اتوبوس ( دفتر سفید / دفتر سیاه ) | فهیمه رحیمی

(149)
سه روز از آمدن معیری می گذشت و دختر تحت کفالت او ، همچنان در بستر آرمیده بود ، خبر های دایه آقا حکایتگر آن بود که دیگر رنگ رخسار دختر پریده نیست و غذایش را با اشتها می خورد . در پایان روز سوم او را ملاقات کرد . این ملاقات با وقت تصمیم نبود ، بلکه تصادفی او را در آشپزخانه دید . دایه آقا به نماز ایستاده بود و معیری برای ریختن یک فنجان چای قدم به آشپزخانه گذاشت . خورشید غروب کرده بود و ماه درپس ابری خود را به نمایش گذاشته بود . وقتی به آشپزخانه وارد شد ، دختری را دید که پشت به او ایستاده و پرده نازک آشپزخانه را کمی عقب زده و از آنجا به حیاط نگاه می کند . دختر قد بلندی داشت و مو های مشکی صاف او روی شانه های نحیفش ریخته بود . دلش به یکباره فرو ریخت و بی اختیار فکرش به گذشته کشیده شد . او بار ها و بارها پروانه را ازپشت دیده بود که آرام و موزون به طرف خانه شان گام بر می دارد ، هرگز شتاب نداشت . گویی می دانست که همه چیز روال عادی خود را طی می کند و او برای رسیدن نیاز به شتاب
ندارد . دلش می خواست برگردد. و به گونه ای دیگر با این دختر رو به رو شود . اما مینو وجود کسی را حس کرده بود ، نگاه از پنجره بر گرفت و به او نگریست . هر دو با دیدن یکدیگر آرامششان را از دست دادند و نوعی دستپاچگی بر آنها چیره شد . مینو زود سرش را پایین انداخت و سلام کرد . معیری سعی کرد گذشته را فراموش کند و به حال برگردد . پس لبخندی بر لب آورد و با گفتن ( حالتان چطور است ) خود را از بلا تکلیفی رهانید . مینو با صدای ضعیف خود که حکایتگر دوران نقاهت بود گفت ( خوبم ، متشکرم ) . معیری پرسید ( مرا می شناسید ؟ ) مینو سر فرود آورد و گفت ( گمان می کنم شما پسر قیم جدید من هستید ) . معیری تایید کرد و گفت ( بنشینید . هنوز خسته به نظر می رسید ؟ ) مینو روی اولین صندلی نشست و بدون آنکه به صورت مخاطب خود نگاه کند گفت ( دیگر خسته نیستم ! باید مرا ببخشید که بدون اجازه وارد آشپزخانه شدم . احساس تشنگی می کردم و نمی خواستم مادر جون را به زحمت بیندازم ) . اسم مادر جون برای معیری تزگی داشت . اما درک کرد که منظور دختر جوان ، دایه آقاست . پس بدون تامل گفت ( دایه آقا نماز می خواند . اما نمی دانم اگر ببیند شما از رختخواب خارج شده اید چه می کند ) . مینو گفت ( مادر جون پرستار مهربانی است که هرگز بیمارش را تنبیه نمی کند . خداوند در وجود او بدی قرار نداده ) . معیری گفت ( خداوند در وجود هیچ انسانی بدی قرار نداده . این انسانها هستند که خوب را تبدیل به بد می کنند ) . مینو به آرامی گفت ( بله حق با شماست ) . معیری پرسید ( اینجا از شما خوب مراقبت می شود ؟ ) مینو سر بلند کرد و برای اولین بار به صورت مخاطبش نگاه کرد و با لحنی که گویای رضایت کامل بود گفت ( بله ، خیلی خوب از من مراقبت می شود ، من خودم را شایسته این همه محبت نمی دانم ) . معیری سر تکان داد و گفت ( شما یکی از اعضای این خانواده کوچک هستید و باید به خوبی از شما مراقبت بشود . خوشبختانه اعضای این خانواده همه خوب و مهربان هستند به جز من که توسن بدیهایم بر خوبیها پیشی گرفته و تک تازی می کند ) . مینو بی اختیار گفت ( آه . . . نه ! شما سرچشمه همه خوبیها هستید و این را ثابت کرده اید ؟ ) معیری خندید گفت ( منظور تان پذیرفتن شما به عنوان یکی از اعضای خانواده است ؟ ) مینو سر فرود آورد و گفت ( بله ، شما و مادرتان با این عمل خیر خواهانه دختری از چنگال مرگ نجات دادید و او را برای تمامی عمر باقیمانده اش مدیون خودتان کردید . من هرگز این محبت شما را فراموش نمی کنم ) . معیری با صدای بلند خندید که موجب تعجب مینو شد و گفت ( دختر جان ! هرگز این طور نیست که تصور کرده ای . من انسان خوبی نیستم ، چون با میل و اراده خودم تو را نپذیرفتم . از من خواسته شد و من اجابت کردم . اگر من آدم خیر خواهی بودم ، خودم با نیت قبلی این کار را می کردم . اعمال انسان به نیت او مربوط است و در من هرگز نیت خیری وجود نداشته . به دیگران صدمه نزده ام ، اما دستگیری هم نکرده ام ) .
مینو متعجب ، چشم به صورت مردی که خود را محاکمه می کرد دوخته بود و نمی توانست قبول کند او فردی عاری از محبت انسانی باشد . اگر او اعمال خود را خیر خواهانه نمی پندارد پس چیست ؟ تظاهر به گونه ای که این مرد می خواهد به من بقبولاند ممکن نیست ، چرا که تظاهر به نیکو کاری مستلزم آن است که ریا کند و خود را وجیه المنظر نشان بدهد . اما او در اولین برخورد ، از خود دیوی ساخته و می خواهد تفهیم کند که مرد پاک نیتی نیست . آیا این نشانه آن نیست که او از تواضع و فروتنی بیش از حد برخوردار است و دوست ندارد خود نمایی کند و آن را بزرگ نشان دهد ؟ تبسمی کمرنگ بر لبش نقش بست که از دید تیز بین معیری دور نماند و پرسید ( در آن سر کوچکت چه می گذرد که مرا به باد تمسخر گرفته ای ! ) مینو گونه هایش سرخ شد و با شرمندگی سر به زیر انداخت و گفت ( هیچ آقا ! ) معیری قانع نشد و گفت ( چرا ! در لحظاتی که من حرف می زدم ، تو به چیز دیگری فکر می کردی که مایلم بدانم آن چیست ! ) مینو گفت ( افکار یک دختر یتیم و بیمار چرا باید برای شما مهم باشد ؟ من با افکار مریضم سرگرم بودم و داشتم خودم را قانع می کردم که گفته های شما نشانه تواضع و فروتنی است ، نه چیز دیگر . برای تظاهر باید ریا کار هم بود . و من نتوانستم قبول کنم که شما چنین مردی باشید ، چرا که برای شناساندن خودتان راهی غیر از دیگران پیش گرفتید ) . معیری نگاه تیز بین خود را به چشمان درشت و سیاهرنگ دخترک دوخت و گفت ( پس من از دید شما فردی متواضع و فروتن هستم که نمی خواهم از نیت خیر خواهانه ام کسی مطلع شود . بله ؟ ) مینو به آرامی سر فرود آورد و گفته او را تایید کرد . معیری روی صندلی ، راست و استوار نشست . ( تو آنقدر بدی دیده ای که تشخیص اعمال انسانها برایت دشوار است . تو با دیدن کوچکترین خوبی از کسی ، او را خوب و صالح می بینی . در صورتی که این طور نیست و همان طور که گفتم باید دید چه نیتی در پس آن نهفته است ) . آقای معیری با ادای این کلمات بلند شد و آشپزخانه را ترک کرد و مینو را با این فکر که در پس عمل نیک آقای معیری چه چیزی نهفته است ، تنها گذاشت .

