چاه قائم در فعالیت های زیر زمینی
از ديدگاه ايمني براي هر معدني يا سازه هاي زيرزميني حداقل دو چاه پيش بيني مي شود . بايستي يكي از آنها به حركت هواي تازه و ديگري به خروج هواي مورد استفاده قرار گرفته ، تخصيص داده شود .
نامگذاري چاه ها بر حسب وظيفه اصلي كه بر عهده آن گذارده شده است ، انجام مي شود . انتخاب محل حفر چاه، تعيين مقطع مفيد لازم براي چاه و مقطع حفاري چاه ، حفر چاه به صورت دستي يا مكانيزه ، نگهداري چاه ها و سيستم بالابري در چاه ها مهمترين مسائلي هستند كه در باز كردن معدن با استفاده از چاه قائم بايستي مورد توجه قرار گيرد .
اندازه شفت(چاه معدنی) :
شفت مهمترين باز كننده و شاهرگ فعاليت هاي زيرزميني عميق مي باشد . شفت ها تامين كننده هواي مورد نياز جهت تهويه ، محل جا به جايي نفرات و مواد استخراجي كه توسط بالابرهای نصب شده در شفت اين كار انجام مي شود . از جمله كاربري هاي ديگر می توان به محل عبور و رساندن برق ، آب و هواي فشرده مورد نياز در سينه كار اشاره کرد .
از آنجا كه هزينه حفر شفت يك گزينه مهم هزينه اي است كه در طراحي ها بسيار مورد توجه قرار مي گيرد ،تعيين سطح مقطع مناسب و روش حفر آن بسيار مهم مي باشد . سطح مقطع شفت بايد متناسب با بالابرهاي مورد نياز جهت جا به جايي مواد استخراجي باشد . به عنوان مثال در پروژه تحقيقاتي انجام شده اي كه جهت امكانسنجي حفر مغار در سنگ سخت در 5 نقطه آمريكا انجام شد زمان مورد نياز جهت انتقال 1/4 ميليون تن مواد از عمق 762 متري زيرزمين با يك اسكيپ كه اين فاصله را در 15 دقيقه طي مي كند در حدود 6 تا 7 سال مي باشد كه براي كم كردن اين زمان بايد از اسكيپ هاي با ظرفيت بالاتر استفاده شود كه اين امر خود مستلزم حفر شفت با قطرهاي بزرگتر مي باشد .
اندازه شفت به وسيله پارامترهاي مختلف از قبيل تجهيزات بالابر مورد نياز ، اندازه تجهيزاتي كه جهت حفر مغار استفاده مي شوند و البته هواي مورد نياز جهت تهويه كنترل مي شود . به عنوان مثال با در نظر گرفتن جامبوهاي دو بازويي جهت حفر مغار ، لودرهايي با ظرفيت 5/7-6 متر مكعب و تراك هايي با ظرفيت 50-40 تن جهت جابجايي مواد كنده شده قطر مناسب شفت 6-5.5 متر تخمين زده مي شود .
حفر شفت يكي از سخت ترين كارهاي حفر است و بيشترين هزينه را در حفريات زيرزميني به خود اختصاص مي دهد . محل حفر اين شفت ها با توجه به كاربري آنها مشخص مي شود . تعداد و نوع شفت ها را با توجه به زمان در دسترس ، وضعيت تهويه و شرايط ژئومكانيكي سنگ ها تعيين مي شود . عمق شفت نيز تابع عمق پروژه مي باشد ولي در اعماق زياد بايد به فشار هيدرواستاتيك توجه ويژه اي داشت .
حفر شفت به چهار روش انجام مي پذيرد :
1- روش رايج چالزني و آتشباري
2- حفر چاه کور
3- حفر عمودي V-mole
4- حفر چاه به سمت بالا Raise Boring system
بعد از اولين موفقيت TBM در مقطع هاي كوچك و متوسط ، توجه به امكان پذير بودن حفر بسياري از شفت هاي مورد نياز جهت كارهاي زير زميني به طور مكانيزه بيشتر شد . مخصوصاً در حفر شفت ها با عمق زياد .
منبع : وبلاگ تخصصی مهندسی معدن و علوم وابسته
