دیوان اشعار حافظ ( رباعیات )

به جان او که گرم دسترس به جان بودی

کمینه پیشکش بندگانش آن بودی


بگفتمی که بها چیست خاک پایش را

اگر حیات گران مایه جاودان بودی


به بندگی قدش سرو معترف گشتی

گرش چو سوسن آزاده ده زبان بودی


به خواب نیز نمی‌بینمش چه جای وصال

چو این نبود و ندیدیم باری آن بودی


اگر دلم نشدی پایبند طره او

کی اش قرار در این تیره خاکدان بودی


به رخ چو مهر فلک بی‌نظیر آفاق است

به دل دریغ که یک ذره مهربان بودی


درآمدی ز درم کاشکی چو لمعه نور

که بر دو دیده ما حکم او روان بودی


ز پرده ناله حافظ برون کی افتادی

اگر نه همدم مرغان صبح خوان بودی

چو سرو اگر بخرامی دمی به گلزاری

خورد ز غیرت روی تو هر گلی خاری


ز کفر زلف تو هر حلقه‌ای و آشوبی

ز سحر چشم تو هر گوشه‌ای و بیماری


مرو چو بخت من ای چشم مست یار به خواب

که در پی است ز هر سویت آه بیداری


نثار خاک رهت نقد جان من هر چند

که نیست نقد روان را بر تو مقداری


دلا همیشه مزن لاف زلف دلبندان

چو تیره رای شوی کی گشایدت کاری


سرم برفت و زمانی به سر نرفت این کار

دلم گرفت و نبودت غم گرفتاری


چو نقطه گفتمش اندر میان دایره آی

به خنده گفت که ای حافظ این چه پرگاری

شهریست پرظریفان و از هر طرف نگاری

یاران صلای عشق است گر می‌کنید کاری


چشم فلک نبیند زین طرفه‌تر جوانی

در دست کس نیفتد زین خوبتر نگاری


هرگز که دیده باشد جسمی ز جان مرکب

بر دامنش مبادا زین خاکیان غباری


چون من شکسته‌ای را از پیش خود چه رانی

کم غایت توقع بوسیست یا کناری


می بی‌غش است دریاب وقتی خوش است بشتاب

سال دگر که دارد امید نوبهاری


در بوستان حریفان مانند لاله و گل

هر یک گرفته جامی بر یاد روی یاری


چون این گره گشایم وین راز چون نمایم

دردی و سخت دردی کاری و صعب کاری


هر تار موی حافظ در دست زلف شوخی

مشکل توان نشستن در این چنین دیاری

تو را که هر چه مراد است در جهان داری

چه غم ز حال ضعیفان ناتوان داری


بخواه جان و دل از بنده و روان بستان

که حکم بر سر آزادگان روان داری


میان نداری و دارم عجب که هر ساعت

میان مجمع خوبان کنی میانداری


بیاض روی تو را نیست نقش درخور از آنک

سوادی از خط مشکین بر ارغوان داری


بنوش می که سبکروحی و لطیف مدام

علی الخصوص در آن دم که سر گران داری


مکن عتاب از این بیش و جور بر دل ما

مکن هر آن چه توانی که جای آن داری


به اختیارت اگر صد هزار تیر جفاست

به قصد جان من خسته در کمان داری


بکش جفای رقیبان مدام و جور حسود

که سهل باشد اگر یار مهربان داری


به وصل دوست گرت دست می‌دهد یک دم

برو که هر چه مراد است در جهان داری


چو گل به دامن از این باغ می‌بری حافظ

چه غم ز ناله و فریاد باغبان داری

صبا تو نکهت آن زلف مشک بو داری

به یادگار بمانی که بوی او داری


دلم که گوهر اسرار حسن و عشق در اوست

توان به دست تو دادن گرش نکو داری


در آن شمایل مطبوع هیچ نتوان گفت

جز این قدر که رقیبان تندخو داری


نوای بلبلت ای گل کجا پسند افتد

که گوش و هوش به مرغان هرزه گو داری


به جرعه تو سرم مست گشت نوشت باد

خود از کدام خم است این که در سبو داری


به سرکشی خود ای سرو جویبار مناز

که گر بدو رسی از شرم سر فروداری


دم از ممالک خوبی چو آفتاب زدن

تو را رسد که غلامان ماه رو داری


قبای حسن فروشی تو را برازد و بس

که همچو گل همه آیین رنگ و بو داری


ز کنج صومعه حافظ مجوی گوهر عشق

قدم برون نه اگر میل جست و جو داری

بیا با ما مورز این کینه داری

که حق صحبت دیرینه داری


