اتوبوس ( دفتر سفید / دفتر سیاه ) | فهیمه رحیمی

(159)
کلمات خانه ، دخترم ، دلسوزی ، نگرانی . همه برای مینو واژه هایی نو و بدیع بودند ، که می توانست ساعتها ذهن او را به خود مشغول کند . اگر اختیار با خودش بود ، همان ساعت بلند می شد و همراه دایه آقا حرکت می کرد . اما کلمه فردا به او خاطر نشان می ساخت که باید تا فردا صبر کند . وقتی دایه آقا رفت ، با خود عهد بست که قدر زحماتی را که برایش فراهم شده بداند و چیزی بیشتر طلب نکند . خود را محاکمه کرد که از محبت آقا و دایه سوء استفاده کرده و پا را از گلیمش فرا تر گذاشته است . می دانست برای موضوعاتی که باعث رنجش می شوند درکی وجود ندارد . پس به خود تفهیم کرد که او نمی تواند همان عقیده و باوری را داشته باشد که آدمهای با پدر و مادر دارند . دنیای او به اطاعت محض و کور کورانه محدود می شود . داشتن رای و عقیده فردی برای او و امثال او معنایی نمی تواند داشته باشد . باید همان چیزی را بگوید که دیگران دوست دارند بشنوند . و همان رفتاری را باید داشته باشد که از او توقع دارند . برای چیزی که در اختیارش می گذارند ، فقط باید بگوید متشکرم و از اظهار عقیده بپرهیزد . اگر بتواند خود را به قالبی که آنها دوست دارند بریزد ، دیگر جای نگرانی و ترس باقی نمی ماند و او می تواند با اطمینان در کنار انسانهای خوشبخت زندگی کند . با خود عهد کرد هرگز حرفی بر خلاف میل آنها بر زبان نخواهم آورد و عملی خود سرانه مرتکب نخواهم شد . من به عنوان یک موجود بی اصل و نسب اجازه ندارم خودم را همپایه دیگران قرار دهم . جایگاه من نقطه ای پایینتر از همه است و این حقیقت را باید بپذیرم . من برای ساعتی دنیای رویا را با دنیای واقعی در هم آمیختم و باعث شدم خشم اربابم بر انگیخته شود . او قیم من ، سرپرست من و ارباب من است و من دختری هستم که باید اراده ام را ، میلم را ، اختیارم را ، در بست به او بسپارم و زبان اعتراض را قطع کنم و دور بیاندازم . راهی که انتخاب کرده بودم اشتباه بود . این راه متعلق به انسانهای نیرومندی است که توانایی رویارویی با هر پیشامدی را دارند .
صبح وقتی راننده آقای معیری دنبال او آمد ، مینو اولین گام را برای اطاعت محض برداشت و مطابق میل حسنعلی خان رفتار کرد . پالتو را پوشید و چکمه ها را به پا کرد و کیف پوست مار را به دست گرفت . ساکت و آرام در اتومبیل نشست و به عبور شتاب زده عابران نگاه کرد . حرکت آنها را به جان کندن تشبیه نمود و از اینکه به جای آنها نیست خوشحال شد .
در خانه ، دایه آقا منتطرش بود و با لیوانی شیر گرم از او استقبال کرد . دایه سعی کرد محیطی شاد برای او به وجود آورد و با بیان ماجرایی که صبح همان روز در سوپر مارکت اتفاق افتاده بود او را بخداند . دایه گفت ( نمی دانی چقدر با مزه بود . یکی از خانمها که خرید کرده بود و دستش پر بود ، وقتی از پله ها پایین می آمد ، پایش سر خورد و افتاد توی بغل آقایی که داشت از پله ها بالا می رفت . هر دو تعادل خود را از دست دادند و زمین افتادند . در همین حین یک شیشه سس گوجه فرنگی از قفسه افتاد تو سر آقاهه و شکست . تمام سسها ریخت تو سر و کله آن بیچاره . آن خانم که مشغول ضبط و ربط اجناس خودش بود متوجه شکسته شدن شیشه سس نشد . وقتی برگشت تا از آن آقا عذر خواهی کند ، چشمش افتاد به سر و وضع آقاهه و به گمان اینکه خون است غش کرد و دو مرتبه نقش بر زمین شد . مشتریها هم می خندیدند و هم دلشان برای آن خانم می سوخت . من جلو دویدم و حال آن بیچاره را جا آوردم و گفتم ( نترس ، آن که تو دیدی خون نبود . سس گوجه فرنگی بود ) بالاخره زن حالش جا آمد و بلند شد . مرد بیچاره هم که حسابی سر و وضعش بی ریخت شده بود بدون اینکه چیزی خرید کند ، از سوپر مارکت خارج شد ) .
دایه آقا با آب و تاب جریان را تعریف کرده بود و انتظار داشت مینو هم مثل او بخندد . اما وقتی متوجه شد که مینو فقط به لبخندی قناعت کرده گفت ( مثل اینکه زیاد پر حرفی کرده ام . می روم به آقا جان بگویم که تو آمده ای ) . مینو لیوان شیر را روی میز باقی گذاشت و برای تعویض لباس به اتاقش رفت . لباس اهدایی را با دقت فراوان آویزان کرد و لباس خودش را بر تن کرد . بعد از پوشیدن لباس ، مجددا به آشپزخانه باز گشت تا لیوان شیر خود را بنوشد . هنوز لیوان شیر را به دهان نزدیک نکرده بود که آقا جان و دایه آقا وارد شدند . مینو لیوان را روی میز گذاشت و به احترام آقای معیری بلند شد . آقای معیری هنگام ورود لبخندی بر لب داشت که با مشاهده مینو از میان رفت و خشم صورتش را گلگون کرد و به جای پاسخ سلام مینو رو به دایه کرد و گفت ( دایه تا از خشم منفجر نشده ام به این دختر حالی کن که لباسش را تغییر بدهد و با این وضع مقابل من ننشیند ) . دایه آقا که از بیان خشم آلود آقا جان یکه خورده بود ، مضطرب شد و با دستپاچگی به سوی مینو رفت و گفت ( زود برو لباست را عوض کن ) . مینو بلند شد و در مقابل چشم آقای معیری که نشسته بود و به او نگاه می کرد ، آشپزخانه را ترک کرد . هنوز دور نشده بود که شنید آقای معیری می گوید ( کسی باید به این دختر حالی کند که من کلفت برای خانه ام نیاورده ام . من می خواهم به او شخصیت بدهم . اما مثل اینکه خودش از همین وضع فعلی راضی است . اگر می خواهد نقش آدمهای مفلس و گدا را در بیاورد جایش اینجا نیست . من از صبح تا شب به قدر کافی با این آدمها رو به رو می شوم ) . مینو صدای دایه آقا را شنید که سعی می کرد او را آرام کند و با گفتن – تقصیر ندارد ، چون لباس دیگری ندارد – حس دلسوزی آقا جان را بر انگیزد . آقا جان که قانع نشده بود گفت ( چرا همان لباسی را که برایش خریده ام نمی پوشد ؟ ) دایه گفت ( شاید گذاشته برای روزی که می خواهد از خانه خارج شود ) . کمی سکوت حاکم شد . چنین به نظر می رسید که آقا جان کوتاه آمده و مجاب شده است . مینو دیگر گفت و گوی آن دو را نشنید . لحظاتی بعد صدای آقای معیری را شنید که خطاب به دایه می گفت ( لطفا کمکش کنید ، چون نمی تواند زیپ پیراهنش را بالا بکشد ) همان طور هم بود . چون مینو هر چه تقلا کرد نتوانست زیپ را تا نیمه بیشتر بالا بکشد . اول قصد کرده بود فقط کمی از زیپ را پایین بیاورد . همان قدر که سرش از آن بگذرد . اما لباس در انتهای کمر بسیار تنگ بود و رد کردن آن از سر و سینه ممکن نبود . دایه کمکش کرد و به آرامی به طوری که آقا جان نشنود گفت ( از او نرنج . قصد بدی ندارد . دوست دارد تو را شیک و تمیز ببیند . گمان می کنم منتظر مهمان است ، چون خودش هم لباس کامل نو پوشیده . حالا مو هایت را هم شانه کن و به آشپزخانه برگرد ) .مینو طبق دستور دایه رفتار کرد و هنگامی که به آشپزخانه پا گذاشت ، کاملا مرتب و آراسته بود .

