داروهای سنتی و ترکیبی از گیاهان

علف مقدس

St. John,s Wert

زماني تصور ميشد علف مقدس ارواح شيطاني و جن را از بدن خارج مي سازد اما اخيراً براي درمان بيماريهاي نظير افسردگي، نگراني و بي خوابي بكار مي رفته است. وقتي اين گياه دارويي در آب خيسانده و روي پوست گذاشته شود، سبب ترميم و بهبود جراحات و سوختگيها ميشود. تحقيقات به عمل آمده نشان مي دهد اين گياه مي تواند در رفع عفونتهاي ويروسي نيز مؤثر و مفيد باشد. آنچه در پي مي آيد پاره اي از امراض و بيماريهايي است كه براي درمان آنها از اين گياه استفاده شده است.

* افسردگي: علف مقدس علايم افسردگي را در افراد مبتلا به حالات خفيف اين مرض كاهش مي دهد.

* بيماري عاطفي فصلي: وقتي كه اين گياه به تنهايي مصرف شود سبب بهبود خلق بيمار ميشود. اما اگر توأم با نور درماني مصرف شود اثرات درماني آن حتي بيشتر از اين خواهد بود.

* ناراحتيهاي روحي: اين گياه باعث كاهش نگراني، بي ميلي و احساس بي ارزش
مي گردد.

* اختلالات خواب: اين گياه عارضه بي خوابي را از بين مي برد و گرايش و تمايل به خواب بيشتر را در فرد تقويت مي كند.

* عفونت ايدز (AIDS و HIV): تحقيقات به عمل آمده و تجارب بيماران نشان مي دهد كه اين گياه مي تواند سطح سلامتي افراد آسيب ديده از عفونت ايدز را تقويت كند.

* زخمها و سوختگيها: مصرف اين ماده گياهي به صورتي كه روي پوست بدن مصرف ميشود، درد و تورم را كاهش مي دهد و روند ترميم را تسريع مي بخشد.

* بواسير: "روغن قرمز" به عنوان داروي تركيبي كه در اثر خيسانيدن گلهاي اين گياه در روغن تهيه ميشود اگر روي بواسير به طور موضعي قرار گيرد، سبب تسكين درد ميشود.

معرفي گياه

علف مقدس (سنت جونز) گياهي بوته زار با گلهاي زردرنگ است. اين گياه در حوالي 24 ژوئن به طور كامل غنچه و شكوفه باز مي كند و اين روز از ديرباز به طور سنتي به عنوان زادروز باتيست جون محسوب مي شود. هم گلها و هم برگهاي اين گياه مصرف درماني دارند.

تركيبات گياه
فعالترين عناصر موجود در اين گياه كه تحقيقات زيادي هم روي آنها صورت گرفته است عبارت از هايپريسين و هايپرليسين كاذب است كه هم در برگها و هم در گلهاي اين گياه يافت ميشوند. تحقيقات اخير مربوط به اين گياه نشان مي دهد كه اين عناصر ممكن است فعالترين عناصر گياه نباشند كه اين پديده بحث زيادي را در اين زمينه دامن زده است. اين گياه داراي عناصر ديگري نظير روغنهاي ضروري و فلاونها نيز است.

اشكال موجود

علف مقدس در اشكال بسياري عرضه ميشود كه عبارتند از: انواع كپسولها، مايعات، لوسيونهاي روغني پوست و چاي. نوع خرد و پودر شده گياه خشك را نيز مي توان تهيه كرد. سعي كنيد فرآورده هايي را تهيه كنيد كه استاندارد و حاوي 0/3% هايپريسين باشند.

نحوه مصرف

براي مصرف اين ماده گياهي از راه دهان براي درمان افسردگي يا ساير ناراحتيهاي خلقي، ميزان مصرفي عبارت است از 300 تا 500 ميلي گرم حاوي 0/3 درصد به صورت روزي سه بار توأم با غذا به مدت حداقل چهار تا شش هفته. مي توانيد با ريختن يك تا دو قاشق چايخوري از اين گياه در يك ليوان آب جوش به مدت 10 دقيقه از اين ماده گياهي چاي نيز درست كنيد. روزي يك تا دو ليوان از چاي مزبور به مدت چهار تا شش هفته ميل كنيد. اما در نظر داشته باشيد كه ميزان مصرفي چاي اين گياه نمي تواند همانند مصرف انواع كپسول يا ساير فرآورده هاي آن ثابت باشد.

براي درمان زخمها، سوختگيها يا بواسير از داروي تركيبي روغني اين گياه كه مصرف موضعي روي پوست بدن دارد، استفاده كنيد.

نكات احتياطي

* افسردگي يك بيماري جدي است. اگر افسردگي شديد داريد يا احساس رنج و ناراحتي روحي در درون خود يا فرد ديگري مي كنيد، قبل از مصرف علف مقدس با پزشك معالج خود مشورت كنيد. پاره اي حالات است كه در آن نبايد براي درمان گياهي يا ساير داروهاي پيشگيرانه از اين گياه استفاده كنيد. متخصص مراقبت بهداشتي و سلامتي است كه تصميم مي گيرد آيا اين گياه براي شما مفيد است يا نيست.

* د ر صورت باردار بودن يا در دوران شيردهي از مصرف اين گياه اجتناب ورزيد.

* مصرف اين گياه ممكن است پوست بدن شما را به طور عجيبي در قبال نور آفتاب حساس كند. هر چند چنين واكنشي نادر است، اما بايد در صورت داشتن پوست لطيف يا مصرف بالاي علف مقدس يا حتي مصرف طولاني آن، احتياط لازم را از خود نشان دهند. براي اين منظور از ضد آفتابي با ضريب حفاظتي (SPF) حداقل 15 درجه استفاده كنيد و از لامپهاي خورشيدي استفاده نكنيد.