نصیحت گوش کن کاین در بسی به

از آن گوهر که در گنجینه داری


ولیکن کی نمایی رخ به رندان

تو کز خورشید و مه آیینه داری


بد رندان مگو ای شیخ و هش دار

که با حکم خدایی کینه داری


نمی‌ترسی ز آه آتشینم

تو دانی خرقه پشمینه داری


به فریاد خمار مفلسان رس

خدا را گر می‌دوشینه داری


ندیدم خوشتر از شعر تو حافظ

به قرآنی که اندر سینه داری

ای که در کوی خرابات مقامی داری

جم وقت خودی ار دست به جامی داری


ای که با زلف و رخ یار گذاری شب و روز

فرصتت باد که خوش صبحی و شامی داری


ای صبا سوختگان بر سر ره منتظرند

گر از آن یار سفرکرده پیامی داری


خال سرسبز تو خوش دانه عیشیست ولی

بر کنار چمنش وه که چه دامی داری


بوی جان از لب خندان قدح می‌شنوم

بشنو ای خواجه اگر زان که مشامی داری


چون به هنگام وفا هیچ ثباتیت نبود

می‌کنم شکر که بر جور دوامی داری


نام نیک ار طلبد از تو غریبی چه شود

تویی امروز در این شهر که نامی داری


بس دعای سحرت مونس جان خواهد بود

تو که چون حافظ شبخیز غلامی داری

ای که مهجوری عشاق روا می‌داری

عاشقان را ز بر خویش جدا می‌داری


تشنه بادیه را هم به زلالی دریاب

به امیدی که در این ره به خدا می‌داری


دل ببردی و بحل کردمت ای جان لیکن

به از این دار نگاهش که مرا می‌داری


ساغر ما که حریفان دگر می‌نوشند

ما تحمل نکنیم ار تو روا می‌داری


ای مگس حضرت سیمرغ نه جولانگه توست

عرض خود می‌بری و زحمت ما می‌داری


تو به تقصیر خود افتادی از این در محروم

از که می‌نالی و فریاد چرا می‌داری


حافظ از پادشهان پایه به خدمت طلبند

سعی نابرده چه امید عطا می‌داری

روزگاریست که ما را نگران می‌داری

مخلصان را نه به وضع دگران می‌داری


گوشه چشم رضایی به منت باز نشد

این چنین عزت صاحب نظران می‌داری


ساعد آن به که بپوشی تو چو از بهر نگار

دست در خون دل پرهنران می‌داری


نه گل از دست غمت رست و نه بلبل در باغ

همه را نعره زنان جامه دران می‌داری


ای که در دلق ملمع طلبی نقد حضور

چشم سری عجب از بی‌خبران می‌داری


چون تویی نرگس باغ نظر ای چشم و چراغ

سر چرا بر من دلخسته گران می‌داری


گوهر جام جم از کان جهانی دگر است

تو تمنا ز گل کوزه گران می‌داری


پدر تجربه ای دل تویی آخر ز چه روی

طمع مهر و وفا زین پسران می‌داری


کیسه سیم و زرت پاک بباید پرداخت

این طمع‌ها که تو از سیمبران می‌داری


گر چه رندی و خرابی گنه ماست ولی

عاشقی گفت که تو بنده بر آن می‌داری


مگذران روز سلامت به ملامت حافظ

چه توقع ز جهان گذران می‌داری

خوش کرد یاوری فلکت روز داوری

تا شکر چون کنی و چه شکرانه آوری


آن کس که اوفتاد خدایش گرفت دست

گو بر تو باد تا غم افتادگان خوری


در کوی عشق شوکت شاهی نمی‌خرند

اقرار بندگی کن و اظهار چاکری


ساقی به مژدگانی عیش از درم درآی

تا یک دم از دلم غم دنیا به دربری


در شاهراه جاه و بزرگی خطر بسیست

آن به کز این گریوه سبکبار بگذری


سلطان و فکر لشکر و سودای تاج و گنج

درویش و امن خاطر و کنج قلندری


یک حرف صوفیانه بگویم اجازت است

ای نور دیده صلح به از جنگ و داوری


نیل مراد بر حسب فکر و همت است

از شاه نذر خیر و ز توفیق یاوری


حافظ غبار فقر و قناعت ز رخ مشوی

کاین خاک بهتر از عمل کیمیاگری

طفیل هستی عشقند آدمی و پری

ارادتی بنما تا سعادتی ببری


بکوش خواجه و از عشق بی‌نصیب مباش

که بنده را نخرد کس به عیب بی‌هنری


می صبوح و شکرخواب صبحدم تا چند

به عذر نیم شبی کوش و گریه سحری


تو خود چه لعبتی ای شهسوار شیرین کار

