«گرمخانه»؛ دستی که صدا ندارد
«گرمخانه»؛ دستی که صدا ندارد
تا که در برف و بوران جاده اسیر می‌شویم، به زمین و زمان بد و بیراه می‌گوییم، یادمان می‌رود که خودمان هم مقصریم که زنجیر چرخ به همراه نداریم یا مسیر نا‌ایمن را انتخاب کرده‌ایم. شاید لازم است که این گونه شرایط را تجربه کرده باشیم تا بتوانیم اوضاع کارتن خواب‌ها را برای لحظه‌ای درک کنیم. شاید باید سرما کرختمان کند تا راز جمع شدن دور خروجی هوای موتورخانه کاخ دادگستری در چهار راه گلوبندک را درک کنیم. شاید بهتر باشد برای مسئولین امر "تور کارتن‌خوابی" بگذاریم؛شاید...
سرویس اجتماعی - کل روز را قدم زده تا شاید راه نجاتی پیدا کند و باز هم مثل شبهای گذشته موفق نشده. حالا هوا تاریک شده و سوز و سرما خودی نشان می‌دهد، انگار امشب از آن شب هاست که تا صبح یک عمر فاصله دارد. پول ته جیب هم که کفاف سیر کردن شکم را هم نمی‌دهد. خستگی مجابش می‌کند که کمی روی صندلی پارک بنشیند، شاید هم اگر الان کمی بخوابد بتواند شب را بیدار بماند و دچار سوز «گدا کُش» نشود!
همیشه این لغت زشت را شنیده بود اما اکنون دچار دردی شده که تصورش را هم نمی‌کرد؛ قصه همان کارتونی که بار‌ها در تلویزیون خانه‌اش دیده بود، همان دختر کبریت فروشی که... «خوش به حالش»؛ جمله‌ای که در ذهنش جرقه می‌زند و راز تن دادنش می‌شود به خواب در سرمای کشنده شبهای سرد اواخر پاییز؛ همین شب‌هایی که من و تو در منزل گرممان خدا را شکر می‌کنیم که به ما نعمت داده و یادمان می‌رود که ...
به گزارش «تابناک»، چند سالی است که با آمدن فصل سرما و به منظور پیشگیری از بروز آسیب‌های بیشتر، شهرداری تهران در طرحی ظربتی اقدام به جمع آوری متکدیان و کارتن خواب‌ها از سطح شهر می‌کند. هدف اجرای این طرح، افراد بی‌خانمان، کارتن خواب‌ها، معتادان پر خطر و خانواده‌های بی‌سرپناهی هستند که در مناطق مختلف شهر پراکنده شده‌اند، حالا مرکز جامع خدمات اجتماعی و حمایتی شهرداری، سعی دارد که با شناسایی مکان‌های حضور این افراد، نسبت به جمع آوری و پاکسازی نقاط آسیب خیز پایتخت اقدام کند.
حالا مینی‌بوس‌های سفیدرنگ کوچک، ماشین‌های ویژه گشت این طرح شده‌اند که در ۳ شیفت صبح، ظهر و شب، به فعالیت مشغولند. نوعی آمبولانس برای انتقال افراد بی‌خانمان از نقاطی که پیش‌تر یا از سوی شهروندان به سامانه ارتباطی ۱۳۷ شهرداری اطلاع داده شده و یا از سوی ماموران گشت‌های شناسایی به‌عنوان نقطه تمرکز اینگونه افراد شناخته شده است.
معاون خدمات اجتماعی سازمان رفاه و مشارکت‌های اجتماعی شهرداری تهران در گفتگو با خبرنگار «تابناک» گفت: تا پایان سال آینده در تمامی مناطق شهر تهران گرمخانه‌هایی با ظرفیت حداکثری ۱۰۰ نفره ایجاد می‌شود.
رضا جاگیری ضمن توصیف وضعیت گرمخانههای موجود در شهر تهران و با توجه به فرا رسیدن فصل زمستان، تجهیز و افزایش آن‌ها و اشاره به اینکه هم اکنون در شهر تهران دو گرمخانه با ظرفیت ۸۰۰ نفر به طور مستمر فعالیت دارد، اظهار کرد: در شرایط بحرانی و برودت هوا، ظرفیت این گرمخانه‌ها حتی به هزار و ۴۰۰ نفر هم می‌رسد.
