اتوبوس ( دفتر سفید / دفتر سیاه ) | فهیمه رحیمی

(139)
بقچه ام را بر می دارم . خالی است . عمو می پرسد ( حاضری ؟ ) و من جواب می دهم ( برویم ) . هیچ کس متوجه رفتنمان نشد . به عمو می گویم ( بگذارید خداحافظی کنم ) . پوزخند می زند و می گوید ( مهم نیست . من این کار را می کنم ) . عمو مرا به ده می برد ، به باغی که هم زیباست و هم بوی مرگ می دهد . در آنجاست که به من می گوید ( مادرت زیبا بود ، خیلی زیبا . اما در سینه قلبی نداشت . مرا روانه شمال کرد تا برایش کلبه ای بسازم و خودش به همسری برادرم در آمد . مادرت زندگی من را به بازی گرفت و احساسم را کشت و پدرت پول شب کاری هایم را دزدید و به روی خودش نیاورد . من این باغ را که حالا بیمارستانی شده فروختم و خوشحالم که تو هم در این زجر با من همدردی ! ) می گویم ( بوی تعفن دمل قلب شما را آنقدر حس می کنم که دهانم بوی خون و چرک گرفته است ) .
رییس بیمارستان مرا نپذیرفت . او پس از دیدن پایم به سختی بر آشفت و به عمو گفت ( دیر آوردیدش . این پا باید قطع بشود . بهتر است او را ببرید تهران ) . رنگ از صورت عمو پرید و با التماس به دکتر گفت ( نمی شود همین جا عمل شود ؟ ) دکتر گفت ( امکانات تهران بیشتر است . هر چه زود تر او را ببرید و گر نه دیر می شود . خیلی دیر ! )
بدری ! برای اولین بار ترس واقعی را با تمام وجو.د حس کردم . باور می کنی ؟ البته همراه ترس یک نوع خوشحالی هم احساس کردم . من از شر این پا که امانم را بریده راحت می شوم . با خود گفتم – چه خوب شد که خودم پایم را نبریدم - . درد پایم آن قدر زیاد است که خودم می خواستم آن را قطع کنم . یک بادمجان کبود را ببرم و دور بیاندازم اما حالا خوشحالم که چنین کاری نکردم . برای رفتن به تهران به آن احتیاج دارم . عمو که نمی تواند مرا کول کند !
به جای تهران ، به خانه باز گشتیم و باز هم من به اتاقم خزیدم . غروب بود که عمو به دیدارم آمد . تنها بود . لبخند بر لب داشت . کنارم نشست و گفت ( به اقدس خانم گفته ام برایت سوپ جوجه درست کند ، تو باید تقویت شوی . دکتر ها چیزی حالیشان نیست . من می دانم پای تو احتیاج به عمل ندارد . اگر فقط استراحت کنی و خوب هم تقویت شوی حالت خوب می شود ) . در سیمای عمو نگرانی موج می زد ، لبخندش تصنعی بود . او خوب می دانست که کار من تمام است . می خواست به من تلقین کند که خوب می شوم و پای کبودم رنگ اصلی خود را به دست می آورد . در آن موقع دلم به حالش سوخت . گفتم ( شما بهتر از دکتر می فهمید . من نگران نیستم . فقط دلم می خواست یک بار دیگر هم که شده به تهران می رفتم و از نزدیک خانم دکتر و بقیه را می دیدم ) . عمو از روی تاسف سر تکان داد و گفت ( باور کن نمی توانم این کار را بکنم . هم خیلی گرفتارم و هم دوست ندارم آقای دکتر تو را با این وضع ببیند ) . به عمو گفتم ( من برای آقا و خانم دکتر نامه نوشته ام و به آنها گفته ام که پایم به سختی ورم کرده و قادر به راه رفتن نیستم . برای آنها نوشته ام که این بیماری موجب شده تا روی دوش شما سنگینی کنم و سر بار خانواده شوم ، آنها وضع مرا می دانند . جای نگرانی وجود ندارد . شاید اگر به تهران برویم آقای دکتر قبول کند که من مجددا به پرورشگاه برگردم . شما هم از تحمل بار مسئولیت من خلاص می شوید ) . عمو با نگاهی متعجب مرا نگریست و پرسید ( دیگر به آنها چه نوشته ای ؟ ) بی تفاوت شانه هایم را بالا انداختم و گفتم ( فقط این را نوشتم که نمی توانم از عهده وظایفم به خوبی بر آیم و دیگر برای اعضای خانواده ، انسان مثمر ثمری نیستم ) . عمو سر به زیر انداخت و آرام پرسید ( از رفتار ما چه نوشتی ؟ ) گفتم ( هیچ ! ) نگاهش را به دیدگانم دوخت تا صداقت گفتارم را در نگاهم بخواند . بعد بلند شد و گفت ( راجع به پیشنهادت فکر می کنم . شاید هم تلفنی با دکتر صحبت کردم . اگر تو را مجددا بپذیرند ، کاری می کنم که به شبانه روزی برگردی ) . با خوشحالی دستش را گرفتم و گفتم ( عمو جان این محبت شما را هرگز فراموش نمی کنم ) . عمو لحظه ای به چشمانم نگریست و بعد اتاقم را ترک کرد .
بدری ! آن قدر خوشحالم که خود را خوشبخت ترین انسانها تصور می کنم . برایم مهم نیست پایم را قطع کنند و یا موقع عمل چشم از جهان بپوشم . مهم این است که من برمی گردم و از هوایی استنشاق می کنم که به آن خو گرفته ام . آرزو دارم در تهران یک بار ، فقط یک بار و برای آخرین بار تو و منصور را ملاقات کنم و پس از آن با شادی چشم فرو بندم و بمیرم . تصمیم گرفته ام دو دفترم را که فقط برای تو نوشته ام به آدرس پرورشگاه پست کنم تا از طریق دکتر خبیری به دستت برسد . می دانم که فقط آنها آدرس تو را دارند . هیجان درونم زیاد است و باید خودم را برای سفری دور و دراز آماده کنم . همراه هیجان همان بغض که همیشه مثل یک هلو در گلویم نشسته ، کوچک و کوچکتر می شود . شاید تا یکی دو روز آینده اثری از آن هم در گلویم باقی نماند . دوستت داشتم و خواهم داشت ( و همه انسانها را ) .

(140)
باور کن از هیچ موجودی کینه ای به دل ندارم . مادرم را به سبب قساوتش و اینکه تخم کینه را در قلب عمو کاشت ، می بخشم و عمو را که برای فرو نشاندن خشم دیرینه اش از سلامتی و جوانی ام انتقام گرفت می بخشم ، ننه عذرا را که هنوز سوزش ترکه اش را فراموش نکرده ام می بخشم و دلم می خواهد خاله اقدس را هم ببخشم ، اما نمی دانم چرا نمی توانم نیش زبانهای او را ببخشم . خوشحالم که حرامزاده نیستم و لمس دستهایم با کیسه آرد برکت آن را از بین نمی برد . تصمیم گرفته ام در روز آخر تمام عقده هایم را بگشایم و به آن انسانهای خوشبخت بگویم که در سینه قلبی ندارند و فقط ظاهرشان انسانی است .
برای آنکه حرص زن عمو را در آورم ، هنگام خداحافظی چندین بار – زن عمو – خطابش می کنم و عقده ام را فرو می نشانم . لباس شکلاتی رنگ پاره آنها را به صورت نسترن پرت می کنم . آه بدری ! نمی دانی در این مدت چقدر زجر کشیدم . اما سخنان آخرم را باور نکن . به قول دکتر خبیری در وجودم یک روح خبیث نیست و من هیچ وقت نمی توانم افکار شیطانی داشته باشم . بدری ! اگر روزی دفترم به دستت رسید ، آن را به نشانه یاد بودی از من ، حفظ کن . به منصور بگو متاسفم که عموی من آنقدر انسان نبود که بتواند برای ما سر پناهی به وجود آورد . اما امیدوارم دایی او مردی شریف باشد و زندگی او را تامین کند ، به پدرت بسیار سلام برسان و از طرف من بگو فقر مالی را می توان تحمل کرد اما چه خوب است انسان نان بیات کپک زده را با اولاد خودش تقسیم کند . دوست ندارم با تو خداحافظی کنم . به همین دلیل تا لحظه ای که دفتر را پست نکرده ام با تو حرف می زنم . اما امشب بسیار خسته ام و سوپ جوجه تاثیر خودش را کرده و خواب را به چشمانم آورده است . پس شب بخیر می گویم و رویت را می بوسم .