که در برابر چشمی و غایب از نظری


هزار جان مقدس بسوخت زین غیرت

که هر صباح و مسا شمع مجلس دگری


ز من به حضرت آصف که می‌برد پیغام

که یاد گیر دو مصرع ز من به نظم دری


بیا که وضع جهان را چنان که من دیدم

گر امتحان بکنی می خوری و غم نخوری


کلاه سروریت کج مباد بر سر حسن

که زیب بخت و سزاوار ملک و تاج سری


به بوی زلف و رخت می‌روند و می‌آیند

صبا به غالیه سایی و گل به جلوه گری


چو مستعد نظر نیستی وصال مجوی

که جام جم نکند سود وقت بی‌بصری


دعای گوشه نشینان بلا بگرداند

چرا به گوشه چشمی به ما نمی‌نگری


بیا و سلطنت از ما بخر به مایه حسن

و از این معامله غافل مشو که حیف خوری


طریق عشق طریقی عجب خطرناک است

نعوذبالله اگر ره به مقصدی نبری


به یمن همت حافظ امید هست که باز

اری اسامر لیلای لیله القمر

ای که دایم به خویش مغروری

گر تو را عشق نیست معذوری


گرد دیوانگان عشق مگرد

که به عقل عقیله مشهوری


مستی عشق نیست در سر تو

رو که تو مست آب انگوری


روی زرد است و آه دردآلود

عاشقان را دوای رنجوری


بگذر از نام و ننگ خود حافظ

ساغر می‌طلب که مخموری

ز کوی یار می‌آید نسیم باد نوروزی

از این باد ار مدد خواهی چراغ دل برافروزی


چو گل گر خرده‌ای داری خدا را صرف عشرت کن

که قارون را غلط‌ها داد سودای زراندوزی


ز جام گل دگر بلبل چنان مست می لعل است

که زد بر چرخ فیروزه صفیر تخت فیروزی


به صحرا رو که از دامن غبار غم بیفشانی

به گلزار آی کز بلبل غزل گفتن بیاموزی


چو امکان خلود ای دل در این فیروزه ایوان نیست

مجال عیش فرصت دان به فیروزی و بهروزی


طریق کام بخشی چیست ترک کام خود کردن

کلاه سروری آن است کز این ترک بردوزی


سخن در پرده می‌گویم چو گل از غنچه بیرون آی

که بیش از پنج روزی نیست حکم میر نوروزی


ندانم نوحه قمری به طرف جویباران چیست

مگر او نیز همچون من غمی دارد شبانروزی


می‌ای دارم چو جان صافی و صوفی می‌کند عیبش

خدایا هیچ عاقل را مبادا بخت بد روزی


جدا شد یار شیرینت کنون تنها نشین ای شمع

که حکم آسمان این است اگر سازی و گر سوزی


به عجب علم نتوان شد ز اسباب طرب محروم

بیا ساقی که جاهل را هنیتر می‌رسد روزی


می اندر مجلس آصف به نوروز جلالی نوش

که بخشد جرعه جامت جهان را ساز نوروزی


نه حافظ می‌کند تنها دعای خواجه تورانشاه

ز مدح آصفی خواهد جهان عیدی و نوروزی


جنابش پارسایان راست محراب دل و دیده

جبینش صبح خیزان راست روز فتح و فیروزی

عمر بگذشت به بی‌حاصلی و بوالهوسی

ای پسر جام می‌ام ده که به پیری برسی


چه شکرهاست در این شهر که قانع شده‌اند

شاهبازان طریقت به مقام مگسی


دوش در خیل غلامان درش می‌رفتم

گفت ای عاشق بیچاره تو باری چه کسی


با دل خون شده چون نافه خوشش باید بود

هر که مشهور جهان گشت به مشکین نفسی


لمع البرق من الطور و آنست به

فلعلی لک آت بشهاب قبس


کاروان رفت و تو در خواب و بیابان در پیش

وه که بس بی‌خبر از غلغل چندین جرسی


بال بگشا و صفیر از شجر طوبی زن

حیف باشد چو تو مرغی که اسیر قفسی


تا چو مجمر نفسی دامن جانان گیرم

جان نهادیم بر آتش ز پی خوش نفسی


چند پوید به هوای تو ز هر سو حافظ

یسر الله طریقا بک یا ملتمسی

نوبهار است در آن کوش که خوشدل باشی

که بسی گل بدمد باز و تو در گل باشی


من نگویم که کنون با که نشین و چه بنوش

که تو خود دانی اگر زیرک و عاقل باشی


چنگ در پرده همین می‌دهدت پند ولی

وعظت آن گاه کند سود که قابل باشی


در چمن هر ورقی دفتر حالی دگر است

حیف باشد که ز کار همه غافل باشی


