-
چقدر‌خودت را باور داري؟
از خوشبختي مي‌ترسم. وقتي تمام تلاشم را مي‌كنم تا به آنچه دوست دارم دست پيدا كنم يك دفعه يك كاري از من سر مي‌زند كه جلوي موفقيتم را بگيرد.
چند وقت پيش براي پيدا كردن كار به يك موسسه رفتم. شرايط حقوق و ساعت كاري آنها خيلي خوب بود اما يك نرم افزار بود كه من با آن آشنايي نداشتم. به آنها نگفتم كه آن را بلد نيستم. يك هفته تا جواب نهايي شركت، مصاحبه و آزمايش عملي زمان داشتم.
در اين يك هفته نزد دوستي رفتم و كاملا كار با آن نرم‌افزار اداري را ياد گرفتم، اما هرچه روز مصاحبه نزديك مي‌شد اضطراب من بيشتر مي‌شد. تا جايي كه روز مصاحبه احساس بيماري كردم و تصميم گرفتم براي آزمون نروم!
اين اولين باري نبود كه اين كار را با خودم مي‌كردم. انگار من آخرين كسي هستم كه خودم را دوست دارد!!!
گويي كسي درون من است كه با يك قدرت خارق‌العاده سعي مي‌كند به من سركوفت بزند و جلوي موفقيت‌هاي مرا بگيرد.
هر وقت قصد بروز توانايي‌هايم را دارم اين اتفاق مي‌افتد.
صحبت‌هاي اين دوست عزيز نشانه يك واكنش رواني است: خود مغلوب‌سازي!
روانشناسان معتقدند افراد مي‌توانند از طريق روش‌هايي چون خودتخريبي اوليه، معامله كردن، راهبردهاي ناكارآمد و تحقير خويشتن خود را مغلوب يا ناكام سازند.
آگاهي از اين تمايلات خود ويرانگرانه به شما كمك مي‌كند تا از آنها اجتناب كنيد.
خودتخريبي اوليه
متداول‌ترين رفتارهاي خودشكنانه و بي‌حاصل در زير فهرست شده‌اند. اين تست به شما كمك مي‌كند آگاه شويد كه آيا دچار خودتخريبي هستيد يا نه.
1ـ به خاطر هيجان دست به كارهاي خطرناك زده‌ام
كاملا موافق موافق مخالف كاملا مخالف
2ـ گاهي اوقات در مقابل حادثه از خودم مراقبت نمي‌كنم
كاملا موافق موافق مخالف كاملا مخالف
3ـ اغلب از خودم خوب مراقبت نمي‌كنم
كاملا موافق موافق مخالف كاملا مخالف
4ـ معمولا زماني با دكتر تماس مي‌گيرم كه مطمئن مي‌شوم مريض شده‌ام
كاملا موافق موافق مخالف كاملا مخالف
5ـ برخي اشتباهات خودم را تكرار مي‌كنم
كاملا موافق موافق مخالف كاملا مخالف
6ـ معمولا دير سر قرار‌هاي مهم حاضر مي‌شوم
كاملا موافق موافق مخالف كاملا مخالف
7ـ اعتقادي به شرط‌بندي و قمار ندارم
كاملا موافق موافق مخالف كاملا مخالف
8ـ هر روز بيش از يك بسته سيگار مي‌كشم
كاملا موافق موافق مخالف كاملا مخالف
اين عبارات خود تخريبي مزمن را مي‌سنجند. كساني كه با عبارات 1، 2، 3، 5، 6 و 8 موافق و با عبارات4 و 7مخالف هستند گرايش بيشتري به خود تخريبي دارند.كساني كه خود تخريبي بالايي دارند در مقابل سلامت خود مسووليت قبول نمي‌كنند. آنها از احساس كنترل دروني پاييني برخوردارند و اغلب دست به كارهايي مي‌زنند كه به ضررشان تمام مي‌شود مانند تقلب كردن، رانندگي به‌طور خطرناك و بي‌توجهي به سلامت خود.
اگر شما نيز خود آزاري، اختلال‌هاي خوردن، سوءمصرف دارو، بي‌احتياطي و خودكشي را تجربه كرده‌ايد ممكن است در اين گروه قرار بگيريد.گاهي كساني كه در اين گروه قرار دارند قادر به تغيير وضعيت خود نيستند و بايد از روان درماني كمك بگيرند.
