ازدواج رضایت دو طرف، خطبه عقد؟
ازدواج یعنی رضایت دو طرف. پس خوندن خطبه عقد یعنی چی؟ چرا با گفتن چهار کلمه به هم محرم می شوند ولی بدون آن نمی توانند کاری کنند؟
در ابتدا لازم است اهمیت و آثار ازدواج از منظر اسلام را یادآور شویم:
از نظر اسلام ازدواج یک پيمان مقدس برای تشكيلخانواده و بالطبع، جامعه است و داراى آثار و نتايج بسياری از جمله: ارضاى غريزه جنسى، توليد و بقاى نسل، تكامل انسان، آرامش و سكون، پاكدامنى و عفاف وحفظ دین انسان است.
قرآن مجيد، درباره ازدواج می فرماید:"از نشانه هاى او اين است كه همسرانى از جنس خودتان براى شما آفريد تا در كنار آنان آرامش يابيد و در ميان شما مودّت و رحمت قرارداد.[1] رسول گرامى اسلام (ص) نيز درباره ازدواج مى فرمايد: در اسلام هيچ بنيادى پى ريزى نشده كه مانند ازدواج ، محبوب خداى بزرگ باشد. [2]
ازدواج بـه هر دو شـكـل آن (دايـم و مـوقـت) نيازمند عقد است. «عقد» از نظر لغت به معناى«گره» و «گره زدن» است و در اصطلاح، رابطهاى ميان دو فرد يا دو گروه ايجاد مىشود و براساس آن تعهداتی برای هر یک از طرفین در مقابل دیگری ایجاد می شود [3] قـرآن كـريـم بـا جـمـله (يـا اَيُّهـَا الَّذيـنَ امـَنـُوا اَوْفـُوا بـِالْعـُقـُودِ...)[4] یعنی :"اى كسانى كه ايمان آوردهايد! به پيمانها (و قراردادها) وفا كنيد..." عمل به پيمان هاى صحيح و انسانى را بر مؤمنان واجب كرده است.
راه ایجاد هر عقدی انشاء صیغه ی آن است که از الفاظ خاصی تشکیل شده است.
«عقد ازدواج» عبارت است از ايجاد پيوندى مشترك بين زن و شوهر كه در سايه آن، حقوق ، تعهدات و مسؤوليتهاى دو جانبه پديد مىآيد.
برقرارى این پيمان مقدس تنها بر اساس مقررات، قوانين شرایط خاصى امکان پذیر است. ازجمله این شرایط، انشاء خطبه عقد با الفاظ خاص تعیین شده ازطرف خداوند متعال به عنوان شارع مقدس است ( که در رساله های عملیه ذکر شده است).[5] رضایت طرفین نیز اگر چه از شروط لازم آن است اما به تنهایی کافی نیست بلکه باید به همراه دیگر شرایط باشد .
در اهمیت الفاظ خطبه عقد باید گفت: بعد از آنکه خداوند متعال انشاء خطبه عقد با الفاظ خاص (ايـجـاب و قـبـول) را یکی از شرایط ازدواج قرار داده است در حقیقت با این کار این کلمات را از حالت الفاظ خشک و بی روح خارج ساخته و اعتبار و ارزشی که به آنها بخشیده و آنها را به اسباب مقدسی برای ایجاد زوجیت بین دو انسان (زن ومرد) اجنبی و نامحرم تبدیل کرده است. پس خواندن خطبه عقد با شرایط خاص آن (قصد و اراده ازدواج داشتن، و جدی بودن و...) و آن آثار و نتایج مبارکی که به دنبال آن می آید گفتن چهار کلمه معمولی نیست تا کسی بگوید این چهار کلمه چه اثری دارد. بلکه انشاء خطبه ایجاد قسمتی از اسباب عقد نکاح است. و رضايت قلبى دو طـرف ، بـدون صـيـغـه يا ازدواج عملى بدون صيغه يا صيغه كتبى يا اشاره اى كافى نيست. مگر در مورد افرادی که کر یا لال هستند و امکان وکیل گرفتن برای انشاء خطبه عقد را ندارند که در این صورت انشاء با اشاره یا نوشتن صیغه جایگزین انشاء با الفاظ می شود.[6]
[1] (وَ مـِنْ آيـاتـِهِ اَنْ خـَلَقَ لَكـُمْ مـِنْ اَنـْفـُسـِكـُمْ اَزْواجـاً لِتـَسـْكـُنـُوا اِلَيـْهـا وَ جـَعـَلَ بـَيْنَكُمْ مَوَدَّةًوَ رَحْمَةً)، روم، آيه 21.
[2] (ما بُنِىَ بِناءٌ فِى الاِْسْلامِ اَحَبَّ اِلَى اللّهِ عَزَّوَجَلَّ مِنَ التَّزْويجِ)، وسائل الشيعه، ج 20، ص 14.
[3] ر.ك . به : فرهنگ معارف اسلامى ؛ مفردات الفاظ قرآن ، واژه (عقد).
[4] مائده، آيه1.
[5] رجوع کنید به سؤال ۱۲۲۵ (شرایط ازدواج موقت)
[6] تحریر الوسیله، ص 246، (افرادى كه لال هستند، با اشاره ، صيغه اجرا مى كنند.)