نقد عمرت ببرد غصه دنیا به گزاف

گر شب و روز در این قصه مشکل باشی


گر چه راهیست پر از بیم ز ما تا بر دوست

رفتن آسان بود ار واقف منزل باشی


حافظا گر مدد از بخت بلندت باشد

صید آن شاهد مطبوع شمایل باشی

هزار جهد بکردم که یار من باشی

مرادبخش دل بی‌قرار من باشی


چراغ دیده شب زنده دار من گردی

انیس خاطر امیدوار من باشی


چو خسروان ملاحت به بندگان نازند

تو در میانه خداوندگار من باشی


از آن عقیق که خونین دلم ز عشوه او

اگر کنم گله‌ای غمگسار من باشی


در آن چمن که بتان دست عاشقان گیرند

گرت ز دست برآید نگار من باشی


شبی به کلبه احزان عاشقان آیی

دمی انیس دل سوکوار من باشی


شود غزاله خورشید صید لاغر من

گر آهویی چو تو یک دم شکار من باشی


سه بوسه کز دو لبت کرده‌ای وظیفه من

اگر ادا نکنی قرض دار من باشی


من این مراد ببینم به خود که نیم شبی

به جای اشک روان در کنار من باشی


من ار چه حافظ شهرم جوی نمی‌ارزم

مگر تو از کرم خویش یار من باشی

ای دل آن دم که خراب از می گلگون باشی

بی زر و گنج به صد حشمت قارون باشی


در مقامی که صدارت به فقیران بخشند

چشم دارم که به جاه از همه افزون باشی


در ره منزل لیلی که خطرهاست در آن

شرط اول قدم آن است که مجنون باشی


نقطه عشق نمودم به تو هان سهو مکن

ور نه چون بنگری از دایره بیرون باشی


کاروان رفت و تو در خواب و بیابان در پیش

کی روی ره ز که پرسی چه کنی چون باشی


تاج شاهی طلبی گوهر ذاتی بنمای

ور خود از تخمه جمشید و فریدون باشی


ساغری نوش کن و جرعه بر افلاک فشان

چند و چند از غم ایام جگرخون باشی


حافظ از فقر مکن ناله که گر شعر این است

هیچ خوشدل نپسندد که تو محزون باشی

زین خوش رقم که بر گل رخسار می‌کشی

خط بر صحیفه گل و گلزار می‌کشی


اشک حرم نشین نهانخانه مرا

زان سوی هفت پرده به بازار می‌کشی


کاهل روی چو باد صبا را به بوی زلف

هر دم به قید سلسله در کار می‌کشی


هر دم به یاد آن لب میگون و چشم مست

از خلوتم به خانه خمار می‌کشی


گفتی سر تو بسته فتراک ما شود

سهل است اگر تو زحمت این بار می‌کشی


با چشم و ابروی تو چه تدبیر دل کنم

وه زین کمان که بر من بیمار می‌کشی


بازآ که چشم بد ز رخت دفع می‌کند

ای تازه گل که دامن از این خار می‌کشی


حافظ دگر چه می‌طلبی از نعیم دهر

می می‌خوری و طره دلدار می‌کشی

سلیمی منذ حلت بالعراق

الاقی من نواها ما الاقی


الا ای ساروان منزل دوست

الی رکبانکم طال اشتیاقی


خرد در زنده رود انداز و می نوش

به گلبانگ جوانان عراقی


ربیع العمر فی مرعی حماکم

حماک الله یا عهد التلاقی


بیا ساقی بده رطل گرانم

سقاک الله من کاس دهاق


جوانی باز می‌آرد به یادم

سماع چنگ و دست افشان ساقی


می باقی بده تا مست و خوشدل

به یاران برفشانم عمر باقی


درونم خون شد از نادیدن دوست

الا تعسا لایام الفراق


دموعی بعدکم لا تحقروها

فکم بحر عمیق من سواقی


دمی با نیکخواهان متفق باش

غنیمت دان امور اتفاقی


بساز ای مطرب خوشخوان خوشگو

به شعر فارسی صوت عراقی


عروسی بس خوشی ای دختر رز

ولی گه گه سزاوار طلاقی


مسیحای مجرد را برازد

که با خورشید سازد هم وثاقی


وصال دوستان روزی ما نیست

بخوان حافظ غزل‌های فراقی

کتبت قصة شوقی و مدمعی باکی

بیا که بی تو به جان آمدم ز غمناکی


بسا که گفته‌ام از شوق با دو دیده خود

ایا منازل سلمی فاین سلماک


عجیب واقعه‌ای و غریب حادثه‌ای

انا اصطبرت قتیلا و قاتلی شاکی


که را رسد که کند عیب دامن پاکت

که همچو قطره که بر برگ گل چکد پاکی


ز خاک پای تو داد آب روی لاله و گل

