حالت هاي مختلف تنش وارده بر سنگ
تنش تك محوري Uniamial stress
در اين حالت فقط يك در يك راستا ويك جهت نيرو بر سنگ وارد مي شود در دوجهت ديگر نيرويي بر جسم وارد نمي شود وفقط فشار هوا بر جسم
وارد مي شود(اين تنش فقط در شرايط آزمايشگاه است)
● تراكم تك محوري
● كشش تك محوري
نكته: زيگما ممكن است به صفر برسد اما هيچگاه منفي نمي شود
◄ تنش دو محوري Bamial stress
اين تنش هم فقط در شرايط آزمايشگاهي قابل اجراست ودر جهت نيز وارد مي شود اما در جهت زيگما نداريم
◄ تنش سه محوري tramial stress
در اين حالت از سه جهت بر سنگ نيرو وارد مي شود منتهي در يك جهت بيشترين مقدار ودر جهت عمود بر آن كمترين مقدار نيرو وارد مي شود.
اين حالت در آزمايشگاه وهم در طبيعت وجود دارد.
نكته :هر چه اختلاف بيشتر باشد دايره بزرگتري است ومكنت باعث شكستگي ودگر شكلي گردد
◄ تنش برش محض pure shear stress
اگر بريك سطح المان مكعبي فقط تنش برشي عمل كند وهيچ مولفه اي بر المان سطح عمل نكند به آن تنش برشي محض مي گويند.در اين
حالت وضعيت تنش هاي اصلي بدين صورت است كه مقدار زيگما به اندازه قطر مطلق زيگما 3 است از نظر مقدار با هم برابرند اما مختلف العلامه هستند .
براي مثال اگر زيگما1=50 مگاپاسگال نيروي فشاري اعمال مي كند زيگما به اندازه 50 مگاپاسكال نيروي كششي اعمال مي كند به عبارت ديگر اگر بر يك
المان مكعبي تنش هاي اصلي در جهت زيگما فشاري كه بر جسم وارد مي شود از نظر مقدار به همان اندازه باشد كه زيگما3 كشش وارد مي شود درون
جسم دو سطح با زاويه 45 وجود دارد كه بر روي اين سطوح فقط تنش برشي موثر است.
◄ تنش هيدروستاتيك Hydrostatic stress :
در اعماق بر سنگ ها وارد مي شود كه هر سه محور يك مقدار نيرو بر سنگ وارد مي شود وبه دو دسته تقسيم مي شود
● فشار هيدروستاتيك =سبب تغيير در حجم مي شود به آن ليتواستاتيك يا دفني ويا همه جانبه مي گويند
● كشش هيدروستاتيك =در اعماق وجود ندارد ودر طبيعت وجود ندارد.
◄ چرا تنش اصلي بصورت بيضوي نمايش مي دهند؟
با توجه به اينكه سه محور عمود بر هم داريم زيگما1وزيگما2 وزيگما3 (با مقدار نيروها) مناسب ترين شكل بيضوي است كه براي نشان دادن محورهاي
تنش است اگر مقدار تنش را به صورت طول نمايش دهيم.
◄ تنش انحرافي Deviatoric stress :
در درون زمين با ميدان تنش Stress field مواجهيم يعني بدون در نظر گرفتن اينكه تنش بر چه جسمي وبه چه شكل وارد مي شود يعني صرف نظر
از اينكه شكل جسم ما چيست؟
ميدان تنش به دو جسم تجزيه مي شود.
● تنش هيدروستاتيك يا تنش ميانگين (ليتواستاتيك)ومعمولاً‌انق �تض است وسبب تغيير حجم مي شود.
● تنش اغرافي كه عانل تغيير شكل است وبا مقدار كاري نداريم.
اگر ميانگين تنش هاي اصلي را بدست آوريم كه تنش هيدروستاتيك است وسبب تغيير حجم سنگ مي شود.بدون اينكه تغيير شكلي حاصل شود.
اين نيروها از فشار لايه هاي بالايي منشاء مي گيرد ودر همه جهات بر سنگ كه در عمق خاص قرار گرفته وارد مي شود. مانند دياژنز كه باعث
كاهش تخلخل مي شود.
هر چه جسم سخت شود ساختمان هاي جديدتري در آن رخ مي دهد چون رفتار سنگ در برابر نيروهاي وارده نشان مي دهد. هر چه رسوب
نرمتر باشد ساختمان هايي مانند چين خوردگي در سنگ رخ مي دهد وهرچه سخت تر مي شود ويه تبديل به سنگ مي شود در اثر نيروهاي وارده
ساختمان هاي شكننده مثل درزه وگسل ....در سنگ رخ مي دهد.به طور خلاصه دو رفتار در سنگ ديده مي شود.
● رفتار خميري يا پلاستيك(حالت انعطاف پذيري دارند)
● رفتار شكننده يا الاستيك
تنش اغرافي = اختلاف بين تنش اصلي وتنش ميانگين است كه سبب تغيير شكل سنگها مي شود.
فدک
