اولین سفیر زن در تاریخ ایران
مهرانگیز دولتشاهی از پیشکسوتان جنبش زنان و یکی از طراحان “قانون حمایت خانواده ” که برطبق آن حق طلاقبرای زنان به رسمیت شناخته شد و اختیار همسر دوم را توسط مرد منوط به اجازۀهمسر اول میدانست،درفرانسه درگذشت.
او نودو یک سال پیش در اصفهان در خانواده ای از قاجار زاده شد و تحصیلات عالیه را در رشته علوم اجتماعی تا سطح دکترا در آلمان ادامه داد . در سال 1325 در سازمان خدمات اجتماعی و انجمن حمایت از زندانیان مشغول به کار شد. سپس ” جمعیت راه نو” را بنیان گذاشت . این انجمن بعد ها به عضویت ” اتحادیۀ بین المللی زنان ” در آمد. از سال 1336، “جمعيت راه نو” نوشتنپيش نويس قانوني را آغاز کرد که ده سال بعد، با اصلاحاتي کوچک، قانونحمايت خانواده شد. مهرانگيز دولتشاهي، در این مورد در مصاحبه ای گفته بود: “کميته حقوقي سعي کرد راهحلي براي چند همسري پيدا کند که با اسلام مغايرت نداشته باشد.” خانمدولتشاهی در مصاحبۀ تاریخ شفاهی اش نیز جرئیات و تاریخچۀ تهیه این لایحهراشرح داده است. وی از جمله درآنجا می گوید که سه سال فعالیت، مطالعه،تحقیق، بحث و داد و ستد فکری با حقوق دانان، قضات و وکلای زن و مرد انجامشد تا پیش نویسی که زنان تهیه کرده بودند آماده و توسط پانزده نمایندۀمجلس شورای ملی به مجلس ارائه شود. لایحه در مجلس با مخالفت های شدیدروبروشد. علت مخالفت ها عمدتا نگرانی از تضاد برخی مواد لایحه با شرعاسلام، به ویژه نص قرآن بود. مدتی طول کشید تا لایحه چند بار بازخوانی شدو در نهایت با همکاری تعدادی حقوقدان و روحانیان پیشرو مسجّل شد که لایحهدر تضاد با شریعت نیست
مهرانگیز دولتشاهی بعدها يکي ازاولين شش زن نماينده مجلس شوراي ملي شد و سپس در سال 1354 بعنوان اولین و تنها سفیر زن ایران به سفارت در دانمارک منصوب شد.و بعد از انقلاب برای همیشه راهی فرانسه . او در سال 1381 کتابی به نام” جامعه، دولت و جنبش زنانایران” نوشت که یکی از اسناد مهم تاریخ فعالیت زنان ایران است.
مهرانگیز دولتشاهی در ضمن خواهر زاده صادق هدایت هم بود که بد نیست گفتاری از او در مورد صادق هدایت را در اینجا بیاوریم:
صادق هدایت برای گردآوری فرهنگ مردم از هرفرصتی سود می‌جست؛ مثلاً اگر باغبان یزدی یا نطنزی به خانه می‌آمداز آداب و رسوم و اعتقادات و خرافات شهر و ده آنان جویا می‌شد ویادداشت می‌کرد. آقای محمود هدایت می‌گفتند: در خانة پدری صادق‌هدایت همیشه چند تن حاشیه‌نشین بودند یا رفت و آمد داشتند و صادق‌هدایت نیز از گفته‌های آنان بهره‌مند گردیده است». و سرانجام‌باید گفت تأثیر و نقش دایه‌ها و کلفت‌ها در یاری‌رسانی به‌گردآورندگان و نفوذ در نویسندگان تا جایی است که گفته‌های مشدی‌گلین خانم بروجردی دایة خانة جواهر کلام برای الول ساتن تبدیل‌به اثر ارزشمند «قصه‌های مشدی گلین خانم» می‌شود.