عوارض جانبي علف مقدس معمولاً جزئي است و شامل موارد زير ميشود.

* درد شكم، باد معده، نفخ

* فشارخون بالا، خستگي غيرمعمول

* سرگيجه

* خشكي دهان، خارش، كهير، جوش صورت

* اختلالات خواب

تداخل هاي احتمالي

گفته ميشود كه علف مقدس شبيه داروهاي ضد افسردگي معروف به (MAO) عمل مي كند. اگر داروهاي مونوآمينواكسيد مانند "نارديل يا پارنيت" مصرف مي كنيد قبل از مصرف اين گياه با پزشك معالج خود مشورت مي كنيد. اگر از داروهاي (SSRI) نظير پروزاك (فلوكستين)، پاكسيل يا هر نوع داروي ضد افسردگي مصرف مي كنيد، در مورد مصرف اين گياه با پزشك معالج خود مشورت كنيد. اگر ال- دوپا يا 5- هيدروكسي تريپتوفان مصرف ميكنيد، قبل از مصرف اين گياه با پزشك معالج خود مشورت كنيد.

همواره به هنگام مصرف بيش از يك داروي گياهي يا هر نوع تركيب داروها يا گياهان احتياط و دقت كنيد. در مورد سالم و بي خطر بودن مصرف مركب داروها با پزشك معالج خود يا پزشك داروساز مشورت كنيد.

سنا Cassia angustitolia Vahl

مشخصات گیاه :

گیاهی است به صورت بوته ای گسترده از خانواده ارغوان (Caesalpiniaceae) که دارای برگ های سبز رنگ بیضوی شکل و نوک تیز یا نوک کند ، از دو گونه بوته ای سنا می باشد . برگ های درشت تر با نوک کند تمام Alexan drian sennal ، معروف و برگچه های خشک شده آن مورد استفاده می باشد .


موارد استفاده :

برگ های سنا به عنوان مسهل قوی مصرف سنتی دارد .


آثار فارماکولوژیک :

ترکیبات موثر برگچه سنا از دسته ملین های محرک می باشند . گلیلوزیدهای آنتراکنیونی
سنا پس از هضم ؛ هیدرولیز می شوند و آنتراکیتون آزاد و فعال ایجاد می نماید .


مقدار مصرف :

0.5 تا 2 گرم برگچه های خشک شده به صورت دم کرده یا 0.5 تا 2 میلی لیتر عصاره مایع


منع مصرف و عوارض جانبی :
در موارد حساسیت به دارو ؛ تهوع ؛ استفراغ یا دیگر علایم آپاندیسیت ، جراحی شکم ، انسداد روده ای ناشی از سفت شدن مدفوع و سایر موارد انسدادی و درد غیر مشخص شکم نبایستی مصرف شود و از مصرف غیر استاندارد حاوی آنتراکینون بایستی طی دوران بارداری یا شیردهی پرهیز شود . مصرف سنا ممکن است سبب نارحتی شکمی خفیف مثل قولنج یا کرامپ شود .

راخ پات
Echinacea

بوميهاي آمريكا حداقل از دهه هاي اول 1600 راخ پات مصرف كرده اند. آنها از اين گياه براي درمان مارگزيدگي، بيماريهاي لثه و دهان، سرماخوردگيها، سرفه ها، مسموميتهاي خوني، گلودرد، درد معده و روده استفاده مي كرده اند. اين گياه همچنين از ديرباز براي درمان مخملك، سيفيليس، مالاريا، مسموميت خوني و ديفتري بكار مي رفته است. در طول دهه هاي 1800، گياه مزبور پر استفاده ترين گياه دارويي در ايالات متحده بود كه هم از سوي پزشكان سنتي و هم از سوي "پزشكان تجربي" (كه پزشكان گل چيني خوانده مي شدند) تجويز مي شد. اين گياه تا دهه 1940 در فهرست ملي داروهاي گياهي ايالات متحده قرار داشت و اصلي ترين احتمال حذف آن از فهرست مزبور، جايگزيني انواع آنتي بيوتيكها بوده است. تحقيقات به عمل آمده دردهه 1980 نشان داد، كه اين گياه هنوز هم داراي كاربردهاي درماني است. امروزه، برخي از افراد اذعان دارند كه اين گياه طول دورة تداوم و درمان سرماخوردگي يا آنفلونزا را كمتر مي كند. اين گياه همچنين براي درمان سرماخوردگي يا آنفلونزا و بيماريهاي برونشيتي و سينوزيت بكار مي رود و پمادهاي تهيه شده از آن مي توانند سرعت ترميم و بهبود زخمهايي را كه دير ترميم مي شوند افزايش دهند.

معرفي گياه

اين گياه داراي ساقه هاي بلند با گلهاي منفرد است كه شبيه "سوسن" سياه چشم است، جز اينكه گلهاي اين گياه صورتي يا ارغواني و مخروط موجود در وسط آنها معمولاً قهوه اي ارغواني است. مخروط مزبور (چشم سوسن سياه چشم) در واقع سر دانه اين گياه و در گلهاي راخ پات خيلي بزرگ است. مخروط گل اين گياه نيزه اي شكل است و به شانه اي سفت يا "جوجه تيغي عصباني" شباهت دارد. در واقع اين ويژگي است كه اين گياه عنوان خود را از آن گرفت، چرا كه واژه راخ پات معادل يوناني واژه "جوجه تيغي" است. از ميان 9 گونه اين گياه، 3 گونه كاربرد درماني دارد، كه از نظر ظاهرشان از حالت شدت و غلظت رنگ گلبرگها گرفته تا سفتي يا افتادگي گلبرگهاي اطراف سر تخم با هم متفاوتند.