وی ادامه داد: با توجه به فرا رسیدن فصل زمستان در پنج پهنه از شهر تهران گرمخانههای اضطراری احداث می‌شود و هم اکنون در این خصوص فضاسازی‌های لازم در مناطق در حال انجام است.
گرمخانههای جدیدی در راه است
بر پایه آمارهای بدست آمده، تعداد زنان خیابانی در سالهای اخیر افزایش یافته است. جاگیری به این نکته اشاره کرده و می‌گوید: اکنون نیاز به گرمخانههای مخصوص بانوان، بیش از پیش احساس می‌شود. در حال حاضر سه نقطه برای اینکار در تهران در نظر گرفته شده و به زودی تعدادی گرمخانه بانوان احداث خواهد شد.
جاگیری در ادامه از راه اندازی گرمخانههای کوچک با ظرفیت حداکثر صد نفر در تمام مناطق شهر تهران خبر داد و افزود: با برنامه ریزی‌های صورت گرفته در نظر داریم تا پایان سال آینده هر کدام از مناطق شهر تهران دارای گرمخانه کوچکی با ظرفیت حداقلی ۶۰ و حداکثری ۱۰۰ نفره باشد که توسط متولیان مردمی و هیات امنای مردمی اداره شود، تا در این راستا مشارکت مردمی برای توانمند سازی بی‌خانمان‌ها افزایش یابد.
وی اضافه کرد: هم اکنون برنامه این طرح در حال تدوین است و امیدواریم هر چه سریع‌تر در کمیسیون اجتماعی شهرداری تهران به تصویب برسد.
این در حالی است که اسکان کارتن خواب‌ها در گرمخانه، کمکی است که با وجود ارزشمند بودن، موقتی است و در صورتی که ادامه پیدا نکند، اثر مقطعی و ناپایدار به همراه خواهد داشت. افراد مشمول این طرح، ضعیفانی هستند که برای بازگشت به جامعه، نیازمند بازتوانی هستند. وظیفه‌ای که دیگر به عهده شهرداری نیست و باید سایر متولیان هم به کمک بیایند تا شاید مرتفع شود.
جاگیری در باره مشکلات اسکان یافتگان در گرمخانه‌ها می‌گوید: در حال حاضر هیچ سازمان بیمه‌گری بیمه این افراد بی‌خانمان را تقبل نمی‌کند، چرا که بنا بر قانون، شخص باید دارای کارت هویت برای بیمه شدن باشد که این افراد اغلب کارت ملی و شناسنامه ندارند. این در حالی است که ما برای پرداخت هزینه‌های بیمه این افراد، اعلام آمادگی کرده‌ایم. شاید لازم است که نگاه دستورالعملی به نگاه حل مشکل تبدیل شود و رویکرد‌ها به نحوی تبیین شود تا مشکل این افراد برطرف شود.
وی در ادامه با بیان اینکه فرایند ارائه خدمات به بی‌خانمانان در کشور به خوبی دیده نشده، به وجود ستاد ساماندهای بی‌خانمان‌ها در استان تهران اشاره کرد که در واقع ۱۲ نهاد و سازمان عضو آن هستند اما توسط این نهاد‌ها هیچ اقدامی از فبیل ارائه آموزش‌های لازم و خدمات مناسب برای توانمند سازی این افراد به انجام نمی‌رسد، گفت: قطعا اگر این اقدامات توسط ستاد ساماندهی بی‌خانمان‌ها به انجام رسد، بیش از ۵۰ درصد از این افراد بی‌خانمان از گردونه بی‌خانمانی خارج می‌شوند. همکاری نهاد‌هایی از قبیل سازمان بهزیستی، وزارت بهداشت، کمیته امداد امام خمینی (ره)، وزارت کار و امور اجتماعی و سازمان فنی‌وحرفه‌ای، می‌تواند کمک بزرگی برای توانمندسازی این دسته از افراد محسوب شود. البته در این راستا، نباید از نقش موثر مشارکت‌های مردمی نیز غافل شد.