آخرین نامه به بدری !
سلام گنجینه من ! تو را گنج نامیدم چون از هر چیز در دنیا برایم با ارزشتری . مثل سلامتی . اغراق نمی گویم . چون همان طور که تو دور از دسترسی سلامتی نیز به من باز نمی گردد و شمع زندگی ام رو به خاموشی است . از عمو خواسته ام آخرین آرزویم را بر آورده کند و حالا که مرا به تهران راهی نمی کند ، دفتر هایم را بریم پست کند و هزینه اش را بپردازد . قبول کرده و این قبول در خواست مرا بسیار خوشحال کرده . پس می خواهم با اجازه ات این چند سطر باقیمانده از دفتر را هم سیاه کنم و بعد به سویت روانه کنم .
دیشب خواب دیدم . کابوس نبود و مایه ترسم نشد . خواب دیدم در خانه ای بزرگ و قدیمی زندگی می کنم که حیاطی تو در تو دارد و زنی بلند بالا و زیبا مادر من است . او چشمانی گیرا اما غمگین داشت . وقتی نگاهم می کرد ، شکفتن شبنمهای اشک را در چشمانش می دیدم . او دستش را که به نرمی گلبرگ گلی بود ، روی پای کبودم می کشید و زیر لب چیزی نجوا می کرد . در اثر تماس دست او دردم کمتر و کمتر می شد و راحت تر نفس می کشیدم . خیلی دلم می خواست با هم حرف می زدیم ، اما زبانم به اختیارم نبود . فکر می کنم باز هم دچار فلج شده بود . آن قدر احساس خوشبختی می کردم که اهمیت نمی دادم نمی توانم صحبت کنم . فقط به نوازش دستهای او قانع بودم . بعد مردی به درون آمد که او هم بلند قامت بود و مقابل پای کبود شده ام ایستاد و از روی تاسف سر تکان داد . اول گمان کردم دکتر خبیری است ، ولی بعد وقتی توانستم او را که به صورتم نگاه می کرد خوب ببینم ، متوجه شدم چقدر شبیه عمو نصرالله است . او با نگاه محبت آمیزش مرا به آسانی برای خود خرید . چون به رویش لبخند زدم ، چهره اش با لبخند من از هم گشوده شد و پرسید ( درد داری ؟ ) به جای حرف ، اشکم روی گونه غلتید و فقط توانستم با فرود آوردن سر آری بگویم . آن زن به صورت مرد نگریست و آرام گفت ( می بینی چطور شده ؟ ) و با انگشت ظریفش به پایم اشاره کرد . مرد سر فرود آورد و زمزمه کرد ( خوب می شود ، خوب می شود ! ) می خواستم حرف بزنم ، می خواستم به آنها بگویم که اشتباه می کنند و این پا به زودی قطع می شود ! می خواستم بگویم و از آنها بخواهم که برای رهایی از این درد جانکاه کمکم کنند ، اما نتوانستم . می دانی بدری ! صورتشان مثل اهل این خانه خشک و عاری از محبت نبود ، حتی می توانم بگویم در حرکات و رفتارشان نیز ترحم وجود نداشت . محبت بود . محبتی خالص و ناب و به همین دلیل بود که به خودم اجازه دادم تقاضا کنم تا مرا نجات دهند . اما افسوس که زبانم یارای حرف زدن نداشت . آنها بلند شدند و هر دو به هنگام بلند شدن دستشان را بر مو هایم کشیدند و از اتاق خارج شدند . با رفتن آنها گریه کردم و تمامی بغضهای باقیمانده در گلویم را فرو ریختم .

(141)
من حتی در خواب هم گریه می کنم . سعادت حتی در خواب هم به من روی خوش نشان نمی دهد . وقتی چشم باز کردم ، بالشم از اشک خیس خیس شده بود . اما در عوض بسترم خشک خشک بود . باورت می شود ؟ بله ، باور کن . دلم می خواهد بدون بو از دنیا بروم و هنگام تشییع جنازه ام بسترم خشک باشد . با دیدن بسترم آن چنان به نشاط آمدم که خواب را فراموش کردم و در اتاق محقر و عریانم به رقص در آمدم . حتی زق زق پایم را ندیده گرفتم . دوست دارم به خودم بقبولانم که یکی از بیماریهایم خوب شده است . نه آنکه فکر کنی به زندگی امیدوار شده ام . نه ! فقط برای این است که موجودیت خودم را قبول کنم . ضعف به قدرت تبدیل شده و من دیگر موجودی ضعیف نیستم !
زود تر از هر روز از اتاقم بیرون آمدم و به نظافت حیاط پرداختم و به مرغ و خروسها دانه دادم و تکه ای هم پنیر که از صبحانه روز پیش خود ، مخفی کرده بودم لب حوض گذاشتم تا از مهمانم با آن پذیرایی کنم . او تنها موجودی است که حق دارد در شادی من سهیم باشد . اقدس خانم که هر روز صبح با اکراه در اتاقم را باز می کرد تا مطمئن شود زنده ام یا زحمت را کم کرده ام ، وقتی از اتاقش بیرون آمد و همه جا را تمیز و مرتب دید ، با شگفتی پرسید ( حالت چطور است ؟ ) و من کوتاه و مختصر گفتم ( از درد گله ای ندارم ) . منظورم را نفهمید و بار دیگر پرسید ( دردت کمتر شده ؟ ) و من از ترس آنکه به کار های شاق کشیده شوم ، حقیقت را کتمان کردم و گفتم ( نه ، همان طور درد می کند ) .
ولی بدری ! چنین نبود و من نسبت به روز های گذشته درد کمتری داشتم . اقدس خانم دیگر سوال نکرد و به دنبال کار خودش رفت . خوشحال بودم که با به اتمام رسیدن کار هایم فرصت این را پیدا می کنم که برای تو چیزی بنویسم . مشغول نوشتن هستم که اقدس خانم می آید و می گوید ( آقا نصرالله فرمودند دفتر ها را بده تا ببرم پست کنم ) و من مجبوم از تو جدا شوم . نمی توانم احساساتم را در این لحظه برایت بنویسم . چون اشک بی محابا از چشمانم جاری است . فقط این را به عنوان آخرین حرف برایت می نویسم . بدری دوستت دارم و از تو خواهش می کنم مرا فراموش نکنی . شاید وقتی این دفتر ها به دستت برسد من دیگر در قید حیات نباشم . پس برایم دعا کن و از خداوند برایم طلب مغفرت کن .
کسی که همیشه و در همه حال به تو می اندیشد . مینو .

راستی بدری ! خانه کوچکم را به تو و منصور می دهم و وصیت می کنم تمام چلچراغهایش هم مال شما دو نفر باشد . از آن به خوبی نگهداری کنید و اتاق دیگری بر آن نیفزایید . از اینکه دفتر سیاهم کوچکتر از دفتر سپید است مرا ببخش . چرا که دوست داشتم تو بیشتر در گمان خوشبختی با من شریک باشی تا بد بختی ام . پس بدرود تا روزی که صور دمیده شود . و من بتوانم تو را ببینم .

آنکه هرگز روی خوشبختی ندید ( مینو )

