دعا مجالی برای ارتباط با خداوند
دعا
دعا مجالی برای سخن گفتن با خداوند بوده و مهمترین آموزه ادیان است و زبان مشترك همه ابنای بشر به شمار می‌رود.
نیایش یعنی اینكه انسان بتواند با منبع فرا دنیایی و فرا زمینی ارتباط برقرار كند ، در حقیقت دعا گوهر همه ادیان است و دین منهای دعا قابل تصور نیست ؛ زیرا خداوند پایه همه ادیان را دعا و نیایش قرار داده و آن مجالی برای سخن گفتن با خداوند است.
انسان جسمی در زمین ، روحی در آسمان
در دین رابطه میان خدا و انسان یك طرفه نیست، بلكه به انسان نیز مجال داده شده تا با خداوند سخن گوید .
دعا یادآور این مطلب است كه گرچه انسان پایش در زمین است ولی دلش در آسمان است و روح انسان زمینی نیست ، در حقیقت امانتی است از جانب خداوند .
دعا مهمترین آموزه ادیان ابراهیمی
در دعا همیشه انسان وضع موجود راضی نیست و به دنبال وضع مطلوب در آینده است، دعا در ادیان ابراهیمی از مهمترین آموزه های دینی است و كتاب زبور آل داوود در عهد عتیق فقط نیایش است. امام خمینی (ره) به صحیفه سجادیه ، " زبور آل محمد " نام نهاده است.
دعا زبان مشترك همه ابنای بشر
دعا بخشی از معارف دینی و برای عامه مرم است ، به عبارتی می توان گفت که دعا زبان مشترك همه ابنای بشر می باشد . یكی از بزرگترین اندیشمندان غربی بحران بشر را بحران پوچی می داند؛ اینكه انسان صنعتی در عصر معاصر به پیچ و مهره تبدیل شده است، انسان جدید زمانی به پوچی و بی معنایی خواهد رسید که معنویت از آن گرفته شود .
اگر هدف غایی انسان از بین برود ، به پوچی می رسد، به همین خاطر نیایش و دعا نقش ارزشمندی دارد و همه ادیان به آن توجه كرده اند. زیرا انسان در جستجوی آرامش و نشاط معنوی است و ادیان ابراهیمی به ویژه اسلام در تلاش هستند تا پایه ها و معنای مشتركی به زندگی بدهند و دعا مسیر مشترك پیروان ادیان می باشد .
عامل نجات انسان از آلودگی ها ، دعا است
زمانیكه انسان به خدا نزدیك شد، می فهمد كه در عالم هیچ كاره است. انسانی كه بداند كاره ای نیست منیّت را كنار گذاشته و خود را اصلاح می كند.
دعاهای مختلف در اجتماع اثر می گذارند ، اینكه انسان بداند بنده است و از بندگی فراتر نرود، در رفتارهای خود با دیگران تأثیر بسیاری خواهد داشت.
«ای خداوند خدای ما، میل و رضای تو بر این تعلق گیرد كه به ما عمری دراز عطا فرمایی، عمری مشحون از صلح و سلامت پر از نیكی و رحمت و ... عمری كه در آن خجالت و شرمندگی یافت نشود، عمری توأم با ثروت و عزت و سعادت كه در آن ترس از تو دل و جان ما را پركند، ای خداوند خدای ما، میل و رضای تو بر این تعلق گیرد، كه در دل هیچ انسانی كینه و دشمنی علیه ما وارد نشود و كینه و عداوتی علیه هیچ انسانی بر دل ما نگذارد»
دعا در ادیان الهی
رسالت ادیان الهی سعادت انسان در دنیا و آخرت است واین سعادت فقط در پناه ارتباط با مالك حقیقی میسر است و از آنجا كه دعا به وسیله ارتباط بنده با خالق و پروردگار خویش است ، بنابراین در همه ادیان الهی دعا وجود داشته و پیامبران هم خود به درگاه خدا دعا می‌كردند و هم به مردم می‌آموختند.
مبحث دعا در تمام ادیان الهی وجود دارد ، آنچه که بحث پیرامون آن را می طلبد ،چگونگی وکیفیت آن در ادیان مختلف می باشد .
در ادامه به بیان دعا در دین یهود و مسیح ، گذرا و به شکل خلاصه می پردازیم :
دعا در دین یهود
دعا
«ای خداوند خدای ما، میل و رضای تو بر این تعلق گیرد كه به ما عمری دراز عطا فرمایی، عمری مشحون از صلح و سلامت پر از نیكی و رحمت و ... عمری كه در آن خجالت و شرمندگی یافت نشود، عمری توأم با ثروت و عزت و سعادت كه در آن ترس از تو دل و جان ما را پركند، ای خداوند خدای ما، میل و رضای تو بر این تعلق گیرد، كه در دل هیچ انسانی كینه و دشمنی علیه ما وارد نشود و كینه و عداوتی علیه هیچ انسانی بر دل ما نگذارد.» 1
وقتی كه دعا در باور شخصی جای گرفت و با عمق جان خود تنها او را همه كاره یافت و چشم امید از غیر او بست ، به ناچار حوائج خود را نیز فقط از او می طلبد، ایمان به عالی‌ترین وجه هنگام دعا كردن و نماز خواندن جلوه‌گر می‌شود ؛ زیرا تنها آن كس كه به خدا و به علاقه او نسبت به آفریدگارش صمیمانه ایمان دارد، به حضور پروردگار دعا می‌كند و حاجات خود را از او می‌خواهد.
