توضيحات در مورد عالم ذر

یکی از موضوعات اسلامی که از آیه 172 سورۀ اعراف سرچشمه گرفته، عالم ذر است؛

خداوند در این آیه می فرماید: «به خاطر بیاور زمانی را که پروردگارت، از ذریّۀ آدم، بر خویش گواهی طلبید و فرمود: آیا من پروردگار شما نیستم؟ همه آن ها در پاسخ گفتند: آری گواهی می دهیم (چرا خدا چنین کرد؟) برای این که در روز رستاخیر نگویید ما از این غافل بودیم.(اعراف،172)
این آیه بیانگر همان عالم ذر است که گاهی از آن به عالم اَلَست تعبیر می شود. در تفسیر این آیه مطالب مختلفی گفته شده، روایاتی که ذیل این آیه آمده نیز مختلف است. اما آن چه صحیح تر به نظر می رسد، این است که منظور از عالم ذر، عالم فطرت و استعدادها است که خداوند به زبان حال و به تعبیر علمی با زبان تکوین از فطرت انسان ها پرسید: آیا من پروردگار شما نیستم؟ و همه گفتند: آری؛ باید توجه داشت که این سؤال و جواب اختصاص به زمان آدم (علیه السلام) ندارد، بلکه تا پایان دنیا ادامه دارد.

به عبارت دیگر ذر به معنی موجودات ریز مثل مولکول ها و یا بسیار ریزتر از آن است؛ و نظر به این که فرزندان آدم به صورت نطفه و ذره ای بیش نیستند، خداوند استعداد و آمادگی توحید را به آن ها داده است، و این سرّ الهی را به صورت یک حسن درو نی و ذاتی در نهاد و فطرت انسان ها نهاده، و هم چنین در عقل و خردشان به صورت یک حقیقت خودآگاه به ودیعه گزارده است.
بنابراین نيك و بد بودن انسان و عملكرد او در اين جهان، ربطي به عالم ذر ندارد و همه انسان ها از نظر فطرت سالم و دست نخورده، به یکتایی خدا اقرار دارند، و همین راز نهانی حجت قوی الهی برای کافران در روز قیامت خواهد بود.(110 پرسش و پاسخ، محمد محمدی اشتهاردی، ص57)