دایه آقا متوجه قطره اشکی شد که از چشم آقا جان به پایین افتاد . لقمه خود را فرو بلعید و از آقا جان پرسید ( این دفتر آن دختر بدبخت است ؟ ) آقای معیری دفتر را بست و در حالی که سعی می کرد غم و اندوه را در تن صدای خود آشکار نکند گفت ( بله ! ) سپس بلند شد و خاکستر بخاری را زیر و رو کرد و با خود زمزمه کرد – هر کاری بتوانم بری او انجام می دهم . فقط به خاطر خودش ، نه برای آنکه مادر و پدرش را می شناختم - . با شنیدن زنگ تلفن اتاق را ترک کرد و گوشی را برداشت . انتظار شنیدن صدای هر کسی را داشت جز صدای مردی که خود را نصرالله یغمایی معرفی می کرد . آقای معیری به ظاهر اظهار خوشحالی و شادمانی نمود و به گرمی جویای حالش شد . آقای یغمایی با عنوان کردن شمه ای از خاطرات گذشته سعی بر ایجاد تفاهم و پیوستگی رشته گسسته کرد . رنگ صورت آقای معیری بر افروخته و هر لحظه بر افروخته تر می شد و خوشحال بود که مخاطبش نمی تواند سیمای او را ببیند . آقای یغمایی بی خبر از آنکه آقای معیری دفتر مینو را خوانده و از ماجرا هایی که بر وی رفته ، کاملا آگاه است ، شروع نمود ، به بیان از خصوصیات مریضی که او مسئولیت بهبودی اش را پذیرفته و از مینو نه به عنوان برادر زاده بلکه دختری که از روی ترحم و دلسوزی با خود از پرورشگاه برده است سخن راند و اضافه کرد او تمام کوشش خود را برای بهبودی مریض به کار بسته . اما متاسفانه نتیجه مطلوب نبوده و چون فردی است بسیار گرفتار ادامه این امر خیر خواهانه را به عهده آقای معیری می گذارد . آقای معیری پس از شنیدن حرفهای کاملا کذب او نفس عمیقی کشید و پرسید ( شما از سوابق دوستی گذشته ما که چیزی به بیمار نگفته اید ؟ ) آقای یغمایی گفت ( نه ، دوست عزیز . اتفاقا برای همین منظور هم با شما تماس گرفتم که خواهش کنم در این مورد با مینو صحبت نکنید . چون هیچ دلم نمی خواهد سابقه آشنایی من و شما مینو را گستاخ کند و او از شما توقعاتی نا معقول داشته باشد . من به او گفتم که انسان خیری حاضر شده مخارج بیمارستان را بپردازد و مسئولیت او را قبول کند . مینو باید بسیار سپاسگزار باشد که به جای رفتن به شبانه روزی تحت حمایت شما قرار می گیرد . این را به او خاطر نشان کنید که شما فقط به خاطر حس نوعدوستی اقدام به این کار کرده اید ، تا فراموش نکند اگر شما نبودید جایش هنوز در پرورشگاه و میان یتیمهای دیگر بود ! ) آقای معیری گفت ( بسیار خوب ، این کار را می کنم و در مقابل ، من هم خواهشی دارم . این که شما به هیچ طریق ، دیگر نباید با او تماس داشته باشید . چه او زنده بماند که امیدش بسیار اندک است و چه از دنیا برود ، خودم مسئولیت کامل او را به عهده می گیرم و مسیر زندگی اش را مطابق ایده و سلیقه خودم انتخاب می کنم . در این مورد با دکتر خبیری هم صحبت کرده ام و تمام اوراق را توسط یکی از کارکنان پرورشگاه به حضورتان می آورند تا امضا کنید . دلم می خواهد این دختر پس از بهبودی به طور کامل با گذشته اش وداع کند . متوجه عرایضم شدید ؟ ) آقای یغمایی گویی به آرزوی دیرینه ای دست یافته باشد خندید و گفت ( بسیار خوب ، موافقم . اما می خواستم در مقام یک دوست به شما عرض کنم که زیاد امیدواری به خودتان راه ندهید . چون اگر این دختر امید به بهبودی اش بود ، خودم از کمک به او دریغ نمی کردم ) . لبخندی تلخ بر لبهای آقای معیری نقش بست و گفت ( من همیشه آدم امیدواری بوده ام . این را شما بهتر از هر کس دیگر می دانید ! ببینم بیمار به تهران راهی شده ؟ ) آقای یغمایی گفت ( بله ، ساعتی پیش آنها با هواپیما حرکت کردند ) . آقای معیری گفت ( متاسفم که نمی توانم در تمام مراحل معالجه او حضور داشته باشم ، اما سعی خودم را می کنم . حالا اگر اجازه بدهید تماس را قطع کنم . چون به انتظار خبری از دوستی هستم ) . آقای یغمایی یک بار دیگر احساس رضایت خود را مبنی بر پذیرفتن مسئولیت مینو از جانب آقای معیری ، اظهار کرد و تماس قطع شد . آقای معیری عرق روی پیشانی اش را زدود و در دل به آن همه دو رویی خندید .

(142)
ساعتی نگذشته بود که مجددا تلفن زنگ زد . این بار از بیمارستان به او اطلاع دادند که مینو را بستری کرده اند و کادری از بهترین پزشکان متخصص برای او در نظر گرفته اند . آقای معیری خطاب به دوستش گفت ( تمام مسئولیت این بیمار به عهده توست و باید تمام سعی خودت را برای سلامتی او به کار بگیری . من بنا بر دلایلی حالا نمی توانم از او عیادت کنم . اما از تو می خواهم مرا در جریان امر قرار بدهی ) . وقتی گوشی را گذاشت ، رو به دایه آقا که با چشمانش از او سوال می کرد گفت ( بیمار رسیده و بستری شده ) . دایه آقا نفس عمیقی کشید و گفت ( خدا را شکر که هنوز زنده است . آقا جان ! دکتر به شما نگفت چند وقت زنده می ماند ؟ ) آقای معیری تبسمی کرد و گفت ( دایه آقا دکتر ها که خدا نیستند . مرگ و زندگی آدم دست خداست ! ) صورت دایه آقا سرخ شد . و از اینکه با این کهولت سن چنین حرفی را نسنجیده بر لب آورده شرمنده شد و گفت ( بله آقا جان مرگ و زندگی دست خداست و تا او نخواهد برگی از درخت نمی افتد ) . آقای معیری همچنان با تبسم گفت ( و شما باید خودتان را برای پرستاری از او آماده کنید . فکر می کنم اتاق من برای او مناسب باشد . چون هم نور آفتاب به قدر کافی بر آن می تابد و هم شما مشکل بالا و پایین رفتن ندارید ) . دایه آقا لب هایش را جمع کرد و به نقطه ای خیره شد و نشان داد که در مورد پیشنهاد آقا جان فکر می کند . لحظه ای به این حالت باقی ماند و سپس مستقیم چشم به چشم آقا جان دوخت و پرسید ( پس شما کجا می خوابید ) . آقای معیری مبل نزدیک او را انتخاب کرد و در حینی که می نشست گفت ( من دو روز دیگر باید بروم و مطمئن نیستم که به زودی برگردم . اما پیش از رفتنم از حسنعلی خواهش می کنم یکی از اتاقهای طبقه بالا را برایم درست کند . وقتی برگشتم فکری اساسی برای جابجایی می کنیم ) . دایه آقا نا خشنود گفت ( اگر شما بروید من با این دختر مریض چه کار باید بکنم ؟ ) آقای معیری با صدای بلند خندید و گفت ( اما دایه آقا ، همین دیروز بود که شما آمادگی تان را اعلام کردید . هنوز هیچی نشده منصرف شدی ؟ ) دایه آقا گفت ( راستش فکر می کردم شما هم کمکم می کنید . نه از لحاظ خورد و خوراک ، از این لحاظ که هستید و اگر خدای نخواسته شب یا نصف شب حالش بد شد ، او را به دکتر برسانید . می دانید که خواب حسنعلی سنگین است . من تا بخواهم او را بیدار کنم و مریض را به بیمارستان برسانم ، ممکن است خدای نخواسته دیر شده باشد . منظورم را چطور بگویم . . . ) آقای معیری او را از مخمصه و نگرانی بیرون آورد و گفت ( منظورت را می فهمم دایه آقا . اگر این دختر حالش رو به بهبودی رفت ، آن قدر توی بیمارستان می ماند که کاملا خوب شود و زمانی به خانه می آید که دیگر جای نگرانی برای شما باقی نگذارد . من هم سعی می کنم زود تر ازهمیشه برگردم . حالا راضی شدید ؟ ) دایه آقا نفس آسوده ای کشید و گفت ( این طور باشد من حرفی ندارم . فقط به حسنعلی بگویید که هوشیار بخوابد تا اگر خدای نکرده احتیاج شد ، به موقع بیدار شود ) . آقای معیری از اینکه با حرفهای امیدوار کننده اش نتوانسته بود اعتماد و اطمینان دایه آقا را کاملا جلب کند ، دلخور شد و اتاق را ترک کرد .
آخر شب بود که تلفن به صدا در آمد و اطلاع دادند که خوشبختانه خطر قطع پا منتفی است و بیمار می تواند بدون قطع پا معالجه شود . این شاد ترین خبری بود که معیری را از انتظار و نگرانی رهایی بخشید . وقتی در بستر دراز کشید ، به یاد نوشته مینو افتاد که – می خواستم این بادمجان کبود را ببرم و دور بیندازم - . از تصور اینکه پا های او به رنگ طبیعی خود باز می گردند و دختر بیچاره را معیوب نمی کنند ، زیر لب زمزمه کرد ( خداوندا شکرت . تنها تو هستی که یاور و مدد کار بیچاره ها هستی . لطفت را از این بنده زجر کشیده دریغ نکن و او را به زندگی بازگردان . من انسانی خطا کار و رو سیاهم . می دانم که حق ندارم از تو چیزی بخواهم ، اما از تو که رحیم هستی و خطا های بندگانت را می بخشی تمنا می کنم که استغاثه ام را بشنوی و این دختر دردمند و نگون بخت را سلامتی ببخشی . تو قادر و توانایی . تنها تو قادر توانایی . . . ) مناجات کوتاه معیری پس از آنکه لب فرو بست و بغضش را بلعید موجب شد تا آرامشی کامل در روح و جسم خود احساس کند . هرگز به یاد نداشت دچار این احساس شده باشد . باطنا زجر می برد و خودش را سرزنش می کرد . با خود گفت – آیا من هم مثل نصرالله حس انتقام در وجودم بر انگیخته شده بود که با انتخاب معشوقه از خودم انتقام گرفتم ؟ آیا من هم می خواستم ثابت کنم که چیزی از عبدالله کم ندارم و می توانم هر زنی را که انتخاب می کنم به اختیار خودم در بیاورم ؟ اگر چنین باشد من چه موجود کثیف و خبیثی هستم . سالها خودم را با این اندیشه فریب داده ام که چون همیشه در سفرم ، نمی توانم زن و کاشانه ای ثابت داشته باشم ، آه . . . خداوندا واقعا من موجودی شیطان صفت هستم ؟

