ای استراحت جسم می باشد اما این تفکر تا اندازه ای صحیح است زیرا خواب هم می تواند یک فرآیند فعال باشد که در آن مغز به طور قابل ملاحظه ای فعال است حتی اگر بدن بی حرکت و بدون جنبش باشد.چه اتفاقاتی در حین خواب رخ می دهد؟
هنوز مطالب زیادی راجع به خواب هست که به صورت ناشناخته باقیمانده است اما به طورکلی متخصصان فرآیند خواب را به دو طبقه کلی تقسیم می کنند. این تقسیم بندی طبق مشاهده ای که از افراد خواب صورت گرفته و ثبت فعالیت الکترونیکی مغز آنها در حین خواب می باشد.
- خواب بدون حر کت چشم
- خواب همرا ه حرکت سریع چشم ها
در طول این نوع خواب ، خواب دیدن رایج است. ماهیچه ها غیر فعال هستند و فعالیت الکتریکی مغز مانند زمان بیداری است. فشار خون و قلب و سرعت تنفس ممکن است به صورت ناگهانی و برای مدتی اززمان افزایش یابد درست مانند زمان بیداری. در طول ۸ ساعت خواب نرمال فرد از حالت بیداری وارد مرحله یک و خواب بدون حرکت سریع چشم سپس مرحله ۲،۳،۴ و نهایتا در ساعات اولیه وارد مرحله خواب همراه حرکات سریع چشم می شود …
به مرور زمان یعنی همزمان با گذر عمر انسان ساعت هوشیاری فرد افزایش یافته و مراحل عمیق خواب بدون حرکت چشم کاهش می یابد.
چرامی خوابیم؟
عملکرد یا فرآیند خواب تقریبا به طور کامل شناخته شده اما محققان بر این باورند که
خواب با حرکت سریع چشم برای حفظ حافظه و یا شاید عملکرد مغز در لحظات بحرانی مفید و در عین حال مهم است.
طی آزمایشات انجام شده روی جوندگان دسته ای که با فقدان شدید خواب مواجه شدند بعد از چند هفته مردند. در عین حال خواب بدون حرکت سریع چشم فرآیندی مهم در ترمیم انرژی و توانایی تمرکز در طول روز است .
بعضی تئوری ها در مورد خواب سعی در توضیح این فرآیند دارند به صورت زیر :
یک فرآیند تجدید قوا کننده برای بدن و مغزدر ساعات و روز بعد یک روش برای کاهش مصرف انرژی و یا ذخیره انرژی برای فعالیت های در طول روز است.
نتایج بی خوابی
خیلی سخت می توان میزان خواب مورد نیاز را بیان نمود.
افراد متفاوت به مقدار متفاوت خواب برای تجدید قوا نیاز دارند. متخصصان خواب ، میزان کافی خواب برای هر فرد را ساعاتی حساب می کنند که فرد به طور نرمال بدون استفاده از ساعت هوشیاری یا به عبارت دیگر تنظیم ساعت برای بیدارشدن به خواب رفته و سپس بیدار می شوند.
بنابر این میزان خواب بسته به نیاز بدن هر فرد متفاوت است . یک روش دیگر برای تعییین میزان ساعت مورد نیاز برای خواب مقداری از خواب است که فرد بعد از بیدارشدن کاملا احساس هوشیاری و آرامش و تجدید قوا برای روزبعد دارد. درهر حال به خاطر داشته باشید که تنها مقدار ساعت خواب مهم نیست بلکه کیفیت و چگونگی خواب نیز حائز اهمیت است.
کمبود خواب یا خواب بدون کیفیت باعث بروز بعضی اختلالات مثل اختلال در حافظه کوتاه مدت، قدرت تمرکز، افسردگی، اضطراب، عصبانیت، فقر انرژی و کاهش میل جنسی میگردد.
به طور خلاصه کیفیت زندگی و کار به طور بارز و آشکاری تحت تاثیر خواب ناکافی و بی کیفیت واقع می گرددو برعکس بسیاری از این مشکلات با داشتن خواب آسوده و کافی مرتفع می گردد.