(160)
آقای معیری نگاهی اجمالی به او انداخت و گفت ( بنشین می خواهم با تو صحبت کنم . دایه آقا اگر ممکن است ما را تنها بگذار ) . دایه آقا خوشحال از اینکه از یک منازعه رها می شود ، بلافاصله آشپزخانه را ترک کرد . مینو روی اولین صندلی نشست . آقای معیری به صندلی دیگری اشاره کرد و گفت ( اینجا بنشین . نمی خواهم تنبیه ات کنم !) مینو تسلیم او بود . بلند شد و روی صندلی مورد نظر نشست و به لیوان شیر چشم دوخت . آقای معیری گفت ( شیر یخ کرده و باید مجددا داغ شود . به من بگو آیا آن قدر از من متنفری که نمی توانی به صورتم نگاه کنی ؟ ) مینو در مقابل این سوال غیر منتظره تکانی خورد و بدون تفکر گفت ( نه آقا ، من از شما متنفر نیستم ) . آقای معیری لبخندی زد و گفت ( خوشحالم که بلافاصله جواب دادی و فرصت فکر کردن نداشتی . حالا می توانم قبول کنم که از من کینه ای به دل نداری . اگر با تعلل به سوالم پاسخ می دادی شک می کردم که خواسته ای برای رضایت من جواب مناسبی بدهی . بگو بدانم ، تو دوست داری رفتاری مثل مرد های شاعر و عاشق پیشه با تو داشته باشم و موقع گفت و گو فقط برایت شعر بخوانم ؟ ) مینو با اشاره سر ، مخالفت کرد . آقای معیری گفت ( اشاره کافی نیست . دوست دارم حرف بزنی تا آن را مدرک قرار بدهم که روزی نتوانی آن را تکذیب کنی ) . مینو گفت ( نه آقا دوست ندارم ) . معیری پرسید ( آیا دوست داری تو را در عالم رویا بگردانم و حصاری از پیچکها دورت بکشم و تو را دور از همه ناملایمات زندگی نگه دارم ؟ ) مینو گفت ( نه ، دوست ندارم ) . معیری پرسید ( آیا دوست داری تو را به چشم یک موجود تحقیر شده و مطرود نگاه کنم و با تو رفتاری غیر انسانی داشته باشم ؟ ) مینو گفت ( نه ، دوست ندارم ! ) آقای معیری نفس بلندی کشید و گفت ( آیا دوست داری نقاط قوت تو را پرورش بدهم و به تو موجودیتی بدهم که واقعا همان هستی ؟ ) مینو گفت ( من نقطه قوتی ندارم که شما بخواهید زحمت تقویت آن را بکشید ) . آقای معیری دست بلند نمود و گفت ( از تو نخواستم اظهار عقیده کنی . فقط بگو آیا دوست داری یا نه !) مینو گفت ( اگر نقطه قوتی داشته باشم بله ، دوست دارم تقویت شود و شکل بگیرد ) . آقای معیری هر دو دست خود را روی میز گذاشت و سینه اش را به آن نزدیک کرد و با مو شکافی به صورت مینو خیره شد و پرسید ( آیا دلت می خواهد برای خودت خانمی قابل احترام باشی و در جامعه جایی برای خودت پیدا کنی ؟ ) مینو این بار سر فرود آورد . آقای معیری دستش را روی دست او گذاشت و گفت ( پس به من اطمینان کن و اجازه بده تو را پرورش بدهم . من نمی خواهم از تو بهره کشی کنم . جسمت را برای خودت نگه دار . من به آن کاری نخواهم داشت . اما مثل یک معلم که ذهن شاگردش را پرورش می دهد ، من هم می خواهم همان کار را بکنم . تو استعداد فرا گیری داری و می توانی پیشرفت کنی . دایه آقا به من گفت که دوست نداری درس بخوانی . من می خواهم تو را تشویق به این کار بکنم . حالا نظر خودت چیست ؟ دوست داری با کسب معلومات بیشتر راه را برای آینده ات روشن کنی ؟ ) مینو نگاهش را از لیوان بر گرفت و به چهره معیری انداخت و گفت ( بله ، دوست دارم . اما حاضر نیستم به مدرسه بروم ) . معیری خندید و گفت ( سن تو برای رفتن به مدرسه روزانه مجاز نیست . اما می توانی از کلاسهای شبانه استفاده کنی . هیچ فرقی هم با هم ندارند ) . مینو گفت ( فرقی نمی کند . من از تجمع انسانها بیزارم و از نگاه آنها وحشت دارم . رفتارم طوری است که زود همه را متوجه این موضوع می کند که از اصول اجتماعی بی خبرم . لطفا مرا به این کار وادار نکنید . چون می دانم ترس باعث می شود تا درس را خوب یاد نگیرم و پیش شما خجل و شرمسار شوم ) . آقای معیری به پشتی صندلی لم داد و گفت ( بسیار خوب ، حرفت را قبول می کنم . دوستی دارم که سالها در کار آموزش بوده . ببینم می توانم او را پیدا کنم و از او خواهش کنم آموزش تو را هم به عهده بگیرد ) .

(161)
موجی از خوشحالی در صورت مینو دوید و با صدایی که لرزش شادی در آن به خوبی محسوس بود گفت ( متشکرم و تا زنده ام این لطفتان را فراموش نمی کنم ) . معیری با این فکر که آسان و راحت رضایت او را جلب کرده است ، تبسم نمود و گفت ( باید بدانی که من زیاد به سفر می روم و ممکن است از تو غافل بمانم . اما مایلم تو با جدیت درست را دنبال کنی و یک لحظه از درس خواندن باز نایستی . و این را هم بدان که من در حق تو لطف نمی کنم ، بلکه می خواهم با این عمل از بار گناهان خودم کم کنم . پس تو چیزی به من بدهکار نیستی . حالا یک فنجان چای به من بده که خیلی خسته ام ) . مینو بلند شد و درمقابل منجی خود یک فنجان چای گذاشت و به جای اولش باز گشت . آقای معیری پس از نوشیدن چای نگاهش را به مینو دوخت و گفت ( جوانی دنیای پر شور و شری است که انسان بسیار خطا می کند . من به تو غبطه می خورم که روحت همچنان پاک و دست نخورده باقی مانده . تو نقطه عکس من هستی . و برایم خنده دار است که می بینم فرشته و شیطان پشت یک میز نشسته اند . وقتی به صورتت نگاه می کنم از خودم بدم می آید ، چون وجدانم به من حکم می کند به چشمانی که تا این اندازه معصومند خیره نشوم . وقتی در خیابان دستت را گرفتم ، احساس تملک به من دست داد . می خواستم باور کنم که هنوز می توانم و شایستگی این را دارم که جوان معصومی را در پناه خود بگیرم و او را از بلا ها ایمن نگه دارم . وقتی دستم را آن طور پس زدی ، امیدم را نقش بر آب کردی و باعث شدی وجدانم با صدای بلند به من بخندد . انسان بد نمی تواند به جای انسانهای خوب بنشیند و تکیه زدن بر جای بزرگان در حقیقت امری است محال ) . مینو گفت ( اما شما بد نیستید . چرا می خواهید به من تلقین کنید که موجود خوبی نیستید ؟ من در این مدت کوچکترین خطایی از شما ندیده ام و قبول حرفهایتان بریم دشوار است . عمویم زجرم می داد اما خودش را خوب می دانست ، زن عمو با نیش زبانش به جانم آتش می زد و از من مثل یک حیوان کار می کشید . اما باز هم خود را انسانی خوب می دانست . خدمه خانه به من اهانت می کرد و با آنکه می دانستند من فرزند مشروعی هستم ، به خودشان اجازه می دادند مرا کثیف و نا مشروع بخوانند و با این حال خودشان را متدین و با ایمان می دانستند . اما شما با آنکه هیچ کدام از اعمال آنها را مرتکب نشده اید ، خودتان را انسان بدی می دانید . می دانم که می گویید تمام اعمال انسان به نیت او بستگی دارد . و من پذیرفته ام که نیت شما پاک و خدایی است . شما برای تظاهر و جلب اطمینان دیگران به من محبت نمی کنید . من خیلی خوب می توانم تظاهر را از خواسته و میل تشخیص بدهم . وقتی برایم لباس انتخاب می کردید تظاهر نمی کردید . واقعا در سیمایتان می خواندم که با میل باطنی آن را می خرید . در حرف ، حرف شما خواسته درونی مطرح است ، نه ریا در آن می بینم و نه تزویر . خواهش می کنم به من نگویید که علی رغم میلتان می خواهید از من موجودی سازنده بسازید ! چون باور نمی کنم ) . معیری با صدای بلند خندید و گفت ( دختر جان ، من که به تو گفتم برای چه این تصمیم را گرفتم . من ممکن است در این چهار چوب انسانی خوب قلمداد شوم ، اما مطمئن باش خارج از این خاک من موجود دیگری هستم که خودم از بیانش شرم دارم . اولین درسی که به تو دادم ، فراموش کردی . من به تو گفتم به ظاهر افراد اطمینان نکن ، چون ممکن است گرگی باشند در لباس آدمی . هرگز گول حرفهای فریبنده را نخور ، چون از این حرفها برای پیشبرد مطامع زیاد گفته می شود ) . مینو گفت ( اما من صاحب چیزی نیستم که شما بخواهید آن را به دست بیاورید ) . معیری بار دیگر خندید و گفت ( تو چیزی داری که من تا به حال در دیگران ندیده ام و می خواهم آن را مال خود کنم . پس از من هم بپرهیز و جانب احتیاط را رعایت کن ) . مینو متوجه شعله زود گذری که در چشم معیری درخشید شد و برای مصون ماندن از آن شعله نگاهش را بر زمین دوخت . آقای معیری آه عمیقی کشید و گفت ( دایه آقا را صدا کن ! من مطمئنم که حوصله اش سر رفته و منتظر است صدایش کنم ) . مینو بلند شد و دایه آقا را صدا کرد . دایه از اینکه به جمع وارد می شد خوشحال بود . رو به آقا جان کرد و گفت ( هیچ می دانی صحبت شما باعث شد غذایم دیر بشود ؟ ) آقای معیری خندید و گفت ( دایه آقا چند تکه گوشت سرخ کردن که اوقات تلخی ندارد ) . دایه می خواست لب باز کرده و اعتراض کند ، اما وقتی چشمش به صورت بشاش او افتاد ، خندید و به جای اعتراض گفت ( اگر می خواهی اوقات تلخی نکنم زود تر زن بگیر و مرا راحت کن . تا کی می خواهی از دست پخت من بخوری ؟ توی آینه به مو هایت نگاه کرده ای ؟ دارند سفید می شوند ؟ ) آقای معیری بلند شد و رو به روی دایه ایستاد و گفت ( دایه آقا ، کم لطفی نکن . من هنوز چهل سالم نشده . یادت می آید گفته بودم وقتی به چهل رسیدم ازدواج می کنم ؟ هنوز هم به عهد و پیمان خودم باقی هستم ) . دایه آقا اخم کرد و گفت ( پس کی می خواهی ثمره زندگیت را ببینی و شاهد داماد کردنش باشی ؟ می خواهی حسرت به دل از دنیا بروی ؟ ) آقای معیری انگشت روی پیشانی دایه کشید و گفت ( این سنت ماست که آرزوی دامادی فرزندمان را به گور ببریم . حالا لطفا این چینها را باز کن و لبخند بزن ) . دایه آقا دست آقا جان را در دست گرفت و گفت ( پدر و مادرت آرزوی دامادی تو را به گور بردند . راضی نشو که من هم این آرزو را به گور ببرم . من حق شیر به گردن تو دارم . می توانم از تو توقع داشته باشم ! ) صورت آقای معیری در هم رفت و گفت ( شما مثل مادرم برایم عزیزید . بسیار خوب قول می دهم این بار که از سفر آمدم عروس شما را هم با خودم بیاورم . حالا راضی شدید ؟ ) گل از گل دایه آقا شکفت و گفت ( اما نروی سال دیگر بیایی و به قول خودت در چهل سالگی ازدواج کنی ) . آقای معیری سر تکان داد و گفت ( بسیار خوب . قول می دهم زود بروم و برگردم . دیگر چه باید بکنم ؟ ) دایه آقا گفت ( لطفا از آشپزخانه برو بیرون تا من بتوانم به کار هایم برسم . الان است که حسنعلی بر می گردد و از من غذا می خواهد ) . آقای معیری به مینو اشاره کرد که آشپزخانه را ترک کنند . هنوز از در بیرون نرفته بود که برگشت و به دایه آقا گفت ( دایه آقا خیلی به حسنعلی خان می رسی . نکند خیالاتی داری ؟ ) دایه صورتش مثل لبو سرخ شد و گفت ( آن وقتها که جوان بودم غلطی نکردم ، چه برسد به حالا که پایم لب گور است ) . صدای قهقهه آقای معیری در خانه پیچید و او بدون اعتنا به اتهامی که به دایه آقا زده بود ، به طبقه بالا رفت .

