْهِمْ فِي القَبَائِلِ وَ كَانُوا أَصْحَابَ الْوَدَائِعِ مَرْضِيِّينَ عِنْدَ النَّاسِ سَهَّارَ اللَّيْلِ مَصَابِيحَ النَّهَارِ
و امام صادق عليه السّلام فرمود: ياران على عليه السّلام مورد اعتماد قبائل بودند، و امانتدار، مورد خشنودى و رضايت مردم بودند، شب زنده دار و چراغهاى هدايت در روز.
عَنْ رَبِيعَةَ بْنِ نَاجِدٍ قَالَ سَمِعْتُ عَلِيّاً ع يَقُولُ إِنَّمَا مَثَلُ شِيعَتِنَا مَثَلُ النَّحْلَةِ فِي الطَّيْرِ لَيْسَ شَيْءٌ مِنَ الطَّيْرِ إِلَّا وَ هُوَ يَسْتَضْعِفُهَا فَلَوْ أَنَّ الطَّيْرَ تَعْلَمُ مَا فِي أَجْوَافِهَا مِنَ الْبَرَكَةِ لَمْ تَفْعَلْ بِهَا ذَلِكَ
ربيعة بن ناجد گويد: از على عليه السّلام شنيدم كه مى فرمود: شيعيان ما همانند زنبور عسل در ميان پرندگان مى باشند، هيچ پرنده اى نيست جز اينكه زنبور عسل را كوچك مى شمارد، اگر پرندگان مى دانستند كه چه بركتى در شكمهاى زنبوران عسل وجود دارد هرگز اين كار را نمى كردند.
عَنْ أَبِي بَصِيرٍ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع إِيَّاكَ وَ السَّفِلَةَ مِنَ النَّاسِ- قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاكَ وَ مَا السَّفِلَةُ قَالَ مَنْ لَا يَخَافُ اللَّهَ إِنَّمَا شِيعَةُ جَعْفَرٍ مَنْ عَفَّ بَطْنُهُ وَ فَرْجُهُ وَ عَمِلَ لِخَالِقِهِ وَ إِذَا رَأَيْتَ أُولَئِكَ فَهُمْ أَصْحَابُ جَعْفَرٍ
امام صادق عليه السّلام فرمود: بپرهيزيد از سفله ، پرسيدم : فدايت شويم سفله كيست ؟ فرمود:
كسى است كه از خدا نترسد، شيعه جعفر كسى است كه داراى عفت شكم و دامن است ، و كارهايش را براى خالقش انجام مى دهد، هر گاه چنان كسانى را ديدى آنها شيعه جعفر مى باشند.
وَ عَنْ أَبِي حَاتِمٍ السِّجِسْتَانِيِّ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ الشِّيعَةُ ثَلَاثَةُ أَصْنَافٍ صِنْفٌ يَتَزَيَّنُونَ بِنَا وَ صِنْفٌ يَسْتَأْكِلُونَ بِنَا وَ صِنْفٌ مِنَّا وَ إِلَيْنَا يَأْمَنُونَ بِأَمْنِنَا وَ يَخَافُونَ بِخَوْفِنَا لَيْسُوا بِالْبُذُرِ الْمُذِيعِينَ وَ لَا بِالْجُفَاةِ الْمُرَاءِينَ إِنْ غَابُوا لَمْ يُفْقَدُوا وَ إِنْ يَشْهَدُوا لَمْ يُؤْبَهْ بِهِمْ أُولَئِكَ مَصَابِيحُ الْهُدَى
امام صادق عليه السّلام فرمود: شيعه سه گروهند: گروهى كه خود را با انتساب به ما آبرو و زينت مى دهند، و گروهى كه از طريق منسوب كردن خويش به ما امرار معاش مى نمايند، و گروهى از ما هستند و كارشان براى ماست ، به امن ما در امانند، و به ترس ما ترسانند، زياده گو و افشاكننده اسرار نيستند، و تهى و خودنما نيستند، اگر غايب باشند كسى دنبال آنها نمى گردد، و اگر حاضر باشند كسى به آنها اعتنايى نمى كند، آنان چراغهاى هدايتند.
عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع سَأَلَهُ فَرْوَةُ بِأَيِّ شَيْءٍ يَعْرِفُونَ شِيعَتَكَ قَالَ الَّذِينَ يَأْتُونَّا مِنْ تَحْتِ أَقْدَامِنَا
فروه از امام صادق عليه السّلام پرسيد: شيعيانت به چه چيز شناخته مى شوند؟ فرمود: شيعيان ما كسانى هستند كه از زير پاى ما بر ما وارد مى شوند.
عَنْ أَبِي بَصِيرٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ النَّاسُ طَبَقَاتٌ ثَلَاثٌ- طَبَقَةٌ مِنَّا وَ نَحْنُ مِنْهُمْ وَ طَبَقَةٌ يَتَزَيَّنُونَ بِنَا وَ طَبَقَةٌ يَأْكُلُ بَعْضُهُمْ بَعْضاً بِنَا
امام صادق عليه السّلام فرمود: مردم سه دسته اند: دسته اى از ما هستند و ما از آنهاييم ، دسته اى خود را بواسطه ارتباطشان با ما مى آرايند، و دسته اى نيز به واسطه ما از يك ديگر كسب معاش مى نمايند.
عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ بُكَيْرٍ قَالَ قَالَ أَبُو الْحَسَنِ ع يَا ابْنَ بُكَيْرٍ إِنِّي لَأَقُولُ لَكَ قَوْلًا قَدْ كَانَتْ آبَائِي ع تَقُولُهُ لَوْ كَانَ فِيكُمْ عِدَّةُ أَهْلِ بَدْرٍ لَقَامَ قَائِمُنَا يَا عَبْدَ اللَّهِ إِنَّا نُدَاوِي النَّاسَ وَ نَعْلَمُ مَا هُمْ فَمِنْهُمْ مَنْ يُصَدِّقُنَا الْمَوَدَّةَ وَ يَبْذُلُ مُهْجَتَهُ لَنَا وَ مِنْهُمْ مَنْ لَيْسَ فِي قَلْبِهِ حَقِيقَةُ مَا يُظْهِرُ بِلِسَانِهِ وَ مِنْهُمْ مَنْ هُوَ عَيْنٌ لِعَدُوِّنَا عَلَيْنَا يَسْمَعُ حَدِيثَنَا وَ إِنْ أَطْمَعُ فِي شَيْءٍ قَلِيلٍ مِنَ الدُّنْيَا كَانَ أَشَدَّ عَلَيْنَا مِنْ عَدُوِّنَا وَ كَيْفَ يَرَوْنَ هَؤُلَاءِ السُّرُورَ وَ هَذِهِ صِفَتُهُمْ إِنَّ لِلْحَقِّ أَهْلًا وَ لِلْبَاطِلِ أَهْلًا فَأَهْلُ الْحَقِّ فِي شُغُلٍ عَنْ أَهْلِ الْبَاطِلِ يَنْتَظِرُونَ أَمْرَنَا وَ يَرْغَبُونَ إِلَى اللَّهِ إِنْ يَرَوْا دَوْلَتَنَا لَيْسُوا بِالْبُذُرِ الْمُذِيعِينَ- وَ لَا بِالْجُفَاةِ الْمُرَاءِينَ وَ لَا بِنَا مُسْتَأْكِلِينَ وَ لَا بِالطَّمِعِينَ خِيَارُ الْأُمَّةِ نُورٌ فِي ظُلُمَاتِ الْأَرْضِ وَ نُورٌ فِي ظُلُمَاتِ الْفِتَنِ وَ نُورُ هُدًى يُسْتَضَاءُ بِهِمْ- لَا يَمْنَعُونَ الْخَيْرَ أَوْلِيَاءَهُمْ وَ لَا يَطْمَعُ فِيهِمْ أَعْدَاؤُهُمْ إِنْ ذُكِرْنَا بِالْخَيْرِ اسْتَبْشَرُوا وَ ابْتَهَجُوا وَ اطْمَأَنَّتْ قُلُوبُهُمْ وَ أَضَاءَتْ وُجُوهُهُمْ وَ إِنْ ذُكِرْنَا بِالْقُبْحِ اشْمَأَزَّتْ قُلُوبُهُمْ وَ اقْشَعَرَّتْ جُلُودُهُمْ وَ كَلَحَتْ وُجُوهُهُمْ وَ أَبْدَوْا نُصْرَتَهُمْ وَ بَدَا ضَمِيرُ أَفْئِدَتِهِمْ قَدْ شَمَّرُوا فَاحْتَذَوْا بِحَذْوِنَا وَ عَمِلُوا بِأَمْرِنَا- تَعْرِفُ الرَّهْبَانِيَّةَ فِي وُجُوهِهِمْ يُصْبِحُونَ فِي غَيْرِ مَا النَّاسُ فِيهِ وَ يُمْسُونَ فِي غَيْرِ مَا النَّاسُ فِيهِ يَجْأَرُونَ إِلَى اللَّهِ فِي إِصْلَاحِ الْأُمَّةِ بِنَا وَ أَنْ يَبْعَثَنَا اللَّهُ رَحْمَةً لِلضُّعَفَاءِ وَ الْعَامَّةِ يَا عَبْدَ اللَّهِ أُولَئِكَ شِيعَتُنَا وَ أُولَئِكَ مِنَّا وَ أُولَئِكَ حِزْبُنَا وَ أُولَئِكَ أَهْلُ وَلَايَتِنَا
- امام كاظم عليه السّلام فرمود: اى ابن بكير! من چيزى به تو مى گويم كه پدرانم آن را مى گفتند، اگر در بين شما به تعداد افراد جنگ بدر بودند قائم ما قيام مى نمود.
اى بنده خدا، ما مردم را بررسى مى كنيم و مى دانيم مردم چه هستند، بعضى از آنها در دوستى با ما راستگو هستند و جانشان را براى ما نثار مى سازند، و بعضى از آنها حقيقتى را كه بر زبانشان جارى مى كنند در قلبشان وجود ندارد، و بعضى از آنان همچون چشمى براى دشمنان ما بر عليه ما هستند، كلام ما را مى شنوند و اگر در چيز اندكى از دنيا طمع پيدا كنند از دشمن بر ما دشمنتر مى شوند، چگونه آنان خوشى و شادى را مى بينند در حالى كه چنين صفتى دارند؟
حق طرفدارانى و باطل نيز پيروان ويژه اى دارد، اهل حق راهشان از اهل باطل جداست ، انتظار امر ما را مى كشند و از خدا اميد دارند كه بلندى دولت ما را ببينند، آنان پرگو و افشاگر و تهى و خودنما نمى باشند و به واسطه پيوندشان به ما كسب معاش نمى كنند، و طمع كار نيستند. خوبان و نيكان امّت ، و همچون نورى در تاريكيهاى زمينند، و نورى در تاريكيهاى فتنه و ستم هستند، و نور هدايتند كه روشنايى مى دهند، دوستان خود را از امر خير منع نمى كنند، و دشمنانشان هم نمى توانند در آنها طمع كنند.
اگر نزد آنها كسى از ما به نيكى ياد كند، خوشنود و شادمان شوند، و دلهايشان آرام مى گيرد و چهره هايشان بر افروخته مى گردد، و امّا اگر ما را به زشتى ياد كند دلهايشان افسرده مى شود، پوست بدنشان مى لرزد و صورتشان سياه مى شود، و ياريشان را آشكار مى كنند، آنچه در درون دلهايشان است ظاهر كنند، دامن همت بالا زده و پا در جاى پاى ما مى گذارند و به فرمان ما عمل مى كنند. و پارسايى و ترك دنيا از صورتهاى آنان مشاهده مى شود، شب را بر خلاف معمول بين مردم به صبح مى رسانند، و همچنان روز را به خلاف معمول مردم به شب مى رسانند، و با راز و نياز از خداوند تقاضاى اصلاح امت بتوسط ما دارند، كه خداوند ما را وسيله رحمت ضعيفان و توده مردم قرار دهد.
اى عبد اللّه ! آنان شيعيان ما و از ما و حزب مايند، و آنان اهل ولايت ما هستند.
-
الفصل الثالث في آداب الشيعة
(فصل سوم : در آداب و رسوم شيعه)
عَنْ أَبِي أُسَامَةَ قَالَ دَخَلْتُ عَلَى أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع لِأُوَدِّعَهُ فَقَالَ لِي يَا زَيْدُ مَا لَكُمْ وَ لِلنَّاسِ قَدْ حَمَّلْتُمُ النَّاسَ عَلَيَّ وَ اللَّهِ مَا وَجَدْتُ أَحَداً يُطِيعُنِي - وَ يَأْخُذُ بِقَوْلِي إِلَّا رَجُلٌ وَاحِدٌ رَحِمَ اللَّهُ عَبْدَ اللَّهِ بْنَ أَبِي يَعْفُورٍ فَإِنَّهُ أَمَرْتُهُ بِأَمْرٍ وَ أَوْصَيْتُهُ بِوَصِيَّةٍ فَاتَّبَعَ قَوْلِي وَ أَخَذَ بِأَمْرِي وَ اللَّهِ إِنَّ الرَّجُلَ مِنْكُمْ لَيَأْتِينِي فَأُحَدِّثُهُ بِالْحَدِيثِ لَوْ أَمْسَكَهُ فِي جَوْفِهِ لَعَزَّ وَ كَيْفَ لَا يَعِزُّ مَنْ عِنْدَهُ مَا لَيْسَ عِنْدَ النَّاسِ يَحْتَاجُ النَّاسُ إِلَى مَا فِي يَدَيْهِ وَ لَا يَحْتَاجُ إِلَى مَا فِي أَيْدِي النَّاسِ فَآمُرُهُ أَنْ يَكْتُمَهُ فَلَا يَزَالُ يُذِيعُهُ حَتَّى يَذِلَّ بِهِ عِنْدَ النَّاسِ وَ يُعَيَّرَ بِهِ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاكَ إِنْ رَأَيْتَ كَفَّ هَذَا عَنْ مَوَالِيكَ فَإِنَّهُ إِذَا بَلَغَهُمْ هَذَا عَنْكَ شُقَّ عَلَيْهِمْ فَقَالَ إِنِّي أَقُولُ وَ اللَّهِ الْحَقَّ وَ إِنَّكَ تَقْدَمُ غَداً الْكُوفَةَ فَيَأْتِيكَ إِخْوَانُكَ وَ مَعَارِفُكَ فَيَقُولُونَ مَا حَدَّثَكَ جَعْفَرٌ فَمَا أَنْتَ قَائِلٌ قَالَ أَقُولُ لَهُمْ مَا تَأْمُرُنِي بِهِ لَا أَقْصُرُ عَنْهُ وَ لَا أَعْدُوهُ إِلَى غَيْرِهِ- قَالَ أَقْرِئْ مَنْ تَرَى أَنَّهُ يُطِيعُنِي وَ يَأْخُذُ بِقَوْلِي مِنْهُمُ السَّلَامَ وَ أُوصِيهِمْ بِتَقْوَى اللَّهِ وَ الْوَرَعِ فِي دِينِهِمْ وَ الِاجْتِهَادِ لِلَّهِ وَ صِدْقِ الْحَدِيثِ وَ أَدَاءِ الْأَمَانَةِ وَ طُولِ السُّجُودِ وَ حُسْنِ الْجِوَارِ فَبِهَذَا جَاءَ مُحَمَّدٌ وَ أَدُّوا الْأَمَانَةَ إِلَى مَنِ ائْتَمَنَكُمْ عَلَيْهَا مِنْ بَرٍّ أَوْ فَاجِرٍ فَإِنَّ رَسُولَ اللَّهِ كَانَ يَأْمُرُ بِرَدِّ الْخَيْطِ وَ الْمِخْيَطِ صِلُوا فِي عَشَائِرِهِمْ وَ اشْهَدُوا جَنَائِزَهُمْ وَ عُودُوا مَرْضَاهُمْ وَ أَدُّوا حُقُوقَهُمْ فَإِنَّ الرَّجُلَ مِنْكُمْ إِذَا وَرِعَ فِي دِينِهِ وَ صَدَقَ الْحَدِيثَ وَ أَدَّى الْأَمَانَةَ وَ حَسَّنَ خُلُقَهُ مَعَ النَّاسِ قِيلَ هَذَا جَعْفَرِيٌّ فَيَسُرُّنِي ذَلِكَ وَ قَالُوا هَذَا أَدَبُ جَعْفَرٍ وَ إِذَا كَانَ عَلَى غَيْرِ ذَلِكَ دَخَلَ عَلَيَّ بَلَاؤُهُ وَ عَارُهُ وَ اللَّهِ لَقَدْ حَدَّثَنِي أَبِي أَنَّ الرَّجُلَ كَانَ يَكُونُ فِي الْقَبِيلَةِ مِنْ شِيعَةِ عَلِيٍّ رِضْوَانُ اللَّهِ عَلَيْهِ فَكَانَ أَقْضَاهُمْ لِلْحُقُوقِ وَ أَدَّاهُمْ لِلْأَمَانَةِ وَ أَصْدَقَهُمْ لِلْحَدِيثِ إِلَيْهِ وَصَايَاهُمْ وَ وَدَائِعُهُمْ يُسْأَلُ عَنْهُ فَيُقَالُ مَنْ مِثْلُ فُلَانٍ فَاتَّقُوا اللَّهَ وَ كُونُوا زَيْناً وَ لَا تَكُونُوا شَيْناً جَرُّوا إِلَيْنَا كُلَّ مَوَدَّةٍ وَ ادْفَعُوا عَنَّا كُلَّ قَبِيحٍ فَإِنَّهُ مَا قِيلَ لَنَا فَمَا نَحْنُ كَذَلِكَ لَنَا حَقٌّ فِي كِتَابِ اللَّهِ وَ قَرَابَةٌ مِنْ رَسُولِ اللَّهِ وَ تَطْهِيرٌ مِنَ اللَّهِ وَ وِلَادَةٌ طَيِّبَةٌ لَا يَدَّعِيهَا أَحَدٌ غَيْرُنَا إِلَّا كَذَّابٌ أَكْثِرُوا ذِكْرَ اللَّهِ وَ ذِكْرَ الْمَوْتِ وَ تِلَاوَةَ الْقُرْآنِ وَ الصَّلَاةَ عَلَى النَّبِيِّ فَإِنَّ الصَّلَاةَ عَلَيْهِ عَشْرُ حَسَنَاتٍ خُذْ بِمَا أَوْصَيْتُكَ بِهِ وَ أَسْتَوْدِعُكَ اللَّهَ
ابو اسامه گويد: روزى نزد امام صادق عليه السّلام رفته بودم تا با ايشان خداحافظى كنم ، ايشان به من فرمود: اى زيد! با مردم چه كار داريد كه آنها را به طرف من دعوت مى كنيد؟ به خدا قسم نيافتم احدى را كه اطاعتم كند و به حرفم عمل نمايد بجز يك نفر از آنها، خدا رحمت كند عبد اللّه بن ابى يعفور را، او را به كارى امر نمودم و وصيت نمودم او را به عملى ؛ او حرف مرا پيروى نموده و امر مرا انجام داد.
به خدا قسم اگر فردى از شما نزد من آيد و به گفتارى او را آگاه سازم اگر او در درونش حرف مرا نگهدارد عزّت مى يابد، چگونه عزّت نيابد در حالى كه چيزى نزد اوست كه نزد مردمان ديگر نيست ، مردم به آنچه او دارد نيازمندند و او به آنچه در اختيار مردم است نيازى ندارد، به او فرمان مى دهم كه سخنم را كتمان نمايد ولى هميشه آن را فاش مى كند، تا آنجا كه به جهت اين كار نزد مردم خوار مى شود و مورد سرزنش قرار مى گيرد.
عرض كردم : فدايت شوم ، حال اگر شخص اين امر را از دوستان شما مخفى نمود و بعد به گوش آنها رسيد بر آنان سخت مى شود. فرمود: به خدا قسم من حق را مى گويم و تو فردا به كوفه مى روى ، برادران و آشنايانت نزد تو مى آيند و مى پرسند كه جعفر به تو چه گفت ، تو چه جوابى به آنها مى دهى ؟ گفتم : هر چه بفرمائيد به آنها خواهم گفت ، و چيزى از آن كم نكنم و به غير آنچه فرموده اى نخواهم گفت .
فرمود: به كسى كه اطاعت مرا مى كند و حرف مرا گوش مى دهد سلامم را برسان و آنها را به تقواى الهى و پرهيزگارى در دين و سعى و كوشش براى خدا و راستگويى و اداء امانت ، و طولانى كردن سجده و همسايه دارى خوب سفارش كن . پيغمبر اكرم صلّى اللّه عليه و آله مبعوث براى اين شد، بنا بر اين ، بايد امانت را به كسى كه به شما اعتماد نموده برگردانيد، چه آن شخص نيكوكار باشد و چه بدكار، زيرا رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله امر مى كرد حتى به برگرداندن نخ و سوزنى كه امانت گرفته شده است .
در جمع عشاير آنها نماز بخوانيد، و به تشييع جنازه آنان برويد، و مريضهاى آنها را عيادت كنيد، و حقوق آنان را پرداخت نماييد، زيرا هر كدام از شما اگر در دينش پرهيزگار باشد و راست گفتار، و اداى امانت كند و اخلاقش را با مردم نيكو نمايد؛ گفته مى شود اين شخص جعفرى است ، و اين سخن مرا خوشنود مى سازد. و مى گويند: اين ادب جعفر است ، و هر گاه غير از اين باشد مصيبت و گرفتارى و ننگ آن متوجه من مى شود. به خدا قسم ؛ پدرم به من مى فرمود: مردى از شيعيان على عليه السّلام در مكه بهترين اداكننده حقوق در بين شيعه بود، و بهترين اداكننده امانت ، و راستگوترين آنها در گفتار بود، مردم وصاياى خود را نزد او مى بردند و امانتهاى خود را به او مى سپردند، در باره او سؤ ال شد، گفته مى شد: مثل فلانى چه كسى است ؟
تقواى خدا را پيشه كنيد، و براى ما زينت باشيد نه مايه ننگ ، تمام محبت و دوستى را به طرف ما جلب كنيد و هر نسبت زشت و ناپسندى را از ما دور نماييد، هر آنچه براى ما گفته مى شود ما آنچنان نيستيم ، در كتاب خداوند براى ما حقّى و خويشاوندى با رسول خداست و پاك بودن از ناحيه خدا و پاكى ولادت را غير از ما هيچ كس ادّعا نكرده مگر اينكه دروغگو بوده ، زياد به ياد خدا و مرگ باشيد، بسيار تلاوت قرآن نمائيد و صلوات بر پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله بفرستيد، زيرا صلوات فرستادن بر پيامبر برابر ده حسنه است ، آنچه را به تو وصيت نمودم حفظ كن ، و تو را به خدا مى سپارم .
عَنْ إِسْمَاعِيلَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ قَالَ لِي أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع أُوصِيكَ بِتَقْوَى اللَّهِ وَ الْوَرَعِ وَ صِدْقِ الْحَدِيثِ وَ أَدَاءِ الْأَمَانَةِ وَ حُسْنِ الْجِوَارِ وَ كَثْرَةِ السُّجُودِ فَبِذَلِكَ أَمَرَنَا مُحَمَّدٌ
حضرت صادق عليه السّلام فرمود: تو را سفارش به تقواى خدا و پرهيزگارى مى نمايم ، و سفارش مى كنم به راستى در گفتار و اداء امانت و خوب همسايه دارى و بسيار سجده كردن براى خدا، زيرا پيغمبر خدا ما را به اينها امر فرمود.
عَنْ عَمْرِو بْنِ سَعِيدِ بْنِ هِلَالٍ قَالَ قُلْتُ لِأَبِي جَعْفَرٍ ع جُعِلْتُ فِدَاكَ إِنِّي لَا أَكَادُ أَنْ أَلْقَاكَ إِلَّا فِي السِّنِينَ فَأَوْصِنِي بِشَيْءٍ آخُذْ بِهِ- قَالَ أُوصِيكَ بِتَقْوَى اللَّهِ وَ الْوَرَعِ وَ الِاجْتِهَادِ وَ اعْلَمْ أَنَّهُ لَمْ يَنْفَعْ وَرَعٌ إِلَّا بِالاجْتِهَادِ وَ إِيَّاكَ أَنْ تُطْمِعَ نَفْسَكَ إِلَى مَنْ فَوْقَكَ وَ كَثِيراً مَا قَالَ اللَّهُ جَلَّ ثَنَاؤُهُ لِنَبِيِّهِ- فَلا تُعْجِبْكَ أَمْوالُهُمْ وَ لا أَوْلادُهُمْ وَ قَالَ لا تَمُدَّنَّ عَيْنَيْكَ إِلى ما مَتَّعْنا بِهِ أَزْواجاً مِنْهُمْ زَهْرَةَ الْحَياةِ الدُّنْيا فَإِنْ دَاخَلَكَ شَيْءٌ فَاذْكُرْ عَيْشَ رَسُولِ اللَّهِ إِنَّمَا كَانَ قُوتُهُ الشَّعِيرَ وَ حَلَاوَتُهُ التَّمْرَ- وَ وَقُودُهُ السَّعَفَ وَ إِذَا أُصِبْتَ بِمُصِيبَةٍ فِي نَفْسِكَ فَاذْكُرْ مُصَابَكَ بِرَسُولِ اللَّهِ فَإِنَّ الْخَلَائِقَ لَمْ يُصَابُوا بِمِثْلِهِ قَطُّ
عمرو بن سعيد بن هلال گويد: به امام صادق عليه السّلام عرض كردم : فدايت شوم ! من شما را ملاقات نمى كنم مگر تا چند سال ديگر؛ مرا وصيتى نما تا به آن عمل نمايم . فرمود: تو را وصيت مى كنم به تقواى الهى ، و پرهيزگارى و تلاش در راه خدا. بدان ، هيچ پرهيزگارى بدون تلاش و كوشش سودمند نيست ، و بپرهيز از اينكه نفست را به طمع اندازى تا به كسى كه بالاتر از تو است برترى دهى ، چه بسيار زياد خداوند متعال به پيامبرش فرمود:
(مالها و فرزندان آنان تو را متعجب نسازد) و فرمود: (اى رسول ما! هرگز به متاع ناچيزى كه به قومى در اين حيات فانى براى امتحان داده ايم چشم آرزو مگشا و رزق خداى تو بسيار بهتر و پاينده تر است ).
اگر وسوسه شدى زندگانى رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله را بياد آور، كه طعامش و شيرينيش خرما بود، و هيزمش شاخه هاى درخت خرما، و هر گاه مصيبتى بر تو وارد شد، به ياد مصيبت رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله باش ! زيرا خلائق مصيبتى بالاتر از مصيبت فقدان رسول اللّه صلّى اللّه عليه و آله را نديد.
عَنْ عُمَرَ بْنِ يَزِيدَ قَالَ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ ع يَا مَعْشَرَ شِيعَةِ آلِ مُحَمَّدٍ عَلَيْهِ وَ عَلَيْهِمُ السَّلَامُ كُونُوا النُّمْرُقَةَ الْوُسْطَى إِلَيْكُمْ يَرْجِعُ الْغَالِي وَ بِكُمْ يَلْحَقُ التَّالِي فَقَالَ رَجُلٌ جُعِلْتُ فِدَاكَ وَ مَا الْغَالِي قَالَ قَوْمٌ يَقُولُونَ فِينَا مَا لَا نَقُولُهُ فِي أَنْفُسِنَا فَلَيْسَ أُولَئِكَ مِنَّا وَ لَسْنَا مِنْهُمْ قَالَ فَمَا التَّالِي قَالَ الْمُرْتَادُ يُرِيدُ الْخَيْرَ يَبْلُغُهُ الْخَيْرُ وَ يُؤْجَرُ عَلَيْهِ ثُمَّ أَقْبَلَ عَلَيْنَا فَقَالَ وَ اللَّهِ مَا مَعَنَا مِنَ اللَّهِ بَرَاءَةٌ وَ مَا بَيْنَنَا وَ بَيْنَ اللَّهِ قَرَابَةٌ وَ لَا لَنَا عَلَى اللَّهِ حُجَّةٌ وَ لَا يُتَقَرَّبُ إِلَى اللَّهِ إِلَّا بِالطَّاعَةِ فَمَنْ كَانَ مِنْكُمْ مُطِيعاً نَفَعَتْهُ وَلَايَتُنَا وَ مَنْ كَانَ مِنْكُمْ عَاصِياً لَمْ تَنْفَعْهُ وَلَايَتُنَا
امام باقر عليه السّلام فرمود: اى گروه شيعه آل محمّد! شما تكيه گاه ميانه باشيد تا آنكه غلوّكننده بسوى شما بازگردد، و آنكه عقب مانده خودش را به شما برساند. مردى پرسيد: فدايت شوم ! غلوّكننده كدامست ؟ فرمود: مردمى كه در باره ما چيزهايى مى گويند كه خود ما آن را به خود نسبت نمى دهيم ، آنها از ما نيستند و ما هم از آنان نيستيم . پرسيد: عقب مانده چه كسانى هستند؟ فرمود: كسى كه طالب خير است ، خير به او مى رسد و به همان مقدار پاداش داده مى شود.
سپس رو به ما كرد و فرمود: به خدا قسم ما از جانب خدا براتى نداريم و ميان ما و خداوند خويشاوندى نيست و بر خدا حجّتى نداريم ، نزديكى به خدا جز با اطاعت و بندگى ميسور نمى شود، پس هر كس از شما كه مطيع خدا باشد دوستى ما سودش دهد، و آنكه از شما نافرمانى خدا كند، ولايت ما به او سودى نرسانده است .
عَنْ عُمَرَ بْنِ أَبَانٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ يَا مَعْشَرَ الشِّيعَةِ إِنَّكُمْ قَدْ نُسِبْتُمْ إِلَيْنَا كُونُوا لَنَا زَيْناً وَ لَا تَكُونُوا عَلَيْنَا شَيْناً- مَا يَمْنَعُكُمْ أَنْ تَكُونُوا مِثْلَ أَصْحَابِ عَلِيٍّ رِضْوَانُ اللَّهِ عَلَيْهِ فِي النَّاسِ إِنْ كَانَ الرَّجُلُ مِنْهُمْ لَيَكُونُ فِي الْقَبِيلَةِ فَيَكُونُ إِمَامَهُمْ وَ مُؤَذِّنَهُمْ وَ صَاحِبَ أَمَانَاتِهِمْ وَ وَدَائِعِهِمْ عُودُوا مَرْضَاهُمْ وَ اشْهَدُوا جَنَائِزَهُمْ وَ صَلُّوا فِي مَسَاجِدِهِمْ وَ لَا يَسْبِقُوكُمْ إِلَى خَيْرٍ فَأَنْتُمْ وَ اللَّهِ أَحَقُّ مِنْهُمْ بِهِ ثُمَّ الْتَفَتَ نَحْوِي وَ كُنْتُ أَحْدَثَ الْقَوْمِ سِنّاً فَقَالَ وَ أَنْتُمْ يَا مَعْشَرَ الْأَحْدَاثِ إِيَّاكُمْ وَ الوسادة الْرُّؤَسَاءَ عودوهم دَعُوهُمْ حَتَّى يَصِيرُوا أَذْنَاباً وَ اللَّهُ خَيْرٌ لَكُمْ مِنْهُمْ
امام صادق عليه السّلام مى فرمود: اى گروه شيعه ! كه به ما منسوب هستيد، براى ما زينت باشيد، و مايه عار و ننگ ما نباشيد، چه مانعى دارد كه همانند ياران على عليه السّلام در بين مردم باشيد؟
به طورى كه اگر مردى از ياران او در بين قبيله اى قرار مى گرفت امام و مؤ ذن آنان بود، و صاحب امانت ، و محافظ مال آنان بود. مريضان آنان را عيادت كنيد، و در تشييع جنازه آنان حاضر شويد، و در مساجدشان نماز بخوانيد. نگذاريد در امر خير از شما پيشى گيرند، بخدا قسم شما سزاوارتر از آنها به آن امر هستيد.
سپس رو به من كرده و چون من در بين آنان از همه جوانتر بودم فرمود: و شما اى جوانان بپرهيزيد از تكيه دادن به بالش ، به عيادت آنها برويد تا حدّى كه آنها دنباله رو شما شوند، و خداوند براى شما بهتر از آنان است .
عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ بُكَيْرٍ قَالَ دَخَلْتُ عَلَى أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع وَ مَعِي رَجُلَانِ فَقَالَ أَحَدُهُمَا لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ أَ آتِي الْجُمُعَةَ فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ايتِ الْجُمُعَةَ وَ الْجَمَاعَةَ وَ احْضُرِ الْجِنَازَةَ وَ عُدِ الْمَرِيضَ وَ اقْضِ الْحُقُوقَ- ثُمَّ قَالَ أَ تَخَافُونَ أَنْ نُضِلَّكُمْ لَا وَ اللَّهِ لَا نُضِلُّكُمْ أَبَداً
عبد اللّه بن بكير گويد: به همراه دو نفر خدمت امام صادق عليه السّلام رفتيم ، يكى از آنان به امام گفت : به نماز جمعه بروم ؟ فرمود: به جمعه و جماعات برو، و در تشييع جنازه حاضر شو، و به عيادت مريض برو، و حقوق را ادا كن . سپس فرمود: آيا مى ترسيد ما شما را گمراه نماييم ؟ نه بخدا قسم هرگز شما را گمراه نمى كنيم .
عَنْ مُعَاوِيَةَ بْنِ وَهْبٍ قَالَ قُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع كَيْفَ نَصْنَعُ فِيمَا بَيْنَنَا وَ بَيْنَ قَوْمِنَا وَ فِيمَا بَيْنَنَا وَ بَيْنَ خُلَطَائِنَا مِمَّنْ لَيْسَ هُوَ عَلَى أَثَرِنَا قَالَ تَنْظُرُونَ أَئِمَّتَكُمُ الَّذِينَ تَقْتَدُونَ بِهِمْ فَتَصْنَعُونَ كَمِثْلِ مَا يَصْنَعُونَ فَوَ اللَّهِ إِنَّهُمْ لَيَعُودُونَ مَرْضَاهُمْ وَ يَشْهَدُونَ جَنَائِزَهُمْ وَ يُقِيمُونَ الشَّهَادَةَ لَهُمْ وَ عَلَيْهِمْ- وَ يُؤَدُّونَ الْأَمَانَةَ إِلَيْهِمْ
معاوية بن وهب گويد: به امام صادق عليه السّلام عرض كردم : چگونه شايسته است براى ما كه با قوم خود، و مردمانى كه با ما آميزش دارند و شيعه نيستند رفتار كنيم ؟
فرمود: به پيشوايان خود نگاه كنيد و از آنها پيروى كنيد، آن گونه كه آنان رفتار مى كنند شما نيز همان طور رفتار نماييد، بخدا سوگند آنها به عيادت بيمارانشان مى روند، و بر جنازه هايشان حاضر مى شوند، و به سود و ضرر آنها گواهى مى دهند، و امانتهاى آنان را به آنها بر مى گردانند.
عَنْ ثَابِتٍ مَوْلَى آلِ حَرِيزٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ كَظْمُ الْغَيْظِ عَنِ الْعَدُوِّ فِي دَوْلَتِهِمْ تَقِيَّةً حَزْمٌ لِمَنْ أَخَذَ بِهِ وَ تَحَرُّزٌ عَنِ التَّعَرُّضِ لِلْبَلَاءِ فِي الدُّنْيَا وَ مُغَالَبَةُ الْأَعْدَاءِ فِي دَوْلَتِهِمْ وَ مُمَاظَّتُهُمْ فِي غَيْرِ تَقِيَّةٍ تَرْكُ أَمْرِ اللَّهِ فَجَامِلُوا النَّاسَ يَسْمَنْ ذَلِكَ لَكُمْ عِنْدَهُمْ وَ لَا تَجْعَلُوهُمْ عَلَى رِقَابِكُمْ فَتُعَادُوهُمْ
امام صادق عليه السّلام فرمود: فرو خوردن خشم از دشمن در زمان دولت و اقتدار آنها تقيّه و احتياطى است براى فرد دور انديش ، و جلوگيرى از بلاست در دنيا، و مخاصمه نمودن با دشمن و دشنام دادن به آنها بدون تقيه ؛ ترك نمودن دستور خداست ، پس با مردم مدارا كنيد تا عمل شما نزد آنان بزرگ و فربه شود، و كارى نكنيد كه آنها بواسطه دشمنى كردن شما با آنها بر گردن شما سوار شوند.
عَنْ زَيْدٍ الشَّحَّامِ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع اصْبِرْ يَا زَيْدُ عَلَى أَعْدَائِكَ فَإِنَّكَ لَنْ تُكَافِيَ مَنْ عَصَى اللَّهَ بِأَكْثَرَ مِنْ أَنْ تُطِيعَ اللَّهَ فِيهِ إِنَّ اللَّهَ يَذُودُ عَبْدَهُ الْمُؤْمِنَ عَمَّا يَكْرَهُ كَمَا يَذُودُ أَحَدُكُمُ الْجَمَلَ الْغَرِيبَ الَّذِي لَيْسَ لَهُ عَنْ إِبِلِهِ يَا زَيْدُ إِنَّ اللَّهَ اصْطَفَى الْإِسْلَامَ وَ اخْتَارَهُ فَأَحْسِنُوا صُحْبَتَهُ بِالسَّخَاءِ وَ حُسْنِ الْخُلُقِ
زيد شحّام گويد: امام صادق عليه السّلام فرمود: اى زيد! در مقابل دشمنانت صبر كن ، زيرا تو هرگز نمى توانى با كسى كه خداوند را نافرمانى كرده بيش از آن مقدارى كه تو اطاعت خدا در آن نمودى مقابله كنى ، خداوند بنده مؤمنش را از آنچه بدش مى آيد دور مى كند، همان طور كه يكى از شما شتر ماده اى را كه از خودش نيست از شتر نر خود جدا مى سازد.
اى زيد! خداوند دين اسلام را برگزيد و آن را انتخاب فرمود، اينك با سخاوت و خوش خلقى با او معاشرت كنيد.
عَنْ عَلِيِّ بْنِ يَقْطِينٍ قَالَ قَالَ أَبُو الْحَسَنِ مُوسَى مُرْ أَصْحَابَكَ أَنْ يَكُفُّوا مِنْ أَلْسِنَتِهِمْ وَ يَدَعُوا الْخُصُومَةَ فِي الدِّينِ وَ يَجْتَهِدُوا فِي عِبَادَةِ اللَّهِ- وَ إِذَا قَامَ أَحَدُهُمْ فِي صَلَاةٍ فَرِيضَةٍ فَلْيُحْسِنْ صَلَاتَهُ وَ لْيُتِمَّ رُكُوعَهُ وَ سُجُودَهُ- وَ لَا يُشْغِلْ قَلْبَهُ بِشَيْءٍ مِنْ أُمُورِ الدُّنْيَا فَإِنِّي سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ يَقُولُ إِنَّ مَلَكَ الْمَوْتِ يَتَصَفَّحُ وُجُوهَ الْمُؤْمِنِينَ مِنْ عِنْدِ حُضُورِ الصَّلَوَاتِ الْمَفْرُوضَاتِ
امام كاظم عليه السّلام فرمود: به يارانت امر كن كه زبانهايشان را نگاه دارند، و دشمنى در دين را ترك نمايند، و در عبادت خداوند كوشش و تلاش كنند، و هر گاه يكى از آنان آماده براى نماز واجبى شد نمازش را به نيكويى بجا آورد، و ركوع و سجودش را كامل انجام دهد، و دلش را به امور دنيايى مشغول نگرداند، زيرا من از امام صادق عليه السّلام شنيدم كه مى فرمود:
ملك الموت هنگام حضور در نمازهاى واجب به صورتهاى تك تك مؤمنين نظر مى كند.