چو کلک صنع رقم زد به آبی و خاکی


صبا عبیرفشان گشت ساقیا برخیز

و هات شمسة کرم مطیب زاکی


دع التکاسل تغنم فقد جری مثل

که زاد راهروان چستی است و چالاکی


اثر نماند ز من بی شمایلت آری

اری مآثر محیای من محیاک


ز وصف حسن تو حافظ چگونه نطق زند

که همچو صنع خدایی ورای ادراکی

یا مبسما یحاکی درجا من اللالی

یا رب چه درخور آمد گردش خط هلالی


حالی خیال وصلت خوش می‌دهد فریبم

تا خود چه نقش بازد این صورت خیالی


می ده که گر چه گشتم نامه سیاه عالم

نومید کی توان بود از لطف لایزالی


ساقی بیار جامی و از خلوتم برون کش

تا در به در بگردم قلاش و لاابالی


از چار چیز مگذر گر عاقلی و زیرک

امن و شراب بی‌غش معشوق و جای خالی


چون نیست نقش دوران در هیچ حال ثابت

حافظ مکن شکایت تا می خوریم حالی


صافیست جام خاطر در دور آصف عهد

قم فاسقنی رحیقا اصفی من الزلال


الملک قد تباهی من جده و جده

یا رب که جاودان باد این قدر و این معالی


مسندفروز دولت کان شکوه و شوکت

برهان ملک و ملت بونصر بوالمعالی

سلام الله ما کر اللیالی

و جاوبت المثانی و المثالی


علی وادی الاراک و من علیها

و دار باللوی فوق الرمال


دعاگوی غریبان جهانم

و ادعو بالتواتر و التوالی


به هر منزل که رو آرد خدا را

نگه دارش به لطف لایزالی


منال ای دل که در زنجیر زلفش

همه جمعیت است آشفته حالی


ز خطت صد جمال دیگر افزود

که عمرت باد صد سال جلالی


تو می‌باید که باشی ور نه سهل است

زیان مایه جاهی و مالی


بر آن نقاش قدرت آفرین باد

که گرد مه کشد خط هلالی


فحبک راحتی فی کل حین

و ذکرک مونسی فی کل حال


سویدای دل من تا قیامت

مباد از شوق و سودای تو خالی


کجا یابم وصال چون تو شاهی

من بدنام رند لاابالی


خدا داند که حافظ را غرض چیست

و علم الله حسبی من سؤالی

بگرفت کار حسنت چون عشق من کمالی

خوش باش زان که نبود این هر دو را زوالی


در وهم می‌نگنجد کاندر تصور عقل

آید به هیچ معنی زین خوبتر مثالی


شد حظ عمر حاصل گر زان که با تو ما را

هرگز به عمر روزی روزی شود وصالی


آن دم که با تو باشم یک سال هست روزی

وان دم که بی تو باشم یک لحظه هست سالی


چون من خیال رویت جانا به خواب بینم

کز خواب می‌نبیند چشمم بجز خیالی


رحم آر بر دل من کز مهر روی خوبت

شد شخص ناتوانم باریک چون هلالی


حافظ مکن شکایت گر وصل دوست خواهی

زین بیشتر بباید بر هجرت احتمالی

رفتم به باغ صبحدمی تا چنم گلی

آمد به گوش ناگهم آواز بلبلی


مسکین چو من به عشق گلی گشته مبتلا

و اندر چمن فکنده ز فریاد غلغلی


می‌گشتم اندر آن چمن و باغ دم به دم

می‌کردم اندر آن گل و بلبل تاملی


گل یار حسن گشته و بلبل قرین عشق

آن را تفضلی نه و این را تبدلی


چون کرد در دلم اثر آواز عندلیب

گشتم چنان که هیچ نماندم تحملی


بس گل شکفته می‌شود این باغ را ولی

کس بی بلای خار نچیده‌ست از او گلی


حافظ مدار امید فرج از مدار چرخ

دارد هزار عیب و ندارد تفضلی

این خرقه که من دارم در رهن شراب اولی

وین دفتر بی‌معنی غرق می ناب اولی


چون عمر تبه کردم چندان که نگه کردم

در کنج خراباتی افتاده خراب اولی


چون مصلحت اندیشی دور است ز درویشی

هم سینه پر از آتش هم دیده پرآب اولی


من حالت زاهد را با خلق نخواهم گفت

این قصه اگر گویم با چنگ و رباب اولی


تا بی سر و پا باشد اوضاع فلک زین دست

در سر هوس ساقی در دست شراب اولی


از همچو تو دلداری دل برنکنم آری

چون تاب کشم باری زان زلف به تاب اولی


چون پیر شدی حافظ از میکده بیرون آی