تركيبات گياه

عناصر شيميايي گياهي بسياري در اثرات درماني راخ پات نقش دارند كه عمدتاً عبارتند از عناصري نظير: پليساكاريدها، فلاونوييدها، مشتقات اسيد كافئيك، ورغنهاي اصلي، پلي استيلين ها، الكلاميدها و الكالويدها.

گفته ميشود كه پلي ساكاريدها سبب تحريك سلولهاي ضد عفونت بدن ميشوند.

اشكال موجود

انواع عصاره، تنتور، قرص، كپسول، پماد و عصاره هاي قوي تازه تهيه شده از اين گياه موجود است.

نحوة مصرف

اثرات ايمني بخش راخ پات التهاب را كاهش مي دهد و به بدن كمك مي كند تا با باكتريها و ويروسها به مبارزه برخيزد. آزمايشهاي به عمل آمده نشان ميدهد كه اي گياه سلولهاي سيستم ايمني بدن را به تحرك و واكنش وا مي دارد. وقتي اين سلولها فعال شوند، گلبولهاي قرمز خون با آمادگي بيشتر خود را به اطراف عوامل بيماري مي رسانند و ويروسها و باكتريها را از بدن ما خارج و از تكثير آنها ممانعت مي كنند يا حداقل فعاليت آنها را متوقف مي سازند.

هر چند بسياري از افراد راخ پات را روزانه در طول فصل زمستان براي پيشگير از انواع سرماخوردگيها و آنفلونزا مصرف مي كنند، اما تحقيقات به طور ثابت نشان نداده است كه اين نوع كاربرد مؤثر باشد. از طرف ديگر، اين گياه مي تواند طول مدت درمان و تداوم سرماخوردگي و آنفلونزا را كاهش دهد. اگر از ورم مفصل روماتيسمي رنج مي بريد و مصرف داروهاي ضد التهابي استروئيدي برايتان خوب نيست، اين گياه آرامش نسبي بدون عوارض جانبي ببار
مي آورد. براي تحريك سيستم كلي ايمني بدن در طول دورة‌سرماخوردگيها، آنفلونزا، عفونت قسمت فوقاني تنفسي يا عفونت مثانه، مي توانيد يكي از اشكال درماني اين گياه را انتخاب و روزانه سه بار مصرف كنيد:

* چاي تهيه شده از يك تا دو گرم ريشه خشك.

* دو تا سه ميليليتر از عصاره استاندارد 22 درصد اتانولي حاوي 2/4 درصد بتا 2-1 فروكتوفرانوزيد.

* عصاره مايع (1:1):‌0/5 تا 1 ميلي ليتر.

* تنتور (1:5): 1 تا 3 ميلي ليتر.

* عصاره تثبيت شده تازه: 0/75 ميلي ليتر.

براي درمان ورم مفصل، روزانه 15 قطره از عصاره استاندارد توليدي كارخانه معتبر براي درمان جراحات دير خوب شونده از انواع پماد يا كرم اين گياه بسته به موضع زخم استفاده كنيد.

نكات احتياطي

انجمن فرآورده هاي گياهان دارويي آمريكا، گياه راخ پات را از نظر رتبه بي خطر بودن، درجه 1 طبقه بندي كرده است، و از اينرو اين گياه تا زماني كه از سوي پزشك معالج شما تجويز ميشود يا همانطوري كه در عنوان و برچسب توليدي آن قيد شده گياهي بي خطر است. مصرف مداوم آن در آلمان محدود به هشت هفته درمان است. مصرف طولاني آن را با پزشك معالج خود در ميان بگذاريد.

راخ پات عضوي از "تيره كاسني ها" است و در نتيجه بندرت مي تواند سبب واكنش آلرژيك گردد. اين گياه دارويي را از طريق دهان مصرف كنيد، ممكن است با نوعي احساس كرخ شدن و سوزش روبرو شويد. ليكن اين حالت پديده اي طبيعي است و به زودي از بين مي رود. پاره اي موارد بثورات و خارش پوست بدن ناشي از مصرف فرآورده هاي اين گياه دارويي گزارش شده است اما اين موارد نادر است. اگر مبتلا به سل، سرطان خون، ديابت، بيماريهاي روماتيسمي، اسكلروز متعدد (MS)، ايدز هستيد يا از بيماري خود ايمني رنج مي بريد، از مصرف فرآورده هاي اين گياه پرهيز كنيد. اگر باردار هستيد قبل از مصرف راخ پات با پزشك معالج خود مشورت كنيد.

تداخل هاي احتمالي

اگر تحت درمان داروهاي سركوب كننده ايمني (ايمنوساپرسيو) هستيد از مصرف راخ پات اجتناب ورزيد.

یونجه

يونجه گياهي است علفي و چند ساله كه ارتفاع آن تا يك متر ميرسد برگهاي آن داراي سه برگچه مي باشد برگچه هاي نوك تيز، سبز رنگ و بيضي شكل است .

گلهاي يونجه بشكل سبز و برنگ بنفش تيره يا آبي روشن است ميوه يونجه مانند صدف بوده و دانه داخل ميوه مانند لوبيا ولي كوچكتر از آنزمي باشد .

يونجه ريشه اي بسيار عميق درد و ريشه آن تا سه متر بداخل زمين نفوذ مي كند و بنابراين منبع ويتامين ها و مواد معدني است كه از خاك مي گيرد .

يونجه از زمانهاي بسيار قديم در ايران كشت مي شده است و در حدود پنج قرن قبل از ميلاد مسيح از ياران به يونان برده شد و در قرن هفتم بعد از ميلاد به اروپا راه يافت . يونجه در ايران در مناطق مركزي و جنوبي به مقدر بسيار زياد كشت مي شود .

زنبور عسل گل يونجه را دوست درد واز آن شهد زيادي بدست مي آورد و تبديل به عسل مي كند .

