كاوش در تنها معبد به جا مانده از يونانيان در ايران
امامزاده دو خواهران نهاوند
كاوش در تنها معبد به جا مانده از يونانيان در ايران
جام جم آنلاين: معبد لائوديسه نهاوند را باستان‌پژوهان دوباره مي‌كاوند تا اين خاطره 3100 ساله استان همدان و تنها معبد يونانيان در ايران بار ديگر از جهاتي احيا و تازه شود بلكه چهره واقعي‌اش را دوباره يابد و بازبشناسد.
معبد لائوديسه نهاوند يادگاري از 3100 سال پيش و منسوب به سلوكيان در شهر نهاوند است. اگرچه مكان دقيق اين معبد مشخص نيست اما آثار به دست آمده از نواحي تپه مركزي و بافت قديمي نهاوند مشهور به تپه دوخواهران اين احتمال را قوت مي‌بخشد كه اين تپه محل اصلي معبد باشد.
در حقيقت به استناد شواهد، امامزاده دوخواهران نهاوند كه اهالي منطقه آن را به عنوان زيارتگاه مسلمانان تقديس مي‌كردند، همان معبد ملكه لائوديسه است.
اين معبد را آنتيوخوس، پادشاه سلوكي براي همسر خود ملكه لائوديسه بنا كرد. در حفاري‌هايي كه سال 1322 صورت گرفت، كتيبه‌اي به ابعاد63x58 در 33 سطر به خط يوناني پيدا شد كه مربوط به آنتيوخوس سوم بود.
اين كتيبه از 2 قسمت متمايز تشكيل شده: قسمت اول نامهاي است از مندموس كه فرمان شاه را به اهالي نهاوند ابلاغ كرده و از آنان درخواست مي‌كند كه فرمان وي را روي سنگي نقش و در معبد اصلي شهر نصب كنند.
قسمت دوم كتيبه، عين نامه آنتيوخوس سوم به مندموس(حاكم وقت نهاوند) است كه به خاطر ملكه لائوديسه نگاشته شده تا وي به مقام كاهنه بزرگ ارتقا يابد و از حقوق مسلم و مزاياي مخصوص حوزه حكومتي مندموس برخوردار شود.
ترجمه قسمت دوم (عين نامه آنتيوخوس سوم:) شاه آنتيوخوس به مندموس سلام مي‌رساند و دستور مي‌دهد كه به شوونات خواهر ما ملكه لائوديسه بيفزاييد و از او قدرداني كنيد چرا كه موضوع از نظر ما مهم تلقي مي‌شود نه تنها او در زندگاني، از خويش مهر و محبت و عصمت نشان داد بلكه هنوز نسبت به خدايان، احترام بي‌پايان قائل است.
بنابراين بجاست او از جانب ما به اين افتخار نائل شود و همان طوري كه انتخاب كاهنان از طرف ما انجام مي‌شود. كاهنه‌هايي نيز از طرف ملكه ادويسه تعيين شود. بعد از آن‌كه نام ملكه لائوديسه در تمام قلمرو تو به عنوان كاهنه بزرگ مشهور شود و همه كارها طبق گفتار ما انجام گيرد مفاد فرمان را روي سنگي ثبت كنيد تا وقف اين مكان مقدس باشد؛ اين عمل پسنديده‌اي نسبت به خواهر ماست و نتايج آن در حال و آينده آشكار خواهد شد.
در اين محل 4 مجسمه كوچك مفرغي نيز پيدا شده كه يكي از اين مجسمه‌ها الهه‌اي را نشان مي‌دهد كه سرش هلال خورشيد است و گل زنبقي در ميان آن قرار گرفته و در دست‌هايش شاخه‌اي پر از ميوه است. احتمال دارد اين مجسمه ملكه لائوديسه (الهه فراواني يونان) باشد.
علاوه بر كتيبه مذكور كتيبه كوچك ديگري هم در اين محل پيدا شده كه هم‌اكنون در موزه ايران باستان نگهداري مي‌شود.
از معبد لائوديسه، ستون، سرستون، ته ستون و تكه سنگ‌هايي يافت شده كه در پاساژ حاجيان، بازار نهاوند و برخي منازل وجود دارد؟! قلعه يزدگرد در مجاورت معبد لائوديسه قرار دارد و حدود 6 قرن بعد از ساخت معبد با معماري ايراني و سنتي ساخته شده است. همراه كتيبه معبد لائوديسه پيكرهاي كوچكي به نامهاي زئوس، آپلو، آتنا و دمترو يافت شد كه هم‌اكنون در موزه ايران باستان‌‌اند.
گفته مي‌شود هنگامي كه پروفسور گريشمن فرانسوي به منظور كاوش در تپه گيان به نهاوند مي‌آيد، حين كاوش چند روزي ناپديد مي‌شود. گريشمن سپس به محل كاوش‌هاي تپه باستاني گيان بازمي‌گردد و مشخص مي‌شود كه در مدت غيبت چند روزه‌اش، مشغول حفاري و كاوش در دره دوخواهران نهاوند ( معبد لائوديسه) بوده و پيكره برنزي 4 الهه يوناني را كشف كرده است.
بر اثر حفاري‌هاي متعددي كه براي يافتن آثار معبد سلوكيان در نهاوند انجام شده ستون‌ها، سرستون‌ها و سنگ‌هاي تراش‌‌خورده زيادي يافت شده است. همچنين سنگ‌هايي عمدتا در حمام‌هاي شهر، منازل قديمي، بازار نهاوند يافت شده كه برخي معتقدند از بقاياي ستون‌هاي معبد هستند.
نهاوند برخلاف امروزش كه وضع چندان مطلوبي ندارد گذشته بسيار درخشاني داشته است كه كشف آثار باستاني زيادي از دوران مشهور به عصر حجر، از تپه گيان، قلعه نهاوندي، معبد لائوديسه و تپه باباقاسم و... گواه اين مدعاست.
سال84 يك گروه باستان‌شناس به سرپرستي دكتر رهبر استاد دانشگاه تهران به منظور انجام گمانه‌زني و تعيين حريم وارد نهاوند شدند.
با شروع مجدد كاوش‌هاي باستان‌شناسي در اين معبد پيش‌بيني مي‌شود اطلاعات تازه‌اي از سرگذشت پر رمز و رازترين معبد سلوكيان و تنها معبد يونانيان در ايران به دست آيد.