رندی و هوسناکی در عهد شباب اولی

زان می عشق کز او پخته شود هر خامی

گر چه ماه رمضان است بیاور جامی


روزها رفت که دست من مسکین نگرفت

زلف شمشادقدی ساعد سیم اندامی


روزه هر چند که مهمان عزیز است ای دل

صحبتش موهبتی دان و شدن انعامی


مرغ زیرک به در خانقه اکنون نپرد

که نهاده‌ست به هر مجلس وعظی دامی


گله از زاهد بدخو نکنم رسم این است

که چو صبحی بدمد در پی اش افتد شامی


یار من چون بخرامد به تماشای چمن

برسانش ز من ای پیک صبا پیغامی


آن حریفی که شب و روز می صاف کشد

بود آیا که کند یاد ز دردآشامی


حافظا گر ندهد داد دلت آصف عهد

کام دشوار به دست آوری از خودکامی

که برد به نزد شاهان ز من گدا پیامی

که به کوی می فروشان دو هزار جم به جامی


شده‌ام خراب و بدنام و هنوز امیدوارم

که به همت عزیزان برسم به نیک نامی


تو که کیمیافروشی نظری به قلب ما کن

که بضاعتی نداریم و فکنده‌ایم دامی


عجب از وفای جانان که عنایتی نفرمود

نه به نامه‌ای پیامی نه به خامه‌ای سلامی


اگر این شراب خام است اگر آن حریف پخته

به هزار بار بهتر ز هزار پخته خامی


ز رهم میفکن ای شیخ به دانه‌های تسبیح

که چو مرغ زیرک افتد نفتد به هیچ دامی


سر خدمت تو دارم بخرم به لطف و مفروش

که چو بنده کمتر افتد به مبارکی غلامی


به کجا برم شکایت به که گویم این حکایت

که لبت حیات ما بود و نداشتی دوامی


بگشای تیر مژگان و بریز خون حافظ

که چنان کشنده‌ای را نکند کس انتقامی

انت روائح رند الحمی و زاد غرامی

فدای خاک در دوست باد جان گرامی


پیام دوست شنیدن سعادت است و سلامت

من المبلغ عنی الی سعاد سلامی


بیا به شام غریبان و آب دیده من بین

به سان باده صافی در آبگینه شامی


اذا تغرد عن ذی الاراک طائر خیر

فلا تفرد عن روضها انین حمامی


بسی نماند که روز فراق یار سر آید

رایت من هضبات الحمی قباب خیام


خوشا دمی که درآیی و گویمت به سلامت

قدمت خیر قدوم نزلت خیر مقام


بعدت منک و قد صرت ذائبا کهلال

اگر چه روی چو ماهت ندیده‌ام به تمامی


و ان دعیت بخلد و صرت ناقض عهد

فما تطیب نفسی و ما استطاب منامی


امید هست که زودت به بخت نیک ببینم

تو شاد گشته به فرماندهی و من به غلامی


چو سلک در خوشاب است شعر نغز تو حافظ

که گاه لطف سبق می‌برد ز نظم نظامی

سینه مالامال درد است ای دریغا مرهمی

دل ز تنهایی به جان آمد خدا را همدمی


چشم آسایش که دارد از سپهر تیزرو

ساقیا جامی به من ده تا بیاسایم دمی


زیرکی را گفتم این احوال بین خندید و گفت

صعب روزی بوالعجب کاری پریشان عالمی


سوختم در چاه صبر از بهر آن شمع چگل

شاه ترکان فارغ است از حال ما کو رستمی


در طریق عشقبازی امن و آسایش بلاست

ریش باد آن دل که با درد تو خواهد مرهمی


اهل کام و ناز را در کوی رندی راه نیست

ره روی باید جهان سوزی نه خامی بی‌غمی


آدمی در عالم خاکی نمی‌آید به دست

عالمی دیگر بباید ساخت و از نو آدمی


خیز تا خاطر بدان ترک سمرقندی دهیم

کز نسیمش بوی جوی مولیان آید همی


گریه حافظ چه سنجد پیش استغنای عشق

کاندر این دریا نماید هفت دریا شبنمی

ز دلبرم که رساند نوازش قلمی

کجاست پیک صبا گر همی‌کند کرمی


قیاس کردم و تدبیر عقل در ره عشق

چو شبنمی است که بر بحر می‌کشد رقمی


بیا که خرقه من گر چه رهن میکده‌هاست

ز مال وقف نبینی به نام من درمی


حدیث چون و چرا درد سر دهد ای دل

پیاله گیر و بیاسا ز عمر خویش دمی


طبیب راه نشین درد عشق نشناسد

برو به دست کن ای مرده دل مسیح دمی


دلم گرفت ز سالوس و طبل زیر گلیم