*دعا ، تنها وسیله ای برای رسیدن به خواسته ها نمی باشد !
دعا كردن و نماز خواندن تنها به معنی الحاح برای رفع حاجات شخصی نیست ، دعا در حقیقت عبارتست از رابطه‌ای صمیمانه بین آفریدگار و آفریده ، كه انسان بوسیله آن از اعماق قلب با خالق خویش سخن می گوید .2
از این رو، دعا و نماز هم به درگاه خداوند مقبول و خوش‌آیند است، و هم به انسان كمك می‌كند تا غم را از دل بزداید و بار روح را سبكتر سازد ، حتی گفته شده است: «ذات قدوس متبارك مشتاق شنیدن دعا و نماز عادلان و نیكوكاران است».
*دعا همانند پارو ، بدی ها را به رحمت انتقال می دهد !
دعا و نماز نیكوكاران به پارو 3 تشبیه شده است !چرا که همانطور كه پارو محصول را زیر و رو كرده و آن را از جایی به جای دیگر منتقل می سازد، به همان ترتیب دعا و نماز عادلان و نیكوكاران خشم و غضب ذات قدوس متبارك را به رحمت مبدل می‌كند. 4
*شرط اساسی استجابت دعادر دین یهود
برای آنكه دعای انسان اجابت شود، نه تنها باید دعا صمیمانه باشد و از اعماق قلب برخیزد، بلكه كسی كه دعا می‌كند و نماز می خواند ، باید شایستگی آن را داشته باشد كه دعایش مستجاب شود.
«هر آن كس كه رضایت خدا را بجا می‌آورد، و قلب خود را در وقت نماز خواندن و دعا كردن با نیت كامل متوجه او می‌سازد ، دعایش مستجاب می‌شود.» 5
بطور كلی آنها (مسیحیان) گفتگو با خدا و ستایش و پرستش او را بطور عادی و روزانه در وقت و بی‌وقت انجام می‌دهند و دعا قسمتی از زندگی آنهاست . این دستور پولس رسول كه «پیوسته دعا كنید» عمیقاً بر شرق مسیحی تأثیر گذاشته است
دعا در دین مسیحیت
دعا
هر مسیحی دارای یك خط مستقیم برای ارتباط با خدا می‌باشد و در هر زمان كه اراده نماید در اختیار اوست، ولی اغلب مسیحیان هرگز گوشی تلفن را بر نمی‌دارند و اغلب فراموش می كنند كه چنین خطی وجود دارد، مگر اینكه یك وضعیت اضطراری پیش آید. كسانیكه روح بخشش دارند می‌توانند دعا كنند، یكی از دلایلی كه اغلب مانع دعاكردن می‌گردد ، نداشتن روح بخشش است. مسیح وعده فرموده: وقتی به دعا بایستید هرگاه كسی به شما خطا كرده باشد او را ببخشید تا آنكه پدر شما نیز كه در آسمان است خطایای شما را ببخشاید. 6
در دین مسیحیت آمده شما دعا می‌كنید تا با خداوند مشاركت داشته باشید، خداوند بی‌صبرانه منتظر است در دعا حضور یابید، در حضور خدای پدر به نام عیسی ، خداوند توسط روح القدس دعا می‌كند . اما باید بدانیم كه معنای دعا چیزی فراتر از بیان كلمات است ، دعا اظهارات قلبی شما به خداوند است ، دعا تنها یك فعالیت نیست بلكه یك تجربه و رابطه است.
بطور كلی آنها (مسیحیان) گفتگو با خدا و ستایش و پرستش او را بطور عادی و روزانه در وقت و بی‌وقت انجام می‌دهند و دعا قسمتی از زندگی آنهاست . این دستور پولس رسول كه «پیوسته دعا كنید» 7 عمیقاً بر شرق مسیحی تأثیر گذاشته است. 8
مسیحیان بخصوص ارتدوكس‌ها نیایش خاصی در منزل دارند، رسم انجام نیایش‌های خانوادگی، گرچه نسبت به گذشته كمتر عمومیت دارد، اما در دنیای ارتدوكس معاصر هم باقی است.
در خانه هر ارتدوكس به طور سنتی كنج یا تاقچه‌ای برای شمایل وجود دارد كه در جلوی آن چراغی روشن است. عود به كار می‌رود و دعاهای خانوادگی خوانده می‌شود .
در خانه، همانند كلیسا، نیایشگر ارتدوكس مفهوم «ملكوت روی زمین» را احساس می‌كندو پیوند خود را با معبودش برقرار می سازد .
بخش دین تبیان
پی‌نوشت‌ها:
1- براخوت، 160، ب،7، دال
2- گنجینه ای از تلمود، ترجمه امیرفریدون گرگانی ، چاپ زیبا، 1350، ص100
3- كلمه عبری برای پارو «عتر، eter» است و همان حروف ریشه فعل «دعا كردن و نماز خواندن» را دارد.
4- یواموت، 64 الف
5- شموت ربا، 3:21
22- انجیل مرقس، باب 11، آیه 25
26- رساله پولس رسول به فیلیپیان، باب1، آیات 3-11
27- رساله اول پولس رسول به تسالونیكیان، باب5، آیه 17