عَنْ أَبِي مُحَمَّدٍ الْوَابِشِيِّ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ إِنْ كَانَ الشُّؤْمُ فِي شَيْءٍ فَهُوَ فِي اللِّسَانِ فَاخْزَنُوا أَلْسِنَتَكُمْ كَمَا تَخْزَنُونَ أَمْوَالَكُمْ- وَ احْذَرُوا أَهْوَاءَكُمْ كَمَا تَحْذَرُونَ أَعْدَاءَكُمْ فَلَيْسَ شَيْءٌ أَقْتَلَ لِلرِّجَالِ مِنِ اتِّبَاعِ أَهْوَائِهِمْ وَ حَصَائِدِ أَلْسِنَتِهِمْ
امام صادق عليه السّلام فرمود: اگر شوم در چيزى باشد پس در زبان است ، زبانهايتان را حفظ كنيد همان طور كه اموالتان را حفظ مى كنيد، و از هواهاى نفسانيتان بپرهيزيد همان طور كه از دشمنانتان مى پرهيزيد، هيچ چيز براى مردان كشنده تر از پيروى هواهاى نفسهايشان و نتيجه گفته هاى زبانشان نيست .
عَنْ أَبِي عُبَيْدَةَ قَالَسَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ ع يَقُولُ إِيَّاكُمْ وَ أَصْحَابَ الْخُصُومَاتِ وَ الْكَذَّابِينَ فَإِنَّهُمْ تَرَكُوا مَا أُمِرُوا بِهِ يَا أَبَا عُبَيْدَةَ خَالِقُوا النَّاسَ بِأَخْلَاقِهِمْ وَ زَايِدُوا فِي أَمْوَالِهِمْ يَا أَبَا عُبَيْدَةَ إِنَّا لَا نَعُدُّ الرَّجُلَ عَاقِلًا حَتَّى يَعْرِفَ لَحْنَ الْقَوْلِ ثُمَّ قَرَأَ وَ لَتَعْرِفَنَّهُمْ فِي لَحْنِ الْقَوْلِ
امام كاظم عليه السّلام فرمود: از كسانى كه دائما در حال دشمنى با يك ديگرند و از دروغگويان دورى كنيد، زيرا آنان آنچه را كه بدان امر شده اند ترك كرده اند. اى ابو عبيد! با مردم به اخلاق خودشان معاشرت كنيد، و در اموالشان توسعه دهيد. اى ابو عبيد! ما مرد را عاقل نمى دانيم مگر آنكه روش سخن گفتن ديگران را بشناسد، سپس اين آيه را تلاوت فرمود:
(خواهيم شناخت آنان را در اشتباه گفتار).
عَنْ عَنْبَسَةَ بْنِ مُصْعَبٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ خَالِطُوا النَّاسَ فَإِنَّهُ لَمْ ينفعكم يَنْفَعْهُمْ حُبُّ عَلِيٍّ وَ فَاطِمَةَ ع فَإِنَّهُ لَيْسَ شَيْءٌ أَبْغَضَ إِلَيْهِمْ مِنْ ذِكْرِ عَلِيٍّ وَ فَاطِمَةَ ع
امام صادق عليه السّلام فرمود: با مردم معاشرت نماييد، زيرا دوستى على و فاطمه عليهما السّلام در نظر آنها (مخالفين ) نفعى به حال شما ندارد، و هيچ چيز در نزد آنها مبغوض تر از ذكر على و فاطمه عليهما السّلام نيست .
عَنْ مُرَازِمٍ قَالَ حَمَّلَنِي أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع رِسَالَةً فَلَمَّا خَرَجْتُ دَعَانِي فَقَالَ يَا مُرَازِمُ لِمَ لَا يَكُونُ بَيْنَكَ وَ بَيْنَ النَّاسِ إِلَّا خَيْرٌ وَ إِنْ شَتَمُونَا
مرازم گويد: امام صادق عليه السّلام براى رساندن نامه اى مرا مأ مور كرد، هنگامى كه خارج شدم مرا صدا زد و فرمود: اى مرازم ! نبايد بين تو و بين مردم (مخالفين ) جز خير و نيكى باشد گرچه به ما دشنام دهند.
-
عَنِ الْكَاظِمِ عَنْ أَبِيهِ عَنْ جَدِّهِ ع قَالَ إِنَّ عَلِيَّ بْنَ الْحُسَيْنِ ع أَخَذَ بِيَدَيْ جَدِّي ثُمَّ قَالَ يَا بُنَيَّ افْعَلِ الْخَيْرَ إِلَى كُلِّ مَنْ طَلَبَهُ مِنْكَ فَإِنْ كَانَ أَهْلَهُ فَقَدْ أَصَبْتَ مَوْضِعَهُ وَ إِنْ لَمْ يَكُنْ بِمَوْضِعٍ كُنْتَ أَهْلَهُ وَ إِنْ شَتَمَكَ رَجُلٌ عَنْ يَمِينِكَ ثُمَّ تَحَوَّلَ إِلَى يَسَارِكَ فَاعْتَذَرَ إِلَيْكَ فَاقْبَلْ مِنْهُ
امام كاظم عليه السّلام از پدر و جد بزرگوارش عليهم السّلام نقل مى كند كه : امام زين العابدين عليه السّلام دست جدم را گرفت و فرمود: پسر عزيزم ! هر كه از تو طلب كار خير نمود برايش انجام بده ، اگر اهل آن است كار خوبى انجام گرفته ، و اگر هم اهل آن نيست تو انجام وظيفه كرده اى ، و اگر مردى از طرف راستت به تو دشنام داد و سپس به سوى چپت گرديد و از تو عذر خواست عذرش را بپذير.
لِأَبِي جَعْفَرٍ ع إِنَّ أَبَا بَكْرٍ قَالَ يُقَاتِلُ النَّاسُ فِي عَلِيٍّ فَقَالَ ع إِنِّي أَرَاكَ لَوْ سَمِعْتَ رَجُلًا سَبَّ عَلِيّاً فَاسْتَطَعْتَ أَنْ تَقْطَعَ أَنْفَهُ فَعَلْتَ فَقُلْتُ نَعَمْ قَالَ لِي لَا تَفْعَلْ فَإِنِّي أَسْمَعُ الرَّجُلَ يَسُبُّ عَلِيّاً جَدِّي فَأَتَوَارَى عَنْهُ فَإِذَا فَرَغَ أَتَيْتُهُ فَصَافَحْتُهُ
ابو بكر حضرمى گويد: برادرم علقمه به امام باقر عليه السّلام عرض كرد: ابو بكر مى گفت : مردم بخاطر حضرت على عليه السّلام با هم جنگ مى كردند، امام عليه السّلام فرمود: تو اين گونه اى كه اگر بشنوى كه مردى به على عليه السّلام دشنام مى دهد اگر بتوانى بينى او را قطع كنى اين كار را مى كنى ؟ گفتم : بلى ، فرمود: اين كار را نكن ، من شنيدم كه مردى جدّم على عليه السّلام را دشنام مى داد، من از او پنهان شدم و زمانى كه دشنام دادنش تمام شد؛ نزد او آمدم و با او مصافحه نمودم .
عَنْ أَبِي بَكْرٍ الْحَضْرَمِيِّ قَالَ قَالَ أَخِي عَلْقَمَةُ عَنْ مُعَاوِيَةَ بْنِ وَهْبٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ قُمْ بِالْحَقِّ وَ اعْتَزِلْ مَا لَا يَعْنِيكَ وَ تَجَنَّبْ عَدُوَّكَ وَ احْذَرْ صَدِيقَكَ مِنَ الْأَقْوَامِ إِلَّا الْأَمِينَ وَ لَا أَمِينَ إِلَّا مَنْ خَشِيَ اللَّهَ وَ لَا تَصْحَبِ الْفَاجِرَ وَ لَا تُطْلِعْهُ عَلَى سِرِّكَ وَ اسْتَشِرْ فِي أَمْرِكَ الَّذِينَ يَخْشَوْنَ رَبَّهُمْ
معاوية بن وهب گويد: امام صادق عليه السّلام فرمود: به حق عمل كن و از آنچه برايت سودى ندارد بر كنار باش ، و از دشمنت دورى كن ، و از دوستت از هر قومى باشد بر حذر باش مگر اينكه امين باشد، و امين نيست مگر كسى كه از خدا بترسد، با بدكار هم صحبت مشو، و او را بر سرّ خود مطلع مكن ، و در كار خود با كسانى مشورت كن كه از خدا مى ترسند.
عَنْ سَعْدَانَ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ قَالَ الْكَاظِمُ ع يَا فُلَانُ قُلِ الْحَقَّ- وَ إِنْ كَانَ فِيهِ هَلَاكُكَ فَإِنَّ فِيهِ نَجَاتَكَ وَ دَعِ الْبَاطِلَ وَ إِنْ كَانَ فِيهِ نَجَاتُكَ- فَإِنَّ فِيهِ هَلَاكَكَ
امام كاظم عليه السّلام فرمود: فلانى ! حق بگو گرچه هلاك تو در آن باشد، زيرا نجات تو در آن است ، و باطل را رها كن اگر چه نجات تو در آن باشد، زيرا هلاك تو در آن است .
عَنْ جَعْفَرِ بْنِ كُلَيْبٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع اتَّقُوا اللَّهَ وَ تَحَابُّوا وَ تَزَاوَرُوا وَ تَوَاصَلُوا وَ تَرَاحَمُوا وَ كُونُوا إِخْوَاناً بَرَرَةً
امام صادق عليه السّلام فرمود: از خدا بترسيد، و با يك ديگر دوست باشيد، و به ديدار همديگر برويد، و صله رحم كنيد، و به يك ديگر رحم كنيد و با هم برادرانى نيكوكار باشيد.
عَنْ أَبِي عُبَيْدَةَ عَنْ أَبِيهِ قَالَ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ ع قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص أَنَا زَعِيمٌ بِبَيْتٍ فِي الْجَنَّةِ لِمَنْ حَسُنَ خُلُقُهُ مَعَ النَّاسِ- وَ تَرَكَ الْكَذِبَ فِي الْمِزَاحِ وَ الْجِدِّ وَ تَرَكَ الْمِرَاءَ وَ هُوَ مُحِقٌّ
امام كاظم عليه السّلام فرمود: رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله مى فرمود: من در بهشت ضمانت مى كنم خانه اى را براى كسى كه با مردم خوش خلق باشد، و دروغ نگويد چه جدّى و چه شوخى ، و جدال را ترك كند گرچه حق با او باشد.
عَنْ أَبِي إِبْرَاهِيمَ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص حُسْنُ الْخُلُقِ يُثْبِتُ الْمَوَدَّةَ وَ حُسْنُ الْبِشْرِ يُذْهِبُ السَّخِيمَةَ وَ اسْتَنْزِلُوا الرِّزْقَ بِالصَّدَقَةِ وَ مَنْ أَيْقَنَ بِالْخَلَفِ سَخَتْ نَفْسُهُ بِالنَّفَقَةِ وَ إِيَّاكَ أَنْ تَمْنَعَ حَقّاً فَتُنْفِقَ فِي بَاطِلٍ مِثْلَيْهِ
امام كاظم عليه السّلام از رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله نقل كند كه فرمود: خوش خلقى دوستى را پايدار كند، و خوشرويى كينه را از بين مى برد، با صدقه دادن روزى خود را نازل كنيد، كسى كه يقين دارد آنچه را انفاق كند جايش بر مى گردد نفسش به صدقه دادن با سخاوت مى شود، بپرهيز از جلوگيرى از حق در حالى كه دو برابر آن را در راه باطل انفاق مى كنى .
عَنْ أَبِي حَمْزَةَ الثُّمَالِيِّ قَالَ سَمِعْتُ عَلِيَّ بْنَ الْحُسَيْنِ ع يَقُولُ يَا ابْنَ آدَمَ لَا تَزَالُ بِخَيْرٍ مَا دَامَ لَكَ وَاعِظٌ مِنْ نَفْسِكَ وَ مَا كَانَتِ الْمُحَاسَبَةُ مِنْ هَمِّكَ وَ مَا كَانَ الْخَوْفُ لَكَ شِعَاراً وَ الْحَزَنُ دِثَاراً يَا ابْنَ آدَمَ إِنَّكَ مَيِّتٌ وَ مَبْعُوثٌ وَ مَوْقُوفٌ بَيْنَ يَدَيِ اللَّهِ وَ مَسْئُولٌ فَأَعِدَّ جَوَاباً
امام زين العابدين عليه السّلام فرمود: اى فرزند آدم ! تو در خير و نيكى هستى تا زمانى كه واعظى از نفست دارى ، و همواره حسابرسى همّ و غمّ توست ، و ترس از خدا براى تو همانند روپوش و غم و اندوه مانند لباس زيرينت باشد.
اى فرزند آدم ! تو مى ميرى و زنده مى شوى و در مقابل خداوند قرار مى گيرى و از تو سؤ ال خواهد شد، خودت را براى جواب دادن آماده كن .
عَنْ إِبْرَاهِيمَ بْنِ عُمَرَ قَالَ سَمِعْتُ مُوسَى بْنَ جَعْفَرٍ ع يَقُولُ لَيْسَ مِنَّا مَنْ لَمْ يُحَاسِبْ فِي كُلِّ يَوْمٍ نَفْسَهُ فَإِنْ عَمِلَ حَسَناً اسْتَزَادَ اللَّهَ مِنْهُ وَ حَمِدَ اللَّهَ عَلَيْهِ وَ إِنْ عَمِلَ سَيِّئاً اسْتَغْفَرَ اللَّهَ مِنْهُ وَ تَابَ إِلَيْهِ
امام كاظم عليه السّلام مى فرمود: از ما نيست كسى كه هر روز نفس خود را محاسبه نكند، اگر كار نيكى كرده از خداوند زيادشدنش را بخواهد و خدا را بر آن سپاس گويد، و اگر كار بدى كرده از آن طلب استغفار از خداوند نمايد و بسوى او توبه كند.
عَنْ عَلِيِّ بْنِ زَيْدٍ عَنْ أَبِيهِ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع لَيْسَ مِنْ شِيعَتِنَا مَنْ كَانَ فِي مِصْرٍ فِيهِ مِائَةُ أَلْفٍ وَ كَانَ فِي الْمِصْرِ أَوْرَعُ مِنْهُ
امام صادق عليه السّلام فرمود: از شيعيان ما نيست كسى كه در شهرى باشد كه در آن شهر صد هزار نفر باشند و در آن شهر كسى با تقواتر از او باشد.
عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عُمَرَ بْنِ حَنْظَلَةَ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع لَيْسَ مِنْ شِيعَتِنَا مَنْ وَافَقَنَا بِلِسَانِهِ وَ خَالَفَنَا فِي أَعْمَالِنَا وَ آثَارِنَا وَ لَكِنْ شِيعَتُنَا مَنْ وَافَقَنَا بِلِسَانِهِ وَ قَلْبِهِ وَ اتَّبَعَ آثَارَنَا وَ عَمِلَ بِأَعْمَالِنَا أُولَئِكَ شِيعَتُنَا
امام صادق عليه السّلام فرمود: از شيعيان ما نيست كسى كه فقط با زبانش با ما موافق باشد، و در اعمال و آثار ما با ما مخالف باشد و لكن شيعه ما كسى است كه با زبان و قلبش با ما موافق باشد و از آثار ما پيروى نمايد و در كارها از ما متابعت كند، آنها شيعيان ما هستند.
عَنِ الْمُفَضَّلِ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع لَيْسَ الْأَمْرُ وَ الِاحْتِمَالُ بِالْقَوْلِ فَقَطْ لَكِنَّ قَبُولَهُ وَ احْتِمَالَهُ أَنْ تَصُونُوهُ كَمَا صَانَهُ اللَّهُ وَ تُعَظِّمُوهُ كَمَا عَظَّمَهُ اللَّهُ وَ تُؤَدُّوا حَقَّهُ كَمَا أَمَرَ اللَّهُ
امام صادق عليه السّلام فرمود: شيعه بودن تنها به گفتن نيست لكن قبول كردن و پذيرفتن به حفظ و نگهدارى آنست ، همان طورى كه خداوند آن را نگهدارى فرموده ، و به آن است كه آن را بزرگ شمارى همان گونه كه خداوند آن را بزرگ داشته ، و حق آن را ادا نمائى همان طور كه خداوند امر فرموده .
عَنْ سَمَاعَةَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ لَا تَسْتَكْثِرُوا كَثِيرَ الْخَيْرِ وَ لَا تَسْتَقِلُّوا قَلِيلَ الذُّنُوبِ فَإِنَّ قَلِيلَ الذُّنُوبِ يَجْتَمِعُ حَتَّى يَصِيرَ كَثِيراً وَ خَافُوا اللَّهَ فِي السِّرِّ حَتَّى تُعْطُوا مِنْ أَنْفُسِكُمُ النَّصَفَ وَ سَارِعُوا إِلَى طَاعَةِ اللَّهِ وَ اصْدُقُوا الْحَدِيثَ وَ أَدُّوا الْأَمَانَةَ فَإِنَّ ذَلِكَ لَكُمْ وَ لَا تَظْلِمُوا- وَ لَا تَدْخُلُوا فِيمَا لَا يَحِلُّ لَكُمْ فَإِنَّ ذَلِكَ عَلَيْكُمْ
امام صادق عليه السّلام فرمود: خير بسيار (مثل عبادت يا بخشش زياد) را زياد نشماريد، و گناهان اندك را كم نشماريد، زيرا گناهان اندك انباشته مى شود تا زياد مى گردد، و در نهان از خدا بترسيد و انصاف داشته باشيد، و بسوى طاعت الهى بشتابيد، راست گفتار باشيد و امانت را به صاحبش برگردانيد، كه به نفع شماست ، ظلم نكنيد، و در آنچه برايتان حلال نيست داخل نشويد، زيرا اين كار بضرر شماست .
عَنْ أَبِي بَصِيرٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ اتَّقُوا هَذِهِ الْمُحَقَّرَاتِ مِنَ الذُّنُوبِ فَإِنَّ لَهَا طَالِباً لَا يَغْفُلُ وَ لَا يَقُولُ أَحَدُكُمْ أَذْنَبْتُ وَ أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ يَقُولُ وَ نَكْتُبُ ما قَدَّمُوا وَ آثارَهُمْ وَ كُلَّ شَيْءٍ أَحْصَيْناهُ فِي إِمامٍ مُبِينٍ
امام صادق عليه السّلام فرمود: از گناهانى كه ناچيزش مى شماريد بپرهيزيد، زيرا آنها هم باز خواست كننده اى دارد كه هرگز غافل نمى شود، هيچ يك از شما نگويد كه گناه مى كنم و بعد از خداوند طلب آمرزش مى نمايم ، زيرا خداوند مى فرمايد: (آنچه را پيش فرستاده و آثار آن را خواهيم نوشت ، و همه چيز را در امامى آشكار (لوح محفوظ يا نامه اعمال ) آمار گرفتيم ).
عَنِ ابْنِ يَعْقُوبَ قَالَ قَالَ لِي أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع لَا يَغُرَّنَّكَ النَّاسُ مِنْ نَفْسِكَ فَإِنَّ الْأَمْرَ يَصِلُ إِلَيْكَ مِنْ دُونِهِمْ وَ لَا تَقْطَعْ نَهَارَكَ بِكَذَا وَ كَذَا- فَإِنَّ مَعَكَ مَنْ يَحْفَظُ عَلَيْكَ وَ لَا تَسْتَقِلَّ قَلِيلَ الْخَيْرِ فَإِنَّكَ تَرَاهُ غَداً بِحَيْثُ يَسُرُّكَ وَ لَا تَسْتَقِلَّ قَلِيلَ الشَّرِّ فَإِنَّكَ تَرَاهُ غَداً بِحَيْثُ يَسُوؤُكَ وَ أَحْسِنْ فَإِنِّي لَمْ أَرَ شَيْئاً أَشَدَّ طَلَباً وَ لَا أَحْسَنَ دَرَكاً مِنْ حَسَنَةٍ مُحْدَثَةٍ لِذَنْبٍ قَدِيمٍ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ يَقُولُ- إِنَّ الْحَسَناتِ يُذْهِبْنَ السَّيِّئاتِ ذلِكَ ذِكْرى لِلذّاكِرِينَ
امام صادق عليه السّلام فرمود: مردم تو را از خودت غافل نكنند، زيرا نتيجه اعمالت به خودت باز مى گردد نه به آنها، و روزت را بيهوده تلف مكن ، زيرا همراهت كسى هست كه مواظب اعمال توست ، و كار نيك كم را كوچك مشمار، زيرا فرداى قيامت با ديدن نتيجه آن خوشحال خواهى شد، و كار بد اندك را نيز كوچك مشمار، زيرا فرداى قيامت نتيجه آن تو را ناراحت خواهد كرد، و نيكى كن ، زيرا من براى تدارك و جبران گناهان گذشته بهتر از آن چيزى را سراغ ندارم ، خداوند متعال مى فرمايد: (همانا كارهاى نيكو اثر اعمال ناشايست را از بين مى برد و اين ياد آورى است براى كسانى كه بخواهند پند بگيرند).
عَنْ سَمَاعَةَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ مَا لَكُمْ تَسُوءُونَ رَسُولَ اللَّهِ فَقُلْتُ لَهُ جُعِلْتُ فِدَاكَ وَ كَيْفَ نَسُوؤُهُ قَالَ أَ مَا تَعْلَمُونَ أَنَّ أَعْمَالَكُمْ تُعْرَضُ عَلَيْهِ فَإِذَا رَأَى مَعْصِيَةً سَاءَهُ ذَلِكَ فَلَا تَسُوءُوا رَسُولَ اللَّهِ
امام صادق عليه السّلام فرمود: چرا رسول خدا را ناراحت مى كنيد؟ گفتم : فدايت شوم چگونه ايشان را ناراحت مى كنيم ؟ فرمود: آيا خبر نداريد كه اعمال شما بر ايشان عرضه مى شود، و اگر گناهى را مشاهده نمايد از آن ناخرسند مى شود؟ پس رسول خدا را ناراحت نكنيد.
عَنْ عَنْبَسَةَ بْنِ مُصْعَبٍ قَالَ قُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع أَوْصِنِي - فَقَالَ أَعِدَّ زَادَكَ وَ هَيِّءْ جَهَازَكَ وَ كُنْ وَصِيَّ نَفْسِكَ وَ لَا تَأْمُرْ غَيْرَكَ يُرْسِلُ إِلَيْكَ بِمَا يُصْلِحُكَ
عنبسة بن مصعب گويد: از امام صادق عليه السّلام خواهش كردم كه مرا موعظه نمايد، حضرت فرمود: زاد و راحله ات را آماده كن ، و خودت نصيحت كننده خود باش ، و ديگرى را امر نكن كه كسى را براى اصلاح توبفرستد.
عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ حَسَّانَ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع إِذَا آوَيْتَ إِلَى فِرَاشِكَ فَانْظُرْ مَا سَاءَ لَكَ فِي بَطْنِكَ فِي يَوْمِكَ وَ مَا عَمِلْتَ فِيهِ مِنْ عَمَلٍ فَاذْكُرْ مَعَادَكَ
-امام صادق عليه السّلام فرمود: هر گاه بسوى رختخوابت رفتى قدرى فكر و تأ مل كن كه چه چيز بدى را امروز به شكمت ريخته اى و چه كارى را امروز انجام داده اى ، و معادت را بياد آور.
عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ عَنْ أَبِيهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص يَا ابْنَ آدَمَ لَا يُنْسِيَنَّكَ ذَنْبُ النَّاسِ عَنْ ذَنْبِكَ وَ لَا نِعْمَةُ النَّاسِ عَنْ نِعْمَةِ اللَّهِ عَلَيْكَ وَ لَا تُقَنِّطِ النَّاسَ مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ وَ أَنْتَ تَرْجُوهَا لِنَفْسِكَ
امام كاظم عليه السّلام از پدرش از رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله نقل كرد كه فرمود: اى فرزند آدم ! بنظر آوردن گناهان مردم تو را از گناهان خودت غافل نكند، و همچنين نعمتهاى مردم تو را از نعمتهاى خدا بر تو باز ندارد، و مردم را از رحمت خدا مأ يوس نكن در حالى كه خودت به آن اميد دارى .
عَنْ ثَابِتٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص إِنَّ أَسْرَعَ الثَّوَابِ عَلَى الْخَيْرِ اللِّينُ وَ إِنَّ أَسْرَعَ الشَّرِّ عُقُوبَةً الْبَغْيُ وَ كَفَى بِالْمَرْءِ عَيْباً أَنْ يُبْصِرَ مِنَ النَّاسِ مَا يَعْمَى عَنْهُ مِنْ نَفْسِهِ وَ أَنْ يُعَيِّرَ النَّاسَ بِمَا لَا يَسْتَطِيعُ تَرْكَهُ وَ أَنْ يُؤْذِيَ جَلِيسَهُ بِمَا لَا يَعْنِيهِ
امام كاظم عليه السّلام از رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله نقل فرمايد كه : سريعترين ثوابها كه بر كارهاى نيك داده مى شود مربوط به خوشرفتارى با مردم است ، و كيفر ظلم و ستم از هر شرّى زودتر داده مى شود، و همين عيب براى انسان بس كه ببيند از مردم آنچه را از خود چشم مى پوشد، و مردم را به آنچه نمى تواند ترك كند سرزنش نمايد، و همنشين خود را در حالى كه براى خودش سودى ندارد اذيت كند.
عَنْ أَبِي بَصِيرٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ يَقُولُ مَا مِنْ عَبْدٍ يُسِرُّ خَيْراً إِلَّا لَمْ تَذْهَبِ الْأَيَّامُ حَتَّى يُظْهِرَ اللَّهُ لَهُ خَيْراً وَ مَا مِنْ عَبْدٍ يُسِرُّ شَرّاً- إِلَّا لَمْ تَذْهَبِ الْأَيَّامُ حَتَّى يُظْهِرَ اللَّهُ لَهُ شَرّاً
امام صادق عليه السّلام فرمود: هيچ بنده اى نيست كه پنهانى كار خيرى انجام داده باشد، مگر اينكه بعد از مدتى خداوند نتيجه كار خير او را آشكار سازد، و هيچ بنده اى نيست كه در نهان كار بدى انجام داده باشد مگر اينكه پس از مدتى خداوند نتيجه عمل بدش را آشكار سازد.
عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ لِحُمْرَانَ انْظُرْ إِلَى مَنْ هُوَ دُونَكَ وَ لَا تَنْظُرْ إِلَى مَنْ هُوَ فَوْقَكَ فَإِنَّ ذَلِكَ أَقْنَعُ بِمَا قُسِمَ لَكَ وَ أَحْرَى أَنْ تَسْتَوْجِبَ الزِّيَادَةَ مِنَ اللَّهِ وَ اعْلَمْ أَنَّ الْعَمَلَ الدَّائِمَ الْقَلِيلَ عَلَى الْيَقِينِ أَفْضَلُ عِنْدَ اللَّهِ مِنَ الْعَمَلِ الدَّائِمِ الْكَثِيرِ عَلَى غَيْرِ يَقِينٍ- وَ اعْلَمْ أَنَّهُ لَا وَرَعَ أَنْفَعُ مِنِ اجْتِنَابِ مَحَارِمِ اللَّهِ وَ الْكَفِّ عَنْ أَذَى الْمُسْلِمِينَ وَ اغْتِيَابِهِمْ وَ لَا عَيْشَ أَهْنَأُ مِنْ حُسْنِ الْخُلُقِ وَ لَا مَالَ أَنْفَعُ مِنَ الْقُنُوعِ بِالْيَسِيرِ الْمُجْزِي وَ لَا جَهْلَ أَمَرُّ مِنَ الْعُجْبِ
امام صادق عليه السّلام به حمران مى فرمود: هميشه به زير دست خويش نگاه كن ، و به كسى كه از تو برتر است نگاه مكن ، زيرا اين كار موجب زيادى قناعت و رضا نسبت به آنچه روزيت شده مى گردد، و سزاوار است از اينكه مستوجب زيادى در روزى گردى . و بدان كه كار دايم كم همراه يقين نزد خداوند برتر است از عمل دايم زيادى كه بدون يقين باشد، و نيز آگاه باش ! كه هيچ پرهيزى سودمندتر از ترك محرمات الهى و اجتناب از اذيّت و غيبت مسلمانان نيست ، و هيچ معاشرتى گواراتر از خوش خلقى نيست ، و هيچ مالى سودمندتر از قناعت به اندكى كه كافى براى زندگانى باشد نيست ، و هيچ نادانى ضرر رساننده تر از خود پسندى نيست .
عَنْ حَسَنِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ لَمَّا نَزَلَتْ هَذِهِ الاْيَةُ لا تَمُدَّنَّ عَيْنَيْكَ إِلى ما مَتَّعْنا بِهِ أَزْواجاً مِنْهُمْ زَهْرَةَ الْحَياةِ الدُّنْيا- أَطْرَقَ رَسُولُ اللَّهِ ص طَوِيلًا ثُمَّ رَفَعَ رَأْسَهُ فَقَالَ عِبَادَ اللَّهِ مَنْ لَمْ يَتَعَزَّ بِعَزَاءِ اللَّهِ انْقَطَعَتْ نَفْسُهُ عَنِ الدُّنْيَا حَسَرَاتٍ وَ مَنْ نَظَرَ إِلَى مَا فِي أَيْدِي النَّاسِ فَقَدْ كَثُرَ هَمُّهُ وَ لَمْ يَشْفِ غَلِيلَ صَدْرِهِ وَ مَنْ لَمْ يَرَ لِلَّهِ عَلَيْهِ نِعْمَةً إِلَّا فِي مَطْعَمٍ أَوْ فِي مَلْبَسٍ فَقَدْ قَصُرَ أَجَلُهُ وَ دَنَا عَذَابُهُ
امام صادق عليه السّلام فرمود: هنگامى كه اين آيه : (چشم از اين متاع ناقابل دنيوى كه به طايفه اى از مردم داده ايم بپوش ) نازل شد، رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله مقدار زيادى به فكر فرو رفت ، سپس سر مبارك را بلند كردند و فرمود: اى بندگان خدا! هر كس با دلجويى خدا تسلى خاطر نيابد و دلش آرام نگيرد، جان مى دهد در حالى كه پيوسته در حسرت دنيا بوده ، و هر كس ديده خود را به آنچه كه در دست مردم است بدوزد اندوهش بسيار مى شود و سوز دلش درمان نپذيرد، و هر كس براى خدا نعمتى جز در خوردن و پوشيدن نبيند عمرش كوتاه و عذابش نزديك مى شود.
عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع إِنَّ مِنَ الْيَقِينِ أَنْ لَا تُرْضُوا النَّاسَ بِسَخَطِ اللَّهِ وَ لَا تَحْمَدُوهُمْ عَلَى رِزْقِ اللَّهِ وَ لَا تَذُمُّوهُمْ عَلَى مَا لَمْ يُؤْتِكُمُ اللَّهُ فَإِنَّ الرِّزْقَ لَا يَسُوقُهُ حِرْصُ حَرِيصٍ وَ لَا تَرُدُّهُ كَرَاهَةُ كَارِهٍ وَ لَوْ أَنَّ أَحَدَكُمْ فَرَّ مِنْ رِزْقِهِ كَمَا يَفِرُّ مِنَ الْمَوْتِ لَأَدْرَكَهُ كَمَا يُدْرِكُهُ الْمَوْتُ ثُمَّ قَالَ إِنَّ اللَّهَ لِعَدْلِهِ وَ قِسْطِهِ جَعَلَ الرَّوْحَ وَ الْفَرَحَ فِي الْيَقِينِ وَ الرِّضَا وَ جَعَلَ الْهَمَّ وَ الْحَزَنَ فِي الشَّكِّ وَ السَّخَطِ
امام صادق عليه السّلام فرمود: از علائم يقين اين است كه رضاى مردم را همراه به غضب در آوردن خدا طلب نكنيد، و مردم را بر روزى كه خدا به آنان داده ستايش ننماييد، و آنان را بر آنچه خداوند به شما نداده مذمّت نكنيد، زيرا از هيچ آزمندى رزق و روزى را به طرف خود نمى كشد، و ناخشنودى هيچ ناخشنودى مانع از آن نمى شود، و اگر هر يك از شما از روزيش فرار كند آنچنان كه از مرگ فرار مى كند آن روزى ، او را در مى يابد همان طور كه موت او را در مى يابد.
سپس فرمود: خداوند متعال به واسطه عدالتش آسايش و گشايش را در گرو يقين و رضا به قضا و قدرش قرار داده ، و غم و اندوه را در گرو شك و غضبش قرار داده .
عَنْ سَعْدِ بْنِ خَلَفٍ قَالَ قَالَ مُوسَى بْنُ جَعْفَرٍ ع وَ الصَّلَوَاتُ الْمَفْرُوضَاتُ فِي أَوَّلِ وَقْتِهَا إِذَا أُقِيمَتْ حُدُودُهَا أَطْيَبُ رِيحاً مِنْ قَضِيبِ الاْسِ يُؤْخَذُ مِنْ شَجَرِهِ فِي طَرَاوَتِهِ وَ طِيبِهِ وَ رِيحِهِ فَعَلَيْكُمْ بِالْوَقْتِ الْأَوَّلِ
امام كاظم عليه السّلام فرمود: نمازهاى واجب كه در اول وقتش با آداب و حدود آن خوانده شود خوشبوتر از شاخه آس (مورد) است كه از درخت هنگام سبزى و طراوت و خوشبوئيش چيده شود، پس نماز را اول وقت بخوانيد.
عَنِ ابْنِ أَبِي يَعْفُورٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع إِذَا صَلَّيْتَ صَلَاةً فَرِيضَةً فَصَلِّهَا فِي وَقْتِهَا صَلَاةَ مُوَدِّعٍ تَخَافُ أَنْ لَا تَرْجِعَ إِلَيْهَا ثُمَّ اصْرِفْ بَصَرَكَ إِلَى مَوْضِعِ سُجُودِكَ فَلَوْ تَعْلَمُ مَنْ عَنْ يَمِينِكَ وَ يَسَارِكَ لَأَحْسَنْتَ الصَّلَاةَ وَ اعْلَمْ أَنَّكَ قُدَّامَ مَنْ يَرَاكَ وَ لَا تَرَاهُ
امام صادق عليه السّلام فرمود: هر گاه نماز واجب خود را مى خوانى آن را در وقتش بجا آور، مانند نماز خواندن كسى كه با نماز وداع مى كند و مى ترسد كه بار ديگر موفق به اداى آن نشود، سپس چشمان خود را به محل سجده ات متوجه گردان ، اگر بدانى چه كسى در طرف راست ، و چپ توست نمازت را نيكو بجا مى آورى ، و بدان تو در پيشگاه كسى هستى كه تو را مى بيند و تو او را نمى بينى .
عَنْ عَلَاءِ بْنِ صَالِحٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع أَنْصِفِ النَّاسَ مِنْ نَفْسِكَ وَ وَاسِهِمْ مِنْ مَالِكَ وَ ارْضَ لَهُمْ بِمَا تَرْضَى لِنَفْسِكَ وَ اذْكُرِ اللَّهَ كَثِيراً
امام صادق عليه السّلام فرمود: با مردم راجع به خودت با انصاف رفتار كن ، و با آنها در مالت برابرى كن ، و خوشنود باش براى آنها به آنچه كه براى خودت خوشنود مى شوى ، و خدا را بسيار ياد كن .
عَنْ أَبِي حَمْزَةَ قَالَ سَمِعْتُ عَلِيَّ بْنَ الْحُسَيْنِ ع يَقُولُ إِنَّ أَحَبَّكُمْ إِلَى اللَّهِ أَحْسَنُكُمْ عَمَلًا وَ إِنَّ أَعْظَمَكُمْ عِنْدَ اللَّهِ حَظّاً أَعْظَمُكُمْ رَغْبَةً إِلَى اللَّهِ وَ إِنَّ أَنْجَاكُمْ مِنْ عَذَابِ اللَّهِ أَشَدُّكُمْ لِلَّهِ خَشْيَةً وَ إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِنْدَ اللّهِ أَتْقاكُم
امام سجاد عليه السّلام مى فرمود: محبوبترين شما نزد خدا كسى است كه عملش از همه بهتر باشد، و آن كس بهره اش نزد خدا بيشتر است كه ميل و رغبتش به ثواب او بيشتر باشد، و كسى از عذاب خدا آسانتر رها شود كه ترسش از خدا بيشتر باشد، و گرامى ترين شما نزد پروردگار پرهيزگارترين شماست .
عَنْ أَبِي الصَّامِتِ الْخَوْلَانِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ مَرَرْتُ أَنَا وَ أَبِي عَلَى الشِّيعَةِ وَ هُمْ مَا بَيْنَ الْقَبْرِ وَ الْمِنْبَرِ فَقُلْتُ لِأَبِي جَعْفَرٍ ع مَوَالِيكَ جَعَلَنِيَ اللَّهُ فِدَاكَ قَالَ وَ أَيْنَ تَرَاهُمْ فَقُلْتُ أَرَاهُمْ مَا بَيْنَ الْقَبْرِ وَ الْمِنْبَرِ- فَقَالَ اذْهَبْ بِي إِلَيْهِمْ فَذَهَبْنَا فَسَلَّمَ عَلَيْهِمْ ثُمَّ قَالَ إِنِّي لَأُحِبُّ رِيحَكُمْ وَ أَرْوَاحَكُمْ فَأَعِينُونِي عَلَى مَا أَنْتُمْ عَلَيْهِ بِالْوَرَعِ وَ الِاجْتِهَادِ فَإِنَّهُ لَا يُنَالُ مَا عِنْدَ اللَّهِ إِلَّا بِالْوَرَعِ وَ الِاجْتِهَادِ وَ اللَّهِ إِنَّكُمْ عَلَى دِينِي وَ دِينِ آبَائِي - إِبْرَاهِيمَ وَ إِسْمَاعِيلَ وَ إِسْحَاقَ
امام صادق عليه السّلام فرمود: من و پدرم از كنار شيعيان در حالى كه بين قبر و منبر بودند مى گذشتيم ، به پدرم گفتم : فدايت شوم اينها دوستان شمايند، فرمود: آنها را كجا مى بينى ؟ گفتم : بين قبر و منبر، فرمود: با هم نزد آنها برويم ، به نزد آنها رفتيم و ايشان بر آنها سلام كرد، سپس فرمود: من بوى خوش شما را دوست دارم ، اينك مرا با ورع و پرهيزگارى كمك كنيد و در عبادت كوشا باشيد، زيرا به آنچه نزد خداست نمى توان رسيد؛ مگر به پرهيزگارى و اجتهاد، بخدا قسم شما بر دين من و دين پدرانم ابراهيم و اسماعيل و اسحاق هستيد.