(150)
صبح فردای آن شب ، مادر جون با دو جلد کتاب قدم به اتاق مینو گذاشت و گفت ( این دو کتاب را از آقا جان گرفتم که تو بخوانی . آقا جان عقیده دارد تو خیلی ساده هستی و آدمها خیلی راحت می توانند فریبت بدهند . فقط کافی است که به تو محبت کنند ) . مینو گفت ( من ساده ام ! بله حق با آقای معیری است . من با آنکه در جامعه ای عاری از محبت بزرگ شده ام کمبود محبت از من انسانی شکاک و کینه توز نساخته . من انسانها را دوست دارم . و فکر می کنم حتی آن صفتی که بدی نام گرفته ، از خوبی آدمها جدا نیست و عمل آنها برای رسیدن به خوبی است . مثل گل که باید نیش خار را تحمل کرد تا به آن دست یافت . همیشه فکر کرده ام آنچه دیگران بر من روا می دارند ، نشانه ضعفی است که من در خود دارم و آنها می خواهند به من بیاموزند تا ضعف خودم را از میان بر دارم . و با همین فکر هم بود که اعمال عمو و زن عمو را تحمل می کردم و لب به اعتراض نمی گشودم . ایمان دارم که در وجود تمام انسانها آن قدر که خوبی هست بدی کمتر است . من بدی آنها را به خوبیشان می بخشم و از هیچ کس کینه ای به دل نمی گیرم . از ترسیم جنبه های بد انسانها زجر می کشم . پس بهتر می دانم که فقط به خوبیهای آنها نگاه کنم و خصلتهای خوب آنها را به حافظه بسپارم . من از آدمهای به قول آقای معیری " بد " درس می گیرم . اگر آنها مرا زجر داده اند ، من دیگران را زجر نخواهم داد و اگر از وجودم بیگاری کشیدند ، من از هیچ کس بیگاری نخواهم کشید . من معتقدم که بهترین درسها را در رابطه با همین مردم می توان گرفت و کامل شد . حق با آقای معیری است و من ساده اندیشم ) .
دایه آقا به گمان اینکه مینو رنجیده خطر شده ، لب تخت او نشست و گفت ( آقا جان قصدش این نبود که تو را برنجاند . من حتم دارم که منظورش تعریف از تو بود ، نه تحقیرت ! ) مینو گفت ( می دانم ، مادر جون من از آقای معیری رنجشی ندارم . یعنی از هیچ کس رنجشی ندارم ، حتی از دکتر خبیری که در این مدت جویای حالم نشده . من کی هستم که بخواهم فکر دیگران را به خودم مشغول کنم ؟ اما دلم می خواست لااقل پیغام می داد که آیا دفتر هایم را برای خواهرم بدری پست کرده یا نه ! مطمئنم این کار را کرده ، چون مدتها گذشته و هیچ خبری از بدری نرسیده ) . دایه آقا خواست لب باز کند و سخنی بگوید که منصرف شد و بدون حرف اتاق را ترک کرد . و یکسره به اتاق آقای معیری رفت و گفته های مینو را باز گفت . آقای معیری از روی تاسف سر تکان داد و گفت ( اشتباه ، پشت اشتباه . من می بایست این دفتر ها را به پرورشگاه بر می گرداندم که فراموش کردم . حتی به شما هم نگفتم آن را برگردانید . امیدوارم به مینو نگفته باشید دفتر ها پیش من است ؟ ) دایه آقا سر تکان داد و گفت ( نه آقا جان مطمئن باشید . ولی بهتر است دفتر ها را بدهید حسنعلی ببرد و به پرورشگاه تحویل بدهد تا رییس پرورشگاه هر کاری می خواهد با آنها بکند ) . آقای معیری گفت ( خودم این کار را می کنم . مایلم از نزدیک با دکتر و جایی که این دختر در آن زندگی می کرد ، آشنا شوم ) . ساعتی بعد آقای معیری با بسته ای زیر بغل خانه را ترک کرد .
دکتر خبیری او را در دفتر کارش پذیرفت و هر دو به گرمی دست یکدیگر را فشردند . آقای معیری با مردی مسن رو به رو شد که مو های سپیدش چون برف می درخشید . صورت بزرگ و سپید دکتر پیری او را زیاد نشان نمی داد و این نشانه زندگی راحت و آسوده او بود . دکتر تبسمی بر لب داشت که اطمینان بخش بود و به معیری گفت ( خیلی دلم می خواست شما را از نزدیک ملاقات می کردم . وقتی برایتان نامه نوشتم چندان امیدوار نبودم که به آن پاسخ بدهید و بار مسئولیتی چنین خطیر را بپذیرید . اما وقتی موافقتنامه شما به دستم رسید ، آنقدر خوشحال شدم که به خانمم گفتم یکی از بچه هایمان به سعادت رسید . هر چند در آن شرایط امیدی به زنده ماندن مینو نداشتیم . اما می دانستیم که با توجه و پرستاری به موقع می شود او را به زندگی برگرداند . و شما با پشتیبانی از این دختر همان کار را کردید . حالا به من بگویید مینو چطور است ؟ بیماریش به طور کلی برطرف شده ؟ می تواند حرکت کند ؟ ) آقای معیری به دکتر اطمینان داد و با بر شمردن اقداماتی که برای بهبودی او به کار برده اند ، حرف را بدانجا کشاند که ( مینو کاملا از عفونت خونی راحت شده و به راستی معالجات دکتر ها مثمر ثمر بوده . حالا که از این بیماری خلاص شده به این فکر افتاده که چرا خواهرش با او تماس نمی گیرد و آیا شما دفتر او را برای خواهرش پست کرده اید یا نه ؟ راستش مینو نمی داند که من دفتر ها را خوانده ام و همین باعث شده تا سرپرستی او را به عهده بگیرم . من در تحویل این دفتر ها به شما تعلل کردم که امیدوارم پوزش مرا بپذیرید . می خواهم با هر وسیله ممکن اینها را به بدری برسانم و از هیچ کاری دریغ نخواهم کرد ، فقط کافی است آدرس او را به من بدهید ) .
دکتر خبیری سر به زیر انداخت و گفت ( مینو خودش می داند که بدری به بیماری سل مبتلا بود . وقتی از پیش ما رفت بیماری همچنان با او بود . مینو نمی توانست مرگ بدری را تحمل کند . به همین دلیل هم در رویایش او را بستری کرد و به او حیات دوباره بخشید . واقعیت این است که ما وقتی فهمیدیم معالجات بی ثمر است ، دنبال پدرش فرستادیم تا او را با خود ببرد و او روز های آخر زندگی را در کنار خانواده اش بگذراند . بدری یک ماه پس از رفتن از پرورشگاه مرد و در گورستان اصفهان دفن است . شاید مینو از این موضوع با خبر باشد ، اما همان طور که گفتم چون به بدری خیلی علاقه داشت ، نخواست این حقیقت را بپذیرد . من تصمیم داشتم وقتی کاملا حالش خوب شد به دیدارش بیایم و خودم شخصا این خبر را به او بدهم که خوشبختانه شما خبر سلامتی او را برایم آوردید . من سعی می کنم هفته آینده به دیدارش بیایم و حقیقت را به او بگویم . شما هم مرا یاری می کنید ؟ )

(151)
آقای معیری حس می کرد قادر به تنفس نیست . چیزی راه گلویش را سفت و سخت گرفته بود . برای آنکه بتواند تنفس کند ، کنار پنجره ایستاد و کمی از آن را باز کرد . از هوای خنک بیرون جان گرفت و چند نفس عمیق کشید . همان طور که به صحن چمن پرورشگاه نگاه می کرد ، آهسته گفت ( مایلم اتاقی را که مینو در آن زندگی می کرد ببینم . البته اگر اشکالی نداشته باشد ) . دکتر خبیری شادمان بلند شد و گفت ( نه دوست عزیز ، اشکالی در میان نیست . لطفا با من بیایید ) . هر دو از دفتر خارج شدند و قدم به راهرو طویلی گذاشتند که نماد بیمارستانی داشت . با پیمودن راهرو ، وارد محوطه چمن شدند و راه ساختمان آجری را در پیش گرفتند . دکتر خبیری در را برای معیری گشود و با هم قدم به راهرو طویل و وسیع دیگری گذاشتند که تعدادی اتاق رو به روی هم قرار داشت . در یکی از اتاقها باز بود و معیری توانست تختخوابهای دو نفره بچه ها را ببیند . دکتر خبیری گفت ( این سالن مخصوص کودکان زیر ده سال است . مینو تا زمانی که در این سن بود ، توی این اتاق زندگی می کرد و در یکی از اتاقها را گشود ، معیری چشمش به اتاق بزرگی افتاد که چند تخت با فاصله کمی از هم قرار داشت . رنگ دیوار اتاق از بین رفته بود و بوی کهنگی از آن به مشام می رسید . دکتر خبیری به تختی اشاره کرد و گفت ( این تخت مینوست و متاسفانه همان طور که نوشته ، قدیمی و زهوار در رفته است . اما چاره ای نداریم . بودجه بسیار محدود است و ما ناچاریم قناعت کنیم و از هر وسیله ای تا سر حد امکان استفاده کنیم . این پنجره ها را تازه بزرگ کرده ایم که نور بیشتری به اتاقها بتابد . تا زمانی که مینو اینجا بود ، فقط یک پنجره کوچک آن بالا داشتیم ) . بوی بدی می آمد ، مثل بوی نم و کهنگی . معیری پرسید ( گمان می کنم رختخوابها هم قدیمی و کهنه باشند ؟ ) دکتر خبیری تایید کرد و گفت ( بله ، قدیمی و کهنه هستند . همان طور که گفتم بودجه ما بسیار کم است و ما بیشتر چشم به دست آدمهای خیر خواه داریم تا دولت . بچه ها از تغذیه کافی برخوردار نیستند و ما فقط می توانیم در طول ماه دو بار به آنها گوشت بدهیم . اما اگر فرد خیری نذر و نذوراتی کرده باشد و گوسفندی برایمان بیاورد بچه ها دلی از عزا در می آورند ) .
