شاهرود پذیرای مهاجران پایتخت

قدمت تاریخی شاهرود بر اساس گمانه زنی های باستان شناسان و حفاری های بعمل آمده به هزار سال قبل از میلاد مسیح می رسد.
بر اساس یک نظریه نام قدیم شاهرود چنچره یا شخره (شاخره) بوده که بتدریج به شاهرود تبدیل شده است . شواهد و مدارک تاریخی موجود نشان می دهد ، تشکیل هسته اولیه شاهرود به دلیل دفاع از مهاجمان روی تپه های کم ارتفاع در دامنه کوه شمالی و غربی شاهرود ساخته شد و بتدریج همراه با برقراری امنیت در محل رشد و توسعه یافت.
به استناد برخی اشاره های تاریخی مندرج در متون و بعضی شواهد باستان شناختی و معماری موجود در داخل و خارج شهر کنونی راه عبور قافله ها و کاروان هایی که بزرگراه غربی به شرقی (جاده ابریشم) را طی می کردند از آبادی شاهرود می گذشت. در عین حال وجود چاپارخانه و کاروانسرا در این آبادی آن را به یکی از مراکز مهم یکجا نشینی در منطقه تبدیل کرد.
دیگر اینکه استعداد خاک و وفور آب برای آبادی شاهرود موقعیت های ویژه ای را فراهم کرد که همگی منجر به تشکیل شهر در قرن های هفتم و هشتم شد. تاریخ نگاران مهم ترین عامل رشد و توسعه شاهرود در دوران قاجار نزدیکی این منطقه به پایگاه سنتی ایل قاجار در حوزه گرگان و نزدیکی به پایتخت (تهران) دانسته اند. علاوه بر آن بازرگانی و تجارت فزاینده با روسیه از راه خراسان و مشهد باعث پیشرفت بیش از پیش آن گردید.
این شهر به خاطر موقعیت خاص نظامی خود در دوره فتحعلی شاه رونق اساسی یافت، چند کاروانسرای بزرگ در آن ساخته شد و چندین کمپانی روسی نیز در این شهر تاسیس شد. در این فاصله تعدادی زیاد از تجار شهرهای جندق، انارک، یزد و اردکان به این شهر آمده و در آن ساکن شدند. بدین ترتیب شاهرود مرکز صادرات ایران به روسیه شد و به سرعت قلعه ای بر قلعه دیگر افزوده گشت و بازاری جدید به فضای کسب و تجارت قدیمی شهر بنام بازار قلعه نو افزوده شد و همه این احوالات شاهرود را به یکی از شهرهای مهم منطقه تبدیل نمود.
شهرستان شاهرود به عنوان یکی از بزرگترین شهرستان های ایران اسلامی در 390 کیلومتری شمال شرق تهران با 51 هزار کیلومتر مربع وسعت،1400 متر ارتفاع از سطح دریا، 293 پارچه آبادی و با اقلیم های متفاوت جغرافیایی، بزرگترین پناهگاه های حیات وحش و مناطق حفاظت شده را در خود جای داده و با احتساب مناطق شکار ممنوع موجود به قارّۀ کوچک و سرزمین پنج اقلیم مشهور است. این تنوع اقلیمی به قدری آشکار است که کوتاه ترین فاصله کویر تا جنگل در این شهرستان قراردارد به طوری که با طیّ مسافت کوتاهی در حدود 45 کیلومتراز شاهرود به سمت شمال به جنگل های هیرکانی ابر با زیباترین چشم انداز ها (کهن ترین جنگل جهان) می رسیم و با طیّ همین مسافت به سمت جنوب به کویر و زیبایی های منطقه چاه جام و در نهایت به طرود و نخلستان های آن می رسیم که مردم آن منطقه به شتر داری اشتغال دارند.
