ارتباط سحرآمیز ایمان و درمان
دلایل منطقى
چگونه دعا و نیایش شفابخشاند؟
آیا دعاى سایران هم شفادهنده بیماران است؟
باور پزشكان
كارى نساخت ناله كزو خوش كنم دلى هان اى دعاى نیمه شبى، دست، دست تست
(ولى دشتبیاضى)
پندار همگان مبنى بر اینكه ایمان و اعتقادات مذهبى قادرند در بهبود جسمى و روحى افراد ثمربخش باشند، پدیده جدیدى نیست. زیرا ما آشكارا شاهد بودهایم كه ایمان قلبى و خالصانه كسى كه دچار یك بیمارى كشنده و مهلك است، چگونه توانسته جان او را به شیوهاى اعجازآمیز از مرگ حتمى برهاند. حتى بسیار مشاهده شده كه ایمان و اراده راسخ و استوار یك بیمار توانسته، به رغم دیدگاه پزشكان، او را چند سالى فزونتر زنده نگهدارد. پهنهاى كه دانش از پاسخش درمانده وناتوان است.
دكتر «دیل اى. میتوس» دانشیار پزشكى مركز پزشكى دانشگاه جورج تاون در واشنگتن دى سى مىگوید: «به عقیده من، مىتوانیم ثابت كنم كه ایمان قوى به پروردگار، تاثیر مفیدى را داراست و اعتقاد مذهبى سالم و عبادت، قادرند حالات مردم را نیكوتر سازند.»
ایمان به انسان امید مىبخشد و سبب تسلط وى بر خویشتن مىشود، به طورى كه قادرست تنیدگى و فشارهاى روحى را تا سر حد امكان مهار سازد.
دلایل منطقى
رابطه ایمان و تندرستى تا چه حد منطقى و متقاعد كنندهاند؟ پژوهشگران پس از بررسى و مطالعه فراوان به روابطى میان تعهدات مذهبى و زندگى در دراز مدت دستیافتهاند. از قانع كنندهترین آنها مىشود موارد زیر را یادآورى كرد:
بر پایه پژوهشهایى كه بر روى 5286 تن كالیفرنیایى انجام شده میزان مرگ و میر در بین كسانى كه عضو كلیسا بوده و پیوسته در مراسم مذهبى این عبادتگاه شركت مىكردهاند به مراتب كمتر از آن گروه مردمى است كه هرگز به كلیسا گام ننهادهاند و نسبتبه انجام فرایض دینى بىتوجه بودهاند. گفتنى است كه آمار یادشده، بدون در نظر داشتن عوامل خطرآفرینى همچون استعمال دخانیات، فربهى، عدم تحرك و... برآورده شده است.
در 7 از 8 مورد بیمارى سرطان، 4 از 5 نمونه بیمارى پرفشارى خون، 4 از 6 مورد بیمارىهاى قلبى و 4 از 5 مورد سلامتى عمومى، آنهایى كه به تعهدات مذهبى پاىبند بودهاند، نشانههاى امراضشان ناچیزتر یا پیامد مداوایشان ثمربخشتر بود.
تجزیه و تحلیل این پژوهش گویاى آن است كه آدمیانى كه بیشتر به مذهب مىگروند، كمتر به افسرده دلى و پریشان روزگارى، خودكشى، اعتیاد، مشروبات الكلى و یا سایر مواد مخدر گرایش مىیابند.
«جفرى اس. لوین» استاد پیشین دانشكده پزشكى ویرجینیاى شرقى در نور فلك، طى بررسىهاى خویشتن به پیوند موجود میان سلامتى و مذهب پى برده است. تحقیقات مزبور روى كودكان و بزرگسالان پیروتستانهاى امریكا، كاتولیكهاى اروپا، بوداییان ژاپن و یهودیان اسرائیلى، همینطور كسانى كه در دهه 1930 و 1980 زیستهاند و افرادى كه دچار امراض حاد هستند، صورت گرفته است.