معیری قدم به قدم پیش رفت تا جایی رسید که مینو سالهای آخر را در آنجا گذرانده بود . اتاقی که او به اتفاق بدری در آن چندین سال زندگی کرده بود ، اتاقی بود نیمه تاریک و نمور که در آن ساعت روز غروب را به خاطر می آورد . معیری گفت ( اینجا چقدر تاریک است . بچه ها حق بازی کردن در حیاط را دارند ؟ ) دکتر گفت ( بله . بچه های کوچکتر به دست بچه های بزرگتر سپرده می شوند تا از آنها مراقبت شود . مینو و بدری هم کارشان نگهداری و مراقبت از بچه های کوچکتر بود . من می دانستم که آنها چقدر به یکدیگر علاقه دارند ، به همین دلیل هرگز کاری نکردم که از هم جدا شوند . منصور ، پسر باغبان همین پرورشگاه از آنها باج می گرفت ، اما در عوض از آنها حمایت می کرد . هیچ دختری حق نداشت مینو و بدری را اذیت کند . مخصوصا بدری را که هم ضعیف بود و هم زود به گریه می افتاد . منصور با گرفتن یک شکلات ، از آن دو حمایت می کرد و من به این کار راضی بودم . می دیدم که گاهی باغبانمان یواشکی به آنها میوه می دهد . چون این دو را دوست پسرش می دانست و می خواست آنها دوستی شان را همان طور حفظ کنند . شباهت اتفاقی حادثه ای که برای پدر و مادر منصور هم به وجود آمد ، مینو را بیشتر غرق در رویا کرد . او این طور تصور کرد که منصور برادرش است و بدری دختری است که آمده تا با او زندگی کند . برای پدر بدری تصویری از باغبان داشت و از بدری شنیده بود که پدر او نیز به رماتیسم مبتلاست . اما نمی دانم چه انگیزه ای موجب شد تا پدر بدری را مرد سوم بداند . آیا تصور او از مرد سوم نیز چنین است و دوست دارد او را بیمار و دردمند ببیند و برای مداوای او کوشش کند ؟ بعد از حادثه ای که برای پدر و مادر منصور اتفاق افتاد دایی او از ده آمد و منصور را با خودش برد . به تصور مینو دایی منصور ، دایی خودش هم هست . من وقتی دفتر هایش را خواندم ، به راحتی توانستم به عمق احساسات او پی ببرم . چون تقریبا با تمام قهرمانهای مینو آشنا بودم ) .
دکتر خبیری در اینجا ساکت شد و هر دو در سکوت به راه ادامه دادند . معیری با عنوان کردن این موضوع که - آیا در اینجا تنبیه بدنی انجام می گیرد ؟ - دکتر را بار دیگر به سخن وا داشت . دکتر گفت ( طبق قوانین این کار ممنوع است . اما تربیت این همه کودک با پند و اندرز مشکل است و پرستار ها و خدمه گاهی مجبورند از ارعاب استفاده کنند ) . معیری پوزخندی زد و گفت ( اما بنا بر نوشته مینو این کار گاه گاهی انجام نمی شده و او هر روز از ننه عذرا کتک می خورده ) . دکتر گفت ( تا با بچه ها زندگی نکنید ، پی به مشکلات ما نمی برید . تر و خشک کردن هر روزه کودکان کار طاقت فرسایی است و اعصاب می خواهد . مخصوصا اگر ببینی کودکی هر روز جای خود را تر می کند ، دیگر طاقتت طاق می شود و کنترل خود را از دست می دهی . مادر های واقعی هم کودکانشان را تنبیه می کنند . وای بر احوال خدمه که احساس مادری هم نسبت به این بچه ها ندارند ) . معیری گفت ( حتما که نباید فرزند خودشان باشد تا به آنها مهربانی کنند . آنها پول می گیرند تا به وظیفه ای عمل کنند ) . دکتر خبیری خندید و گفت ( پولی که آنها دریافت می کنند ، بخور و نمیر است . باور کنید که اگر محبتشان نبود ، همگی از اینجا می رفتند . پولی که این روز ها خدمه خانه ها می گیرند ، خیلی بیشتر از حقوقی است که این خدمتکار ها از دولت می گیرند . کار زیاد و در آمد کم ! دیگر شور و شوقی برای آنها باقی نمی ماند که بفهمند چه طور باید رفتار کنند . البته من هیچ وقت طرفدار خشونت نبوده ام و همه خدمتکار ها این را به خوبی می دانند ، اما برای شما گفتم که بدانید زیاد هم مقصر نیستند ) . معیری خندید و گفت ( می دانم ! وقتی انسان نتواند حقش را از قوی بگیرد ، عقده اش را سر ضعیف خالی می کند . این امر تازه ای نیست ) .
دکتر خبیری که کسی را جسته بود تا با او درد دل کند ، دستش را روی شانه معیری گذاشت و گفت ( اگر اوضاع به همین منوال پیش برود ، تا یکی دو سال دیگ در چنین مکانها هم به وی بچه های یتیم بسته می شود و آنها در خیابان ها سرگردان باقی می مانند . با پولی که برای ساختن یک استراحتگاه در یک جزیره دور خرج می شود ، می دانی چند پرورشگاه می توان ساخت ؟ با یک صدم از آن پول تمام اثاث و وسایل این پرورشگاه را می شود نو کرد .
هر دو ساختمان را دور زده بودند و باز هم به دفتر دکتر خبیری باز گشته بودند . آقای معیری دیگر ننشست و با گفتن ( من هفته آینده منتظر تلفن شما هستم ) خداحافظی و پرورشگاه را ترک کرد . حالا دیگر می دانست که آن دختر در چه محیطی زندگی و رشد کرده ، و با چه انسانهایی معاشر بوده است .

(152)
وقتی قدم به خانه نهاد ، آرام بود . سعی بسیار کرده بود تا هنگام قدم نهادن به خانه آرام و طبیعی باشد و غم و اندوه خود را از دیگران پنهان دارد . فوت بدری برای او نیز اندوه به همراه آورده بود و از اینکه مینو تنها همدم خود را هم از دست داده است به حالش دل می سوزاند و فکر می کرد که دکتر چگونه می تواند این مصیبت را به او اطلاع بدهد به گونه ای که روح حساس و بیمار مینو آسیب نبیند و دوباره او را به بستر بیماری نکشاند ؟ اگر این دختر از شنیدن خبر فوت طاقت نیاورد و اسیر بستر شود ، حق خواهد داشت ! ای کاش دکتر این خبر جانگداز را به اطلاع مینو نرساند و بگذارد او همچنان در رویا با خواهرش زندگی کند . آیا آنها حق داشتند که این تنها دلخوشی را از او دریغ کنند ؟
دایه آقا با رویی گشاده به استقبال آمد و آرام به گونه ای که صدایش را فقط آقا جان می شنید پرسید ( دفتر ها را تحویل دادید ؟ ) آقای معیری لبخندی زد و سر فرود آورد و با خستگی کنار بخاری دیواری نشست و او هم با صدایی آرام از دایه پرسید ( حالش چطور است ؟ ) دایه گفت ( خوب است و سخت مشغول مطالعه است . به مینو گفتم که ما تصمیم گرفته ایم پس از اینکه حالش کاملا خوب شد ، بگذاریم به درسش ادامه دهد . اما او نپذیرفت و گفت – من حاضر نیستم در جمعی ظاهر شوم و بگذارم که به من و یتیمی ام بخندند . همین که می توانم کتاب بخوانم و چیزی بنویسم برایم کافی است – ولی موقع گفتن این حرف رنگش پریده بود ، فکر می کنم می ترسید ما بخواهیم او را از خودمان دور کنیم ) . آقای معیری گفت ( حق دارد چنین فکری بکند . شما زود این پیشنهاد را مطرح کردید . باید می گذاشتید که حالش کاملا خوب بشود و آمادگی پذیرفتن پیشنهاد را داشته باشد . لطفا از این به بعد در مورد حرفهایی که به مینو می زنید بیشتر دقت کنید ) . دایه آقا افسرده سر به زیر انداخت و گفت ( من فکر می کردم خوشحال می شود . اگر می دانستم ناراحتش می کنم مطرح نمی کردم ) . آقای معیری گفت ( هر دوی ما قبول داریم که او روز های سختی را پشت سر گذاشته و هنوز احتیاج به مراقبت دارد . پس نباید ذهن او را با گفته هایمان خسته کنیم . در حال حاضر بیمار ما فقط به آرامش احتیاج دارد ) . دایه آقا که فکر می کرد منظور آقا جان از آرامش سکوت ، محیط است . گفت ( اما اینجا که خیلی ساکت است و هیچ صدایی او را آزار نمی دهد ) . آقای معیری خسته تر از آن بود که بخواهد توضیحات بیشتری بدهد . پس لبخندی زد و گفت ( همین طور خیلی خوب است . دایه آقا من خیلی گرسنه ام ، شما غذا خورده اید ؟ ) دایه گفت ( هیچ کدام غذا نخورده ایم . من چند دقیقه پیش از مینو پرسیدم دوست دارد برایش غذا بیاورم ، اظهار بی میلی کرد و گفت گرسنه نیست و میل به غذا ندارد . آقا جان شاید از اینکه روز و شب فقط یک نوع غذا می خورد اشتهایش را از دست داده باشد . ای کاش می شد غذای دیگری به او می دادیم ) . آقای معیری گفت ( تا شما وسایل را آماده کنید ، من اطلاعات کافی از دوستم می گیرم . یک برنامه مفصل و متنوع ) . دایه اتاق را ترک کرد و معیری با تماس تلفنی اطمینان حاصل کرد که مینو می تواند از تمام غذا های مقوی استفاده کند و دوران رژیمش به پایان رسیده است . خوشحال گوشی را گذاشت و این خبر را به عنوان خبری فوق العاده به دایه داد و به دنبال آن گفت ( دیگر لزومی هم ندارد غذایش را توی رختخواب بخورد . به او بگویید مایلم با ما سر میز بنشیند . لطفا یک بشقاب هم برای او بگذارید ) . دایه آقا میز را با سلیقه چید و برای خبر کردن مینو به اتاق او رفت .