-
عَنْ زُرَارَةَ قَالَ إِنَّ أَبَا جَعْفَرٍ ع شَيَّعَ جَنَازَةً بِالْمَدِينَةِ لِرَجُلٍ مِنْ قُرَيْشٍ وَ أَنَا مَعَهُ وَ فِيهَا عَطَاءٌ فَصَرَخَتْ صَارِخَةٌ فَقَالَ لَهَا عَطَاءٌ لَتَسْكُتَنَّ أَوْ لَأَرْجِعَنَّ فَلَمْ تَسْكُتْ فَرَجَعَ فَقُلْتُ قَدْ رَجَعَ عَطَاءٌ فَقَالَ وَ لِمَ فَعَلَ- قُلْتُ لِأَنَّ صَارِخَةً صَرَخَتْ فَقَالَ لَتَسْكُتَنَّ أَوْ لَأَرْجِعَنَّ فَلَمْ تَسْكُتْ فَرَجَعَ- فَقَالَ امْضِ بِنَا فَلَوْ أَنَّا إِذَا رَأَيْنَا شَيْئاً مِنَ الْبَاطِلِ مَعَ الْحَقِّ تَرَكْنَا الْحَقَّ لَهُ لَمْ نَقْضِ حَقَّ مُسْلِمٍ فَلَمَّا صَلَّى عَلَى الْجِنَازَةِ قَالَ وَلِيُّهَا لَهُ ارْجِعْ رَحِمَكَ اللَّهُ فَإِنَّكَ لَا تَقْوَى عَلَى الْمَشْيِ فَأَبَى وَ لَمْ يَرْجِعْ فَقُلْتُ لَهُ إِنَّهُ أَذِنَ لَكَ فِي الرُّجُوعِ وَ لِي حَاجَةٌ أُرِيدُ أَنْ أَسْأَلَكَ عَنْهَا فَقَالَ امْضِ فَلَيْسَ بِإِذْنِهِ جِئْنَا وَ لَا بِإِذْنِهِ نَرْجِعُ إِنَّمَا هُوَ فَضْلٌ وَ أَجْرٌ طَلَبْنَاهُ فَبِقَدْرِ مَا يَتْبَعُ الرَّجُلُ الْجِنَازَةَ يُؤْجَرُ عَلَى ذَلِكَ
زراره گويد: امام باقر عليه السّلام به تشييع جنازه مردى از قريش در مدينه رفته بود، من هم با ايشان بودم ، در آن تشييع مردى بنام عطاء نيز بود، ناگهان زنى شروع به فرياد زدن نمود، عطاء به او گفت : آرام مى شوى يا برگردم ؟ زن ساكت نشد و عطاء برگشت . به امام گفتم :
عطاء برگشت ، فرمود: چرا اين كار را كرد؟ گفتم : بخاطر ناله و فريادهاى زنى ، به او گفت : آرام مى شوى يا برگردم ؟ زن آرام نشد، او هم برگشت .
امام فرمود: بگذريم ، اگر ما امر باطلى را بهمراه حقى ديديم و حق را بخاطر آن ترك نموديم حق مسلمان را بجا نياورده ايم ، وقتى امام بر جنازه نماز خواند سرپرست آن جنازه به امام گفت : برگرديد خداوند شما را رحمت كند، شما تحمل راه رفتن بيش از اين را نداريد، امام عليه السّلام ابا نمود و برنگشت ، به امام گفتم : او به شما اجازه برگشت داد و من هم كارى دارم كه مى خواهم در مورد آن از شما سؤ ال كنم ، امام فرمود: ادامه بده ، ما به اجازه او نيامديم تا با اجازه او برگرديم ، بلكه اين كار ثواب و اجرى بود كه ما آن را خواستيم ، به اندازه اى كه مرد به دنبال جنازه باشد بر آن پاداش داده مى شود.
عَنْ أَبِي بَصِيرٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ أَتَى رَجُلٌ النَّبِيَّ فَقَالَ إِلَى مَا تَدْعُو يَا مُحَمَّدُ فَقَالَ أَدْعُوا إِلَى اللّهِ عَلى بَصِيرَةٍ أَنَا وَ مَنِ اتَّبَعَنِي - وَ أَدْعُوكَ إِلَى مَنْ إِنْ أَصَابَكَ ضُرٌّ فَدَعَوْتَهُ كَشَفَهُ عَنْكَ وَ إِنِ اسْتَعَنْتَ بِهِ وَ أَنْتَ مَقْهُورٌ أَعَانَكَ وَ إِنْ سَأَلْتَهُ وَ أَنْتَ مُقِلٌّ أَغْنَاكَ وَ إِنْ ضَلَلْتَ فِي فَلَاةِ الْأَرْضِ أَرْشَدَكَ فَقَالَ لَهُ أَوْصِنِي يَا مُحَمَّدُ فَقَالَ لَا تَغْضَبْ قَالَ زِدْنِي قَالَ ارْضَ مِنَ النَّاسِ بِمَا تَرْضَى لَهُمْ مِنْ نَفْسِكَ قَالَ زِدْنِي قَالَ لَا تَسُبَّ النَّاسَ فَتَكْتَسِبَ الْعَدَاوَةَ مِنْهُمْ قَالَ زِدْنِي قَالَ لَا تَزْهَدْ فِي الْمَعْرُوفِ عِنْدَ أَهْلِهِ قَالَ زِدْنِي قَالَ تَحَبَّبْ إِلَى النَّاسِ يُحِبُّوكَ وَ إِنِ اسْتَسْقَى أَخُوكَ مِنْ دَلْوِكَ فَصُبَّ لَهُ وَ الْقَ أَخَاكَ بِوَجْهٍ مُنْبَسِطٍ إِلَيْهِ وَ لَا تَضْجَرْ فَيَمْنَعَكَ الضَّجَرُ مِنْ حَظِّكَ لِلاْخِرَةِ وَ الدُّنْيَا وَ ابرز اتَّزِرْ إِلَى نِصْفِ السَّاقِ وَ إِيَّاكَ وَ إِسْبَالَ الا زرار الْإِزَارِ فَإِنَّ ذَلِكَ مِنَ الْخُيَلَاءِ وَ اللَّهُ لَا يُحِبُّ الْخُيَلَاءَ
امام باقر عليه السّلام فرمود: مردى خدمت پيامبر صلّى اللّه عليه و آله رسيد و گفت : مردم را به چه چيز دعوت مى كنى اى محمّد؟ فرمود: من و پيروانم با بينش و آگاهى مردم را بسوى خدا مى خوانيم ، و دعوت مى كنم بسوى كسى كه اگر به هنگام شدت و سختى او را خواندى گرفتاريت را رفع نمايد، و اگر در حالت غم و اندوه از او كمك خواستى ياريت كند، و اگر در حال فقر و تنگدستى از او طلب نمودى بى نيازت كند، و اگر در بيابان خشكى گم شدى راهنمائيت نمايد.
گفت : اى محمّد! مرا نصيحت كن ، فرمود: غضب نكن .
گفت : باز هم موعظه كن ! فرمود: آنچه براى خويش مى پسندى براى مردم بپسند.
گفت : باز هم ، فرمود: به مردم دشنام مده كه دشمنت شوند.
گفت : باز هم ، فرمود: از احسان و نيكى به اهلش دلسرد مباش .
گفت : باز هم ، فرمود: مردم را دوست بدار تا دوستت بدارند، و اگر از ظرف خودت به برادر مسلمانت آب مى دهى برايش بريز، و با برادرت به گشاده رويى بر خورد كن و ملول و تنگ حوصله نباش كه از دنيا و آخرت باز مانى ، زير جامه را تا نيمه ساق پا قرار ده ، مبادا زير جامه يا پيراهن را بلند كنى كه اين از نشانه هاى كبر و نخوت است و خداوند انسان متكبر را دوست نمى دارد.
عَنْ أَبِي بَصِيرٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ لَا يَزَالُ الْمُؤْمِنُ بِخَيْرٍ وَ رَجَاءٍ وَ رَحْمَةٍ مِنَ اللَّهِ مَا لَمْ يَسْتَعْجِلْ فَيَقْنُطَ فَيَتْرُكَ الدُّعَاءَ فَقِيلَ لَهُ كَيْفَ يَسْتَعْجِلُ قَالَ يَقُولُ قَدْ دَعَوْتُ مُنْذُ كَذَا وَ كَذَا وَ لَا أَرَى الْإِجَابَةَ
امام باقر عليه السّلام فرمود: پيوسته مؤمن در حال خير و اميدوارى از مهر و رحمت خداوند است تا زمانى كه شتاب نكند و نوميد نشود، و دست از دعا بر ندارد. از امام پرسيدند:
چگونه شتاب مى كند؟ فرمود: مى گويد از فلان سال تا فلان سال دعا كردم و اجابت را نديدم .
عَنِ الْحَسَنِ بْنِ صَالِحٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ مَنْ تَوَضَّأَ فَأَوْسَعَ الْوُضُوءَ ثُمَّ صَلَّى رَكْعَتَيْنِ فَأَتَمَّ رُكُوعَهُمَا وَ سُجُودَهُمَا ثُمَّ جَلَسَ فَأَثْنَى عَلَى اللَّهِ وَ صَلَّى عَلَى رَسُولِ اللَّهِ ثُمَّ سَأَلَ اللَّهَ حَاجَتَهُ فَقَدْ طَلَبَ الْخَيْرَ فِي مَظَانِّهِ- وَ مَنْ طَلَبَ الْخَيْرَ فِي مَظَانِّهِ لَمْ يُخَيَّبْ
امام صادق عليه السّلام مى فرمود: هر كس وضوى كامل بگيرد و با آن وضو دو ركعت نماز بخواند و نمازش را تمام نمايد، سپس بنشيند و خدا را ثنا بگويد و بر رسولش صلوات بفرستد، سپس حاجتش را از خداوند بخواهد خير و صلاح را از محل و مأ خذش طلب نموده ، و هر كس خير را از مأ خذش طلب نمايد هرگز ضرر نمى بيند.
عَنْ حَبِيبٍ قَالَسَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ ع يَقُولُ إِنَّ لِلَّهِ مَلَائِكَةً وَكَّلَهُمْ بِنَبَاتِ الْأَرْضِ مِنَ الشَّجَرِ وَ النَّخْلِ فَلَيْسَ مِنْ نَخْلَةٍ وَ لَا شَجَرَةٍ إِلَّا وَ مَعَهَا مَلَكٌ مِنْ قِبَلِ اللَّهِ يَحْفَظُهَا إِذَا كَانَ فِيهَا ثَمَرُهَا وَ لَوْ لَا أَنَّ مَعَهَا مَنْ يَحْفَظُهَا لَأَكَلَتْهَا السِّبَاعُ وَ هَوَامُّ الْأَرْضِ وَ إِنَّمَا نَهَى رَسُولُ اللَّهِ أَنْ يَضْرِبَ أَحَدٌ مِنَ النَّاسِ خَلَاءَهُ تَحْتَ شَجَرَةٍ أَوْ نَخْلَةٍ قَدْ أَثْمَرَتْ لِمَكَانِ الْمَلَائِكَةِ الْمُوَكَّلِينَ بِهَا قَالَ وَ إِنَّمَا يَكُونُ الشَّجَرُ وَ النَّخْلُ أُنْساً إِذَا كَانَ فِيهِ حَمْلُهُ لِأَنَّ الْمَلَائِكَةَ تَحْضُرُهُ
امام باقر عليه السّلام مى فرمود: خداوند متعال فرشتگانى را براى گياهان روى زمين مانند درخت و خرما قرار داده ، و هيچ درخت خرما و درخت ميوه اى نيست مگر آنكه از ناحيه خدا در زمان ميوه دادن ملكى محافظ آن است ، و اگر چنين محافظى نباشد درندگان و حشرات روى زمين آن را مى خورند، و رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله نهى فرموده از اينكه كسى در زير درخت ميوه يا درخت خرما مستراح بسازد به خاطر اينكه آنجا منزل ملائك محافظ است .
فرمود: درخت ميوه و خرما هر گاه ميوه داشته باشند مانند انسان حرمت دارند، زيرا ملائك در كنار آن حاضرند.
عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ قَاضٍ يَأْخُذُ مِنَ السُّلْطَانِ عَلَى الْقَضَاءِ الرِّزْقَ قَالَ ذَلِكَ السُّحْتُ
عبد اللّه بن سنان گويد: از امام صادق عليه السّلام در مورد قاضى كه براى قضاوتش از سلطان حقوق مى گيرد سؤ ال نمودم ، ايشان فرمود: آن حقوق حرام است .
الفصل الرابع في منزلة الشيعة عند الله وحقوقهم و ما يجب أ ن يكونواعليه
(فصل چهارم : در مقام شيعه نزد خدا و حقوق شايسته آنان)
مِنْ كِتَابِ رَوْضَةِ الْوَاعِظِينَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع لِلْمُؤْمِنِ عَلَى الْمُؤْمِنِ سَبْعَةُ حُقُوقٍ وَاجِبَاتٍ مَا فِيهَا حَقٌّ إِلَّا وَ عَلَيْهِ وَاجِبٌ إِنْ خَالَفَهُ خَرَجَ مِنْ وَلَايَةِ اللَّهِ وَ تَرَكَ طَاعَتَهُ وَ لَمْ يَكُنْ لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فِيهِ نَصِيبٌ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاكَ حَدِّثْنِي مَا هِيَ قَالَ أَيْسَرُ حَقٍّ مِنْهَا أَنْ يُحِبَّ لَهُ مَا يُحِبُّ لِنَفْسِهِ وَ يَكْرَهَ لَهُ مَا يَكْرَهُ لِنَفْسِهِ وَ الْحَقُّ الثَّانِي أَنْ يَمْشِيَ فِي حَاجَتِهِ وَ يَبْتَغِيَ رِضَاهُ وَ لَا يُخَالِفَ قَوْلَهُ وَ الْحَقُّ الثَّالِثُ أَنْ تَصِلَهُ بِنَفْسِكَ وَ مَالِكَ وَ يَدِكَ وَ رِجْلِكَ وَ لِسَانِكَ وَ الْحَقُّ الرَّابِعُ أَنْ تَكُونَ عَيْنَهُ وَ دَلِيلَهُ وَ مِرْآتَهُ وَ قَمِيصَهُ- وَ الْحَقُّ الْخَامِسُ أَنْ لَا تَشْبَعَ وَ يَجُوعُ وَ لَا تَلْبَسَ وَ يَعْرَى وَ لَا تَرْوَى وَ يَظْمَأُ- وَ الْحَقُّ السَّادِسُ أَنْ تَكُونَ لَكَ امْرَأَةٌ وَ خَادِمٌ وَ لَيْسَ لِأَخِيكَ امْرَأَةٌ وَ لَا خَادِمٌ- أَنْ تَبْعَثَ خَادِمَكَ فَيَغْسِلَ ثِيَابَهُ وَ يَصْنَعَ طَعَامَهُ وَ يُمَهِّدَ فِرَاشَهُ فَإِنَّ ذَلِكَ كُلَّهُ إِنَّمَا جُعِلَ بَيْنَكَ وَ بَيْنَهُ وَ الْحَقُّ السَّابِعُ أَنْ تُبِرَّ قَسَمَهُ وَ تُجِيبَ دَعْوَتَهُ وَ تَشْهَدَ جَنَازَتَهُ وَ تَعُودَهُ فِي مَرَضِهِ وَ تَشْخَصَ بِبَدَنِكَ فِي قَضَاءِ حَاجَتِهِ وَ لَا تُحْوِجَهُ إِلَى أَنْ يَسْأَلَكَ وَ لَكِنْ تُبَادِرُ إِلَى قَضَاءِ حَوَائِجِهِ فَإِذَا فَعَلْتَ ذَلِكَ بِهِ وَصَلْتَ وَلَايَتَهُ بِوَلَايَتِكَ وَ وَلَايَتَكَ بِوَلَايَةِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ
امام صادق عليه السّلام فرمود: مؤمن بر مؤمن هفت حق واجب دارد: در بين آن هفت حق حقى نيست مگر اينكه بر او واجب باشد، اگر با آن حق مخالفت نمايد از ولايت خدا خارج شده و بندگيش را ترك نموده ، و براى خداوند در آن نصيبى نيست . پرسيدم : فدايت شوم برايم بگو آن حقوق چيست ؟ فرمود: آسانترين آنها اين است كه دوست بدارى براى او آنچه را براى خودت دوست مى دارى ، و ناپسند شمارى برايش آنچه را براى خودت ناپسند مى شمارى .
و حق دوم اينكه : او را در بر آوردن حاجتش همراهى نمايى و رضايت او را كسب كنى و مخالف سخنش عمل نكنى .
و حق سوم اين است كه : به او با جان و مال و دست و پا و زبانت كمك كنى .
و حق چهارم اينكه : چشم و راهنما و آينه و پيراهن او باشى .
و حق پنجم اينكه : تو سير نباشى و او گرسنه ، پوشيده نباشى و او عريان ، سيراب نباشى و او تشنه .
و حق ششم آنكه : اگر زنى دارى و خادمى و برادرت زن و خادم ندارد، خادمت را به خانه اش بفرست تا لباسهايش را بشويد، براى او غذا مهيا سازد و رختخوابش را آماده نمايد، همه اينها بين تو و بين او قرار داده شده .
و حق هفتم اينكه : قسمش را بپذيرى و دعوتش را اجابت نمايى ، و بر جنازه اش حاضر شوى و اگر بيمار شد به عيادتش بروى ، و در بر آوردن حاجتش با جوارحت به او كمك كنى ، و نگذارى كه نيازى به سؤ ال كردن از تو داشته باشد، بلكه سريعا حاجتش را بر آورى ، هر گاه چنين نمودى ولايتش را به ولايت خود متصل نمودى و ولايت خودت را به ولايت خداوند وصل كرده اى .
وَ قَالَ ع يَنْبَغِي لِلْمُؤْمِنِ أَنْ يَكُونَ فِيهِ ثَمَانُ خِصَالٍ- وَقُورٌ عِنْدَ الْهَزَاهِزِ صَبُورٌ عِنْدَ الْبَلَاءِ شَكُورٌ عِنْدَ الرَّخَاءِ قَانِعٌ بِمَا رَزَقَهُ اللَّهُ لَا يَظْلِمُ الْأَعْدَاءَ وَ لَا يَتَحَامَلُ لِلْأَصْدِقَاءِ بَدَنُهُ مِنْهُ فِي تَعَبٍ وَ النَّاسُ مِنْهُ فِي رَاحَةٍ إِنَّ الْعِلْمَ خَلِيلُ الْمُؤْمِنِ وَ الْحِلْمَ وَزِيرُهُ وَ الصَّبْرَ أَمِيرُ جُنُودِهِ- وَ الرِّفْقَ أَخُوهُ وَ اللِّينَ وَالِدُهُ
امام صادق عليه السّلام فرمود: سزاوار است كه در مؤمن هشت خصلت باشد: هنگام حوادث لرزاننده باوقار باشد، هنگام گرفتارى شكيبا باشد، هنگام فراوانى نعمت شكرگزار باشد، نسبت به آنچه خداوند روزى او قرار داده قناعت ورزد، بر دشمنان ستم روا ندارد، بار خود را بر دوستان نيافكند، نفسش از او در رنج باشد و مردم از او آسوده باشند، علم و دانش دوست مؤمن است و شكيبايى وزير او و صبر فرمانده لشكريان اوست ، و مدارا و نرمش برادر اوست ، و نيكى كردن پدر اوست .
قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص لِلْمُؤْمِنِ عَلَى الْمُؤْمِنِ سَبْعَةُ حُقُوقٍ وَاجِبَةٍ مِنَ اللَّهِ تَعَالَى الْإِجْلَالُ لَهُ فِي عَيْنِهِ وَ الْوُدُّ لَهُ فِي صَدْرِهِ- وَ الْمُوَاسَاةُ لَهُ فِي مَالِهِ وَ أَنْ يُحَرِّمَ غِيبَتَهُ وَ أَنْ يَعُودَهُ فِي مَرَضِهِ وَ أَنْ يُشَيِّعَ جَنَازَتَهُ وَ أَنْ لَا يَقُولَ فِيهِ بَعْدَ مَوْتِهِ إِلَّا خَيْراً
رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله فرمود: از سوى خدا براى مؤمن به عهده مؤمن هفت حق واجب قرار داده شده است : در چشم خود او را بزرگ شمارد، و در دلش او را دوست بدارد، در مالش با او همراهى كند، و غيبتش را حرام بداند، در هنگام بيمارى از او عيادت كند، به تشييع جنازه اش برود، و پس از مردنش جز نيكى در باره او نگويد.
وَ قَالَ ص مَنْ سَاءَتْهُ سَيِّئَتُهُ وَ سَرَّتْهُ حَسَنَتُهُ فَهُوَ مُؤْمِنٌ
پيامبر اسلام صلّى اللّه عليه و آله فرمود: اگر گناه كسى باعث ناراحتى او و عمل نيكش باعث خوشنودى او شود مؤمن است .
قَالَ الصَّادِقُ ع قَضَاءُ حَاجَةِ الْمُؤْمِنِ أَفْضَلُ مِنْ أَلْفِ حِجَّةٍ مُتَقَبَّلَةٍ بِمَنَاسِكِهَا وَ عِتْقِ أَلْفِ رَقَبَةٍ لِوَجْهِ اللَّهِ وَ حُمْلَانِ أَلْفِ فَرَسٍ فِي سَبِيلِ اللَّهِ بِسُرُجِهَا وَ لُجُمِهَا وَ قَالَ مَنْ رَأَى أَخَاهُ عَلَى أَمْرٍ يَكْرَهُهُ وَ لَمْ يَرْدَعُهُ عَنْهُ وَ هُوَ يَقْدِرُ عَلَيْهِ فَقَدْ خَانَهُ وَ مَنْ لَمْ يَجْتَنِبْ مُصَادَقَةَ الْأَحْمَقِ يُوشِكْ أَنْ يَتَخَلَّقَ بِأَخْلَاقِهِ
امام صادق عليه السّلام فرمود: بر آوردن نياز مؤمن بهتر از هزار حج مقبول با اعمال آن و آزاد كردن هزار بنده در راه خدا و هزار اسب با بار و زين و دهنه در راه خداست . و فرمود: هر كس برادرش را در حالت ناراحت كننده اى ديد و او را از آن منع نكرد در حالى كه قادر بر اين كار بود؛ به او خيانت نموده ، و هر كس از دوستى با احمق دورى نكند خيلى زود هم اخلاق او مى شود.
وَ قَالَ ع لَا يَنْفَكُّ الْمُؤْمِنُ مِنْ خِصَالٍ أَرْبَعٍ مِنْ جَارٍ يُؤْذِيهِ وَ شَيْطَانٍ يُغْوِيهِ وَ مُنَافِقٍ يَقْفُو أَثَرَهُ وَ مُؤْمِنٍ يَحْسُدُهُ قَالَ سَمَاعَةُ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاكَ مُؤْمِنٌ يَحْسُدُهُ قَالَ يَا سَمَاعَةُ أَمَا إِنَّهُ أ شهدهم أَشَدُّهُمْ عَلَيْهِ قُلْتُ وَ كَيْفَ ذَلِكَ قَالَ لِأَنَّهُ يَقُولُ الْقَوْلَ فِيهِ فَيُصَدِّقُ عَلَيْهِ
امام صادق عليه السّلام فرمود: مؤمن از چهار خصلت جدا نيست ، از همسايه اى كه او را اذيّت كند، و شيطانى كه او را گمراه سازد، و منافقى كه دائما به دنبال او باشد، و مؤمنى كه بر او رشك ورزد. سماعه مى گويد: به امام عرض كردم : فدايت شوم ! مؤمنى كه به او حسادت مى كند؟ فرمود: اى سماعه ! اين مؤمن حسود از همه براى او سخت تر است ، گفتم :
چگونه چنين است ؟ فرمود: در باره او بد مى گويد و مردم باور مى كنند.
قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص لَا يُعَذِّبُ اللَّهُ أَهْلَ قَرْيَةٍ وَ فِيهَا مِائَةٌ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ لَا يُعَذِّبُ اللَّهُ أَهْلَ قَرْيَةٍ وَ فِيهَا خَمْسُونَ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ لَا يُعَذِّبُ اللَّهُ أَهْلَ قَرْيَةٍ وَ فِيهَا عَشَرَةٌ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ لَا يُعَذِّبُ اللَّهُ أَهْلَ قَرْيَةٍ وَ فِيهَا خَمْسَةٌ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ لَا يُعَذِّبُ اللَّهُ أَهْلَ قَرْيَةٍ وَ فِيهَا رَجُلٌ وَاحِدٌ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ
رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله فرمود: خداوند اهل آبادى را كه در آن صد مؤمن باشد عذاب نمى كند، خداوند مردم روستايى را كه در آن پنجاه مؤمن باشد عذاب نمى كند، خداوند اهل قريه اى را كه در آن ده مؤمن باشد عذاب نمى كند، خداوند اهل قريه اى را كه در آن پنج مؤمن باشد عذاب نمى نمايد، خداوند اهل قريه اى را كه در آن يك مرد مؤمن باشد عذاب نمى كند.
رُوِيَ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص نَظَرَ إِلَى الْكَعْبَةِ وَ قَالَ مَرْحَباً بِالْبَيْتِ مَا أَعْظَمَكَ وَ مَا أَعْظَمَ حُرْمَتَكَ عَلَى اللَّهِ وَ اللَّهِ لَلْمُؤْمِنُ أَعْظَمُ حُرْمَةً مِنْكَ- لِأَنَّ اللَّهَ حَرَّمَ مِنْكَ وَاحِدَةً وَ مِنَ الْمُؤْمِنِ ثَلَاثَةً مَالَهُ وَ دَمَهُ وَ أَنْ يُظَنَّ بِهِ ظَنَّ السَّوْءِ
نقل شده كه رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله رو به كعبه نموده و فرمود: آفرين بر خانه ، چه چيز تو را با عظمت نموده ، و چه چيز حرمت تو را نزد خداوند بزرگ نموده ! بخدا قسم مؤمن حرمتش از تو بيشتر است ، زيرا خداوند از تو يك چيز را حرام شمرده و از مؤمن سه چيز را: مالش و خونش و اينكه نسبت به او كسى سوء ظن داشته باشد.
وَ قَالَ أَيْضاً ص مَنْ آذَى مُؤْمِناً فَقَدْ آذَانِي وَ مَنْ آذَانِي فَقَدْ آذَى اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ وَ مَنْ آذَى اللَّهَ فَهُوَ مَلْعُونٌ فِي التَّوْرَاةِ وَ الْإِنْجِيلِ وَ الزَّبُورِ وَ الْفُرْقَانِ
و همچنين رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله مى فرمايد: هر كس مؤمنى را اذيت كند مرا اذيت نموده ، و هر كس مرا اذيت نمايد خداى عزّ و جل را اذيّت نموده ، و هر كس خدا را اذيّت نمايد مورد لعن تورات و انجيل و زبور و قرآن است .
وَ قَالَ مَثَلُ الْمُؤْمِنِ كَمَثَلِ مَلَكٍ مُقَرَّبٍ وَ إِنَّ الْمُؤْمِنَ أَعْظَمُ حُرْمَةً عِنْدَ اللَّهِ وَ أَكْرَمُ عَلَيْهِ مِنْ مَلَكٍ مُقَرَّبٍ وَ لَيْسَ شَيْءٌ أَحَبَّ إِلَى اللَّهِ مِنْ مُؤْمِنٍ تَائِبٍ وَ مُؤْمِنَةٍ تَائِبَةٍ وَ إِنَّ الْمُؤْمِنَ يُعْرَفُ فِي السَّمَاءِ كَمَا يَعْرِفُ الرَّجُلُ أَهْلَهُ وَ وَلَدَهُ
و همچنين رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله فرمود: مثل مؤمن مثل ملك مقرّب است ، و حرمت و احترام مؤمن نزد خدا از ملك مقرّب نيز بيشتر است ، و هيچ چيزى نزد خدا از مرد و زن توبه كننده محبوبتر نيست ، و مؤمن در آسمانها معروف است همان طور كه مرد نزد زن و فرزندش مشهور است .
قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع الشِّيعَةُ ثَلَاثَةٌ مُحِبٌّ وَادٌّ فَهُوَ مِنَّا وَ مُتَزَيِّنٌ بِنَا وَ نَحْنُ زَيْنٌ لِمَنْ تَزَيَّنَ بِنَا وَ مُسْتَأْكِلٌ بِنَا النَّاسَ وَ مَنِ اسْتَأْكَلَ بِنَا افْتَقَرَ
امام صادق عليه السّلام فرمود: شيعه سه دسته اند: دوست صميمى كه از ماست ، و كسانى كه ارتباط با ما را وسيله آبرومندى خود نموده اند و ما وسيله آبرومندى آنها هستيم ، و كسانى كه ما را وسيله در آمد خود قرار داده اند كه هر كس چنين باشد فقير خواهد شد.
وَ عَنْهُ ع قَالَ امْتَحِنُوا شِيعَتَنَا عِنْدَ ثَلَاثٍ عِنْدَ مَوَاقِيتِ الصَّلَاة كَيْفَ مُحَافَظَتُهُمْ عَلَيْهَا وَ عِنْدَ أَسْرَارِهِمْ كَيْفَ حِفْظُهُمْ لَهَا عَنْ عَدُوِّنَا وَ إِلَى أَمْوَالِهِمْ كَيْفَ مُوَاسَاتُهُمْ لِإِخْوَانِهِمْ فِيهَا
امام صادق عليه السّلام فرمود: شيعيان ما را در سه وقت آزمايش نماييد: در هنگام نماز كه چگونه بر آن مواظبت مى كنند. در پنهان نگهداشتن اسرار پيروان ما از دشمنان كه چه اندازه اسرار آنان را حفظ مى نمايند. و نسبت به اموالشان كه چگونه با برادران دينى كمك و همراهى مى نمايند.
قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص يَا عَلِيُّ بَشِّرْ شِيعَتَكَ وَ أَنْصَارَكَ بِخِصَالٍ عَشْرٍ- أَوَّلُهَا طِيبُ الْمَوْلِدِ وَ ثَانِيهَا حُسْنُ إِيمَانِهِمْ بِاللَّهِ وَ ثَالِثُهَا حُبُّ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ لَهُمْ وَ رَابِعُهَا الْفُسْحَةُ فِي قُبُورِهِمْ وَ خَامِسُهَا النُّورُ عَلَى الصِّرَاطِ بَيْنَ أَعْيُنِهِمْ- وَ سَادِسُهَا نَزْعُ الْفَقْرِ مِنْ بَيْنِ أَعْيُنِهِمْ وَ عَنْ قُلُوبِهِمْ وَ سَابِعُهَا الْمَقْتُ مِنَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ لِأَعْدَائِهِمْ وَ ثَامِنُهَا الْأَمْنُ مِنَ الْجُذَامِ يَا عَلِيُّ وَ تَاسِعُهَا انْحِطَاطُ الذُّنُوبِ وَ السَّيِّئَاتِ عَنْهُمْ وَ عَاشِرُهَا هُمْ مَعِي فِي الْجَنَّةِ وَ أَنَا مَعَهُمْ
رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله فرمود: اى على ! شيعيان و يارانت را به ده خصلت بشارت ده : اول به حلال زادگى ، دوم به عقيده نيكو به خدا، سوم به دوستى خداوند عزّ و جل نسبت به آنان ، چهارم به گشادگى در قبرهايشان ، پنجم به نورى درخشان در پيش رويشان هنگام عبور از صراط، ششم به رفع فقر از دلهايشان ، هفتم به دشمنى خدا با دشمنانشان ، هشتم به ايمنى از جذام ، نهم يا على ! به آنان بشارت ده به فرو ريختن گناهان و بديها از آنان ، دهم به اينكه آنان در بهشت با من مى باشند و من با آنها.
قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ ع إِنَّمَا شِيعَةُ عَلِيٍّ الشَّاحِبُونَ النَّاحِلُونَ الذَّابِلُونَ- ذَابِلَةٌ شِفَاهُهُمْ خَمِيصَةٌ بُطُونُهُمْ مُتَغَيِّرَةٌ أَلْوَانُهُمْ مُصْفَرَّةٌ وُجُوهُهُمْ إِذَا جَنَّ اللَّيْلُ اتَّخَذُوا الْأَرْضَ فِرَاشاً وَ اسْتَقْبَلُوا الْأَرْضَ بِجِبَاهِهِمْ كَثِيرٌ سُجُودُهُمْ- كَثِيرَةٌ دُمُوعُهُمْ كَثِيرٌ دُعَاؤُهُمْ كَثِيرٌ بُكَاؤُهُمْ يَفْرَحُ النَّاسُ وَ هُمْ مَحْزُونُونَ
امام باقر عليه السّلام فرمود: شيعيان على چهره هايشان غبار آلود و داراى اندامى لاغر و لبانى خشك و شكمهايى به پشت چسبيده و رنگ پريده و صورتى زرد هستند، هنگام شب زمين را بستر خود قرار داده و پيشانى بر خاك نهند، بسيار سجده كنند، همواره اشك مى ريزند، دائما در حال دعا هستند، هميشه گريانند، مردم شادند و آنان اندوهگين .
قَالَ الْبَاقِرُ ع سُئِلَ رَسُولُ اللَّهِ ص عَنْهُمْ فَقَالَ إِذَا أَحْسَنُوا اسْتَبْشَرُوا وَ إِذَا أَسَاءُوا اسْتَغْفَرُوا وَ إِذَا أُعْطُوا شَكَرُوا وَ إِذَا ابْتُلُوا صَبَرُوا وَ إِذَا غَضِبُوا غَفَرُوا
امام باقر عليه السّلام مى فرمايد: از رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله در باره مؤمنين پرسيدند، فرمود: هر گاه نيكى كنند شادمان گردند، و هر گاه بدى كنند طلب آمرزش نمايند، و هر گاه چيزى به آنها داده شود شكر گزارند، و هر گاه گرفتار شوند صبر كنند، و هر گاه خشمگين شوند ببخشند.
وَ قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ع لَوْ ضَرَبْتُ خَيْشُومَ الْمُؤْمِنِ بِسَيْفِي هَذَا- عَلَى أَنْ يُبْغِضَنِي مَا أَبْغَضَنِي وَ لَوْ صَبَبْتُ الدُّنْيَا بِجُمْلَتِهَا عَلَى الْمُنَافِقِ عَلَى أَنْ يُحِبَّنِي مَا أَحَبَّنِي وَ ذَلِكَ أَنَّهُ قُضِيَ فَانْقَضَى عَلَى لِسَانِ النَّبِيِّ الْأُمِّيِّ أَنَّهُ قَالَ يَا عَلِيُّ لَا يُبْغِضُكَ مُؤْمِنٌ وَ لَا يُحِبُّكَ مُنَافِقٌ
امير مؤمنان عليه السّلام فرمود: اگر با اين شمشيرم به بينى مؤمنى بزنم تا اينكه با من دشمن شود دشمن نخواهد شد، و اگر تمام دنيا را بر منافق بريزم تا اينكه مرا دوست بدارد با من دوست نشود، زيرا فرمان الهى است كه بر زبان پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله جارى شد كه فرمود: اى على ! هيچ مؤمنى با تو دشمن نخواهد شد و هيچ منافقى دوست تونگردد.
-
قَالَ عَلِيُّ بْنُ الْحُسَيْنِ ع إِذَا قَامَ قَائِمُنَا أَذْهَبَ اللَّهُ عَنْ شِيعَتِنَا الْعَاهَةَ وَ جَعَلَ قُلُوبَهُمْ كَزُبَرِ الْحَدِيدِ وَ جَعَلَ قُوَّةَ الرَّجُلِ مِنْهُمْ قُوَّةَ أَرْبَعِينَ رَجُلًا وَ يَكُونُونَ حُكَّامَ الْأَرْضِ وَ سَنَامَهَا
امام سجاد عليه السّلام مى فرمايد: زمانى كه قائم ما قيام كند خداوند آفت را از ميان شيعيان ما بر مى دارد و قلبهاى آنها را مانند پاره هاى آهن مى سازد و قدرت يك مرد از آنها را برابر چهل مرد قرار مى دهد، آنان فرمانروايان زمين و برجستگان آن خواهند شد.
قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص لِعَلِيٍّ يَا عَلِيُّ- شِيعَتُكَ هُمُ الْفَائِزُونَ يَوْمَ الْقِيَامَةِ فَمَنْ أَهَانَ وَاحِداً مِنْهُمْ فَقَدْ أَهَانَكَ وَ مَنْ أَهَانَكَ فَقَدْ أَهَانَنِي وَ مَنْ أَهَانَنِي أَدْخَلَهُ اللَّهُ نَارَ جَهَنَّمَ وَ بِئْسَ الْمَصِيرُ يَا عَلِيُّ أَنْتَ مِنِّي وَ أَنَا مِنْكَ رُوحُكَ مِنْ رُوحِي وَ طِينَتُكَ مِنْ طِينَتِي وَ شِيعَتُكَ خُلِقُوا مِنْ فَضْلِ طِينَتِنَا- فَمَنْ أَحَبَّهُمْ فَقَدْ أَحَبَّنَا وَ مَنْ أَبْغَضَهُمْ فَقَدْ أَبْغَضَنَا وَ مَنْ عَادَاهُمْ فَقَدْ عَادَانَا وَ مَنْ وَدَّهُمْ فَقَدْ وَدَّنَا يَا عَلِيُّ شِيعَتُكَ مَغْفُورٌ لَهُمْ عَلَى مَا كَانُوا مِنْ ذُنُوبٍ وَ عُيُوبٍ يَا عَلِيُّ أَنَا الشَّفِيعُ لِشِيعَتِكَ غَداً إِذَا قُمْتُ الْمَقَامَ الْمَحْمُودَ فَبَشِّرْهُمْ بِذَلِكَ يَا عَلِيُّ شِيعَتُكَ شِيعَةُ اللَّهِ وَ أَنْصَارُكَ أَنْصَارُ اللَّهِ وَ أَوْلِيَاؤُكَ أَوْلِيَاءُ اللَّهِ وَ حِزْبُكَ حِزْبُ اللَّهِ سَعَدَ مَنْ تَوَلَّاكَ وَ شَقِيَ مَنْ عَادَاكَ يَا عَلِيُّ لَكَ كَنْزٌ فِي الْجَنَّةِ وَ أَنْتَ ذُو قَرْنَيْهَا
رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله به امير المؤمنين عليه السّلام فرمود: اى على ! شيعيان تو در روز قيامت رستگارند. و چنانچه هر كه به يكى از آنان اهانتى كند به تو اهانت كرده است ، و كسى كه تو را اهانت كند به من اهانت نموده ، و هر كس به من اهانت كند خداوند او را داخل آتش جهنم نمايد سپس فرمود: چه عذاب دردناكى است ؟! اى على ! تو از منى و من از تو، روح تو از روح من است ، و سرشت تو از سرشت من ، و شيعيان تو از زيادى سرشت ما خلق شده اند، هر كس آنان را دوست بدارد ما را دوست داشته ، و اگر كسى با آنان دشمنى كند با ما دشمنى نموده ، و هر كس نسبت به آنان كينه بورزد به ما كينه ورزيده ، و هر كس به آنها مهر بورزد به ما مهر ورزيده .
اى على ! شيعيان تو از تمام گناهان و عيبها آمرزيده شده اند. اى على ! بشارت ده به شيعيانت كه من هنگام قرار گرفتن در مقام محمود شفيع آنان خواهم بود. اى على ! شيعيان تو شيعه خدا، و ياران تو ياران خدا، و دوستان تو دوستان خدا، و حزب تو حزب خدا مى باشند، خوشبخت است آنكه داراى ولايت تو است ، و بدبخت كسى كه با تو دشمنى كند. اى على ! براى تو در بهشت گنجى است ، و تو اسكندر آنى .
قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص إِنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى يَبْعَثُ أُنَاساً وُجُوهُهُمْ مِنْ نُورٍ عَلَى كُرْسِيٍّ مِنْ نُورٍ عَلَيْهِمْ ثِيَابٌ مِنْ نُورٍ فِي ظِلِّ الْعَرْشِ بِمَنْزِلَةِ الْأَنْبِيَاءِ وَ لَيْسُوا بِالْأَنْبِيَاءِ بِمَنْزِلَةِ الشُّهَدَاءِ وَ لَيْسُوا بِالشُّهَدَاءِ فَقَالَ رَجُلٌ أَنَا مِنْهُمْ يَا رَسُولَ اللَّهِ قَالَ لَا قَالَ الاْخَرُ أَنَا مِنْهُمْ يَا رَسُولَ اللَّهِ قَالَ لَا قِيلَ مَنْ هُمْ يَا رَسُولَ اللَّهِ قَالَ فَوَضَعَ يَدَهُ عَلَى رَأْسِ عَلِيٍّ وَ قَالَ هَذَا وَ شِيعَتُهُ
رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله فرمود: خداوند متعال روز قيامت انسانهائى را بر مى انگيزد كه چهره هاى آنان نورانى است ، و بر كرسى نور نشسته اند، در لباسهائى از نور، و آنان در جايگاه پيامبرانند، با اينكه پيامبر نيستند، و در رتبه شهيدانند، با اينكه از شهداء نيستند.