(143)
میل جسمانی با آنچه ندای وجدان نامیده شده به ستیز پرداخت و از اینکه زود از آن حالت روحانی خارج شده و خود را به دست امیال شیطانی سپرده بود ، غمگین شد و با خود گفت – من دیگر اصلاح نخواهم شد . تمام وجودم را شیطان به اراده گرفته و سروش آسمانی در من بی تاثیر است . اما چگونه ، برای لحظه ای توانستم به آرامش دست پیدا کنم ؟ آیا هنوز در وجودم نقطه ای هست که به تسخیر شیطان در نیامده ؟ آن نقطه کجاست ؟ ظاهرا جزء جزء وجود من نا پاک است و باطن من هم مثل ظاهرم می باشد . . . اما باید قسمتی از وجود من هنوز پاک و نیالوده باقی مانده باشد ! جایی که هنوز آثاری از الطاف خداوندی در آن مانده و به من آرامش می دهد . چگونه می توانم آن نقطه را پیدا کنم ؟ اما نه ! جستجو باعث می شود تا آن را نیز آلوده کنم . بگذار در هر کجای این جسم آلوده پناه گرفته همچنان باقی بماند . خوب است که گاهی ظهور می کند و به من اندک اندک آرامش می بخشد - .
بعد دست بر مو هایش کشید و گفت – در هر کجا سنگر گرفته ای همانجا بمان تا از دستبرد شیطان در امان باشی - .
روز از راه می رسید که او دیده بر هم گذاشت و به خواب رفت . هنوز وجودش تشنه خواب بود که با تکان دستی دیده گشود . وقتی به طور کامل چشم باز کرد ، چهره پیر و شکسته دایه قا را دید که به رویش لبخند می زند . خمیازه ای بلند کشید و پرسید ( چه خبر شده ؟ من تازه خوابم برده بود ) . دایه آقا گفت ( نمی خواستم بیدارت کنم آقا جان . پای تلفن کسی است که می خواهد فقط با تو صحبت کند ) . معیری گفت ( اگر زحمتی نیست تلفن را بیاور اینجا تا با او صحبت کنم ) . دایه آقا بدون هیچ حرفی از اتاق خارج شد و پس از لحظه ای باز گشت و تلفن را وصل کرد و گوشی را داد دست آقا جان . آقای معیری خمیازه ای دیگر کشید و با بیحالی گفت ( معیری هستم بفرمایید ) . صدای آن سوی سیم را شناخت و به صبح بخیر او پاسخ گفت . تا زمانی که سخنان گوینده به اتمام رسید او فقط گوش سپرد . و بعد با این جمله که – کارتان بسیار خوب بود ، ادامه بدهید – خداحافظی کرد و گوشی را گذاشت . دایه آقا کنار میز تلفن ایستاده بود ، می دانست که آقا جان خسته است و باید هنوز بخوابد . اما در مقابل نیروی وسوسه اش هم ناتوان بود و نمی توانست حس کنجکاوی را مهار کند . باید می فهمید چه بلایی بر سر بیمار آمده . آیا هنوز زنده است ؟ آقا جان همه چیز را در صورت دایه آقا خواند و دانست که او تا جواب نگیرد ، راحتش نخواهد گذاشت . پس با خستگی گفت ( خیالت آسوده باشد ، هنوز زنده است و دکتر ها به زنده ماندن او امیدوار هستند . حالا دیگر تو را به خدا راحتم بگذار و اجازه بده بخوابم ) . دایه آقا خندید و گفت ( بخواب پسرم ، بخواب ، خدا کمکت می کند تا خوابهای خوب ببینی . تو زندگی دختری را نجات داده ای و رضایت خدا را به دست آورده ای ) . دایه آقا این را گفت و تلفن را از پریز در آورد و از اتاق خارج شد .
با خروج او ، معیری غلتی زد و سعی کرد خواب رفته را به دیده باز گرداند . از سخن دایه آقا خوشش آمده بود و احساس رضایت می کرد . کسی به او گفته بود که رضایت خداوند را جلب کرده است . پس می تواند آسوده باشد و با آرامش به خواب رود . هنوز کاملا به خواب نرفته بود که نقطه ای روشن مقابل چشمش پدیدار شد که بزرگ و بزرگتر می شد . نور خیره کننده ای از آن نقطه به چشمش می تابید که مجبور می شد پلکهایش را با شدت بیشتری روی هم بفشارد . خیلی آرام پلک زد و چنین به نظرش رسید که دستی زشت و هیولایی می خواهد آن نقطه روشن را در مشت بگیرد و خاموش کند . بی اختیار دست هیولا را عقب زد تا آن نقطه همچنان به روشنایی خود ادامه دهد . با خود چنین تعبیر نمود که شیطان خیال داشت او را از خداوند دور کند . از اینکه جلو چنین اقدامی را گرفته بود ، نفس آسوده ای کشید و از ترس آنکه اگر بخوابد شیطان موفق خواهد شد ، چشم گشود و خواب را فراموش کرد . می دانست که خواب ندیده است . برای باز گویی آنچه دیده بود ، به دایه آقا گفت ( خواب دیده ام ) و سپس آنچه را دیده بود به صورت خواب تعریف کرد . دایه آقا لبخند زد و گفت ( خیر است و تعبیرش این است که برای کاری که انجام می دهی خداوند به تو و به کارت نظر دارد و آن را می پسندد . اما با خود خواهی و تظاهر اجرت را از بین نبر و شیطان را خوشحال نکن . من از تعبیر چیز زیادی نمی دانم ، اما می دانم که هیچ کار خوب و خیری بدون اجر نمی ماند . تو با کاری که در حق این دختر یتیم می کنی ، خدا را شاد می کنی . اما مواظب باش که مزدت را با کاه مبادله نکنی ! اگر فقط به این دلخوش باشی که پول بیمارستان این دختر بیچاره را داری می دهی ، همان بهتر که ندهی . باید با دل و جان راضی باشی و فقط رضایت خدا را در نظر داشته باشی ، نه اینکه دیگران به تو به چشم یک خیر خواه نگاه کنند و این کار را برای تظاهر کرده باشی ! آقا جان ! دست شیطان مثل دست شعبده باز هاست که سریع هر چیزی را جا به جا می کنند . به طوری که دیدنش مشکل است . مواظب باش گول شیطان را نخوری و با عملی شیطانی اجرت را پا مال نکنی ) .

