آکنه و راه های رهایی از آن
آکنه منافذ بسته شده غدد چربی(دانه های سرسیاه و سرسفید)، جوش ها و ضایعات عمیق تر(کیست ها یا ندول ها) است که در صورت، گردن، سینه، پشت، شانه ها و حتی بازوها بروز می کنند. کم و بیش اکثر نوجوانان به آکنه مبتلا می شوند. با این حال این بیماری به گروه سنی خاصی محدود نمی شود و بزرگسالان حتی تا 40 سالگی نیز می توانند به آن مبتلا شوند.
به گزارش ایسنا، اگر چه آکنه معمولاً بعد از چند سال خود به خود خوب می شود ولی نمی توان آن را به حال خود رها کرد. زیرا از آکنه ای که درمان نشود، ممکن است تا پایان عمر جوشگاه هایی بدشکل بر روی پوست بماند. البته این جوشگاه ها نیز قابل ترمیم می باشند.
اگر چه آکنه بیماری وخیمی نیست، اما می تواند باعث بدشکل شدن صورت و در نتیجه ناراحتی روحی بیمار گردد. همچنین در موارد حاد و شدید، موجب پیدایش جوشگاه های بسیار بدشکل و دایمی می شود. باید در نظر داشت که حتی موارد ملایم آکنه نیز می توانند موجب پیدایش جوشگاه ها شوند.
چه عواملی در ایجاد یا تشدید آکنه موثرند؟
بهداشت پوست:
آکنه به خاطر آلودگی و کثیفی پوست به وجود نمی آید. ماده موجود در نوک جوش های سرسیاه را چربی خشک شده و سلول های مرده تشکیل می دهند که منفذ خروجی فولیکول مو را مسدود کرده اند. برای مراقبت طبیعی از پوست، روزی دو بار صورت خود را با صابون ملایم و آب ولرم بشویید. شستشوی زیاد ممکن است سبب بدتر شدن آکنه شود. شستشوی مرتب سر با شامپو نیز توصیه می شود. اگر موهای شما چرب هستند، شاید لازم باشد که دفعات شستشو را افزایش دهید. متخصص پوست می تواند در انتخاب شامپو و صابون مناسب به شما کمک کند.
مردانی که مبتلا به آکنه هستند، باید هم ریش تراش برقی و هم تیغ را امتحان کنند و هر کدام را که راحت تر است و جوش کمتری ایجاد می کند، انتخاب نمایند. اگر شما از تیغ استفاده می کنید، قبل از اصلاح، موی صورت تان را کاملاً با آب گرم و صابون شسته و نرم کنید و سپس اصلاح کنید. برای جلوگیری از زخمی شدن جوش ها، ریش تان را خیلی از ته نتراشید. صورت تان را فقط وقتی که واقعاً لازم است اصلاح کنید. همیشه تیغ نو و تیز به کار ببرید.
رژیم غذایی:
غذاهایی که می خورید نقشی در ایجاد آکنه ندارند. متخصصین پوست در مورد اهمیت رژیم غذایی در درمان آکنه عقاید متفاوتی دارند اما مسلم و قطعی است که رعایت یک رژیم غذایی شدید و سخت هیچ تأثیری در بهبود آکنه شما نخواهد داشت. از سوی دیگر، بعضی از مردم دریافته اند که بعضی از غذاها باعث بدتر شدن آکنه در آن ها می شوند. در این صورت، از خوردن این گونه غذاها باید اجتناب کرد. به خاطر داشته باشید که در قضاوت عجله نکنید. آکنه به خودی خود فراز و نشیب های زیادی دارد و گاهی بدتر و گاه بهتر می شود. داشتن یک رژیم غذایی متعادل حاوی کلیه مواد غذایی لازم برای رشد، به خصوص در سنین نوجوانی و جوانی از اهمیت زیادی برخوردار است.
نور خورشید:
برنزه شدن پوست می تواند آکنه را مخفی کند ولی فواید آن زودگذر است. از سوی دیگر نور خورشید موجب پیری زودرس پوست شده و می تواند به پیدایش سرطان در پوست منتهی شود، لذا باید از تماس زیاد با نور خورشید، استفاده از چراغ های خورشیدی، آفتاب سوختگی و برنزه شدن زیاد برحذر باشید. بهتر است از یک ضدآفتاب مناسب برای پوست های آکنه ای استفاده کنید.