چگونه دعا و نیایش شفابخشاند؟
نیروى سحر آفرین ایمان تا چه اندازه در سلامتى روانى و جسمانى انسان مفید و اثربخش است؟ پژوهندگان در اینباره چند نظریهاى را مطرح ساختهاند كه عبارتند از:
شركت در مراسم مذهبى سبب ایجاد یك رابطه قلبى و صمیمانه با مردم مىشود. بهرهمندى اشخاص از پشتیبانى جامعه، خود مىتواند راه حلى مؤثر و مستند در جهت دستیابى به تندرستى و طول عمر فزونتر به حساب آید.
ایمان به انسان امید مىبخشد و سبب تسلط وى بر خویشتن مىشود، به طورى كه قادرست تنیدگى و فشارهاى روحى را تا سر حد امكان مهار سازد. دكتر «هارولد جى. كدیینگ» رییس مركز مطالعاتى مذهب، معنویت و تندرسى بخش پزشكى دانشكده داك، بر این عقیده است كه: «پاىبندى به یك نظام اعتقادى، افراد را توانا مىكند تا امراض حاد و كشنده، درد و رنجیا اندوه از دست رفتن كسى را بهتر برتابند.
دكتر «هربرت بنسون» استاد دانشكده پزشكى هاروارد، مىگوید: «دعا و نماز، دگرگونى چشمگیرى در تن انسان پدید مىآورد. وقتى مردم دستبه دعا برمىدارند و عبادت مىكنند، فشار خونشان به نحو محسوسى كاهش یافته، میزان سوخت و ساز (متابولیسم) بدن و تعداد ضربان قلب و تنفس آنان منظم مىگردد و دچار حالتى مىشوند كه به «واكنش ناشى از آرامش» شهرت دارد: همچون از بر خواندن دعاهاى كلیساى كاتولیك، همان مراحل رسیدن به «واكنش ناشى از آرامش» را در خود دارد. آنهایى بیشترین بهره را از دعا مىبرند كه یك جمله یا كلام مذهبى را براى تكرار برگزیدهاند و بیش از دیگران به خدا ایمان آوردهاند.»
آیا دعاى سایران هم شفادهنده بیماران است؟
پژوهشگران در مورد این مساله كه آیا دعا و نیایش دیگران، قدرت شفابخشى دارد یا نه، دستبه بررسىهاى دامنهدارى زدهاند. «بنسون» و همكارانش مشغول تحقیق روى پارهاى بیماران قلبىاند كه تحت عمل جراحى قرار گرفتهاند، در ضمن دكتر «متیوس» درباره بیماران مبتلا به روماتیسم مفصلى (آرتریت روماتویید) سرگرم مطالعه است. در واقع هدف ایشان این است كه یافتههاى مورد بحثیك متخصص قلب موسوم به «راندولف بیرد» را كه در سال 1988 نقل محافل پزشكى شده بود، مورد آزمایش و بررسى قرار دهند.
دكتر «بیرد» در بیمارستان عمومى سان فرانسیسكو، 393 بیمار قلبى را به دو دسته جداگانه تقسیم كرد. آنگاه از دینداران، مؤمنان و مذهبیون شهر درخواست كرد تا براى بهبود بیماران گروه نخست دعا كرده و مراسم مذهبى اجرا كنند و حال آنكه در حق دومین دسته دعایى صورت نگرفت، گفتنى است كه خود بیماران نمىدانستند كه به كدام گروه تعلق دارند.
نتیجه این شد گروهى كه برایشان دعا شده بود، عوارض كمترى از خویش نمایاندند، ضمنا موارد مربوط به سینه پهلو، ایست قلبى، از كار افتادگى قلب بر اثر بسته شدن رگهاى قلب در بین آنها كمتر مشاهده شد و به پادزیست (آنتى بیوتیك) كمترى نیاز داشتند.