معامله‌گرهاي بد
معامله كردن زماني به خودشكني منجر مي‌شود كه افراد آرامش يا لذت موقت را به عوارض بلند مدت خطر براي سلامتي يا اضطراب ترجيح مي‌دهند. سيگار كشيدن، مشروب خوردن، استفاده نكردن از كمربند ايمني به بهانه گرما، تغذيه بد، ورزش نكردن و... نمونه‌هايي از اعمال خودشكنانه به شيوه معامله هستند. اگر در طول زندگي نحوه مقابله با شكست را نياموخته باشيد يك معامله‌گر ضعيف مي‌شويد. نمونه‌اي تلخ از اين معامله در طلاق ديده مي‌شود. شخصي كه لذت يك زندگي طولاني در كنار همسرش را از دست مي‌دهد به خاطر اين است كه حاضر نيست شيوه گفت‌وگوي خود و مهارت حل مساله را در خود پرورش دهد.
راهبردهاي ناكارآمد
روانشناسان راهبردهاي ناكارآمد را يكي ديگر از اعمال خودتخريبي مي‌دانند.بينش ضعيف و فقدان قضاوت خوب باعث اين شيوه مي‌شود. اگر شما در زمان مواجهه با يك مشكل نتوانيد تمام امكانات موجود را در نظر بگيريد و فقط به يك راه حل بچسبيد و توقع بيش از اندازه و غير قابل تعديل از خود داشته باشيد راهبردهاي ناكارآمدي را انتخاب كرده‌ايد.
تحقير خويشتن
بيشتر ما از اين‌كه ديگران ما را جدي نمي‌گيرند نا راحت مي‌شويم، اما گاهي غافل مي‌شويم كه خودمان هستيم كه خود را جدي نمي‌گيريم و تحقير مي‌كنيم. سوالات زير نشان مي‌دهد چقدر به اين كار اصرار مي‌ورزيم:
1ـ دلم مي‌خواست بيش از اين به خودم احترام بگذارم
درست غلط
2ـ دركل از خودم راضي هستم
درست غلط
3ـ احساس مي‌كنم چيزي ندارم كه به آن افتخار كنم
درست غلط
4ـ مايلم خودم را به عنوان يك فرد شكست خورده تلقي كنم
درست غلط
5 ـ نگرشي مثبت به خود دارم
درست غلط
6 ـ بارها فكر مي‌كنم كه اصلا خوب نيستم
درست غلط
7ـ گاهي احساس مي‌كنم فرد بي‌ثمري هستم
درست غلط
كساني كه ميل دارند خودشان را تحقير كنند با عبارات 1، 3، 4، 6 و7 موافق و با عبارات2 و 5مخالف هستند. آنها به سختي با مشكلات زندگي منطبق مي‌شوند و فشار رواني و جسمي بيشتري را تجربه كرده و ممكن است دست به خودكشي بزنند يا اقدام به مصرف مواد مخدر يا رفتار خشونت‌آميز كنند.
خودكم‌بيني نتيجه رشد در خانواده يا گروه اجتماعي است كه در آن رفتارهاي درست و مناسب هيچ ارزشي ندارد. افرادي كه سابقه طردشدگي دارند اغلب مانند بازنده‌ها عمل كرده و خود را از گروه بيگانه مي‌شناسند، زيرا آنان با پيروي از هنجارهاي اجتماعي نتوانسته‌اند عزت نفس و ارزشمندي كسب كنند. در نتيجه گاهي ضداجتماعي مي‌شوند. اگر شما در اين وضعيت قرار داريد بايد رفتارها و نگرش‌هاي خود را كنترل كنيد و احساس توانايي و ارزشمندي را در خود تقويت كنيد.
با خود ويرانگري مبارزه كنيد
اگر شما هم كم و بيش جزو كساني هستيد كه تيشه به ريشه خود مي‌زنند بهتر است دست به كار شويد و از اين شيوه‌هاي مقابله‌اي كمك بگيريد:
انعطاف‌پذير باشيد و راه‌حل‌هاي ديگري را نيز تجربه كنيد.
دورانديش باشيد و اثرات طولاني‌مدت راهكارهاي خود را پيش‌بيني كنيد.
منطقي باشيد و سعي كنيد ارزيابي‌هاي دقيق و درستي انجام دهيد. كساني كه در اين راه موفق هستند با پذيرفتن مسووليت و يافتن راه حل مشكلات خود به مسائل پاسخ مي‌دهند و با احساس تسلط و كفايت و كمك گرفتن از حمايت ديگران و سعي در رشد و تعالي خود را از ورطه نابودي بيرون مي‌كشند.