(144)
آقای معیری که گوش به سخنان دایه آقا داشت با خود گفت – امروز این نور در اختیار من است و فردا با رفتن نزد " سامیه " به دست شیطان سپرده خواهد شد - . و احساس کرد شیئی گرانبها را از دست می دهد . حالت صورتش در هم رفت و دایه آقا آن را دید و گفت ( آقا جان ناراحتت کردم ؟ ) آقای معیری سر تکان داد و گفت ( نه دایه آقا ، شما ناراحتم نکردید ، شیطان است که دارد ناراحتم می کند . او کمین نشسته تا آن شیئی با ارزش را از دستم بگیرد و مرا بی مزد بگذارد ) . دایه آقا خندید و گفت ( بر شیطان رانده شده لعنت بفرست و از خدا بخواه تا او را از وجودت بیرون کند . آقا جان بیایید با هم برویم بیمارستان و از آن دختر عیادت کنیم . او تنهاست و کسی به ملاقاتش نمی آید ) . آقای معیری گفت ( نمی خواهم کارم تظاهر تلقی شود و آن دختر را شرمنده کنم . شما بروید و از او عیادت کنید . دوست دارم به او قوت قلب بدهد و به زندگی امیدوارش کنید . نمی دانم چه باید به او بگویید . شما بهتر از من این حرفها را بلدید . فقط به او بگویید که فکر هیچ چیز را نکند و فقط سعی اش این باشد که زود تر خوب شود . به او وعده ای ندهید که من نتوانم آن را بر آورده کنم . از من هم زیاد صحبت نکنید . اصلا هیچ چیز نگویید . بهتر است بگذارید فکر کند شما او را تحت حمایت خود قرار داده اید . بله این طور بهتر است . خوب حالا حاضر شوید تا بگویم حسنعلی خان شما را برساند ) . آقای معیری ضمن ترک اتاق ، یک بار دیگر ایستاد و گفت ( فراموش نکنید . از من هیچ اسمی نباید برده شود ) . این را گفت و به اتاق خودش برگشت تا برای خروج از خانه آماده شود .
بیمار جوان تحت مراقبت شدید پزشکان قرار داشت و چون انتظار هیچ عیادت کننده ای را نداشت ، چشم بر هم نهاده بود و به بدری می اندیشید و با خود می گفت – اگر زنده ماندم به اصفهان می روم و او را از نزدیک می بینم . شاید منصور را هم در آنجا ملاقات کنم . منصور بدری را دوست دارد ، این را از نگاهش می خواندم . وقتی به چشم بدری نگاه می کرد شعله ای در چشمش روشن می شد که گونه هایش را سرخ می کرد و از حرارت آن شعله عرق روی پیشانی اش می نشست . بر خلاف او رنگ رخسار بدری می پرید و دستهایش به لرزش در می آمدند و لکنت زبان پیدا می کرد . چقدر دوست داشتم درحالت آن دو دقیق شوم و به آهنگ عشق آنها گوش بسپارم . ممکن است آن دو تا با هم ازدواج کنند و بعد با هم سر مزار من بیایند ؟ مطمئنم که حتی از زیر خروار ها خاک هم می توانم صورتشان را ببینم و به ضربان قلبشان گوش کنم . آه چه زیباست وصلت دو عاشق . و با هم در یک را قدم برداشتن - . از تجسم خوشبختی آن دو ، گونه اش رنگ گرفت و تبسمی محسوس بر لبش ظاهر شد . دایه آقا به آرامی وارد شده و به گمان اینکه بیمار خواب است ، آرام در کنار تخت او نشسته بود و شاهد این تبسم بود ، با خود اندیشید – این دختر هنوز خیلی جوان است که بخواهد به مرگ فکر کند - . با ورود پرستار مینو چشم باز کرد و در کنار خود پیر زنی را دید که با محبت او را می نگرد . پرستار فشار خون او را گرفت و همان طور که بی صدا داخل شده بود به همان آرامی هم اتاق را ترک کرد . مینو هنوز به پیر زن نگاه می کرد . دایه آقاگفت ( سلام . حالت چطور است دختر جان ؟ ) مینو گفت ( بامرگ در حال جنگم . معلوم نیست کداممان برنده شویم ) . دایه دست او را در دست گرفت و گفت ( تو پیروز می شوی ، چون هم جوانی و هم چشمانت از برق زندگی ، چهره ات را روشن کرده . نیروی جوانی را دست کم نگیر . امروز فقط دو روز است که بستری شده ای و مسلما فردا بهتر از امروز خوهی بود ) . مینو پرسید ( شما این طور فکر می کنید ؟ ) دایه آقا تبسم کرد و گفت ( بله ، من مطمئنم که فردا بهتر از امروز هستی . دکتر های خوبی از تو مراقبت می کنند . کار آنها بسیار عالی است . از همه دکتر ها بهتر خدایی است که شفا دهنده همه است ) . مینو پرسید ( شما توی این بیمارستان کار می کنید ؟ ) دایه آقا خندید و گفت ( نه ، من سرپرست جدید تو ام . دلم نمی خواست خودم را این طور معرفی کنم . اما نمی دانستم چه باید بگویم ) . مینو گفت ( شما بهترین کلام را انتخاب کردید . خوشحالم که می بینم سرپرستم خانمی مثل شماست . کلام شما گرم و مهربان است و در صورتتان نور ایمان هست ) . دایه آقا فشاری به دست مینو دا و گفت ( وقتی حالت خوب شد و به خانه رفتیم ، از صبح تا شب با هم خواهیم بود . آن قدر برایت حرف می زنم که از پر چانگی ام خسته شوی . فقط زود تر خوب شو که من هم خیلی تنهایم . پسرم همیشه سفر است و من و حسنعلی راننده ، همیشه تنهاییم . حالا که قرار است تو با ما زندگی کنی ، همه چیز تغییر می کند ) . لحظه ای کوتاه برقی در چشمهای مینو جهید و خیلی زود ناپدید شد . اگر او اجازه حیات دوباره می یافت این زندگی می توانست ایده آل باشد . اما افسوس زمانی بارقه امید درخشید که همه چیز در تاریکی و ظلمت مرگ در حال خاموش شدن بود . دلش گرفت و به این اندیشید که چه خوب می بود اگر این دست مهربان پیش از آنکه نابودی فرا می رسید به سویش دراز می شد . لبخند کمرنگی بر لبش نقش بست که حکایتگر زمانهای به هدر رفته بود و در آن ریشخند به امید نا پایدار دیده می شد . این زن مسن را چه می بایست می نامید ؟ آیا او هم یکی از همان مادرانی است که قبلا داشته ؟ اما گرمای دست او فرق می کند . به همراه ترحم ، محبت نیز دارد . آیا در یک ملاقات کوتاه این مهر به وجود آمده ؟ و آیا به راستی او می خواهد مهر و محبتش را خالصانه و بدون هیچ چشمداشتی نثارش کند ؟ یک بار دیگر به چشمان کم سوی پیر زن نگاه کرد و در چشمانش رابطه ای را که در انتظارش بود دید . می توانست این لحظه های آخر ، نظر به دیده ای بدوزد که فقط عشق و عطوفت از آن ساطع بود . با خود گفت – خداوندا شکرت که در آخرین روزهای حیاتم مرا با چنین انسانی رو به رو ساختی ! – او هم دست پیر زن را در دست گرفت و فشاری آرام بر آن وارد کرد و گفت ( ممنونم ! ) دایه آقا منظور او را نفهمید ، اما لبخند سر شار از امتنان او را دید . وقتی اتاق را ترک می کرد ، مقابل در لحظه ای درنگ کرد و بار دیگر تخت را نگریست و به سوی مریض بازگشت . او را بوسید و گفت ( فردا باز هم می آیم ) .
دایه آقا متوجه قطره اشکی که از گوشه چشم دختر جوان بیرون تراوید نشد و با آرامش از عمل خدا پسندانه خود بیمارستان را ترک کرد . وقتی به خانه بازگشت و برای گزارش آنچه دیده بود مقابل آقا جان نشست ، سعی کرد آنچه مشاهده کرده بود ، عینا باز گو کند . اما بدون آنکه بخواهد ، تحت تاثیر صورت مظلوم و رنگ باخته بیمار ، طوری آن را شرح داد که معیری گمان کرد تا دقایقی دیگر روح از کالبد آن دختر پرواز می کند . متاثر و مغموم بلند شد و با بیمارستان تماس گرفت و دوستش را مخاطب قرار داد و گفت ( چرا آن طور که خواسته بودم از این بیمار مراقبت نمی کنید ؟ اگر فکر می کنید لازم است به خارج فرستاده شود بگویید تا هر چه زود تر اقدام کنم . تو به من قول داده بودی که این دختر زنده می ماند ! ) دکتر در آن سوی سیم می توانست چهره در هم دوستش را مجسم کند و احساس کند که او در چه حالی به سر می برد . سعی کرد با جملاتی گرم و امیدوار کننده معیری را از یاس برهاند و به او اطمینان خاطر بدهد که نه تنها دیگر این دختر با مرگ رو به رو نیست ، بلکه با سرعت رو به بهبودی می رود . و آنچه او از ظاهر بیمار نقل می کند ، آثار بهبودی است ، نه رنجوری . معیری نفس آسوده ای کشید و گفت ( ممنونم که این قدر تلاش می کنید . گزارشی که به من داده شد اشتباه بود ) . دکتر با صدای بلند خندید و گفت ( چرا خودت نمی آیی تا از نزدیک او را ببینی و اطمینان پیدا کنی ؟ ) معیری گفت ( می آیم اما نه حالا ! دوست دارم او را سالم و شاداب ببینم ) . دکتر بار دیگر با صدای بلند خندید و گفت ( دوست من ، تو پس از سالها تجرد یک دختر بیمار را انتخاب کرده ای ؟ ! اما از شوخی گذشته به تو تبریک می گویم . اگر بیماری از وجودش رخت بر بندد دختر زیبایی است ) . معیری لب به دندان گزید و گفت ( چقدر افکار تو شیطانی است . من به جای پدر او هستم و او می تواند دختر من باشد ! ) دکتر گفت ( اما امروزه مد شده که دختر های جوان با مرد های مسن ازدواج می کنند و تو هنوز پیر نشده ای ! ) معیری گفت ( ممنونم که به من دلداری می دهی و پیری ام را به رخم نمی کشی . اما با تمام این تفاصیل او نمی تواند مرا انتخاب کند و من می خواهم پدرش باشم . تو هم لطف کن و وقتی برای ویزیت می روی ، اسمی از من نیاور . نمی خواهم بداند که من او را حمایت می کنم ) . دکتر گفت ( بسیار خوب دوست عزیز . هر چه بگویی مو به مو اجرا می شود ) . معیری گفت ( من فردا عازم سفر هستم . می توانی به من قول بدهی در غیابم به خوبی از او نگهداری کنی ؟ ) دکتر با لحن شوخی گفت ( نگران نباش . از او خوب مراقبت می کنم . فقط سعی کن صحیح و سالم برگردی ، چون صورتحساب بیمارستان را باید خودت بپردازی ) . معیری گفت ( سعی می کنم زود برگردم . باید ببینم کارم چقدر طول می کشد ) .