آنچه كه شگفتآورست اینكه به موجب مطالعات بحثبرانگیز، دعا و نیایش را یاراى آن هست كه بر رشد یك باكترى در آزمایشگاه گرفته تا درمان جراحات انسان مجروح اثر گذارد. بنا به قول دكتر «لرى دوسى» نویسنده اثر «دعا، داروى شفابخشى است»: «مطالعاتى از این دست كه بر سر موجودات پستتر صورت مىگیرد، باید با دقت فراوان علمى نیز انجام پذیرد، در غیر این صورت نمىشود این كشفیات را تنها به مدد داروها توجیه كرد.»
دكتر «دوسى» مىگوید: «در پزشكى، پاندول بیش از حد لازم به سمت جسم كشیده شده است، طورى كه تقریبا از معنویت چشم پوشیدهایم، این مساله نه تنها از دیدگاه بیماران بلكه از منظر بسیارى از پزشكان درست نبوده است و در حال حاضر پاندول دارد به سوى معنویت كشیده مىشود.»
باور پزشكان
دكتر «دوسى» در اینباره متقاعد شده كه در خلوت تنهایى خود براى مریضهایش دعا مىكند. با این حال ، وى و سایر متخصصان در این قلمرو با احتیاط گام مىنهند. او مىگوید: «قطعا نمىخواهیم دین و مذهب را به اسم علم و دانش به مردم عرضه كنیم. مردم باید خود دستبه انتخاب زنند.» با این همه، بنیادهاى بهداشت و سلامتى، اندك اندك به رابطه ایمان و تندرستى توجه مىكنند. دانشكده پزشكى هاروارد و مركز پزشكى «مایو» نشستهاى گفتوشنود پیرامون معنویت و سلامتى برگزار كردهاند. اینك حدود نیمى از دانشكدههاى ایالات متحده واحدهایى را در مورد این موضوع به دانشجویان ارائه مىدهند. در برآوردى از 269 پزشك در جلسه انجمن پزشكان خانواده امریكا در سال 1996، 99 درصد پزشكان ابراز داشتهاند كه به نظر آنان اعتقادات مذهبى مىتواند به درمانها یارى رساند. موقعى كه در اینباره از تجربههاى شخصىشان پرسیده شد، 63% پاسخ دادند كه به لطف پرودگار، حالشان رو به بهبود نهاده است. بدیهى است كه بیماران آنها هم در این مورد موافقاند. آراء جمعآورى شده از Time / CNN, U.S.A. Weekendusa نمایانگر آنند كه 80% از آمریكاییان بر این باورند كه ایمان یا دعا مىتواند به بهبودى بیماران و جراحاتشان مؤثر افتد و افزون بر 60% اعتقاد دارند پزشكان باید با بیماران خویش راجع به ایمان و خداپرستى سخن بگویند و با هر كسى كه مایلند، به درگاه پروردگار، راز و نیاز كنند.
آرزوى كشف رابطه بین مذهب و پزشكى واكنشى استبه یك نظام حفظكننده سلامتى كه روز به روز گستردهتر و فراگیرتر مىشود. دكتر «دوسى» مىگوید: «در پزشكى، پاندول بیش از حد لازم به سمت جسم كشیده شده است، طورى كه تقریبا از معنویت چشم پوشیدهایم، این مساله نه تنها از دیدگاه بیماران بلكه از منظر بسیارى از پزشكان درست نبوده است و در حال حاضر پاندول دارد به سوى معنویت كشیده مىشود.»
با این همه، مطالب مزبور براى افراد عادى چه مفهومى را در بر دارد؟ زمانى كه با بیمارى یا جراحتى روبهرو شدید، عقیدهتان را آزادانه بر زبان آورید. این انتظار بىجایى نیست كه به نیازهاى شما گوش بسپارد، به دیدار كشیش بیمارستان بشتابد یا پیش از بردنتان به اتاق عمل، اجازه دعا بدهد، منطقى است. بنا به گفته «كوئینگ»: «ایمان به مردم نیرو مىبخشد تا بر زندگىشان مسلط باشند و این جریان در مقابل وابستگى كامل به علم پزشكى است كه هر روز خونسردتر و ماشینىتر مىشود.»