وقتی به مینو اطلاع داد که دوران غذا های ساده به سر آمده و او می تواند مثل دیگران از انواع غذا ها استفاده کند ، لبهای مینو به تبسمی گشوده شد و گفت ( مادر جون غذا های شما به قدری خوشمزه بودند که هرگز به این فکر نکردم که دارم هر روز و شب یک نوع غذا می خورم ) . دایه خندید و گفت ( تعریفت را می شنوم و آن را تعارف تلقی می کنم . چون حتما حقیقت چیز دیگری است . حالا بلند شو برویم آشپزخانه . آقا جان و حسنعلی خان خیلی گرسنه اند و تحمل ندارند ) . قلب مینو فرو ریخت و از اینکه مجبور بود با قیم خود سر یک میز بنشیند ، دچار دلشوره شد . ترجیح داد سیری را بهانه کند تا از رفتن سر میز معاف شود . اما دایه او را به این دلیل که آقا جان می خواهد حتما او سر میز حاضر باشد ، ناگزیر اطاعت کرد . مینو نگاهی به ظاهر خود انداخت و همراه دایه قدم به آشپزخانه گذاشت .
آقای معیری نگاهی گذرا به ساعتش انداخت و گفت ( دایه جان روز به روز پیر تر می شوی . اگر نمی دانستم که اتاق مینو خانم به دیوار آشپزخانه چسبیده ، گمان می کردم شما او را از خانه همسایه صدا زده اید ) . دایه کنایه آقا جان را ندیده گرفت و گفت ( از بچگی عادت نداشتید گرسنگی را تحمل کنید . هنوز هم همان طورید ) . آقای معیری خندید و گفت ( عامل شکمو بودن من شما هستید که غذا های فوق العاده درست می کنید . من هیچ کجا این غذا را نمی خورم ، حتی در بهترین رستورانهای پاریس . حالا که چاپلوسی کردم ، لطفا غذا را زود تر بکشید که واقعا تحمل گرسنگی ندارم ) . در تمام لحظات ، به صورت دختر جوان نگاه نکرده بود . می خواست بدین طریق دختر را آزاد بگذارد تا او بتواند محیط را به راحتی بپذیرد . این خواسته مینو نیز بود ، چون وقتی متوجه شد که آقای معیری به او نگاه نمی کند و وجودش را ندیده گرفته ، بیشتر خوشحال شد و به مادر جون کمک کرد .

(153)
در سر میز غذا ، فقط مادر جون و آقا جان بودند که با هم صحبت می کردند . حسنعلی خان ضمن آنکه می کوشید به بهترین وجه ران سرخ شده مرغ را قطعه قطعه کند ، در حرکات دستها و صورتش شتاب موج میزد و بیننده را به خنده می انداخت. تند غذا خوردن او ناشی از هول شدن نبود ، او به این گونه غذا خوردن عادت داشت . آقای معیری به حسنعلی خان نظر داشت اما او را از این شیوه غذا خوردن بر حذر نکرد . خود او علی رغم آن همه اظهار گرسنگی تقریبا نیمه سیر دست از غذا کشید و بلافاصله پیپش را روشن کرد . بوی عطری در فضا پیچید که برای مینو خوشایند بود . او هم غذای خود را تمام نکرده ، دست کشید و دهانش را پاک کرد . در آن لحظه بود که نگاه معیری را متوجه خود دید که پرسید ( چرا غذایتان را تمام نمی کنید ؟ شما باید بعد از آن رژیم سخت ، کاملا اشتها داشته باشید ) . مینو گفت ( حق با شماست ، اما دیگر میل ندارم ) . دایه گفت ( شاید این غذا را دوست نداری ؟ ) مینو محزون گفت ( من هیچ وقت یاد نگرفته ام چیزی را دوست نداشته باشم یا از آن بدم بیاید . همیشه در مقابل نعمتی که خدا به من داده ، سپاسگزار و شاکر بوده ام ) . حسنعلی خان دور دهانش را پاک کرد و گفت ( اما من به عوض همه شما خوردم . دستت درد نکند دایه ! ) . این را گفت و از پشت میز بلند شد . هنوز آشپزخانه را ترک نکرده بود که برگشت و آقای معیری را مخاطب قرار داد و گفت ( شما امروز عصر جایی می روید ؟ ) معیری کمی فکر کرد و گفت ( نه فکر نمی کنم . چطور مگر ؟ ) حسنعلی خان گفت ( می خواهم اتومبیل را ببرم تعمیرگاه ). آقای معیری گفت ( اگر واجب نیست فردا این کار را بکن . حالا که فکر کردم یادم آمد باید جایی بروم ) . حسنعلی خان بدون حرف اتاق را ترک کرد . مینو سنگینی نگاهی را روی خود حس کرد . وقتی سر بلند کرد ، نگاه معیری را متوجه خود دید ، ثابت و بیحرکت گویی در یک لحظه به بهت فرو رفته است . مینو در زیر این نگاه رنگ به رنگ می شد . قدرت حرکت نداشت و نمی توانست بدون اجازه برخیزد . دایه آقا به صورت مینو نگاه کرد و سپس نگاهی به آقا جان انداخت که غرق تماشا بود ، لحظه ای کوتاه اجازه داد تا آقا جان به تماشا بنشیند . اما پس از آن با سرفه ای بلند آقا جان را از دریای افکارش بیرون کشید . آقای معیری متوجه خودش شد و او هم با یک سرفه تصنعی کوتاه هوشیاری خود را اعلان کرد . مینو و دایه منتظر بودند که او آشپز خانه را ترک کند . اما گویی او خیال بلند شدن و رفتن نداشت . آفتابی که به آشپزخانه تابیده بود و او مستقیما در شعاع آن قرار داشت ، رخوتی در او ایجاد کرده بود که دوست داشت در همان حال بماند . مینو همچنان بلا تکلیف نشسته بود تا فرمانی صادر شود و بدان عمل کند . نگاه آقای معیری این بار بدون بهت بر مینو دوخته شد و گفت ( فکر می کنم اگر شما چند ساعتی از خانه خارج شوید برای تغییر روحیه تان بد نباشد . خودتان را کاملا بپوشانید و یک ساعت دیگر آماده شوید تا با هم بیرون برویم ) . رنگ از رخسار مینو پرید . اما بلافاصله با گفتن – بسیار خوب – اطاعت کرد .