کارتن خوابی؛ جرم یا ...
کارتن‌خواب یا بی‌خانمان (Homeless): به کسانی گفته می‌شود که خانه و سرپناهی برای زندگی و آسایش ندارند و در گوشه و کنار خیابان‌ها، پارک‌ها و جای‌های همگانی زندگی می‌کنند. دلایل موثر در بی‌خانمان شدن: ۱- بیکاری و بی‌پولی ۲- مهاجرت بی‌رویه به شهر ۳- افزایش بدون‌کنترل جمعیت ۴- وقوع جنگ ۵- وقوع رخدادهای طبیعی
این سخنان در حالی بیان می‌شود که اغلب کارتن خواب‌ها را افراد معتادی تشکیل می‌دهند که شاید حال و روز خوشی نداشته باشند. نکته‌ای که ظاهرا دلیل اصلی قهر مردم با این دسته از افراد شده است، گو اینکه ممکن است دلیل کارتن خوابی چیز دیگری باشد. اینجاست که با عارضه‌ای خاص مواجه هستیم که در ذهن بسیاری از افراد جامعه، از مجرم بودن فرد مبتلا نشات می‌گیرد. اینگونه است که هر گونه برخورد و سرانجامی، به پیش‌داوری گرفتار می‌شود. شاید به همین است که مجریان طرح نیز گاها دچار لغزش می‌شوند.
در چهارصد و بیست و سومین جلسه علنی شورای اسلامی شهر تهران، پروین احمدی‌نژاد در نطقی خارج از دستور، به برخورد‌های غیرانسانی شهرداری در جمع‌آوری کارتن‌خواب‌ها اشاره کرد و گفت: در ایامی که هوا رو به سردی رفته، موضوع جمع‌آوری کارتن‌خواب‌ها صحنه زشتی را رقم زده و مأموران شهرداری، با باتوم و کابل این افراد را وارد خودرو کرده و به گرمخانه منتقل می‌کنند.
گرچه معاون حقوقی شهرداری تهران، دلیل طرح این گونه مسایل را، جور ناشی از مسئولیت پذیری نهاد متبوعش دانسته و می‌گوید: تقصیر شهرداری این است که مسئولیت‌هایی را پذیرفته که متولیش نیست، چرا که قبل و بعد از انقلاب این مسئولیت به عهده سازمان بهزیستی بوده است. مسلم است معتادی که به خوابیدن در یک سرویس بهداشتی تمایل دارد به سختی تمایل به حضور در گرمخانه و دوش گرفتن در آن را دارد. زیبا نیست که کلیت‌های مقدس را تحت الشعاع جزئیات قرار دهیم.
وی پس از اینکه نماینده شورای شهر را به انصاف دعوت کرد، در حالی که نشانه‌های دلخوری در چهره‌اش دیده می‌شد، به حالت قهر تریبون را ترک کرد و به سخنان نماینده پاسخ نداد.
این شاید آخرین دعوایی باشد که تا کنون بر سر حمایت از کارتن خواب‌ها بین مسئولین رخ داده است. آن هم در طرحی که تنها در یکی از شهرهای کشور وسیعمان کلید خورده است و هنوز نتوانسته که به برخی از گرفتاران همان شهر هم خدمت رسانی کند.
هنوز زمستان نرسیده است و بار‌ها خبر انجماد چند کارتن خواب بروی تلکس خروجی خبرگزاریهای داخلی رفته است. با این حساب، به نظر می‌رسد که تا ساماندهی علمدار و همسرش در دل کوههای شهرستان جم، تا مداوای پیرمرد بیمار ساکن چادر در شهرستان نیر و رسیدن به داد خیلی‌های دیگر، هنوز لازم است که برخی کارتن خواب‌های ضلع شرقی دیوار راه آهن، بعضی از بی‌خانمانهای دروازه غار و ... خونشان از جریان ایستاده و منجمد شود تا شاید کک متولیان امر بگزد!