این گوناگونی اقلیم، تنوع فرهنگی زیبایی را پدید آورده که توصیف آن به آسانی میسّر نمی باشد. بطور خلاصه اگر بخواهیم عرض جغرافیایی شهرستان را از جنوب (مرز استان اصفهان) به سمت شمال (مرز استان گلستان) طی نمائیم ابتدا بزرگترین کویر نمکی جهان، تپه رمل های زیبا، نخلستان، شترداری، زندگی روستایی و عشایری، مناطق حفاظت شده وسیع با گونه های نادر جانوری مانند یوز و گورخر آسیایی، هوبره و زاغ بور سپس مناطق نیمه بیابانی و گونه های گیاهی آن مانند طاق، گز، قیچ و اسکنبیل، کمی بالاتر مناطق کوهپایه ای و کوهستانی البرز شرقی، قله شاهوار با 4000 متر ارتفاع و روستاهای ییلاقی اطراف آن و در نهایت اقلیم معتدل شمالی و جنگل های ابر، قطری و اُلنگ همگی عنوان «قارّۀکوچک» را برای شاهرود به ارمغان آورده اند به گونه ای که فارغ از مرزبندی های سیاسی از شاهرود تا دریای خزر از مسیر جاده شاهکوه و عبور از ذخیرگاه جنگل های اورس کشور و پیست چالچالیان مسیر کوتاه 90 دقیقه ای تا بندر گز در استان گلستان را در پیش داریم. به راستی که شاهرود با قرار گرفتن در بین مسیر تهران- مشهد و نیز استان های مرکزی و شمالی یکی از مراکز اکوتوریسم ایران شناخته می شود.
علاوه بر آن، این شهرستان از اماکن تاریخی ارزشمندی نظیر مجموعه تاریخی بسطام ، مسجد جامع فرومد، 12 کاروانسرای مسیر جاده ابریشم همچون کاروانسرای میاندشت (بزرگترین کاروانسرای کشور) بافت پلکانی شهر مُجِن و عرفای بزرگی چون سلطان العارفین بایزید بسطامی، شیخ ابوالحسن خرقانی و شیخ حسن جوری و شاعران بزرگی چون ابن یمین فریومدی و فروغی بسطامی بهره می برد.
میانگین سالانه بارندگی شهر شاهرود بر اساس دورۀ 48 ساله برابر 4/156 میلیمتر در سال است. به طور متوسط دمای سالانه در منطقه 5/14 درجه سانتیگراد می باشد. جمعیت آن در سال 1385 بالغ بر 145000 نفر بوده است. شاهرود پرجمعیت ترین شهر و نیز پرجمعیت ترین شهرستان استان سمنان می باشد شهر شاهرود بیش از یک پنجم کل جمعیت استان را دارا می باشد.
شاهرود تنها شهرستان ایران است که با 5 استان هم مرز است از شمال به استان های گلستان و خراسان شمالی، از شرق به استان خراسان رضوی، از جنوب به استان های یزد و اصفهان و از غرب به شهرستان دامغان محدود می شود. از نظر مختصات جغرافیایی در شمال شرق کشور بین 54 و 55 درجه طول شرقی از نصف النهار گرینویچ و 36 و 37 درجه عرض شمالی از خط استوا واقع است. وسعت فضای سبز موجود زیر پوشش شهرداری 160 هکتار در داخل محدوده خدماتی و مساحت فضای سبز غیرعمومی موجود به 130 هکتار در داخل محدوده خدماتی شهر بالغ می گردد بر این اساس به نظر می رسد شهر شاهرود در حال حاضر بالاترین سرانه فضای سبز حدود 25 متر مربع به ازای هر نفر را در بین تمامی شهرهای ایران داراست. فضای سبز موجود شهر شاهرود حدود %90 درخت ، %5 درختچه ، %5 گل و چمن است. وجود بوستان ها و پارک های جنگلی زیبا در کنار رشته کوهی کم ارتفاع با عبور جاده سلامتی در دامنۀ آن، پارک سنگی بلوار که جزء 5 پارک زیبای ایران محسوب می شود را به منطقۀ جنگلی آبشار متصل می کند؛ زیبایی خیره کننده ای به شاهرود بخشیده است به قول یکی از پزشکان متخصص، در شاهرود نیازی برای رفتن به باشگاه نیست. وجود انواع ارتفاعات و جاده سلامتی امکان پرداختن به ورزش را برای سنین مختلف به ارمغان آورده است. برای هر سن و سالی با آب و هوای معتدل خود زمینه ای برای ورزش روزانه است.