دستور صادر شده بود و به آرامی اتاق را ترک کرد . وقتی قدم به اتاقش گذاشت ، با صدایی که خودش می شنید گفت ( همه چیز تمام شد . من باید برگردم ، اما به کجا ؟ می خواهند مرا به دکتر خبیری تحویل بدهند یا با حسنعلی خان روانه شمال کنند ؟ ) لب تخت نشست و باز هم فکر کرد . با خود گفت – وقتی به بهت فرو رفته بود ، به این فکر می کرد که مرا به کدام طرف پرتاب کند . شمال یا پرورشگاه ؟ ای کاش می توانستم از نگاه بهت زده اش بخوانم که برایم چه تصمیمی گرفته . آیا ممکن است در این مورد با دایه آقا صحبت کرده باشد ؟ اما نه گمان نمی کنم . این تصمیم را آنی و بدون نقشه قبلی گرفته ، چون در مقابل سوال حسنعلی خان اول گفت به اتومبیل احتیاج ندارد . اما زود تغییر عقیده داد . بله ! این یک تصمیم ناگهانی است . خوب است برگردم و بپرسم می خواهد مرا کجا بفرستد تا خودم را آماده کنم - . از این فکر زهرخندی بر لب آورد و نگاهی به پیرامونش انداخت و گفت – من هیچ چیز ندارم که با خودم ببرم . حتی دیگر یک بقچه خالی هم ندارم - . غمگین بلند شد و مو های چون ابریشم خود را شانه کرد و فقط دستی به لباس ساده کتانی اش کشید و گفت – این لباس عاریه نسترن را روزی به خود او برمی گردانم و این دو شانه کوچک را هم به نرگس پس خواهم داد تا از هیچ کس چیزی به همراه نداشته باشم . اگر بدانم آقای معیری تصمیم گرفته مرا به شمال راهی کند فرار می کنم و خودم را به دکتر می رسانم . می دانم که آنها مرا پناه خواهند داد . من برمی گردم به جایی که در آن زندگی کرده ام - .
آن قدر برای خود نقشه کشید که متوجه گذشت زمان نشد . وقتی دایه آقا در اتاق را باز کرد و به او گفت – آقا جان منتظر است – هراسان بلند شد و اتاق را ترک کرد . رفتار دایه آقا تغییر نکرده بود و از ظاهرش نمی شد حدس زد که می داند مینو به کجا فرستاده خواهد شد ! مینو قادر به تکلم نبود . فقط دستهایش بودند که دست مادر جون را سفت و محکم گرفته بودند . او نیاز داشت تا کلمه ای محبت آمیز و امیدوار کننده بشنود و دایه آقا بگوید – زود تر برگرد - . دایه آقا این نیاز را ندید . فقط گفت ( عجله کن که آقا جان حوصله صبر کردن ندارد ) . مینو دست خود را از دست دایه بیرون کشید و خانه را ترک کرد .

(154)
حسنعلی خان پشت فرمان نشسته بود و آقای معیری روی صندلی عقب لم داده بود و صورتش را به طرف خورشید گرفته بود . در یک لحظه از آن صورت متنفر شد و خشم در وجودش چنگ انداخت . اگر چاره داشت از همان جا می گریخت و به آنها اعتنا نمی کرد . حسنعلی خان پیاده شد و در را برای او گشود و راه فرارش را سد کرد . مینو با حالتی عصبی سوار شد و به تقلید از آقای معیری گوشه دیگر صندلی لم داد . آن طور که او نشسته بود ، می توانست کاملا به صورت آقای معیری نگاه کند . آقای معیری با چشمانی بسته فرمان حرکت داد .
مقداری از راه را در سکوت طی کردند . سرعت اتومبیل در آن نیمروز به علت خلوتی خیابانها زیاد بود . آقای معیری بدون آنکه دیده باز کند گفت ( چه خبر است ؟ سر که نمی بری آرامتر حرکت کن ! ) حسنعلی خان سرعت اتومبیل را کم کرد و اجازه داد آقای معیری از اتومبیل به جای گهواره استفاده کند و به خواب نیمروز برود . خشم مینو کم کم تبدیل به اشتیاق شد و با دیدن مغازه هایی که چشم انتظار مشتری بودند ، افسردگی را فراموش کرد . پس از یک ماه می توانست به مغازه ها نگاه کند و لذت ببرد . برای دنیایی که در نظر داشت بعد ها برای خود بسازد ، لازم بود که همه جا را با دقت بنگرد و آنها را به حافظه بسپارد . بوی بهار را از پشت شیشه بسته حس می کرد . تنوع اجناس و ساک خرید که در دست مردمان رهگذر می دید به او نوید آینده را می داد . با خود اندیشید – هیچ بهاری را شاد و خوشحال آغاز نکرده است . این بهار نیز همچون سالهای گذشته با غم و حسرت آغاز خواهد شد - .
حسنعلی خان از خیابانی به خیابان دیگر می پیچید . گویا مقصد معینی را دنبال نمی کند . ساعتی گذشته بود و آنها فقط خیابانها را دور زده بودند . با خودش گفت – برای این است که آقای معیری خوابیده و او نمی خواهد اربابش را بیدار کند . اما اگر این خواب همچنان ادامه پیدا کند ، آنها باید باز هم خیابان نوردی کنند ؟ - از ادامه این کار بدش نمی آمد . این کار بهتر از رفتن به ترمینال و راهی شدن به شمال بود . حتی از رفتن به پرورشگاه هم بهتر بود . شاید با فرا رسیدن شب از رفتن منصرف شود و مرا به خانه باز گرداند . آرزو کرد حسنعلی خان سرعتش را از این هم کمتر کند و بگذارد زمان طی شود . خوشحال از این خیال به تماشا نشست و خود را به دست تقدیر سپرد .
مدتی نگذشته بود که آقای معیری دیده باز کرد و به حسنعلی خان گفت ( دیگر کافی است . حالا به جایی که گفتم برگرد ) . قلب مینو شروع به تپیدن کرد . با دقت بیشتری خیابانها را نگاه کرد . اما این بار توجهش به مغازه ها و عابران نبود ، بلکه می خواست بفهمد که آیا خورشید آنقدر عقب نشسته که فکر آقای معیری را از سفر منصرف کند . اما بدبختانه هنوز روز بود و برای انجام هر کاری فرصت بود . به جای خشم هاله ای از غم بر صورتش نشست و آه حسرتی کشید . می دانست که در دفتر جدیدش از روز هایی که در خانه آقای معیری گذرانده به خوبی یاد خواهد کرد و دیگر احتیاجی به رویا و تخیل ندارد . قیم او کاملا لطفش را شامل او کرده و با تمام وجود روز های راحتی را برای او فراهم آورده است . اما افسوس می خورد که دوران خوشی اش چه زود به پایان رسیدند و دیگر نمی تواند خود را غرق در سعادت ببیند . اگر این مرد چند ماه دیگر هم در سفر باقی مانده بود ، او می توانست واقعا خود را خوشبخت احساس کند . از این فکر بر خود خشم گرفت و اندیشید که – بالاخره چه ؟ بالاخره او می آمد و تو را به پرورشگاه بر می گرداند . همین بهتر که این کار زود تر انجام گرفت و خوشیهای زود گذر همان به که زود تمام شوند و حسرت دوران کمتری بر دل بگذارند . چشم بر هم نهاد تا متوجه نشود او را به کجا می برند . می خواست به خود بقبولاند که میان شمال و پرورشگاه تفاوتی نیست ، اما قلب و روحش بیشتر به سوی پرورشگاه کشیده می شد . در ذهن شروع کرد به شمردن امتیازات پرورشگاه و با خود گفت – یک : پرورشگاه در تهران است و من در زادگاه خودم هستم . دوم : دکتر خبیری و خانم دکتر رفتارشان خیلی بهتر از عمو و زن عموست . سوم : با دختر های پرورشگاه تقریبا همه همدرد هستم و کسی بر دیگری برتری ندارد . چهارم : می توانم گاه گاهی از خانم دکتر خواهش کنم و با مادر جون تلفنی صحبت کنم . پنجم : چون دیگر خوب شده ام و بسترم را خیس نمی کنم ، دیگر از ننه عذرا کتک نمی خورم و چون به قدر کافی بزرگ شده ام می توانم در کارخانه ای مشغول کار شوم و حرفه بیاموزم . ششم : امکان اینکه بدری و منصور به پرورشگاه برگردانده شوند هم وجود دارد و این خود بهترین امتیاز است . آه . . . که اگر آنها برگردند چه روز های شادی را با یکدیگر خواهیم گذراند - .