(162)

مینو سرش را داخل آشپزخانه کرد و پرسید ( نمی خواهید کمکتان کنم ؟ ) دایه گفت ( نه ، تو هم برو استراحت کن . برای چیدن میز صدایت می کنم ) . مینو به اتاقش برگشت . اما به جای استراحت و خوابیدن ، کنار پنجره نشست و به باغچه خالی از گل نگاه کرد . شخصیت آقای معیری او را شگفت زده کرده بود و نمی توانست معنای سخنان او را درک کند . در آن لحظه آرزو کرد که ای کاش به قدر کافی با سواد بود تا بتواند از کنایه و رمز ، و از حرفهای آقای معیری سر در بیاورد . نور امیدی در دلش تابید و با خود گفت ( اگر درس بخوانم هنگامی که آقای معیری از سفر برگردد دیگر با یک دختر کودن رو به رو نمی شود . چقدر دلم می خواهد بدانم و ببینم همسر آینده او چه شکل و شمایلی دارد . حتما باید خیلی زیبا باشد که مورد توجه آقای معیری قرار گرفته . مردی که بیشتر عمر خودش را در سفر گذرانده ، بدون شک با دختران بسیاری هم سر و کار داشته و به نقاط قوت و ضعف آنها کاملا آگاه است . بی جهت نیست که از مصاحبت با من زود خسته می شود و خوابش می گیرد . او به خوبی پی به ضعف من برده و نقطه قوت و در خور توجه در من ندیده . دلسوزی او می تواند بیشتر برای این باشد که دوست ندارد به مصاحبتی بنشیند که زود کسل و افسرده اش کند . می خواهد با تعلیم به آن دختر کودن ساعتی را بیهوده تلف نکرده باشد . چه ساده اندیش بودم که فکر می کردم او به راستی در من استعداد و نبوغ دیده است و می خواهد آن را پرورش دهد . آقای دکتر خبیری هم به نوعی دیگر خود را از مصاحبت با من خلاص کرد و با گذاشتن چند جلد کتاب در اختیارم ، سکوت و آرامش را برای خود خرید . او هرگز در مورد برداشتی که از مضمون کتاب کرده ام نپرسید و فقط با این سوال که – آنها را خواندی – مرا تشویق به خواندن کتاب دیگر می کرد ! اگر آقای معیری هم بخواهد همان شیوه را دنبال کند چه باید بکنم ؟ او می رود و با همسر خود باز می گردد ، قطعا همسرش به قدر کافی معلومات دارد تا سر آقای معیری را گرم کند و سخنانش آن قدر حلاوت خواهند داشت تا سگرمه های او را به لبخندی بگشاید ! اگر او روزی بخواهد جلو همسرش از من چیزی بپرسد ، یقینا از اینکه نمی توانم پاسخ بدهم ، رنگ به رنگ خواهم شد . پس آیا بهتر نیست به همین شکل باقی بمانم تا مجبور به پاسخگویی نباشم . آقای معیری مسلما به همسرش خواهد گفت که این دختر در پرورشگاه بزرگ شده و تعلیمات صحیح ندیده . شاید این باعث شود که آن خانم فرنگی کمتر به من توجه کند و مرا به حال خودم بگذارد .

هنوز تصمیم قطعی نگرفته بود که دایه آقا در اتاق را باز کرد و گفت ( حالا نوبت توست . عجله کن که مرد ها خیلی گرسنه اند ) . مینو بلند شد و دنباله فکر را رها کرد . در سر میز غذا آقای معیری متوجه چهره نگران مینو شد و لبخند مرموزی بر لب آورد . شام در سکوت خورده شد و حسنعلی خان باز هم با اشتهای فراوان لقمه ها را یکی پس از دیگری به دهان گذاشت . مینو بی اختیار لیوان نوشیدنی را در مقابل او گذاشت . و به گمانش رسید که بالاخره لقمه در گلوی او گیر خواهد کرد . اما حدسش اشتباه بود و او بدون هیچ اتفاقی شامش را خورد . او تنها کسی بود که بلافاصله پس از شام میز را ترک کرد و برای خود چای ریخت . به قول دایه آقا حسنعلی خان وقت را تلف نمی کند و برای جزیی ترین کار وقت در نظر می گیرد . او از سالها پیش در آن خانه زیسته و خانه زاد به حساب می آمد . آن قدر آقای معیری را صمیمی می دید که بدون اجازه او برخیزد و یا بنشیند . از آقای معیری پیر تر بود و به جای پدر او می توانست باشد . مینو به آقای معیری حق می داد که از مصاحبت نزدیکانش خسته شود و بار سفر ببندد . خودش را با معیری قیاس کرد که چطور گاهی از همصحبتی دایه آقا خسته می شود و دلش بدری را می خواهد . او هم حتما وقتی از مصاحبت و همنشینی این افراد مسن خسته می شود ، می رود تا با دوستانش اوقات خوشی را بگذراند . حسنعلی خان همسرش را چند سال پیش از دست داده بود و دو دخترش در شهرستان همسر داشتند و هر کدام صاحب دو فرزند بودند که حسنعلی خان آنها را از صمیم قلب دوست می داشت و هنگامی که آقای معیری به سفر می رفت ، او هم چند روزی را به دیدار فرزندانش اختصاص می داد و دایه آقا تنها می ماند . آرزوی دایه آقا زیارت عتبات بود که قصد داشت پس از ازدواج آقا جان آن را بر آورده کند . مینو با صدایی که پرسید – به چه فکر می کنی ؟ - به خود آمد و بی درنگ گفت ( به ازدواج شما ! ) آقای معیری پیپش را روشن کرد و با تاثیری از خوشحالی که در صورتش به خوبی مشهود بود گفت ( نمی دانستم که اخلاق دایه آقا به تو هم سرایت کرده . خوب بگو بدانم تو برایم چه خوابی دیده ای ! ؟ ) مینو گفت ( من . . . راستش هیچی ! داشتم فکر می کردم اگر شما زود تر ازدواج کنید ، دایه آقا هم به زیارت می رود و آرزویش بر آورده می شود ) . آقای معیری گفت ( هان . . . ) و چنین ادامه داد ( پس تو به فکر دایه آقا بودی ، نه من ! ) مینو گفت ( چون نمی دانم آرزوی شما چیست نمی توانم به آن فکر کنم لطفا مرا ببخشید . من دختر با هوشی نیستم که بتوانم با یک اشاره به اسرار افراد پی ببرم ) . آقای معیری گفت ( اما موضوع ازدواج من یک راز نیست و تو هم از آن مطلعی . اما دوست دارم بگویی و حدس بزنی که من چه جور همسری انتخاب می کنم و به عقیده تو همسر آینده من چه تیپ و مشخصاتی دارد . این راهنمایی را به تو می کنم که من به اغلب کشور ها سفر کرده ام و با همه نوع تیپی آشنا بوده ام ) . صراحت کلام آقای معیری مینو را غمگین کرد و بدون آنکه بخواهد هاله ای از غم بر صورتش نشست . آقای معیری گفت ( باور نمی کردی که قیم ات دنیا دیده باشد ؟ یا از اینکه متوجه شدی مردی مومن و با دیانت نیستم ، رنگ چهره ات تغییر کرد ؟ من به چیزی که فکر کردی اهمیت نمی دهم . فقط مایلم هوش تو را امتحان کنم . پس سر کوچکت را از چیز های دیگر خالی کن و فقط به این فکر کن که با شناختی که از من داری ، طالب چه جور زنی هستم ) . مینو گفت ( چیزی که مسلم است این است که همسر مسن انتخاب نخواهید کرد ) . آقای معیری از جواب صریح او به جای آنکه تعجب کند خندید و گفت ( این کشف تازه را کجا به دست آورده ای ؟ حتما چندین روز به این مسئله فکر کردی تا توانستی بفهمی ) . مینو نمی دانست آقای معیری مسخره اش می کند یا به راستی قصد تعریف از او را دارد . پس سکوت کرد . آقای معیری که سکوت او را دید فهمید دختر جوان را رنجانده است . پس در صدد دلجویی بر آمد و با لحنی آرام پرسید ( از کی فهمیدی من از افراد مسن خوشم نمی آید ؟ ) مینو ناچار بود پاسخ بگوید . پس همان طور که به ناخنهایش نگاه می کرد گفت ( زمان نقش ندارد . گمان می کنم وقتی از مصاحبت دایه آقا و حسنعلی خان خسته می شوید ، عزم سفر می کنید و می روید با دوستانتان خوش بگذرانید . به همین دلیل بود که گفتم شما همسری مسن انتخاب نمی کنید ) . معیری گفت ( ادامه بده ! هر چه در مورد من فکر می کنی بدون رعایت کوچکی و بزرگی بگو . اصلا فکر کن که من رو به رویت ننشسته ام و تو داری با خودت صحبت می کنی . پس بگو ! نمی دانی چقدر مشتاق شنیدن هستم ) .

