هدف قيام امام حسين (عليه السلام )

سوال:آيا يکي از دلايل قيام امام حسين (ع) تشکيل حکومت بود يعني ايشان مي خواست حکومت کند؟ و اگر صلح مي کرد و جنگ نمي کرد آيا وضع بهتر نبود؟


پاسخ:همچنان که ابتداي سؤال مطرح شده، يکي از دلايل قيام امام حسين (ع) تشکيل حکومت بود. حضرت امام خميني (ره) در اين باره فرمودند: «سيد الشهداء آمده بود حکومت هم مي خواست بگيرد، اصلا براي اين معنا آمده بود و اين يک فخري است و آنهايي که خيال مي کنند حضرت سيد الشهداء براي حکومت نيامده بود خير، اين ها براي حکومت آمدند براي اين که بايد حکومت دست مثل سيد الشهداء باشد، مثل کساني که شيعه سيد الشهداء هستند باشد».

اما بايد توجه کرد که هدف امام حسين (ع) درهمين يک خواسته خلاصه نمي شد. يعني بدون در نظر گرفتن اين هدف نيز قيام حضرت (ع) بسيار موفق بود و فوائد آن بسيار بيشتر از خسارت هاي ظاهري آن بود. اگر آن روز امام حسين (ع) با تمام وجود قيام نمي کرد، امروز از اسلام جز نامي باقي نمي ماند. ما در اين جا از ابعاد ديگر نهضت صرف نظر مي کنيم و تنها از بعد سياسي به چند مورد از آثار آن اشاره مي کنيم و تحقيق بيشتر را به عهده خود شما وا مي گذاريم.

1. تأثير نهضت امام حسين (ع) در سقوط امويان

براي زوال و سقوط يک دولت، يک سري عوامل نزديک وجود دارد و يک سري عوامل دور که هر دو در جاي خود اهميت دارد. عوامل دور ممکن است از نظر زماني با زمان سقوط فاصله داشته باشد اما بي ترديد و به دلايل تاريخي، نقش مهمي در زوال يک دولت دارد. امام حسين (ع) با زير سؤال بردن اسلاميت دولت يزيد و طبعا دولت اموي، ماهيت حکومت مستبدانه وي را که داعيه خلافت پيامبر (ص) را داشت رسوا کرد. حضرت (ع) در ابتداي نهضت، روي سگ بازي و مشروب خواري يزيد انگشت مي گذارد و از تغيير احکام و رواج بدعت ها سخن مي گويد. بعد از شهات نيز، شعار «يالثارات الحسين» در تمام مدت شصت ساله بعدي حکومت بني اميه، همواره دستگاه اموي را به لرزه مي انداخت تا اين که بني عباس با استفاده از اين حربه، ضربه نهايي را به بني اميه وارد کرد.

2. قيام امام حسين (ع) يک اسوه جاودانه

نهضت امام حسين (ع) به صورت قيامي در آمد که حالت فرا زماني پيدا کرد.دليلش هم اين بود که ارزش هايي که در آن مطرح شد، واقعا ارزش هاي زماني نبود، يعني درست است که عليه يزيد بود، اما به قدري اين ارزش ها کلي و فراگير بود و هست که مربوط به هيچ زماني نبوده و نيست. به عنوان نمونه امام حسين (ع) در مدينه به مروان حکم فرمودند: «علي الاسلام السلام اذ قد بليت الامه براع مثل يزيد؛ در صورتي که شخصي مثل يزيد حاکم اسلام باشد، بايد فاتحه اسلام را خواند» (حماسه حسيني، استاد شهيد مطهري، ج 1 ، ص 88).

نکته ظريفي که اينجاست اين است که حضرت فرمودند «مثل يزيد»، اين بيان دقيق حاکي از اين است که نه تنها آن روز بلکه در هيچ زماني نبايد اجازه داد، افرادي مانند يزدي حاکم احکومت اسلامي شوند يا در بيان ديگر مي فرمايد: «الا ترون ان الحق لا يعمل به و ان الباطل لا يتناهي عنه، ليرغب المؤمن؛ آيا نمي بينيد به حق عمل نمي شود و از باطل نهي نمي شود [در چنين شرايطي] مؤمن بايد بپا خيزد» (حماسه حسيني، استاد شهيد مطهري، ج 3، ص 85).

در اين بيان هم بعد از دليل قيام، حضرت (ع) به صورت يک قاعده و قانون، قيام در چنين شرايطي را وظيفه هر مؤمني مي داند. نهضت فرا زماني و فرا مکاني حضرت سيد الشهدا (ع) در طول تاريخ باعث ايجاد انقلاب هاي بسياري بر عليه استبداد شد که ازجمله آنها مي توان به قيام توابين، قيام علويون زيدي و در عصر حاضر به قيام امام خميني (ره) در ايران اشاره کرد.

اگر امروز مي بينيم که حزب الله لبنان با تعداد بسياري اندک و با عمليات استشهادي در مقابل، به لحاظ تجهيزات نظامي، چهارمين ارتش قدرتمند جهان يعني ارتش رژيم صهيونيستي پيروز شد، کاري که کشورهاي عربي چندين دهه از انجام آن عاجز بودند، اين تأثير آن موجي است که سالار شهيدان (ع) به وجود آورد و همه آزاد مردان جهان را دعوت به تأسي کرد.

حال فرض کنيم که حضرت (ع) راه قيام مسلحانه را انتخاب نمي کرد در اين صورت دو راه بيشتر نداشت:

الف. بيعت و تسليم که اعوان و انصار امويها، مثل مروان چنين پيشنهاد مي کردند.

ب. نه بيعت کند و نه مبارزه کند، بلکه به دره يا کوه پناهنده شود. که اين پيشنهاد افرادي مانند محمد بن حنفيه و ابن عباس بود.

به کارگيري روش اول توسط عبدالله بن عمر انجام گرفت که با مروان بن حکم به نمايندگي از يزيد بيعت کرد و سرانجام جز ذلت و خواري نداشت.

و به کارگيري روش دوم توسط عبدالله بن زبير انجام گرفت که در نهايت مجبور شد به کعبه پناهنده شود و به جاي اين که حافظ کعبه باشد کعبه را سپر بلاي خود کرد و کار به جايي رسيد که به بهانه حمله به عبدالله بن زبير کعبه به منجنيق بستند و ايشان هم سرانجامي جز خواري و ذلت نداشت.

از اين دو پديده تاريخي به روشني استفاده مي شود که شيوه انتخابي امام حسين(ع) عزت دنيا و آخرت و ذلت دشمن در دنيا و آخرت را به دنبال داشت.

در پايان گفتني است که شرايط يزيد با معاويه متفاوت بود لذا روش امام حسين(عليه السلام) نسبت به صلح در برابر يزيد جواب نمي داد.


---------------------------

براي مطالعه بيشتر ر.ک:

- تأملي در نهضت عاشورا، استاد رسول جعفريان، انتشارات انصاريان.
- بر ساحل عاشورا، هادي قطبي، انتشارات احمديه.
- حماسه حسيني، استاد شهيد مرتضي مطهري، انتشارات صدرا.
- آذرخشي ديگر در آسمان کربلا، آيت الله مصباح يزدي، انتشارات مؤسسه آموزشي پژوهشي امام خميني (ره).