دیوان اشعار حافظ ( رباعیات )

ساقیا پیمانه پر کن زانکه صاحب مجلست

آرزو می‌بخشد و اسرار می‌دارد نگاه


جنت نقد است اینجا عیش و عشرت تازه کن

زانکه در جنت خدا بر بنده ننویسد گناه


دوستداران دوستکامند و حریفان باادب

پیشکاران نیکنام و صف‌نشینان نیکخواه


ساز چنگ آهنگ عشرت صحن مجلس جای رقص

خال جانان دانهٔ دل زلف ساقی دام راه


دور از این بهتر نباشد ساقیا عشرت گزین

حال از این خوشتر نباشد حافظا ساغر بخواه

به گوش جان رهی منهی ای ندا در داد

ز حضرت احدی لا اله الا الله


که ای عزیز کسی را که خواریست نصیب

حقیقت آنکه نیابد به زور منصب و جاه


به آب زمزم و کوثر سفید نتوان کرد

گلیم بخت کسی را که بافتند سیاه

به روز شنبهٔ سادس ز ماه ذی الحجه

به سال هفتصد و شصت از جهان بشد ناگاه


ز شاهراه سعادت به باغ رضوان رفت

وزیر کامل ابونصر خواجه فتح الله

به من سلام فرستاد دوستی امروز

که ای نتیجهٔ کلکت سواد بینایی


پس از دو سال که بختت به خانه باز آورد

چرا ز خانهٔ خواجه به در نمی‌آیی


جواب دادم و گفتم بدار معذورم

که این طریقه نه خودکامیست و خودرایی


وکیل قاضی‌ام اندر گذر کمین کرده‌ست

به کف قبالهٔ دعوی چو مار شیدایی


که گر برون نهم از آستان خواجه قدم

بگیردم سوی زندان برد به رسوایی


جناب خواجه حصار من است گر اینجا

کسی نفس زند از حجت تقاضایی


به عون قوت بازوی بندگان وزیر

به سیلی‌اش بشکافم دماغ سودایی


همیشه باد جهانش به کام وز سر صدق

کمر به بندگی‌اش بسته چرخ مینایی

گدا اگر گهر پاک داشتی در اصل

بر آب نقطهٔ شرمش مدار بایستی


ور آفتاب نکردی فسوس جام زرش

چرا تهی ز می خوشگوار بایستی


وگر سرای جهان را سر خرابی نیست

اساس او به از این استوار بایستی


زمانه گر نه زر قلب داشتی کارش

به دست آصف صاحب عیار بایستی


چو روزگار جز این یک عزیز بیش نداشت

به عمر مهلتی از روزگار بایستی

آن میوهٔ بهشتی کآمد به دستت ای جان

در دل چرا نکشتی از دست چون بهشتی


تاریخ این حکایت گر از تو باز پرسند

سرجمله‌اش فروخوان از میوهٔ بهشتی

خسروا دادگرا شیردلا بحرکفا

ای جلال تو به انواع هنر ارزانی


همه آفاق گرفت و همه اطراف گشاد

صیت مسعودی و آوازهٔ شه سلطانی


گفته باشد مگرت ملهم غیب احوالم

این که شد روز سفیدم چو شب ظلمانی


در سه سال آنچه بیندوختم از شاه و وزیر

همه بربود به یک دم فلک چوگانی


دوش در خواب چنان دید خیالم که سحر

گذر افتاد بر اصطبل شهم پنهانی


بسته بر آخور او استر من جو می‌خورد

تیزه افشاند به من گفت مرا می‌دانی


هیچ تعبیر نمی‌دانمش این خواب که چیست

تو بفرمای که در فهم نداری ثانی

ساقیا باده که اکسیر حیات است بیار

تا تن خاکی من عین بقا گردانی


چشم بر دور قدح دارم و جان بر کف دست

به سر خواجه که تا آن ندهی نستانی


همچو گل بر چمن از باد میفشان دامن

زانکه در پای تو دارم سر جان‌افشانی


بر مثانی و مثالث بنواز ای مطرب

وصف آن ماه که در حسن ندارد ثانی

پادشاها لشکر توفیق همراه تو اند

خیز اگر بر عزم تسخیر جهان ره می‌کنی


با چنین جاه و جلال از پیشگاه سلطنت

آگهی و خدمت دلهای آگه می‌کنی


با فریب رنگ این نیلی خم زنگارفام

کار بر وفق مراد صبغه الله می‌کنی


آن که ده با هفت و نیم آورد بس سودی نکرد

فرصتت بادا که هفت و نیم با ده می‌کنی

ای معرا اصل عالی جوهرت از حرص و آز

وی مبرا ذات میمون اخترت از زرق و ریو


در بزرگی کی روا باشد که تشریفات را

از فرشته بازگیری آنگهی بخشی به دیو

جز نقش تو در نظر نیامد ما را

جز کوی تو رهگذر نیامد ما را


خواب ارچه خوش آمد همه را در عهدت

حقا که به چشم در نیامد ما را

بر گیر شراب طرب‌انگیز و بیا

پنهان ز رقیب سفله بستیز و بیا


مشنو سخن خصم که بنشین و مرو

بشنو ز من این نکته که برخیز و بیا

گفتم که لبت، گفت لبم آب حیات

گفتم دهنت، گفت زهی حب نبات


گفتم سخن تو، گفت حافظ گفتا

شادی همه لطیفه گویان صلوات