(163)
مینو گفت من فکر می کنم شما خسته اید . مثل مسافری که خسته است و دنبال جای گرمی می گردد که اتراق کند و کوله بارش را زمین بگذارد ، اما در هیچ جایی آن سکون و آرامش را به دست نمی آورد و خسته تر از پیش بر می گردد . شما به امید یک تحول ،یک اتفاق ناگهانی که وجودتان را از این بلا تکلیفی رها کند و مسیرتان را مشخص کند ، همه چیز و همه کس را امتحان می کنید . اما همه چیز و همه کس شما را مقطعی سرگرم می کنند و بعد یکنواخت می شود و شما آنها را مثل بازیچه ای کهنه و قدیمی کنار می گذارید . می آیید چون هنوز در این خانه چیزی هست که شما را به خودش می خواند . می توانم بگویم دایه آقا نیست ، حسنعلی خان هم نیست . بلکه خاطرات شیرینی است که با خونتان عجین است و نمی توانید آنها را فراموش کنید . بر خلاف میلتان که می خواهید کنار باشید و خودتان را در گیر نکنید ، پایتان به میدان کشیده می شود و نمی توانید نسبت به پیش آمد ها بی تفاوت باشید . منظورم مشکلاتی است که برای دیگران پیش می آید . شما آن قدر خوش قلب هستید که اگر بدانید می توانید مشکلی را حل کنید ، از کنار آن بی تفاوت نمی گذرید . وجدانتان هنوز بیدار است و به خواب نرفته . اگر به کسی آسیب می رسانید ، تعمدی در کارتان نیست . نا خواسته است ، و اگر بتوانید در صدد رفع آن بر می آیید . جست و جو می کنید و در این جست و جو به دنبال چیزی و یا کسی هستید که شما را کامل کند . اما متاسفانه چون همه انسانها نقاط ضعفی دارند ، شما را ارضا نمی کنند ، پس نا امید می شوید و مدتی افسرده و غمگین در خودتان فرو می روید و چنین تصور می کنید که خداوند برای شما در تقسیم خوشبختی سهمی در نظر نگرفته . اما در این مدت به همه چیز فکر می کنید جز این که فقط باید به سوی خالق رفت تا کامل شد و این ضعف شماست . مرا می بخشید آقا ! اما شما خودتان این جسارت را به من دادید تا همه چیز را بگویم ) .
معیری گفت ( ادامه بده ! حرف بزن ! دیگر در مورد من چه فکری می کنی ؟ ) مینو گفت ( فکرمی کنم پیش از اینکه به عقل متکی باشید تابع احساس هستید و چون بسیار حساسید زود هم می شکنید ) . معیری با صدای بلند خندید و گفت ( دیگر بس است دختر جان ! خوب است که کم مطالعه داری و توی مردم نگشته ای ، اگر قرار بود به عنوان یک دانشمند مردم شناس صحبت کنی چه می گفتی ! برای امشب بس است ! چون اگر به همین منوال پیش بروی باید جارو بیاوری و تمام شخصیت خرد شده من را جارو کنی . می توانی بروی . شب بخیر ) . مینو بلند شد و هنگام ترک آشپزخانه گفت ( متاسفم ! شب به خیر ) . آقای معیری فقط سر تکان داد و هیچ نگفت .
مینو وقتی قدم به اتاقش گذاشت آنقدر از کار خودش عصبانی بود که چندین بار بر دهان خود کوبید و گفت – نمی توانستی لال بمانی و صحبت نکنی ؟ تو آن قدر بی شعوری که خودت را خلع سلاح کردی و حالا او تو را خوب می شناسد و حدسش تبدیل به یقین شده که در اینجا به جای مغز کاه پر کرده اند – و با این سخن به سر خودش چند تلنگر زد . مقابل آینه ایستاد و به خودش گفت – بدبخت شده ای ! اهانتهای تو قابل گذشت نیست . تو او را مجنون و بی اراده خطاب کردی . مردی طالب شهوت و خوشگذران . این اتهامات بی اهمیت نیست که کسی از آن به آسانی بگذرد . او حق دارد دیگر به تو توجه نکند و تو را دختری نمک نشناس بداند . او فردا تو را پرت می کند به همان جایی که لیاقتش را داری . تو را چه به این حرفها ! مگر تو روانکاوی . اصلا چه چیز از اصول روانکاوی می دانی که به خودت حق می دهی کسی را روانکاوی کنی ؟ تو که هنوز دست راست و چپت را نمی شناسی این حرفهای بی ربط را چرا به زبان آوردی ؟ تو از سکوت و متانت ولی نعمت خودت سوء استفاده و پا را از گلیمت دراز تر کردی . آه که تو چقدر حماقت می کنی من از دست تو به چه کسی باید شکایت کنم ؟ - مینو خودش را محاکمه می کرد و خشمش را بر سر تصویر درون آینه خالی می کرد . وقتی آرام شد به دختر درون آینه شکلک در آورد و به بستر رفت و خودش را برای هر توبیخ و بی مهری آماده کرد و با این اندیشه که امشب را فقط در این بستر نرم و راحت به صبح خواهد رسانید دیده بر هم گذاشت و به خواب رفت .
صبح هیچ اتفاقی رخ نداد و رفتار دایه آقا مثل همیشه بود. از آقای معیری خبری نبود و همین طور هم ازحسنعلی خان . مینو چند بار می خواست از آقای معیری بپرسد . شاید دایه آقا بداند او و حسنعلی خان کجا هستند ، اما منصرف شد و با خود گفت حتما سر میز ناهار آنها را می بینم .

(164)
ساعتی نگذشته بود که زنگ خانه به صدا در آمد و حسنعلی خان با مردی مسن وارد شد و او را به اتاق پذیرایی هدایت کرد . دایه آقا نیز به آنها پیوست و زمانی که به آشپزخانه برگشت به مینو گفت ( آقای مظاهری منتظر توست و می خواهد ازنزدیک با شاگردش آشنا شود . حالا که می خواهی بروی این فنجان چای را هم با خودت ببر ! ) مینو سینی را برداشت و از آشپزخانه خارج شد .