از این رویا صورتش گلگون شد و حرارتی مطبوع وجودش را فرا گرفت . وقتی چشم گشود ، نگاه معیری را متوجه خود دید . او پرسید ( به چی فکر می کردی که این طور صورتت را سرخ کرده ؟ ) مینو سر به زیر انداخت و سکوت کرد . معیری با دقت بیشتری به صورت او نگاه کرد و پرسید ( نمی خواهی جواب بدهی ؟ اما من می توانم حدس بزنم که به چه فکر می کردی ) . مینو نا باورانه به آقای معیری خیره شد و لبخند مرموزی را بر لب او مشاهده کرد . می خواست بپرسد – اگر می دانید بگویید – اما منصرف شد و فقط لبخندی بر لب آورد . حسنعلی خان سرعت اتومبیل را به حد اقل رساند و گوشه خیابانی پر ازدهام توقف کرد . آقای معیری به مینو اشاره کرد و هر دو پیاده شدند .

(155)
آقای معیری به حسنعلی گفت ( منتظر ما نمان و برگرد . به نظر من اتومبیل هیچ نقصی ندارد . به خانه برگرد و دستی به سر و روی آن بکش ) . حسنعلی خان با گفتن ( بسیار خوب ) حرکت کرد . مینو خیابانی را دید که هیچ شباهتی به خیابان پرورشگاه نداشت . تمام مغازه ها شیک و لوکس بودند و نوع لباس پوشیدن عابران نیز نشانه تمول آنها بود . آقای معیری یقه بلوز اسکی خود را مرتب کرد و پالتویش را محکم به خود پیچید و از جوی آبی نسبتا بزرگ پرید و دستش را به سوی مینو دراز کرد تا او را برای پریدن کمک کند . مینو دست خود را پیش برد و به کمک آقای معیری از جوی پرید . او همچنان که دست مینو را در دست داشت ، پشت ویترین مغازه ای ایستاد و گفت ( نگاه کن ) . مینو آن قدر گیج و مبهوت بود که چشمانش به درستی اجناس پشت ویترین را نمی دید . آقای معیری او را پشت ویترین مغازه دیگری برد و خودش نیز به تماشا ایستاد . مینو حس می کرد قادر به نفس کشیدن نیست . به جای رفتن به پرورشگاه یا شمال ، او پشت ویترین زیبای مغازه ای ایستاده و اجازه نگاه کردن دارد . می خواست به خود بقبولاند آنچه می بیند در تصورش شکل گرفته و زنده شده اند . اما گرمای دست آقای معیری نمی توانست دروغ باشد . برای باور آنچه می دید سعی کرد دستش را از دست آقای معیری در بیاورد ، آقای معیری دستش را رها کرد و گفت ( از کنار من دور نشو ، ممکن است میان جمعیت گم شوی ) . صدا گرم و قاطع بود . ولی در آن خشونت نبود . مینو یقین کرد که در رویا نیست و آنچه می بیند حقیقی و زنده است . معیری به لباسی اشاره کرد و گفت ( این چطور است ؟ ) لباسی بود به رنگ صورتی بسیار روشن که سر شانه اش پفی بود و روی مچ آن چین دار می شد . کمر لباس نیز چینهای پهنی داشت که کمر بندی ظریف روی آن می درخشید . دور یقه لباس هم مثل سر آستین آن چین داشت و روی هم رفته بسیار زیبا بود . مینو بار دیگر با دقت به آن نگاه کرد و خود را در آن لباس مجسم کرد . می توانست تصور کند که زیبا می شود . لبخندی غیر ارادی بر لب آورد که آقای معیری دید و گفت ( حالا که می پسندی ، بهتر است آن را امتحان کنی ) . بار دیگر قلب مینو شروع به تپیدن کرد . قیمت لباس را یک بار دیگر خواند تا مبادا در خواندن صفر ها اشتباه کرده باشد . لباس گرانبهایی بود که خود را لایق آن نمی دانست . خواست بگوید – گران است - ، اما آقای معیری او را به طرف در کشید و با هم داخل شدند . صاحب مغازه با دقت لباس را به دست آقای معیری سپرد و او مینو را به اتاقک پرو لباس هدایت کرد . او بار ها و بار ها شاهد لباس خریدن نسترن و نرگس بود و می دانست آنها چگونه عمل می کنند . مثل آنها رفتار نمود و لباس را پوشید اما بدبختانه زیپ لباس از پشت بود و او نمی توانست آن را بکشد . چند بار سعی کرد اتاقک پرو کوچک بود و او قادر به فعالیت بیشتر نبود ناچار شد لای در اتاقک را باز کند . و به معیری که پشت آن منتظر ایستاده بود بگوید ( نمی توانم پشت لباس را ببندم ) صورت معیری سرخ شد و گفت ( چرا داد می زنی ؟ همه متوجه شدند که تو دختر دست و پا چلفتی هستی . کمی صبر کن تا به آن خانم بگویم کمکت کند ) . مینو با شرمساری سر به زیر انداخت و از اینکه نا خواسته صدایش را بلند کرده بود و آبروی آقای معیری را برده بود ، احساس گناه کرد . چهره آقای معیری بر افروخته بود که مینو به حساب خشم او گذاشت و آرام زمزمه کرد ( متاسفم ) . معیری کم حوصله گفت ( به جای عذر خواهی خودت را نگاه کن و ببین آن را می پسندی ) . دیگر برای مینو لباس مهم نبود تمام آن زیبایی در اثر یک خطا نابود شده بود . نگاهی سطحی به خود انداخت و فقط گفت ( خوب است ) . آقای معیری گفت ( بسیار خوب آن را در بیاور تا بدهم برایت بپیچند ) . مینو این بار بدون کمک لباس را در آورد . وقتی لباس ساده اهدایی نسترن را پوشید بیشتر احساس رضایت کرد . چون نه به او وقار و شخصیت کاذب بخشیده بود و نه مجبور شده بود بدهد زیپش را دیگری بالا بکشد . از اتاقک که خارج شد صورتش غرق عرق بود و مو هایش روی پیشانی چسبیده بودند . از هیبت خود ترسید و با نگاهی به آینه دریافت که بسیار ضعیف و زرد شده است . کبودی زیر چشمانش به طور کامل از بین نرفته بودند و هنوز آثاری از آنها به چشم می خورد . موی عرق کرده اش را از روی پیشانی کنار زد و دستی به دنباله موی خود کشید و نفس تازه کرد . فروشنده داشت لباس را لای زر ورقی زیبا و طلایی می پیچید و معیری با او مشغول صحبت بود . وقتی زر ورق توی کیسه ای نایلونی گذاشته شد ، معیری به جانب او نگاه کرد و فرمان رفتن داد . هوای سرد خیابان لرزشی محسوس به اندام او انداخت که از چشم معیری دور نماند . پرسید ( یخ کردی ؟ ) مینو گفت ( داخل مغازه خیلی گرم بود ! ) معیری گفت ( تو به بالا پوش هم احتیاج داری ، تا این طور مثل بچه ها نلرزی ) . مینو گفت ( متشکرم ، دیگر سردم نیست ! ) معیری بدون اعتنا او را به فروشگاهی وارد کرد که چند پالتو پشت ویترین آن به نمایش گذاشته بودند . هوای درون این مغازه هم گرم بود . پالتو را خود معیری انتخاب کرد و کمک کرد تا مینو بپوشد . پوست خز نرمی دور تا دور یقه را پوشانده بود . پالتو به قدری نرم و گرم بود که مینو احساس خواب کرد . به دستور معیری چند گام ناشیانه برداشت و بعد پالتو را از تن خارج کرد و به دست معیری سپرد ، در مقابل چشمان بهت زده اش پول پالتو پرداخته شد و پالتو به جای آنکه پیچیده شود ، به دست او داده شد تا یک باردیگر بپوشد .