پرورش اين گياه در قديم براي تهيه علوفه چهارپايان بوده ولي در حال خاضر بعلت درا بودن مواد مغذي به مصرف غذايي نيز مي رسد .

تركيبات شيميايي:
يونجه سرشار از ويتامين هاي A,c,e,k و همچنين داراي آميلاز كه انزيم مخصوص هضم مواد نشاسته اي است مي باشد .

آنزيم هاي بسياري در يونجه يافت مي شود بعنوان مثال مي توان از امولسين ،‌اينورتاز ، و پكتياز نام برد .

يونجه داراي حدود 20%‌پروتئين مي باشد پروتئين هاي موجود در يونجه عبارتند از :‌

ليزين ،‌آرژنين ، هيستيدين ، آدنين ، فنيل آلانين ،‌آسپاراژين و سيستين . يونجه داراي اسيد فسفريك نيز هست

يونجه همچنين داراي منيزيوم ، آهن و مقدر جزئي ارسنيك و سيليس است

بنابراين يونجه از نظر مواد غذايي بسيار قوي است و غذاي خوبي براي انسان و حيوانات است .

خواص داروئي:
يونجه از نظر طب قديم ايران گرم است . البته تاره آن گرم و تر و خشك شده آن گرم و خشك است

1)يونجه از نظر اينكه داراي بسياري از مواد معدني مي باشد شيره آن براي بچه هايي كه در حال رشد هستند و اسخوان بندي محكمي ندارند بسيار مفيد است . حتي امروزه پودر اين گياه را در داروخانه ها مي فروشند كه آنرا مي توان براي بچه هاي شير خوار مصرف كرد .

براي تهيه شيره يونجه بايد مقدر 300 گرم يونجه را در يك ليتر آب ريخت و آنرا جوشانيد تا مقدر آب آن به نصف تقليل يابد سپس آنرا صاف كرده و مقدر كمي عسل به آن اضافه كنيد كه بصورت شربت دارايد . مقدر مصرف براي طافال 200 گرم در روز است و براي اطفال شيرخوار حدود 50 گرم يم باشد كه مي توان به شير آنها اضافه نمود .

اشخاص بزرگسال هم براي بالا بردن انرژي مي توانند از اين شيره استفاده كنند

2) يونجه رابصورت تازه و يا جوانه آنها رابا سالاد ميل كنيد . جوانه يونجه را بصورت بسته بندي شده مي توانيد از سوپر ماركتها خريدري كنيد .

3)يونجه ملين است

4)يونجه دو برابر اسفناج آهنم درد بنابراين خونساز است و براي كسانيكه به كم خوني مبتلا هستند مفيد است

5)يونجه بعلت درا بودن آهن براي درمان بيماير راشيتيسم بكار مي رود

6)عوارض كمبود ويتامين ث با خوردن يونجه از بين ميرود

7)يونجه تازه در بسياري از كشورها مانند چين و روسيه و آمريكا به مقدر زياد بجاري اسفناج مصرف مي شود

8)يونجه را در داروخانه ها و فروشگاههاي گياهان دارويي و يا برخي از داروخانه ها بصورت پودر ، كپسول و قرص بفروش مي رسانند . مقدرمصرف آن سه قرص در روز است

9)با همه مزايايي كه يونجه درد در خوردن تازه آن نبايد زياده روي كرد زيرا بسيار نفاخ است و حتي حيواناتي كه به مقدر زيا د از آن مي خورند بعلت گاز زياد ممكن است تلف شوند

10)ضماد پخته يونجه را اگر روزي چند بار روي اعضايي كه رعضه دارند بگذاريد آنها را شفا مي دهد

11)تخم يونجه قاعده آور است و براي اين منظور تخم يونجه را بصورت دم كرده مصرف كنيد

12)دم كرده يونجه درمان اسهال است

13)براي نرم كردن سينه و تسكين سرفه روزي 2-3 فنجان دم كرده تخم يونجه را مصرف كنيد

14)براي درمان لقوه و رعشه تخم يونجه را در روغن زيتون بريزيد و مدت يك هفته جلوي آفتاب بگذاريد سپس آنرا صاف كنيد و روزي چند قاشق از آنرا بخوريد و همچنين روي اعضايي كه رعشه دارند بماليد.

15)يونجه حاوي مقدرزيادي ويتامين است . كوبيده آن زخم را بسرعت اليتام داده و از خونريزي جلوگيري مي كند .

قلقاس لكه لكه-(Aruma maculatum)

(تيره ي گل شيپوري):گياهي است علفي داراي ريزوم متورم و برگهاي بزرگ با دمبرگ بلند كه بعضي مواقع لكه هاي قهوه اي نيز روي آن وجود
دارد.محور گل پس از ظهور برگها و از ميان آنها ظاهر مي شود و داراي گل نر و ماده است.اين گل عطر ناخوشايندي از خود متساعد مي كند كه
حشرات تلقيح كننده را بسوي خود مي كشانند.ميوهي آن قرمز رنگ وتمام اين گياه سمي است،ولي در اثر حرارت اين خاصيت از بين مي رود.اين گياه
در اروپاي مركزي و جنوبي بصورت پراكنده در جنگل هاي مرطوب در عمق دره ها،در ميان خاروخاشاك ها در دشت ها تا كوهستانها مي رويد.
در قديم آن را بعنوان گياه سحرآميز مي شناختند و نانواها آنرا به آرد نان مي افزودند.اندام مورد مصرف گياه ريزوم آن است و بايد وقتي كه از خاك
بيرون آورده شد كاملا شسته شده و بعد پوست آنرا كنده و بطور طولي بريده و به 2قسمت نمود و آنرا روي سبد قرار داده ويا با نخ آويزان كرد تا
خشك شود.اين ريزوم محتواي يك گلوكوزيد سمي ،آرونين(Aronine)،ساپونين،نشاس� �� � ?ه و اكسالات كلسيم است كه ماده ي آخر به آن مزه ي خيلي تندي
داده است.اين گياه به ندرت امروز مورد استفاده قرار مي گيرد،به نظر مي رسد در طب قرون وسطي از آنكه بصورت پودر بوده است(همراه با
قصب الذيره،مسكيه،دارچين،افسنت ين،چوب سرو كوهي و شكر) براي درمان ناراحتي هاي معده به مقدار نوك قاشق چايخوري قبل از خواب مصرف
مي كرده اند.