یک نظر دیدن آقای مظاهری کافی بود که به او اطمینان کند و ترس را فراموش کند . وقتی فنجان چای را به آقای مظاهری تعارف کرد ، لبخندی حاکی از رضایت بر روی لبش نقش بسته بود . آقای مظاهری به شاگرد جدید خود با دقت نگریست و ضمن احوالپرسی ، خوب به صورت او نگاه کرد . می خواست از نقش صورت و چشمان او به کار آرایی شاگرد خود پی ببرد و خوشبختانه مثل اینکه نقطه مثبتی در صورت او دیده بود . با لبخند گفت ( می بینم که شاگرد با هوش و با استعدادی هستید و درس دادن به شما خسته کننده نخواهد بود ) . مینو تشکر کرد و گفت ( از اینکه به من قوت قلب می دهید ممنونم و امیدوارم مطابق میل شما پیش بروم ) . آقای مظاهری گفت ( لطفا بنشینید و بگویید تا چه پایه ای درس خوانده اید که کارمان را از آنجا شروع کنیم ) . مینو گفت ( دوره ابتدایی را گذرانده ام ، اما از پایه بالا تر هم بی اطلاع نیستم ) . امید آقای مظاهری تبدیل به یاس شد و خوشحالی اش فرو کش کرد و با گفتن – که این طور – سکوت کرد . مینو متوجه تغییر حالت وی شد و گفت ( متاسفم که معلومات بالا تری ندارم ) . آقای مظاهری به خود آمد و گفت ( اما " علی " چیز دیگری به من گفت : او گفت که سطح معلومات شما بسیار عالی است و فقط از من خواست تا شما را برای مرور دروس آماده کنم . اما . . . ) مینو صحبت آقای معلم را قطع کرد و گفت ( نه اینطور نیست . آقای معیری در مورد من بزرگواری کرده اند . حقیقت این است که من هر چه می دانم یک مشت اطلاعات جزیی است . از اینکه شما و همین طور آقای معیری را مایوس کردم متاسفم و از اینکه وقتتان را گرفتم باید مرا ببخشید ) . مینو این را گفت و بلند شد تا اتاق را ترک کند . آقای مظاهری متوجه او شد و گفت ( من باید از شما امتحانی به عمل بیاورم و خودم تشخیص بدهم از کدام پایه شروع کنید ، به این صورت زود تر به نتیجه می رسم . لطفا بنشینید ) . کلام تو محکم و آمرانه بود . به طوری که مینو بی اراده نشست و چشم به دهان معلم خود دوخت . آقای مظاهری کیف دستی سیاهرنگش را گشود و ورقه ای در آورد و نگاهی سطحی به آن انداخت و سپس شروع به پرسش کرد . از دستور زبان فارسی شروع کرد . اطلاعات مینو در این زمینه به حدی بود که بتواند به سوالات آقای مظاهری پاسخ بگوید . بی آنکه آقای مظاهری او را تحسین کرده باشد ، اما خودش چنین احساسی داشت و بدون نگرانی به سوالات دیگر آقای معلم هم پاسخ گفت . ساعتی به سوال و جواب گذشت و طی این مدت چای آقای معلم به کلی سرد شده بود . وقتی او جزوه ها را درون کیف خود گذاشت و به ساعتش نگاه کرد ، مینو نفس آسوده ای کشید و درک کرد که مصاحبه به پایان رسیده است . بلند شد و گفت ( با اجازه تان می روم تا چایتان را گرم کنم ) . آقای معلم با دست اشاره کرد که بلند نشود و گفت ( نه متشکرم . میل ندارم . شما برای آنکه به همسن و سالهای خودتان برسید باید خیلی تلاش کنید و شب و روز بخوانید و تمرین کنید . دوران استراحت تمام شده و حالا وقت تلاش است . من از فردا روزی سه ساعت با شما درس خواهم داشت و چون به معیری قول داده ام آنچه در توان دارم به کار می گیرم . اما لازمه اش این است که خود شما هم در این کار همکاری کنید ) . مینو گفت ( سعی می کنم ) . آقای معلم بلند شد و گفت ( پس فردا ساعت هشت صبح من اینجا هستم . کتابها و آنچه را که شما باید مطالعه کنید با خودم خواهم آورد . من اگر به جای شما باشم از امروز به خوبی استفاده می کنم . چون از فردا دیگر فرصت سر خاراندن نخواهید داشت ) . لحن او با طنز و مهربانی همراه بود که مینو را آزرده نکرد .
پس از رفتن آقای معلم ، دایه گفت ( دلم می خواهد خوب درس بخوانی و به همه نشان بدهی که موجودی بی خاصیت نیستی ) . مینو به فکر فرو رفت و با خود اندیشید – در این جمع کوچک چه کسی مرا انگل و بی خاصیت دانسته ؟ آیا می تواند این فرد آقای معیری باشد ؟ اما نه ، او به هیچ چیز و هیچ کس تهمت نمی زند . شاید این جمله از دهان خودم خارج شده و دایه آن را شنیده . بله ! حتما خودم ، خودم را بی خاصیت و انگل خوانده ام . پس باید به خودم ثابت کنم که می توانم مثل دیگران بیاموزم و از آنها پیشی بگیرم - .
آن روز سه نفری پشت میز غذا خوری نشستند و صندلی آقای معیری خالی بود . مینو دل به دریا زد و پرسید ( آقای معیری نمی آیند ؟ ) دایه گفت ( نه ! با یکی از دوستانش قرار دارد و ممکن است چند روز نیاید . آقا جان از سفر هم که بر می گردد کمتر توی خانه دیده می شود . من تعجب کردم چطور این چند روز را تحمل کرد ) . حسنعلی خان گفت ( مرد تا مجرد است ، همه کار می تواند بکند . اما وقتی زن گرفت و تشکیل خانواده داد ، دیگر مال خودش نیست و خانه دار می شود ! پس تا هنوز به دام نیفتاده باید از این فرصت استفاده کند ) . پیشانی دایه را اخم پوشاند و گفت ( مجرد بماند تا به گناه آلوده شود ؟ دین ما اجازه چنین کاری را نمی دهد و جوانها باید زود ازدواج کنند . مو های سر آقا جان دارد سفید می شود و سال دیگر چهل سالش می شود . چهل سال مجردی کافی نیست که باز هم می خواهی تشویقش کنی مجرد باقی بماند ) . حسنعلی خان خندید و گفت ( تازه چهل ، سال چل چلی است و او هنوز جوان محسوب می شود . اما من کی خواستم او را تشویق کنم که زن نگیرد و مجرد باقی بماند ؟ چون ارباب جوان خانه نیست من این حرف را زدم ) . دایه آقا همچنان با اخم گفت ( چه پیش رو ، چه پشت سر ، نباید جوان را جری کرد و او را از ازدواج ترساند. هر کاری موقعی دارد . مثل مینو که موقعش رسیده درسش را ادامه بدهد و به فکر آینده اش باشد ) . حسنعلی خان سر فرود آورد و گفته دایه آقا را تایید کرد .

(165)
آن شب آقای معیری به خانه نیامد و دایه آقا بدون نگرانی به بستر رفت . اما مینو نگران بود و خواب به چشمانش نمی رفت . از صبحی که آغاز می شد می ترسید و از اینکه نتواند خواسته معلم و دیگران را بر آورده کند به سختی تنفس می کرد . اما می دانست که این نیمی از نگرانی اوست و نیم دیگر به خاطر مردی است که خارج از خانه و در کنار دوستانش شب را صبح می کند . دلش برای سخنان گله آمیز و آن نگاه تیز و مو شکاف تنگ شده بود . چقدر دوست داشت او را سر میز می دید و به پرسشهای او پاسخ می گفت . هر چند حرفهایش خوشایند آقای معیری نبود . اما نمی دانست چرا با او و در کنار او احساس خوشبختی می کند و دلش گرم است از اینکه حامی و حمایت کننده ای دارد . از فکر اینکه آن مرد را دوست دارد و بدون اراده به او علاقمند شده ضربان قلبش شدت گرفت و گونه هایش داغ شد . با خود گفت – او بهتر از نیما و شاهین است و حتی از جهانبخش که نرگس را شیفته خودش کرده . مهم نیست که از من بزرگتر است و معشوقه هم دارد . مهم این است که من دوستش دارم و می توانم به او تکیه کنم . او مرا کامل می کند و خداوند هر دوی ما را ! . . . چقدر خوب می شد او هم به من توجه نشان می داد و از فکر زنهایی که جسم و روحش را آلوده می کنند بیرون می آمد . من می توانم به او آرامش ببخشم و زندگی اش را شیرین و پر خاطره کنم ، من آنقدر از زندگی دیگران درس آموخته ام که می دانم چگونه می توانم یک زندگی ایده آل برای همسر آینده ام به وجود آورم . خود خواهی زن عمو را نخواهم داشت و خشم و تنفر عمو را به دل راه نمی دهم و همچون نرگس و نسترن همسرم را لوس و ننر نخواهم کرد که به کوچکترین سخنی برنجد و احتیاج به کادو خریدن داشته باشد تا بر سر مهر بیاید و قهر را فراموش کند . همسر من باید به زندگی جدی نگاه کند و از رفتار بچگانه دور باشد . راحت بنشیند و پیپش را بکشد و من هم برایش از فعالیت روزانه ام بگویم ، از ساعتی که در انجمن مدرسه بچه مان گذرانده ام و یا از اینکه او را به دکتر بردم تا واکسینه شود . خلاصه به او اخباری را می دهم که خواهان شنیدنش باشد . با پر حرفی و گزافه گویی سرش را به درد نمی آورم . از میان دوستانش کسانی را برای معاشرت بر می گزینم که صالح باشند و همسرم را به پرتگاه هل ندهند . می دانم که خواهد گفت دوستانم را خودم انتخاب می کنم شاید هم از من عصبانی بشود ، اما مهم نیست ، وقتی بداند این کار را برای حفظ زندگی و خوشبختی مان انجام می دهم مسلما قانع خواهد شد . باید سعی کنم در این رابطه اطلاعات بیشتری کسب کنم تا همه چیز کامل باشد . می توانم از آقای مظاهری خواهش کنم کتابی در این مورد در اختیارم بگذارد . اما نه ! می دانم که موافقت نخواهد کرد و خواهد گفت – بهتر است به درس بپردازید و اینها را بگذارید بعد از درسهایتان – حق هم با اوست . برای پی ریزی یک زندگی سعادتمند اول باید مقدمات را فراهم کنم . اولین مقدمه این است که خودم را از لحاظ معلومات به سطح او برسانم - .