اقلیم این شهر، آن را به ییلاقی خوش آب و هوا مبدل ساخته است از نظر شکل طبیعت، شبیه تهران است. قسمت شمال آن مانند تهران کوهستانی و بر کوه بلند شاهوار آن مانند قله توچال همواره برف سفید وجود دارد. ییلاق های زیبای اطراف آن مانند ابر، میقان، ابرسج، نگارمن، تاش و شاهکوه فضای مناسبی را برای دیپلمات های خارجی و شهروندان بوجود می آورد. وجود فضاهای مناسب برای ورزش اسکی، یاد دیزین و آبعلی را در ذهن ها تداعی می کند. شهر مجن، ماسوله کویر در فاصله 33 کیلومتری غرب شاهرود واقع است. در هر صورت در وصف پتانسیل های شاهرود بسیار نوشته اند که خلاصه ای از آن در کتاب گردشگری «شاهرود قاره کوچک» به تصویر کشیده شده است.
شهر شاهرود تقریبا در مرکز ثقل ایران قرار دارد. در گذشته به همین دلیل مرکز ارتباطات و توزیع کالا بوده و از نظر امنیت ملی و فاصله از مرزها هم این موقعیت مهم است. وسعت شهرستان شاهرود ۳۲/۱ مساحت کل کشور است بنابراین مشکلی از نظر توسعه وجود ندارد. همین الان اگر تصمیم بگیرید تا در شاهرود صاحب خانه شوید چندین سایت وسیع با زیرساخت مناسب آماده خرید با قیمت مناسب و ساخت یک منزل ویلایی است و پروژه های مسکن مهر نیز با شتابی چشمگیر در حال واگذاری است. از نظر آب در کوتاه مدت هیچ مشکلی وجود ندارد و تا 2 سال آینده با بهره برداری از آب سد مجن و کالپوش تا سال های سال جوابگوی یک شهر 700 هزار نفری خواهد بود در کنار آن می توان از منابع آبی استان های شمالی که بلا استفاده به دریای خزر سرازیر شده و موجب پیشروی دریا می شوند به عنوان ذخیره استفاده کرد.
از نظر برق نیز شاهرود در مسیر ترانزیت برق از غرب به شرق و از شمال به جنوب قرار دارد و به برکت دولت نهم و دهم و با پیگیری های نماینده محترم مردم شاهرود یک نیروگاه 500 مگا واتی سیکل ترکیبی در حال ساخت است که از بابت برق هیچ مشکلی وجود ندارد. از لحاظ گاز نیز باید گفت پس از قطع گاز شاهرود در زمستان 1386 که از منطقۀ سرخس و ترکمنستان ارسال می شد خط لوله ای از سمت غرب به قطر 48 اینچ کشیده شد و منابع گازی شاهرود چندسویه شد و مشکل گاز دیگر نخواهیم داشت.
از نظر فناوری اطلاعات و ارتباطات، شاهرود در مسیر فیبر نوری اروپا به چین قرارگرفته و از طریق دو فیبر نوری از تهران به شاهرود و از مشهد به شاهرود، موقعیت بسیار مناسبی را داراست. شاهرود بهترین نقطه از نظر فنی برای ایجاد پایگاه های ملی داده و هاب اطلاعات کشور است. فرهنگ فناوری اطلاعات و ارتباطات در شاهرود وجود دارد، فرمانداری ویژه شاهرود هم اکنون یک فرمانداری الکترونیکی در کشور است، یکی از پارک های علم و فناوری اطلاعات کشور در شاهرود است و اولین روستای اینترنتی ایران شاهکوه در ۶۰ کیلومتری این شهر قرار دارد.