یکی از مشکلات در ارتباط با کمبود خواب که جای تاکید نیز دارد تصادفات کامیون ها و خودروها می باشد که بدلیل رانندگی در حین خواب آلودگی رخ می دهد و مرگ و میر هزاران نفر را به همراه دارد.
در مورد حیوانات آزمایشگاهی مشخص شده که کمبود خواب باعث کاهش عملکرد سیستم ایمنی بدن و آسیب پذیری بیشتر در مقابل عفونت ها می باشد که البته صحت این واقعه در مورد انسان هنوز مشخص نشده است.
بیش از ۸۰ نوع اختلال خواب وجود دارد که در ۴ دسته بندی کلی قابل توضیح است
۱- بدخوابی: بی خوابی، خواب آلودگی در طول روز، زمان خواب و بیداری غیر عادی، و یا بررسی اثر الکل و یا بعضی داروهای موثر در بی خوابی
۲- شبه خواب : در این طبقه بندی بعضی از رفتارهای غیر طبیعی در حین خواب – البته بدون خواب آلودگی یا بی خوابی گسترده- جای می گیرد. مثل راه رفتن در خواب یا ترس و وحشت در شب
۳- اختلالات روانپزشکی خواب: در این طبقه شرایطی که باعث برهم زدن خواب می شود مثل اضطراب، افسردگی، بیماری پارکینسون، جنون و یا بیماری ریفلاکس معده روده جای می گیرد
۴- مشکلات خواب که به طور واضح قابل دسته بندی نیست ویا به عبارتی متخصصان درمورد علل و ریشه آنها اتفاق نظر ندارندمثل اختلالات خواب در حاملگی و یا تعریق بی دلیل و بسیار زیاد در حین خواب.
چند پیشنهاد ساده و عملی برای داشتن خوابی راحت در طول شب
بعضی تغییرات که توسط خود شما صورت می گیرد کمک قابل توجهی برای بهبود کیفیت خواب در شب خواهند بود .
متخصصان خواب به این علم بهداشت خواب گویند و این پیشنهاد ات برای هرکس که دچار مشکل خواب است قابل تجویز می باشد. بعضی از آنها تنها یک حس رایج است اما متاسفانه برای خیلی از افرادی که دچار مشکل خواب هستند قابل درک نمی باشد در ادامه به بعضی از این پیشنهادات اشاره میگردد :
۱- برنامه مشخصی برای زمان خواب و بیداری خود تنظیم کرده و در مورد آن ثابت قدم باشید مثلا تنها زمانیکه احساس خواب آلودگی می کنید به تختخواب رفته اما سعی کنید که در ساعت مشخصی به خواب بروید و بیدار شوید
۲- سعی کنید در هنگام خوابیدن یه یک آهنگ یا صدای یکنواخت مورد علاقه خود گوش دهید
۳- مصرف الکل و کافئین را کاهش دهید از خوردن کافئین در بعد ازظهر اجتناب کنید و از خوردن الکل به عنوان مسکن قبل از خواب خودداری کنید.
۳- از یک پرده ضخیم برای پنجره اتاق خواب خود استفاده نمایید تا از ورود نور زودتر از زمان بیداری شما ممانعت کند.
۴- داروهای خود را بررسی کنید. زیرا بعضی از داروها باعث ایجاد اختلال در خواب می شود بنابر این با پزشک خود در این مورد مشورت کنید.
۵- حداقل چند ساعت قبل از زمان خواب از انجام تمرینات سنگین اجتناب کنید.
۶- از خوردن غذاهای سنگین یا نوشیدنی فراوان ۱ تا ۲ ساعت قبل از خواب اجتناب کنید.
در آخر اینکه اهمیت خواب در هر حال امری بدیهی و آشکار برای همه است .
اما هنوز تاگفته های زیادی در مورد کیفیت و عملکرد خواب وجود دارد. و یا اینکه اصلا چرا می خوابیم. اما یک چیز واضح است و آن اینکه خواب فرایند ی کاملا غیر فعال برای بدن نیست .
بلکه در مراحلی از خواب بدن همچون زمان بیداری فعال است. بنابراین از این به بعد زمانیکه به یک فرد خواب نگاه می کنید این را درنظر داشته باشید که در پشت ظاهر آرام و راحت او اتفاقات زیادی در حال وقوع است .