برای مینو مسئله بی خاصیتی از میان رفت و جایش را به امید و پایه ریزی یک زندگی نوین داد و با این اندیشه به خواب رفت .
یک هفته از شروع کلاس گذشته بود و مینو می دید که آقای مظاهری از پیشرفت او راضی است . معلم سالخورده ، علاقه مینو را به درس و فرا گیری به حساب ذوق و استعداد او گذاشته بود و برای آنکه وی را بیشتر تشویق کند از کلمات امیدوار کننده ( خیلی خوب است ) و ( تو استعداد فوق العاده ای داری ) استفاده می کرد . مینو با آنکه دوری از آقای معیری غمگین بود ، باطنا احساس شادی می کرد . دوست داشت زمانی با وی ملاقات کند که از معلوماتی در خور توجه برخوردار شده باشد و بتواند به آقای معیری نشان بدهد که چیزی از خانمهایی که با آنها دمخور است ، کمتر ندارد !
هفته تبدیل به ماه شد و مینو واقعا دلتنگ و غمگین بود . هر روز صبح به امید آنکه او آمده باشد از بستر بلند می شد و شب با این خیال که صبح فردا او را خواهد دید به خواب می رفت . دایه آقا کم کم نگرانی اش را بروز می داد و در صورتش آثار آن به خوبی مشهود بود . حسنعلی خان را وا داشت با چند تن از دوستان آقای معیری که احتمال می داد از او نشانی داشته باشند تماس بگیرد . بی اطلاعی دوستان از آقای معیری هر چه بیشتر بر نگرانی دایه آقا دامن می زد و مینو می دید که مادر جون مخفیانه گریه می کند . او سعی کرد به دایه آقا دلداری بدهد تا از پریشانی او بکاهد . اما دایه آقا فقط به این می اندیشید که آقا جان هرگز او را بی خبر نمی گذاشت . حتما برایش اتفاقی افتاده که تماس نگرفته . مینو با این سخن که ( مادر جون اگر خدای نکرده برای آقای معیری اتفاقی افتاده بود حتما تا حالا ما می فهمیدیم . آقای معیری هر کجا هست دسترسی به تلفن ندارد ) . دایه آقا سر تکان داد و گفت ( اما آنجا کجاست که او نمی تواند تماس بگیرد ؟ نکند توی زندان باشد ! ) مینو خندید و گفت ( چرا زندان ؟ مگر آقای معیری خدای نکرده دزد است که دستگیر شده باشد ) . دایه آقا باز هم سر تکان داد و گفت ( نه ، او دزد نیست . اما دلم شور می زند . دست خودم نیست ) . مینو گفت ( نگرانی شما دل من را هم به شور انداخته . اگر تا فردا از ایشان خبری نشد جستجو می کنیم . به هر کجا که شما حدس بزنید می رویم . حالا لطفا آرام بگیرید ) . حسنعلی خان هم نگران بود و آن روز و شب بی اشتها غذایش را خورد و هر سه آنها در سکوت به رختخوابهایشان رفتند .

(166)
نیمه های شب بود که مینو از روشن شدن چراغ درون هال بیدار شد و صدای آرام دایه آقا را که با کسی گفت و گو می کرد شنید . آرام در اتاق را گشود و با دیدن آقای معیری که روی صندلی خودش نشسته بود و به حرفهای دایه آقا گوش می کرد خیالش آسوده شد . می خواست به رختخواب باز گردد که شنید به دایه آقا گفت ( بیچاره شدم ، دایه . همه چیز از دستم رفت و آن کشتی که محموله من هم جزو آن بود توقیف شد ، آه دایه چه طور تمام هستی ام نابود شد ) . دایه گفت ( آقا جان خود دار باش . شاید زود آزاد شود . تو که جنس قاچاق نیاورده بودی ؟ ) معیری گفت ( چه فرق می کند دایه آقا . زمانی اجناس من آزاد می شود که دیگر بازار فروش ندارد . من از همین الان خودم را ورشکسته می دانم ) . مینو بی اراده خارج شد و معیری و دایه آقا او را دیدند . نگاه آقای معیری که به مینو افتاد گفت ( آه . . . شما هم بیدار شدید ؟ بیایید اینجا بنشینید و به یک مرد ورشکسته نگاه کنید و بی لیاقتی و ندانم کاری را هم به خصوصیات او اضافه کنید حالا حق دارید بگویید مرد ساده لوحی هستم و به حماقتم بخندید ) . مینو روی آن صندلی که آقای معیری اشاره کرده بود نشست و سر به زیر انداخت . آقای معیری گفت ( پس چرا نمی خندید ؟ حالا که باید مرا مسخره کنید ، قیافه آدمهای شکست خورده را به خودتان گرفته اید . نمی خواهید به پیروزیتان بخندید و شادی کنید ؟ ) مینو گفت ( من هیچ وقت قصد اهانت به شما را نداشته ام . اگر این طور استنباط کردید از شما پوزش می خواهم ) معیری با صدای بلند خندید که این خنده عصبی دایه آقا را هم ناراحت کرد و گفت ( آقا جان تو را به خدا قسم می دهم که خودت را کنترل کن ) . آقای معیری بلند شد و چند قدم در طول اتاق راه رفت و گفت ( تمام سعادتم تبدیل به بدبختی شد چه طور می توانم خود دار باشم ؟ می دانی ورشکستگی یعنی چه ؟ یعنی منی که در مقابلت ایستاده ام دیگر پولی در اختیار ندارم و خاکستر نشین شده ام . دایه ! تجارت یعنی معامله و من در این معامله همه هستی ام را باختم . هیج کدامتان مقصر نیستید و حق دارید که حالم را نفهمید . بروید ، بروید بخوابید و راحتم بگذارید . باید فکر کنم شاید راه چاره ای پیدا کنم و شما هم دعا کنید که طلبکار ها به من فرصت بدهند و مرا به زندان نیندازند ) . دایه بلند شد و مینو هم از او تبعیت کرد . وقتی به اتاقش رفت ، گریست و به حال مردی غصه خورد که استحقاق بدبختی را نداشت .
چراغ هال هنوز روشن بود و او نمی توانست بخوابد . خودش را با او همدرد می دانست ، اما نمی توانست و نمی دانست چگونه آن را بر زبان آورد که آقای معیری آن را توهینی به خودش تلقی نکند . نمی دانست چه مدت بیدار نشست و به او و به بیچارگی که به او رو کرده بود اندیشید . تصمیم گرفت با زبان عامیانه خود به او بگوید که ناراحت است و خود را در غصه و اندوه او شریک می داند . از لای در نیمه باز اتاقش به نقطه ای که معیری نشسته بود نگاه کرد . به نظرش رسید او دیده بر هم گذاشته و به خواب رفته است . چهره کودک معصومی را داشت که محتاج حمایت و نوازش دستی مهربان است تا آرام بگیرد و ترس را فراموش کند . خودش را به یاد آورد و لحظاتی را که از ترس خود را خیس می کرد و به امید دستی بود تا دست او را بگیرد و به او اطمینان بدهد که تاریکی وحشتناک نیست و از پس هر تاریکی نوری خواهد تابید . او می توانست احساس او را درک کند . پس ، از اتاق خارج شد و خودش را به صندلی او رساند و نشست . آرام مثل یک خیال . در آن لحظه برایش مهم نبود که با اخم و ترشرویی معیری رو به رو شود . فقط می خواست مثمر ثمر باشد . معیری آرام دیده باز کرد و مینو را آماده فرمان دید . چند بار پلک بر هم زد . به نظرش رسید که دچار توهم شده و دختری که روبرویش نشسته و در سکوت چشم به صورت او دوخته ، دختری است که اگر به سویش دست دراز کند ، با موج خیالی رو به رو می شود . دست پیش برد و انگشتانش دستهای نحیف و استخوانی ای را لمس کرد که آن شب ، هنگام خرید در دست گرفته بود . آن شب دست دخترک سرد بود ، اما امشب خون در رگهایش جریان داشت . زیر لب گفت ( حقیقی است ، رویا نیست ! ) مینو گفت ( دوست دارید برایتان نوشیدنی گرمی بیاورم ؟ ) معیری گفت ( نه بیست و چهار ساعت است که جز آب چیزی نخورده ام ) مینو گفت ( پس برایتان غذا می آورم ) . معیری گفت ( نه ! حالا نه ! بگذار چند دقیقه دیگر ! به من بگو آیا ناراحتی ؟ به حال من توجه نکن و بگو از چه چیز ناراحتی ؟ ) مینو گفت ( ناراحتی من از شماست که می بینم گرفتار شده اید . می خواستم بگویم که من با شما هستم ، پس نترسید . شب دیر پا نیست و زود می گذرد. روز می آید و با خود گرمی خورشید را می آورد و ترس از میان می رود . من حاضرم تا موقعی که به خواب می روید دستهایتان را بگیرم . مطمئن باشید که تنهایتان نخواهم گذاشت ) . معیری هر دو دست او را در دست گرفت و گفت ( می دانم که این کار را می کنی . حالا من و تو یکی هستیم . هر دو از مال دنیا هیچ نداریم . تو چه طور این وضع را تحمل کردی ؟ ) مینو گفت ( احساس بی نیازی می کردم و خودم را سبک می دیدم . می توانستم دستهایم را به هر طرف که دوست داشتم تکان بدهم . اما دیگران این طور نبودند . شبها با خیال راحت چشم بر هم می گذاشتم ، چون از دزد و اینکه مالم به غارت برود نمی ترسیدم . ترس من ، ترس از تاریکی بود و نبود دست مهربانی که به من محبت کند . هرگز مال دنیا را دوست نداشتم و به آن مثل لباس عاریه ای که مال تنم نیست و روزی باید آن را در بیاورم نگاه کرده ام و با همین فکر هم بود که توانستم در مقابل زرق و برق زندگی عمو و ریخت و پاشهای دختر عمو هایم طاقت بیاورم و تحمل کنم . شما هم به این فکر کنید که چقدر آسوده شده اید ! حالا می توانید بدون دغدغه زندگی کنید و دایم عمرتان را در سفر تلف نکنید . اگر هم ناگزیر شدید این خانه را بفروشید ، باز هم غصه نخورید . چون مهم این است که همه با هم هستیم و با کمک هم از صفر شروع می کنیم ) .