فرآورده های آرایشی:
اگر از کرم پودر یا کرم مرطوب کننده استفاده می کنید به دنبال آن هایی باشید که فاقد چربی(Oil-Free) هستند و تنها به این که پایه آبی (Water- Based) داشته باشند، اکتفا نکنید. فرآورده هایی را انتخاب کنید که غیرآکنه زا (Non- Acnegenic) و غیر کومدون زا (Non-Comedogenic) باشند.
هر شب مواد آرایشی را با آب و صابون(و اگر صابون ها پوست تان را خشک می کنند، با شیر و لوسیون مناسب پوست های آکنه ای) از روی پوست تان پاک کنید.
یک لوسیون پوشاننده با رنگ ملایم(فرآورده هایی که قرمزی، التهاب و جای آکنه را می پوشانند)، می تواند به خوبی و در نهایت سلامت ضایعات پوست تان را از نظرها مخفی نگه دارد. برای این منظور پودرهای مایع با پایه بدون روغن(Oil- Free) مناسب هستند.
در موقع استفاده از فیکساتورها، اسپری ها و ژل های مو، صورت تان را بپوشانید. در صورت پاشیده شدن اسپری یا ژل مو بر روی پوست صورت، ممکن است به دلیل حساسیت به مواد آرایشی آکنه به وجود آید.
درمان
درمان آکنه یک فرآیند مداوم و طولانی است. تمام درمان های آکنه بر پیشگیری از بروز ضایعات جدید متکی هستند. ضایعات موجود باید خودشان بهبود یابند و این بهبودی، زمان می طلبد. تا یک ماه پس از شروع درمان مناسب و موثر، بیشتر از 10 درصد بهبودی در ضایعات، مورد انتظار نمی باشد و کنترل کامل ضایعات تا شش ماه می تواند طول بکشد. اگر جوش ها پس از 6 تا 8 هفته بهتر نشدند، شاید لازم باشد روش درمان شما تغییر کند.
روش درمانی که توسط متخصص پوست و مو پیشنهاد می شود، بسته به نوع آکنه تفاوت خواهد داشت. به ندرت، مصرف محصولات آرایشی و بهداشتی پوست و یا داروهای خوراکی، ضایعات شبیه آکنه ایجاد می کنند.
همچنین آکنه می تواند به دلیل اختلالات هورمونی در بدن نیز به وجود آید. آگاه کردن پزشک از نوع موادی که به پوست تان می مالید و یا نوع داروهایی که مصرف می کنید می تواند در انتخاب روش صحیح درمان آکنه بسیار حائز اهمیت باشد. تغییرات عادت ماهیانه در زنان نیز در آکنه موثرند و باید پزشک را از آن ها آگاه کرد.
بسیاری از کرم ها و لوسیون های ضدآکنه غیر نسخه ای موجود در بازار به درمان موارد خفیف آکنه کمک می کنند. با این وجود بعضی از این فرآورده ها در صورت مصرف مداوم موجب خشکی پوست می شوند. اگر از این گونه محصولات استفاده می کنید، به دقت دستورالعمل آن را مطالعه و بر اساس آن عمل کنید.
ممکن است متخصص پوست برای تان کرم های موضعی و لوسیون هایی از قبیل "اسید ویتامین آ" و " بنزوئیل پراکسید " را تجویز کند تا منافذ بسته شده را باز کنند و تعداد باکتری های روی پوست را کاهش دهند. این داروها ممکن است موجب خشکی و پوسته پوسته شدن پوست تان شوند. متخصص پوست روش صحیح کاربردی این فرآورده ها و نیز چگونگی مقابله با عوارض جانبی آن ها را به شما توضیح خواهد داد.
همچنین آنتی بیوتیک هایی هم موجود هستند که به صورت موضعی بر روی پوست به کار برده می شوند. از این داروها برای درمان مواردی از آکنه که چندان حاد نیستند استفاده می شود. زمانی که آکنه به صورت توده های قرمز و ملتهب خود را نشان می دهد، ممکن است متخصصین پوست با تزریق مستقیم بعضی داروها در داخل ضایعه، به بهبود آن کمک کنند. پزشک شما ممکن است تصمیم به تخلیه جوش ها و یا دانه های سرسیاه و سرسفید بگیرد، ولی هیچ وقت خودتان اقدام به فشردن، کندن یا تخلیه محتویات جوش نکنید؛ زیرا ممکن است به تشدید تورم و التهاب و به جای گذاشتن جوشگاه منجر شود.