دوران گلدهي:فروردين تا اواخر ارديبهشت
زمان برداشت:اسفند

ترخون

برگ و سرشاخه‌های جوان و گلدار گیاه Artemisia Dranculus L. از خانوادۀ Compositae که حاوی 4/0ـ1/0 درصد اسانس می‌باشد.

نامهای گیاه:

لاتین: Artemisia dracunculus L.

فارسی: ترخون

عربی: طرخون، الحوذان

انگلیسی: Estragon, Tarragon

آلمانی: Tragunbeifuss, Dragoncelle, Estragon

فرانسه: Serpentine, Herbe aux dragons, Armoise Estragon, Estragon

ریخت شناسی: گیاهی است پایا، به ارتفاع 3/0 تا یک متر و دارای برگهائی ساده به رنگ سبز زیبا، برگهای قاعده ساقه آن منقسم به 3 لوب و کاپیتول‌های آن کوچک به رنگ سبز و مجتمع به صورت خوشه است. تکثیر آن از طریق پیدایش جوانه‌ها در ریزوم گیاه صورت می‌گیرد. به طوری که با این روش، وجود چند پایۀ گیاه در یک محل مناسب کافی خواهد بود که در طی مدت کوتاهی، تعداد فراوانی از گیاه در آن منطقه یافت گردد.

اندام داروئی: برگ و سرشاخه‌های جوان و برگدار گیاه است. طعم‌ آنها در حالت تازه تند و کمی تلخ و بوی آنها مطبوع است.

زمان جمع‌آوری: زمانی که گیاه به حداکثر رشد رویشی خود رسیده باشد، معمولاً در ماههای تیر و مرداد جمع‌آوری می‌گردد.

دامنۀ انتشار: منشأ اصلی این گیاه در دره‌های آبرفتی نواحی مختلف روسیه و سیبری بوده است، ولی امروزه در نواحی غربی آمریکای شمالی به حالت بومی درآمده است و بعلاوه به علت آنکه در غالب نواحی پرورش یافته، در همه جا پراکندگی حاصل نموده است. با این که بومی مناطق سرد است ولی از سرمای شدید زمستان در سالهای خیلی سرد لطمه می‌بیند و باید با برگ و خاشاک و کود آن را حفظ نمود. در ایران معمولاً کاشته می‌شود.

مواد متشکله: گیاه تازه دارای 1/0 تا 4/0 درصد اسانس مرکب از 70ـ60 درصد استراگول، 20ـ15 درصد از ترپن‌ها: اوسیمن، فلاندرن، متیل کاویکول (استراگول) و ... است. بعلاوه مقدار کمی تانن نیز در گیاه وجود دارد. ماده متیل کاویکول که آن را استراگول هم می‌گویند از نظر شیمی یک اتر متیلیک از کاویکول است. کاویکول یک ماده روغنی و به طور قوی ضد عفونی‌کننده است که از گیاه (Piper Betel) Betel گرفته می‌شود. گیاه قبل، نوعی فلفل سیاه خزنده است که بومی هند می‌باشد.

موارد استعمال: اشتهاآور، مقوی معده، مدر، ضد اسکوربوت و بطور خفیف ضد کرم و قاعده‌آور است. در طب عوام از آن برای رفع درد مفاصل استفاده بعمل می‌آورند. در رفع سکسکه، بلع هوا و درمان قاعدگی‌های دردناک مؤثر واقع می‌شود. در کتب علمی جدید، ترخون را به خلاف اظهار نظرهای ضد و نقیض در درمان سرطان احتمالاً مؤثر ذکر کرده‌اند. ترخون معمولاً به صورت خام در سالاد مصرف می‌شود. بعلاوه برای معطر کردن اغذیه، سس‌ها، خردل و سرکه به کار می‌رود. اسراف در خوردن آن موجب قطع باه می‌شود.

موارد استعمال در پزشکی گذشته: طرخون از نظر طبیعت طبق نظر حکمای طب سنتی خیلی گرم و خشک است و دارای قوه تخدیر است. برگها و سرشاخه‌های گلدار آن معطر، اشتهاآور، مقوی معده، محرک و کمی ضد انگل است. اگر در دهان جویده شود تلخ و کمی مخدر است و برای مدتی حس چشائی را کاهش می‌دهد و ضد اسکوربوت است و برای جلوگیری از خونریزی لثه و التیام زخمهای دهان نافع است. بادها، گازها و اخلاط لزج را تحلیل می‌برد و انسداد مجاری را باز می‌کند و خشک کنندۀ رطوبت‌ها می‌باشد.

آثار فارماکولوژیکی: اسانس ترخون به عنوان یک مادۀ تلخ سبب افزایش ترشحات بزاق و معده شده و موجب تحریک اشتها می‌شود. اسانس ترخون از راه معده و روده جذب و پس از تبدیل به مواد فنلی و اسید اسکوربیک مقداری از راه ادرار و مقداری از طریق مدفوع دفع می‌گردد.



مــراجع:

1. میرحیدر. ح. معارف گیاهی ایران، جلد اول. دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1372. 161ـ159.