ماهی که قدش به سرو می‌ماند راست

آیینه به دست و روی خود می‌آراست


دستارچه‌ای پیشکشش کردم گفت

وصلم طلبی زهی خیالی که توراست

من باکمر تو در میان کردم دست

پنداشتمش که در میان چیزی هست


پیداست از آن میان چو بربست کمر

تا من ز کمر چه طرف خواهم بربست

تو بدری و خورشید تو را بنده شده‌ست

تا بندهٔ تو شده‌ست تابنده شده‌ست


زان روی که از شعاع نور رخ تو

خورشید منیر و ماه تابنده شده‌ست

هر روز دلم به زیر باری دگر است

در دیدهٔ من ز هجر خاری دگر است


من جهد همی‌کنم قضا می‌گوید

بیرون ز کفایت تو کاری دگراست

ماهم که رخش روشنی خور بگرفت

گرد خط او چشمهٔ کوثر بگرفت


دلها همه در چاه زنخدان انداخت

وآنگه سر چاه را به عنبر بگرفت

امشب ز غمت میان خون خواهم خفت

وز بستر عافیت برون خواهم خفت


باور نکنی خیال خود را بفرست

تا در نگرد که بی‌تو چون خواهم خفت

نی قصهٔ آن شمع چگل بتوان گفت

نی حال دل سوخته دل بتوان گفت


غم در دل تنگ من از آن است که نیست

یک دوست که با او غم دل بتوان گفت

اول به وفا می وصالم درداد

چون مست شدم جام جفا را سرداد


پر آب دو دیده و پر از آتش دل

خاک ره او شدم به بادم برداد

نی دولت دنیا به ستم می‌ارزد

نی لذت مستی‌اش الم می‌ارزد


نه هفت هزار ساله شادی جهان

این محنت هفت روزه غم می‌ارزد

هر دوست که دم زد ز وفا دشمن شد

هر پاکروی که بود تردامن شد


گویند شب آبستن و این است عجب

کاو مرد ندید از چه آبستن شد

چون غنچهٔ گل قرابه‌پرداز شود

نرگس به هوای می قدح ساز شود


فارغ دل آن کسی که مانند حباب

هم در سر میخانه سرانداز شود

با می به کنار جوی می‌باید بود

وز غصه کناره‌جوی می‌باید بود


این مدت عمر ما چو گل ده روز است

خندان لب و تازه‌روی می‌باید بود

از چرخ به هر گونه همی‌دار امید

وز گردش روزگار می‌لرز چو بید


گفتی که پس از سیاه رنگی نبود

پس موی سیاه من چرا گشت سفید

ایام شباب است شراب اولیتر

با سبز خطان بادهٔ ناب اولیتر


عالم همه سر به سر رباطیست خراب

در جای خراب هم خراب اولیتر

خوبان جهان صید توان کرد به زر

خوش خوش بر از ایشان بتوان خورد به زر


نرگس که کله دار جهان است ببین

کاو نیز چگونه سر درآورد به زر

سیلاب گرفت گرد ویرانهٔ عمر

وآغاز پری نهاد پیمانهٔ عمر


بیدار شو ای خواجه که خوش خوش بکشد

حمال زمانه رخت از خانهٔ عمر

عشق رخ یار بر من زار مگیر

بر خسته دلان رند خمار مگیر


صوفی چو تو رسم رهروان می‌دانی

بر مردم رند نکته بسیار مگیر

در سنبلش آویختم از روی نیاز

گفتم من سودازده را کار بساز


گفتا که لبم بگیر و زلفم بگذار

در عیش خوش‌آویز نه در عمر دراز

مردی ز کنندهٔ در خیبر پرس

اسرار کرم ز خواجهٔ قنبر پرس


گر طالب فیض حق به صدقی حافظ

سر چشمهٔ آن ز ساقی کوثر پرس

چشم تو که سحر بابل است استادش

یا رب که فسونها برواد از یادش


آن گوش که حلقه کرد در گوش جمال

آویزهٔ در ز نظم حافظ بادش

ای دوست دل از جفای دشمن درکش

با روی نکو شراب روشن درکش


با اهل هنر گوی گریبان بگشای

وز نااهلان تمام دامن درکش

ماهی که نظیر خود ندارد به جمال

چون جامه ز تن برکشد آن مشکین خال


در سینه دلش ز نازکی بتوان دید

مانندهٔ سنگ خاره در آب زلال

در باغ چو شد باد صبا دایهٔ گل

بربست مشاطه‌وار پیرایهٔ گل


از سایه به خورشید اگرت هست امان

خورشید رخی طلب کن و سایهٔ گل

لب باز مگیر یک زمان از لب جام

تا بستانی کام جهان از لب جام


در جام جهان چو تلخ و شیرین به هم است

این از لب یار خواه و آن از لب جام

در آرزوی بوس و کنارت مردم

وز حسرت لعل آبدارت مردم


قصه نکنم دراز کوتاه کنم

بازآ بازآ کز انتظارت مردم

من حاصل عمر خود ندارم جز غم

در عشق ز نیک و بد ندارم جز غم


یک همدم باوفا ندیدم جز درد

یک مونس نامزد ندارم جز غم

چون باده ز غم چه بایدت جوشیدن

با لشگر غم چه بایدت کوشیدن


سبز است لبت ساغر از او دور مدار

می بر لب سبزه خوش بود نوشیدن