کودک چاق، خصوصاً در فرهنگ ايراني دوست داشتني و زيبا تلقي مي شود. مادران باردار با ديدن عکس کودکان چاق آرزو مي کنند چنين کودکي داشته باشند اما آيا اين باور درست است؟ حقيقت اين است که خطرات زيادي سلامتي کودکان چاق را تهديد مي کند. افزايش آمار چاقي در کودکان يکي از مشکلات بهداشتي دنيا شناخته شده است. از سال 1986 تا کنون ، آمار کودکان چاق دو برابر افزايش را نشان می دهد . بيشتر کودکاني که درسنين کم خصوصاً زير 7 سال مبتلا به چاقي مي شوند ، در نوجواني و بزرگسالي افرادی چاق خواهند بود.
دليل افزايش چشمگير چاقي کودکان، غذا خوردن بيشتر نيست. تحقيقات نشان داده است، ميزان انرژي مصرفي کودکان طي 20 سال گذشته، تغيير چنداني نداشته و دليل افزايش چاقي کودکان، تحرک کمتر آنهاست. زندگي در خانه هاي آپارتماني و کوچک، مجال دويدن و بازي کردن را از کودکان گرفته است. آنها زمان فعاليتشان را پاي تلويزيون يا کامپيوتر مي گذرانند از اينرو يا خيلي کم اشتها و کم خوراک مي شوند، يا پرخور و چاق. تبليغات تلويزيوني، در دسترس بودن شيريني و تنقلات فراون و علاقه شديد به خوردن نوشيدني هاي گازدار و پر کالري، دلايل مهمي براي چاقي کودکان است.
از عواقب چاقي دوران کودکي، افزايش آمار بيماري هاي دوران کودکي مرتبط با تغذيه است. فشار خون، چربي بالا، ميزان قند خون بالاتر از حد نرمال همه از عوارض چاقي در سنين کم و ادامه اين مشکلات تا سنين بالاتر است. در 20 ساله اخير آمار کودکاني که به دليل مشکلات ناشي از چاقي در بيمارستانها بستري شده اند به صورتي بوده که آمار کودکان ديابتي بستري دو برابر، سنگهاي صفراوي سه برابر و خفگي در حين خواب 5 برابر افزايش داشته است. از عواقب ديگر، گوشه گير شدن کودک است. او احساس مي کند با ديگران فرق دارد و تصوير نادرستي از وضعيتش در ذهن دارد. کودکان ديگر نيز بعضاً او را در جمعشان راه نمي دهند که در نهايت مشکلات ويژه ای به دنبال خواهد داشت.
راه درمــــان چاقـــي کــــودکان چيست؟
1) تغييــــر عــــادت و رفتـــار
رفتار والدين و عادت خانوادگي، از عوامل تعيين کننده تمايل کودک به غذا خوردن است. کودکان آنچه مي بينند اجرا مي کنند، پس اگر به فکر سلامت کودکمان هستيم ابتدا بايد از خود شروع کنيم. و عملاً به او بياموزيم که راه سالم زيستن چيست، کدام غذاها مفيدتر است و بايد بيشتر خورده شود. اين که غذا خوردن زمان خاصي دارد و خوردن زياد شکلات و شيريني مضر است و غيره ...
2) تأميـــن نيازهاي غذايـــي کـــودک و رژيم درمانـــي
سنين کودکي، زمان رشد است و تأمين نيازهاي غذايي کودک به رشد متناسب و سلامتي کامل بدن مي انجامد. نياز کودک با افزايش سن تغيير مي کند. يک کودک پيش دبستاني رُشدِ کـُند و آرامي دارد و نياز او نسبت به دوران بلوغ بسيار کمتر است. ميانه روي و رعايت تنوع غذايي، اصول تغذيه کودکان است. او بايد از همه گروههاي غذايي و در هر گروه از مواد غذايي مختلف تغذيه کند.
براي رژيم درماني کودکان چاق در صورتي که کمتر از 7 سال داشته باشند، نياز به اجراي يک رژيم غذايي لاغري نيست بلکه بايد سعي کنيم وزن کودک را براي مدت طولاني ثابت نگه داريم چراکه با افزايش قد، خود به خود وزن کودک نرمال خواهد شد. ولي در صورتي که کودک بيش از هفت سال داشت نياز به يک رژيم لاغري دارد . در رژيم غذايي کودکان قندهاي ساده، چربي و کربوهيدرات بيش از اندازه ، محدود مي شود بهترين سرعت کاهش وزن در کودکان، هر ماه 450 گرم است که در اين صورت رشد او هيچ لطمه اي نمي بيند، ازرژيم فعلي کودک چيزي حذف نمي شود، زيرا محدوديت شديد، موجب تمايل بيشتر کودک به خوردن خواهد شد. براي رژيم درماني کودک ابتدا سن، قد و وزن او تعيين شده سپس برنامه غذايي مناسب او مشخص مي شود.
3) فعاليــــــت
سعي در کاهش کارهاي نشستني و تشويق کودک به فعاليت بيشتر و بازي با همسالانش به سوخت انرژي در بدن او کمک خواهد کرد. تماشاي زياد تلويزيون و کامپيوتر، متابوليسم بدن کودک را کاهش داده، و کودک راحت تر چاق مي شود لذا بهتر است او را به پارک ببريم، تشويق به دوچرخه سواري و توپ بازي کنيم و زمينه هاي فعاليت را برايش فراهم آوريم.
4) رفــــع مشکــــلات روحــــي
والدين با توجيه کودک و فراهم کردن شرايط مناسب روحي براي او، به بهبود روند درمان کمک خواهند کرد. طبق جديدترين آمار، از هر 5 کودک آمريکايي 1 کودک اضافه وزن دارد و از هر 10 کودک يکي چاق است. که آمار فوق اهميت توجه به اين مسئله را نشان می دهد.
نگذاريــــــم کـــــودکان چـــاق شــــــوند
* اشتهاي کودک را در نظر بگيريم؛ لازم نيست حتماً غذايش را تا آخر بخورد پس به اجبار به او چيزي نخورانيم.
* سعي کنيم خوراکي ها و شيريني هاي پر کالري را برايش فراهم نکنيم.
* چربي غذاي کودک بايد در حد طبيعي، يعني30 درصد کالري مصرفي يا کمتر باشد. او را به خوردن شيريني ها و خوراکي هاي پر چربي عادت ندهيم.
* سبزيجات تازه و ميوه ها را در اختيار او قرار دهيم و دقت کنيم که حداقلی را که نياز دارد، مصرف کند.
* با او بازي کنيم، راه برويم و بدويم تا از بودن در کنار خانواده و فعاليت کردن لذت ببرد، همچنين او را به شرکت در بازيهاي کودکانه و فعاليتهاي گروهي تشويق کنيم.
* به عنوان جايزه، شکلات و شيريني به او ندهيم.
انجمن درمانگران ایران