(167)
معیری چشم به دهان مینو دوخته بود و به این می اندیشید که کلام ساده این دختر چقدر بر دل می نشیند و سخنان بی پیرایه اش چگونه بارقه کم رنگ امید را به دل می تاباند . با خود زمزمه کرد – این دختر فرشته ای است که برای دستگیری از بیچارگان خلق شده - . دلش نیامد دنیای شاد او را با حرفهای نا خوشایند خراب کند . پس برای آنکه دل او را شاد کند گفت ( من گرسنه ام می توانی به من غذا بدهی ؟ ) مینو بلند شد و به آشپزخانه رفت . معیری هم او را دنبال کرد و روی صندلی آشپزخانه نشست و گفت ( این چند روز که نبودم دوستی تماس نگرفت ؟ ) مینو ضمن آماده کردن غذا شروع کرد به وقایعی که رخ داده بود . معیری با دقت می شنید . وقتی مینو ساکت شد ، بار دیگر غم بر صورتش نشست و از اینکه هیچ یک از دوستانش نگران حال او نشده بودند دلش گرفت . از مینو پرسید ( پس از تلفن حسنعلی خان باز هم کسی تلفن کرد تا بپرسد بالاخره خبری از من رسیده یا نه ؟ ) مینو گفت ( نه ، هیچ کس به جز آقای معلم . او هم پس از اینکه سوال کرد من فردا صبح خانه هستم و می تواند بیاید پرسید از شما خبری دریافت کردیم یا نه ! ) معیری پوزخندی زد و گفت ( چه دنیای کثیفی است ! هیچ کس به فکر دیگری نیست . حتی دوستان قدیمی هم بی مهر شده اند ! ) مینو هیچ نگفت و آقای معیری ادامه داد ( وقتی گفتی از صفر شروع می کنیم ، حقیقت را گفتی ؟ حاضری برای آنکه من به وضع سابق برگردم تلاش کنی ؟ ) مینو سر فرود آورد و معیری با این پرسش – که اگر دوباره بیمار بشوی و پا هایت متورم شوند باز هم ادامه می دهی ؟ - مینو گفت ( این کار را خواهم کرد ) . معیری خندید و گفت ( می خواهی خودت را از زیر دین من خلاص کنی و آسوده شوی ! ) مینو گفت ( هرگز این طور نیست . من فقط می خواهم شما را شاد ببینم و شما دوباره بتوانید به کارتان ادامه بدهید . می دانم که همسر آینده تان جایی در یک کشور چشم به راه شماست و اگر شما به دیدارش نروید غصه می خورد ای کاش چیزی داشتم که می توانستم برای آسودگی خیال شما بفروشم ) . معیری لحظه ای درنگ کرد و گفت ( گنجینه ات را در اختیارم قرار بده ! ) چشمان مینو از تعجب گشاد شد و پرسید ( گنجینه ؟ من گنجی ندارم ) معیری نگاه مستقیمش را به چشمان مینو دوخت و گفت ( چرا ، تو گنجی داری که به دکتر خبیری سپرده ای تا او به خواهرت بدهد . من آن را می خواهم ) . مینو از شنیدن این سخن اشک به دیده آورد و در حالی که سعی می کرد لبخند بزند گفت ( شما اشتباه می کنید . من مالی به دست دکتر خبیری نسپرده ام . فقط دو دفتر است که خواهش کرده ام آنها را به خواهرم برساند ) . معیری گفت ( آیا من آنقدر برایت ارزش دارم که به جای خواهرت آنها را به من ببخشی ؟ ) مینو نشست و دست خود را به لبه میز گرفت و گفت ( اما آنها نوشته های بی ارزشی هستند که اگر بخواهید آنها را بفروشید کسی از شما نمی خرد ) . معیری گفت ( با همه این حرفها من آنها را می خواهم ) . مینو گفت ( بسیار خوب ، باشد ، آن را به شما می دهم . اما اول باید پرس و جو کنم و بدانم که هنوز آنها پیش دکتر خبیری است یا اینکه برای خواهرم ارسال کرده ) معیری خندید و گفت ( چون می دانی که دکتر آنها را روانه کرده به من می بخشی . اگر خاطرت جمع نبود این کار را نمی کردی ) . مینو خشمگین فریاد کشید ( این درست نیست . من حقیقتا نمی دانم دفتر پیش کیست ) . آقای معیری گفت ( فرض کن هنوز پیش دکتر است . حاضری فردا با من به پرورشگاه بیایی و آنها را از دکتر پس بگیری ؟ ) مینو بدون تامل گفت ( بله ، این کار را می کنم ) . آقای معیری بلند شد و گفت ( پس برو بخواب . صبح زود صدایت می کنم تا با هم برویم ) . مینو با گامهای راسخ آشپزخانه را ترک کرد . وقتی به اتاقش وارد شد پایش شروع به لرزیدن کرد . چرا که رفتن به پرورشگاه را خدعه ای دید . با خود گفت – آقای معیری از این کار قصدی دارد . او نتوانست به طور روشن به من بگوید . حالا که از مال دنیا تهی شده نمی تواند مرا پیش خود نگه دارد و باید به پرورشگاه باز گردم . او با این ترفند مرا قانع کرد تا بدون نگرانی شب را به صبح برسانم . در آن جاست که همه چیز بر ملا می شود . آه . . . بله ، باید همین باشد . و گر نه دو دفتر بی ارزش چه سودی برای او می تواند داشته باشد ؟ چرا آنقدر صداقت ندارد تا حقیقت را به خودم بگوید ؟ فکر می کرد من آنقدر ضعیفم که نمی توانم تحمل کنم ؟ من که آنقدر با او صادق بوده ام که باطنا می خواستم هر چه دارم در اختیارش بگذارم ، رواست که با من این طور رفتار کند ؟ صبح قبل از رفتن به او خواهم گفت که فریب سخنانش را نخورده ام . ولی حاضرم به پرورشگاه برگردم و مثل گذشته در آنجا زندگی کنم . من هم چون او معتقدم که در دنیای کثیفی زندگی می کنیم که کسی به فکر کسی نیست و به راحتی احساس و غرور دیگران را خرد و نابود می کنیم - .

(168)
قطره اشک خود را با انگشت زدود و آه بلندی کشید و به بستر رفت . تا زمانی که سپیده دمید چشم بر هم نگذاشت . سر میز صبحانه ، سعی کرد به چشم آقای نعیری نگاه نکند و او هم بدون گفت و گو صبحانه اش را خورد و از پشت میز بلند شد . فقط زمانی که آشپزخانه را ترک می کرد ، مینو را خطاب قرار داد و گفت ( زود تر حاضر شوید که برویم ) . مینو گفت ( باید با لباس خودم بیایم ؟ ) معیری گفت ( هر چه ساده تر باشی بهتر است ) . مینو اندیشید مایل است با لباس خودش برود . چون لباسهایی که او خریده برای پرورشگاه مناسب نبودند . هنگام خروج ، دایه آقا با نگرانی پرسید ( چرا لباس مناسب نپوشیده ای ؟ اگر این طوری از خانه بیرون بروی سرما می خوری ) . به جای مینو آقای معیری گفت ( نه ، همین طور بهتر است . توی اتومبیل گرم است و ما راه دوری نمی رویم ) . مینو این بار دیگر نتوانست از دایه آقا خداحافظی کند ، چون تعجیلی که آقای معیری از خود نشان داد امکان هر کاری را از او گرفت . درون اتومبیل باز هم ساکت بودند و این بار به جای حسنعلی خان ، خود آقای معیری پشت فرمان نشسته بود . مقداری راه که پیمودند معیری گفت ( از صورتت می خوانم که دچار تزلزل شده ای . اگر از قولی که به من داده ای پشیمان شده ای تا دیر نشده بگو ! ) مینو گفت ( من به قولی که داده ام پا بندم و هرگز پشیمان نمی شوم ) . معیری خندید و گفت ( اما صورتت و طرز نگاهت چیز دیگری حکایت می کنند ) . مینو لبخند تمسخر آمیزی بر لب آورد و هیچ نگفت . معیری از سرعت اتومبیل کاست و آن را در کنار خیابان پارک کرد و به طرف مینو چرخید و گفت ( راستش را به من بگو اگر منصرف شده ای من می توانم درک کنم و از تو رنجشی به دل نخواهم گرفت .) . مینو باز هم پوزخندی زد و گفت ( من منصرف نشده ام . اما من نمی دانم و نمی فهمم هدف شما از این کار چیست ؟ چرا نمی خواهید به من راستش را بگویید ؟ اگر کسی منصرف شده و پشیمان است این شمایید نه من ! ) معیری چشمش را تنگ کرد و پرسید ( منظورت چیست ؟ ) مینو آهی عمیق کشید و گفت ( شما راحت می توانستید بگویید که دیگر نمی خواهید قیم و سرپرست من باشید و مایلید مرا به پرورشگاه برگردانید . اگر این طور به من می گفتید بیشتر برایم قابل قبول بود تا اینکه دفتر را بهانه قرار دهید و بخواهید به این وسیله مرا به اینجا برگردانید . من می توانم شرایط شما را درک کنم و خودم را با اصرار و التماس به شما تحمیل نمی کنم ) . آقای معیری با گفتن ( که اینطور ! ) اتومبیل را روشن کرد و به راه افتاد .