شاتره Fumaria Officinalis

مشخصات گیاه :

گیاهی است علفی متعلق به خانواده شاتره (Fumariacease) و دارای شاقه ای شکننده ، کوتاه و شاخه دار است . برگهای آن عمیقا منقسم ب رنگ سبز متمایل به آبی است . گلهای کوچک لوله ای شکل که به صورت خوشه ای به رنگ بنفش می رویند . میوه آن فندقه است و کلیه قسمت های هوایی خشک شده گیاه مورد استفاده می باشد .


موارد استفاده :

این گیاه روی عضلات صاف اثر می کند و حرکات دودی روده را شدت می بخشد . و اثر مدر و مسهل صفرا دارد و مطالعات انجام
گرفته اثر اختصاصی آن را در درمان اگزمای
مزمن ثابت نموده است .


آثار فارماکولوژیک :

آنتی هیستامین ، ضد اسپاسم و مسکن است


مقدار مصرف :

گیاه خشک به مقدار 2-4 گرم به صورت دم کرده سه بار در روز به کار می رود.


منع مصرف و عوارض جانبی :

از آنجا که ایمنی مصرف آن در دوران بارداری و شیردهی هنوز تایید نشده است . باید از مصرف آن در این دوران اجتناب کرد . و آثار جانبی آن نظیر افزایش فشار داخل چشم و ادم می باشد

اکاليپتوس

Eucalyptus


ساكنين اوليه استراليا- بوميهاي استراليايي- از برگهاي اكاليپتوس براي درمان جراحات و پايين آوردن تب استفاده مي كردند. آنها همچنين
مي دانستند اگر در منطقه بياباني استراليا به نام "آتبك" (Outpack) با بي آبي مواجه شوند، مي توانند ريشه هاي اكاليپتوس را، كه آكنده از آب است، از زمين براي رفع تشنگي بيرون بياورند. برگهاي اكاليپتوس و روغني كه آنها توليد مي كنند سبب كشتن باكتريها و رفع ناراحتيهاي تنفسي افراد مبتلا به خناق، آسم و برونشيت ميشود. اگر سابقه مصرف ويكس داريد، آنگاه احتمالاً خنكي و احساس سوزش ناشي از مرهم روي پوست و پاك شدن سينوس ها در اثر رايحة نعناعي و معطر را به ياد خواهيد آورد. در واقع اين اثرات روغن اصيل اكاليپتوس است. اكاليپتوس به انواع عطر، صابون و برخي از مواد غذايي و نوشيدنيها اضافه ميشود. از اين گياه همچنين به عنوان عامل دفع حشرات نيز استفاده و به روغن شمع و افشانه هاي حشره كش نيز اضافه ميشود. اگر به هيره ها (حشرات) گرد و غبار آلرژي داريد، مي توانيد اضافه كردن چند قطره روغن اصلي اكاليپتوس به مايع شستشوي لباسهايتان را مورد توجه قرار دهيد. تحقيقات اخير مؤيد اين است كه اين گياه دارويي تعداد هيره ها (حشرات)ي گرد و خاك را تا حد زيادي كاهش مي دهد و راه تنفس شما را بازتر مي كند.

اگر در خانة خود شاهد سوسك هستيد، اضافه كردن چندين قطره روغن اصيل اكاليپتوس بر لباسهاي مندرس و گذاشتن آنها را در كمد لباسهايتان امتحان كنيد (دقت كنيد لباسهاي مزبور را از مواد غذايي يا ظروف دور نگهداريد). به خاطر داشته باشيد كه روغن اكاليپتوس فوق العاده براي انسان سمي است و در مصرف آن بايد دقت كنيد.

اگر فرزند داريد، اطمينان پيدا كنيد كه روغنهاي اصيل اين گياه دور از دسترس او نگهداشته شود.

معرفي گياه

كاليپتوس بومي استراليا است، و در اين قاره غذاي اصلي موجود در وعده غذايي خرسهاي كوآلا محسوب ميشود. امروزه اين گياه در سرتاسر جهان از جمله ايالات متحده كشت ميشود. اكاليپتوس گونه هاي بسياري دارد. برخي از گونه هاي آن به اندازه گلهاي تزئيني و برخي ديگر به اندازه درختان بزرگ است. اكاليپتوس لثه آبي يا درخت تب استراليا، شناخته شده ترين گونه اكاليپتوس است كه مصرف پزشكي دارد. ارتفاع اين گياه به 230 پا مي رسد.

برگهاي 4 تا 12 اينچي اين گياه سبز تند و براق است.

وقتي پوستة خاكستري آبي اين گياه كنده ميشود، زير آن پوسته كرمي رنگ وجود دارد.

تركيبات گياه
چاي و عصاره اين گياه از مادة برگ خيس خورده در محلول الكل كه داراي مواد فعال است، تهيه ميشود. پاره اي از اين عناصر و تركيبات فعال "تانين" و "فلاونويد" ناميده ميشوند. روغن اصيل برگ تهيه شده از تقطير بخار عمدتاً از عنصر فعالي به نام "سينوئول" تشكيل شده است. روغن اين گياه همچنين حاوي ساير عناصر شيميايي گياهي است


اشكال موجود

اين گياه به صورت روغن مايع اساسي، روغن اساسي به شكل پماد تنتور برگ (محلول تهيه شده از گياه و الكل يا گياه، الكل و آب)، برگ خام و چاي قابل دسترسي است. قطره هاي ضد سرفه تجاري، انواع شربتها، مايعات تبخير كننده، روغنهاي ماليدني، انواع خميردندان و مواد شستشوي دهان حاوي روغن اكاليپتوس يا تركيب اصلي آن يعني سينئول است

نحوه مصرف

اين گياه براي درمان التهاب سينه، ريه ها، بيني و گلو بكار مي رود و مي تواند برخي از گونه هاي باكتري و همچنين برخي از انواع قارچها را از بين ببرد. وقتي ازاين گياه دارويي براي مصرف موضعي استفاده مي كنيد، مي تواند درد رماتيسمي را تسكين بخشد. قبل از مصرف ميزان ريز يا هر ميزان مصرف، با پزشك معالج خود مشورت و از دستورات ايشان پيروي كنيد.

