اولین مهندس معمار ایران

"میرزا مهدی خان شقاقی" (ممتحن الدوله)، اولین مهندس (آرشیتکت) ایران است. وی در سال 1263 ه. ق. (1223 ه. ش. و 1843 م.) در تهران، محله سنگلج که مرکز سلطنت آن زمان تهران بود متولد شد. پس از چند سال تحصیل در مکتب سرخانه و در مدرسه دارالفنون جدیدالتأسیس در سال 1276 ه. ق. ( 1236 ه. ش. و 1857 م. ) بر اثر یک سلسله اتفاقات خانوادگی به دستور شخص "ناصرالدین شاه" با اولین هیأت محصلین به پاریس (فرانسه) اعزام شد و پس از اتمام تحصیلات متوسطه و اخذ گواهینامه مهندسی معماری در مدرسه عالی "اکل نورمال ****یور دوپاری" و دانشکده معماری (آرشیتکتور) پاریس در سال 1243 ه. ش. ( 1864 م. ) به ایران بازگشت.
از جمله آثار مشهور وی می توان به ساختمانهای مسجد سپهسالار (شهید مطهری فعلی)، مجلس شورای ملی، پارک اتابک و قصر فیروزه اشاره کرد که طراحی و نقشه کشی آنها را شخصأ انجام داده و در اتمام آنها نظارت نموده است.
میرزا مهدی خان شقاقی (ممتحن الدوله) در خاطرات خود در مورد چگونگی نیل به لقب ممتحن الدوله می نویسد که به علت ترجمه و تألیف کتاب حقوق بین المللی و نیز تشویق وزارت خارجه به افتتاح مدرسه علوم سیاسی و نوشتن پروگرام این مدرسه با همکاری "سعدالدوله" به لقب ممتحن الدوله و عنوان جنابی مفتخر و به دریافت مبلغ هشتصد تومان اضافه مواجب و رتبه امیر تومانی نایل شد و بعدأ دارای نشان و تمثال ناصرالدین شاهی گردید.
وی در تمام مدت وزارت امور خارجه "قوام الدوله" مقام مستشاری داشت و در سفر ناصرالدین شاه به اروپا ملتزم رکاب بود. در سفر اول "مظفرالدین شاه" به اروپا نیز در رکاب بود ولی از پطرزبورغ مأمور کمیساریای راه انزلی به تهران شد. وی تا مد تها بعد مقام مستشاری وزارت خارجه را حفظ کرد.


منبع: Iran