نزدیک پرورشگاه که رسیدند رنگ از صورت مینو پرید و خودش را در کنار یک پرتگاه هولناک دید . دستهایش شروع به لرزیدن کرد و حس کرد باز هم فلج موضعی لبهایش را فرا گرفته . از این فکر که دو مرتبه باید با تنهایی رو به رو شود ، بر خود لرزید . آقای معیری بدون توجه به حال او وارد شد و اتومبیل را در مقابل ساختمانی که دفتر دکتر خبیری در آن قرار داشت نگه داشت و از آن پیاده شد . مینو لحظاتی صبر کرد تا توانست قوای تحلیل رفته خود را به دست آورد و بعد از اتومبیل پیاده شد . آقای معیری جلو تر از او گام بر می داشت و زود تر از او هم وارد شد . مینو هیچ گاه خود سرانه نتوانسته بود قدم به درون کریدور بگذارد . همیشه وقتی احضار می شد به آنجا رفته بود . آن هم با ترس و دلهره . آخرین بار هم روزی بود که به اتفاق منصور و بدری به دفتر خوانده شد و هر کدام به سویی تقسیم شدند ، روی پله نشست و بدون اختیار به گذشته کشیده شد . صورت بدری را به خاطر آورد که هیچ فروغی در آن دیده نمی شد . چشمانش به گود نشسته و صدای خس خس سینه اش را گویی هنوز می شنید . او باید می رفت تا به پدرش تحویل داده شود . بیماری او را از پا انداخته بود . آه نه . . . بدری سالم و سر حال بود . درست مثل روزی که به پرورشگاه آوده شد . دختری که به اصفهان روانه شد بدری نبود . او خیلی به بدری شبیه بود اما خود او نبود و آن مرد که به منصور می خندید و دست او را به گرمی فشرد دایی حقیقی اش بود . دایی که از ده آمده بود تا او را با خود ببرد و از او مرد کشاورزی بسازد و عمو نصرالله ! او هم عموی واقعی نبود . اما با گذشت نبود و کینه و نفرت از او انسانی با خصوصیات حیوانی ساخته بود . بدری می دانست که آخرین روز های حیات خود را سپری می کند . می خواست به او وصیت کند که نگذاشته بود . چرا که نمی خواست به این موضوع فکر کند که تنها امیدش نیز با زندگی وداع می کند . بدری می باست سالها زنده می ماند ، چون جوان بود و زندگی را دوست داشت . آه خدای من ، چگونه ممکن است که من بدون بدری بتوانم در این پرورشگاه زندگی کنم ؟ حقیقت خیلی تلخ است . حقیقت این است که دیگر بدری زنده نیست و منصور هم دیگر به پرورشگاه برنمی گردد و من باز هم تنها مانده ام .
مینو چشمانش را بست و قطرات اشک از زیر پلکهایش به روی گونه روان شدند . با سنگینی دستی به روی شانه اش ، دیده گشود و همان طور که سرش را بالا می برد توانست دکتر خبیری را ببیند که به رویش لبخند می زند . مینو بلندشد لحظه ای نا باورانه دکتر را نگریست ، سپس چند قدم به طرف او رفت و با خوشحالی گریست . دکتر خبیری گفت ( حالت چطور است دخترم ؟ خوشحالم که سلامتی ات را به دست آوردی و توانستی به ما سر بزنی ) مینو گفت ( خوشحالم که شما را می بینم حاضرید بار دیگر دختر بی پناهتان را پناه دهید ؟ ) دکتر خبیری دست او را گرفت و گفت ( اینجا خانه تمام بی پناهان است . اما تو چرا می خواهی برگردی ، از سرپرستت ناراحت هستی ؟ ) مینو میان خنده گریست و گفت ( او مرا آورده تا تحویل بدهد . این موضوع را به شما نگفت ؟ ) دکتر سر تکان داد و گفت ( شما تازه رسیده اید و من هنوز با آقای معیری صحبت نکرده ام . وقتی آقای معیری گفت که با تو آمده ، من فهمیدم تا مثل سابق تو را احضار نکنم داخل نمی شوی . برای همین بود که خودم آمدم . حالا اشکهایت را پاک کن تا با هم به دفتر برویم و من از معیری بشنوم که چرا نمی خواهد قیم تو باشد ) . مینو دست دکتر را گرفت و با التماس گفت ( خواهش می کنم او را در تنگنا نگذارید . شاید آقای معیری نتواند به شما بگوید که دیگر هیچ مالی ندارد و ورشکسته شده . خواهش می کنم با او طوری رفتار نکنید که من دیگر سر بار و طفیلی شوم . من حاضرم در این جا تن به هر کاری بدهم و فقط با یک وعده غذا سر کنم ، اما آقای معیری را در مخمصه قرار ندهید ) . دکتر دست او را فشرد و گفت ( بسیار خوب ، بسیار خوب ما هیچ کس را در فشار قرار نمی دهیم . بیا برویم تا ببینیم بعد چه می شود ) . با هم وارد دفتر شدند . معیری انگشتانش را در هم حلقه کرده و سر به زیر انداخته بود . وقتی آن دو وارد شدند مقابل پای دکتر ایستاد . دکتر دست روی شانه اش گذاشت و دعوتش کرد مجددا بنشیند . مینو هم رو به روی صندلی معیری نشست . دکتر اظهار کرد که از دیدار هر دوی آنها خوشحال است و سپس به معیری گفت ( چه خوب کردی که دخترم را آوردی ببینم . پس از آن ملاقات کوتاه به شما قول داده بودم که برای دیدن مینو مزاحمتان می شوم . اما شما به سفر رفتید و مادرگرامیتان هم عذر مرا با این سخن که مینو هم به سفر رفته است خواست و مرا نا امید کرد ) . معیری گفت ( متاسفم سفری ناگهانی پیش آمد که نتوانستم به شما اطلاع بدهم . اما در فرصتی که به دست آمد مینو را به شما رساندم ) . حرفهای آن دو مینو را گیج کرده بود و نمی دانست آنها در مورد کدام ملاقات با هم صحبت می کنند . آیا این دو قبلا همدیگر را دیده و با هم آشنا بوده اند ؟ اگر این آشنایی دیرینه است پس چرا با یکدیگر رسمی صحبت می کنند ؟ آقای معیری او را از ادامه فکر باز داشت و با گفتن ( مینو خانم علاوه بر دیدار شما برای بیان در خواستی هم آمده که مایلم خودش آن را بیان کند ) . مینو گیج و متحیر به معیری نگریست و قادر به صحبت نبود . آقای معیری خونسرد نشسته بود و به صورت او نگاه می کرد . مینو نمی دانست چه در خواستی را باید بیان کند . اگر معیری می خواست مینو را به پرورشگاه تحویل بدهد می بایست خودش آن را عنوان کند و دلایلش را مبنی بر انصراف بیان نماید . اما آن طور که او نشسته بود و صحبت می کرد به گونه ای نبود که بخواهد این موضوع را بیان کند برعکس از مینو می خواست که در خواستش را عنوان کند . در این فکر بود که معیری گفت ( قولت را که فراموش نکرده ای ؟ ) ناگهان مینو به یاد دفترش افتاد و گویی از خواب بیدار شده باشد گفت ( هان . . . بله ، می خواستم خواهش کنم که اگر دفتر های مرا برای بدری پست نکرده اید به خودم تحویل بدهید ) . دکتر خبیری گفت ( اما دخترم دفتر کاملا سیاه است و جای سفید ندارد که بخواهی به آن چیزی اضافه کنی ؟ ) مینو گفت ( بله ، می دانم . اما می خواستم دفترم در اختیار خودم باشد ) . دکتر گفت ( یعنی دیگر نمی خواهی برای بدری بفرستم ؟ ) اشک از دیده مینو فرو چکید و گفت ( نه دیگر نمی خواهم . می دانم که بدری دیگر زنده نیست تا دفتر به دستش برسد . از اینکه لطف کردید و آنها را نگه داشتید ممنونم ) . دکتر بلند شد و گفت ( هر طور که میل توست . من هر دو دفتر را به خوبی حفظ کرده ام و آن را توی گاو صندوق گذاشته ام . چند لحظه باید شما را تنها بگذارم تا آنها را بیاورم ) . این را گفت و از دفتر خارج شد .