« شکسته بودن نماز و افطار روزه مسافر ، در زمان ما »
« شکسته بودن نماز و افطار روزه مسافر ، در زمان ما »
نماز شكسته از احكامی است که خداوند بخاطر منت بر بندگان و آسان شدن تکییف آنان قرار داده زیرا به طور معمول شرایط سفر با شرایط وطن متفاوت است و امكانات تغییر می یابد. از نشانه های شریعت كامل علاوه بر تعبد ، تنوع می باشد.از آنجا كه مسافران معمولا با فشردگی برنامه ها و عجله روبرو هستند و چه بسا مسائلی پیش بینی نشده برای آنان در طول سفر رخ دهد، لذا خداوند متعال تخفیف در عبادت را به عنوان هدیه ای به مسافران به صورت حكمی امتنانی تعیین نموده است .
پیامبر اكرم(ص) میفرمایند: خداوند متعال روزه و مقداری از نماز را از مسافر برداشته است» (كنزالعمال، ج 8، ص 503.) چنان كه قرآن مجید در سوره بقره آیات 183 - 185 درباره روزه مسافر می فرماید: پس آن كس كه در ماه رمضان در حضر باشد (مسافر نباشد)، روزه بدارد و آن كس كه بیمار یا در سفر باشد، روزهای دیگری را به جای آن روزه بگیرد. خداوند راحتی شما را میخواهد نه زحمت، هدف این است كه این روزها را تكمیل كنید و خدا را بر اینكه شما را هدایت كرده، به عظمت یاد كنید. باشد كه از این نعمت بزرگ سپاسگزار گردید».
امام صادق(ع) از پدران خود(ع) و آنان از رسول خدا(ص) نقل كرده اند كه:خداوند متعال هدیه ای به من و امتم كرامت فرموده كه به امتهای گذشته نداده است، عرض كردند: آن هدیه چیست؟ فرمود: اجازه افطار روزه و نصف شدن نماز [نمازهای چهار ركعتی] در مسافرت؛ پس هر كسی چنین نكند هدیه خداوند را رد كرده است» (وسائل الشیعه، ج 5، ص540 )
گرچه این روزها، وسایل نقلیه و ابزار مسافرت با گذشته فرق كرده است؛ ولی در عین حال در این زمان هم مسافرت دارای مسائل غیر قابل پیش بینی و تاخیرهای زیادی است. شما اگر به تجربه خودتان مراجعه كنید، ملاحظه خواهید كرد كه اصولاً در سفر - به ویژه در میان راه - آن آرامش لازم وجود ندارد؛ به ویژه آنكه در سفر با وسایل سریع، دغدغه ها بسیار زیاد و فرصت اندك است. بنابراین با توجه به مشكلات زیاد و عدم آرامش، دستور قصر نماز مسافر صادر شده است.
گفتنی است اگرچه با نگاه ابتدایی به برخی از آیات چه بسا شكسته خواندن نماز به صورت تخییری بیان شده است.اما با دقت در تفسیر آیه و تبیین آن ازسوی پیامبر و اهل بیت (ع) شكسته بودن نماز واجب دانسته شده است . در روایتی چنین آمده است:«زراره و محمد بن مسلم (دو نفر از اصحاب امام صادق(ع« میگویند: به امام صادق(ع) عرض كردیم: درباره كیفیت و مقدار نماز در سفر چه میفرمایید؟ فرمود: خداوند عزوجل فرموده است: «و هرگاه سفر كردید، گناهی بر شما نیست كه نماز را كوتاه نمایید». پس كوتاه كردن نماز در سفر واجب است؛ مانند تمام خواندن نماز در حضر (غیر سفر). گفتند: ما به حضرت عرض كردیم: خداوند عزوجل فرموده است: «بر شما گناهی نیست» و نفرموده است: «حتماً انجام بدهید»؛ پس چگونه واجب شده است؟حضرت فرمود: آیا خداوند در آیه ای دیگر نفرموده است «كه برای سعی میان صفا و مروه بر شما گناهی نیست»! در حالیكه سعی میان صفا و مروه از واجبات حج و عمره است؟! هم چنین است شكسته شدن نماز در سفر چنان كه پیامبر این گونه عمل می كردند . (وسائل الشیعه، ج 5، ص 538.)
علاوه بر این روایات فراوان دیگری داریم كه از تمام خواندن نماز در سفر [با شرایطش] به شدت نهی نمودهاند كه دو نمونه از آنها در زیر بیان میشود:
. پیامبر(ص) فرمود: «هر كس در سفر نمازهایش را چهار ركعتی بخواند، من در نزد خداوند از او بیزارم». ( وسائل الشیعه، ص 538 و 539.)
. امام صادق(ع) میفرماید:؛ «كسی كه در مسافرت نمازش را تمام بخواند، مانند كسی است كه در غیر مسافرت، نمازش را شكسته بخواند». (مجمع البیان، ج 2-1، ص 274.)
در پایان گفتنی است گر چه ممكن است سفر برای برخی هیچ زحمتی نداشته باشد ولی اسلام مصلحت نوعی ( و همه ی مردم ) را در جعل این گونه احكام در نظر گرفته است و نیز وحدت رویه در انجام تكالیف را ایجاد نماید.
برای آگاهی بیشترمی توانید به مجله معرفت، شماره 61 مراجعه کنید.