(145)
دکتر با آرزوی سلامت برای معیری ، تماس را قطع کرد و معیری نفس آسوده ای کشید .
دلش می خواست پیش از رفتن خبری از سلامت دخترک به دست آورد که خوشبختانه این خبر را دریافت کرد و با امیدواری خود را برای فر آماده کرد .
روز حرکت سفارشاتش بیش از مواقع دیگر بود . او هر آنچه را لازم می دانست ، در مقابل حسنعلی خان و دایه آقا بر زبان آورد تا اگر یکی از آن دو فراموش کند ، دیگری به خاطر داشته باشد . دستورات قبل از عزیمت ، بیشتر به تغییر و تحول اتاقش و عیادت هر روزه بیمار بود . و با گفتن – هر روز غروب تلفن خواهد کرد و مایل است مو به مو در جریان حال دخترک باشد – به راه افتاد .
سه ماه از روزی که آقا جان به سفر رفته بود می گذشت و دایه آقا هر روز بدون کوچکترین تعلل به بیمارستان می رفت و از بیمار دلجویی می کرد . این مدت برای هر دوی آنها کافی بود که یکدیگر را بشناسند و به خصوصیات اخلاقی هم واقف شوند . دایه آقا از اینکه توانسته بود به قلب دخترک راه پیدا کند قلبا احساس خوشحالی می کرد . او روز های اول برای انجام وظیفه به دیدار دختر بیمار می شتافت اما پس از چند روز حس مسئولیت با خواسته قلبی وی عجین شد و مسئولیت در درجه دوم قرار گرفت . دایه آقا وقتی با مینو صحبت می کرد گوشش نجوا های تازه ای می شنید و در های جدیدی به روی چشمان کم سویش گشوده می شد . تا آن روز ندیده بود که انسانی برای انتقام از یک عشق شکست خورده ، حاضر شود دختر جوانی را به سوی مرگ سوق دهد . تا آن موقع ندیده بود که یک دختر پرورشگاهی در حسرت لالایی شبانه مادری بسوزد . آنچه او طی ملاقاتهایش با مینو کسب می کرد ، دریچه ای تازه به دنیای پاک و جوان یک دختر بود . مینو قصه زندگی اش را آن طور که دوست داشت برای یک مادر بگوید ، عنوان می کرد و تا آنجا پیش رفت که دایه آقا برای تنهایی اش اشک می ریخت و در حق تمام دختران یتیم دعا می کرد . شبها وقتی سر بر بالین می گذاشت ، برای قصه اندوهبار مینو گریه می کرد و از خدا می خواست تا او را در پناه خود بگیرد .
روزی که دکتر ، مینو را مرخص کرد ، دایه آقا باز هم گریست و به شکرانه الطاف خداوند به هر سائلی که می رسید ، سکه ای می داد تا دعای خیر بدرقه این دختر جوان باشد .
در خانه همه چیز برای ورود بیمار آماده بود . دوران نقاهت مینو برای دایه آقا فرصتی بود تا محبت خود را از حرف به عمل برساند . مینو با شادی اتاقی را که به او اختصاص داده بودند نگاه کرد و به دایه آقا گفت ( مادر جون هنوز فکر می کنم در رویا هستم و این پیشامد واقعی نیست ) . دایه آقا پتو و ملافه روی تخت را مرتب کرد و گفت ( چرا دخترم ! حقیقت است و چند روز دیگر بقیه ساختمان را به تو نشان می دهم . این خانه اگر چه چندان بزرگ و قشنگ نیست ، اما برای من و پسرم و حسنعلی خان کافی است . حالا تو هم به ما اضافه شدی . فکر می کنم وقتی آقا جان برگردد خانه بهتری برای ما فراهم کند ! ) مینو گفت ( همین جا هم بزرگو خوب است . ببینم ! قبل از آمدن من هم همین کاغذ دیواریها به این دیوار بود ؟ ) دایه آقا نگاهی اجمالی به کاغذ دیواری انداخت و گفت ( نه ! آقا جان قبل از رفتن دستور داد تا این کاغذ ها را نصب کنند ) . مینو گفت ( پسرتان خوب به سلیقه دختر ها وارد هستند . ایشان نقش پروانه را انتخاب کرده اند ، معمولا این طرح ایده آل دختر ها است ) . دایه آقا گفت ( نمی دانم که می دانست یا نمی دانست . اما خوشحالم که تو آن را می پسندی ) . مینو با نگاهی به پیرامون خود گفت ( همه چیز عالی است . مخصوصا وجود دو مرغ عشق همه چیز را کامل کرده . آه مادر جون نمی دانید چقدر خوشحالم ) . دایه آقا دست نوازش بر سر او کشید و گفت ( می دانم دخترم ! اما بهتر است زیاد دچار هیجان نشوی . همان طور که غم و غصه زیاد بد است ، شادی زیادی هم خوب نیست . سعی کن کمی بخوابی تا من غذایت را آماده کنم ) . مینو نتوانست مطابق میل مادر جون شادی اش را مهار کند و با خوشحالی از آن همه سعادت که به وی رو آورده بود دیده بر هم گذاشت و به خواب رفت .

(146)

چند روز بعد از ورودش به آن خانه گذشته بود که یک روز صبح بدون اجازه مادر جون از تخت پایین آمد و در اتاق شروع به قدم زدن کرد . از اینکه می توانست پایش را بدون درد بر زمین بگذارد و نفسش در سینه حبس نشود خوشحال شد و چند گام دیگر هم برداشت . پایش را روی صندلی گذاشت و لباس خواب سفید و بلند خود را کمی بالا کشید تا بتواند به راحتی به ساق پای خود نگاه کند . رنگ پوست کاملا طبیعی بود و دیگر از ورم اثری نبود . روی پوست کمی ترک بر داشته بود که می توانست با چرب کردن ، ترکها را از بین ببرد و به آنها لطافت و نرمی بدهد . کنار قفس مرغهای عشق ایستاد و گفت – شما می توانید به من بگویید که در رویا به سر می برم ، یا هر چه می بینم حقیقی است ؟ - . مرغ نر نوک بر مرغ ماده سایید . مینو پرده را پس زد و چشمش به حیاط افتاد . حیاطی که گر چه به بزرگی حیاط خانه عمو نبود ، اما آن قدر بزرگ بود که چند درخت میوه داشته باشد و باغچه ای که در آن بتوان بذر سبزیجات را کاشت .

محو تماشای حیاط بود که دایه آقا در را گشود و با دیدن مینو که کنار پنجره ایستاده بود گفت ( خوشحالم که توانستی بدون کمک از تخت پایین بیایی ). مینو مقابل دایه آقا ایستاد و گفت ( به من اجازه می دهید شما را بغل کنم ؟ ) دایه آقا دستهایش را گشود و مینو را در آغوش گرم خود جای داد . هر دو گریه می کردند . اما این اشک دیگر اشک درد و حرمان نبود . هر دوی آنها از خوشحالی بود که گریه می کردند . دایه آقا دست او را گرفت و گفت ( حالا که حالت خوب است بیا با هم صبحانه بخوریم ) . دایه آقا مینو را به اتاق غذا خوری برد و اجازه داد تا مینو روی صندلی آقا جان کنار بخاری دیواری بنشیند . آن روز ، صبحانه برای آنها مزه دیگری داشت و هر دو بدون نگرانی شیر نوشیدند و با یکدیگر گفت و گو کردند . مینو از هر چه می دید متعجب می شد . یک تخته پوست وسط اتاق گسترده بود و گلهایی که هنوز دهان باز نکرده بودند در گلدان روی میز نوید آمدن بهار را می دادند . دایه آقا متوجه حال مینو بود و اجازه داد تا او به آنچه دوست داشت نگاه کند و لذت ببرد . وقتی مینو بلند شد و قاب عکس آقا جان را که روی پیش بخاری قرار داشت برداشت و نگاه کرد ، هیچ نگفت . دوست داشت خود مینو لب به سخن باز کند و در مورد آقا جان سوال کند ، او به آقا جان قول داده بود که خودش در این مورد حرفی بر زبان نیاورد . اما به یاد نمی آورد که قول داده باشد به سوالی هم پاسخ ندهد . وقتی مینو به عکس اشاره کرد و پرسید ( این عکس آقا جان است ؟ ) دایه آقا با خوشحالی سر فرود آورد . مینو قاب را به جای اولش گذاشت و دیگر چیزی نپرسید . دایه آقا از اینکه مینو خیلیزود از پرسیدن خسته شد ، دلش گرفت و پرسید ( سوال دیگری نداری ؟ ) مینو نگاهش را به او دوخت و گفت ( دلم نمی خواهد فکر کنید دختر فضولی هستم ) . دایه آقا دستش را گرفت و کنار خود نشاند و گفت ( نه . . . این چه حرفی است دخترم ؟ تو حق داری سوال کنی . تو باید بدانی با چه کسانی هم خانه شده ای و آنها چه خصوصیاتی دارند . هر چه دوست داری بپرس و مطمئن باش که من فکر بدی نمی کنم ) . مینو پرسید ( می خواستم بدانم جز آقا جان شما فرزند دیگری هم دارید ؟ ) دایه آقا متوجه شد که مینو فکر می کند – آقا جان – یک اسم است . به این فکر خندید و گفت ( اسم پسرم " علی " است و فقط من هستم که به او آقا جان می گویم . تو اگر بخواهی او را صدا کنی ، یا باید اسمش را بگویی یا به او معیری بگویی . من از کودکی او را آقا جان صدا کرده ام و دیگر نمی توانم اسم حقیقی اش را به زبان بیاورم ) . مینو گفت ( متاسفم . امیدوارم اشتباه مرا ببخشید ) . دایه آقا سر تکان داد و گفت ( عیب ندارد دخترم ! تقصی تو نبود . اشتباه از من بود که باعث شدم تو هم اشتباه کنی ) . مینو پرسید ( بیشتر دوستان و آشنایان ، پسرتان را به چه نامی صدا می کنند ؟ ) دایه آقا بدون درنگ پاسخ داد ( فامیلی اش را می گویند ) . مینو گفت ( پس من هم ایشان را آقای معیری خطاب می کنم ! ) دایه به نشانه موافقت سر فرود آورد و مینو در سکوت به تماشای چیز های دیگر پرداخت .