مردى پرسيد: اى رسول خدا! من از آنانم ؟ فرمود: نه ، ديگرى گفت : اى رسول خدا! من از آنهايم ؟ فرمود: نه ، پرسيدند: آنها چه كسانى هستند اى رسول خدا؟ پيامبر دست بر سر على عليه السّلام نهاد و فرمود: اين و شيعيانش .
وَ قَالَ ص لَا تَسْتَخِفُّوا بِفُقَرَاءِ شِيعَةِ عَلِيٍّ وَ عِتْرَتِهِ مِنْ بَعْدِهِ فَإِنَّ الرَّجُلَ مِنْهُمْ لَيُشَفَّعُ فِي مِثْلِ رَبِيعَةَ وَ مُضَرَ
رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله فرمود: فقيران شيعه على و اولادش را سبك نشمريد، زيرا يك تن از آنها مى تواند مانند دو قبيله بزرگ ربيعه و مضر را شفاعت كند.
وَ قَالَ رُبَّ أَشْعَثَ أَغْبَرَ ذِي طِمْرَيْنِ مُدْقِعٍ بِالْأَبْوَابِ لَوْ أَقْسَمَ عَلَى اللَّهِ لَأَبَرَّهُ
رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله فرمود: چه بسا ژوليده موى غبار آلوده اى كه لباسى كهنه دارد و به در خانه ها براى طلب حاجت مى رود، اگر خداوند را قسم دهد حاجتش را روا كند.
قَالَ الْبَاقِرُ ع مَا مِنْ عَبْدٍ مِنْ شِيعَتِنَا يَقُومُ إِلَى الصَّلَاةِ إِلَّا اكْتَنَفَتْهُ بِعَدَدِ مَنْ خَالَفَهُ مَلَائِكَةٌ يُصَلُّونَ خَلْفَهُ يَدْعُونَ اللَّهَ حَتَّى يَفْرُغَ مِنْ صَلَاتِهِ
هيچ بنده اى از شيعيان ما به نماز نمى ايستد مگر آنكه به شماره كسانى كه مخالف اويند فرشتگان پشت سر او به نماز مى ايستند، و براى او دعاى خير مى كنند تا از نماز فارغ شود.
قَالَ جَابِرٌ كُنْتُ ذَاتَ يَوْمٍ عِنْدَ النَّبِيِّ ص إِذْ أَقْبَلَ بِوَجْهِهِ عَلَى عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ ع فَقَالَ أَ لَا أُبَشِّرُكَ يَا أَبَا الْحَسَنِ قَالَ بَلَى يَا رَسُولَ اللَّهِ قَالَ هَذَا جَبْرَئِيلُ يُخْبِرُنِي عَنِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ أَنَّهُ أَعْطَى شِيعَتَكَ وَ مُحِبِّيكَ سَبْعَ خِصَالٍ الرِّفْقَ عِنْدَ الْمَوْتِ وَ الْأُنْسَ عِنْدَ الْوَحْشَةِ- وَ النُّورَ عِنْدَ الظُّلْمَةِ وَ الْأَمْنَ عِنْدَ الْفَزَعِ وَ الْقِسْطَ عِنْدَ الْمِيزَانِ وَ الْجَوَازَ عَلَى الصِّرَاطِ وَ دُخُولَ الْجَنَّةِ قَبْلَ سَائِرِ النَّاسِ- يَسْعى نُورُهُمْ بَيْنَ أَيْدِيهِمْ وَ بِأَيْمانِهِمْ
جابر گويد: روزى نزد پيامبر صلّى اللّه عليه و آله بودم ، ناگاه رو بطرف على بن ابى طالب عليه السّلام نمود و فرمود: اى ابو الحسن ! آيا تو را مژده اى دهم ؟ عرض كرد: بلى اى رسول خدا، فرمود:
جبرئيل از طرف خداوند به من خبر داد كه هفت خصلت به شيعيان و دوستدارانت عطا شد، مدارا با آنان در هنگام مرگ ، انس هنگام رميدن و وحشت مردم ، روشنى در هنگام تاريكى ، ايمنى در هنگام برپايى قيامت ، عدالت در ميزان عمل ، گذشتن از پل صراط، داخل شدن به بهشت قبل از ساير مردم ، در حالى كه نور ايمان آنان در پيشاپيش و سمت راست آنان در حركت است .
قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَنْ أَحَبَّنَا أَهْلَ الْبَيْتِ فَلْيَحْمَدِ اللَّهَ عَلَى أَوَّلِ النِّعَمِ قِيلَ وَ مَا أَوَّلُ النِّعَمِ قَالَ طِيبُ الْوِلَادَةِ وَ لَا يُحِبُّنَا إِلَّا مَنْ طَابَتْ وِلَادَتُهُ
رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله فرمود: هر كه ما اهل بيت را دوست بدارد خداى را بر نخستين نعمت سپاس گويد. شخصى پرسيد: نخستين نعمت چيست ؟
فرمود: پاكزادگى . سپس فرمود: هيچ كس نمى تواند ما را دوست بدارد مگر اينكه حلال زاده باشد.
وَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص لَا يُؤْمِنُ عَبْدٌ حَتَّى أَكُونَ أَحَبَّ إِلَيْهِ مِنْ نَفْسِهِ وَ أَهْلِي أَحَبَّ إِلَيْهِ مِنْ أَهْلِهِ وَ عِتْرَتِي أَحَبَّ إِلَيْهِ مِنْ عِتْرَتِهِ وَ ذَاتِي أَحَبَّ إِلَيْهِ مِنْ ذَاتِهِ
رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله فرمود: بنده به حقيقت ايمان نمى رسد مگر اينكه مرا از جان خويش بيشتر دوست بدارد، و همچنان اهل بيت و عترت مرا از خانواده خود و هستى مرا از هستى خويش محبوبتر بداند.
وَ قَالَ الْبَاقِرُ ع مَنْ أَصْبَحَ يَجِدُ بَرْدَ حُبِّنَا عَلَى قَلْبِهِ فَلْيَحْمَدِ اللَّهَ عَلَى بَادِي النِّعَمِ قِيلَ وَ مَا بَادِي النِّعَمِ قَالَ طِيبُ الْوِلَادَةِ
امام باقر عليه السّلام فرمود: هر كه گذران عمر نمايد و خنكى دوستى با ما را بر قلبش احساس كند، نخست بايد خداوند را بر آغازين نعمتها ستايش كند، پرسيده شد: مقصود شما از آغازين نعمتها چيست ؟ فرمود: حلال زادگى .
قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَنْ رَزَقَهُ اللَّهُ حُبَّ الْأَئِمَّةِ مِنْ أَهْلِ بَيْتِي فَقَدْ أَصَابَ خَيْرَ الدُّنْيَا وَ الاْخِرَةِ فَلَا يَشُكَّنَّ أَنَّهُ فِي الْجَنَّةِ وَ إِنَّ فِي حُبِّ أَهْلِ بَيْتِي عِشْرِينَ خَصْلَةً عَشْرٌ مِنْهَا فِي الدُّنْيَا وَ عَشْرٌ فِي الاْخِرَةِ أَمَّا فِي الدُّنْيَا فَالزُّهْدُ وَ الْحِرْصُ عَلَى الْعِلْمِ وَ الْوَرَعُ فِي الدِّينِ وَ الرَّغْبَةُ فِي الْعِبَادَةِ وَ التَّوْبَةُ قَبْلَ الْمَوْتِ وَ النَّشَاطُ فِي قِيَامِ اللَّيْلِ وَ الْيَأْسُ مِمَّا فِي أَيْدِي النَّاسِ وَ الْحِفْظُ لِأَمْرِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ نَهْيِهِ وَ التَّاسِعَةُ بُغْضُ الدُّنْيَا وَ الْعَاشِرَةُ السَّخَاءُ وَ أَمَّا فِي الاْخِرَةِ فَلَا يُنْشَرُ لَهُ دِيوَانٌ وَ لَا يُنْصَبُ لَهُ مِيزَانٌ وَ يُعْطَى كِتَابُهُ بِيَمِينِهِ وَ يُكْتَبُ لَهُ بَرَاءَةٌ مِنَ النَّارِ وَ يَبْيَضُّ وَجْهُهُ وَ يُكْسَى مِنْ حُلَلِ الْجَنَّةِ وَ يُشَفَّعُ فِي مِائَةٍ مِنْ أَهْلِ بَيْتِهِ وَ يَنْظُرُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَيْهِ بِالرَّحْمَةِ وَ يُتَوَّجُ مِنْ تِيجَانِ الْجَنَّةِ- وَ الْعَاشِرَةُ يَدْخُلُ الْجَنَّةَ بِغَيْرِ حِسَابٍ فَطُوبَى لِمُحِبِّي أَهْلِ بَيْتِي
رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله فرمود: هر كس كه خداوند مهر امامان از خاندان مرا را روزى او فرمود، خير دنيا و آخرت نصيب او گشت ، و شك نكند كه او در بهشت است ، زيرا در مهر خاندان من بيست خصلت است ، ده در دنيا و ده تاى آن در آخرت .
اما در دنيا: زهد، و حرص بر طلب علم ، و پرهيزگارى در دين ، و ميل در عبادت ، و توبه قبل از مرگ ، و نشاط در شب زنده دارى ، و چشم نداشتن به آنچه در دست مردم است ، محافظت بر امر و نهى خداوند، و نهم نفرت از دنيا، و دهم سخاوت .
اما در آخرت : حساب و كتابى برايش بر پا نمى گردد، براى او ميزانى نصب نمى گردد، و نامه عمل او به دست راستش داده شود، و برائت از آتش جهنم نصيبش گردد، سپيد روى باشد، و بر او از جامه هاى بهشتى پوشيده شود، و حق شفاعت صد نفر از خانواده اش به او داده شود، و خداوند نظر رحمت بر او افكند، و تاج بهشتى بر تاركش نهند، و دهم آنكه بدون حساب داخل بهشت شود، خوشا بحال دوستان خاندان من .
عَنِ الصَّادِقِ ع قَالَ صَانِعِ الْمُنَافِقَ بِلِسَانِكَ وَ أَخْلِصْ وُدَّكَ لِلْمُؤْمِنِينَ وَ إِنْ جَالَسَكَ يَهُودِيٌّ فَأَحْسِنْ مُجَالَسَتَهُ
امام صادق عليه السّلام فرمود: با منافق با زبان مدارا معاشرت كن ، و مهربانى بى شائبه و حقيقى خود را براى مؤمنان بگذار، و اگر يهودى اى همنشين تو باشد همنشينى نيكو براى او باش .
قَالَ سَلْمَانُ رَحِمَهُ اللَّهُ أَوْصَانِي خَلِيلِي رَسُولُ اللَّهِ ص بِسَبْعِ خِصَالٍ- لَا أَدَعُهُنَّ عَلَى كُلِّ حَالٍ أَوْصَانِي أَنْ أَنْظُرَ إِلَى مَنْ هُوَ دُونِي وَ لَا أَنْظُرَ إِلَى مَنْ هُوَ فَوْقِي وَ أَنْ أُحِبَّ الْفُقَرَاءَ وَ أَدْنُوَ مِنْهُمْ وَ أَنْ أَقُولَ الْحَقَّ وَ إِنْ كَانَ مُرّاً وَ أَنْ أَصِلَ رَحِمِي وَ إِنْ كَانَتْ مُدْبِرَةً وَ أَنْ لَا أَسْأَلَ النَّاسَ شَيْئاً- وَ أَنْ أَقُولَ لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ فَإِنَّهَا مِنْ كُنُوزِ الْجَنَّةِ
سلمان فارسى رحمه اللّه مى گويد: دوستم رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله مرا به هفت خصلت سفارش فرمود كه آنها را در هيچ حال ترك نمى كنم ، و آنها اين است :
اول اينكه هميشه به زير دستم نظر كنم نه به بالا دستم ، دوم اينكه فقراء را دوست بدارم و به آنها نزديك شوم ، سوم اينكه سخن حق بگويم گرچه تلخ باشد، چهارم اينكه صله رحم كنم گرچه آنان از من رو گردان باشند، پنجم اينكه از مردم چيزى نخواهم ، ششم اينكه ذكر ((لا حول و لا قوّة إ لّا باللّه )) بگويم و در هر حال فقط از خدا مدد جويم ، زيرا آن از گنجهاى بهشت است .
قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص حُسْنُ الْمَحْضَرِ مِنْ طِيبِ الْمَوْلِدِ
رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله فرمود: معاشرت نيكو علامت پاكزادگى است .
وَ قَالَ الصَّادِقُ ع أَحَبُّ الْعِبَادِ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ صَدُوقٌ فِي حَدِيثِهِ- مُحَافِظٌ عَلَى صَلَاتِهِ وَ مَا افْتَرَضَ اللَّهُ عَلَيْهِ مَعَ أَدَاءِ الْأَمَانَةِ
امام صادق عليه السّلام فرمود: محبوبترين بندگان نزد خداوند كسى است كه در گفتارش راستگو باشد، و بر نماز و آنچه خداوند بر او واجب نموده مواظب باشد، و اداء امانت نمايد.
قَالَ الصَّادِقُ ع خِيَارُكُمْ سُمَحَاؤُكُمْ وَ شِرَارُكُمْ بُخَلَاؤُكُمْ وَ مِنْ صَالِحِ الْأَعْمَالِ الْبِرُّ بِالْإِخْوَانِ وَ السَّعْيُ فِي حَوَائِجِهِمْ وَ فِي ذَلِكَ مَرْغَمَةٌ لِلشَّيْطَانِ- وَ تَزَحْزُحٌ عَنِ النِّيرَانِ وَ دُخُولُ الْجِنَانِ قَالَ يَا جَمِيلُ أَخْبِرْ بِهَذَا الْحَدِيثِ غُرَرَ أَصْحَابِكَ فَقَالَ لَهُ جُعِلْتُ فِدَاكَ مَنْ غُرَرُ أَصْحَابِي قَالَ هُمُ الْبَارُّونَ بِالْإِخْوَانِ فِي الْعُسْرِ وَ الْيُسْرِ ثُمَّ قَالَ يَا جَمِيلُ أَمَا إِنَّ صَاحِبَ الْكَثِيرِ يَهُونُ عَلَيْهِ ذَلِكَ وَ قَدْ مَدَحَ اللَّهُ صَاحِبَ الْقَلِيلِ- وَ يُؤْثِرُونَ عَلى أَنْفُسِهِمْ وَ لَوْ كانَ بِهِمْ خَصاصَةٌ وَ مَنْ يُوقَ شُحَّ نَفْسِهِ فَأُولئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ
امام صادق عليه السّلام مى فرمايد: بهترين شما بخشنده ترين شما بخشنده ترين شمايند، و بدترين شما بخيلان شمايند، از كارهاى شايسته نيكى كردن به برادران و كوشش در بر آوردن حاجات آنهاست ، زيرا از اين كار شيطان منكوب مى شود، و موجب دورى از آتش و دخول در بهشت است . اى جميل ! اين حديث را براى برجستگان از يارانت نقل كن ! جميل مى گويد: عرض كردم : قربانت گردم ، برجستگان اصحاب من كيانند؟ فرمود: آنها كه با برادران خود در خوشى و سختى نيكى كنند.
سپس فرمود: اى جميل ! اين كار براى شخص ثروتمند آسان است ولى خداوند مدح نموده احسان نمودن درويشان را و فرموده : (كسانى كه با فرط احتياج ديگران را بر خود مقدم مى دارند، آنان كه خويش را از بخل نگهداشتند هم آنان رستگارانند).
سُئِلَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع مَا أَدْنَى حَقِّ الْمُؤْمِنِ عَلَى أَخِيهِ قَالَ أَنْ لَا يَسْتَأْثِرَ عَلَيْهِ بِمَا هُوَ أَحْوَجُ إِلَيْهِ مِنْهُ
از امام صادق عليه السّلام سؤ ال شد: كمترين حق مؤمن بر برادرش چيست ؟ فرمود: آنست كه نيازهاى ضرورى او را بر نياز خود مقدم دارد.
وَ قَالَ أَيْضاً تَقَرَّبُوا إِلَى اللَّهِ بِمُوَاسَاةِ إِخْوَانِكُمْ
امام صادق عليه السّلام فرمود: به وسيله همدردى با برادرانتان به خدا تقرّب بجوئيد.
وَ قَالَ أَيْضاً الْمُؤْمِنُ أَعْظَمُ حُرْمَةً مِنَ الْكَعْبَةِ
امام صادق عليه السّلام فرمود: ارزش و احترام مؤمن از كعبه فزونتر است .
وَ قَالَ الصَّدَاقَةُ مَحْدُودَةٌ فَمَنْ لَمْ تَكُنْ فِيهِ تِلْكَ الْحُدُودُ فَلَا تَنْسُبْهُ إِلَى كَمَالِ الصَّدَاقَةِ وَ مَنْ لَمْ يَكُنْ فِيهِ شَيْءٌ مِنْ تِلْكَ الْحُدُودِ فَلَا تَنْسُبْهُ إِلَى شَيْءٍ مِنَ الصَّدَاقَةِ أَوَّلُهَا أَنْ تَكُونَ سَرِيرَتُهُ وَ عَلَانِيَتُهُ لَكَ وَاحِدَةً وَ الثَّانِيَةُ أَنْ يَرَى زَيْنَكَ زَيْنَهُ وَ شَيْنَكَ شَيْنَهُ وَ الثَّالِثَةُ أَنْ لَا يُغَيِّرَهُ مَالٌ وَ لَا وِلَايَةٌ- وَ الرَّابِعَةُ أَنْ لَا يَمْنَعَكَ شَيْئاً مِمَّا تَصِلُ إِلَيْهِ مَقْدُرَتُهُ وَ الْخَامِسَةُ أَنْ لَا يُسْلِمَكَ عِنْدَ النَّكَبَاتِ
امام صادق عليه السّلام فرمود: دوستى داراى مرزهائى است ، هر كه داراى اين شرايط نباشد او را دوستى كامل ننام ، و هر كس داراى چنين حدودى نباشد به او هيچ درجه اى از دوستى را نسبت نده ، نخست اينكه : پنهان و آشكارش براى تو يكى باشد، دوم اينكه : آراستگى تو را آراستگى خود بداند و زشتى تو را زشتى خود، سوم آنكه : دارايى و منصب او را دگرگون نسازد، چهارم آنكه : آنچه را بر آن قدرت دارد از تو دريغ نكند، پنجم آنكه : تو را هنگام شكستهاى روزگار ترك نكند.
قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِبْلِيسُ عَلَيْهِ اللَّعْنَةُ خَمْسٌ لَيْسَ لِي فِيهِنَّ حِيلَةٌ وَ سَائِرُ النَّاسِ فِي قَبْضَتِي مَنِ اعْتَصَمَ بِاللَّهِ مِنْ نِيَّةٍ صَادِقَةٍ وَ اتَّكَلَ عَلَيْهِ فِي جَمِيعِ أُمُورِهِ وَ مَنْ كَثُرَ تَسْبِيحُهُ فِي لَيْلِهِ وَ نَهَارِهِ وَ مَنْ رَضِيَ لِأَخِيهِ الْمُؤْمِنِ مَا يَرْضَاهُ لِنَفْسِهِ وَ مَنْ لَمْ يَجْزَعْ عَلَى الْمُصِيبَةِ حِينَ تُصِيبُهُ وَ مَنْ رَضِيَ بِمَا قَسَمَ اللَّهُ لَهُ وَ لَمْ يَهْتَمَّ لِرِزْقِهِ
امام صادق عليه السّلام فرمود: شيطان مى گويد: پنج كسند كه نمى توانم چاره اى براى آنان بينديشم ، امّا بقيه مردم در مشت منند: آن كس كه از روى راستى و دل پاك به خدا پناه برد و در همه كارهايش به او اعتماد كند، و آنكه در شب و روز خود بسيار تسبيح گويد، و آن كس كه آنچه را براى خود مى پسندد براى برادر مؤمنش بپسندد، و آنكه در هنگام مصيبت بيتابى نكند، و كسى كه به داده خدا خشنود باشد و براى روزى خود اندوهگين نباشد.
قَالَ الْبَاقِرُ ع أَحْبِبْ أَخَاكَ الْمُسْلِمَ و أَحْبِبْ لَهُ مَا تُحِبُّ لِنَفْسِكَ- وَ اكْرَهْ لَهُ مَا تَكْرَهُ لِنَفْسِكَ إِذَا احْتَجْتَ فَاسْأَلْهُ وَ إِذَا سَأَلَكَ فَأَعْطِهِ- وَ لَا تَدَّخِرْ عَنْهُ خَيْراً فَإِنَّهُ لَا يَدَّخِرُهُ عَنْكَ كُنْ لَهُ ظَهْراً فَإِنَّهُ لَكَ ظَهْرٌ إِنْ غَابَ فَاحْفَظْهُ فِي غَيْبَتِهِ وَ إِنْ شَهِدَ فَزُرْهُ وَ أَجِّلْهُ وَ أَكْرِمْهُ فَإِنَّهُ مِنْكَ وَ أَنْتَ مِنْهُ- وَ إِنْ كَانَ عَلَيْكَ عَاتِباً فَلَا تُفَارِقْهُ حَتَّى تَسُلَّ سَخِيمَتَهُ وَ مَا فِي نَفْسِهِ وَ إِذَا أَصَابَهُ خَيْرٌ فَاحْمَدِ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ عَلَيْهِ وَ إِنِ ابْتُلِيَ فَاعْضُدْهُ وَ تَمَحَّلْ لَهُ
امام باقر عليه السّلام مى فرمايد: برادر مسلمانت را دوست بدار، و دوست بدار براى او آنچه را براى خود دوست دارى ، و آنچه را براى خودت نمى پسندى براى او هم مپسند، اگر نيازى داشتى رفع آن را از او بخواه ، و اگر از تو چيزى خواست حاجتش را بر آور، هيچ خيرى را از او پنهان مكن ، همچنان كه او از تو پنهان نمى كند، پشتيبان او باش زيرا او پشتيبان تو است ، غيبتش را نگهدار، و اگر بازگشت به ديدار او برو، و او را تجليل و اكرام كن ، زيرا او از تو و تو از اويى ، و اگر تو را سرزنش نمود از او نبر تا اينكه از دلخورى و گرفتگى جان آرامش پيدا كند، و زمانى كه به او خيرى رسيد خدا را بر آن ستايش كن ، و اگر گرفتار شد كمكش كن و او را تقويت كن .
عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ مَا مِنْ مُؤْمِنٍ يَخْذُلُ أَخَاهُ وَ هُوَ يَقْدِرُ عَلَى نُصْرَتِهِ إِلَّا خَذَلَهُ اللَّهُ فِي الدُّنْيَا وَ الاْخِرَةِ
امام صادق عليه السّلام فرمود: هيچ مؤمن توانمندى نيست كه خار سازد برادر مؤمنش را مگر اينكه خداوند او را در دنيا و آخرت خار سازد.
وَ عَنْهُ ع قَالَ مَنْ رَوَى عَلَى أَخِيهِ الْمُؤْمِنِ رِوَايَةً يُرِيدُ بِهَا شَيْنَهُ وَ هَدْمَ مُرُوَّتِهِ لِيُسْقِطَهُ مِنْ أَعْيُنِ النَّاسِ أَخْرَجَهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْ وَلَايَتِهِ إِلَى وَلَايَةِ الشَّيْطَانِ
امام صادق عليه السّلام فرمود: كسى كه عليه برادر مؤمنش سخنى بگويد و هدفش بد جلوه دادن و نابود كردن شخصيت او باشد، تا اينكه او را از چشم مردم بياندازد؛ خداوند متعال او را از ولايتش خارج و به ولايت شيطان متصل مى سازد.
قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَنْ أَحَبَّنَا كَانَ مَعَنَا يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَ لَوْ أَنَّ رَجُلًا أَحَبَّ حَجَراً لَحَشَرَهُ اللَّهُ مَعَهُ
رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله فرمود: هر كه ما را دوست بدارد روز قيامت با ماست ، و چنانچه شخصى سنگى را دوست بدارد، خداوند او را با آن سنگ محشور خواهد كرد.
عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِنَّ مِنْ أَوْثَقِ عُرَى الْإِسْلَامِ أَنْ يُحِبَّ فِي اللَّهِ وَ يُبْغِضَ فِي اللَّهِ وَ يُعْطِيَ فِي اللَّهِ وَ يَمْنَعَ فِي اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ
امام صادق عليه السّلام مى فرمايد: از مطمئن ترين دستگيره اسلام آن است كه : دوست بدارد براى خدا، و دشمنى بدارد براى خدا، و ببخشد در راه خدا، و منع كند به خاطر خدا.
وَ عَنْهُ ع قَالَ مَنْ جَالَسَ لَنَا عَائِباً أَوْ مَدَحَ لَنَا غَالِياً أَوْ وَاصَلَ لَنَا قَاطِعاً أَوْ قَاطَعَ لَنَا وَاصِلًا أَوْ وَالَى لَنَا عَدُوّاً أَوْ عَادَى لَنَا وَلِيّاً- فَقَدْ كَفَرَ بِالَّذِي أَنْزَلَ السَّبْعَ الْمَثَانِيَ وَ الْقُرْآنَ الْعَظِيمَ
امام صادق عليه السّلام فرمود: هر كه با عيبجوى ما همنشينى نمايد، يا دشمن ما را مدح نمايد، و يا پيوند نمايد با كسى كه از ما بريد، يا از بستگان ما كناره گيرد، يا با دشمنان ما دوستى نمايد، يا با دوست ما دشمنى كند، به خدايى كه سبع مثانى [سوره حمد ]و قرآن عظيم را فرو فرستاده كافر شده است .
قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص وَ الَّذِي نَفْسِي بِيَدِهِ لَا تدخلوا تَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ حَتَّى تُؤْمِنُوا وَ لَا تؤ منوا تُؤْمِنُونَ حَتَّى تَحَابُّوا و لا تحابوا زائدة أَ وَ لَا أَدُلُّكُمْ عَلَى شَيْءٍ إِنْ فَعَلْتُمُوهُ تَحَابَبْتُمْ أَفْشُوا السَّلَامَ بَيْنَكُمْ وَ قَالَ إِذَا النَّاسُ أَظْهَرُوا الْعِلْمَ وَ ضَيَّعُوا الْعَمَلَ وَ لا زائدة تَحَابُّوا بِالْأَلْسُنِ وَ تَبَاغَضُوا بِالْقُلُوبِ وَ تَقَاطَعُوا فِي الْأَرْحَامِ لَعَنَهُمُ اللّهُ عِنْدَ ذَلِكَ- فَأَصَمَّهُمْ وَ أَعْمى أَبْصارَهُمْ
رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله فرمود: قسم به كسى كه جانم در دست قدرت اوست ، داخل بهشت نخواهيد شد مگر اينكه ايمان آوريد، و ايمان نخواهيد آورد مگر اينكه همديگر را دوست بداريد، آيا شما را راهنمايى كنم به چيزى كه اگر آن را انجام دهيد با يك ديگر دوست خواهيد شد؟ سلام را در بين خودتان آشكار كنيد [يعنى شعار رسمى قرار دهيد ]و باز فرمود: هر گاه مردم تظاهر به دانش نمايند، و عمل را بكار نبندند، و همديگر را به لقلقه زبان دوست بدارند، و در دل دشمن همديگر باشند، و پيوند فاميلى را بگسلند، در اين هنگام خداوند بر آنان نفرين فرستد و گوشهايشان را كر و چشمانشان را كور گرداند.
-
قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص كَثْرَةُ الْمِزَاحِ يَذْهَبُ بِمَاءِ الْوَجْهِ وَ كَثْرَةُ الضِّحْكِ يَمْحُو الْإِيمَانَ وَ كَثْرَةُ الْكَذِبِ يَذْهَبُ بِالْبَهَاءِ
رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله فرمود: شوخى بسيار آبرو را مى برد، و خنده بسيار ايمان را نابود مى كند، و دروغ بسيار آبرو و اعتبار را مى برد.
قِيلَ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع بِمَ يُعْرَفُ النَّاجِي فَقَالَ مَنْ كَانَ فِعْلُهُ لِقَوْلِهِ مُوَافِقاً فَهُوَ نَاجٍ وَ مَنْ لَمْ يَكُنْ فِعْلُهُ لِقَوْلِهِ مُوَافِقاً فَإِنَّمَا ذَلِكَ مُسْتَوْدَعٌ
از امام صادق عليه السّلام پرسيده شد: نشانه پيروزمند چيست ؟ فرمود: هر كس كردارش موافق گفتارش باشد، او پيروزمند است ، و هر كه كردارش موافق گفتارش نباشد ديانتى عاريه اى و لرزان دارد.
قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص قَالَ اللَّهُ جَلَّ جَلَالُهُ أَنَا اللّهُ لا إِلهَ إِلاّ أَنَا- خَلَقْتُ الْمُلُوكَ وَ قُلُوبُهُمْ بِيَدِي فَأَيُّمَا قَوْمٍ أَطَاعُونِي جَعَلْتُ الْمُلُوكَ عَلَيْهِمْ رَحْمَةً- وَ أَيُّمَا قَوْمٍ عَصَوْنِي جَعَلْتُ الْمُلُوكَ عَلَيْهِمْ سَخْطَةً أَلَا لَا تَشْغَلُوا أَنْفُسَكُمْ بِسَبِّ الْمُلُوكِ تُوبُوا إِلَى اللَّهِ أَعْطِفْ بِقُلُوبِهِمْ عَلَيْكُمْ
رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله فرمود: خداوند متعال مى فرمايد: من خدايى هستم كه هيچ معبودى جز من نيست ، پادشاهان را بر آنها آفريدم ، و دلهاى آنها در دست من است ، هر قومى كه مرا اطاعت كند پادشاهان را بر آنها مهربان قرار مى دهم ، و هر قومى كه از فرمانم سرپيچى كند پادشاهان را بر آنان خشمگين قرار مى دهم ، آگاه باشيد! كه خودتان را به دشنام دادن به پادشاهان مشغول نداريد، به سوى خدا برگرديد تا قلبهاى آنان را بر شما مهربان گرداند.
وَ عَنْهُ قَالَ مَنْ لَمْ يَكُنْ لَهُ وَاعِظٌ مِنْ قَلْبِهِ وَ زَاجِرٌ مِنْ نَفْسِهِ وَ لَمْ يَكُنْ لَهُ قَرِينٌ مُرْشِدٌ اسْتَمْكَنَ عَدُوَّهُ مِنْ عُنُقِهِ
رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله كه فرمود: هر كه راهنمائى در قلب ، و باز دارنده اى از درون جان خود نداشته باشد، و همدمى مرشد نداشته باشد، دشمنش بر او مسلط خواهد شد.
قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص قَالَ اللَّهُ تَعَالَى أَيُّمَا عَبْدٍ أَطَاعَنِي لَمْ أَكِلْهُ إِلَى غَيْرِهِ وَ أَيُّمَا عَبْدٍ عَصَانِي وَكَلْتُهُ إِلَى نَفْسِهِ ثُمَّ لَمْ أُبَالِ فِي أَيِّ وَادٍ هَلَكَ
رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله فرمود: خداوند متعال مى فرمايد: هر بنده اى كه مرا اطاعت كند او را به غير خودش وانمى گذارم ، و هر بنده اى كه عصيان مرا نمايد او را به خودش وامى گذارم ، و باكى ندارم كه در كدام سرزمين نابود مى شود.
قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَنْ غَلَبَ عِلْمُهُ هَوَاهُ فَذَاكَ عِلْمٌ نَافِعٌ وَ مَنْ جَعَلَ شَهْوَتَهُ تَحْتَ قَدَمَيْهِ فَرَّ الشَّيْطَانُ مِنْ ظِلِّهِ قَالَ اللَّهُ تَعَالَى لِدَاوُدَ حَرَامٌ عَلَى كُلِّ قَلْبِ عَالِمٍ مُحِبٍّ لِلشَّهَوَاتِ أَنْ أَجْعَلَهُ إِمَاماً لِلْمُتَّقِينَ
رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله فرمود: كسى كه علمش بر هواى نفسش غلبه كند، اين علم سودمند است ، و هر كه شهوتش را زير پايش قرار دهد شيطان از سايه اش فرار مى كند. خداوند متعال به حضرت داود عليه السّلام فرمود: حرام است هر دانشمندى را كه دلش دوستدار شهرت است رهبر پرهيزگاران قرار دهم .
قَالَ الرِّضَا ع لَا يَكُونُ الْمُؤْمِنُ مُؤْمِناً حَتَّى يَكُونَ فِيهِ ثَلَاثُ خِصَالٍ سُنَّةٌ مِنْ رَبِّهِ وَ سُنَّةٌ مِنْ نَبِيِّهِ وَ سُنَّةٌ مِنْ وَلِيِّهِ فَالسُّنَّةُ مِنْ رَبِّهِ كِتْمَانُ سِرِّهِ قَالَ اللَّهُ تَعَالَى عالِمُ الْغَيْبِ فَلا يُظْهِرُ عَلى غَيْبِهِ أَحَداً. إِلاّ مَنِ ارْتَضى مِنْ رَسُولٍ وَ أَمَّا السُّنَّةُ مِنْ نَبِيِّهِ فَمُدَارَاةُ النَّاسِ فَإِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ أَمَرَ نَبِيَّهُ بِمُدَارَاةِ النَّاسِ فَقَالَ- خُذِ الْعَفْوَ وَ أْمُرْ بِالْعُرْفِ وَ أَعْرِضْ عَنِ الْجاهِلِينَ وَ أَمَّا السُّنَّةُ مِنْ وَلِيِّهِ فَالصَّبْرُ فِي الْبَأْسَاءِ وَ الضَّرَّاءِ
امام رضا عليه السّلام فرمود: تا سه خصلت در مؤمن نباشد مؤمن نخواهد بود: سنّتى از آفريدگارش ، و سنّتى از پيغمبرش ، و سنّتى از امامش .
اما سنّت پروردگارش راز نگهدارى است ، خداوند متعال مى فرمايد: (خدا عالم به غيب است و بر راز نهانى خود كسى را مطلع نكند مگر رسولى را كه مى پسندند).
اما سنّت پيغمبرش مدارا كردن با مردم است ، كه خداى عز و جل پيغمبرش را به مدارا با مردم دستور داده و فرموده : (عفو و چشم پوشى را شيوه خود كن ، به نيكى دستور بده ، و از نادانان روى گردان ).
و اما سنّت امامش ، صبر در سختى و گرفتارى است .
قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص لَا تُظْهِرِ الشَّمَاتَةَ لِأَخِيكَ فَيَرْحَمَهُ اللَّهُ وَ يَبْتَلِيَكَ
رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله فرمود: برادرت را در گرفتارى شماتت مكن ، چه بسا خداوند او را مورد رحمت قرار دهد و تو را مبتلا و گرفتار سازد.
قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ع لَا تَجْعَلَنَّ أَكْثَرَ شُغُلِكَ بِأَهْلِكَ وَ وَلَدِكَ- فَإِنْ يَكُنْ أَهْلُكَ وَ وَلَدُكَ أَوْلِيَاءَ اللَّهِ فَاللَّهُ لَا يُضِيعُ أَوْلِيَاءَهُ وَ إِنْ يَكُونُوا أَعْدَاءَ اللَّهِ فَمَا هَمُّكَ وَ شُغُلُكَ بِأَعْدَاءِ اللَّهِ
امير مؤمنان عليه السّلام مى فرمايد: بيشترين اوقات خود را به خانواده و فرزندانت اختصاص نده ، زيرا اگر خانواده و فرزندانت از اولياء خدا باشند خداوند اوليائش را فراموش نمى كند، و اگر از دشمنان خدا باشند تلاش و اندوه تو براى دشمنان خدا به چه خاطر است ؟
وَ قَالَ لِأَهْلِ التَّقْوَى عَلَامَاتٌ يُعْرَفُونَ بِهَا صِدْقُ الْحَدِيثِ وَ أَدَاءُ الْأَمَانَةِ وَ الْوَفَاءُ بِالْعَهْدِ وَ قِلَّةُ الْغَمِّ وَ الْبُخْلِ- وَ صِلَةُ الْأَرْحَامِ وَ رَحْمَةُ الضُّعَفَاءِ وَ قِلَّةُ الْمُؤَاتَاةِ لِلنِّسَاءِ وَ بَذْلُ الْمَعْرُوفِ وَ حُسْنُ الْخُلُقِ وَ سَعَةُ الْحِلْمِ وَ اتِّبَاعُ الْعِلْمِ فِيمَا يُقَرِّبُ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ- طُوبى لَهُمْ وَ حُسْنُ مَآبٍ وَ طُوبَى شَجَرَةٌ فِي الْجَنَّةِ أَصْلُهَا فِي دَارِ رَسُولِ اللَّهِ فَلَيْسَ مُؤْمِنٌ إِلَّا وَ فِي دَارِهِ غُصْنٌ مِنْ أَغْصَانِهَا لَا يَنْوِي فِي قَلْبِهِ شَيْئاً إِلَّا أَتَاهُ ذَلِكَ الْغُصْنُ بِهِ وَ لَوْ أَنَّ رَاكِباً مُجِدّاً سَارَ فِي ظِلِّهَا مِائَةَ عَامٍ لَمْ يَخْرُجْ مِنْهَا- وَ لَوْ أَنَّ غُرَاباً طَارَ مِنْ أَصْلِهَا مَا بَلَغَ أَعْلَاهَا حَتَّى صَارَ هَرِماً أَلَا فَفِي هَذَا فَارْغَبُوا إِنَّ الْمُؤْمِنَ مِنْ نَفْسِهِ فِي شُغُلٍ وَ النَّاسُ مِنْهُ فِي رَاحَةٍ إِذَا جَنَّ عَلَيْهِ اللَّيْلُ فَرَشَ وَجْهَهُ وَ سَجَدَ لِلَّهِ تَعَالَى ذِكْرُهُ بِمَكَارِمِ بَدَنِهِ وَ يُنَاجِي الَّذِي خَلَقَهُ فِي فَكَاكِ رَقَبَتِهِ أَلَا فَهَكَذَا كُونُوا
امير مؤمنان عليه السّلام فرمود: براى پرهيزگاران نشانه هائى است كه بتوسط آنها شناخته مى شوند: راستگويى ، ردّ امانت ، وفاى به عهد، كمتر اندوهگين شدن ، و كمتر بخل ورزيدن ، پيوند با نزديكان ، مهربانى بر ضعيفان ، كم مباشرت كردن با زنان ، بخشش و احسان ، خوش خلقى ، حلم ورزى ، پيروى از دانشى كه موجب نزديك شدن به خداست (خوشا به حال آنها و چه خوش سرانجامى دارند).
و طوبى نام درختى است در بهشت كه اصل و ريشه اش در خانه رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله است و در خانه هر مؤمنى بدون استثناء شاخه اى از شاخه هايش وجود دارد و هر خواسته اى كه بر دل او بگذرد آن شاخه به او مى دهد. و اگر سوارى تندرو صد سال در سايه اش راه بپيمايد از زير سايه آن بيرون نخواهد رفت ، و اگر كلاغى از بن آن پرواز كند به بالاى آن نرسد تا اينكه پير شود، آگاه باشيد! و به اين نعمت بى كران رغبت كنيد.
همانا مؤمن به خود سرگرم است ، و مردم از او در آسايشند، چون تاريكى شب او را فراگيرد روى بر خاك نهد و براى خداى تعالى با شريف ترين اعضاى بدنش سجده كند، و با آن كس كه او را آفريده براى رهائى خود از دوزخ راز و نياز مى كند، آگاه باشيد! و چنين باشيد.
قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص أَعْبَدُ النَّاسِ مَنْ يُقِيمُ الْفَرَائِضَ وَ أَزْهَدُ النَّاسِ مَنِ اجْتَنَبَ الْحَرَامَ وَ أَتْقَى النَّاسِ مَنْ قَالَ الْحَقَّ فِيمَا لَهُ وَ عَلَيْهِ وَ أَوْرَعُ النَّاسِ مَنْ تَرَكَ الْمِرَاءَ وَ إِنْ كَانَ مُحِقّاً وَ أَشَدُّ النَّاسِ اجْتِهَاداً مَنْ تَرَكَ الذُّنُوبَ- وَ أَكْرَمُ النَّاسِ أَتْقَاهُمْ وَ أَعْظَمُ النَّاسِ قَدْراً مَنْ تَرَكَ مَا لَا يَعْنِيهِ وَ أَسْعَدُ النَّاسِ مَنْ خَالَطَ كِرَامَ النَّاسِ
رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله فرمود: عابدترين مردم كسى است كه واجبات را بپا دارد، و پارساترين مردم كسى است كه از محرّمات بپرهيزد، و با تقواترين مردم كسى است كه هميشه سخن حق بگويد چه به نفعش باشد چه به ضررش ، و پرهيزگارترين مردم كسى است كه از جدال دورى كند و گرچه حق با او باشد، و كوشاترين مردم كسى است كه گناهان را ترك كند، و محترمترين مردم با تقواترين آنهاست ، و با منزلت ترين مردم آن كس است كه از آنچه به او ربطى ندارد دورى كند، و سعادتمندترين مردم كسى است كه با مردم گرامى و محترم معاشرت نمايد.
وَ قَالَ ص لِلْحَسَنِ بْنِ عَلِيٍّ ع اعْمَلْ بِفَرَائِضِ اللَّهِ تَكُنْ مِنْ أَتْقَى النَّاسِ وَ ارْضَ بِمَا قَسَمَ اللَّهُ تَكُنْ أَغْنَى النَّاسِ وَ كُفَّ عَنْ مَحَارِمِ اللَّهِ تَكُنْ أَوْرَعَ النَّاسِ وَ أَحْسِنْ مُجَاوَرَةَ مَنْ جَاوَرَكَ تَكُنْ مُؤْمِناً- وَ أَحْسِنْ مُصَاحَبَةَ مَنْ صَاحَبَكَ تَكُنْ مُسْلِماً
رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله به امام حسن عليه السّلام فرمود: به واجبات خدا عمل كن تا از پرهيزگارترين مردم باشى ، و راضى به قضا و قدر خدا باش تا بى نيازترين مردم باشى ، از محرمات الهى دورى بجوى تا پارساترين مردم باشى ، با همسايه ات خوشرفتارى كن مؤمن خواهى بود، و با همراهت به نيكى رفتار كن ، مسلمان خواهى بود.
وَ قَالَ إِنَّ إِصْلَاحَ أَوَّلِ هَذِهِ الْأُمَّةِ بِالزُّهْدِ وَ الْيَقِينِ وَ هَلَاكَ آخِرَتِهَا بِالشُّحِّ وَ الْأَمَلِ
رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله فرمود: اصلاح دنياى اين امت به ترك دنيا و يقين به خداست ، و نابودى آخرتش به بخل و آرزوست .
وَ قَالَ ص إِنَّ أَخْوَفَ مَا أَخَافُ عَلَى أُمَّتِي الْهَوَى وَ طُولُ الْأَمَلِ فَأَمَّا الْهَوَى فَيَصُدُّ عَنِ الْحَقِّ وَ أَمَّا طُولُ الْأَمَلِ فَيُنْسِي الاْخِرَةَ
رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله فرمود: بيش از هر چيز بر امتم از پيروى هواى نفس و آرزوى طولانى مى هراسم ، اما هواى نفس راه را بر حق مى بندد، و اما آرزوى دراز! آخرت را از ياد انسان مى برد.
وَ قَالَ إِذَا رَأَيْتُمُ الرَّجُلَ قَدْ أُعْطِيَ الزُّهْدَ فِي الدُّنْيَا فَاقْتَرِبُوا مِنْهُ فَإِنَّهُ يُلْقِي الْحِكْمَةَ
رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله فرمود: هر گاه مردى را ديديد كه ترك دنيا كرده به او نزديك شويد، زيرا او به حكمت رسيده .
وَ رُوِيَ أَنَّ أُسَامَةَ بْنَ زَيْدٍ اشْتَرَى وَلِيدَةً بِمِائَةِ دِينَارٍ إِلَى شَهْرٍ- فَسَمِعَ رَسُولُ اللَّهِ فَقَالَ أَ لَا تَعْجَبُونَ مِنْ أُسَامَةَ الْمُشْتَرِيَ إِلَى شَهْرٍ إِنَّ أُسَامَةَ لَطَوِيلُ الْأَمَلِ وَ الَّذِي نَفْسِي بِيَدِهِ مَا طَرَفَتْ عَيْنَايَ إِلَّا ظَنَنْتُ أَنَّ شُفْرَيَّ لَا يَلْتَقِيَانِ حَتَّى يَقْبِضَ اللَّهُ رُوحِي وَ لَا رَفَعْتُ طَرْفِي وَ ظَنَنْتُ أَنِّي خَافِضُهُ حَتَّى أُقْبَضَ وَ لَا لَقَمْتُ لُقْمَةً إِلَّا ظَنَنْتُ أَنِّي لَا أُسِيغُهَا لِحَصْرَتِهَا مِنَ الْمَوْتِ ثُمَّ قَالَ يَا بَنِي آدَمَ إِنْ كُنْتُمْ تَعْقِلُونَ فَعُدُّوا أَنْفُسَكُمْ مِنَ الْمَوْتَى - وَ الَّذِي نَفْسِي بِيَدِهِ إِنَّ ما تُوعَدُونَ لاَتٍ وَ ما أَنْتُمْ بِمُعْجِزِينَ
نقل شده كه اسامة بن زيد كنيزى را به صد دينار خريد به اين صورت كه پول آن را يك ماهه بپردازد، رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله از اين مطلب با خبر شد و فرمود: ((آيا تعجب نمى كنيد از اسامه كه معامله يك ماهه نموده ؟ اسامه بلند آرزوست ؛ قسم به آنكه جانم در دست اوست دو چشمم باز نشود مگر اينكه گمان كنم دو پلكم با هم ملاقات نمى كند تا اينكه خداوند جانم را بگيرد، و چشمانم را بالا نمى برم و گمان مى كنم كه پايين آورنده آن خودم هستم تا اينكه جانم گرفته مى شود، و لقمه اى را بر نمى دارم مگر آنكه گمان مى كنم آن را نمى جويم چون مرگ مرا فرا گرفته )).
سپس فرمود: اى فرزندان آدم ! اگر عقل داريد پس خود را براى مرگ آماده سازيد، قسم به آنكه جانم بدست اوست (آنچه وعده داده شده مى آيد و شما بر قدرت خدا غالب نخواهيد شد).
قَالَ الرِّضَا ع مَنْ لَقِيَ فَقِيراً فَسَلَّمَ خِلَافَ سَلَامِهِ عَلَى الْغَنِيِّ- لَقِيَ اللَّهَ يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَ هُوَ عَلَيْهِ غَضْبَان
امام رضا عليه السّلام مى فرمايد: هر كس نيازمندى را ملاقات نمايد و سلامى بر او كند متفاوت با سلام گفتن به شخص ثروتمند، خداوند را در قيامت ملاقات كند در حالى كه از او خشمناك است .
وَ قِيلَ جَاءَ رَجُلٌ إِلَى رَسُولِ اللَّهِ ص فَقَالَ يَا رَسُولَ اللَّهِ إِنِّي وَ اللَّهِ لَأُحِبُّكَ فِي اللَّهِ فَقَالَ النَّبِيُّ فَإِنْ كُنْتَ تُحِبُّنِي فَأَعِدَّ لِلْفَقْرِ جِلْبَاباً فَإِنَّ الْفَقْرَ أَسْرَعُ إِلَى مَنْ يُحِبُّنِي مِنَ السَّيْلِ إِلَى مُنْتَهَاهُ
گفته شده : مردى نزد رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله آمد و گفت : اى رسول خدا؛ به خدا قسم من به خاطر خدا شما را دوست دارم ، فرمود: اگر مرا دوست دارى براى پوشيدن لباس فقر آماده باش ، زيرا سرعت فقر به سوى كسى كه مرا دوست دارد بيشتر از سرعت سيل است به آخرين مقصدش .
وَ قَالَ انْظُرُوا إِلَى مَنْ أَسْفَلَ مِنْكُمْ وَ لَا تَنْظُرُوا إِلَى مَنْ فَوْقَكُمْ فَإِنَّهُ أَجْدَرُ أَنْ لَا تَرُدُّوا نِعْمَةَ اللَّهِ
رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله فرمود: به افراد زير دست خود بنگريد، و منگريد به بالا دستتان ، زيرا اين كار سزاوارتر است از اينكه نعمتهاى خدا را سبك بشماريد.
وَ قَالَ إِذَا أَحَبَّ اللَّهُ عَبْداً فِي دَارِ الدُّنْيَا يُجِيعُهُ قَالُوا يَا رَسُولَ اللَّهِ وَ كَيْفَ يُجِيعُهُ قَالَ فِي مَوْضِعِ الطَّعَامِ الرَّخِيصِ وَ الْخَيْرِ الْكَثِيرِ وَلِيُّ اللَّهِ لَا يَجِدُ طَعَاماً يَمْلَأُ بِهِ بَطْنَهُ
رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله فرمود: هر گاه خداوند بنده اى را در دنيا دوست بدارد او را گرسنه نگه مى دارد.
پرسيده شد: اى رسول خدا! او را گرسنه نگه مى دارد؟ فرمود: در جايى كه غذا ارزان و خير بسيار باشد ولىّ خدا غذايى را كه با آن شكم خود را سير كند نمى يابد [يعنى : فقير است و تهيّه غذا براى او ممكن نيست ]
وَ قَالَ لَا تُمِيتُوا الْقُلُوبَ بِكَثْرَةِ الطَّعَامِ وَ الشَّرَابِ فَإِنَّ الْقُلُوبَ تَمُوتُ كَالزَّرْعِ إِذَا كَثُرَ عَلَيْهِ الْمَاءُ
رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله فرمود: دلهاى خود را به زياد خوردن غذاها و آشاميدنيها نميرانيد، زيرا دلها همانند زراعتى كه آب زياد به آن برسد مى ميراند.
وَ قَالَ الْإِيمَانُ عُرْيَانٌ وَ لِبَاسُهُ الْحَيَاءُ وَ زِينَتُهُ الْوَفَاءُ وَ مُرُوَّتُهُ الْعَمَلُ الصَّالِحُ وَ عِمَادُهُ الْوَرَعُ- وَ لِكُلِّ شَيْءٍ أَسَاسٌ وَ أَسَاسُ الْإِسْلَامِ حُبُّنَا أَهْلَ الْبَيْتِ
رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله فرمود: ايمان حقيقى لخت و برهنه است و جامه اش حياء، و زيورش وفاى به عهد است ، و مردانگيش كار نيك ، و ستونش ورع و پارسايى است ، و براى هر چيزى بنيادى است ، و بنياد اسلام دوستى ماخاندان است .
سُئِلَ رَسُولُ اللَّهِ ص يَكُونُ الْمُؤْمِنُ جَبَاناً قَالَ نَعَمْ قِيلَ وَ يَكُونُ بَخِيلًا قَالَ نَعَمْ قِيلَ وَ يَكُونُ كَذَّاباً قَالَ لَا
از رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله پرسيده شد: آيا مؤمن ترسو مى شود؟ فرمود: بلى ، سؤ ال شد: آيا بخيل مى شود؟ فرمود: بلى ، گفته شد: آيا دروغگو مى شود: فرمود: خير.
وَ قَالَ تَقَبَّلُوا إِلَيَّ سِتَّ خِصَالٍ أَتَقَبَّلْ لَكُمُ الْجَنَّةَ إِذَا حَدَّثْتُمْ فَلَا تَكْذِبُوا وَ إِذَا وَعَدْتُمْ فَلَا تُخْلِفُوا وَ إِذَا اؤْتُمِنْتُمْ فَلَا تَخُونُوا وَ غُضُّوا أَبْصَارَكُمْ وَ احْفَظُوا فُرُوجَكُمْ وَ كُفُّوا أَيْدِيَكُمْ وَ أَلْسِنَتَكُمْ
رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله فرمود: شش عمل را براى من عهده دار شويد تا براى شما بهشت را عهده دار شوم : هنگامى كه سخنى نقل مى كنيد دروغ نگوييد، و هر گاه وعده داديد تخلف نكنيد، و چون امانتى را پذيرفتيد خيانت نكنيد، چشمان خود را بر هم نهيد و خود را از نامحرم نگهداريد، و دست و زبان خود را از اذيت مردم بازداريد.
وَ قَالَ الصَّادِقُ ع كُونُوا لَنَا زَيْناً وَ لَا تَكُونُوا عَلَيْنَا شَيْناً- قُولُوا لِلنّاسِ حُسْناً وَ احْفَظُوا أَلْسِنَتَكُمْ وَ كُفُّوهَا عَنِ الْفُضُولِ وَ قُبْحِ الْقَوْلِ
امام صادق عليه السّلام فرمود: زينت و زيور براى ما باشيد، و مايه آبرو ريزى ما نباشيد. به مردم به نيكوئى سخن بگوييد، و زبانتان را از خطا حفظ نماييد، از زياده گويى و زشت گويى بپرهيزيد.
وَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَنِ اغْتَابَ مُؤْمِناً بِمَا لَيْسَ فِيهِ انْقَطَعَتِ الْعِصْمَةُ بَيْنَهُمَا وَ كَانَ الْمُغْتَابُ فِي النَّارِ خَالِداً فِيهَا وَ بِئْسَ الْمَصِيرُ
رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله فرمود: هر كس مؤمنى را به صفتى كه در او نيست غيبت كند عصمت ميان آنها بريده مى شود، و غيبت كننده در دوزخ جاودان مى گردد، و اين چه عاقبت بدى است .
وَ قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ع كَذَبَ مَنْ زَعَمَ أَنَّهُ وُلِدَ مِنْ حَلَالٍ وَ هُوَ يَأْكُلُ لُحُومَ النَّاسِ بِالْغِيبَةِ
امير مؤمنان عليه السّلام فرمود: دروغ گفته كسى كه گمان مى كند كه حلال زاده است در حالى كه گوشتهاى مردم را بواسطه غيبت مى خورد.
وَ قَالَ اجْتَنِبِ الْغِيبَةَ فَإِنَّهَا إِدَامُ كِلَابِ النَّارِ
امير مؤمنان عليه السّلام فرمود: از غيبت دورى بجوييد زيرا غيبت خورش سگهاى دوزخ است .
وَ قَالَ الصَّادِقُ ع مِنَ الْغِيبَةِ مَا تَقُولُ فِي أَخِيكَ مَا سَتَرَهُ اللَّهُ عَلَيْهِ وَ مِنَ الْبُهْتَانِ أَنْ تَقُولَ فِي أَخِيكَ مَا لَيْسَ فِيهِ
امام صادق عليه السّلام فرمود: غيبت آن است كه عيب برادرت را كه خدا پوشانده آشكار كنى ، و تهمت آن است كه به دروغ چيزى را به وى نسبت دهى .
قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص يَكُونُ فِي آخِرِ الزَّمَانِ عِبَادٌ جُهَّالٌ وَ قُرَّاءٌ فَسَقَةٌ
رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله فرمود: در آخر زمان بندگانى نادان و قاريانى فاسق خواهند بود.
وَ قَالَ إِذَا عَمِلَتْ أُمَّتِي خَمْسَ عَشْرَةَ خَصْلَةً حَلَّ بِهِمُ الْبَلَاءُ قِيلَ وَ مَا هِيَ يَا رَسُولَ اللَّهِ قَالَ اتَّخَذُوا الْفَيْءَ دُوَلًا وَ الْأَمَانَةَ مَغْنَماً وَ الزَّكَاةَ مَغْرَماً وَ أَطَاعَ الرَّجُلُ زَوْجَتَهُ وَ عَقَّ أُمَّهُ وَ بَرَّ صَدِيقَهُ وَ جَفَا أَبَاهُ وَ شَرِبَ الْخَمْرَ وَ لَبِسَ الْحَرِيرَ وَ الدِّيبَاجَ وَ اتَّخَذُوا الْمَعَازِفَ وَ الْقِيَانَ وَ أُكْرِمَ الرَّجُلُ مَخَافَةَ شَرِّهِ- وَ كَانَ زَعِيمُ الْقَوْمِ أَرْذَلَهُمْ وَ لَعَنَ آخِرُ هَذِهِ الْأُمَّةِ أَوَّلَهَا وَ ارْتَفَعَتِ الْأَصْوَاتُ فِي الْمَسَاجِدِ فَلْيَتَوَقَّعُوا خِلَالًا ثَلَاثاً رِيحاً حَمْرَاءَ وَ خَسْفاً وَ مَسْخاً
رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله فرمود: هر گاه در امت من پانزده خصلت بوجود آيد گرفتار بلا خواهند شد، پرسيدند: اى رسول خدا! آن خصلتها چيست ؟ فرمود: هنگامى كه سرمايه ملّى در دست عدّه خاصى باشد، و امانت را غنيمت شمارند، و زكات دادن را زيان و ضرر دانند، و مرد فرمان همسرش برد و نافرمانى مادرش نمايد، و با دوستش مهربان باشد و به پدرش جفا كند، و خمر بنوشد، و حرير و پارچه ابريشمى بپوشد، و موسيقى بنوازد و آوازه خوان استخدام كنند، مردم از ترس احترامش كنند، و پست ترين افراد اجتماع بر آنها رياست كند، و آيندگان امت گذشتگانش را لعن كنند، و صداهاى نامشروع در مساجد بلند شود، در چنين هنگامى بايد منتظر سه چيز باشند: باد سرخ ، و فرو رفتن زمين ، و مسخ شدن مردم .
عَنِ الصَّادِقِ ع قَالَ قَالَ النَّبِيُّ ص ثَلَاثُ خِصَالٍ مَنْ كُنَّ فِيهِ أَوْ وَاحِدَةٌ مِنْهُنَّ كَانَ فِي ظِلِّ عَرْشِ اللَّهِ يَوْمَ لَا ظِلَّ إِلَّا ظِلُّهُ رَجُلٌ أَعْطَى النَّاسَ مِنْ نَفْسِهِ مَا هُوَ سَائِلُهُمْ لَهَا وَ رَجُلٌ لَمْ يُقَدِّمْ رِجْلًا وَ لَمْ يُؤَخِّرْ أُخْرَى حَتَّى يَعْلَمَ أَنَّ ذَلِكَ لِلَّهِ فِيهِ رِضًى أَوْ سَخَطٌ وَ رَجُلٌ لَمْ يَعِبْ أَخَاهُ الْمُسْلِمَ بِعَيْبٍ حَتَّى يَنْفِيَ ذَلِكَ الْعَيْبَ عَنْ نَفْسِهِ فَإِنَّهُ لَا يَنْفِي مِنْهَا عَيْباً إِلَّا بَدَا لَهُ عَيْبٌ وَ كَفَى بِالْمَرْءِ شُغُلًا بِنَفْسِهِ عَنِ النَّاسِ
امام صادق عليه السّلام از قول رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله فرمود: در هر كس سه صفت يا يكى از آن سه باشد، در قيامت كه هيچ سايه اى جز سايه الهى نيست زير سايه عرش خدا خواهد بود:
مردى كه رفتارش با ديگران چنان باشد كه همان رفتار را نسبت به خود از ديگران انتظار دارد؛ مردى كه تا رضا و خشم الهى را در كارى احراز نكرده ، قدمى پس و پيش ننهد؛
مردى كه تا عيبى را از خود دور نساخته از برادرش در باره آن عيب جويى ننمايد؛ زيرا هر عيبى را كه از خود دور كند عيبى ديگر در خويش خواهد ديد، و هر كس به خود بپردازد فرصت عيبجويى از ديگران را نخواهد يافت .
عَنْهُ ص قَالَ إِذَا آوَيْتَ إِلَى فِرَاشِكَ فَانْظُرْ مَا سَلَكْتَ فِي بَطْنِكَ وَ مَا كَسَبْتَ فِي يَوْمِكَ وَ اذْكُرْ أَنَّكَ مَيِّتٌ وَ أَنَّ لَكَ مَعَاداً
رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله فرمود: هنگامى كه به رختخوابت رفتى حساب كن چه چيزى در شكمت ريخته اى ، و كسب امروزت چه بوده ، و فكر كن كه مرده اى و معادى دارى .
وَ مِنْ كِتَابٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِنَّ شِيعَةَ عَلِيٍّ خُمْصُ الْبُطُونِ ذُبُلُ الشِّفَاهِ يُعْرَفُونَ بِالرَّهْبَانِيَّةِ
امام صادق عليه السّلام فرمود: شيعيان على عليه السّلام شكمهايى فرو رفته و لبهايى خشكيده دارند، مردم آنان را تارك دنيا مى دانند.
-
وَ قَالَ فِي كَلَامٍ لَهُ لَا تَنْظُرُوا إِلَى كَثْرَةِ صَلَاتِهِمْ وَ صِيَامِهِمْ فَإِنَّمَا هُوَ شَيْءٌ اعْتَادُوهُ فَإِنْ تَرَكُوهُ اسْتَوْحَشُوا وَ لَكِنِ انْظُرُوا إِلَى صِدْقِ الْحَدِيثِ وَ أَدَاءِ الْأَمَانَةِ
امام صادق عليه السّلام فرمود: به زياد نماز خواندن و روزه گرفتن آنها نگاه نكنيد، زيرا بدان عادت كرده اند، و اگر آن را ترك كنند هراسناك شوند، بلكه به راستگويى و امانتدارى آنها بنگريد.
وَ مِنْ كِتَابِ الْخَلَاصِ عَنْ أَبِي جَعْفَرِ بْنِ بَابَوَيْهِ عَنْ عَمَّارِ بْنِ الْأَحْوَصِ قَالَ قُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع إِنَّ عِنْدَنَا أَقْوَاماً يَقُولُونَ بِأَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ وَ يُفَضِّلُونَهُ عَلَى النَّاسِ كُلِّهِمْ لَيْسَ يَصِفُونَ مَا نَصِفُ مِنْ فَضْلِكُمْ نَتَوَلَّاهُمْ فَقَالَ لِي نَعَمْ فِي الْجُمْلَةِ أَ لَيْسَ عِنْدَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مَا لَمْ يَكُنْ عِنْدَ رَسُولِ اللَّهِ وَ عِنْدَ رَسُولِ اللَّهِ مَا لَيْسَ عِنْدَنَا وَ عِنْدَنَا مَا لَيْسَ عِنْدَكُمْ وَ عِنْدَكُمْ مَا لَيْسَ عِنْدَ غَيْرِكُمْ إِنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى وَضَعَ الْإِسْلَامَ عَلَى سَبْعَةِ أَسْهُمٍ- عَلَى الصَّبْرِ وَ الصِّدْقِ وَ الْيَقِينِ وَ الرِّضَا وَ الْوَفَاءِ وَ الْعِلْمِ وَ الْحِلْمِ ثُمَّ قَسَمَ ذَلِكَ بَيْنَ النَّاسِ فَمَنْ جُعِلَ فِيهِ هَذِهِ السَّبْعَةُ الْأَسْهُمِ فَهُوَ كَامِلُ الْإِيمَانِ مُحْتَمِلٌ وَ قَسَمَ لِبَعْضِ النَّاسِ سَهْماً وَ لِبَعْضٍ السَّهْمَيْنِ وَ لِبَعْضٍ الثَّلَاثَةَ الْأَسْهُمِ وَ لِبَعْضٍ الْأَرْبَعَةَ الْأَسْهُمِ وَ لِبَعْضٍ الْخَمْسَةَ الْأَسْهُمِ وَ لِبَعْضٍ السِّتَّةَ الْأَسْهُمِ وَ لِبَعْضٍ السَّبْعَةَ الْأَسْهُمِ فَلَا تَحْمِلُوا عَلَى صَاحِبِ السَّهْمِ السَّهْمَيْنِ وَ لَا عَلَى صَاحِبِ السَّهْمَيْنِ ثَلَاثَةَ أَسْهُمٍ وَ لَا عَلَى صَاحِبِ الثَّلَاثَةِ أَرْبَعَةَ أَسْهُمٍ وَ لَا عَلَى صَاحِبِ الْأَرْبَعَةِ خَمْسَةَ أَسْهُمٍ وَ لَا عَلَى صَاحِبِ الْخَمْسَةِ سِتَّةَ أَسْهُمٍ وَ لَا عَلَى صَاحِبِ السِّتَّةِ سَبْعَةَ أَسْهُمٍ فَتُثَقِّلُوهُمْ وَ تُنَفِّرُوهُمْ وَ لَكِنْ تَرَفَّقُوا بِهِمْ وَ سَهِّلُوا لَهُمُ الْمَدْخَلَ وَ سَأَضْرِبُ لَكَ مَثَلًا يُعْتَبَرُ بِهِ رَجُلٌ مُسْلِمٌ وَ كَانَ لَهُ جَارٌ كَافِرٌ وَ كَانَ الْكَافِرُ يَرْفُقُ بِالْمُؤْمِنِ- فَأَحَبَّ الْمُؤْمِنُ لِلْكَافِرِ الْإِسْلَامَ وَ لَمْ يَزَلْ يُزَيِّنُ الْإِسْلَامَ وَ يُحَبِّبُهُ إِلَى الْكَافِرِ حَتَّى أَسْلَمَ فَغَدَا عَلَيْهِ الْمُؤْمِنُ فَاسْتَخْرَجَهُ مِنْ مَنْزِلِهِ فَذَهَبَ بِهِ إِلَى الْمَسْجِدِ لِيُصَلِّيَ مَعَهُ الْفَجْرَ فِي جَمَاعَةٍ فَلَمَّا صَلَّى قَالَ لَهُ لَوْ قَعَدْنَا نَذْكُرُ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ حَتَّى تَطْلُعَ الشَّمْسُ فَقَعَدَ مَعَهُ فَقَالَ لَهُ لَوْ تَعَلَّمْتَ الْقُرْآنَ إِلَى أَنْ تَزُولَ الشَّمْسُ وَ صُمْتَ الْيَوْمَ كَانَ أَفْضَلَ فَقَعَدَ مَعَهُ وَ صَامَ حَتَّى صَلَّى مَعَهُ الظُّهْرَ وَ الْعَصْرَ فَقَالَ لَوْ صَبَرْتَ حَتَّى تُصَلِّيَ الْمَغْرِبَ وَ الْعِشَاءَ الاْخِرَةَ كَانَ أَفْضَلَ فَقَعَدَ مَعَهُ حَتَّى صَلَّى مَعَهُ الْمَغْرِبَ وَ الْعِشَاءَ الاْخِرَةَ ثُمَّ نَهَضَا وَ قَدْ بَلَغَ مَجْهُودَهُ وَ حَمَلَ عَلَيْهِ مَا لَا يُطِيقُ فَلَمَّا كَانَ مِنَ الْغَدِ غَدَا عَلَيْهِ وَ هُوَ يُرِيدُ بِهِ مَا صَنَعَ بِالْأَمْسِ فَدَقَّ عَلَيْهِ بَابَهُ ثُمَّ قَالَ لَهُ اخْرُجْ حَتَّى نَذْهَبَ إِلَى الْمَسْجِدِ- فَأَجَابَهُ أَنِ انْصَرِفْ عَنِّي فَإِنَّ هَذَا دِينٌ شَدِيدٌ لَا أُطِيقُهُ فَلَا تُحَرِّفُوا بِهِمْ أَ مَا عَلِمْتَ أَنَّ إِمَارَةَ بَنِي أُمَيَّةَ كَانَتْ بِالسَّيْفِ وَ الْعَسْفِ وَ الْجَوْرِ وَ أَنَّ إِمَارَتَنَا بِالرِّفْقِ وَ التَّأْلِيفِ وَ الْوَقَارِ وَ التَّقِيَّةِ وَ حُسْنِ الْخُلْطَةِ وَ الْوَرَعِ وَ الِاجْتِهَادِ فَرَغِّبُوا النَّاسَ فِي دِينِكُمْ وَ فِيمَا أَنْتُمْ فِيهِ
از امام صادق عليه السّلام سؤ ال شد: در نزد ما كسانى هستند كه به خلافت امير مؤمنان عليه السّلام معتقدند و آن حضرت را بر همه مردم برترى مى دهند ولى آن طور كه ما در باره فضيلت شما معتقديم آنها اعتقاد ندارند، آيا با آنان دوستى كنيم ؟ فرمود: بلى اجمالا دوستشان بداريد، مگر نه اين است كه در نزد خداوند چيزهايى هست كه نزد رسول خدا نيست ، و نزد رسول خدا چيزهايى هست كه نزد ما نيست ، و نزد ما چيزهايى هست كه نزد شما نيست ، و نزد شما چيزهايى هست كه نزد ديگران نيست ؟ خداوند تبارك و تعالى اسلام را بر هفت سهم قرار داده : بر صبر و راستى و يقين و رضا و وفا و دانش و بردبارى ، سپس آن را در ميان مردم تقسيم نموده ، هر كس كه همه اين هفت سهم را داشته باشد ايمانش كامل ، و طاقت و تحمل دارد، و به گروهى از مردم يك سهم داد، و گروهى را دو سهم ، و عدّه اى را سه سهم ، و عدّه اى را چهار سهم و عدّه اى را پنج سهم ، و بعضى را شش سهم ، و عدّه اى را هفت سهم ، پس شما به آن كس كه يك سهم از ايمان نصيب دارد تكليف دارد تكليف دو سهم را تحميل نكنيد، و آنكه داراى دو سهم است ، بار سه سهم بر دوشش منهيد، و كسى را كه سه سهم دارد به چهار سهم تكليف نكنيد، و از چهار سهمى انتظار تحمّل وظيفه پنج سهمى را نداشته باشيد، و بر پنج سهمى شش سهم و بر شش سهمى هفت سهم تحميل ننماييد، كه بارشان را سنگين و آنها را از دين رميده سازيد، و به جاى اين كار با آنان مدارا كنيد، و راه كار را بر آنان آسان نماييد، اكنون برايت مثلى مى آورم كه مايه عبرت تو باشد.
مرد مسلمانى همسايه كافرى داشت كه با اين مؤمن رفيق بود، مؤمن علاقمند شد كه رفيق كافرش مسلمان گردد، لذا همواره اسلام را در نظر او جلوه مى داد، و او را به دوستى اسلام وامى داشت ، تا اينكه اسلام آورد، صبح روز بعد به سراغ تازه مسلمان رفت تا او را براى نماز جماعت صبح از منزل بيرون آورد.
هنگامى كه از نماز فارغ شد به او گفت : چه مى شود اگر همين جا بنشينيم تا طلوع خورشيد مشغول ذكر خداوند باشيم ؟ او هم با مؤمن نشست ، پس از طلوع آفتاب به او گفت : اگر تا موقع ظهر به يادگيرى قرآن مشغول شوى و امروز را روزه بگيرى بسيار خوب است ، او هم نشست و روزه گرفت تا نماز ظهر و عصر را خواند، سپس باز به او گفت : اگر تأ مّلى كنى و نماز مغرب و عشاء را بخوانى بسيار بهتر خواهد بود، او هم نشست تا نماز مغرب و عشا را با او خواند، سپس هر دو از جاى برخاستند، در حالى كه براى تازه مسلمان تاب و توانى نمانده بود و بيش از طاقت بار بر دوشش گذاشته بود، چون فرداى آن روز رسيد باز به در خانه او رفت تا برنامه روز گذشته را اجرا كند، در را زد و گفت : بيا تا با هم به مسجد برويم ، وى در جواب گفت : دست از من بردار كه اين دين سخت است و من تاب آن را ندارم .
بنا بر اين ؛ شما هم بر مردم فشار نياوريد، مگر نمى دانى كه فرمانروايى دولت بنى اميه به زور شمشير و فشار و ستم بود، ولى فرمانروايى ما با مدارا و مهربانى و متانت و تقيه و معاشرت نيكو و پاكدامنى و كوشش است ، پس كارى كنيد كه مردم به دين شما و مسلكى كه داريد رغبت پيدا كنند.
الفصل الخامس في ذكر ما جاء في فضائل شيعة علي ع
(فصل پنجم : در بيان مناقب شيعه على عليه السّلام)
عَنْ صَالِحِ بْنِ مِيثَمٍ قَالَ سَمِعْتُ أُمَّ سَلَمَةَ رَحْمَةُ اللَّهِ عَلَيْهَا تَقُولُ سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ ص يَقُولُ شِيعَةُ عَلِيٍّ هُمُ الْفَائِزُونَ
رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله فرمود: شيعيان على عليه السّلام رستگارانند.
عَنْ هُذَيْلٍ السَّابِرِيِّ قَالَ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ قَالَ عَلِيٌّ ع أَسْنَدَنِي رَسُولُ اللَّهِ إِلَى صَدْرِهِ ثُمَّ قَالَ يَا أَخِي سَمِعْتُ قَوْلَ اللَّهِ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصّالِحاتِ أُولئِكَ هُمْ خَيْرُ الْبَرِيَّةِ هُمْ أَنْتَ وَ شِيعَتُكَ تَقْدَمُونَ عَلَيَّ غُرّاً مُحَجَّلِينَ وَ يَقْدَمُ عَدُوُّكُمْ سُوداً مُقْمَحِينَ قَالَهَا ثَلَاثَ مَرَّاتٍ
امام باقر عليه السّلام از على عليه السّلام نقل كند كه فرمود: رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله مرا به سينه مباركشان چسباندند و فرمود: برادرم شنيده اى قول خداوند را كه مى فرمايد: (كسانى كه ايمان آورند و عمل نيك انجام دهند بهترين مخلوقات خداوند هستند)، آنها تو و شيعيانت هستيد، بر من وارد مى شويد در حالى كه صورتهاى درخشان داريد و همه شما را مى شناسند، و دشمنان شما نزد من مى آيند در حالى كه چهره هاى تيره و زشت دارند.
حضرت اين سخنان را سه بار تكرار فرمود.
عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص وَ تَلَا هَذِهِ الاْيَةَ- الَّذِينَ آمَنُوا وَ تَطْمَئِنُّ قُلُوبُهُمْ بِذِكْرِ اللّهِ أَلا بِذِكْرِ اللّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ ثُمَّ الْتَفَتَ إِلَيْهِ فَقَالَ يَا ابْنَ أُمِّ سُلَيْمٍ تَرَى فِيمَنْ أُنْزِلَتْ هَذِهِ الاْيَةُ فِينَا وَ فِي شِيعَتِنَا قُلْتُ وَ مَنْ يَدَّعِي الْإِسْلَامَ لَيْسَ مِنْ شِيعَتِكُمْ قَالَ نَعَمْ تُبَاعِدُهُمْ مِنَ الْإِسْلَامِ عَدَاوَتُهُمْ لِأَهْلِ بَيْتِي وَ تُقَرِّبُهُمْ مِنَ الْيَهُودِيَّةِ وَ النَّصْرَانِيَّةِ
انس بن مالك گويد: رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله در حالى كه اين آيه را مى خواند (كسانى كه ايمان آورده اند و قلبهايشان با ياد خدا آرامش دارد، آگاه باشيد كه با ذكر خدا دلها آرام گيرد) رو به او كرد و فرمود: اى پسر ام سليم ، فكر مى كنى اين آيه در مورد چه كسى نازل شده ؟
در باره ما و شيعيان ما، گفتم : هر كس ادعاى اسلام كند آيا از شيعيان شما نيست ؟ فرمود:
بلى ، دشمنى آنان با اهل بيت من موجب دورى آنان از اسلام ، و نزديكى به يهود و نصارى است .
عَنْ أَبِي الصَّامِتِ الْخَوْلَانِيِّ قَالَ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ ع يَا أَبَا الصَّامِتِ إِنَّ اللَّهَ خَلَقَ شِيعَتَنَا مِنْ طِينَةٍ مَخْزُونَةٍ لَا يَزِيدُ فِيهِمْ وَاحِدٌ وَ لَا يَنْقُصُ مِنْهُمْ وَاحِدٌ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ وَ إِنَّ الرَّجُلَ مِنْ شِيعَتِنَا لَيَمُرُّ بِالْبُقْعَةِ مِنْ بِقَاعِ الْأَرْضِ- فَيُصَلِّي عَلَيْهَا أَوْ يَمْشِي عَلَيْهَا فَتَفْتَخِرُ تِلْكَ الْبُقْعَةُ عَلَى الْبِقَاعِ الَّتِي حَوْلَهَا فَتَقُولُ مَرَّ عَلَيَّ رَجُلٌ مِنْ شِيعَةِ آلِ مُحَمَّدٍ
امام باقر عليه السّلام فرمود: اى ابو صامت ، خداوند شيعيان ما را از سرشت مخزون و محدود خلق نموده است كه تا روز قيامت نه كسى به آنها اضافه مى شود و نه كسى از آنها كم مى شود، اگر مردى از شيعيان ما عبورش به يكى از عبادتگاههاى روى زمين مى افتد و در آن نماز مى گزارد، يا فقط روى آن راه مى رود، آن عبادتگاه بر ساير عبادتگاههاى اطرافش فخر و مباهات مى كند، و مى گويد: مردى از شيعيان آل محمد صلّى اللّه عليه و آله بر من گذر كرد.
وَ عَنْ سَدِيرٍ الصَّيْرَفِيِّ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ شِيعَتُنَا كُلُّهُمْ فِي الْجَنَّةِ مُحْسِنُهُمْ وَ مُسِيئُهُمْ وَ هُمْ يَتَفَاضَلُونَ فِيهَا بَعْدَ ذَلِكَ بِالْأَعْمَالِ
امام صادق عليه السّلام فرمود: شيعيان ما تماما در بهشتند، نيكوكار و بدكارشان ، و مراتب آنان پس از ورود به بهشت مشخص مى شود.
عَنْ جَعْفَرِ بْنِ الرَّبِيعِ بْنِ مُدْرِكٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع إِنَّ الرَّجُلَ مِنْكُمْ لَيَخْرُجُ مِنْ مَنْزِلِهِ وَ مَا أَحْدَثَ خَيْراً فَيَرْجِعُ وَ قَدْ مُلِئَتْ صَحِيفَتُهُ حَسَنَاتٍ مِمَّا شُتِمَ
امام صادق عليه السّلام فرمود: مردى از شيعيان شما از خانه اش بيرون مى رود و هيچ كار خيرى را انجام ندهد، هنگامى كه بر مى گردد نامه عملش بخاطر ناسزاهايى كه شنيده پر از نيكيها مى شود.
عَنْ زَيْدِ بْنِ أَرْقَمَ قَالَ قَالَ الْحُسَيْنُ بْنُ عَلِيٍّ ع مَا مِنْ شِيعَتِنَا إِلَّا صِدِّيقٌ شَهِيدٌ قُلْتُ أَنَّى يَكُونُ كَذَلِكَ وَ هُمْ يَمُوتُونَ عَلَى فُرُشِهِمْ فَقَالَ أَ مَا تَتْلُونَ كِتَابَ اللَّهِ الَّذِينَ آمَنُوا بِاللّهِ وَ رُسُلِهِ أُولئِكَ هُمُ الصِّدِّيقُونَ وَ الشُّهَداءُ عِنْدَ رَبِّهِمْ قُلْتُ صَدَقْتَ جُعِلْتُ فِدَاكَ كَأَنِّي لَمْ أَرَ هَذِهِ الاْيَةَ مِنْ كِتَابِ اللَّهِ قَالَ ثُمَّ قَالَ الْحُسَيْنُ ع لَوْ لَمْ تَكُنِ الشَّهَادَةُ إِلَّا لِمَنْ قُتِلَ بِالسَّيْفِ لَمَا قَالَ اللَّهُ الشُّهَدَاءُ
امام سجاد عليه السّلام فرمود: از شيعيان ما نيست مگر راستگو و شهيد، گفتم : چگونه چنين چيزى ممكن است در حالى كه آنان در رختخوابهايشان مى ميرند؟ فرمود: آيا كتاب خدا را نخوانده ايد (كسانى كه به خدا و رسولانش ايمان آورده اند اينها راستگويان حقيقى هستند و نزد پروردگارشان اجر شهيد را دارند) گفتم : درست مى فرمايى فدايت شوم ، گويا من اين آيه را از كتاب خدا نديده بودم ، سپس فرمود: پدرم حسين عليه السّلام مى فرمود: اگر شهادت فقط منحصر در كشته شدن به وسيله شمشير بود خداوند لفظ شهدا را بكار نمى برد.
عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ لَمَّا أَرَادَ اللَّهُ أَنْ يُنَزِّلَ هَذِهِ الاْيَاتِ تَعَلَّقْنَ بِالْعَرْشِ وَ قُلْنَ يَا رَبِّ تُنَزِّلُنَا عَلَى أَهْلِ الْخَطَايَا وَ الذُّنُوبِ فَأَوْحَى اللَّهُ إِلَيْهِنَّ أَنِ انْزِلْنَ فَوَ عِزَّتِي وَ جَلَالِي لَا يَتْلُوكُنَّ أَحَدٌ مِنْ شِيعَةِ آلِ مُحَمَّدٍ دَبْرَ كُلِّ صَلَاةٍ إِلَّا أَسْكَنْتُهُ حَظِيرَةَ الْقُدْسِ عَلَى مَا كَانَ فِيهِ وَ نَظَرْتُ إِلَيْهِ بِعَيْنِ الْمَكْنُونَةِ فِي كُلِّ يَوْمٍ سَبْعِينَ نَظْرَةً أَقْضِي لَهُ مَعَ كُلِّ نَظْرَةٍ سَبْعِينَ حَاجَةً أَدْنَاهَا الْمَغْفِرَةُ وَ الاْيَاتُ هِيَ أُمُّ الْكِتَابِ وَ آيَةُ الْكُرْسِيِّ وَ شَهِدَ اللّهُ أَنَّهُ لا إِلهَ إِلاّ هُوَ وَ قُلِ اللّهُمَّ مالِكَ الْمُلْكِ
امام صادق عليه السّلام فرمود: هنگامى كه خداوند اين سه آيه را فرمان داد كه به زمين فرود آيند به عرش در آويختند و گفتند: پروردگارا، ما را به سوى خطاكاران و گنه كاران فرو مى فرستى ؟ خداوند متعال به آنها وحى فرمود كه فرود آييد، به عزّت و جلالم سوگند كسى از خاندان محمد صلّى اللّه عليه و آله به دنبال هر نماز شما را تلاوت نكند، مگر اينكه او را در بهشت به همراه آنچه در آن است ساكن مى گردانم ، و به او نظر مى كنم به ديده رحمت هر روزى هفتاد نظر مهرورزى و در هر نظرى هفتاد حاجت از او بر آورم كه كمترين آن آمرزش گناهانش باشد، و آن آيات عبارتند از: سوره حمد، آية الكرسى ، شهد اللّه ، قل اللهم .
عَنْ عَلِيِّ بْنِ حُمْرَانَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ خَرَجْتُ أَنَا وَ أَبِي ذَاتَ يَوْمٍ فَإِذَا هُوَ بِأُنَاسٍ مِنْ أَصْحَابِنَا بَيْنَ الْقَبْرِ وَ الْمِنْبَرِ فَدَنَا مِنْهُمْ وَ سَلَّمَ عَلَيْهِمْ ثُمَّ قَالَ وَ اللَّهِ إِنِّي لَأُحِبُّ رِيحَكُمْ وَ أَرْوَاحَكُمْ فَأَعِينُونَا عَلَى ذَلِكَ بِوَرَعٍ وَ اجْتِهَادٍ وَ اعْلَمُوا أَنَّ وَلَايَتَنَا لَا تُنَالُ إِلَّا بِالْوَرَعِ وَ الِاجْتِهَادِ إِذَا ائْتَمَّ أَحَدُكُمْ بِعَبْدٍ فَلْيَعْمَلْ بِعَمَلِهِ أَنْتُمْ شِيعَةُ اللَّهِ وَ أَنْتُمْ شُرْطَةُ اللَّهِ وَ أَنْتُمْ أَنْصَارُ اللَّهِ وَ أَنْتُمُ السّابِقُونَ الْأَوَّلُونَ وَ السَّابِقُونَ الاْخِرُونَ السَّابِقُونَ فِي الدُّنْيَا إِلَى وَلَايَتِنَا وَ السَّابِقُونَ فِي الاْخِرَةِ إِلَى الْجَنَّةِ قَدْ ضَمِنَّا لَكُمُ الْجَنَّةَ بِضَمَانِ اللَّهِ وَ ضَمَانِ رَسُولِ اللَّهِ أَنْتُمُ الطَّيِّبُونَ وَ نِسَاؤُكُمُ الطَّيِّبَاتُ كُلُّ مُؤْمِنَةٍ حَوْرَاءُ وَ كُلُّ مُؤْمِنٍ صِدِّيقٌ
امام صادق عليه السّلام فرمود: روزى من و پدرم از خانه خارج شديم ، آنجا پدرم با عدّه اى از اصحاب ما بين قبر و منبر روبرو شد، نزديك آنها شد و بر آنها سلام كرد، سپس فرمود:
بخدا قسم من بوى شما و نفس شما را دوست دارم ، ما را بر اين محبت به وسيله پرهيزگارى و سعى و تلاش خود يارى كنيد، و بدانيد جز به پرهيزگارى و تلاش و كوشش كسى به ولايت و دوستى ما نرسد، هر گاه يكى از شماها اقتداى به بنده اى از بندگان خدا نمود بايد مثل او عمل كند، شما شيعيان خداييد، شما سربازان خدائيد، شما
ياوران خداييد، و شما پيشى گيرندگان اوّلين و آخرين هستيد، و در دنيا اولين پيشى گيرندگان به ولايت مائيد و در آخرت پيشى گيرندگان به سوى بهشت هستيد، ما به ضمانت خدا و رسولش بهشت را براى شما ضمان كرده ايم ، شما پاكانيد و زنان شما پاكانند، هر زن مؤمنه اى مانند حوريان بهشت است و هر مرد مؤمنى راستگوست .
قَالَ عَلِيٌّ رِضْوَانُ اللَّهِ عَلَيْهِ لِقَنْبَرٍ يَا قَنْبَرُ أَبْشِرْ وَ بَشِّرْ وَ اسْتَبْشِرْ- فَوَ اللَّهِ لَقَدْ مَاتَ رَسُولُ اللَّهِ ص وَ هُوَ سَاخِطٌ عَلَى جَمِيعِ الْأُمَّةِ إِلَّا الشِّيعَةَ إِنَّ لِكُلِّ شَيْءٍ عُرْوَةً وَ عُرْوَةُ الدِّينِ الشِّيعَةُ وَ إِنَّ لِكُلِّ شَيْءٍ شَرَفاً وَ شَرَفُ الدِّينِ الشِّيعَةُ وَ إِنَّ لِكُلِّ شَيْءٍ سَيِّداً وَ سَيِّدُ الْمَجَالِسِ مَجَالِسُ الشِّيعَةِ وَ إِنَّ لِكُلِّ شَيْءٍ شَهْوَةً وَ شَهْوَةُ الدُّنْيَا سُكْنَى الشِّيعَةِ فِيهَا فَوَ اللَّهِ لَوْ لَا مَا فِي الْأَرْضِ مِنْكُمْ- مَا اسْتَكْمَلَ أَهْلُ خِلَافِكُمُ الطَّيِّبَاتِ مَا لَهُمْ فِي الاْخِرَةِ مِنْ نَصِيبٍ كُلُّ نَاصِبٍ- وَ إِنْ تَعَبَّدَ وَ اجْتَهَدَ مَنْسُوبٌ إِلَى هَذِهِ الاْيَةِ- وُجُوهٌ يَوْمَئِذٍ خاشِعَةٌ عامِلَةٌ ناصِبَةٌ. تَصْلى ناراً حامِيَةً وَ مَنْ دَعَا مُخَالِفاً لَكُمْ فَإِجَابَةُ دُعَائِهِ لَكُمْ وَ مَنْ طَلَبَ مِنْكُمْ إِلَى اللَّهِ حَاجَةً فَلَهُ مِائَةٌ وَ مَنْ سَأَلَ مِنْكُمْ مَسْأَلَةً فَلَهُ مِائَةٌ وَ مَنْ دَعَا مِنْكُمْ دَعْوَةً فَلَهُ مِائَةٌ وَ مَنْ عَمِلَ مِنْكُمْ حَسَنَةً فَلَا تُحْصَى تَضَاعِيفُهَا وَ مَنْ أَسَاءَ مِنْكُمْ سَيِّئَةً فَمُحَمَّدٌ حَجِيجُهُ عَلَى تَبِعَتِهَا وَ اللَّهِ إِنَّ صَائِمَكُمْ لَيَرْتَعُ فِي رِيَاضِ الْجَنَّةِ- تَدْعُو لَهُ الْمَلَائِكَةُ بِالْفَوْزِ حَتَّى يُفْطِرَ وَ إِنَّ حُجَّاجَكُمْ وَ عُمَّارَكُمْ خَاصَّةُ اللَّهِ وَ إِنَّكُمْ جَمِيعاً لَأَهْلُ دَعْوَةِ اللَّهِ وَ أَهْلُ وَلَايَتِهِ لا خَوْفٌ عَلَيْكُمْ وَ لَا حُزْنٌ كُلُّكُمْ فِي الْجَنَّةِ فَتَنَافَسُوا فِي فَضَائِلِ الدَّرَجَاتِ وَ اللَّهِ مَا أَحَدٌ أَقْرَبَ مِنْ عَرْشِ اللَّهِ بَعْدَنَا يَوْمَ الْقِيَامَةِ مِنْ شِيعَتِنَا مَا أَحْسَنَ صُنْعَ اللَّهِ إِلَيْهِمْ
على عليه السّلام به قنبر فرمود: اى قنبر! بشارت بده و بگو آنها هم به ديگران بشارت دهند كه رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله از دنيا رحلت فرمود در حالى كه بر تمام مردم غير از شيعيان خشمگين بود، آگاه باشيد براى هر چيزى دستگيره اى است و دستگيره دين شيعيانند، و براى هر چيزى شرافتى هست و شرافت دين شيعيانند، و براى هر چيزى آقايى هست و آقاى مجالس مجالس شيعيان است ، و براى هر چيزى لذتى هست و لذّت دنيا به زندگى شيعه در آن است ، بخدا قسم اگر شما در روى زمين نبوديد آيندگان شما نعمتها را كامل نمى نمودند، و در آخرت بهره و نصيبى نداشتند، هر كس مخالفت ما كند گرچه بسيار عبادت نمايد و جدّيت در افعال خير داشته باشد مشمول اين آيه است (روز قيامت صورت گروهى ترسناك و ذليل باشد و همه كارشان رنج و مشقت ، و پيوسته در آتش جهنم خواهند بود) و هر يك از مخالفين شما دعايى بكند در حق شما مستجاب مى شود، و هر يك از شما حاجتى را از خدا طلب نمايد صد برابر به او عنايت شود، و هر يك از شما خواهشى كند صد برابر به او داده مى شود، و هر يك از شما دعايى كند صد برابر اجابت شود، و هر يك از شما كار نيكى انجام دهد خداى تعالى پاداشى به او دهد كه چندين برابر باشد و نتواند آن را حساب كند، و هر يك از شما كار بدى انجام دهد محمد صلّى اللّه عليه و آله از عواقب آن دفاع كند، بخدا قسم روزه گيرنده شما در باغهاى بهشت گردش مى كنند، ملائك براى رستگاريشان دعا مى كنند تا زمانى كه افطار نمايند، و حاجيان و عمره روندگان شما بندگان مخصوص خدايند، و تمامى شما جزء دعوت شدگان خدا و اهل ولايت اوييد، نه ترسى براى شما هست و نه محزون خواهيد شد، تمامى شما در بهشت خواهيد بود پس براى ارتقاء درجه از هم پيشى گيريد، بخدا قسم هيچ كس بعد از ما به عرش خدا به قدر شيعيان ما نزديك نيست ، چه نيكو معامله اى خداوند با آنان نمود.
وَ قَالَ رِضْوَانُ اللَّهِ عَلَيْهِ يَخْرُجُ أَهْلُ وَلَايَتِنَا يَوْمَ الْقِيَامَةِ مُشْرِقَةً وُجُوهُهُمْ قَرِيرَةً أَعْيُنُهُمْ وَ قَدْ أُعْطُوا الْأَمَانَ مِمَّا يَخَافُ النَّاسُ وَ لَا يَخَافُونَ- وَ يَحْزَنُ النَّاسُ وَ لَا يَحْزَنُونَ وَ اللَّهِ مَا يُشْعِرُ أَحَدٌ مِنْكُمْ يَقُومُ إِلَى الصَّلَاةِ إِلَّا وَ قَدِ اكْتَنَفَتْهُ الْمَلَائِكَةُ يُصَلُّونَ عَلَيْهِ وَ يَدْعُونَ لَهُ حَتَّى يَفْرُغَ مِنْ صَلَاتِهِ- أَلَا وَ إِنَّ لِكُلِّ شَيْءٍ جَوْهَراً وَ إِنَّ جَوْهَرَ بَنِي آدَمَ مُحَمَّدٌ وَ نَحْنُ وَ شِيعَتُنَا يَا حَبَّذَا شِيعَتُنَا مَا أَقْرَبَهُمْ مِنْ عَرْشِ اللَّهِ وَ أَحْسَنَ صُنْعَ اللَّهِ إِلَيْهِمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَ اللَّهِ لَوْ لَا زَهْوُهُمْ لِعِظَمِ ذَلِكَ لَسَلَّمَتْ عَلَيْهِمُ الْمَلَائِكَةُ قُبُلًا
على عليه السّلام فرمود: روز قيامت اهل ولايت ما از قبورشان خارج مى شوند در حالى كه چهره هايى درخشان دارند و چشمانشان از فروغ ايمان روشن است ، و به آنان از آنچه مردم از آن مى ترسند امان داده شود و آنها ديگر نمى ترسند، و مردم اندوهگينند و آنها اندوهگين نيستند، بخدا قسم احساس نمى كند فردى از شما هنگامى كه براى اقامه نماز بر مى خيزد عدّه اى از ملائك او را در بر مى گيرند، و بر او درود مى فرستند، و برايش دعا مى كنند تا نمازش تمام شود، آگاه باشيد! براى هر چيزى اصلى است و اصل بنى آدم محمد صلّى اللّه عليه و آله و ما اهل بيت و شيعيان ما هستند، خوشا به حال شيعيان ما، چقدر به عرش خدا نزديكند و روز قيامت خداوند چه معامله نيكوئى با آنان مى كند، قسم بخدا اگر بزرگى اين كار موجب تكبر آنها نمى شد ملائك در مقابل آنان به آنها درود مى فرستادند.
عَنْ خَالِ وُلْدِ هَاشِمٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ إِنَّ اللَّهَ وَ مَلَائِكَتَهُ وَ أَرْوَاحَ النَّبِيِّينَ يَسْتَغْفِرُونَ لِلشِّيعَةِ وَ يُصَلُّونَ عَلَيْهِمْ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ قَالَ وَ أَنْتُمْ فِي عِبَادَةِ اللَّهِ وَ اجْتِهَادٍ يُحِبُّ اللَّهُ لَكُمْ
امام صادق عليه السّلام فرمود: خدا و ملائكه اش و ارواح پيامبران براى شيعه طلب آمرزش مى كنند و تا روز قيامت بر آنان درود مى فرستند، و فرمود: شما در بندگى خدا و اجتهادى كه خداوند براى شما دوست دارد هستيد.
وَ قَالَ لَا يُؤَاخِذُ اللَّهُ الشِّيعَةَ بِذَنْبٍ دُونَ الْكَبِيرَةِ وَ إِنِّي لَأَرْجُو أَنْ لَا يَلْقَى اللَّهَ أَحَدٌ مِنْكُمْ بِكَبِيرَةٍ
و فرمود: خداوند متعال شيعه را به گناهى كه كمتر از كبيره باشد بازخواست نمى كند، و همانا من اميدوارم كه خداوند هيچ يك از شما را در گناه كبيره اى نبيند.
-
وَ قَالَ وَ اللَّهِ مَا أَطَاعَ رَسُولَ اللَّهِ غَيْرُكُمْ وَ لَا نَسَبَ اللَّهُ إِلَى الْإِيمَانِ أَحَداً غَيْرَكُمْ أَنْتُمْ أَعِزَّةُ الْإِسْلَامِ الْخَيْرُ لَكُمْ كُلُّهُ مَا مِنْكُمْ عَبْدٌ ابْتَلَاهُ بِبَلِيَّةٍ فَصَبَرَ إِلَّا كَتَبَ لَهُ أَجْرَ أَلْفِ شَهِيدٍ وَ إِنِّي لَأَرْجُو أَلَّا تُفْتَنُوا عِنْدَ الْبَلِيَّةِ فَإِنِّي سَمِعْتُ أَبِي يَقُولُ شِيعَتُنَا الْمَعْصُومُونَ أَنْتُمْ أَهْلُ تَحِيَّةِ اللَّهِ بِسَلَامٍ وَ أَنْتُمْ أَهْلُ تَوْفِيقِ اللَّهِ بِعِصْمَتِهِ وَ أَهْلُ دَعْوَةِ اللَّهِ إِلَى طَاعَتِهِ لَا حِسَابٌ عَلَيْكُمْ وَ لَا خَوْفٌ وَ لَا حُزْنٌ أَنْتُمْ أَهْلُ الْجَنَّةِ وَ الْجَنَّةُ لَكُمْ أَنْتُمْ أَهْلُ الرِّضَا عَنِ اللَّهِ بِرِضَائِهِ عَنْكُمْ أَنْتُمْ خَيْرُ الْبَرِيَّةِ فَاصْبِرُوا وَ إِنْ رَأَيْتُمْ مَا تَكْرَهُونَ حَتَّى يَأْتِيَ اللَّهُ بِأَمْرِهِ فَتَرَوْنَ تَصْدِيقَ مَا كُنْتُمْ تُوعَدُونَ أَنْتُمْ أَهْلُ غَيْبِ اللَّهِ دُنْيَاكُمْ لَكُمْ جَنَّةٌ وَ مَوْقِفُكُمْ لَكُمْ جَنَّةٌ- لِلْجَنَّةِ خُلِقْتُمْ وَ إِلَى الْجَنَّةِ تَصِيرُونَ فِي لَيْلِكُمْ وَ نَهَارِكُمْ سَادَةُ الْمَخْلُوقِينَ إِنَّ اللَّهَ أَحْيَاكُمْ حَيَاةً طَيِّبَةً وَ أَنْتُمْ وَاصِلٌ طِيبَهَا بِطِيبِ الْمَوْتِ أَلْسِنَتُكُمْ تَنْطِقُ بِنُورِ اللَّهِ وَ أَلْسِنَةُ مَنْ سِوَاكُمْ تَنْطِقُ بِنَفْثِ الشَّيْطَانِ وَ كُلُّ مَنْ خَالَفَكُمْ خَاصَّةُ إِبْلِيسَ مَا عَبَدَ اللَّهَ شَيْءٌ أَشَدُّ عَلَى إِبْلِيسَ مِنْكُمْ إِنَّ اللَّهَ خَصَّكُمْ بِتَفْضِيلِهِ لِعِلْمِ اللَّهِ فِيكُمْ قَبْلَ أَنْ يَخْلُقَ آدَمَ وَ إِذَا حُشِرَ النَّاسُ فَالنَّارُ أَوْلَى بِهِمْ أَلَا إِنَّكُمْ أَصْحَابُ الْأَعْيُنِ الْأَرْبَعَةِ عَيْنَيِ الْوَجْهِ وَ عَيْنَيِ الْقَلْبِ أَلَا وَ الْخَلْقُ كَذَلِكَ إِلَّا أَنَّ اللَّهَ جَلَّ ثَنَاؤُهُ أَعْمَى أَبْصَارَهُمْ وَ فَتَحَ أَبْصَارَكُمْ
و مى فرمايد: به خدا قسم غير شما كسى اطاعت رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله را ننمود و هيچ كس غير از شما حق ايمان به خدا را ادا نكرد، شما عزيزان اسلاميد، و تمام خير از آن شماست ، هيچ بنده اى از بين شما در مقابل گرفتاريش صبر نمى كند مگر اينكه ثواب هزار شهيد برايش منظور مى شود، و من اميدوارم كه هنگام امتحان گول نخوريد، زيرا من از پدرم شنيدم كه مى فرمود: شيعيان ما از گناه مبرّا هستند خداوند به شما درود مى فرستد، و شما به واسطه عصمت خدايى موفق هستيد، و شما مبلغين به اطاعت خداييد، حسابى براى شما نيست و ترس و اندوهى برايتان نخواهد بود، شما اهل بهشتيد و بهشت براى شماست ، شما راضى به رضاى خداييد به واسطه رضاى خدا از شما، شما بهترين مخلوقاتيد، بردبار باشيد اگر چه گرفتار چيزهاى ناپسند شديد، تا اينكه فرمان خدا بيايد و بيابيد آنچه را كه او به شما وعده داده است شما ايمان به غيب خدا داريد، و بهشت براى شماست ، و موقعيت شما سپرى برايتان ، براى بهشت آفريده شده ايد و مسير شما به طرف بهشت مى باشد، شما در شب و روزتان آقاى مخلوقات هستيد، خداوند متعال به شما زندگى پاكيزه اى عطا فرموده و شما اين پاك زيستى را به پاك مردن متصل مى سازيد.
زبانهاى شما به وسيله نور خدا سخن مى گويد، و زبانهاى غير شما با تلقين شيطان است ، هر كس مخالف شما باشد از ياران ويژه شيطان است ، عبادت هيچ كس به قدر عبادت شما موجب ناراحتى شيطان نمى شود، خداوند برترى ويژه خود را به شما داده است ، زيرا خداوند قبل از آفريدن آدم در شما اين ويژگيهاى اخلاقى را سراغ داشت ، و روز رستاخيز مردم (يعنى مخالفين ) سزاوارتر به آتش مى باشند، بدانيد شما داراى چهار چشم
مى باشيد، دو چشم در صورت ، و دو چشم در قلب .
آگاه باشيد! مردم نيز چنين هستند، لكن خداوند چشمان آنها را بسته و چشمان شما را باز نموده .
عَنْ جَابِرِ بْنِ يَزِيدَ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ ع هَلْ لِلنَّاسِ عَلَى اللَّهِ عِدَةٌ تَتَنَجَّزُ بِالْمَغْفِرَةِ لَهُمْ قَالَ لَا إِلَّا شِيعَتَنَا فَإِنَّهُ مَغْفُورٌ لَهُمْ
جابر بن يزيد گويد: از امام صادق عليه السّلام پرسيدم : آيا خداوند به مردم وعده آمرزش حتمى داده است ؟ فرمود: نه ، مگر شيعيان ما، همانا خداوند فقط آنها را آمرزيده است .
عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مَرْوَانَ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ- هَلْ يَسْتَوِي الَّذِينَ يَعْلَمُونَ وَ الَّذِينَ لا يَعْلَمُونَ إِنَّما يَتَذَكَّرُ أُولُوا الْأَلْبابِ قَالَ نَحْنُ الَّذِينَ نَعْلَمُ وَ عَدُوُّنَا الَّذِي لَا يَعْلَمُ وَ شِيعَتُنَا أُولُو الْأَلْبَابِ
محمد بن مروان مى گويد: از امام صادق عليه السّلام در مورد قول خداى متعال پرسيدم (آيا دانشمندان با غير دانشمندان برابرند، اين را فقط صاحبان خرد مى فهمند) فرمود: ما آن كسانى هستيم كه علم داريم و دشمنان ما كسانى هستند كه غير عالمند، و شيعيان ما صاحبان خرد و عقلند.
عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سُلَيْمَانَ قَالَ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ ع وَ تَلَا هَذِهِ الاْيَةَ- لَقَدْ جاءَكُمْ رَسُولٌ مِنْ أَنْفُسِكُمْ عَزِيزٌ عَلَيْهِ ما عَنِتُّمْ حَرِيصٌ عَلَيْكُمْ بِالْمُؤْمِنِينَ رَؤُفٌ رَحِيمٌ قَالَ عَزِيزٌ عَلَيْنَا مَا عَنِتْنَا- حَرِيصٌ عَلَيْكُمْ قَالَ حَرِيصٌ عَلَيْنَا- بِالْمُؤْمِنِينَ رَؤُفٌ رَحِيمٌ قَالَ شِيعَتُنَا
عبد اللّه بن سليمان از امام باقر عليه السّلام نقل مى كند كه امام در حالى كه اين آيه را مى خواند:
(رسولى از جنس شما براى هدايت خلق آمد كه از فرط محبت و نوع پرورى فقر و پريشانى و جهل و فلاكت شما بر او سخت مى آيد، و بر آسايش شما بسيار حريص و به مؤمنان رؤ وف و مهربان است ) فرمود: يعنى آنچه ما را پريشان كند بر ما سخت است و بر آسايش شما شوق دارند فرمود: يعنى بر آسايش ما، به مؤمنين مهربان و با گذشت هستند، فرمود: به شيعيان ما.
عَنْ ثُوَيْرٍ قَالَ قَالَ لِي عَلِيُّ بْنُ الْحُسَيْنِ ع تَقْرَأُ الْقُرْآنَ قُلْتُ نَعَمْ قَالَ اقْرَأْ طسم سُورَةَ مُوسَى وَ فِرْعَوْنَ قَالَ فَقَرَأْتُ بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ. طسم تِلْكَ آياتُ الْكِتابِ الْمُبِينِ. نَتْلُوا عَلَيْكَ مِنْ نَبَإِ مُوسى وَ فِرْعَوْنَ حَتَّى إِذَا بَلَغْتُ- وَ نُرِيدُ أَنْ نَمُنَّ عَلَى الَّذِينَ اسْتُضْعِفُوا فِي الْأَرْضِ وَ نَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً وَ نَجْعَلَهُمُ الْوارِثِينَ فَقَالَ مَكَانَكَ حَسْبُكَ وَ الَّذِي بَعَثَ مُحَمَّداً بِالْحَقِّ بَشِيراً وَ نَذِيراً إِنَّ الْأَبْرَارَ مِنَّا أَهْلَ الْبَيْتِ وَ شِيعَتَهُمْ بِمَنْزِلَةِ مُوسَى وَ شِيعَتِهِ وَ إِنَّ عَدُوَّنَا وَ شِيعَتَهُمْ بِمَنْزِلَةِ فِرْعَوْنَ وَ أَشْيَاعِهِ
ثوير گويد: امام سجاد عليه السّلام به من فرمود: آيا قرآن مى خوانى ؟ عرض كردم : بلى ، فرمود:
بخوان (طسم ) سوره موسى و فرعون را، ثوير گويد: خواندم (بنام خداوند بخشنده مهربان ، طسم ، اين آيات كتابى است كه روشن كننده حق از باطل است ، بر تو مى خوانيم قصه موسى و فرعون را) تا زمانى كه به اين قسمت آيه رسيد (و اراده ما بر اين تعلق گرفت كه بر مستضعفين روى زمين منّت گذاريم و آنها را امام و وارث قرار دهيم )، سپس فرمود: توقف كن ، قسم به خدايى كه محمد صلّى اللّه عليه و آله را به حق بشارت دهنده و ترساننده قرار داده ؛ همانا پاكان ، از ما اهل بيت و شيعيان آنها هستند، و دشمنان ما و پيروانشان مانند دشمنان موسى و پيروانش مى باشند.
عَنْ أَبِي خَالِدٍ الْقَمَّاطِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِنَّ اللَّهَ خَلَقَنَا مِنْ أَعْلَى عِلِّيِّينَ وَ خَلَقَ قُلُوبَ شِيعَتِنَا مِنْ حَيْثُ خَلَقَنَا وَ خَلَقَ أَبْدَانَهُمْ مِنْ دُونِ ذَلِكَ فَمِنْ ثَمَّ صَارَتْ قُلُوبُهُمْ تَحِنُّ إِلَيْنَا وَ إِنَّ اللَّهَ خَلَقَ عَدُوَّنَا مِنْ يَحْمُومٍ- وَ خَلَقَ قُلُوبَ شِيعَتِهِمْ مِنْ حَيْثُ خَلَقَهُمْ فَمِنْ ثَمَّ صَارَتْ قُلُوبُهُمْ تَحِنُّ إِلَيْهِمْ
امام صادق عليه السّلام فرمود: خداوند ما را از اعلى عليّين آفريده ، و دلهاى شيعيان ما را از آنچه ما آفريده شديم آفريد، و بدنهاى آنها را درجه اى پايين تر از آن خلق نمود، سپس دلهاى آنها به سوى ما معطوف و مشتاق گرديده . و خداوند دشمنان ما را از دود آتش دوزخ آفريد، و دلهاى پيروان دشمنان ما را از آنچه خلق شده بودند آفريد، آنگاه دلهاى آنها به سوى دشمنان ما معطوف و مشتاق گشت .
عَنْ مَنْصُورِ بْنِ عَمْرِو بْنِ الْحَمِقِ الْخُزَاعِيِّ قَالَ أُغْمِيَ عَلَى أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ ع حِينَ ضَرَبَهُ ابْنُ مُلْجَمٍ لَعَنَهُ اللَّهُ فَأَفَاقَ وَ هُوَ يَقُولُ طُوبى لَهُمْ وَ طُوبَى لَكُمْ وَ طُوبَاهُمْ أَفْضَلُ مِنْ طُوبَاكُمْ قَالَ قُلْتُ صَدَقْتَ يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ طُوبَاهُمْ بِرُؤْيَتِكَ وَ طُوبَانَا بِالْجِهَادِ مَعَكَ وَ طُوبَانَا بِطَاعَتِكَ وَ مَنْ هَؤُلَاءِ الَّذِينَ طُوبَاهُمْ أَفْضَلُ مِنْ طُوبَانَا قَالَ ع أُولَئِكَ شِيعَتِيَ الَّذِينَ يَأْتُونَ مِنْ بَعْدِكُمْ يُطِيقُونَ مَا لَا تُطِيقُونَ وَ يَحْمِلُونَ مَا لَا تَحْمِلُونَ
منصور بن عمرو بن حمق خزاعى گويد: زمانى كه امير المؤمنين عليه السّلام به وسيله شمشير ابن ملجم (لعنة اللّه عليه ) ضربه خورد بيهوش شد، زمانى كه بهوش آمد مى فرمود: خوشا بحالشان و خوشا بحال شما، و نيكبختى آنها را از نيكبختى شما بهتر است ، گفتم : راست مى گويى اى امير مؤمنان ! نيكبختى آنان به ديدن تو و نيكبختى ما به جهاد با تو و اطاعت از توست ، چه كسانى هستند آنها كه نيكبختيشان بهتر از نيكبختى ماست ؟ امام عليه السّلام فرمود:
آنها شيعيان من هستند كه بعد از شما خواهند آمد، قدرت دارند بر آنچه شما بر آن قدرت نداريد و تحمل مى كنند آنچه را كه شما نمى توانيد تحمل كنيد.
عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ قَالَ دَخَلْتُ عَلَى أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع وَ قَدْ صَلَّى الْعَصْرَ وَ هُوَ جَالِسٌ مُسْتَقْبِلَ الْقِبْلَةِ فِي الْمَسْجِدِ فَقُلْتُ يَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ- إِنَّ بَعْضَ السَّلَاطِينِ يَأْمِنُنَا عَلَى الْأَمْوَالِ يَسْتَوْدِعُنَاهَا وَ لَيْسَ يَدْفَعُ إِلَيْكُمْ خُمُسَكُمْ أَ فَنُؤَدِّيهَا إِلَيْهِمْ فَقَالَ وَ رَبِّ هَذِهِ الْقِبْلَةِ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ لَوْ أَنَّ ابْنَ مُلْجَمٍ قَاتِلَ أَبِي فَإِنِّي أَطْلُبُهُ يَتَسَتَّرُ لِأَنَّهُ قَتَلَ أَبِي ائْتَمَنَنِي عَلَى أَمَانَةٍ لَأَدَّيْتُهَا إِلَيْهِ
عبد اللّه بن سنان گويد: خدمت امام صادق عليه السّلام رسيدم در حالى كه ايشان نماز عصر را خوانده و در مسجد رو به قبله نشسته بودند، گفتم : اى فرزند رسول خدا! بعضى از پادشاهان ما را امين بر اموالشان مى دانند بنا بر اين آن را نزد ما به امانت مى گذارند، و خمس آن را هم به شما پرداخت نمى كنند، آيا امانت آنها را به خودشان برگردانيم ؟
سه مرتبه فرمود: قسم به پروردگار اين قبله ، اگر ابن ملجم قاتل پدرم - كه در تعقيب او باشم و او پنهان شود، چون پدرم را كشته - به من اعتماد كند و امانتى نزدم گذارد آن را به او بر خواهم گرداند.
عَنْ جَابِرٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص يَدْخُلُ الْجَنَّةَ مِنْ أُمَّتِي سَبْعُونَ أَلْفاً بِغَيْرِ حِسَابٍ فَقَالَ عَلِيٌّ رِضْوَانُ اللَّهِ عَلَيْهِ مَنْ هُمْ يَا رَسُولَ اللَّهِ قَالَ هُمْ شِيعَتُكَ وَ أَنْتَ إِمَامُهُمْ
امام باقر عليه السّلام نقل مى كند كه رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله فرمود: از امت من هفتاد هزار نفر بدون حساب وارد بهشت خواهند شد، على عليه السّلام فرمود: اى رسول خدا آنها چه كسانند؟
فرمود: آنها شيعيان تو هستند و تو امام آنهايى .
عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ عَنْ آبَائِهِ قَالَ إِنَّ اللَّهَ فَوَّضَ إِلَى الْمُؤْمِنِ الْأُمُورَ كُلَّهَا وَ لَمْ يُفَوِّضْ إِلَيْهِ أَنْ يَكُونَ ذَلِيلًا أَ مَا تَسْمَعُ إِلَى اللَّهِ جَلَّ ثَنَاؤُهُ وَ هُوَ يَقُولُ- وَ لِلّهِ الْعِزَّةُ وَ لِرَسُولِهِ وَ لِلْمُؤْمِنِينَ الْمُؤْمِنُ يَكُونُ عَزِيزاً لَا ذَلِيلًا- ثُمَّ قَالَ إِنَّ الْمُؤْمِنَ أَعَزُّ مِنَ الْجَبَلِ وَ الْجَبَلُ يُسْتَقَلُّ مِنْهُ بِالْمَعَاوِلِ وَ الْمُؤْمِنُ لَا يُسْتَقَلُّ مِنْ دِينِهِ بِشَيْءٍ
امام صادق عليه السّلام از قول پدرانش فرمود: خداوند تمام امور مؤمن را به خودش واگذار نموده ولى ذلّت را به او تفويض نكرد، مگر نشنيده اى قول خداوند متعال را كه مى فرمايد:
(عزّت فقط از آن خدا و رسولش و مؤمنين است )؟ مؤمن عزيز است نه ذليل .
سپس فرمود: مؤمن از كوه هم عزيزتر است ، زيرا كوه به وسيله كلنگ كم مى شود، ولى دين مؤمن به هيچ چيز كم نمى شود.
عَنْ زَيْدٍ الشَّحَّامِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِنَّ الْعَبْدَ الْمُؤْمِنَ لَيَذْكُرُ الذَّنْبَ الَّذِي قَدْ عَمِلَهُ مُنْذُ أَرْبَعِينَ سَنَةً أَقَلَّ أَوْ أَكْثَرَ فَمَا يَذْكُرُهُ إِلَّا لِتَذْكِيرِهِ فَيَسْتَغْفِرُ اللَّهَ مِنْهُ فَيُغْفَرُ لَهُ
امام صادق عليه السّلام فرمود: بنده مؤمن بياد مى آورد گناهى را كه چهل سال قبل مرتكب آن شده - كمتر يا بيشتر- آن را فقط به خاطر ياد آورى و طلب آمرزش در ذهنش تداعى مى كند، گناهش هم آمرزيده مى شود.
عَنْ أَبِي الْحَسَنِ الْأَحْمَسِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ عَنْ آبَائِهِ ع قَالُوا قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص إِنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى لَيَتَعَاهَدُ عَبْدَهُ الْمُؤْمِنَ بِأَنْوَاعِ الْبَلَاءِ كَمَا يَتَعَاهَدُ أَهْلَ الْبَيْتِ سَيِّدُهُمْ بِطُرَفِ الطَّعَامِ قَالَ يَقُولُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ وَ عِزَّتِي وَ جَلَالِي وَ عَظَمَتِي وَ بَهَائِي إِنِّي لَأَحْمِي وَلِيِّي أَنْ أُعْطِيَهُ فِي دَارِ الدُّنْيَا شَيْئاً يَشْغَلُهُ عَنْ ذِكْرِي حَتَّى يَدْعُوَنِي فَأَسْمَعَ دُعَاءَهُ وَ صَوْتَهُ وَ إِنِّي لَأُعْطِي الْكَافِرَ أُمْنِيَّتَهُ حَتَّى لَا يَدْعُوَنِي فَأَسْمَعَ صَوْتَهُ بُغْضاً مِنِّي لَهُ
امام صادق عليه السّلام از پدران بزرگوارش نقل مى كند كه فرموده اند: رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله مى فرمايد:
خداوند متعال بنده مؤمنش را به گرفتاريهاى گوناگون گرفتار مى كند، همان طور كه اهل خانه بزرگشان را بسوى غذا دعوت مى كنند، فرمود: خداوند عزّ و جل مى فرمايد: قسم به عزّت و جلال و بزرگى و شأ نم ، در دنيا از بنده مؤمنم چيزى را كه باعث فراموشى او از من شود از او مى گيرم ، تا اينكه مرا بخواند و من صدا و دعايش را بشنوم ، امّا آرزوهاى كافر را بر مى آورم تا اينكه مرا نخواند كه صدايش را بشنوم ، به خاطر خشمى كه از او دارم .
عَنْ أَبِي الْجَارُودِ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ عَنْ آبَائِهِ ع قَالُوا قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص إِنَّ الْمُؤْمِنَ إِذَا قَارَفَ الذُّنُوبَ وَ ابْتُلِيَ بِهَا ابْتُلِيَ بِالْفَقْرِ- فَإِنْ كَانَ فِي ذَلِكَ كَفَّارَةٌ لِذُنُوبِهِ وَ إِلَّا ابْتُلِيَ بِالْمَرَضِ فَإِنْ كَانَ فِي ذَلِكَ كَفَّارَةٌ لِذُنُوبِهِ وَ إِلَّا ابْتُلِيَ بِالْخَوْفِ مِنَ السُّلْطَانِ يَطْلُبُهُ فَإِنْ كَانَ فِي ذَلِكَ كَفَّارَةٌ لِذُنُوبِهِ وَ إِلَّا ضُيِّقَ عَلَيْهِ عِنْدَ خُرُوجِ نَفْسِهِ حَتَّى يَلْقَاهُ وَ مَا لَهُ مِنْ ذَنْبٍ يَدَّعِيهِ عَلَيْهِ فَيَأْمُرُ بِهِ إِلَى الْجَنَّةِ وَ إِنَّ الْكَافِرَ وَ الْمُنَافِقَ لَيُهَوَّنُ عَلَيْهِمَا خُرُوجُ أَنْفُسِهِمَا حَتَّى يَلْقَيَانِ اللَّهَ حِينَ يَلْقَيَانِهِ وَ مَا لَهُمَا عِنْدَهُ مِنْ حَسَنَةٍ يَدَّعِيَانِهَا عَلَيْهِ- فَيَأْمُرُ بِهِمَا إِلَى النَّارِ
امام باقر عليه السّلام از پدران بزرگوارش روايت مى كند كه فرموده اند: رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله مى فرمود: بنده مؤمن هر گاه به گناه نزديك مى شود و بدان مبتلا مى گردد گرفتار فقر مى گردد، اگر اين گرفتارى كفّاره گناهانش محسوب شود خوب است و الّا گرفتار بيمارى مى شود، اگر اين هم براى كفّاره گناهانش باشد خوب است ، و الّا مبتلاى به ترس از سلطانى مى شود كه او را احضار نموده ، اگر اين هم براى كفّاره گناهانش باشد خوب است ، و الّا هنگام مرگ بر او سخت گرفته مى شود تا اينكه خدا را ملاقات كند در حالى كه گناهانى نمانده باشد كه خداوند به آن مؤ اخذه اش نمايد، آنگاه است كه فرمان بهشت رفتن او را صادر مى كند.