دانشگاه صنعتی شاهرود به همراه دانشگاه آزاد اسلامی ، علوم پزشکی، غیرانتفاعی، پیام نور، جامع علمی کاربردی، علوم قرآنی و دیگر مراکز آموزش عالی، شاهرود را به شهر دانشگاهی مبدل کرده است. براستی که یکی از دلایل شلوغی تهران وجود همین مراکز آموزش عالی بزرگ است؛ مگر چه اشکال دارد چند دانشگاه بزرگ به شهرهای شاهرود و دامغان که فاصله مناسبی نسبت به تهران دارند منتقل شوند. مطالعات شهرک سینمایی شاهرود انجام شده و قرار است این شهرک به زودی عملیاتی شود و مرکزی برای گردهمایی هنرمندان تئاتر و سینما کشور را فراهم نماید و در کنار دیگر مراکز فرهنگی موجود به توسعه آن پرداخته شود. از این رو شاهرود استعداد خوبی جهت برگزاری سمینار ها و فستیوال های گوناگون را داراست.
از لحاظ امکانات بهداشتی و درمانی باید گفت شاهرود دارای بالاترین سرانه بهداشتی در بین شهرهای کشور است. وجود بیمارستان های مجهز و بزرگ امام حسین (ع) ، خاتم النبیاء (ص) ، فاطمیّه و آیت ا . . اشرفی شاهرودی علاوه بر جمعیت شهرستان پذیرای بیماران دیگر شهرهای و استان های مجاور می باشد که از این لحاظ جای هیچ نگرانی برای بازنشستگان و سالخوردگان نیست علاوه بر آن با ارتقای دانشکده علوم پزشکی به دانشگاه، حضور قابل توجه پزشکان متخصص و فوق تخصص را در شاهرود شاهدیم که جا دارد از مدیران شبکه درمانی شهرستان به جهت زحمات انجام شده قدردانی بعمل آید.
ارتباط شاهرود به نقاط مختلف کشور از طریق شبکه ریلی، فرودگاه و بزرگراه برقرار است. فاصله زمانی تا تهران و مشهد از طریق هواپیما 45 دقیقه و با راه اندازی قطار های برقی 90 دقیقه می باشد. دیگر اینکه با بهره برداری از آزادراه امام رضا (ع) بین تهران و مشهد یک مرکزیت آسان و راحت بین این دو کلان شهر بوجود خواهد آمد.
بنا به فرموده مقام معظم رهبری در سفر به شاهرود، آن را شهری با صفا با مردمی با صفا توصیف فرمودند. دیانت و ویژگی های بارز فرهنگی و اخلاقی مردمان این شهرستان، امنیت و آرامش خاطر مطلوبی را برای شهروندان فراهم آورده که رفاه حاصل از این امنیت علاوه بر ساکنان برای دانشجویان و دیگر مهاجرین ساکن در این شهر نیز محسوس است.
لیست توانمندی ها و پتانسیل های ناشناخته در شاهرود بسیار زیاد و معرفی آن فرصت دیگری را می طلبد اما آنچه را که می توان گفت، آن است که شاهرود با هر رویکردی، پتانسیل هر آنچه را که در یک پایتخت لازم است، در نهاد خود دارد. از آنجایی که سازمان ها و شرکت ها باید به محلی انتقال داده شوند که مشکلات شهرهای بزرگ و تمایل به گسترش در محدوده شهری را نداشته باشد؛ می تواند به دلایل مختلف با همت مضاعف و کار مضاعف، گزینه ای مناسب در این زمینه محسوب شود