دایه آقا که حوصله اش سر رفته بود گفت ( اگر دوست داری خانه را ببینی ، حاضرم به تو نشان بدهم ) . برق رضایت را در چشمان مینو دید و با گفتن ( یا علی ) بلند شد تا خانه را نشان بدهد . خانه بر خلاف انتظار ، چندان وسیع نبود . سه اتاق در طبقه بالا و سه اتاق در پایین قرار داشت که یکی متعلق به دایه آقا و یکی هم به مینو اختصاص داده شده بود . اتاق دیگزر محل کار آقای معیری بود که پر بود از کتاب و جزوه هایی که نا مرتب روی میز ولو بودند . در سالن مبلهای راحتی گذاشته بودند و از همان جا به اتاق غذا خوری راه داشت که فقط پرده ای ضخیم محدوده آن را مشخص می کرد ، بخاری دیواری به تمام محوطه پایین گرمی می بخشید و حرارت آن یکنواخت فضا را آکنده می کرد . آشپزخانه در راهرو کوچکی نزدیک در رو به حیاط قرار داشت و کاملا از حیاط نور می گرفت . آشپز خانه بزرگ و تمیز بود و یک میز غذا خوری با شش صندلی چوبی نیمی از آن را پر کرده بود . با قرار گرفتن روی صندلی هم می شد حیاط و باغچه ها را زیر نظر داشت . راهی کوتاه از میان دو درخت تنومند تا انتهای حیاط پیش می رفت . که از آنجا نمی شد انتهای حیاط را دید . مینو با نگاهی دیگر به باغچه گفت ( دلم می خواهد نشا بکارم ) . دایه آقا خندید و گفت ( این کار را می کنیم ، چند روز دیگر مرد باغبان می آید تا بنفشه بکارد . امسال آقا جان هوس بنفشه کرده و دوست دارد برای بهار بنفشه بکاریم ) . مینو گفت ( خیلی قشنگ می شود ! آقای معیری برای عید بر می گردند ؟ ) دایه آقا آه عمیقی کشید و گفت ( معلوم نیست . همیشه وقتی می خواهد برود می گوید – زود بر می گردم – اما سفرش ماهها طول می کشد . این بار که رفت مطمئن بودم زود می آید ، اما تا حالا که نیامده . ای کاش طوری بشود که دیگر از ایران نرود ) . مینو می خواست حرفی بگوید که پشیمان شد و سکوت کرد . دایه آقا با نگاهی به قابلمه غذا ، در آن را گذاشت و گفت ( دیگر بس است . زیاد هم نباید به پایت فشار بیاوری ، چون ممکن است دو مرتبه ورم کند . بهتر است برگردی به اتاقت و استراحت کنی . من هم کمی خرید می کنم و زود بر می گردم )

(147)
مینو کاملا مطیع ، سر به زیر انداخت و به اتاقش رفت . آنقدر فکر های شیرین داشت تا تنهایی را احساس نکند . وقتی در بستر دراز کشید بی اختیار دیده بر هم گذاشت و نفس آسوده ای کشید . با خود گفت – ای کاش دفترم را همراه داشتم و باز هم برای بدری می نوشتم . می دانم که نگران من است . خدا کند دکتر خبیری به او اطلاع داده باشد که من نمرده ام و هنوز نفس می کشم . چقدر دلم می خواهد آنها را ببینم . نمی دانم منصور چه می کند . آیا در کنار دایی اش خوشبخت است ؟ ای کاش از مادر جون اجازه می گرفتم تا با دکتر خبیری صحبت کنم . همان طور که آنها از حال من با خبر هستند ، مسلما از حال منصور و بدری هم با خبرند . بله این کار را خواهم کرد . فقط باید صبر کنم تا مادر جون از خرید برگردد - .
روی بستر غلتی زد و چشمش به میز کوچک کنار تخت افتاد که چراغ خوابی روی آن قرار داشت . اشکاف میز را بیرون کشید و داخل آن را نگاه کرد . به دنبال چیز مشخصی نبود شاید می خواست بداند که درون آن کشو چیست . خوشحالی در صورتش دیده شد و دست به درون کشو برد و کتاب نسبتا قطوری بیرون آورد . کتاب درباره سرزمین ایران بود . فکری چون برق از مخیله اش گذشت و کنجکاو شد تا در مورد مکانی که بدری در آن زندگی می کند اطلاعاتی به دست آورد . در فهرست به دنبال اصفهان گشت و آن را یافت . صفحه مورد نظر را آورد و چنین خواند :
اصفهان که به زبان یونانی آسپادانا در ماخذ اسلامی اصبهان ، در بعضی ماخذ فارسی سپاهان . شهری صنعتی که جمعیت آن طبق سر شماری 1335 هجری شمسی 708 / 254 نفر می باشد . غرب قسمت مرکزی ایران و پایتخت چند سلسله از سلاطین سابق ایران ، سومین شهر بزرگ و از شهر های تاریخی کشور ، در 420 کیلو متری تهران در دره بزرگ و حاصلخیز زاینده رود ( که از قسمت جنوبی شهر می گذرد ) واقع و فرازای آن 590 / 1 متر است . آب مصرفی آن از شهر های منشعب از زاینده رود ( این نهر ها را در اصطلاح محلی مادی می گویند ) و از چاهها تامین میشود . دارای آب و هوای معتدل و فصول منظم است ، خاکش حاصلخیز است ، از محصولاتش پنبه ، غلات ، برنج و صیفی است ( خربزه آن معروف است ) . از هنر ها و صنایع دستی آن نقره کاری ، برنجکاری ، قلمکار سازی ، مینیاتور سازی ، خاتمسازی و غیره است . کارخانه های ریسندگی و بافندگی دارد . از موسسات فرهنگی و هنری آن دانشگاه اصفهان ، موزه اصفهان ، مدارس قدیمه ، هنرستان هنر های زیبا و موسساتی است که به توسط مبلغین مسیحی دایر شده است .
صدای باز و بسته شدن در را شنید . صدای پایی که می آمد محکم بود و اقتدار و صلابت صاحب آن را می رساند . صدای پای مادر جون و حسنعلی خان این طور پر ابهت نبود . قلبش شروع به تپیدن کرد و از ترس مواجه شدن با چهره ای نا آشنا ، ترجیح داد خودش را به خواب بزند تا مجبور نباشد سوالی را پاسخ بگوید . روی برگرداند و پشت به در اتاق قرار گرفت . هیچ دستی در اتاق را نگشود . صدای فریاد گونه ای شنید که حسنعلی خان را صدا زد . لحظاتی بعد صدای گفت و گوی دو نفر می آمد که اول بلند و کم کم به زمزمه تبدیل شد . آن دو مثل اینکه ترجیح دادند گفت و گو را از وسط سالن به آشپزخانه بکشانند . چون مینو هر چه کوشش کرد ، دیگر صدایی نشنید . دوست داشت زود تر مادر جون برگردد و به او بگوید که این صدای پر طنین و پر ابهت به آقا جانش تعلق دارد یا فرد دیگری است که به خود اجازه داده این طور بلند آرامش خانه را به هم بزند ؟ چهره مردی که درون قاب دیده بود ، جذاب ، البته نه چنان که او را انگشت نما کند . صورتش ضعیف اما مردانه بود ، چشمهایی نه ریز و چندان درشت . بلکه کاملا متناسب با آن صورت استخوانی می نمود . بینی و لبها با هم هماهنگی داشتند و مو هایی صاف که به یک طرف شانه شده بود . در نگاه اول بیننده فکر می کرد با مردی ظریف و شاعر پیشه رو به روست . اما فقط با کمی دقت می شد به اشتباه خود پی برد . زیرا آن نگاه نافذ ، تعمق و دور اندیشی او را به خوبی نشان می داد . جوان نبود ، شاید از عمو نصرالله کوچکتر باشد ، اما مسلما از نیما و شاهین بزرگتر است . با خود گفت – شاید هم خیلی پیر تر از عمو باشد و این عکس مال جوانی او باشد . اگر آقا جان تنها فرزند مادر جون است ، باید سنی در حدود پنجاه داشته باشد . اما نه ! صدای پا به این سن نمی خورد . بله ! او باید کوچکتر از عمو نصرالله باشد . اما آیا او به مهربانی مادرش هست ؟ اگر او نخواهد مرا به عنوان فردی از افراد خانه بپذیرد چه سرنوشتی خواهم داشت ؟ در آن صورت ترجیح می دهم به پرورشگاه باز گردم تا به خانه عمو . اگر نشد ، حتی می توانم گریه کنم و با التماس خواسته ام را مطرح کنم . دست به دامان مادر جون خواهم شد و او مسلما می تواند آقا جان را راضی کندکه مرا به جای عمو به پرورشگاه تحویل دهد - . فکر های آزار دنده قوایش را به تحلیل برد و خود را ضعیف و ناتوان حس کرد .
وقتی مادر جون قدم به اتاقش گذاشت ، از زردی رخسار او سخت یکه خورد و با تاسف پرسید ( مینو حالت خوش نیست ؟ ) مینو به چشمان نگران پیر زن نگریست و برای آنکه او را نگران کرده باشد گفت ( چرا حالم خوب است مادر جون ! ) دایه آقا دستش را روی پیشانی مینو گذاشت و گفت ( اما تو تب داری . نمی دانم چرا به جای اینکه رنگت سرخ بشود ، پریده ) . این را گفت و با شتاب اتاق را ترک کرد . چند لحظه بعد با شیشه دارویی باز گشت و گفت ( زود رختخواب را ترک کردی . هنوز آن قدر توانایی نداری که راه بروی . اما جای نگرانی نیست . این شربت را بخور و استراحت کن . موقع صرف غذا بیدارت می کنم . آقا جان از سفر برگشته و من باید به او برسم ) . مینو گفت ( لطفا به فکر من نباشید . من حالم خوب است ، فقط کمی ضعف دارم و همان طور که شما گفتید نمی بایست زیاد حرکت می کردم . می دانم اگر کمی استراحت کنم حالم خوب میشود ) . دایه آقا قاشق شربت را به دهان او نزدیک کرد و با گفتن بسم الله قاشق را به دهان او گذاشت و گفت ( سعی کن خوب استراحت کنی . دلم می خواست وقتی آقا جان تو را می دید کاملا با نشاط و سر حال باشی . حالا هم عیب ندارد . به آقا جان می گویم فردا تو را ببیند ) . دایه آقا ضمن صحبت پرده ها را کاملا کشید تا فضای اتاق را تاریک کند و مینو بتواند استراحت کند .