آنتی بیوتیک های خوراکی از قبیل داکسی سیکلین، تتراسیکلین یا اریترومایسین اغلب در موارد متوسط یا شدید آکنه و به خصوص وقتی تعداد زیادی جوش بر روی پشت و قفسه سینه وجود دارد، تجویز می شوند. این آنتی بیوتیک ها تعداد باکتری های موجود در فولیکول را کاهش داده و ممکن است مستقیماً موجب کاهش قرمزی جوش نیز بشوند.
بر اساس گزارش مرکز آموزش و پژوهش بیماری های پوست و جذام، در زمان مصرف آنتی بیوتیک های خوراکی، بعضی زنان ممکن است دچار عفونت های قارچی دستگاه تناسلی شوند. در این صورت ضمن قطع مصرف آنتی بیوتیک، باید به پزشک خود مراجعه کنند تا عفونت قارچی را درمان کند. توجه داشته باشید که آنتی بیوتیک های خوراکی برای درمان آکنه باید مدت طولانی مصرف شوند. مصرف طولانی این داروها اگر با تجویز و تحت نظر متخصص پوست باشد، عوارض جانبی مهمی نخواهد داشت و ترس بی جا از عوارض این داروها باعث اختلال در روند درمان خواهد شد. زنانی که قرص ضد بارداری خوراکی مصرف می کنند ممکن است متوجه بهبودی چشمگیر در آکنه خود بشوند. حتی گاهی قرص های ضدبارداری خوراکی به طور اختصاصی برای درمان آکنه به کار برده می شوند.
یک نکته مهم که باید در نظر گرفته شود این است که آنتی بیوتیک های خوراکی ممکن است موجب کاهش تأثیر و کارآیی قرص های جلوگیری از بارداری بشوند. این عارضه اگرچه شایع نیست ولی احتمال آن وجود دارد و به خصوص اگر تغییر در عادت ماهیانه ایجاد شود، حتماً باید به پزشک مراجعه کرد.
مانند سایر داروها، در صورت حاملگی یا شیردهی حتماً در مورد مصرف و عدم مصرف آنتی بیوتیک ها با پزشک خود مشورت کنید.
در موارد آکنه شدید ممکن است داروهای دیگری هم به صورت خوراکی تجویز شوند. یکی از آن ها هورمون های جنس مونث و یا داروهایی هستند که سبب کاهش اثرات هورمون های مردانه می شوند.
یک داروی خوراکی دیگر که برای آکنه بسیار مقاوم، تجویز می شود، ایزوترتینوئین(با نام تجاری آکوتان) است. بیمارانی که این دارو را مصرف می کنند باید کاملاً به عوارض جانبی آن آگاه باشند. معاینات پزشکی و بررسی های آزمایشگاهی مکرر برای پیگیری سیر درمان و جلوگیری از عوارض ناخواسته در حین مصرف این دارو ضروری است. جلوگیری از حاملگی الزامی است، زیرا مصرف این دارو در زمان بارداری آثار غیر قابل جبرانی بر روی جنین خواهد داشت. نکته مهم در مورد این دارو، کامل کردن دوره درمان است زیرا در غیر این صورت احتمال عود آکنه به دنبال قطع دارو زیاد می باشد.
درمان جوشگاه های آکنه
متخصصین پوست برای درمان جوشگاه های آکنه از روش های مختلفی استفاده می نمایند. به عنوان نمونه می توان از لیزر، تراشیدن پوست و لایه برداری(پیلینگ شیمیایی) برای صاف کردن جوشگاه های فرو رفته نام برد. با تزریق کلاژن یا چربی نیز می توان جوشگاه را صاف نمود. با استفاده ی مناسب از مجموعه این روش ها می توان به طور قابل ملاحظه ای جوشگاه ها را ترمیم نمود.
لزوم مراقبت دقیق و مرتب از پوست
صرف نظر از درمان اختصاصی که پزشک تان برای شما تجویز می کند، به خاطر داشته باشید که شما بایستی مراقبت از پوست تان را مادامی که دوره آکنه خاتمه نیافته، ادامه دهید. هیچ درمان سریع یا دایمی برای آکنه وجود ندارد ولی این بیماری قابل کنترل است و درمان مناسب، مانع از بر جای ماندن جوشگاه های بدشکل بر روی پوست می شود.