* جوشانده برگ اكاليپتوس (براي احتقاق): 1/2 تا 1 ميلي ليتر روزانه.

* روغن براي مصرف موضعي (براي مقاصل متورم يا احتقاق سينه): 30 ميلي ليتر روغن اكاليپتوس را به 500 ميلي ليتر آب ولرم اضافه كنيد.

* اكاليپتول: روزانه 0/05 تا 0/2 ميلي ليتر (1 تا 2 قطره براي هر ليوان آب جوش).

* روغن اكاليپتوس (براي استعمال موضعي): نصب تا يك ميلي ليتر (15 تا 30 قطره) روغن مزبور را به نصف ليوان روغن مايع (كنجد، زيتون و غيره) اضافه كنيد.

* به منظور استفاده استنشاقي از اين گياه داروئي، 5 تا 10 قطره از روغن آنرا به 2 ليوان آب جوش اضافه كنيد و سپس حوله را بالاي سر خود بكشيد و بخار آنرا استنشاق كنيد.

نكات احتياطي

در دوران بارداري يا شيردهي از مصرف اكاليپتوس پرهيز كنيد. روغن اين گياه اگر استعمال موضعي داشته باشد، سمي نيست. اما نبايد از اين گياه براي مصارف داخلي استفاده كرد.

انجمن فرآوردهاي گياهان دارويي آمريكا برگ اكاليپتوس را از نظر بي خطري در رديف و درجه دو ارزيابي كرده است. درجه 2 به معناي اين است كه در كاربرد اين گياه محدوديتهايي متصور است. در ارتباط با عصاره هاي برگ اكاليپتوس بايد گفت كه افرادي كه مبتلا به التهاب معده اي- روده اي يا التهاب مجراي صفراوي هستند، بايد از مصرف عصاره برگ اكاليپتوس اجتناب كنند. در صورت ابتلا به ناراحتي كبد نيز از مصرف آن پرهيز كنند. در صورتي كه مشمول هر كدام از اين حالات هستيد، با پزشك خود مشورت كنيد. از مصرف بي رويه عصارة مزبور نيز اجتناب ورزيد. "تانين" موجود در عصاره اين گياه مي تواند، در صورتي كه بي رويه مصرف شود، به انواع شكم درد يا آسيب كبدي و كليوي منجر شود. هرگونه روغن اين گياه را به صورت يا بيني كودكان زير دو سال نماليد.

تداخل هاي احتمالي

روغن و عصاره اكاليپتوس مي تواند اثرات داروهايي را كه براي درمان كمبود قند خون بكار مي رود، خنثي كند. اگر به بيماري افت قندخون مبتلا هستيد، مطمئن شويد كه پزشك شما قبل از آغاز درمان با اين گياه در جريان امر واقع شده است.

خرمالو

مقدمه
خرمالو با نام علمی Ebenaceae درختانی دارای برگهای ساده و منفد با گلهایی عموما تک جنس هستند و تخمدان آنها چند خانه‌ای و دارای دیواره بندی کامل است و در هر خانه آن یک یا دو تخمک وجود دارد. خامه متعدد و دانه دارای البومن شاخی است. این تیره دارای 6 جنس و 300 تا 400 گونه است که بیشتر آنها در مناطق بین گرمسیری و خاور دور انتشار دارند. چوب آنها غالبا بسیار سخت و مقاوم است. مثلا چوب آبنوس را از گونه‌های مختلف خرمالو دیوسپیروس به نامهای دیوسپیروس ابه‌نوم ، دیوسپیروس ملانوکسیلون و گونه‌های دیگر تهیه می‌کنند.


مشخصات گیاه شناسی
گلها در این گیاهان تک جنس یا دو پایه‌اند. کاسه گل پیوسته کاسبرگ و جام نیز همیشه پیوسته است. گلبرگها فاقد زایده زبانکی و نافه معمولا شامل 2 چرخه پرچم مستقر روی لوله جام است. در برخی جنسها یک چرخه از پرچمهای نافه از بین می‌رود و در بعضی از آنها نیز پرچمها به علت انشعاب تکثیر پیدا می‌کنند. مادگی ایزومر ، شامل 4 یا 5 برچه به صورت تخمدانی زیرین با خانه‌های متعدد است.

تمکن محوری و هر خانه تخمدان در ابتدا محتوی دو تخمک است ولی بعدا بر اثر ایجاد برآمدگی در خانه‌ها ، هر خانه آن به دو خانه کوچکتر که هر یک محتوی یک تخمدان است تقسیم می‌شود. تخمدان در راس به چندین خامه آزاد و مستقل منتهی می‌شود. میوه سته و گاهی مانند خرمالوی معمولی (دیوسپیروس کاکی) به بزرگی یک سیب یا نارنج و به رنگ نارنجی است. میوه خوراکی است.

موطن اصلی خرمالو
درخت خرمالو که در ایران درخت مشهوری است، در اصل بومی چین و ژاپن است. این درخت از گذشته‌ای نسبتا دور وارد ایران و امروزه در بیشتر نقاط کاشته و تکثیر می‌شود. خرمالو در ایران دارای واریته‌های مختلف است. در برخی از واریته‌ها میوه کاملا کروی و در برخی دیگر نسبتا کشیده است. بخش گوشت‌دار میوه محتوی مقدار زیادی مواد قندی ، تانن و ویتامین است. در برخی از واریته‌های پرورش یافته، میوه فاقد تانن است. دانه دارای آلبومن شاخی و گیاه فاقد لوله‌های شیرابه‌ای است.