(148)
دایه آقا از تغییر ناگهانی وضع مینو نگران بود و آن را بازگشت مجدد بیماری می دانست . بری اطمینان موضوع را با آقای معیری مطرح کرد و نظر وی را پرسید . آقای معیری با دلگرمی از سخنان دوستش که گفته بود – خطر بیماری رفع شده و دیگر جای نگرانی نیست – به نگاه مضطرب دایه آقا خندید و گفت ( مطمئن باشید دایه آقا که او نخواهد مرد . فقط باید استراحت کند و تقویت شود ) . دایه آقا نفس راحتی کشید و با گفتن – خدا کند همین طور باشد – صحبت را تغییر داد و پرسید ( سفر آینده چه موقع است ؟ ) آقای معیری باز هم خندید و گفت ( مثل اینکه ترجیح می دهی من همیشه در سفر باشم ! ؟ ) دایه آقا لبخندی زد و گفت ( این چه حرفی است آق جان ؟ وقتی شما نیستید این خانه را سایه غم می پوشاند و زندگی راکد می شود . من دیگر شوقی به اینکه بلند شوم و وسایل راحتی شما را آماده کنم ندام . اما همین که بر می گردید خودم را زرنگ و سر حال می بینم . با این وضعی هم که پیش آمده ، ترجیح می هم بیشتر در خانه باشید تا بیرون . چه برسد به اینکه در سفر باشید ) . آقای معیری پرسید ( می ترسی؟ ) دایه گفت ( به شما نمی توانم دروغ بگویم . بله می ترسم ! این دختر خیلی جوان است و من ترس دارم که از دست برود . منظورم این است که حس می کنم به او علاقه پیدا کرده ام . دختر بسیار با محبتی است و قدر زحمت آدم را می داند . حس می کنم سالهاست که با او آشنایم و خودم بزرگش کرده ام . اگر به من نخندی ، حتی این طور گمان می کنم دختر خودم است . در عرض این چند ماه بد طوری به او عادت کرده ام ! خیلی به مطالعه علاقه دارد . وقتی با هم به اتاق شما رفتیم تا از نزدیک آنجا را ببیند ، من متوجه شدم که با چه شور و شوقی به کتابهای شما نگاه می کند . دلم می خواست به او می گفتم که می تواند کتابی بردارد و مطالعه کند . اما ترسیدم شما ناراحت شوید و نخواهید کسی به کتابهایتان دست بزند ) . آقای معیری گفت ( نمی دانستم در پرورشگاه درس هم می دهند ) . دایه گفت ( مینو خودش به من گفت آنجا درس خوانده و در ضمن دکتر خبیری هم کمکش کرده تا چیز های بیشتری یاد بگیرد . او دختر با استعدادی است ) . آقای معیری با تاسف سر تکان داد و گفت ( من چقدر فراموشکار شده ام . به کلی فراموش کرده بودم که دفتر زندگی او را خوانده ام . بله ! من هم مثل شما عقیده دارم که او دختر با استعدادی است و اگر زمینه تحصیل را برایش فراهم کنیم او می تواند در آینده برای خودش کسی بشود ) . دایه آقا گفت ( حالا که توی بستر خوابیده و امکان درس خواندن ندارد . اما اگر شما اجازه بدهید چند تا کتاب به اتاقش می برم تا مطالعه کند ) . آقای معیری خندید و گفت ( شما نه تنها مراقبت از جسم او را به عهده گرفته اید ، بلکه روحیه او را هم تقویت می کنید . او باید خودش را دختر خوسبختی بداند ) . دایه آقا از این تعریف صورتش گلگون شد و گفت ( آقا جان تعریفهای شما به من بیشتر نیرو می دهد . من در مورد این دختر کاری نکرده ام . هر چه شده خواست خدا بوده ) . آقای معیری گفت ( به ها حال نباید وسیله را فراموش کرد . بسیار خوب این خواسته شما را هم اجابت می کنم و اجازه می دهم از کتابخانه کوچکم استفاده کند ) . دایه گویی با خود سخن می گوید ، گفت ( خدا کند تا شب عید خوب شود و خودش توی باغچه بنفشه بکارد . باید برای لباس عید او هم فکری بکنیم ) . آقای معیری دستش را روی مو های سپید او کشید و گفت ( دیگر چه بتید بکنم ؟ ) دایه به صورت او نگاه کرد و لبخند زد . آقای معیری گفت ( حالا که تو او را مثل دختر خودت دوست داری ، برای من هم عزیز است و می خواهم خواهرم را همان طور که شما دوست دارید تامین کنم . پس رو در بایستی را کنار بگذار و بگو چه باید بکنم ) . دایه آقا دست او را در دست گرفت و گفت ( به عیادتش بروید تا گمان نکند سر بار ما شده و طفیلی است . به او دلداری بدهید و بگویید که اینجا خانه خودش است و از اینجا به هیچ جا برده نمی شود . او وقتی این را بداند ما راستی راستی او را از خودمان می دانیم ، سعی می کند غمهایش را فراموش کند و به زندگی امیدوار شود . فکر می کنم این دختر گمان می کند این محبتها برای مدتی کوتاه است و بعد از اینکه حالش خوب شد پیش عمویش فرستاده می شود . البته خود او به من چیزی نگفت ، اما من از نگاهش این طور می خوانم . وقتی شاد است شادی او با دوام نیست . مثل اینکه به خودش می گوید زیاد دلت را خوش نکن و امید نداشته باش ! اینها همه زود گذر هستند و زود تمام می شوند . برای همین است که زود حالش خوب نمی شود ! ) آقای معیری گفت ( مگر شما به او نگفته اید که بعد از این با ما زندگی می کند و جایی فرستاده نمی شود ؟ ) دایه آقا سر فرود آورد و گفت ( چرا گفتم ، اما این دختر به قدری زجر کشیده که فکر می کنم حرفهای مرا باور نکرده باشد . رفتار عمویش باعث شده که او اطمینانش را نسبت به همه از دست بدهد . اصلا نمی شود باور کرد که یک عمو بتواند تا این اندازه برادر زاده خودش را زجر بدهد . او از مینو به اندازه دو مرد تنومند کار کشیده و زن عمویش با نیش زبان جسم و روح او را شکنجه داده . تازه زنی هم که توی آن خانه کار می کرده ، دایما به او می گفته حرامزاده سر راهی . این حرف از هر شکنجه ای بد تر است ) . آقای معیری سر فرود آورد و گفت ( می دانم ! می دانم ! کینه و نفرت از آن مرد ، موجود شیطانی ساخته بود . او می خواست با زجر دادن این دختر خودش را ارضا کند . مردم وقتی نتوانند از کسی که در حق آنها بدی کرده انتقام بگیرند ، سعی می کنند عقده های خودشان را سر یک ناتوان خالی کنند . بسیار خوب دایه آقا ! من به عیادتش می روم و به او می گویم که این خانه را خنه خودش بداند . اما حالا فکر می کنم باید استراحت کند . هر وقت حالش مساعد بود می روم ) . دایه آقا بلند شد و گفت ( بله ، او باید استراحت کند . من به شما می گویم که وقتش کی است ) .