به آن که بر در میخانه برکشم علمی


بیا که وقت شناسان دو کون بفروشند

به یک پیاله می صاف و صحبت صنمی


دوام عیش و تنعم نه شیوه عشق است

اگر معاشر مایی بنوش نیش غمی


نمی‌کنم گله‌ای لیک ابر رحمت دوست

به کشته زار جگرتشنگان نداد نمی


چرا به یک نی قندش نمی‌خرند آن کس

که کرد صد شکرافشانی از نی قلمی


سزای قدر تو شاها به دست حافظ نیست

جز از دعای شبی و نیاز صبحدمی

احمد الله علی معدله السلطان

احمد شیخ اویس حسن ایلخانی


خان بن خان و شهنشاه شهنشاه نژاد

آن که می‌زیبد اگر جان جهانش خوانی


دیده نادیده به اقبال تو ایمان آورد

مرحبا ای به چنین لطف خدا ارزانی


ماه اگر بی تو برآید به دو نیمش بزنند

دولت احمدی و معجزه سبحانی


جلوه بخت تو دل می‌برد از شاه و گدا

چشم بد دور که هم جانی و هم جانانی


برشکن کاکل ترکانه که در طالع توست

بخشش و کوشش خاقانی و چنگزخانی


گر چه دوریم به یاد تو قدح می‌گیریم

بعد منزل نبود در سفر روحانی


از گل پارسیم غنچه عیشی نشکفت

حبذا دجله بغداد و می ریحانی


سر عاشق که نه خاک در معشوق بود

کی خلاصش بود از محنت سرگردانی


ای نسیم سحری خاک در یار بیار

که کند حافظ از او دیده دل نورانی

وقت را غنیمت دان آن قدر که بتوانی

حاصل از حیات ای جان این دم است تا دانی


کام بخشی گردون عمر در عوض دارد

جهد کن که از دولت داد عیش بستانی


باغبان چو من زین جا بگذرم حرامت باد

گر به جای من سروی غیر دوست بنشانی


زاهد پشیمان را ذوق باده خواهد کشت

عاقلا مکن کاری کآورد پشیمانی


محتسب نمی‌داند این قدر که صوفی را

جنس خانگی باشد همچو لعل رمانی


با دعای شبخیزان ای شکردهان مستیز

در پناه یک اسم است خاتم سلیمانی


پند عاشقان بشنو و از در طرب بازآ

کاین همه نمی‌ارزد شغل عالم فانی


یوسف عزیزم رفت ای برادران رحمی

کز غمش عجب بینم حال پیر کنعانی


پیش زاهد از رندی دم مزن که نتوان گفت

با طبیب نامحرم حال درد پنهانی


می‌روی و مژگانت خون خلق می‌ریزد

تیز می‌روی جانا ترسمت فرومانی


دل ز ناوک چشمت گوش داشتم لیکن

ابروی کماندارت می‌برد به پیشانی


جمع کن به احسانی حافظ پریشان را

ای شکنج گیسویت مجمع پریشانی


گر تو فارغی از ما ای نگار سنگین دل

حال خود بخواهم گفت پیش آصف ثانی

هواخواه توام جانا و می‌دانم که می‌دانی

که هم نادیده می‌بینی و هم ننوشته می‌خوانی


ملامتگو چه دریابد میان عاشق و معشوق

نبیند چشم نابینا خصوص اسرار پنهانی


بیفشان زلف و صوفی را به پابازی و رقص آور

که از هر رقعه دلقش هزاران بت بیفشانی


گشاد کار مشتاقان در آن ابروی دلبند است

خدا را یک نفس بنشین گره بگشا ز پیشانی


ملک در سجده آدم زمین بوس تو نیت کرد

که در حسن تو لطفی دید بیش از حد انسانی


چراغ افروز چشم ما نسیم زلف جانان است

مباد این جمع را یا رب غم از باد پریشانی


دریغا عیش شبگیری که در خواب سحر بگذشت

ندانی قدر وقت ای دل مگر وقتی که درمانی


ملول از همرهان بودن طریق کاردانی نیست

بکش دشواری منزل به یاد عهد آسانی


خیال چنبر زلفش فریبت می‌دهد حافظ

نگر تا حلقه اقبال ناممکن نجنبانی

گفتند خلایق که تویی یوسف ثانی

چون نیک بدیدم به حقیقت به از آنی


شیرینتر از آنی به شکرخنده که گویم

ای خسرو خوبان که تو شیرین زمانی


تشبیه دهانت نتوان کرد به غنچه

هرگز نبود غنچه بدین تنگ دهانی


صد بار بگفتی که دهم زان دهنت کام

چون سوسن آزاده چرا جمله زبانی


گویی بدهم کامت و جانت بستانم

ترسم ندهی کامم و جانم بستانی


چشم تو خدنگ از سپر جان گذراند

بیمار که دیده‌ست بدین سخت کمانی