(156)
وقتی مغازه را ترک کردند دیگر نمی لرزید . گرمای مطبوع پالتو به او توان می داد که هر مقدار دوست دارد راهپیمایی کند . معیری نگاهی به مینو انداخت و گفت ( نمی دانی چقدر خنده دار شده ای ! هیچ کس تا به حال پالتو پوست را با گالش نپوشیده و تو از این لحاظ استثنایی . زود باش تا بیشتر از این آبرویمان نرفته یک کفش هم برای خودت انتخاب کن و این گالش را دور بینداز ) . مثل کودکی مطیع و سر به راه امر او را اجرا کرد . وقتی به جای کفش ، چکمه ای به پا کرد و چند قدم راه رفت معیری رو به فروشنده کرد و گفت ( کیف را هم همراه کفش بدهید . شما مطمئنید که پوست حقیقی مار است ؟ ) با اطمینانی که از جانب فروشنده به آقای معیری داده شد کیف هم به اجناس خریداری شده اضافه گردید . هنگام خروج معیری آرام زیر گوش مینو زمزمه کرد ( گالشهایت را طوری مخفی کن که هیچ کس نبیند ) . مینو مجبور شد گالش را زیر پالتو مخفی کند و با هیبت تازه اش از مغازه خارج گردد . خورشید غروب کرده بود ، اما عابران همچنان در حال تماشا و خرید بودند . درتاریکی کوچه ای ، به فرمان معیری گالشها بیرون آورده و در سطل زباله انداخته شد . کیف سبک بود و باد آن را به راحتی بالا می برد . پوشالهای درون کیف را فروشنده در آورده بود . مینو با چکمه پاشنه بلند نمی توانست به خوبی راه برود و احتمال می داد هر لحظه به زمین سقوط کند . طرز گام برداشتن او موجب خنده معیری شد و برای آنکه دخترک را از سقوط نجات دهد بار دیگر دست او را گرفت . مینو قوت قلب پیدا کرد و سعی کرد به گامهایش توازن ببخشد و ارباب خود را عصبانی نکند . فکرش بیشتر پیرامون کیف دور می زد و دوست داشت حالا که مثل دختر عمو ها و زن عمویش صاحب کیفی شده ، درونش را از همان چیز هایی پر کند که آنها می کردند . یک شیشه عطر کوچک ، یک برس کوچک . یک دستمال تمیز ، یک ماتیک خوش رنگ و . . . اما نه ! فقط همان سه قلم کافی است . جز عطر و شانه و یک دستمال چیز دیگری نمی خواهم . خدا کند آقای معیری دو تا شانه کوچک هم برای مو هایم بخرد تا شانه های نرگس را برایش پس بفرستم . از این فکر خنده اش گرفت و به خود گفت – چه فرق می کند ؟ عاریه ، عاری است . این لباسها هم متعلق به تو نیست . به قول خانم دکتر – این لباسها امانتی است که باید خوب نگهداری شوند و به دیگری سپرده شوند - . این را می دانم ، اما ای کاش اینقدر نو نبودند که نگهداریشان مشکل باشد . لباسهای پرورشگاه عموما کهنه و دست دوم بودند . اگر چه وظیفه داشتیم آنها را هم مرتب و تمیز نگه داریم ، اما اگر بر حسب اتفاق لکه ای روی آن می افتاد ، تو بیخ و سرزنش نمی شدیم . اما این لباسها کاملا نو است و باید دقت بیشتری در نگهداری آن بکنم . دوست ندارم صاحب دیگرش فکر کند دختر شلخته ای قبلا آن را بر تن کرده است . وقتی به خانه رسیدیم آنها را در کمد آویزان می کنم و دیگر به آنها دست نمی زنم تا همین طور نو و تمیز به صاحب دیگر برسد .
آن قدر در این افکار غرق بود که متوجه نبود معیری او را با خود به رستورانی بزرگ و زیبا داخل کرده . وقتی مردی در مقابل آنها سر خم کرد و خوشامد گفت ، به خود آمد و با تعجب به اطرافش نگاه کرد . تعدادی مشتری خسته که اجناس خریداری شده خود را کنار پایشان گذاشته بودند ، پشت میز های مربع شکلی که رو میزی تور بافت روی آن انداخته شده بود نشسته بودند و به خوردن مشغول بودند و تنوع غذا هایی که روی میز چیده شده بود، برای مینو سرگرم کننده شد و کنجکاوی اش را بر انگیخت که ببیند روی هر میز چه غذایی چیده شده . گاهی مجبور می شد سرک بکشد چرا که آقای معیری تند از کنار هر میزی می گذشت و اجازه نمی داد تا او به طور کامل نگاه کند . وقتی پشت میز خلوتی نشستند رنگ از صورت معیری پریده بود و با تشنجی عصبی رو به مینو کرد و گفت ( دیگر بس است دختر ! تو امشب آبرو برای من نگذاشتی . چرا مثل آدمهای عقب مانده به مردم نگاه می کنی ؟ فکر نمی کنی مردم دوست ندارند به آنها زل زده شود ؟ ) مینو گفت ( متاسفم ، من به مردم نگاه نمی کردم ) . معیری نیشخندی از روی عصبانیت زد و گفت ( پس به چه چیز آن قدر نگاه می کردی ؟ ) مینو ترجیح داد سکوت کند تا خشم آقای معیری فرو بنشیند .

(157)
به دستور او غذا روی میز چیده شد و معیری گفت ( بدون اینکه به اطرافت نگاه کنی فقط بخور ) . مینو اولین قاشق را بر دهان برد که معیری گفت ( گوشت را با چنگال به دهان بگذار . هر کاری من می کنم یاد بگیر و همان کار را بکن ) . لحظات سخت و ناگواری بر مینو گذشت ، درس آقای معیری سختتر از درسی بود که پرستار ها به آنها می آموختند ، در آنجا امکان اشتباه وجود داشت اما در مقابل آقای معیری یک اشتباه مصادف بود با بر انگیختن خشم او . غذا را مطابق سلیقه آقای معیری خورد ، اما از طعم و مزه آن چیزی نفهمید . دلش می خواست زود تر آن مکان را ترک کند . اما آقای معیری راحت به پشتی صندلی خود تکیه داده بود و با چوب نازک و باریکی لای دندانهایش را پاک می کرد . دستش را مقابل دهان گرفته بود تا هیچ کس نبیند به چه کاری مشغول است . در این حالت چشمانش درشتتر به نظر می رسید و بلندی پیشانی اش بیشتر نمودار می شد . مینو نمی دانست این حرکت هم جزیی از درس است که او باید بیاموزد یا نه . سکوت کرد تا اگر فرمانی دیگر صادر شود بلافاصله انجام دهد . خوشبختانه این کار مردانه بود و از او خواسته نشد تکرار کند . وقتی بلند شدند مینو دیگر به میز ها توجه نداشت . مستقیم به طرف در رفت و آقای معیری که زیر بازوی او را گرفته بود ، مانع از سقوط و زمین خوردنش می شد .
از رستوران که خارج شدند ، معیری گفت ( نشان دادی که شاگرد کودنی نیستی . خارج شدنت بسیار دقیق و حساب شده بود ) . مینو از تعریف آقای معیری نه تنها شاد نشد ، بلکه سنگینی اندوهی را روی قلب خودش حس کرد . او فهمید که برای زندگی اجتماعی ساخته نشده و همه حرکاتش دور از شئون اجتماعی است . از خودش بدش آمد و از اینکه اجازه داده بود تا مثل عروسک خیمه شب بازی او را به حرکت در آورند به خشم آمد . بازویش را به گونه ای عصبی از دست معیری بیرون کشید و گفت ( دیگر لازم نیست حمایتم کنید . می توانم راه بروم ) . معیری یکه های خورد و متعجب از حرکت او ، لحظه ای ایستاد و به مینو که پیش افتاده بود و تند و تند اما بدون توازن راه می رفت نگاه کرد و با خود گفت ( این دیگر چه مخلوقی است که خدا آفریده ؟ ) سریعتر حرکت کرد تا به مینو برسد . علی رغم میل او باز هم دست زیر بازوی او انداخت و از سرعتش کاست و با لحنی عتاب آمیز پرسید ( این چه کاری است که می کنی ؟ می خواهی مردم فکر کنند که من مزاحم تو شده ام ؟ ) مینو که کاسه صبرش لبریز شده بود با خشمی آشکار گفت ( مردم مختارند هر فکری می خواهند بکنند . جانم به لب رسید از بس شنیدم مردم ، مردم . یک عمر آنها به من به دیده تحقیر نگاه کردند . بگذارید یک طحظه هم من به آنها نگاه کنم و به حماقتشان بخندم . شما فکر می کنید اینها کی هستند ؟ یک مشت عروسک زر ورق پیچیده ، درست مثل من . اگر تمام حرکات آنها عادی است پس من هم آزادم هر طور که دوست دارم رفتار کنم . نترسید ! آنها رفتار مرا توهین به خودشان تلقی نمی کنند . بلکه آن را مد روز تصور می کنند . اگر این لباسها تن من نبود حق با شما بود . اما این لباسها به من شخصیت جدید بخشیده و اعمالم را توجیه می کند . باور کنید اگر با صدای بلند فریاد بزنم و به همه بگویم که دختر پرورشگاهی هستم هیچ کس باور نمی کند . چرا که در این هیبت هستم . مرا ببخشید که دختری نا سپاس شده ام . لطفا مرا برگردانید به همان جایی که بوده ام ) . اشک بی اختیار از چشم مینو فرو می ریخت و تلاشی برای جلوگیری از آن نداشت . در هوای خنک احساس خفگی می کرد و باز هم بغض به اندازه یک هلو در گلویش نشست . گریه او از خشم معیری کاست و با صدای آرامتری گفت ( خواهش می کنم خودت را کنترل کن ! اگر به مردم اهمیت نمی دهی به فکر آبروی من باش ) . مینو در کیف را بی اختیار باز کرد تا دستمالی از آن بیرون بیاورد ، اما خالی بود . آقای معیری متوجه شد و دستمال خودش را به او داد و گفت ( اشکهایت را پاک کن ! تمیز است ) . مینو اشک خود را پاک کرد ، اما بغض همچنان در گلویش نشسته بود . معیری او را کنار جدول خیابان نگه داشت و خودش جلو تر رفت تا وسیله ای بیابد . در طول راه هر دو ساکت بودند . دیگر پالتو آن نرمی و حرارت را نداشت . در وجودش سرما لانه کرده بود و خون در عروقش در حال انجماد بود . سرش منگ و به اندازه یک کوه سنگین شده بود . درست مثل آن روزی که درد امانش را بریده بود و او را به پرواز در آورده بود . دلش همان خواب را می خواست ، خوابی توام با بیهوشی که نداند چه اتفاقی در جریان است . فقط در یک لحظه به یاد آورد که جعبه جای خود را به پالتو تغییر داده است . اما همان خواب شکوهمند به سراغش آمد و دیگر چیزی نفهمید .