تیره خرمالو در ایران

تیره ابه‌ناسه در رویشهای طبیعی ایران فقط دارای یک جنس به نام دیوسپیروس با 2 گونه است.

جنس خرمالو (دیوسپیروس)

درخت یا درختچه‌هایی با برگهای متناوب ، کامل و چرمی و نسبتا ضخیمند. گلهای آنها دو پایه ، دارای کاسه‌ای با 4 تا 6 لبه و جامی لوله‌ای یا زنگ مانند با 4 تا 6 لبه است. تعداد پرچمها از 8 تا 50 عدد تغییر می‌کند و غالبا 16 عدد است. تخمدان دارای 8 تا 12 خانه است و در گلهای نر به علت عدم رشد از بین می‌رود. خامه‌ها 2 تا 4 عددند و کم و بیش در پایه بهم پیوسته‌اند. میوه سته کروی و دارای 4 تا 8 خانه است. دانه پهن دراز ، با سطح پشتی محدب و در طرفین فشرده است. این جنس در ایران 2 گونه دارد. یکی از گونه‌ها که در تمام جنگلهای مرطوب شمالی مانند مازندران ، آستارا ، طالش ، نور ، گرگان و بالاخره در تمام جنگلهای ساحلی تا ارتفاع 1100 متر می‌روید.

گونه دیوسپیروس لوتوس نامهای محلی گوناگون دارد و به آن خرمندی ، امبرو ، اربا ، اربه و خرمندیل می‌گویند. از چوب سخت وسنگین این درخت در ساختن ماسوره‌های نساجی استفاده می‌شود. گونه دیگر آن دیوسپیروس تومانتوزا است که درختانی با قد متوسط هستند و در بلوچستان به نام محلی تامیرو نامیده می‌شوند. خرمالوی معمولی دیوسپیروس کاکی غالبا کاشته می‌شود و واریته‌ای از آن را که فاقد دانه است از طریق پیوند با پایه دیوسپیروس لوتوس تکثیر می‌کنند. گونه دیوسپیروس ویرژینیانا ، که میوه‌ای نسبتا بزرگتر از خرمالوی معمولی دارد، در 40 سال پیش به نام خرمالوی ژاپنی وارد ایران شده و در بیشتر نواحی مازندران کاشته می‌شود.


میـــــــوه خرمالو
میوه بسیاری از گونه‌های خرمالو خوراکی می‌باشد. رنگ آنها از نارنجی و زرد روشن تانارنجی و قرمز تیره متفاوت است و قطر آنها بنابر گونه بین 2 تا 8 سانتیمتر است. معمولا پس از چیدن کاسه گل همراه با میوه باقی می‌ماند. شکل خرمالو بر اساس گونه آن ممکن است کروی یا شبیه بلوط باشد. آنها دو گونه گس و غیر گس دارند. میوه‌های گس تا قبل از زمان پخته شدن گس هستند و هنگامی که می‌رسند شیرین و نرم می‌گردند.

گونه‌های غیر گس زمانی که کال هستند کمتر گس می‌باشند و حالت گسی خود را خیلی زودتر از دست می‌دهند. آنها در حالت رسیده سفت می‌باشند. حالت گسی این میوه را می‌توان طی چند روزبا قرار دادن آن در معرض نور خورشید در سرما از بین برد، به این فرآیند bletting یا رسیدن میوه می‌گویند. خرمالو را می‌توان به شکل خام یا در غذا استفاده کرد. نوع غیر گس آن برای خوردن به شکل خام بهتر است.

چوب

چوب درخت خرمالو با نام آبنوس شناخته می‌شود که سنگین و محکم است و مغز چوب در چندین گونه گرمسیری به رنگ سیاه براق می‌باشد. گونه‌هایی که مغز چوب سیاه رنگ دارند بیشتر از نظر چوبشان اهمیت دارند تا میوه آنها.

خواص دارویی

میوه خرمالو شبیه گوجه فرنگی و دارای پوست نازک است و سرشار از ویتامینهای A ، B و C می‌باشد. میوه خرمالو سینه را نرم می‌کند ولی باید آن را موقعی خورد که کاملا روی درخت رسیده باشد. از میوه رسیده برای درمان اسهال خونی می‌توان استفاده کرد. دانه میوه خرمالو که کوبیده و به صورت گرد درآمده باشد سنگ کلیه و مثانه را می‌ریزاند بدون آنکه به عمل جراحی نیازی باشد.

بادرنجبویه Melissa Officinalisl


مشخصات گیاه :

گیاهی است علفی ، پایا از خانواده نعناع (Lamiaceae) به ارتفاع تا یک متر با بوی لیمو و با ساقه های راست که مقطع آن چهارگوش و برگ های متناوب بیضی شکل است . از بغل برگها گل هایی با کاسبرگ های رنگی اول زردرنگ بعد سفید و سپس به بنفش تبدیل می شوند. میوه آن فندقه و چهارقسمتی و تمام گیاه پوشیده از پرزهای ریز می باشد . که قسمت برگ و سرشاخه جوان گیاه قابل استفاده می باشد .


موارد استفاده :

این گیاه آرام بخش خفیف و خواب آور ملایم ، تنظیم کننده و مداوی ناراحتی های معده – روده است و برای تحریک ترشحات صفراوی ضد اسپاسم و ضد درد استفاده می گردد .


آثار فارماکولوژیک :

اسانس بادر نجبویه ، آثار آنتی هیستامینیک و ضد اسپاسم روی روده جدا شده خوکچه هندی از خود نشان داده است .


مقدار مصرف :

1.5 – 4.5 گرم از برگهای خشک گیاه به صورت دم کرده .


منع مصرف و عوارض جانبی :
باید در مصرف آن در هنگام اختلالات تیروئیدی احتیاط گردد . اسانس آن باید با دقت مصرف شود