چون اشک بیندازیش از دیده مردم

آن را که دمی از نظر خویش برانی

نسیم صبح سعادت بدان نشان که تو دانی

گذر به کوی فلان کن در آن زمان که تو دانی


تو پیک خلوت رازی و دیده بر سر راهت

به مردمی نه به فرمان چنان بران که تو دانی


بگو که جان عزیزم ز دست رفت خدا را

ز لعل روح فزایش ببخش آن که تو دانی


من این حروف نوشتم چنان که غیر ندانست

تو هم ز روی کرامت چنان بخوان که تو دانی


خیال تیغ تو با ما حدیث تشنه و آب است

اسیر خویش گرفتی بکش چنان که تو دانی


امید در کمر زرکشت چگونه ببندم

دقیقه‌ایست نگارا در آن میان که تو دانی


یکیست ترکی و تازی در این معامله حافظ

حدیث عشق بیان کن بدان زبان که تو دانی

دو یار زیرک و از باده کهن دومنی

فراغتی و کتابی و گوشه چمنی


من این مقام به دنیا و آخرت ندهم

اگر چه در پی ام افتند هر دم انجمنی


هر آن که کنج قناعت به گنج دنیا داد

فروخت یوسف مصری به کمترین ثمنی


بیا که رونق این کارخانه کم نشود

به زهد همچو تویی یا به فسق همچو منی


ز تندباد حوادث نمی‌توان دیدن

در این چمن که گلی بوده است یا سمنی


ببین در آینه جام نقش بندی غیب

که کس به یاد ندارد چنین عجب زمنی


از این سموم که بر طرف بوستان بگذشت

عجب که بوی گلی هست و رنگ نسترنی


به صبر کوش تو ای دل که حق رها نکند

چنین عزیز نگینی به دست اهرمنی


مزاج دهر تبه شد در این بلا حافظ

کجاست فکر حکیمی و رای برهمنی

نوش کن جام شراب یک منی

تا بدان بیخ غم از دل برکنی


دل گشاده دار چون جام شراب

سر گرفته چند چون خم دنی


چون ز جام بیخودی رطلی کشی

کم زنی از خویشتن لاف منی


سنگسان شو در قدم نی همچو آب

جمله رنگ آمیزی و تردامنی


دل به می دربند تا مردانه وار

گردن سالوس و تقوا بشکنی


خیز و جهدی کن چو حافظ تا مگر

خویشتن در پای معشوق افکنی

صبح است و ژاله می‌چکد از ابر بهمنی

برگ صبوح ساز و بده جام یک منی


در بحر مایی و منی افتاده‌ام بیار

می تا خلاص بخشدم از مایی و منی


خون پیاله خور که حلال است خون او

در کار یار باش که کاریست کردنی


ساقی به دست باش که غم در کمین ماست

مطرب نگاه دار همین ره که می‌زنی


می ده که سر به گوش من آورد چنگ و گفت

خوش بگذران و بشنو از این پیر منحنی


ساقی به بی‌نیازی رندان که می بده

تا بشنوی ز صوت مغنی هوالغنی

ای که در کشتن ما هیچ مدارا نکنی

سود و سرمایه بسوزی و محابا نکنی


دردمندان بلا زهر هلاهل دارند

قصد این قوم خطا باشد هان تا نکنی


رنج ما را که توان برد به یک گوشه چشم

شرط انصاف نباشد که مداوا نکنی


دیده ما چو به امید تو دریاست چرا

به تفرج گذری بر لب دریا نکنی


نقل هر جور که از خلق کریمت کردند

قول صاحب غرضان است تو آن‌ها نکنی


بر تو گر جلوه کند شاهد ما ای زاهد

از خدا جز می و معشوق تمنا نکنی


حافظا سجده به ابروی چو محرابش بر

که دعایی ز سر صدق جز آن جا نکنی

بشنو این نکته که خود را ز غم آزاده کنی

خون خوری گر طلب روزی ننهاده کنی


آخرالامر گل کوزه گران خواهی شد

حالیا فکر سبو کن که پر از باده کنی


گر از آن آدمیانی که بهشتت هوس است

عیش با آدمی ای چند پری زاده کنی


تکیه بر جای بزرگان نتوان زد به گزاف

مگر اسباب بزرگی همه آماده کنی


اجرها باشدت ای خسرو شیرین دهنان

گر نگاهی سوی فرهاد دل افتاده کنی


خاطرت کی رقم فیض پذیرد هیهات

مگر از نقش پراگنده ورق ساده کنی


کار خود گر به کرم بازگذاری حافظ

ای بسا عیش که با بخت خداداده کنی


ای صبا بندگی خواجه جلال الدین کن

که جهان پرسمن و سوسن آزاده کنی