(158)
وقتی چشم گشود ، همه جا تاریک بود . تاریک تاریک . به نظرش رسید که مرده است و در گور آرمیده اما فشاری روی سینه خود حس نمی کرد و یک دنده نیز نخوابیده بود . چشمش را بست و باز کرد و این بار روشنایی ضعیفی را که از لای دری به درون می تابید تشخیص داد و صدا های نا مفهومی که بیشتر به نجوا شبیه بود . با خود گفت – کجا هستم و اینجا کجاست . آیا در آستانه دوزخ ایستاده ام و آن نور هم از آتشی است که در آن خواهم افتاد و اینجا مرزی است میان دوزخ و جهنم ؟ اگر چنین است ، دوست دارم با چشمانی بسته به آتش افکنده شوم . همان طور که با چشمانی بسته به دنیا آمدم . چشم بر هم گذاشت و به موکلین جهنم اندیشید که او را چگونه کشان کشان با خود خواهند برد و به عمق چاهی ژرف که آتش از دهانه آن خارج می شود خواهند افکند . با خود اندیشید که به هنگام رفتن با پا های خودش و به طور ارادی به سوی چاه حرکت خواهد کرد . چیزی ندارد که بدان دلبسته باشد . کسانی می ترسند که علایقی دارند . اما من خالیم ، خالی خالی ، می توانم ببینم که لهب با زنش هیمه با خود حمل می کنند و آتش جهنم را فروزانتر می کنند و سپس مرا در آتش می افکندند آه که چه سوزش جانکاهی ! تمام بدنم از حرارت این آتش می سوزد و برای قطره ای آب له له می زنم و آب می طلبم . آب ، آب می خواهم ! تمام بدنم می سوزد . چیزی خنک مثل هوایی سرد مرا در بر می گیرد و بدن داغم را از التهاب می رهاند . از آتش می ترسم و ترجیح می دهم به دروازه باز گردم . سرزمینی مثل کره ای نا شناخته پیش رو دارم که از دهانه آتشفشان آن بخار به خارج متصاعد است . پایم از خاکستر آتشفشان می سوزد و سینه ام از آن هوای آلوده به گوگرد ، پر می شود . می خواهم فرار کنم ، اما تمام آن کره مثل هم است و راه گریزی نیست . خودم را تنها می یابم و با تمام وجودم نام خالقم را بر زبان می آورم . هاله ای از نور با شتاب به سویم پیش می آید و مرا در میان خود می گیرد و می برد . آنقدر پر نور است که نمی توانم چشم باز کنم . فقط می دانم که مرا با خود می برد و به نقطه ای آرام که پیرامونش سراسر سفید است می گذارد و دور میشود . این سرزمین قطب است ، اما از سرما خبری نیست . فقط یک لحظه سردم می شود و گمان می کنم که مرا به زمهریر برده اند . سرما قطع می شود و باز هم سیاهی مقابل چشمانم ظاهر می شود و دیگر چیزی نمی فهمم .
بار دیگر که چشم باز کرد توانست تشخیص بدهد که روی تختی در بیمارستان دراز کشیده و سرمی به دستش وصل است . دیگر تشنه نبود . احساس مطبوعی داشت . مثل احساس تفریح در یک باغ پر از گل و ریحان ، همان شور و همان اشتیاق را برای دیدن داشت . از اینکه می توانست به راحتی تنفس کند ، لذت می برد و دیگر پایش نمی سوخت . از آتش بیاران جهنم هم خبری نبود و به جای آن فرشته ای سفید پوش نبض حیات او را در دست داشت و به رویش لبخند می زد .
پرستار پرسید ( حالت چطور است ؟ ) مینو به لبخند او پاسخ گفت و اضافه کرد ( خوبم ) . پرستار پرسید ( جایی از بدنت درد نمی کند ؟ ) مینو گفت ( نه درد ندارم . می شود بگویید من چرا اینجا هستم ؟ ) پرستار لبخندش را تکرار کرد و گفت ( به سبب استرس عصبی . حالا که حالت خوب شده ، سعی کن به چیز هایی که تو را شکنجه می دهند فکر نکنی و کاملا استراحت کنی ) .
گویا خوابش برد ، چون وقتی با نوازش دستی دیده گشود از چهره متبسم مادر جون یقین کرد که ورود او را ندیده است . دایه آقا پرسید ( حالت چطور است دخترم ) . کلمه " دخترم " آن قدر برای او طنین دلنشینی داشت که دوست داشت یک بار دیگر آن را بشنود . گفت ( خوبم مادر جون ، متاسفم که باز شما را به درد سر انداختم ) . دایه آقا دست او را در دست گرفت و گفت ( این چه حرفی است دخترم ، خوب همه موجودات مریض می شوند ) . مینو گفت ( اما برای من فرق دارد . نباید بیمار شوم . چون دیگران را به زحمت می اندازم ) . دایه آقا چینی بر پیشانی انداخت و با لحنی عیب جویانه پرسید ( حالا من و آقا جان دیگران شدیم ؟ فراموش کردی که تو هم عضوی از ما هستی ؟ ) مینو صورت از دایه برگرداند تا متوجه اشک او نشود . دایه گفت ( آقا جان دیشب تا صبح مژه بر هم نگذاشت . چون نگران حال تو بود . نمی دانی چند بار پله ها را بالا رفت و پایین آمد . دقیقه به دقیقه هم با بیمارستان تماس می گرفت . اصلا آرام و قرار نداشت ) . مینو گفت ( برای همین محبتهاست که تاسف می خورم . چرا باید شما را به زحمت بیندازم ) . دایه گفت ( روزی تو هم به محبت ما جواب می دهی ، روزی که من و آقا جان بیمار شویم و به مراقبت احتیاج پیدا کنیم ) . مینو گفت ( خدا آن روز را هرگز نیاورد که شما و آقای معیری بیمار شوید . من نمی خواهم به این صورت محبت شما را پاسخ بدهم ) . دایه آقا خندید و گفت ( بسیار خوب انشاءالله روز عروسی آقا جان تلافی می کنی . حالا راضی شدی ؟ مینو به جای جواب سر فرود آورد و به این اندیشه فرو رفت که – چقدر خوب است برای انسان دلسوزی کنند و به فکر او باشند - . از اینکه آقای معیری تا صبح نخوابیده و نگران وی بوده ، هم غمگین شد و هم شاد . فهمید که آقا جان نه تنها از دست او عصبانی نیست بلکه به حالش دلسوزی کرده و نگران سلامتی اش بوده . دوست داشت در خانه بود و خودش شخصا از آن مرد نیکو کار تشکر می کرد . از برخورد خود با آقای معیری پشیمان شد و خواس به هر طریقی که شده این موضوع را به اطلاع وی برساند . پس رو به دایه کرد و گفت ( دایه آقا لطفا از طرف من از آقای معیری عذر خواهی کنید و به او بگویید مینو گفت به خاطر همه چیز متاسفم . این پیغام را به او می رسانید ؟ ) دایه آقا گفت ( عذر خواهی لازم نیست ، بیماری که دیگر عذر خواهی ندارد ) . مینو گفت ( برای بیماری عذر خواهی نمی کنم . به خاطر چیز دیگری است که خود آقای معیری می داند ) . دایه گفت ( حالا که این طور است باشد ، می گویم . اما من به تو این اطمینان را می دهم که آقا جان مرد با گذشتی است و کینه به دل نمی گیرد . حالا با خیال راحت استراحت کن . فردا حسنعلی خان می آید و تو را به خانه بر می گرداند ) .