لكن بر كافر و منافق هنگام جان دادن آسان گرفته مى شود، تا پاداشى از كار نيكوئى براى آنان باقى نماند كه بر خدا ادّعائى نداشته باشند، آنگاه خداوند بر آنان فرمان مى دهد كه به دوزخ روند.
عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص إِنَّ فِي يَمِينِ الْعَرْشِ مَنَابِرَ مِنْ نُورٍ عَلَيْهَا رِجَالٌ وُجُوهُهُمْ مِنْ نُورٍ لَيْسُوا بِأَنْبِيَاءَ وَ لَا شُهَدَاءَ قَالَ فَقَالَ لَهُ عُمَرُ بْنُ الْخَطَّابِ فَمَنْ هَؤُلَاءِ يَا رَسُولَ اللَّهِ قَالَ هُمُ الَّذِينَ تَوَاصَوْا فِي اللَّهِ وَ تَوَاخَوْا فِي اللَّهِ وَ تَوَاصَلُوا فِي اللَّهِ وَ تَحَابُّوا فِي اللَّهِ فَدَخَلَ عَلِيُّ بْنُ أَبِي طَالِبٍ ص فَقَالَ هُمْ شِيعَةُ هَذَا وَ أَشَارَ إِلَى عَلِيٍّ
امام صادق عليه السّلام روايت كند كه پيامبر اكرم صلّى اللّه عليه و آله فرمود: در طرف راست عرش منبرهايى از نور وجود دارد و بر آنها مردانى نشسته اند كه صورتهايى از نور دارند، آنها پيامبران و شهدا نيستند.
امام عليه السّلام فرمود: عمر بن الخطاب به رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله گفت : اى رسول خدا! پس آنان كيستند؟ فرمود: آنان كسانى مى باشند كه يك ديگر را در راه خدا همگامى نموده اند، و با هم در راه خدا برادرى كرده اند، و بخاطر خدا به يك ديگر كمك نموده اند، و همديگر را دوست داشته اند، آنگاه على بن ابى طالب عليه السّلام داخل شد، پيامبر صلّى اللّه عليه و آله فرمود: آنها شيعه اين شخص هستند، و به سوى على عليه السّلام اشاره فرمود.
عَنْ أَبِي حَمْزَةَ الثُّمَالِيِّ عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِ رِضْوَانُ اللَّهِ عَلَيْهِمَا قَالَ إِذَا جَمَعَ اللَّهُ الْأَوَّلِينَ وَ الاْخِرِينَ نَادَى مُنَادٍ بِحَيْثُ يَسْمَعُ النَّاسُ فَيَقُولُ أَيْنَ الْمُتَحَابُّونَ فِي اللَّهِ قَالَ فَيَقُومُ عُنُقٌ مِنَ النَّاسِ فَيُقَالُ لَهُمُ اذْهَبُوا إِلَى الْجَنَّةِ بِغَيْرِ حِسَابٍ قَالَ فَتَسْتَقْبِلُهُمُ الْمَلَائِكَةُ فَيَقُولُونَ إِلَى أَيْنَ فَيَقُولُونَ إِلَى الْجَنَّةِ بِغَيْرِ حِسَابٍ فَيَقُولُونَ أَيُّ حِزْبٍ أَنْتُمْ مِنَ النَّاسِ فَيَقُولُونَ نَحْنُ الْمُتَحَابُّونَ فِي اللَّهِ قَالَ فَيَقُولُونَ فَأَيُّ شَيْءٍ كَانَتْ أَعْمَالُكُمْ قَالُوا كُنَّا نُحِبُّ فِي اللَّهِ وَ نُبْغِضُ فِي اللَّهِ قَالَ فَيَقُولُونَ فَنِعْمَ أَجْرُ الْعامِلِينَ
امام سجاد عليه السّلام فرمود: چون خداى متعال همه مردم را در روز قيامت گرد آورد، منادى حق - بطورى كه همه مردم بشنوند- ندا در دهد و مى گويد: كجايند كسانى كه فقط به خاطر خدا همديگر را دوست داشتند؟ جماعتى از مردم بر مى خيزند، به آنها گفته مى شود بدون حساب داخل بهشت شويد، فرشتگان با آنها روبرو مى شوند و مى گويند:
كجا مى رويد؟ جواب مى دهند: بدون حساب بسوى بهشت مى رويم ، ملائك مى پرسند:
شما چه صنفى از مردم هستيد؟ مى گويند: ما كسانى هستيم كه فقط براى خدا به همديگر مهر مى ورزيديم ، مى پرسند: اعمال شما چه بوده است ؟ پاسخ مى دهند: براى خدا دوستى مى كرديم ، و براى خدا دشمنى مى ورزيديم ، ملائك مى گويند: چه خوبست پاداش اهل عمل .
الفصل السادس في كرامة المؤمن على الله عزو جل
(فصل ششم : كرامت مؤمن در نزد خدا)
عَنْ مُيَسِّرٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِنَّ الْمُؤْمِنَ مِنْكُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ لَيَمُرُّ بِهِ الرَّجُلُ وَ قَدْ أُمِرَ بِهِ إِلَى النَّارِ فَيَقُولُ يَا فُلَانُ أَغِثْنِي فَإِنِّي كُنْتُ أَصْنَعُ إِلَيْكَ الْمَعْرُوفَ فِي دَارِ الدُّنْيَا فَيَقُولُ لِلْمَلَكِ خَلِّ سَبِيلَهُ فَيَأْمُرُ اللَّهُ بِهِ الْمَلَكَ فَيُخَلِّي سَبِيلَهُ
امام صادق عليه السّلام فرمود: روز قيامت مردى كه بايد بسوى آتش جهنم رود با مؤمنى از شما روبرو مى شود و مى گويد: فلانى كمكم كن ، من در دنيا كار نيكى برايت انجام دادم ، بنده مؤمن به ملك مى گويد: راهش را باز كنيد، خداوند ملك را فرمان دهد كه راهش را باز كنند تا داخل بهشت شود.
عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ حُمْرَانَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ يُؤْتَى بِعَبْدٍ يَوْمَ الْقِيَامَةِ لَيْسَتْ لَهُ حَسَنَةٌ فَيُقَالُ لَهُ اذْكُرْ وَ تَذَكَّرْ هَلْ لَكَ حَسَنَةٌ فَيَقُولُ مَا لِي حَسَنَةٌ غَيْرَ أَنَّ فُلَاناً عَبْدَكَ الْمُؤْمِنَ مَرَّ بِي فَسَأَلَنِي مَاءً لِيَتَوَضَّأَ بِهِ فَيُصَلِّيَ فَأَعْطَيْتُهُ فَيُدْعَى بِذَلِكَ الْعَبْدِ الْمُؤْمِنِ فَيَقُولُ نَعَمْ يَا رَبِّ فَيَقُولُ الرَّبُّ جَلَّ ثَنَاؤُهُ قَدْ غَفَرْتُ لَكَ أَدْخِلُوا عَبْدِي جَنَّتِي
امام صادق عليه السّلام فرمود: بنده اى را كه هيچ عمل صالحى ندارد روز قيامت حاضر كنند و به او بگويند: بنگر و بياد آور! آيا كار خوبى دارى ؟ مى گويد: من هيچ عمل شايسته اى ندارم جز آنكه وقتى فلان بنده مؤمن تو بر من گذر مى كرد و از من آب خواست تا وضو بگيرد و نماز بخواند من به او آب دادم .
سپس از مؤمن در اين باره پرسيده مى شود، او مى گويد: پروردگارا راست مى گويد! خداوند جلّ ثناؤ ه مى فرمايد: من تو را آمرزيدم ، بنده مرا داخل بهشتم كنيد.
عَنِ الْمُفَضَّلِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ يُقَالُ لِلْمُؤْمِنِ يَوْمَ الْقِيَامَةِ تَصَفَّحْ وُجُوهَ النَّاسِ فَمَنْ كَانَ سَقَاكَ شَرْبَةً أَوْ أَطْعَمَكَ أُكْلَةً أَوْ فَعَلَ بِكَ كَذَا وَ كَذَا فَخُذْ بِيَدِهِ فَأَدْخِلْهُ الْجَنَّةَ قَالَ فَإِنَّهُ لَيَمُرُّ عَلَى الصِّرَاطِ وَ مَعَهُ بَشَرٌ كَثِيرٌ فَتَقُولُ الْمَلَائِكَةُ إِلَى أَيْنَ يَا وَلِيَّ اللَّهِ إِلَى أَيْنَ يَا عَبْدَ اللَّهِ فَيَقُولُ اللَّهُ جَلَّ ثَنَاؤُهُ أَجِيزُوا لِعَبْدِي فَأَجَازُوهُ وَ إِنَّمَا سُمِّيَ الْمُؤْمِنُ مُؤْمِناً لِأَنَّهُ يُؤْمِنُ عَلَى اللَّهِ فَيُجِيزُ أَمَانَهُ
امام صادق عليه السّلام فرمود: روز قيامت به مؤمن گفته مى شود؛ در صورتهاى اين مردم خوب تأ مل كن ، هر كس از اينها كه آبى به تو نوشانده يا غذايى خورانده ، يا كارى برايت انجام داده دستش را بگير و او را به بهشت ببر، فرد مؤمن از صراط مى گذرد در حالى كه افراد زيادى همراهش هستند.
ملائك مى پرسند: به كجا اى دوستان خدا؟! به كجا اى بندگان خدا؟
خداوند متعال مى فرمايد: به بنده من اجازه دهيد، آنها هم اجازه مى دهند، و علّت اينكه مؤمن را مؤمن ناميده اند اين است كه او نزد خدا امان مى دهد و امانش را خدا مى پذيرد.
عَنْ جَابِرِ بْنِ يَزِيدَ الْجُعْفِيِّ قَالَ قَالَ لِي أَبُو جَعْفَرٍ ع إِنَّ الْمُؤْمِنَ لَيُفَوِّضُ اللَّهُ إِلَيْهِ يَوْمَ الْقِيَامَةِ فَيَصْنَعُ مَا شَاءَ قُلْتُ حَدِّثْنِي فِي كِتَابِ اللَّهِ أَيْنَ- قَالَ قَالَ قَوْلُهُ لَهُمْ ما يَشاؤُنَ فِيها وَ لَدَيْنا مَزِيدٌ فَمَشِيئَةُ اللَّهِ مُفَوَّضَةٌ إِلَيْهِ- وَ الْمَزِيدُ مِنَ اللَّهِ مَا لَا يُحْصَى ثُمَّ قَالَ جَابِرٌ وَ لَا تَسْتَعِنْ بِعَدُوٍّ لَنَا فِي حَاجَةٍ- وَ لَا تَسْتَطْعِمْهُ وَ لَا تَسْأَلْهُ شَرْبَةً أَمَا إِنَّهُ لَيُخَلَّدُ فِي النَّارِ فَيَمُرُّ بِهِ الْمُؤْمِنُ فَيَقُولُ يَا مُؤْمِنُ أَ لَسْتُ فَعَلْتُ بِكَ كَذَا وَ كَذَا فَيَسْتَحِي مِنْهُ فَيَسْتَنْقِذُهُ مِنَ النَّارِ وَ إِنَّمَا سُمِّيَ الْمُؤْمِنُ مُؤْمِناً لِأَنَّهُ يُؤْمِنُ عَلَى اللَّهِ فَيُجِيزُ اللَّهُ أَمَانَهُ
امام باقر عليه السّلام فرمود: خداوند در روز قيامت مؤمن را به حال خود رها مى كند تا هر چه مى خواهد انجام دهد، گفتم : بفرماييد در كجاى كتاب خدا چنين آمده ؟ فرمود: در آنجا كه مى فرمايد: (براى آنهاست هر چه بخواهند و نزد ماست افزونتر از نعمات بهشتى )، پس خواسته خدا و افزون نعمت بى شمار او به او واگذار مى شود.
سپس فرمود: اى جابر! از دشمن ما طلب كمك مكن ، و از او تقاضاى غذا يا آب ننما، زيرا او در آتش جاودانه خواهد بود، و هنگامى كه مؤمنى از كنارش بگذرد مى گويد: اى مؤمن آيا برايت فلان كار را انجام ندادم ؟ مؤمن از او حيا مى كند و او را از آتش نجات مى دهد، و علّت نامگذارى مؤمن به مؤمن اين است كه او نزد خدا امان مى دهد و خدا هم امانش را مى پذيرد.
-
عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ إِذَا كَانَ يَوْمُ الْقِيَامَةِ أَمَرَ اللَّهُ مُنَادِياً يُنَادِي بَيْنَ يَدَيْهِ أَيْنَ الْفُقَرَاءُ فَيَقُومُ عُنُقٌ مِنَ النَّاسِ كَثِيرٌ فَيَقُولُ عِبَادِي فَيَقُولُونَ لَبَّيْكَ يَا رَبَّنَا فَيَقُولُ إِنِّي لَمْ أُفْقِرْكُمْ لِهَوَانٍ بِكُمْ عَلَيَّ وَ لَكِنْ إِنَّمَا أَفْقَرْتُكُمْ لِمِثْلِ هَذَا الْيَوْمِ تَصَفَّحُوا وُجُوهَ النَّاسِ- فَمَنْ صَنَعَ إِلَيْكُمْ مَعْرُوفاً لَمْ يَصْنَعْهُ إِلَّا فِيَّ فَكَافِئُوهُ عَنِّي بِالْجَنَّةِ
امام باقر عليه السّلام فرمود: روز قيامت خداوند جارچى را فرمان مى دهد كه پيش رويش فرياد بزند: فقراء كجايند؟ عدّه بسيارى از مردم بر مى خيزند، خداوند مى فرمايد: اى بندگان من ! مى گويند: بلى پروردگار ما، مى فرمايد: من شما را به خاطر تحقير نيازمند نگردانيدم ، بلكه به خاطر چنين روزى شما را فقير نمودم ، حال به صورتهاى مردم خوب نگاه كنيد! هر كس فقط به خاطر من كار نيكى براى شما انجام داده از طرف من او را به بهشت ببريد.
عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ الْمُؤْمِنُ زَعِيمُ أَهْلِ بَيْتِهِ شَاهِدٌ عَلَيْهِمْ وَلَايَتَهُمْ
امام صادق عليه السّلام مى فرمايد: مؤمن رئيس خانواده اش مى باشد و نيز بر اعمال و كردار آنها گواه است .
عَنْ أَبِي بَصِيرٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص سِبَابُ الْمُؤْمِنِ فُسُوقٌ وَ قِتَالُهُ كُفْرٌ وَ أَكْلُ لَحْمِهِ مَعْصِيَةُ اللَّهِ وَ حُرْمَةُ مَالِهِ كَحُرْمَةِ دَمِهِ
امام باقر عليه السّلام فرمود: رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله مى فرمايد: دشنام دادن به مؤمن نافرمانى خداست ، و جنگيدن با او كفر است ، و خوردن گوشت او (بواسطه غيبت ) گناه است ، و احترام مال مؤمن همانند احترام خون اوست .
الفصل السابع في ذكر ما يجب من حق المؤمن على المؤمن
(فصل هفتم : در بيان حقوق واجب مؤمن برمؤمن)
عَنْ عَلِيِّ بْنِ أَبِي حَمْزَةَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِ عَنْ أَبِيهِ عَنْ جَدِّهِ عَنْ رَسُولِ اللَّهِ ص قَالَ يُحْشَرُ النَّاسُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ أَعْرَى مَا كَانُوا وَ أَجُوعَ مَا كَانُوا وَ أَعْطَشَ مَا كَانُوا فَمَنْ كَانَ كَسَا مُؤْمِناً ثَوْباً فِي دَارِ الدُّنْيَا كَسَاهُ اللَّهُ مِنْ حُلَلِ الْجَنَّةِ وَ مَنْ كَانَ أَطْعَمَ مُؤْمِناً فِي دَارِ الدُّنْيَا أَطْعَمَهُ اللَّهُ مِنْ ثِمَارِ الْجَنَّةِ وَ مَنْ كَانَ سَقَى مُؤْمِناً فِي دَارِ الدُّنْيَا شَرْبَةً مِنْ ظَمَإٍ سَقَاهُ اللَّهُ مِنَ الرَّحِيقِ الْمَخْتُومِ
رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله مى فرمايد: روز قيامت مردم محشور مى شوند در حالى كه عريانتر از دنيا و گرسنه تر و تشنه تر از زمانى مى باشند كه در دنيا بودند، هر كس از آنان در دنيا به مؤمنى لباسى پوشانده خداوند او را از لباسهاى بهشتى بپوشاند، و هر كس مؤمنى را در دنيا غذا داده خداوند از نعمتهاى بهشتى نصيبش كند، و هر كسى در دنيا مؤمنى را سيراب نموده خداوند به او از شرابهاى بهشتى بنوشاند.
عَنْ حَنَانِ بْنِ سَدِيرٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ قَالَ يَا سَدِيرُ تُعْتِقُ كُلَّ يَوْمٍ نَسَمَةً قُلْتُ لَا قَالَ فَكُلَّ شَهْرٍ قُلْتُ لَا فَقَالَ كُلَّ سَنَةٍ قُلْتُ لَا فَقَالَ سُبْحَانَ اللَّهِأَ مَا تَأْخُذُ بِيَدِ أَخِيكَ فِي اللَّهِ فَتُدْخِلَهُ بَيْتَكَ- فَتُطْعِمَهُ شُبْعَةً فَوَ اللَّهِ لَذَلِكَ أَفْضَلُ مِنْ عِتْقِ رَقَبَةٍ مِنْ وُلْدِ إِسْمَاعِيلَ
امام باقر عليه السّلام فرمود: اى سدير آيا هر روز بنده اى را آزاد مى كنى ؟ گفتم : نه ، فرمود: در هر ماه ؟ گفتم : نه ، فرمود: در هر سال ؟ گفتم : نه ، فرمود: سبحان اللّه ، آيا دست برادر دينيت را به خاطر خدا نگرفته اى و به خانه ات نبرده اى و او را از غذا سير ننموده اى ؟ بخدا قسم اين كار از آزاد كردن بنده اى از نسل فرزندان اسماعيل عليه السّلام ثوابش بيشتر است .
عَنْ أَبِي الْمِقْدَامِ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ يَا أَبَا الْمِقْدَامِ لَأَنْ أُطْعِمَ رَجُلًا مِنْ شِيعَتِي شُبْعَةً أَحَبُّ إِلَيَّ مِنْ أَنْ أُطْعِمَ أُفُقاً مِنَ النَّاسِ قَالَ قُلْتُ كَمِ الْأُفُقُ قَالَ مِائَةُ أَلْفٍ
امام باقر عليه السّلام فرمود: اى ابو مقدام سير كردن مردى از شيعيانم براى من بهتر از سير كردن افقى از مردم ديگر است ، گفتم : افق چه مقدار است ؟ فرمود: صد هزار.
عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَنْ نَظَرَ إِلَى مُؤْمِنٍ نَظْرَةً لِيُخِيفَهُ بِهَا أَخَافَهُ اللَّهُ يَوْمَ لَا ظِلَّ إِلَّا ظِلُّهُ
امام صادق عليه السّلام از رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله نقل مى كند كه فرمود: كسى كه به مؤمنى نگاه ترسناك نمايد، خداوند در آن روزى كه بجز سايه او سايه اى نيست (قيامت ) او را مى ترساند.
وَ قَالَ أَيْضاً مَنْ عَادَ مَرِيضاً مِنَ الْمُسْلِمِينَ خَاضَ فِي رِمَالِ الرَّحْمَةِ وَ مَنْ جَلَسَ إِلَيْهِ غَمَرَتْهُ الرَّحْمَةُ فَإِذَا بَلَغَ إِلَى مَنْزِلِهِ شَيَّعَهُ سَبْعُونَ أَلْفَ مَلَكٍ حَتَّى يَدْخُلَ إِلَى مَنْزِلِهِ كُلُّهُمْ يَقُولُونَ أَلَا طِبْتَ وَ طَابَتْ لَكَ الْجَنَّةُ
امام صادق عليه السّلام مى فرمايد: هر كس بيمارى از مسلمين را عيادت كند در درياى رحمت خدا فرو مى رود، و كسى كه نزد آن بيمار بنشيند رحمت خداوند او را فرا مى گيرد، و هر گاه به منزلش برگردد هفتاد هزار ملك او را همراهى كنند؛ تا داخل خانه اش شود، و تمامى آنان مى گويند: پاك شدى و بهشت براى تو گوارا شد.
عَنْ صَفْوَانَ الْجَمَّالِ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع مَنْ سَأَلَهُ أَخُوهُ الْمُؤْمِنُ حَاجَةً مِنْ ضَرِّهِ فَمَنَعَهُ مِنْ سَعَةٍ وَ هُوَ يَقْدِرُ عَلَيْهَا مِنْ عِنْدِهِ أَوْ مِنْ عِنْدِ غَيْرِهِ حَشَرَهُ اللَّهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ مَقْرُونَةً يَدُهُ إِلَى عُنُقِهِ حَتَّى يَفْرُغَ اللَّهُ مِنْ حِسَابِ الْخَلْقِ
امام صادق عليه السّلام فرمود: اگر مؤمنى نياز ضروريش را به برادر مؤمنش عرضه كند و او با توان بر آوردنش از بر آوردن حاجتش امتناع كند، حال بى واسطه و يا با واسطه ؛ خداوند او را دست به گردن بسته در قيامت محشور مى كند، تا از حساب مخلوقات فارغ شود.
عَنْ عَبْدِ الْمَلِكِ النَّوْفَلِيِّ قَالَ دَخَلْتُ عَلَى أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ أَبْلِغْ مَوَالِيَّ عَنِّي السَّلَامَ وَ أَخْبِرْهُمْ أَنِّي أَضْمَنُ لَهُمُ الْجَنَّةَ مَا خَلَا سَبْعاً مُدْمِنُ خَمْرٍ أَوْ مَيْسِرٍ أَوْ رَادٌّ عَلَى مُؤْمِنٍ أَوْ مُسْتَكْبِرٌ عَلَى مُؤْمِنٍ أَوْ مَنْ مَنَعَ مُؤْمِناً مِنْ حَاجَةٍ- أَوْ مَنْ أَتَاهُ مُؤْمِنٌ فِي حَاجَةٍ فَلَمْ يَقْضِهَا لَهُ أَوْ مَنْ خَطَبَ إِلَيْهِ مُؤْمِنٌ فَلَمْ يُزَوِّجْهُ- قَالَ قُلْتُ لَا وَ اللَّهِ لَا يَرِدُ عَلَيَّ أَحَدٌ مِمَّنْ وَحَّدَ اللَّهَ بِكَمَالِهِ كَائِناً مَنْ كَانَ- فَأُخَلِّي بَيْنَهُ وَ بَيْنَ مَالِي فَقَالَ صَدَقْتَ إِنَّكَ صِدِّيقٌ قَدِ امْتَحَنَ اللَّهُ قَلْبَكَ لِلتَّسْلِيمِ وَ الْإِيمَانِ
عبد الملك نوفلى گويد: خدمت امام صادق عليه السّلام رسيدم ، ايشان فرمود: به دوستانم سلام برسان و به آنها خبر بده كه من بجز براى هفت گروه از آنان بهشت را بر ايشان ضمانت مى كنم :
كسى كه دائم الخمر است ، كسى كه قمار باز است ، كسى كه سخن مؤمنى را رد كند، كسى كه بر مؤمنى تكبر كند، كسى كه مؤمنى را از حاجتش منع نمايد، يا مؤمنى نزدش آمده و حاجتى دارد و او حاجتش را روا نسازد، يا مؤمنى به خواستگارى در خانه اش آمده و او دخترش را به تزويجش در نياورد.
عرض كردم : قسم بخدا، هر بنده موحّد كاملى كه وجود داشته و نزد من آمده مالم را در اختيارش قرار داده ام ، امام فرمود: راست گفتى ، تو راستگويى ، خداوند دلت را براى بندگى و ايمان امتحان نموده است .
عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ أَيُّمَا رَجُلٍ اتَّخَذَ وَلَايَتَنَا أَهْلَ الْبَيْتِ ثُمَّ أَدْخَلَ عَلَى نَاصِبِيٍّ سُرُوراً وَ اصْطَنَعَ إِلَيْهِ مَعْرُوفاً فَهُوَ مِنَّا بَرِي ءٌ وَ كَانَ ثَوَابُهُ عَلَى اللَّهِ النَّارَ
امام صادق عليه السّلام فرمود: هر كس ولايت ما اهل بيت را اختيار كند، سپس دشمنم را شاد نمايد و كار نيكى براى او انجام دهد، او از ما دورى جسته و پاداش او نزد خدا آتش است .
عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا قَالَ قُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع إِخْوَانُنَا يَتَوَلَّوْنَ عَمَلَ السُّلْطَانِ أَ فَتَدْعُو لَهُمْ فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع هَلْ يَنْفَعُونَكُمْ قُلْتُ لَا فَقَالَ ابْرَأْ مِنْهُمْ بَرِئَ اللَّهُ مِنْهُمْ
يكى از اصحاب مى گويد: از امام صادق عليه السّلام پرسيدم : برادران ما كارهاى حكومتى انجام مى دهند آيا براى آنها دعا كنيم ؟ امام فرمود: آيا براى شما نفعى دارند؟ گفتم : نه .
فرمود: من از آنها بيزارم ، خدا هم از آنها بيزار است .
عَنْ عَلِيِّ بْنِ زَيْدٍ عَنْ أَبِي الْحَسَنِ صَاحِبِ الْعَسْكَرِ قَالَ كَفَّارَةُ عَمَلِ السُّلْطَانِ قَضَاءُ حَوَائِجِ الْإِخْوَانِ
امام صادق عليه السّلام مى فرمايد: كفّاره كار كردن براى پادشاه بر آوردن حاجتهاى برادران ايمانى است .
عَنْ مُفَضَّلِ بْنِ عُمَرَ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع قَدْ كُنْتُ فَرَضْتُ عَلَيْكُمُ الْخُمُسَ فِي أَمْوَالِكُمْ فَقَدْ جَعَلْتُ مَكَانَهُ بِرَّ إِخْوَانِكُمْ
امام صادق عليه السّلام فرمود: خمس را در اموال شما واجب نمودم ، اينك به جاى آن نيكى به برادرانتان را قرار دادم .
عَنْ أَحْمَدَ بْنِ جَعْفَرٍ الدِّهْقَانِ قَالَ قَالَ رَجُلٌ لِأَبِي الْحَسَنِ الْعَسْكَرِيِّ ع كَيْفَ أَبُو دُلَفَ لَهُ أَرْبَعَةُ آلَافِ قَرْيَةٍ وَ قَرْيَةٌ فَقَالَ لَهُ إِنَّهُ ضَافَ بِهِ مُؤْمِنٌ لَيْلَةً فَزَوَّدَهُ جُلَّةً مِنْ تَمْرٍ كَانَ فِيهَا أَرْبَعَةُ آلَافِ تَمْرَةٍ وَ تَمْرَةٌ- فَأَعْطَاهُ اللَّهُ بِكُلِّ تَمْرَةٍ قَرْيَةً
احمد بن جعفر دهقان گويد: مردى به امام عسكرى عليه السّلام عرض كرد: چگونه ابو دلف چهار هزار و يك قريه دارد؟ امام فرمود: او يك شب مؤ منى را مهمان كرد و به عنوان توشه راه كيسه اى از خرما به او داد كه در آن چهار هزار و يك خرما بود، خداوند هم به پاداش هر خرما يك قريه به او عطا فرمود.
عَنِ الْفَضْلِ بْنِ سِنَانٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع لِإِسْحَاقَ تُدْخِلُ إِخْوَتَكَ إِلَى مَنْزِلِكَ فَيَأْكُلُونَ طَعَامَكَ وَ يَشْرَبُونَ شَرَابَكَ وَ يَطَئُونَ فِرَاشَكَ قَالَ نَعَمْ قَالَ أَمَا إِنَّهُمْ مَا يَخْرُجُونَ مِنْ بَيْتِكَ إِلَّا وَ لَهُمُ الْفَضْلُ عَلَيْكَ- قَالَ إِسْحَاقُ يَا سَيِّدِي يَدْخُلُونَ بَيْتِي وَ يَأْكُلُونَ طَعَامِي وَ يَفْتَرِشُونَ فَرْشِي - وَ يَخْرُجُونَ مِنْ مَنْزِلِي وَ لَهُمُ الْفَضْلُ عَلَيَّ قَالَ نَعَمْ إِنَّهُمْ يَأْكُلُونَ أَرْزَاقَهُمْ- وَ يَخْرُجُونَ بِذُنُوبِكَ وَ ذُنُوبِ عِيَالِكَ
امام صادق عليه السّلام به اسحاق فرمود: آيا برادران دينيت را به خانه ات برده اى تا از غذاى تو بخورند، و از آشاميدنت بياشامند، و در رختخواب بخوابند؟ گفت : بلى ، فرمود: بدان آنها از خانه ات خارج نمى شوند مگر اينكه باعث زيادى نعمت بر تو خواهند شد.
اسحاق گفت : آقاى من ! آنها به خانه ام مى آيند! و غذايم را مى خورند! و روى فرشهايم استراحت مى كنند! و از منزلم خارج مى شوند باز هم براى من زيادى نعمت مى آورند؟! فرمود: بلى ، آنها روزى خود را مى خورند و هنگام خارج شدن گناهان تو و خانواده ات را هم با خود مى برند.
عَنْ أَبِي عُبَيْدَةَ الْحَذَّاءِ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ قَالَ يَحِقُّ عَلَى الْمُؤْمِنِ لِلْمُؤْمِنِ النَّصِيحَةُ
امام باقر عليه السّلام فرمود: بر مؤمن است كه خير خواه برادر مؤمنش باشد.
عَنْ إِبْرَاهِيمَ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ مَنْ مَشَى مَعَ أَخِيهِ الْمُؤْمِنِ فِي حَاجَةٍ فَلَمْ يُنَاصِحْهُ فَقَدْ خَانَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ
امام صادق عليه السّلام فرمود: هر مؤمنى كه دنبال حاجت برادر دينى خود برود و براى او خير انديشى نكند؛ به خدا و رسولش خيانت نموده است .
عَنْ يُونُسَ بْنِ ظَبْيَانَ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع خَصْلَتَانِ إِذَا لَمْ تَكُونَا فِي الرَّجُلِ فَاعْزُبْ ثُمَّ اعْزُبْ مِنْهُ الْمُحَافَظَةُ عَلَى الصَّلَوَاتِ وَ الْمُوَاسَاةُ لِإِخْوَانِهِ فَرِيضَةً مِنَ اللَّهِ
امام صادق عليه السّلام فرمود: اگر دو خصلت در مردى نبود هر قدر مى توانى از او دورى كن ، يكى از آن دو مواظبت بر نمازهاى واجب است و ديگر همدردى كردن با برادران دينى كه از طرف خدا واجب شده است .
عَنْهُ ع قَالَ إِذَا رَأَيْتَ مِنْ أَخِيكَ شُحّاً فَاسْتُرْ عَلَيْهِ عَنْ أَبِي حَمْزَةَ الثُّمَالِيِّ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ إِذَا قَالَ الْمُؤْمِنُ لِأَخِيهِ أُفٍّ خَرَجَ مِنْ وَلَايَتِهِ وَ إِذَا قَالَ أَنْتَ عَدُوِّي فَقَدْ كَفَرَ أَحَدُهُمَا لِأَنَّهُ لَا يَقْبَلُ اللَّهُ مِنْ أَحَدٍ عَمَلًا فِي تَثْرِيبٍ عَلَى مُؤْمِنٍ نَصِيحَةً وَ لَا يَقْبَلُ مِنْ مُؤْمِنٍ عَمَلًا- وَ هُوَ يُضْمِرُ فِي قَلْبِهِ عَلَى مُؤْمِنٍ سُوءً وَ لَوْ كُشِفَ الْغِطَاءُ عَنِ النَّاسِ فَنَظَرُوا إِلَى مَا وَصَلَ مَا بَيْنَ اللَّهِ وَ بَيْنَ الْمُؤْمِنِ خَضَعَتْ لِلْمُؤْمِنِينَ رِقَابُهُمْ وَ تَسَهَّلَتْ لَهُمْ أُمُورُهُمْ وَ لَانَتْ لَهُمْ طَاعَتُهُمْ
امام صادق عليه السّلام فرمود: هر گاه از برادران دينى ات بخلى ديدى آن را پنهان كن . - امام باقر عليه السّلام فرمود: هر گاه مؤمن نسبت به برادر دينى اش اظهار انزجار نمايد از دوستى او خارج شده . و هر گاه به او بگويد تو دشمن منى يكى از آن دو كافر شده ، زيرا خداوند عمل كسى را كه بعنوان خير انديشى مؤمنى را توبيخ نموده باشد نمى پذيرد، و از مؤمن هم عملى را قبول نمى كند در حالى كه در دلش نسبت به مؤمن ديگر گمان بد باشد. و اگر حجابها از جلوى چشم مردم برداشته شود و ببينند آنچه را موجب اتصال بين خدا و مؤمن شده گردنهاى آنان براى مؤمنين خاضع و فروتن مى شود، و كارهاى مؤمنين براى آنان آسان مى گردد، و براى آنها اطاعت از مؤمنين سهل مى شود.
عَنْ أَبِي خَدِيجَةَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع مَا مِنْ عَبْدَيْنِ مُسْلِمَيْنِ إِلَّا وَ بَيْنَهُمَا حِجَابٌ مِنَ اللَّهِ فَإِنْ قَالَ أَحَدُهُمَا هَجْراً فِي صَاحِبِهِ هَتَكَ اللَّهُ ذَلِكَ السِّرَّ- فَإِنْ بَرِئَ أَحَدُهُمَا مِنْ صَاحِبِهِ كَفَرَ أَحَدُهُمَا يَعْنِي أَشَدَّهُمَا قَوْلًا
امام صادق عليه السّلام فرمود: بين هر دو بنده مسلمان حجابى از طرف خداوند قرار داده شده ؛ كه اگر يكى از آن دو سخن زشتى به ديگرى بگويد، خداوند آن حجاب را پاره مى كند، و اگر يكى از آن دو از ديگرى بيزارى جويد يكى از آن دو كافر خواهد شد، يعنى : آن كس كه لحنش شديدتر بود.
عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سُلَيْمَانَ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ لَمَّا كَثُرَ مَالِي أَجْلَسْتُ عَلَى بَابِي بَوَّاباً يَرُدُّ عَنِّي فُقَرَاءَ الشِّيعَةِ فَخَرَجْتُ إِلَى مَكَّةَ فِي تِلْكَ السَّنَةِ فَدَخَلْتُ عَلَى أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع فَسَلَّمْتُ عَلَيْهِ فَرَدَّ عَلَيَّ بِوَجْهٍ قَاطِبٍ مُزَوِّراً فَقُلْتُ لَهُ جُعِلْتُ فِدَاكَ مَا الَّذِي غَيَّرَ لِي حَالِي عِنْدَكَ قَالَ الَّذِي غَيَّرَكَ لِلْمُؤْمِنِينَ- قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاكَ وَ اللَّهِ إِنِّي لَأَعْلَمُ أَنَّهُمْ عَلَى دِينِ اللَّهِ وَ لَكِنِّي خَشِيْتُ الشُّهْرَةَ عَلَى نَفْسِي قَالَ يَا إِسْحَاقُ أَ مَا عَلِمْتَ أَنَّ الْمُؤْمِنَيْنَ إِذَا الْتَقَيَا فَتَصَافَحَا- أَنْزَلَ اللَّهُ بَيْنَهُمَا مِائَةَ رَحْمَةٍ تِسْعٌ وَ تِسْعُونَ مِنْهَا لِأَشَدِّهِمَا حُبّاً لِصَاحِبِهِ فَإِذَا اعْتَنَقَا غَمَرَتْهُمَا الرَّحْمَةُ
اسحاق بن عمار گويد: چون مال و ثروتم زياد شد كسى را جلوى در خانه ام گذاشتم تا فقيران شيعه را از خانه من دور كند، سپس در همان سال به مكه رفتم و به حضور امام صادق عليه السّلام رسيدم و عرض سلام داشتم ، حضرت با صورت بر افروخته در حالى كه روى از من برگردانده بود جواب سلام را دادند، عرض كردم : فدايت شوم ! چه چيزى موجب دگرگونى حالم نزد شما شد؟ فرمود: آنچه كه حال تو را براى مؤمنين دگرگون ساخته ، عرض كردم : فدايت شوم ! بخدا قسم من مى دانم آنها متدين هستند و لكن ترسيدم از اينكه مشهور شوم .
فرمود: اى اسحاق ! آيا مى دانى هر گاه مؤمنين يك ديگر را ملاقات كنند و با همديگر مصافحه نمايند خداوند بين آن دو صد رحمت فرو مى فرستد، نود و نه آن براى كسى كه دوستيش شديدتر نسبت به ديگرى است ، و هر گاه معانقه كنند رحمت الهى آن دو را فرا مى گيرد.
عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ قُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع إِنِّي رَجُلٌ مَشْهُورٌ وَ إِنَّ أُنَاساً مِنْ أَصْحَابِنَا يَأْتُونِّي وَ يَغْشَوْنِّي وَ قَدِ اشْتَهَرْتُ بِهِمْ أَ فَأَمْنَعُهُمْ أَنْ يَأْتُونِي وَ أَخَافُ فَقَالَ يَا إِسْحَاقُ لَا تَمْنَعْهُمْ خُلْطَتَكَ فَإِنَّ ذَلِكَ لَنْ يَسَعَكَ فَجَهَدْتُ بِهِ أَنْ يَجْعَلَ لِي رُخْصَةً فِي خُلْطَتِهِمْ فَأَبَى عَلَيَّ
اسحاق بن عمار گويد: به امام صادق عليه السّلام عرض كردم : من مردى مشهورم و عده اى از يارانمان نزد من مى آيند و مرا در بر مى گيرند و اين امر بين آنها مشهور شده ، آيا آنها را از آمدن منع كنم و بترسم ؟
فرمود: اى اسحاق ! دوستيت را با آنها دريغ مدار، زيرا اين كار در حدّ توان تو نيست .
اسحاق مى گويد: من تلاش كردم كه امام عليه السّلام به من رخصت دهد تا با آنان معاشرت ننمايم سودى نيافت ، و ايشان اجازه نفرمود.
عَنْ عُمَرَ بْنِ يَزِيدَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ لِكُلِّ شَيْءٍ شَيْءٌ يَسْتَرِيحُ إِلَيْهِ وَ إِنَّ الْمُؤْمِنَ يَسْتَرِيحُ إِلَى أَخِيهِ كَمَا يَسْتَرِيحُ الطَّيْرُ إِلَى شَكْلِهِ
امام صادق عليه السّلام فرمود: براى هر چيزى وسيله آسايشى هست ، وسيله استراحت مؤمن برادر مؤمنش است همان طور كه پرنده اى به هم نوعش انس مى گيرد.
عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ قَالَ كُنْتُ عِنْدَ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع إِذْ دَخَلَ عَلَيْهِ رَجُلٌ مِنْ أَصْحَابِنَا فَقَالَ لَهُ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ يَشْكُوكَ فُلَانٌ قَالَ يَشْكُونِي إِنِّي اسْتَقْضَيْتُ حَقِّي مِنْهُ فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع كَأَنَّكَ إِذَا اسْتَقْضَيْتَ حَقَّكَ لَمْ تُسِئْ أَ رَأَيْتَ مَا ذَكَرَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فِي الْقُرْآنِ يَخافُونَ سُوءَ الْحِسابِ أَ خَافُوا أَنْ يَجُورَ اللَّهُ عَلَيْهِمْ لَا وَ اللَّهِ مَا خَافُوا ذَلِكَ إِنَّمَا خَافُوا الِاسْتِقْضَاءَ فَسَمَّاهُ اللَّهُ سُوءَ الْحِسَابِ نَعَمْ مَنِ اسْتَقْضَى مِنْ أَخِيهِ فَقَدْ أَسَاءَ
حماد بن عثمان گويد: نزد امام صادق عليه السّلام بودم كه مردى از ياران ما داخل شد، امام صادق عليه السّلام به او فرمود: فلانى از تو شكايت دارد! گفت : از من شكايت مى كند چون حقم را از او طلب نمودم ، امام صادق عليه السّلام فرمود: گويا تو فكر كردى اگر حقت را از او طلب كنى ناراحتش نمى كنى ؟ آيا قول خداوند را در قرآن نديده اى ؟ (از بدى حساب مى ترسند) آيا مى ترسند خداوند به آنها ستم كند؟ نه بخدا، از اين نمى ترسند بلكه از طلب حساب مى ترسند، فلذا خداوند آن را بدى حساب نام نهاد، بلى ؛ هر كس از برادرش حساب بكشد بد كرده است .
عَنْ أَبِي بَصِيرٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ لَا تَغْشُشِ النَّاسَ فَتَبْقَى بِغَيْرِ صَدِيقٍ
امام صادق عليه السّلام فرمود: با مردم نيرنگ بازى مكن ، زيرا كه بدون دوست مى مانى .
عَنْ سَيْفِ بْنِ عَمِيرَةَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ الْمُؤْمِنُ لَا يَغُشُّ الْمُؤْمِنَ وَ لَا يَظْلِمُهُ وَ لَا يَخُونُهُ وَ لَا يَخْذُلُهُ وَ لَا يَكْذِبُهُ وَ لَا يَغْتَابُهُ وَ لَا يَقُولُ لَهُ أُفٍّ فَإِنَّهُ إِذَا قَالَ لَهُ أُفٍّ لَمْ تَكُنْ بَيْنَهُمَا وَلَايَةٌ فَإِذَا اتَّهَمَهُ انْمَاثَ الْإِيمَانُ فِي قَلْبِهِ- كَمَا يَنْمَاثُ الْمِلْحُ فِي الْمَاءِ وَ مَنْ أَطْعَمَ مُؤْمِنَيْنِ أَشْبَعَهُمَا كَانَ أَفْضَلَ مِنْ رَقَبَةٍ
امام صادق عليه السّلام فرمود: مؤمن برادر مؤمنش را فريب نمى دهد و به او ظلم نمى كند و به او خيانت نمى نمايد، و او را خوار نمى گرداند، تكذيبش نمى كند و غيبت او را نمى نمايد، و اظهار انزجار از او نمى كند، زيرا اگر كلمه اى بگويد كه نشانه انزجار از او باشد محبت و دوستى از بين آن دو رخت مى بندد، و هر گاه به او تهمتى بزند ايمان از قلبش مى رود همان طور كه نمك در ميان آب ذوب مى شود، و هر كس دو مؤمن را غذا دهد بطورى كه سير شوند از آزاد كردن بنده اى در راه خدا ثوابش بيشتر است .
عَنْ إِبْرَاهِيمَ الثُّمَالِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ مَا مِنْ مُؤْمِنٍ يَخْذُلُ أَخَاهُ وَ هُوَ يَقْدِرُ عَلَى نُصْرَتِهِ إِلَّا خَذَلَهُ اللَّهُ فِي الدُّنْيَا وَ الاْخِرَةِ وَ إِنْ نَصَرَهُ كَانَ أَفْضَلَ مِنْ صِيَامِ شَهْرٍ وَ اعْتِكَافِهِ فِي الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ
امام صادق عليه السّلام فرمود: هر مؤمنى كه برادر مؤمنش را خوار سازد در حالى كه قادر بر يارى اوست خداوند او را در دنيا و آخرت خوار كند، و اگر او را يارى كند ثوابش از يك ماه روزه گرفتن و اعتكاف در مسجد الحرام بيشتر است .
وَ قَالَ الْمُؤْمِنُ لَا يَشْبَعُ وَ يَجُوعُ أَخُوهُ وَ لَا يَرْوَى وَ يَظْمَأُ أَخُوهُ وَ لَا يُكْسَى وَ يَعْرَى أَخُوهُ- مَا أَعْظَمَ حَقَّ الْمُسْلِمِ عَلَى الْمُسْلِمِ
امام صادق عليه السّلام فرمود: مؤمن هيچ گاه سير نمى باشد در حالتى كه برادرش گرسنه است ، و سيراب نمى باشد در حالتى كه برادرش تشنه است ، و پوشيده نمى باشد در حالى كه برادرش برهنه است ، چقدر بزرگ است حق مسلمان بر مسلمان !
وَ قَالَ أَحِبَّ لِلْمُسْلِمِ مَا تُحِبُّ لِنَفْسِكَ- وَ اكْرَهْ لَهُ مَا تَكْرَهُهُ لِنَفْسِكَ وَ إِذَا احْتَجْتَ فَسَلْهُ وَ إِذَا سَأَلَكَ فَأَعْطِهِ وَ لَا تَمَلَّهُ خَيْراً وَ لَا يَمَلَّهُ لَكَ وَ كُنْ لَهُ ظَهِيراً فَإِنَّهُ لَكَ ظَهِيرٌ وَ إِذَا غَابَ فَاحْفَظْهُ فِي غَيْبَتِهِ وَ إِذَا شَهِدَ فَزُرْهُ وَ أَكْرِمْهُ وَ أَجِلَّهُ فَإِنَّهُ مِنْكَ وَ أَنْتَ مِنْهُ وَ إِنْ أَصَابَهُ خَيْرٌ فَاحْمَدِ اللَّهَ وَ إِنِ ابْتُلِيَ فَاعْضُدْهُ وَ تَمَحَّلْ لَهُ وَ أَعِنْهُ وَ إِذَا قَالَ الرَّجُلُ لِأَخِيهِ أُفٍّ لَكَ فَقَدِ انْقَطَعَ مَا بَيْنَهُمَا مِنَ الْوَلَايَةِ فَإِنْ أَهَنْتَهُ انْمَاثَ الْإِيمَانُ فِي قَلْبِكَ كَمَا يَنْمَاثُ الْمِلْحُ فِي الْمَاءِ
امام صادق عليه السّلام فرمود: براى برادر مسلمانت دوست بدار آنچه را براى خودت دوست مى دارى ، و آنچه را براى خودت خوشايند نمى دانى براى او هم ندان ، و هر گاه نيازمند شدى از او بخواه ، و هر گاه از تو خواستار شد به او بده ، از هيچ كار خيرى در باره او كوتاهى مكن ، و او هم بايد از هيچ كار خيرى براى تو كوتاهى نكند، پشتيبان او باش كه او كوتاهى مكن ، و او هم بايد از هيچ كار خيرى براى تو كوتاهى نكند، پشتيبان او باش كه او پشتيبان توست ، چون غايب شود غيبت او را نگهدارى كن ، و چون حاضر شد به زيارت او برو، او را گرامى بدار و ارجمند شمار، زيرا او از توست و تو از اويى ، و اگر به او خيرى رسيد خدا را سپاس گزار، و اگر گرفتار شد زير بازويش را بگير، و به او كمك كن ، و اگر مردى به برادرش اف بگويد دوستى معنوى ميان آنها بريده خواهد شد، و اگر به او اهانت كردى ايمان در دلت آب مى شود چنانچه نمك در آب .
-
عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ إِنَّ أَقْرَبَ مَا يَكُونُ الْعَبْدُ مِنَ الْكُفْرِ أَنْ يُوَاخِيَ الرَّجُلَ عَلَى الدِّينِ فَيَحْفَظَ عَلَيْهِ عَثَرَاتِهِ وَ يُحْصِيَ عَلَيْهِ زَلَّاتِهِ لِيُعَنِّفَهُ يَوْماً مَا
نزديكترين چيزى كه بنده به كفر دارد؛ اينست كه با شخصى عقد برادرى در دين بسته باشد و لغزشهايش را بخاطر بسپارد و خطاهايش را شماره كند تا روزى به وسيله آنها او را سرزنش نمايد.
عَنْ أَبِي بَصِيرٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ مَا مِنْ مُؤْمِنَيْنِ إِلَّا وَ بَيْنَهُمَا حِجَابٌ مِنَ اللَّهِ فَإِذَا قَالَ لَهُ هُجْراً هَتَكَ اللَّهُ ذَلِكَ الْحِجَابَ فَإِنْ قَالَ لَبِسْتَ ثَوْبِي فَقَدْ كَفَرَ أَحَدُهُمَا فَإِنِ اتَّهَمَهُ انْمَاثَ الْإِيمَانُ فِي قَلْبِهِ كَمَا يَنْمَاثُ الْمِلْحُ فِي الْمَاءِ
امام صادق عليه السّلام فرمود: احدى از دو نفر مؤمن نمى باشند؛ مگر اينكه بين آن دو حجابى از طرف خداوند وجود دارد، پس هر گاه يكى از آنها به ديگرى سخن ناخوشايندى گفت خداوند آن حجاب را از بين مى برد، و اگر به او بگويد تو ديگر برادر ايمانى من نيستى ، يكى از آن دو كافر شده ، و اگر به او تهمت بزند ايمان در دلش آب مى شود همان طور كه نمك در آب .
عَنِ الْفَضْلِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ انْظُرْ قَلْبَكَ فَإِنْ أَنْكَرَ صَاحِبَكَ فَإِنَّ أَحَدَكُمَا قَدْ أَحْدَثَ شَيْئاً
امام صادق عليه السّلام فرمود: به دلت بنگر، اگر حس كردى كه به رفيقت بدبينى ، بدان كه يكى از شماها كار بدى كرده است .
عَنْ حُذَيْفَةَ بْنِ مَنْصُورٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ لَا تَدْخُلْ لِأَخِيكَ فِي أَمْرٍ مَضَرَّتُهُ عَلَيْكَ أَعْظَمُ مِنْ مَنْفَعَتِهِ لَهُ- قَالَ ابْنُ سِنَانٍ يَعْنِي إِنَّ الرَّجُلَ يَكُونُ عَلَيْهِ دَيْنٌ كَثِيرٌ وَ لَكَ مَالٌ قَلِيلٌ فَتُؤَدِّي عَنْهُ فَيَذْهَبُ مَالُكَ وَ لَا تَكُونُ قَضَيْتَ دَيْنَهُ
امام صادق عليه السّلام فرمود: به خاطر برادر دينيت كارى را انجام نده كه ضرر آن بر خودت بزرگتر از نفع آن به برادرت باشد.
ابن سنان گويد: يعنى اينكه به گردن كسى قرضى بسيار باشد، و تو مال كمى دارى و بخواهى به وسيله مالت قرض او را ادا نمايى ، در اين صورت مالت مى رود و دين او هم ادا نمى شود.
عَنْ كُلَيْبِ بْنِ مُعَاوِيَةَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ لَا يَنْبَغِي لِلْمُؤْمِنِ أَنْ يَسْتَوْحِشَ إِلَى أَخِيهِ الْمُؤْمِنِ فَمَنْ دُونَهُ فَإِنَّ الْمُؤْمِنَ عَزِيزٌ فِي دِينِهِ
امام صادق عليه السّلام فرمود: براى مؤمن سزاوار نيست كه به خاطر ترس و وحشت با برادر مؤمنش - كه از او در مقام پايين تر است - مأ نوس شود، زيرا مؤمن در دينش عزيز است .
عَنْ خَالِدِ بْنِ نَجِيحٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ لَا تُذْهِبِ الْحِشْمَةَ فِيمَا بَيْنَكَ وَ بَيْنَ أَخِيكَ فَإِنَّ ذَهَابَ الْحِشْمَةِ ذَهَابُ الْحَيَاءِ وَ بَقَاءَ الْحِشْمَةِ بَقَاءُ الْمُرُوءَةِ
امام صادق عليه السّلام فرمود: پرده شرم و حيا را از ميان خود و برادرت بر مدار، زيرا رفتن پرده حيا برابر است با رفتن حياء و باقى ماندنش برابر با باقى ماندن مردانگى است .
عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنِ الْعَبْدِ الصَّالِحِ قَالَ لَا تُضَيِّعْ حَقَّ أَخِيكَ اتِّكَالًا عَلَى مَا بَيْنَكَ وَ بَيْنَهُ فَإِنَّهُ لَيْسَ بِأَخٍ مَنْ ضَيَّعْتَ حَقَّهُ وَ لَا يَكُونَنَّ أَخُوكَ أَقْوَى عَلَى قَطِيعَتِكَ مِنْكَ عَلَى صِلَتِهِ
امام كاظم عليه السّلام فرمود: حق برادرت را به اعتماد رابطه اى كه بين تو و او هست از بين مبر، زيرا او برادر كسى كه حقش را از بين برد نيست ، و مبادا كه برادرت به بريدن از تو نيرومندتر از تو در پيوستن تو به او باشد.
عَنْ حَرِيزٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِذَا ضَاقَ أَحَدُكُمْ فَلْيُعْلِمْ أَخَاهُ- وَ لَا يُعِينُ عَلَى نَفْسِهِ
امام صادق عليه السّلام فرمود: هر گاه زندگى بر يكى از شما سخت شد پس برادر ايمانيش را از وضعش آگاه سازد، و بر خودش سخت نگيرد.
عَنْ أَبِي عُمَارَةَ بْنِ الطَّيَّارِ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ إِنَّ اللَّهَ لَمْ يَسْأَلِ النَّاسَ مَا فِي أَيْدِيهِمْ قَرْضاً مِنْ حَاجَةٍ مِنْهُ إِلَى ذَلِكَ وَ مَا كَانَ لِلَّهِ حَقٌّ فَإِنَّمَا هُوَ لِوَلِيِّهِ وَ إِنَّمَا جَعَلَ الْمُؤْمِنِينَ بَعْضَهُمْ لِبَعْضٍ سُلَّماً وَ مُرْتَفِعاً وَ دَرَجَةً فَإِنَّ اللَّهَ وَفَى لِمَنْ وَفَى لَهُ زَائِداً لِمَنْ شَكَرَ
امام صادق عليه السّلام فرمود: خداوند نيازى به مردم ندارد تا از آنان قرض بخواهد، و هر حقى كه خدا دارد از آن ولى اوست ، خداوند بعض مؤ منين را براى بعض ديگر نردبان و پله و وسيله بالا رفتن قرار داده ، خداوند به عهدش وفا كرده و بر نعمت كسى كه وفا كرد و شكر نعمت بجاى آورد افزوده است .
عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ زِيَادٍ السَّجَّادِ قَالَ قَالَ لِي أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع مَنْ تَعْرِفُ مِنْ أَهْلِ الْكُوفَةِ قُلْتُ بَشِيرَ النباك النَّبَّالِ وَ شَجَرَةَ فَقَالَ كَيْفَ صُنْعُهُمَا إِلَى الْمُؤْمِنِ فَإِنَّ خَيْرَ الْمُسْلِمِينَ مَنْ أَعَانَهُمْ وَ نَفَعَ ثُمَّ قَالَ أَيُّ شَيْءٍ مَعَكَ مِنَ النَّفَقَةِ قُلْتُ مِائَتَا دِرْهَمٍ فَقَالَ أَرِنِيهَا فَأَرَيْتُهُ فَزَادَنِيهَا ثَلَاثِينَ دِرْهَماً وَ دِينَارَيْنِ
امام صادق عليه السّلام به محمّد بن زياد فرمود: چه كسى از اهل كوفه را مى شناسى ؟ گفتم : بشير نبّال و شجره ، فرمود: با مؤمنين چگونه اند؟ بهترين مسلمانان كسى است كه به مسلمان كمك كند و به آنها نفع رساند، سپس فرمود: چه مقدار پول نزد تو هست ؟ گفتم : دويست درهم ، فرمود: نشانم بده ، آن را نشان حضرت دادم ، ايشان سه درهم و دو دينار بر آن افزودند.
عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِذَا كَانَ الْقَوْمُ ثَلَاثَةً مِنَ الْمُؤْمِنِينَ فَلَا يَتَنَاجَيَا مِنْهُمُ اثْنَانِ دُونَ صَاحِبِهِمَا فَإِنَّ ذَلِكَ مِمَّا يَحْزُنُهُ وَ يُؤْذِيهِ
امام صادق عليه السّلام فرمود: هر گاه سه نفر از مؤمنين با هم در جايى گرد آيند، دو نفر آنان سرگوشى با هم صحبت نكنند به طورى كه رفيق سوم نشنود، زيرا اين كار مايه اندوه و آزار اوست .
قَالَ رَسُولُ اللَّهِ الْمُؤْمِنُ حَرَامٌ كُلُّهُ عِرْضُهُ وَ مَالُهُ وَ دَمُهُ
رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله فرمود: همه چيز مؤمن محترم است ، آبرويش ، مالش و خونش .
عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص الْمُؤْمِنُ مِرْآةُ أَخِيهِ يُمِيطُ عَنْهُ الْأَذَى
امام صادق عليه السّلام از رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله نقل مى كند كه فرمود: مؤمن آينه برادر مؤمنش است و ناراحتيهايش را از او دور مى كند.
الفصل الثامن في أذى المؤمن و تتبع عثراته
(فصل هشتم : در بيان نهى اذيت مؤمن و جستجوى لغزشهايش )
عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِذَا كَانَ يَوْمُ الْقِيَامَةِ نَادَى مُنَادٍ أَيْنَ الصُّدُودُ لِأَوْلِيَائِي فَيَقُومُ قَوْمٌ لَيْسَ عَلَى وُجُوهِهِمْ لَحْمٌ فَيَقُولُ هَؤُلَاءِ الَّذِينَ آذَوُا الْمُؤْمِنِينَ وَ نَصَبُوا لَهُمْ وَ عَادُوهُمْ وَ عَنَّفُوهُمْ فِي دِينِهِمْ ثُمَّ يُؤْمَرُ بِهِمْ إِلَى جَهَنَّمَ
امام صادق عليه السّلام فرمود: چون روز قيامت شود منادى ندا كند: كجايند آنان كه راه دوستانم را مى بستند؟ در اين هنگام گروهى كه صورت آنان گوشت ندارد برخيزند، گفته شود:
اينهايند كسانى كه مؤمنين را آزردند، و كينه آنان را بدل گرفتند، و با آنان دشمنى كردند، و آنها را با درشتى در دينشان سرزنش كردند، سپس فرمان داده مى شود كه آنان را به دوزخ برند.
عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص لَا تَطْلُبُوا عَثَرَاتِ الْمُؤْمِنِينَ فَإِنَّ مَنْ تَتَبَّعَ عَثَرَاتِ أَخِيهِ تَتَبَّعَ اللَّهُ عَثْرَتَهُ وَ مَنْ تَتَبَّعَ اللَّهُ عَثْرَتَهُ فَضَحَهُ وَ لَوْ فِي جَوْفِ بَيْتِهِ
امام صادق عليه السّلام از رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله نقل مى كند كه فرمود: لغزشهاى مؤمنين را جستجو نكنيد، زيرا هر كس لغزشهاى برادرش را جستجو كند، خداوند لغزشهايش را دنبال كند، و هر كه را خداوند لغزشهايش را دنبال كند رسوايش سازد، گرچه در درون خانه اش باشد.
قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع مَنْ سَتَرَ عَلَى أَخِيهِ الْمُؤْمِنِ عَوْرَةً سَتَرَ اللَّهُ عَوْرَتَهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ
امام صادق عليه السّلام فرمود: هر كس عيب برادر مؤمنين را بپوشاند خداوند در روز قيامت عيبش را بپوشند.
وَ قَالَ مَنْ عَيَّرَ مُؤْمِناً بِذَنْبٍ لَمْ يَمُتْ حَتَّى يَرْكَبَهُ
امام صادق عليه السّلام فرمود: هر كه مؤمنى را به گناهى سرزنش كند؛ نميرد تا آن را مرتكب شود.
قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص قَالَ اللَّهُ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى وَيْلٌ لِمَنْ أَهَانَ وَلِيّاً- مَنْ أَهَانَ وَلِيّاً فَقَدْ حَارَبَنِي وَ يَظُنُّ مَنْ حَارَبَنِي أَنْ يَسْبِقَنِي أَوْ يُعْجِزَنِي - وَ أَنَا الثَّائِرُ لِأَوْلِيَائِي فِي الدُّنْيَا وَ الاْخِرَةِ
رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله فرمود: خداوند متعال مى فرمايد: واى بر كسى كه دوست مؤمنى را اهانت كند، هر كس به مؤمنى اهانت كند با من جنگ نموده است ، و گمان مى كند كسى كه با من بجنگد از من پيشى مى گيرد يا مرا ناتوان مى سازد! در حالى كه من انتقام گيرنده براى اوليائم مى باشم .
الفصل التاسع في الدين
(فصل نهم : بيان ديندارى)
مِنْ كِتَابِ الْمَحَاسِنِ وَ هُوَ كِتَابُ التَّبْصِرَةِ عَنْ عَلِيٍّ ع قَالَ بَعَثَنِي رَسُولُ اللَّهِ إِلَى الْيَمَنِ فَقَالَ يَا عَلِيُّ لَا تُقَاتِلْ أَحَداً حَتَّى تَدْعُوَهُ إِلَى اللَّهِ لَأَنْ يَهْدِيَ اللَّهُ عَلَى يَدَيْكَ رَجُلًا خَيْرٌ مِمَّا طَلَعَتْ عَلَيْهِ الشَّمْسُ أَوْ غَرَبَتْ
على عليه السّلام فرمود: رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله مرا به سوى يمن فرستادند و فرمود: اى على ! با هيچ كس جنگ نكن و مردم را بسوى خدا بخوان ، زيرا اگر خداوند مردى را بوسيله تو هدايت كند بهتر از هر چيزى است كه خورشيد به آن تابيده باشد يا غروب كرده باشد.
عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِنَّ الْعَبْدَ لَيَتَكَلَّمُ بِالْكَلِمَةِ فَيَكْتُبُ اللَّهُ بِهَا إِيمَاناً فِي قَلْبِ آخَرَ فَيَغْفِرُ لَهُمْ جَمِيعاً
امام صادق عليه السّلام فرمود: چه بسا بنده اى كلمه اى بگويد و خداوند به واسطه آن كلمه ايمان را در قلب بنده ديگر قرار دهد، خداوند همه آنها را بيامرزد.
عَنْهُ ع قَالَ فِي قَوْلِ اللَّهِ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى - فَوَقاهُ اللّهُ سَيِّئاتِ ما مَكَرُوا قَالَ أَمَا لَقَدْ بَسَطُوا عَلَيْهِ وَ قَتَلُوهُ وَ لَكِنْ أَ تَدْرُونَ مَا وَقَاهُ- وَقَاهُ أَنْ يَفْتِنُوهُ فِي دِينِهِ
امام صادق عليه السّلام در مورد قول خداوند تبارك و تعالى : (خدا او را از بديهاى آنچه نيرنگ زدند نگهداشت ) فرمود: آنها بر او (مؤمن آل فرعون ) چيره شدند و او را كشتند، ولى مى دانيد خداوند او را از چه چيز نگاه داشت ؟ او را از فتنه در دينش حفظ كرد.
عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ سَلَامَةُ الدِّينِ وَ صِحَّةُ الْبَدَنِ خَيْرٌ مِنَ الْمَالِ- وَ الْمَالُ زِينَةٌ مِنْ زِينَةِ الدُّنْيَا حَسَنَةٌ
امام باقر عليه السّلام فرمود: سلامتى دين و صحّت بدن بهتر از مال است ، و مال زينتى از زينتهاى خوب دنياست .
عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع ذُكِرَ لَهُ قَوْلُ رَاهِبٍ أَنَّهُ قَالَ فِي لِبَاسِ الشَّعْرِ- هُوَ أَشْبَهُ بِلِبَاسِ أَهْلِ الْمُصِيبَةِ فَقَالَ وَ أَيُّ مُصِيبَةٍ أَعْظَمُ مِنْ مَصَائِبِ الدِّينِ
از امام صادق عليه السّلام نقل شده كه : گفته راهبى بر ايشان نقل گرديد كه در مورد لباس مؤ ئين گفته بود: آن لباس به لباس مصيبت ديدگان شبيه تر است ، امام عليه السّلام فرمود: و چه مصيبتى بزرگتر از مصيبتهاى دين !
عَنْ عُمَرَ بْنِ مُفَضَّلٍ قَالَ قَالَ لِي أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع تُطِيلَ الْغَيْبَةَ عَنْ أَهْلِكَ قُلْتُ نَعَمْ قَالَ أَيْنَ قُلْتُ الْأَهْوَازَ وَ فَارِسَ قَالَ فِيمَ قُلْتُ فِي طَلَبِ الدُّنْيَا وَ التِّجَارَةِ وَ الرِّزْقِ قَالَ فَانْظُرْ إِذَا طَلَبْتَ مِنْهَا شَيْئاً فَنَرْوِي عَنْكَ فَاذْكُرِ الَّذِي اخْتَصَّكَ بِهِ مِنْ دِينِهِ وَ مَنْ بِهِ عَلَيْكَ مِمَّا صَرَفَهُ عَنْ غَيْرِكَ فَإِنَّ ذَلِكَ أَحْرَى أَنْ تَسْخُوَ نَفْسَكَ مِمَّا فَاتَكَ مِنَ الدُّنْيَا
امام صادق عليه السّلام فرمود: دوريت از خانواده ات به طول مى انجاميد؟ گفتم : بلى ، فرمود:
كجا مى روى ؟ گفتم : اهواز و فارس ، فرمود: براى چه ؟ گفتم براى بدست آوردن دنيا و تجارت و روزى ، (فرمود: پس در نظر داشته باش هر گاه چيزى از مال دنيا را طلب نمودى ولى به تو نرسيد، بياد آور آن كس را كه دين (ولايت ما) خود را مخصوص تو گردانيد، و به آن بر تو منّت نهاد، و از غير تو دريغ داشت پس سزاوارتر اين است كه نفست به خاطر اين خوبيها آرامش يابد، و براى امور دنيا كه از دستت رفته آرامشش را سلب نكنى .
عَنْ عَلِيٍّ ع قَالَ ثَلَاثٌ بِهِنَّ يَكْمُلُ الْمُسْلِمُ التَّفَقُّهُ فِي الدِّينِ- وَ التَّقْدِيرُ فِي الْمَعِيشَةِ وَ الصَّبْرُ عَلَى النَّوَائِبِ
على عليه السّلام فرمود: مسلمان به سه چيز كامل مى گردد: بينش در دين ، توانايى در زندگى ، شكيبائى بر سختيها.
عَنِ الصَّادِقِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مُجَالَسَةُ أَهْلِ الدِّينِ شَرَفُ الدُّنْيَا وَ الاْخِرَةِ
امام صادق عليه السّلام از رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله نقل مى كند كه فرمود: همنشينى با اهل دين شرافت دنيا و آخرت است .
عَنْ عَلِيٍّ ع قَالَ خِيَارُكُمُ الَّذِينَ إِذَا نُظِرَ إِلَيْهِمْ ذُكِرَ اللَّهُ بِهِمْ
على عليه السّلام مى فرمايد: بهترين شما كسانى هستند كه چون به آنها بنگرند بياد خدا افتند.
عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِنَّ الشَّيْطَانَ وَكَّلَ بِاخْتِلَاسِ الْحَدِيثِ- فَيُنْسِيهِ مِنْ أَعْوَانِهِ يُقَالُ لَهُ خِلَاسٌ فَإِذَا أَرَادَ أَحَدُكُمْ أَنْ يُحَدِّثَ بِالْحَدِيثِ فَنَسِيَهُ فَلْيَدْعُ اللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى وَ لْيُصَلِّ عَلَى النَّبِيِّ وَ لْيَلْعَنِ الْخِلَاسَ فَإِنَّهُ سَيَأْتِيهِ الْحَدِيثُ إِنْ شَاءَ اللَّهُ وَ إِنْ لَمْ يَذْكُرْهُ كَانَ ذِكْرُ اللَّهِ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى - وَ الصَّلَاةُ عَلَى النَّبِيِّ عِوَضاً مِنَ الْحَدِيثِ
امام صادق عليه السّلام مى فرمايد: شيطان موكل شده به ربودن حديث ، آن را از ذهن يارانش مى برد، به او (خلّاس ) رباينده حديث گفته مى شود، اينك هر گاه يكى از شماها مى خواهد حديثى را براى ديگرى نقل كند ولى آن را فراموش كرده ، خداوند تبارك و تعالى را بخواند و بر پيامبر درود بفرستد، و خلّاس را لعن نمايد تا ان شاء اللّه آن حديث بيادش آيد، و اگر يادش نيامد آن ذكر خداوند تعالى و درود بر نبى صلّى اللّه عليه و آله به جاى آن حديث محسوب مى گردد.
الباب الثالث في محاسن الا فعال و شرف الخصال و ما يشبههما ستة و عشرون فصلا
( باب سوم در كارهاى نيك و خصلتهاى شريف و مانند آنها ودر آن بيست و شش فصل است)
الفصل الاول في التوبة
(فصل اول : در توبه)
مِنْ كِتَابِ الْمَحَاسِنِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع فِي قَوْلِهِ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى فَإِنَّهُ كانَ لِلْأَوّابِينَ غَفُوراً قَالَ هُمُ التَّوَّابُونَ الْمُتَعَبِّدُونَ
امام صادق عليه السّلام در مورد قول خداوند متعال (او بازگشت كنندگان را مى بخشد) مى فرمايد: آنان بسيار توبه كنندگان و عبادت كنندگانند.
قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ع مَنْ تَابَ تَابَ اللَّهُ عَلَيْهِ وَ أَمَرَ جَوَارِحَهُ أَنْ تَسْتُرَ عَلَيْهِ وَ بِقَاعَ الْأَرْضِ أَنْ تَكْتُمَ عَلَيْهِ وَ أُنْسِيَتِ الْحَفَظَةُ مَا كَانَتْ تَكْتُبُهُ عَلَيْهِ
امير مؤمنان عليه السّلام فرمود: هر كس توبه كند خداوند تعالى توبه وى بپذيرد، و اعضاء پيكرش را مأ مور كند كه گناهانش را بپوشانند، و سرزمينهايى را كه در آن گناه كرده مأ مور گرداند كه آن را كتمان كنند، و از ياد فرشتگان مراقبش آنچه از اونوشته اند مى برد.
عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ عَنْ آبَائِهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص إِنَّ اللَّهَ جَلَّ وَ عَلَا يَفْرَحُ بِتَوْبَةِ عَبْدِهِ إِذَا تَابَ كَمَا يَفْرَحُ أَحَدُكُمْ بِضَالَّتِهِ إِذَا وَجَدَهَا
امام صادق عليه السّلام از قول رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله نقل فرمود: خداوند جلّ و علا از توبه بنده اش چون توبه نمايد شاد شود، چنانچه يكى از شما به پيدا شدن گمشده خود شاد گردد.
عَنْهُ ع قَالَ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ أَعْطَى التَّائِبِينَ ثَلَاثَ خِصَالٍ- لَوْ أَعْطَى خَصْلَةً مِنْهَا جَمِيعَ أَهْلِ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ لَنَجَوْا بِهَا قَوْلُهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِنَّ اللّهَ يُحِبُّ التَّوّابِينَ وَ يُحِبُّ الْمُتَطَهِّرِينَ فَمَنْ أَحَبَّهُ اللَّهُ لَمْ يُعَذِّبْهُ وَ قَوْلُهُ الَّذِينَ يَحْمِلُونَ الْعَرْشَ وَ مَنْ حَوْلَهُ إِلَى قَوْلِهِ ذلِكَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ وَ قَوْلُهُ عَزَّ وَ جَلَّ وَ الَّذِينَ لا يَدْعُونَ مَعَ اللّهِ إِلهاً آخَرَ إِلَى قَوْلِهِ وَ كانَ اللّهُ غَفُوراً رَحِيماً
امام صادق عليه السّلام مى فرمايد: خداى عزّ و جل به توبه كنندگان سه خصلت داده ؛ كه اگر يكى از آنها را به تمامى اهل آسمانها و زمين داده مى شد همگى به وسيله آن نجات مى يافتند:
- در فرموده اش : (خداوند توبه كنندگان را دوست دارد و پاكيزگان را دوست دارد) پس هر كه را خدا دوست داشته باشد عذابش نكند. - ديگر قول خداى متعال كه فرمود: (آن كسانى كه حامل عرشند و كسانى كه در گرد آنند) تا آنجا كه مى فرمايد: (و اينست آن رستگارى بزرگ ). - قول خداوند كه مى فرمايد: (و آنان كه نخوانند با خدا معبود ديگرى ) تا جايى كه مى فرمايد: (و خداوند آمرزنده و مهربان است ).
عَنْهُ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَنْ تَابَ قَبْلَ مَوْتِهِ بِسَنَةٍ قَبِلَ اللَّهُ تَوْبَتَهُ ثُمَّ قَالَ إِنَّ سَنَةً لَكَثِيرٌ مَنْ تَابَ قَبْلَ مَوْتِهِ بِشَهْرٍ قَبِلَ اللَّهُ تَوْبَتَهُ ثُمَّ قَالَ إِنَّ الشَّهْرَ لَكَثِيرٌ مَنْ تَابَ قَبْلَ مَوْتِهِ بِجُمْعَةٍ قَبِلَ اللَّهُ تَوْبَتَهُ ثُمَّ قَالَ إِنَّ جُمْعَةً لَكَثِيرٌ مَنْ تَابَ قَبْلَ مَوْتِهِ بِيَوْمٍ قَبِلَ اللَّهُ تَوْبَتَهُ ثُمَّ قَالَ إِنَّ يَوْماً لَكَثِيرٌ مَنْ تَابَ قَبْلَ أَنْ يُعَايِنَ قَبِلَ اللَّهُ تَوْبَتَهُ
امام صادق عليه السّلام از رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله نقل مى كند كه فرمود: هر كه يك سال قبل از مرگش توبه كند خداوند توبه اش را بپذيرد، سپس فرمود: يك سال زياد است هر كه يك ماه قبل از مرگش توبه كند خدا توبه اش را بپذيرد، سپس فرمود: يك ماه زياد است ، هر كه يك هفته قبل از مرگش توبه نمايد خدا توبه اش را بپذيرد، سپس فرمود: يك هفته زياد است ، هر كه يك روز قبل از مرگش توبه نمايد خدا توبه اش را بپذيرد، سپس فرمود: يك روز زياد است ، هر كه پيش از ديدار مرگ توبه كند خدا توبه اش را بپذيرد.
عَنِ الْبَاقِرِ ع قَالَ مَنْ تَابَ إِذَا بَلَغَتْ نَفْسُهُ إِلَى هَذِهِ- وَ أَشَارَ بِيَدِهِ إِلَى حَلْقِهِ تَابَ اللَّهُ عَلَيْهِ جَلَّ وَ عَزَّ
امام باقر عليه السّلام مى فرمايد: هر كس توبه كند قبل از اينكه جانش به اينجا برسد- و با دست مباركشان به سوى حلقشان اشاره فرمود- خداوند عزّ و جل توبه او را بپذيرد.
عَنْهُ ع قَالَ لَا يُحَالُ بَيْنَ الْعَبْدِ وَ بَيْنَ التَّوْبَةِ حَتَّى يَتَغَرْغَرَ لِحَيَاتِهِ
امام باقر عليه السّلام مى فرمايد: بين بنده و توبه چيزى مانع نمى شود تا زمانى كه جانش به حلقومش برسد.
عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِنَّ الْعَبْدَ لَيُذْنِبُ الذَّنْبَ فَيُغْفَرُ لَهُ قَالَ قُلْتُ فَكَيْفَ ذَاكَ قَالَ لَا يَزَالُ نَادِماً عَلَيْهِ مُسْتَغْفِراً مِنْهُ حَتَّى يُغْفَرَ لَهُ
امام صادق عليه السّلام مى فرمايد: بنده گناهى را انجام مى دهد و خداوند او را بيامرزد، راوى مى گويد: پرسيدم : چگونه چنين چيزى ممكن است ؟ فرمود: دائما بر گناهش پشيمان است و از آن طلب آمرزش مى كند تا وقتى آمرزيده شود.
عَنِ الْبَاقِرِ ع قَالَ لَا وَ اللَّهِ مَا أَرَادَ اللَّهُ مِنَ النَّاسِ إِلَّا خَصْلَتَيْنِ- أَنْ يُقِرُّوا لَهُ بِالنَّعِيمِ فَيَزِيدَهُمْ وَ بِالذُّنُوبِ فَيَغْفِرَهَا لَهُمْ
امام باقر عليه السّلام مى فرمايد: به خدا سوگند، خداوند از مردم جز دو خصلت نخواسته است :
اعتراف به نعمتهاى او تا نعمت را بر ايشان بيافزايد، و اعتراف به گناهان تا آنها را بر ايشان بيامرزد.
عَنْهُ ع قَالَ مَا يَنْجُو مِنَ الذَّنْبِ إِلَّا مَنْ أَقَرَّ بِهِ
امام باقر عليه السّلام مى فرمايد: از گناه نجات نيابد بجز آن كس كه بدان اعتراف نمايد.
عَنْهُ قَالَ كَفَى بِالنَّدَمِ تَوْبَةً
امام باقر عليه السّلام مى فرمايد: پشيمانى براى توبه كافى است .
مِنْ كِتَابِ رَوْضَةِ الْوَاعِظِينَ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ أَنَا اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنَا خَلَقْتُ الْمُلُوكَ وَ قُلُوبُهُمْ بِيَدِي فَأَيُّمَا قَوْمٍ أَطَاعُونِي - جَعَلْتُ قُلُوبَ الْمُلُوكِ عَلَيْهِمْ رَحْمَةً وَ أَيُّمَا قَوْمٍ عَصَوْنِي جَعَلْتُ قُلُوبَ الْمُلُوكِ عَلَيْهِمْ سَخْطَةً أَلَا لَا تَشْغَلُوا أَنْفُسَكُمْ بِسَبِّ الْمُلُوكِ تُوبُوا إِلَيَّ أَعْطِفْ بِقُلُوبِهِمْ عَلَيْكُمْ
رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله مى فرمايد: خداوند عزّ و جل فرمود: من خدائى هستم كه هيچ معبودى جز من نيست ، حكّام را آفريدم در حالى كه دلهاى آنها در دست من است ، هر گروهى كه مرا اطاعت كنند دلهاى آن حكام را رحمت بر آنان قرار خواهم داد، و هر گروهى كه مرا نافرمانى كنند دلهاى حكام را بر آنان غضبناك قرار خواهم داد. آگاه باشيد! خودتان را به دشمنان دادن به پادشاهان سرگرم نكنيد، به سوى من توبه كنيد تا دلهاى آنها را نسبت به شما مهربان سازم .
وَ قَالَ ص مَا مِنْ شَيْءٍ أَحَبَّ إِلَى اللَّهِ مِنْ شَابٍّ تَائِبٍ
رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله فرمود: هيچ چيز نزد خداوند محبوبتر از جوان توبه كننده نيست .
